1. Metody obrazowania struktur 10. Budowa, mechanizm i modele dziaania 14. Wpyw inhibitorw na kinetyk reakcji 22.
hibitorw na kinetyk reakcji 22. Polimery biokompatybilne i sposoby ich
biologicznych.
Mikroskopia optyczna obserwacja wiata
przechodzcego przez dany obiekt
Mikroskopia polaryzacyjna prbka musi
powodowa zmian stanu polaryzacji wiata,
aby bya widoczna dla obserwatora
Mikroskopia elektronowa
TEM badanie dyfrakcji elektronw
SEM skanowanie powierzchni bardzo ma
wizk elektronw
Mikroskopia fluorescencyjna wykorzystanie
barwnikw fluorescencyjnych do uwidocznienia
specyficznych struktur ywych komrek
2. Budowa i waciwoci aminokwasw.
Budowa:
- przynajmniej jedna grupa aminowa (NH 2) i
jedna grupa karboksylowa (-COOH)
- obie grupy doczone do tego samego atomu
wgla aminokwasw
- w pozostaych dwch wizaniach wgla
uczestnicz atom wodoru i acuch boczny R,
ktry jest inny dla kadego aminokwasu i
decyduje o jego waciwociach
Waciwoci:
- optycznie czynne skrcaj paszczyzn
polaryzacji wiata
- amfoteryczne ph = 7 jako jony obojnacze,
posiadaj biegun dodatni i ujemny
- rodowisko kwane tworzy si dodatni jon
aminokwasu +H3NRHCOOH
- rodowisko zasadowe powstaje jon
ujemny H2NRHCOO-
3. Aminokwasy egzo- i endogenne
(przykady, charakterystyka).
Egzogenne nie podlegaj syntezie
bezporednio w organizmie czowieka, naley
dostarczy je wraz z pokarmem biakowych
pochodzcym z zewntrz.
Np. walina, leucyna, izoleucyna.
Endogenne - syntetyzowane bezporednio w
organizmie czowieka. Np. glicyna, alanina,
prolina.
4. Obliczanie pH roztworw aminokwasw.
5. Wizanie peptydowe reakcja
powstawania, cechy charakterystyczne.
Zjonizowana grupa karboksylowa (-COO-)
jednego aminokwasu czy si ze zjonizowan
grup
aminow (-NH3+) drugiego aminokwasu.
Mona w nim wyrni dwie formy
mezomeryczne, nadajce wizaniu wgiel-azot
czciowy charakter wizania podwjnego. Efekt
ten wzmacnia si wizania oraz silnie hamuje
rotacj wok wizania C-N, dziki czemu
wizanie jest paskie. Moliwa natomiast jest
rotacja wok wiza z grupami bocznymi.
6. I, II i III rzdowa struktura biaek.
Struktura I rzdowa:
- sekwencja aminokwasw w szkielecie
polipeptydowym biaka
- zakodowana w DNA
Struktura II rzdowa:
- segmenty biaek stabilizowane przez wizania
wodorowe
- alfa helisa wizania wodorowe pomidzy
grupami atomw C=O i NH aminokwasw,
rwnolege do osi dugiej helisy
- struktura beta wizania wodorowe pomidzy
grupami atomw C=O i NH aminokwasw
cz poszczeglne acuchy polipeptydowe
Struktura III rzdowa:
- okrela najbardziej korzystne uporzdkowanie
przestrzenne poszczeglnych czci czsteczek
biaka,
z punktu widzenia energetycznego. Zaley ona
od oddziaywa midzy acuchami bocznymi
jednej lub wikszej liczby makroczsteczek
Struktura IV rzdowa:
- okrela sposb przestrzennego powizania
kilku czsteczek w jedna zoon struktur
biaka
7. Biaka transportujce (biaka
membranowe, hemoglobina).
Biaka transportowe grupa biaek
odpowiedzialnych za transport czsteczek i
jonw poprzez bony biologiczne.
Biaka membranowe tworz kanay, przez
ktre odbywa si kontrolowany transfer
skadnikw np. poprzez bon komrkow.
Hemoglobina - czerwony barwnik krwi, biako
zawarte w erytrocytach, ktrego zasadnicz
funkcj jest przenoszenie tlenu przyczanie go
w pucach i uwalnianie w tkankach.
8. Biaka fibrylarne.
Biaka fibrylarne - biaka proste o strukturze
wkienkowej stanowice podstawowy materia
budulcowy organizmw zwierzcych. Do tej
grupy biaek naley keratyna, kolagen, miozyna i
fibroina.
9. Biaka fluorescencyjne (biako zielonej
fluorescencji).
enzymw. enzymatycznych: wykorzystania w medycynie i diagnostyce
Enzymy biaka proste zbudowane jedynie z a) inhibitory kompetycyjne, medycznej
acuchw polipeptydowych Inhibitor konkuruje z substratem o centrum Polimery biokompatybilne nie wywoujce
Enzymy biaka zoone cz biakowa aktywne enzymu. Inhibitor nie zajmuje miejsca odpowiedzi immunologicznej organizmu,
(apoenzym) aktywnego trwale i nie niszczy substratu. przeznaczone do kontaktu, oddziaywania z
i niebiakowa (kofaktor: metale lub mae Inhibicja odwracalna przez wzrost stenia ukadami biologicznymi.
czsteczki organiczne (koenzymy) bdce substratu. Np. atropina inhibuje odwracalnie Medycyna: implanty (soczewki kontaktowe,
pochodnymi witamin). Apoenzym + koenzym = receptory muskarynowe. protezy piersi, ortopedyczne), podoa do
holoenzym. b) inhibitory niekompetycyjne. produkcji tkanek, hydroelowe noniki lekw
Kofaktor trwale poczony z enzymem tworzy Inhibitor moe wiza si z enzymem w kadym Diagnostyka: sztuczne receptory
grup prostetyczn. miejscu, prcz aktywnego. Inhibitor zmienia
Enzymy katalizuj reakcje, poprzez konformacj enzymu. Inhibicja nieodwracalna
zmniejszenie energii aktywacji substratu i przez przez wzrost stenia substratu.
to przyspieszenie osignicia rwnowagi 15. Obliczanie szybkoci reakcji
