a.

a
Jeszcze o Koniskich herbu Rawa i XIII wiecznej tradycji powstania

ol sk
Witowic i Witowskiej (Koniskiej) Woli

eu
08 w ol
Praprapradziadem fundatora parafii w Witowskiej Woli Mciny z Konina by

20 ko w
Warsz, jeden z najbliszych wsppracownikw ksicia Bolesawa Wstydliwego. W 1252 r.
zosta miecznikiem sandomierskim, w 1255 r. stolnikiem sandomierskim, za w 1259 obj
ko
funkcj kasztelana lubelskiego. Wreszcie w 1268 r. zosta wojewod sandomierskim, a w
1270 r. obj najbardziej prestiowy w pastwie ksicia Bolesawa urzd kasztelana
on s

krakowskiego. Warsz by zapewne nie tylko sprawnym administratorem, ale i szczliwym

wodzem. W 1266 r. by jednym z dowdcw wyprawy na Ru, w 1271 r. prowadzi
.k

dywersyjn ekspedycj wojsk maopolskich na ksistwo wrocawskie podczas wojny

w Ko
s

wgiersko-czeskiej, za w 1280 r. wraz z wojewodami krakowskim i sandomierskim

poprowadzi rycerstwo Bolesawa w bitwie pod Golicami, w czasie ktrej rozgromiono
ruskie oddziay ksicia halickiego Lwa.
w ra

Znak kasztelana Warsza na dokumencie przechowywanym w

Fa

archiwum Cystersw w Mogile pod Krakowem (XIII w.).

w

Rwnie krewniak Warsza (prawdopodobnie brat) Signiew peni odpowiedzialne

funkcje w administracji Bolesawa Wstydliwego. Ju w roku 1252 r. powiadczony zosta
bowiem jako kasztelan lubelski, za w 1255 wojewoda sandomierski. Signiew ju w 1248-
1249 roku sta na czele wyprawy wraz z wojewod sandomierskim Sdem wojsk
Wstydliwego na Jawingw.
Pradziadkiem Mciny z Konina by Prdota z Michowa (wie w ziemi
sandomierskiej), ktry w 1300 roku zosta kasztelanem sandomierskim, za w 1313 obj
podobnie do swojego ojca Warsza urzd kasztelana krakowskiego. Prdota by wiernym

Przemyslaw Pytlak
Fara Koskowolska 2008
Wykorzystywanie publikacji pod warunkiem cytowania rda
 sprzymierzecem Wadysawa okietka w jego drodze odbudowy Krlestwa po okresie
rozbicia dzielnicowego. Chocia pierwszy urzd uzyska z rk Wacawa II z czeskiego rodu
Przemylidw, ktry podbi Maopolsk w 1291 r., to ju okoo 1305 r. przyczy si do
okietka, walnie wspomagajc go w odzyskaniu przez niego ziemi sandomierskiej.

Herb Rawa wg herbarza Bartosza Paprockiego.

a. a
ol sk
eu
Dziadek Mciny Krystyn z Ostrowa by chorym
sandomierskim. Zasugi przodkw oraz znaczcy majtek

08 w ol
predestynoway go do wspaniaej kariery. Niestety, poleg 27
20 ko w wrzenia 1331 r. w bitwie pod Powcami, osierocajc dwch
synw, ktrzy dali pocztek rodom: Koniskich i
ko
Ostrowskich. O tych ostatnich naley na razie powiedzie
tyle, e brat stryjeczny Mciny, Krystyn z Ostrowa by
on s

jednym z najbliszych wsppracownikw w. Jadwigi

.k

krlowej, penic od 1387 r. funkcj ochmistrza jej dworu,

za jego karier uwieczyo objcie stanowiska kasztelana krakowskiego w 1410 r.
w Ko
s

O ojcu Mciny Koniskiego Prdocie z Konina wiadomo niewiele zmar

prawdopodobnie w 1378 r., nie piastowa adnych funkcji pastwowych, ale by pasowanym
rycerzem, co sytuowao go wrd elity stanu szlacheckiego. Prdota wraz innymi Rawiczami
w ra

by wystawc dokumentu dla klasztoru na witym Krzyu. Oprcz Mciny Prdota mia
rwnie innego syna Jana ktry ju w 1385 r. powiadczony zosta jako pleban w
Fa

arnowie oraz w Skrzysku.