chemicznej reakcji. Substrat lokalizuje si w enzymatycznych.
miejscu aktywnym enzymu, ktre ma struktur
przestrzenn odpowiadajc ksztatowi [S]
substratu. Enzymy nie zuywaj si, poniewa V 0=V max
nie bior udziau w reakcji, a jedynie wpywaj
swoja obecnoci na stan rwnowagi [ S ]+ K m
chemicznej.
Enzymy wykazuj du specyficzno. Zarwno
16. Termodynamika reakcji
pod wzgldem katalizowanej reakcji chemicznej
enzymatycznych:
(spec. kierunkowa) jak i wobec zwizkw
a) zmiana energii swobodnej w przebiegu
biorcych w niej udzia (spec. substratowa).
reakcji enzymatycznej,
Model zamka i klucza model matrycowy.
Energia swobodna produktw jest nisza lub
Odpowiedni substrat o cile okrelonych
wysza od energii swobodnej substratw reakcji.
ksztatach dopasowuje si do sztywnego miejsca
Zmiana energii swobodnej reakcji zaley od
aktywnego enzymu.
waciwoci substancji reagujcych i od ich
Model indukcyjny zwizanie substratu
ste.
indukuje zmian konformacyjn w aktywnym
Jeeli iloczyn ste produktw jest wikszy ni
miejscu enzymu. Enzym moe znieksztaci
iloczyn ste substratw, to staa rwnowagi
substrat wymuszajc w nim konformacj
jest wysza od 1, a standardowa zmiana energii
podobn do stanu przejciowego.
swobodnej ma warto ujemn. Oznacza to, e
11. Klasyfikacja enzymw.
reakcja jest egzoergiczna. Reakcja jest
1) Oksydoreduktazy (dehydrogenazy) ->
spontaniczna i zachodzi tak dugo, a
reakcje redoks AH2 + BA <-> A + BH2
standardowa zmiana energii swobodnej osignie
2) Transferazy -> reakcje przeniesienia
warto zerow. Ustala si wtedy stan
AB + C <-> A + BC
rwnowagi.
3) Hydrolazy -> reakcje hydrolizy
Jeeli iloczyn ste produktw jest niszy od
AB + H2O <-> A + B
iloczynu ste substratw to staa rwnowagi K
4) Liazy (syntazy) -> reakcje odczenia grup i
jest nisza od 1, a standardowa zmiana energii
przyczenia do wiza podwjnych AB <-> A +
swobodnej jest ma warto dodatni. Oznacza
B
to, e reakcja jest endoergiczna.
5) Izomerazy -> reakcje izomeryzacji AB <->
b) pojcie energii aktywacji, wpyw enzymu
BA
na energi aktywacji.
6) Ligazy (syntetazy) -> reakcje tworzenia
Energia aktywacji, najmniejsza energia, jak
wiza (wice czsteczki z wykorzystaniem
musz posiada czsteczki substratw, by
wiza makroergicznych ATP hydroliza ATP) A
wskutek zderzenia tych czsteczek, moga zaj
+ B + ATP
reakcja chemiczna. Enzymy obniaj energi
<-> AB + ADP + Pi
aktywacji i przyspieszaj reakcj.
12. Kinetyka reakcji enzymatycznych
17. Spektroskopia absorpcyjna i jej
model Michaelisa-Menten.
wykorzystanie w oznaczeniach
Staa Michaelisa (Km) oznacza takie stenie
chemicznych i biochemicznych.
substratu, przy ktrym szybko reakcji
Spektroskopia absorpcyjna badanie widm
enzymatycznej jest rwna poowie szybkoci
absorpcyjnych, czyli widm promieniowania
maksymalnej Vmax tej reakcji. Im ta staa jest
elektromagnetycznego, ktre przeszo przez
mniejsza, tym powinowactwo enzymu do
rodowisko pochaniajce. Wykorzystywana w
substratu jest wiksze, natomiast dua warto
laboratoriach przemysowych, biochemicznych,
tej staej mwi o maym powinowactwie enzymu
medycznych jak i rwnie do kontroli ywnoci
do substratu.
oraz monitoringu rodowiska i analizy
Rwnanie Michaelisa Menten opisuje zaleno
zanieczyszcze rodowiska zwizkami
szybkoci reakcji od stenia substratu.
organicznymi i nieorganicznymi.
[S] Wykorzystywana do identyfikacji zwizkw
chemicznych na podstawie charakterystycznych
V 0=V max pasm grup funkcyjnych, wystpujcych w
[ S ]+ K m okrelonych regionach na widmie oraz do
oznaczania ilociowego.
18. Spektroskopia emisyjna i jej
wykorzystanie w oznaczeniach
chemicznych i biochemicznych.
Spektroskopia emisyjna badanie widm
promieniowania elektromagnetycznego
emitowanego przez dany ukad, a dokadniej
przez poprzednio wzbudzone atomy lub inne
czstki przechodzce ze stanu wyszego do
stanu o niszej energii. Wykorzystywana do
identyfikacji oraz oznaczania iloci rnych
czsteczek.
19. Potencjometria i jej wykorzystanie w
oznaczeniach chemicznych i
biochemicznych.
Potencjometria wykorzystanie zalenoci
stenia jonu (aktywnoci) od siy
Z wykresu mona odczyta, e przy niewielkim
elektromotorycznej.
steniu substratu w stosunku do stenia
Wykorzystuje si ogniwo galwaniczne, w ktrym
enzymu, pojawia si zaleno liniowa, midzy
potencjay pogniw zale od stenia
steniem substratu a szybkoci reakcji. W
(aktywnoci) jonw znajdujcych si w badanym
przypadku duego stenia substratu, szybko
elektrolicie i od charakteru samorzutnych
reakcji zblia si do jej maksymalnej wartoci i
reakcji. (Reakcje utleniania (anoda) oddanie
stenie substratu nie ma wpywu na szybko
elektronw oraz redukcji (katoda) przyjcie
reakcji. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku
elektronw).
cakowitego wysycenia enzymu substratem.
Ukad do bada skada si z elektrody
13. Czynniki wpywajce na dziaania
wskanikowej, ktra
katalityczne enzymw:
20. Medycyna regeneracyjna strategia
a) stenie substratw, enzymu i
krtko- i dugoterminowa.
produktw reakcji,
Medycyna regeneracyjna interdyscyplinarna
Stenie enzymu - szybko reakcji
dziedzina wykorzystujca osignicia nauk
chemicznej jest wprost proporcjonalna do
przyrodniczych oraz inynierskich w celu
stenia enzymu.
wytworzenia biologicznych materiaw
Stenie substratu - szybko reakcji
zastpczych, mogcych przywrci, utrzyma
chemicznej pocztkowo wzrasta, w miar
bd usprawni funkcje poszczeglnych tkanek
zwikszania si stenia substratu, do pewnej
lub narzdw.
wartoci, a nastpnie ustala si na jednakowym
Problemem jest niespecyficzna adsorpcja biaek
poziomie. Dochodzi do tego w momencie, gdy
na powierzchni implantu.
wszystkie czsteczki enzymu s poczone z
1) Strategia krtkoterminowa modyfikacja
substratem, tworzc kompleksy E-S.
powierzchni biomateriau promujca normalne
Stenie produktu due stenie produktu
gojenie si ran, tak, aby niespecyficzna
reakcji hamuje decydujcy etap reakcji
adsorpcja biaek nie wystpowaa. Preferowane
enzymatycznej. Przeciwdziaa to nagromadzeniu
powierzchnie o znacznej porowatoci.
produktw przejciowych oraz niepotrzebnemu
Biako zielonej fluorescencji naturalnie zuywaniu metabolitw i energii. 2) Strategia dugoterminowa biomateriay
wystpujce biako wykazujce jaskrawo zielon b) temperatura, maj wspomaga naturalny proces regeneracji
fluorescencj przy ekspozycji na wiato z Szybko reakcji enzymatycznej wzrasta wraz z organizmu. Sztuczna tkanka musi naladowa
zakresu niebieskiego do ultrafioletu. temperatur, zaczynajc od zera stopni C. architektur komrek i macierzy
Jego atwa wizualizacja i brak toksycznoci Wzrost temperatury o 10 stopni C powoduje zewntrzkomrkowej. Obejmuje wprowadzenie
wobec organizmw ywych sprawia, e przecitnie dwukrotne zwikszenie szybkoci do implantu ywych komrek, lekw
znakomicie sprawdza si, jako narzdzie biologii reakcji. Wzrost temperatury powyej 45 st. C promujcych odbudow tkanki oraz substancji
molekularnej prowadzi do termicznej denaturacji biaka odywczych.
enzymatycznego, co powoduje wstrzymanie 21. Reakcje organizmu na ciao obce
dziaania enzymu. (implant).
c) odczyn rodowiska. Reakcj jest powstanie kapsuy wok
Kady enzym ma optymalne pH dziaania, aby implantu.
10. Budowa, mechanizm i modele dziaania szybko katalizowanej reakcji bya 1) Niespecyficzna adsorpcja biaek wok
enzymw. maksymalna, np. pepsyna pH=2, trypsyna implantu bezporednio po wszczepieniu.
Enzymy biaka proste zbudowane jedynie z pH=8. 2) Atak monocytw, leukocytw i pytek krwi na
acuchw polipeptydowych powierzchni implantu.
Enzymy biaka zoone cz biakowa 3) Wytworzenie si chronicznego stanu
(apoenzym) zapalnego.
i niebiakowa (kofaktor: metale lub mae 4) Poczenie si makrofagw i powstanie
czsteczki organiczne (koenzymy) bdce gigantycznej wielojdrzastej komrki otaczajcej
pochodnymi witamin). Apoenzym + koenzym = implant.
holoenzym.
Kofaktor trwale poczony z enzymem tworzy
grup prostetyczn.
Enzymy katalizuj reakcje, poprzez
zmniejszenie energii aktywacji substratu i przez
to przyspieszenie osignicia rwnowagi
chemicznej reakcji. Substrat lokalizuje si w
miejscu aktywnym enzymu, ktre ma struktur
przestrzenn odpowiadajc ksztatowi
substratu. Enzymy nie zuywaj si, poniewa
nie bior udziau w reakcji, a jedynie wpywaj
swoja obecnoci na stan rwnowagi
chemicznej.
Enzymy wykazuj du specyficzno. Zarwno
pod wzgldem katalizowanej reakcji chemicznej
(spec. kierunkowa) jak i wobec zwizkw
biorcych w niej udzia (spec. substratowa).
Model zamka i klucza model matrycowy.
Odpowiedni substrat o cile okrelonych
ksztatach dopasowuje si do sztywnego miejsca
aktywnego enzymu.
Model indukcyjny zwizanie substratu
indukuje zmian konformacyjn w aktywnym
miejscu enzymu. Enzym moe znieksztaci
substrat wymuszajc w nim konformacj
podobn do stanu przejciowego.
11. Klasyfikacja enzymw.
1) Oksydoreduktazy (dehydrogenazy) ->
reakcje redoks AH2 + BA <-> A + BH2
2) Transferazy -> reakcje przeniesienia
AB + C <-> A + BC
3) Hydrolazy -> reakcje hydrolizy
AB + H2O <-> A + B
4) Liazy (syntazy) -> reakcje odczenia grup i
przyczenia do wiza podwjnych AB <-> A +
B
5) Izomerazy -> reakcje izomeryzacji AB <->
BA
6) Ligazy (syntetazy) -> reakcje tworzenia
wiza (wice czsteczki z wykorzystaniem
wiza makroergicznych ATP hydroliza ATP) A
+ B + ATP
<-> AB + ADP + Pi
12. Kinetyka reakcji enzymatycznych
model Michaelisa-Menten.
Staa Michaelisa (Km) oznacza takie stenie
substratu, przy ktrym szybko reakcji
enzymatycznej jest rwna poowie szybkoci
maksymalnej Vmax tej reakcji. Im ta staa jest
mniejsza, tym powinowactwo enzymu do
substratu jest wiksze, natomiast dua warto
tej staej mwi o maym powinowactwie enzymu
do substratu.
Rwnanie Michaelisa Menten opisuje zaleno
szybkoci reakcji od stenia substratu.