Zapewne starszy Mcina odziedzczy po ojcu cznie kilkanacie wsi i czci wsi,
w

wrd nich z pewnoci: Konin, Zajczkowice, Zwol, cz Ostrowa, cz Prusinowic w

ziemi sandomierskiej oraz Witowice, Witowsk Wol, Krasienin, moe cz widnika
Koniskiego (gdzie Koniscy wspdziedziczyli z innymi rodzinami herbu Rawa) moe cz
Siestrzewitowa koo Czemiernik w ziemi lubelskiej.
Warto zauway, e w tradycji Koniskich, ktra dotara do nas w strzpach
informacji pochodzcych z zaginionego archiwum Tczyskich, powstanie kaplicy - nie
parafii! w dobrach skupionych wok Witowic i Witowskiej Woli wizao si z osob
ksicia Bolesawa Wstydliwego. Wydaje si, e Koniscy wywodzili prawa kocioa
parafialnego w Witowskiej (Koniskiej) Woli z przywileju, jaki mia wyda ksi Bolesaw
Przemyslaw Pytlak
Fara Koskowolska 2008
Wykorzystywanie publikacji pod warunkiem cytowania rda
 w lipcu 1243 roku w Witowicach lub Witowskiej Woli. Cho wiadomo taka wydaje si a
nierealna, nie wolno jej po zwyczajnie odrzuci. Warto wspomnie, e w maju 1243 r.
rycerstwo sandomierskie wierne Wstydliwemu pobio pod Suchodoem wojska jego stryja,
Konrada Mazowieckiego. W wyniku tej bitwy Bolesaw obj wadz w ziemi krakowskiej i
sandomierskiej, w skad ktrej wchodzia w owym czasie rwnie ziemia lubelska. Kariera
przodka Koniskich - Warsza herbu Rawicz na dworze Bolesawa Wstydliwego kae zada

a. a
pytanie, czy przywilej ksicy nie by nagrod za posugi oddane przez Rawiczw w tej

ol sk
wojnie. Co trzeba szczeglnie podkreli, Warsz zosta powiadczony jako waciciel

eu
lecego tu za Wis klucza jaroskiego, do ktrego naleay zapewne m.in. Wostowice.
Oddawanie dziesiciny z Witowic do klasztoru na witym Krzyu pozwala na stwierdzenie,

08 w ol
e wie ta rzeczywicie istniaa przed 1250 r., kiedy proces uposaenia klasztoru zosta
20 ko w
zakoczony i e znajdowaa si w rkach rodu zwizanego cile z ziemi sandomiersk.
Kaplica w Witowskiej Woli, ktra miaa istnie w czasach Bolesawa Wstydliwego,
ko
nosia wezwanie witego Krzya. Wezwanie to, ktrym szczyci si nasz koci farny po
XVII wiek, nie byo przypadkowe Koniscy fundujc kaplic i pniej parafi nawizywali
on s

do tradycji klasztoru na witym Krzyu, u podna ktrego znajdoway si ich rodowe

.k

woci, w tym Konin, od ktrej to wsi wywiedli nazwisko. Obecne wezwanie wityni
Znalezienia Krzya witego jest zatem reminiscencj tradycji sigajcej wieku XIV.
w Ko
s

Nie tylko Witowice i Witowska (Koniska Wola) ale i Rudy, Pog, Skowieszyn i
Wostowice powstanie zawdziczaj Rawiczom. Jeeli chodzi o Rudy, to znajdoway si one
od zawsze we wadaniu Koniskich. Tymczasem pozostae miejscowoci naleay do innej
w ra

rodziny, wywodzcej si do wspominanego kilkukrotnie Warsza herbu Rawa Dembiskich.

Ich przodkiem by Leonard z Gawowa i Dbian, ktry prawdopodobnie rwnie poleg pod
Fa

Powcami. Posiadoci rozrodzonych Dbiskich skupili ostatecznie Jan z Koniskiej Woli

oraz jego zi Gabriel Tczyski. Warto zaznaczy, e i rd Dembiskich i rodzina
w

Skowieskich z niego si wywodzca przetrway przynajmniej do pocztkw wieku XVII, gdy

Koniscy wymarli przed poow wieku XVI.

Piecz z herbem Rawa na akcie pokoju Toruskiego

1466, rdo: Archiwum Gwne Akt Dawnych,
www.dziedzictwo.polska.pl

Przemyslaw Pytlak
Fara Koskowolska 2008
Wykorzystywanie publikacji pod warunkiem cytowania rda