[S]
V 0=V max
[ S ]+ K m

Z wykresu mona odczyta, e przy niewielkim

steniu substratu w stosunku do stenia
enzymu, pojawia si zaleno liniowa, midzy
steniem substratu a szybkoci reakcji. W
przypadku duego stenia substratu, szybko
reakcji zblia si do jej maksymalnej wartoci i
stenie substratu nie ma wpywu na szybko
reakcji. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku
cakowitego wysycenia enzymu substratem.
13. Czynniki wpywajce na dziaania
katalityczne enzymw:
a) stenie substratw, enzymu i
produktw reakcji,
Stenie enzymu - szybko reakcji
chemicznej jest wprost proporcjonalna do
stenia enzymu.
Stenie substratu - szybko reakcji
chemicznej pocztkowo wzrasta, w miar
zwikszania si stenia substratu, do pewnej
wartoci, a nastpnie ustala si na jednakowym
poziomie. Dochodzi do tego w momencie, gdy
wszystkie czsteczki enzymu s poczone z
substratem, tworzc kompleksy E-S.
Stenie produktu due stenie produktu
reakcji hamuje decydujcy etap reakcji
enzymatycznej. Przeciwdziaa to nagromadzeniu
produktw przejciowych oraz niepotrzebnemu
zuywaniu metabolitw i energii.
b) temperatura,
Szybko reakcji enzymatycznej wzrasta wraz z
temperatur, zaczynajc od zera stopni C.
Wzrost temperatury o 10 stopni C powoduje
przecitnie dwukrotne zwikszenie szybkoci
reakcji. Wzrost temperatury powyej 45 st. C
prowadzi do termicznej denaturacji biaka
enzymatycznego, co powoduje wstrzymanie
dziaania enzymu.
c) odczyn rodowiska.
Kady enzym ma optymalne pH dziaania, aby
szybko katalizowanej reakcji bya
maksymalna, np. pepsyna pH=2, trypsyna
pH=8.

14. Wpyw inhibitorw na kinetyk reakcji

enzymatycznych:
a) inhibitory kompetycyjne,
Inhibitor konkuruje z substratem o centrum
aktywne enzymu. Inhibitor nie zajmuje miejsca
aktywnego trwale i nie niszczy substratu.
Inhibicja odwracalna przez wzrost stenia
substratu. Np. atropina inhibuje odwracalnie
receptory muskarynowe.
b) inhibitory niekompetycyjne.
Inhibitor moe wiza si z enzymem w kadym
miejscu, prcz aktywnego. Inhibitor zmienia
konformacj enzymu. Inhibicja nieodwracalna
przez wzrost stenia substratu.
15. Obliczanie szybkoci reakcji
enzymatycznych.

[S]
V 0=V max
[ S ]+ K m
16. Termodynamika reakcji
enzymatycznych:
a) zmiana energii swobodnej w przebiegu
reakcji enzymatycznej,
Energia swobodna produktw jest nisza lub
wysza od energii swobodnej substratw reakcji.
Zmiana energii swobodnej reakcji zaley od
waciwoci substancji reagujcych i od ich
ste.
Jeeli iloczyn ste produktw jest wikszy ni
iloczyn ste substratw, to staa rwnowagi
jest wysza od 1, a standardowa zmiana energii
swobodnej ma warto ujemn. Oznacza to, e
reakcja jest egzoergiczna. Reakcja jest
spontaniczna i zachodzi tak dugo, a
standardowa zmiana energii swobodnej osignie
warto zerow. Ustala si wtedy stan
rwnowagi.
Jeeli iloczyn ste produktw jest niszy od
iloczynu ste substratw to staa rwnowagi K
jest nisza od 1, a standardowa zmiana energii
swobodnej jest ma warto dodatni. Oznacza
to, e reakcja jest endoergiczna.
b) pojcie energii aktywacji, wpyw enzymu
na energi aktywacji.
Energia aktywacji, najmniejsza energia, jak
musz posiada czsteczki substratw, by
wskutek zderzenia tych czsteczek, moga zaj
reakcja chemiczna. Enzymy obniaj energi
aktywacji i przyspieszaj reakcj.
17. Spektroskopia absorpcyjna i jej
wykorzystanie w oznaczeniach
chemicznych i biochemicznych.
Spektroskopia absorpcyjna badanie widm
absorpcyjnych, czyli widm promieniowania
elektromagnetycznego, ktre przeszo przez
rodowisko pochaniajce. Wykorzystywana w
laboratoriach przemysowych, biochemicznych,
medycznych jak i rwnie do kontroli ywnoci
oraz monitoringu rodowiska i analizy
zanieczyszcze rodowiska zwizkami
organicznymi i nieorganicznymi.
Wykorzystywana do identyfikacji zwizkw
chemicznych na podstawie charakterystycznych
pasm grup funkcyjnych, wystpujcych w
okrelonych regionach na widmie oraz do
oznaczania ilociowego.
18. Spektroskopia emisyjna i jej
wykorzystanie w oznaczeniach
chemicznych i biochemicznych.
Spektroskopia emisyjna badanie widm
promieniowania elektromagnetycznego
emitowanego przez dany ukad, a dokadniej
przez poprzednio wzbudzone atomy lub inne
czstki przechodzce ze stanu wyszego do
stanu o niszej energii. Wykorzystywana do
identyfikacji oraz oznaczania iloci rnych
czsteczek.
19. Potencjometria i jej wykorzystanie w
oznaczeniach chemicznych i
biochemicznych.
Potencjometria wykorzystanie zalenoci
stenia jonu (aktywnoci) od siy
elektromotorycznej.
Wykorzystuje si ogniwo galwaniczne, w ktrym
potencjay pogniw zale od stenia
(aktywnoci) jonw znajdujcych si w badanym
elektrolicie i od charakteru samorzutnych
reakcji. (Reakcje utleniania (anoda) oddanie
elektronw oraz redukcji (katoda) przyjcie
elektronw).
Ukad do bada skada si z elektrody
wskanikowej, ktra
20. Medycyna regeneracyjna strategia
krtko- i dugoterminowa.
Medycyna regeneracyjna interdyscyplinarna
dziedzina wykorzystujca osignicia nauk
przyrodniczych oraz inynierskich w celu
wytworzenia biologicznych materiaw
zastpczych, mogcych przywrci, utrzyma
bd usprawni funkcje poszczeglnych tkanek
lub narzdw.
Problemem jest niespecyficzna adsorpcja biaek
na powierzchni implantu.
1) Strategia krtkoterminowa modyfikacja
powierzchni biomateriau promujca normalne
gojenie si ran, tak, aby niespecyficzna
adsorpcja biaek nie wystpowaa. Preferowane
powierzchnie o znacznej porowatoci.
2) Strategia dugoterminowa biomateriay
maj wspomaga naturalny proces regeneracji
organizmu. Sztuczna tkanka musi naladowa
architektur komrek i macierzy
zewntrzkomrkowej. Obejmuje wprowadzenie
do implantu ywych komrek, lekw
promujcych odbudow tkanki oraz substancji
odywczych.
21. Reakcje organizmu na ciao obce
(implant).
Reakcj jest powstanie kapsuy wok
implantu.
1) Niespecyficzna adsorpcja biaek wok
implantu bezporednio po wszczepieniu.
2) Atak monocytw, leukocytw i pytek krwi na
powierzchni implantu.
3) Wytworzenie si chronicznego stanu
zapalnego.
4) Poczenie si makrofagw i powstanie
gigantycznej wielojdrzastej komrki otaczajcej
implant.

22. Polimery biokompatybilne i sposoby ich

wykorzystania w medycynie i diagnostyce
medycznej
Polimery biokompatybilne nie wywoujce
odpowiedzi immunologicznej organizmu,
przeznaczone do kontaktu, oddziaywania z
ukadami biologicznymi.
Medycyna: implanty (soczewki kontaktowe,
protezy piersi, ortopedyczne), podoa do
produkcji tkanek, hydroelowe noniki lekw
Diagnostyka: sztuczne receptory

1. Metody obrazowania struktur biologicznych.

Mikroskopia optyczna obserwacja wiata przechodzcego przez dany obiekt
Mikroskopia polaryzacyjna prbka musi powodowa zmian stanu polaryzacji
wiata, aby bya widoczna dla obserwatora
Mikroskopia elektronowa
TEM badanie dyfrakcji elektronw
SEM skanowanie powierzchni bardzo ma wizk elektronw
Mikroskopia fluorescencyjna wykorzystanie barwnikw fluorescencyjnych do
uwidocznienia specyficznych struktur ywych komrek
2. Budowa i waciwoci aminokwasw.
Budowa:
- przynajmniej jedna grupa aminowa (NH 2) i jedna grupa karboksylowa (-COOH)
- obie grupy doczone do tego samego atomu wgla aminokwasw
- w pozostaych dwch wizaniach wgla uczestnicz atom wodoru i acuch
boczny R, ktry jest inny dla kadego aminokwasu i decyduje o jego
waciwociach
Waciwoci:
- optycznie czynne skrcaj paszczyzn polaryzacji wiata
- amfoteryczne ph = 7 jako jony obojnacze, posiadaj biegun dodatni i ujemny
- rodowisko kwane tworzy si dodatni jon aminokwasu
+H3NRHCOOH
- rodowisko zasadowe powstaje jon ujemny H 2NRHCOO-
3. Aminokwasy egzo- i endogenne (przykady, charakterystyka).
Egzogenne nie podlegaj syntezie bezporednio w organizmie czowieka,
naley dostarczy je wraz z pokarmem biakowych pochodzcym z zewntrz. Np.
walina, leucyna, izoleucyna.
Endogenne - syntetyzowane bezporednio w organizmie czowieka. Np. glicyna,
alanina, prolina.
4. Obliczanie pH roztworw aminokwasw.
5. Wizanie peptydowe reakcja powstawania, cechy
charakterystyczne.

Zjonizowana grupa karboksylowa (-COO-) jednego aminokwasu czy si ze

zjonizowan grup aminow (-NH3+) drugiego aminokwasu.
Mona w nim wyrni dwie formy mezomeryczne, nadajce wizaniu wgiel-azot
czciowy charakter wizania podwjnego. Efekt ten wzmacnia si wizania oraz
silnie hamuje rotacj wok wizania C-N, dziki czemu wizanie jest paskie.
Moliwa natomiast jest rotacja wok wiza z grupami bocznymi.
6. I, II i III rzdowa struktura biaek.
Struktura I rzdowa:
- sekwencja aminokwasw w szkielecie polipeptydowym biaka
- zakodowana w DNA
Struktura II rzdowa:
- segmenty biaek stabilizowane przez wizania wodorowe
- alfa helisa wizania wodorowe pomidzy grupami atomw C=O i NH
aminokwasw, rwnolege do osi dugiej helisy
- struktura beta wizania wodorowe pomidzy grupami atomw C=O i NH
aminokwasw cz poszczeglne acuchy polipeptydowe
Struktura III rzdowa:
- okrela najbardziej korzystne uporzdkowanie przestrzenne poszczeglnych
czci czsteczek biaka, z punktu widzenia energetycznego. Zaley ona od
oddziaywa midzy acuchami bocznymi jednej lub wikszej liczby
makroczsteczek
Struktura IV rzdowa:
- okrela sposb przestrzennego powizania kilku czsteczek w jedna zoon
struktur biaka
7. Biaka transportujce (biaka membranowe, hemoglobina).
Biaka transportowe grupa biaek odpowiedzialnych za transport czsteczek i
jonw poprzez bony biologiczne.
Biaka membranowe tworz kanay, przez ktre odbywa si kontrolowany transfer
skadnikw np. poprzez bon komrkow.
Hemoglobina - czerwony barwnik krwi, biako zawarte w erytrocytach, ktrego
zasadnicz funkcj jest przenoszenie tlenu przyczanie go w pucach i
uwalnianie w tkankach.
8. Biaka fibrylarne.
Biaka fibrylarne - biaka proste o strukturze wkienkowej stanowice
podstawowy materia budulcowy organizmw zwierzcych. Do tej grupy biaek
naley keratyna, kolagen, miozyna i fibroina.
9. Biaka fluorescencyjne (biako zielonej fluorescencji).
Biako zielonej fluorescencji naturalnie wystpujce biako wykazujce jaskrawo
zielon fluorescencj przy ekspozycji na wiato z zakresu niebieskiego do
ultrafioletu.
Jego atwa wizualizacja i brak toksycznoci wobec organizmw ywych sprawia,
e znakomicie sprawdza si, jako narzdzie biologii molekularnej
10. Budowa, mechanizm i modele dziaania enzymw.
Enzymy biaka proste zbudowane jedynie z acuchw polipeptydowych
Enzymy biaka zoone cz biakowa (apoenzym) i niebiakowa (kofaktor:
metale lub mae czsteczki organiczne (koenzymy) bdce pochodnymi witamin).
Apoenzym + koenzym = holoenzym.
Kofaktor trwale poczony z enzymem tworzy grup prostetyczn.
Enzymy katalizuj reakcje, poprzez zmniejszenie energii aktywacji substratu i
przez to przyspieszenie osignicia rwnowagi chemicznej reakcji. Substrat
lokalizuje si w miejscu aktywnym enzymu, ktre ma struktur przestrzenn
odpowiadajc ksztatowi substratu. Enzymy nie zuywaj si, poniewa nie
bior udziau w reakcji, a jedynie wpywaj swoja obecnoci na stan rwnowagi
chemicznej.
Enzymy wykazuj du specyficzno. Zarwno pod wzgldem katalizowanej
reakcji chemicznej (spec. kierunkowa) jak i wobec zwizkw biorcych w niej
udzia (spec. substratowa).
Model zamka i klucza model matrycowy. Odpowiedni substrat o cile
okrelonych ksztatach dopasowuje si do sztywnego miejsca aktywnego
enzymu.
Model indukcyjny zwizanie substratu indukuje zmian konformacyjn w
aktywnym miejscu enzymu. Enzym moe znieksztaci substrat wymuszajc w
nim konformacj podobn do stanu przejciowego.
11. Klasyfikacja enzymw.
1) Oksydoreduktazy (dehydrogenazy) -> reakcje redoks AH 2 + BA <-> A + BH2
2) Transferazy -> reakcje przeniesienia AB + C <-> A + BC
3) Hydrolazy -> reakcje hydrolizy AB + H2O <-> A + B
4) Liazy (syntazy) -> reakcje odczenia grup i przyczenia do wiza
podwjnych AB <-> A + B
5) Izomerazy -> reakcje izomeryzacji AB <-> BA
6) Ligazy (syntetazy) -> reakcje tworzenia wiza (wice czsteczki z
wykorzystaniem wiza makroergicznych ATP hydroliza ATP) A + B + ATP <->
AB + ADP + Pi
12. Kinetyka reakcji enzymatycznych model Michaelisa-Menten.
Staa Michaelisa (Km) oznacza takie stenie substratu, przy ktrym szybko
reakcji enzymatycznej jest rwna poowie szybkoci maksymalnej Vmax tej
reakcji. Im ta staa jest mniejsza, tym powinowactwo enzymu do substratu jest
wiksze, natomiast dua warto tej staej mwi o maym powinowactwie enzymu
do substratu.
Rwnanie Michaelisa Menten opisuje zaleno szybkoci reakcji od stenia
[S]
substratu. V 0=V max
[ S ]+ K m

Z wykresu mona odczyta, e przy niewielkim steniu substratu w stosunku do

stenia enzymu, pojawia si zaleno liniowa, midzy steniem substratu a
szybkoci reakcji. W przypadku duego stenia substratu, szybko reakcji
zblia si do jej maksymalnej wartoci i stenie substratu nie ma wpywu na
szybko reakcji. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku cakowitego wysycenia
enzymu substratem.
13. Czynniki wpywajce na dziaania katalityczne enzymw:
a) stenie substratw, enzymu i produktw reakcji,
Stenie enzymu - szybko reakcji chemicznej jest wprost proporcjonalna do
stenia enzymu.
Stenie substratu - szybko reakcji chemicznej pocztkowo wzrasta, w miar
zwikszania si stenia substratu, do pewnej wartoci, a nastpnie ustala si na
jednakowym poziomie. Dochodzi do tego w momencie, gdy wszystkie czsteczki
enzymu s poczone z substratem, tworzc kompleksy E-S.
Stenie produktu due stenie produktu reakcji hamuje decydujcy etap
reakcji enzymatycznej. Przeciwdziaa to nagromadzeniu produktw przejciowych
oraz niepotrzebnemu zuywaniu metabolitw i energii.
b) temperatura,
Szybko reakcji enzymatycznej wzrasta wraz z temperatur, zaczynajc od zera
stopni C. Wzrost temperatury o 10 stopni C powoduje przecitnie dwukrotne
zwikszenie szybkoci reakcji. Wzrost temperatury powyej 45 st. C prowadzi do
termicznej denaturacji biaka enzymatycznego, co powoduje wstrzymanie
dziaania enzymu.
c) odczyn rodowiska.
Kady enzym ma optymalne pH dziaania, aby szybko katalizowanej reakcji bya
maksymalna, np. pepsyna pH=2, trypsyna pH=8.
14. Wpyw inhibitorw na kinetyk reakcji enzymatycznych:
a) inhibitory kompetycyjne,
Inhibitor konkuruje z substratem o centrum aktywne enzymu. Inhibitor nie
zajmuje miejsca aktywnego trwale i nie niszczy substratu. Inhibicja odwracalna
przez wzrost stenia substratu. Np. atropina inhibuje odwracalnie receptory
muskarynowe.
b) inhibitory niekompetycyjne.
Inhibitor moe wiza si z enzymem w kadym miejscu, prcz aktywnego.
Inhibitor zmienia konformacj enzymu. Inhibicja nieodwracalna przez wzrost
stenia substratu.
15. Obliczanie szybkoci reakcji enzymatycznych.

[S]
V 0=V max
[ S ]+ K m

16. Termodynamika reakcji enzymatycznych:

a) zmiana energii swobodnej w przebiegu reakcji enzymatycznej,
Energia swobodna produktw jest nisza lub wysza od energii swobodnej
substratw reakcji. Zmiana energii swobodnej reakcji zaley od waciwoci
substancji reagujcych i od ich ste.
Jeeli iloczyn ste produktw jest wikszy ni iloczyn ste substratw, to
staa rwnowagi jest wysza od 1, a standardowa zmiana energii swobodnej ma
warto ujemn. Oznacza to, e reakcja jest egzoergiczna. Reakcja jest
spontaniczna i zachodzi tak dugo, a standardowa zmiana energii swobodnej
osignie warto zerow. Ustala si wtedy stan rwnowagi.
Jeeli iloczyn ste produktw jest niszy od iloczynu ste substratw to staa
rwnowagi K jest nisza od 1, a standardowa zmiana energii swobodnej jest ma
warto dodatni. Oznacza to, e reakcja jest endoergiczna.
b) pojcie energii aktywacji, wpyw enzymu na energi aktywacji.
Energia aktywacji, najmniejsza energia, jak musz posiada czsteczki
substratw, by wskutek zderzenia tych czsteczek, moga zaj reakcja
chemiczna. Enzymy obniaj energi aktywacji i przyspieszaj reakcj.
17. Spektroskopia absorpcyjna i jej wykorzystanie w oznaczeniach
chemicznych i biochemicznych.
Spektroskopia absorpcyjna badanie widm absorpcyjnych, czyli widm
promieniowania elektromagnetycznego, ktre przeszo przez rodowisko
pochaniajce. Wykorzystywana w laboratoriach przemysowych, biochemicznych,
medycznych jak i rwnie do kontroli ywnoci oraz monitoringu rodowiska i
analizy zanieczyszcze rodowiska zwizkami organicznymi i nieorganicznymi.
Wykorzystywana do identyfikacji zwizkw chemicznych na podstawie
charakterystycznych pasm grup funkcyjnych, wystpujcych w okrelonych
regionach na widmie oraz do oznaczania ilociowego.
18. Spektroskopia emisyjna i jej wykorzystanie w oznaczeniach
chemicznych i biochemicznych.
Spektroskopia emisyjna badanie widm promieniowania elektromagnetycznego
emitowanego przez dany ukad, a dokadniej przez poprzednio wzbudzone atomy
lub inne czstki przechodzce ze stanu wyszego do stanu o niszej energii.
Wykorzystywana do identyfikacji oraz oznaczania iloci rnych czsteczek.
19. Potencjometria i jej wykorzystanie w oznaczeniach chemicznych i
biochemicznych.
Potencjometria wykorzystanie zalenoci stenia jonu (aktywnoci) od siy
elektromotorycznej.
Wykorzystuje si ogniwo galwaniczne, w ktrym potencjay pogniw zale od
stenia (aktywnoci) jonw znajdujcych si w badanym elektrolicie i od
charakteru samorzutnych reakcji. (Reakcje utleniania (anoda) oddanie
elektronw oraz redukcji (katoda) przyjcie elektronw).
Ukad do bada skada si z elektrody wskanikowej, ktra
20. Medycyna regeneracyjna strategia krtko- i dugoterminowa.
Medycyna regeneracyjna interdyscyplinarna dziedzina wykorzystujca
osignicia nauk przyrodniczych oraz inynierskich w celu wytworzenia
biologicznych materiaw zastpczych, mogcych przywrci, utrzyma bd
usprawni funkcje poszczeglnych tkanek lub narzdw.
Problemem jest niespecyficzna adsorpcja biaek na powierzchni implantu.
1) Strategia krtkoterminowa modyfikacja powierzchni biomateriau
promujca normalne gojenie si ran, tak, aby niespecyficzna adsorpcja biaek nie
wystpowaa. Preferowane powierzchnie o znacznej porowatoci.
2) Strategia dugoterminowa biomateriay maj wspomaga naturalny
proces regeneracji organizmu. Sztuczna tkanka musi naladowa architektur
komrek i macierzy zewntrzkomrkowej. Obejmuje wprowadzenie do implantu
ywych komrek, lekw promujcych odbudow tkanki oraz substancji
odywczych.
21. Reakcje organizmu na ciao obce (implant).
Reakcj jest powstanie kapsuy wok implantu.
1) Niespecyficzna adsorpcja biaek wok implantu bezporednio po wszczepieniu.
2) Atak monocytw, leukocytw i pytek krwi na powierzchni implantu.
3) Wytworzenie si chronicznego stanu zapalnego.
4) Poczenie si makrofagw i powstanie gigantycznej wielojdrzastej komrki
otaczajcej implant.
22. Polimery biokompatybilne i sposoby ich wykorzystania w medycynie
i diagnostyce medycznej
Polimery biokompatybilne nie wywoujce odpowiedzi immunologicznej
organizmu, przeznaczone do kontaktu, oddziaywania z ukadami biologicznymi.
Medycyna: implanty (soczewki kontaktowe, protezy piersi, ortopedyczne),
podoa do produkcji tkanek, hydroelowe noniki lekw
Diagnostyka: sztuczne receptory