KRÓTKIE „ABC NAUCZYCIELA”

Każdy nauczyciel, zwłaszcza początkujący, "wchodząc" do szkoły, a także przygotowując się do zajęć
powinien dysponować pewnym kompendium wiedzy, a mianowicie:

Proces kształcenia
- przez proces kształcenia rozumiemy uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń obejmujący takie czynności
nauczyciela i uczniów ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści oraz uwzględniający takie
warunki i środki, jakie służą wywoływaniu pożądanych zmian w uczniach.

Przez nauczanie rozumiemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami polegającą na

wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu
i całej osobowości.

Uczenie się – jest procesem w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania

i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte.

Wychowanie – jest świadomie organizowaną działalnością ludzką, której celem jest wywoływanie
zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka.

Kształcenie - to ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz
uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem osiągnięcie możliwości wielostronnego rozwoju sprawności,
zdolności i uzdolnień, zainteresowań, przekonań i postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji
zawodowych.

Samokształcenie – nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści, warunki i środki
ustala sam podmiot.

Jak doskonalimy swój warsztat pracy wykorzystując najnowszą literaturę?

We współczesnej dydaktyce coraz większego znaczenia nabierają cele kształcenia, rozumiane jako
zamierzone wyniki wiedzy ucznia. Dał już temu wyraz m. in. prof. W. Okoń w swoim „Wprowadzeniu do
dydaktyki ogólnej” przez zaproponowanie „Zasady efektywności”.

Cele kształcenia – to świadomie założone skutki, jakie społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie
systemy kształcenia.

Cele operacyjne - stanowią opis osiągnięć, które powinni osiągać uczniowie po opanowaniu wyznaczonych
treści programowych kształcenia, czyli co powinni
A – wiedzieć – lub nazywać, zdefiniować, wymienić, zidentyfikować, zróżnicować, wyliczyć itp.;
B – rozumieć – streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżnić, zinterpretować itp.;
C – stosować wiadomości – rozwiązać, obliczyć, skonstruować, zastosować, porównać, sklasyfikować itp.;
D – rozwiązać problemy – dowieść

Inaczej – uczeń może stwierdzić:

- wiem ..............
- rozumiem ..............
- umiem ...............
- stosuję ...............

Cele kształcenia formułujemy w dwóch poziomach:

- jako cele ogólne – ciągłe;
- jako zadania, czyli cele szczegółowe – operacyjne.
Cele ogólne występują w programach nauczania i planach dydaktyczno – wychowawczych. Z celów ogólnych
należy wyodrębnić cele operacyjne.

TAKSONOMIA CELÓW

Poziom
P podstawowy
PP ponadpodstawowy

Wiadomości
A.pamiętanie wiadomości
B.rozumienie

Umiejętności
C.stosowanie w sytuacjach typowych
D.stosowanie w sytuacjach trudnych

Etapy operacjonalizacji celów kształcenia:

1.Zapisanie celu w postaci ogólnej.

2.Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel.
3.Luźne zapisy celów.
4.Selekcja luźnych celów.
5.Klasyfikacja formułowania celów operacyjnych.
6.Sprawdzanie celów (egzamin pomyślny).

Metody kształcenia

Metoda (inaczej sposób) jest to układ czynności nauczyciela i ucznia stosowany świadomie w celu
wprowadzenia założonych zmian w osobowości ucznia.O wartości metody kształcenia decyduje charakter
czynności nauczyciela i uczniów oraz środków dydaktycznych i – w jakim stopniu wywołuje ona poznawczo
– emocjonalną i praktyczną aktywność samych uczniów niezbędną w badaniu rzeczywistości i oddziaływaniu
na nią.

I.Metody asymilacji wiedzy ( inaczej podające):

1.pogadanka: wstępna ........
-przedstawiająca nowe wiadomości
-utrwalająca.
2.dyskusja
3.wykład: - opis
- opowiadanie
4.praca z książką

II.Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy:

1.klasyczna metoda problemowa
2.metoda przypadków
3.metoda sytuacyjna
4.giełda pomysłów
5.mikronauczanie
6.gry dydaktyczne: - zabawy inscenizacyjne
-inscenizacje
-gry symulacyjne

III.Metody waloryzacyjne (eksponujące)

1.metody impresyjne – wrażenie, odczucie, przeżycie
2.metody ekspresyjne – odtworzenie przeżycia, wyrażenie

IV.Metody praktyczne:
1.metody ćwiczebne
2.metody realizacji zadań wytwórczych

V. Metody działania językowego:

-ćwiczenie poprawnej wymowy;
-analizowanie trudności ortograficznych ( ich dostrzeganie i analiza);
-wyjaśnienie pisowni wyrazów;
-pamięciowe ćwiczenie zapisu wyrazów;
-praca ze słownikiem ortograficznym;
-gry i zabawy dydaktyczne;
-kontrola własnoręcznie napisanego tekstu.

Zasady kształcenia
Zasada - to norma postępowania uznanego za obowiązujące w trakcie procesu kształcenia.

1.Zasada systemowości (proces kształcenia jest systemem).

2.Zasada poglądowości.
3.Zasada samodzielności.
4.Zasada wiązania teorii z praktyką.
5.Zasada efektywności.
6.Zasada przystępności (stopniowania trudności).
7.Zasada indywidualizacji i uspołecznienia.

ABC WYCHOWANIA

„Aktem wychowawczym jest wszelka działalność podjęta przez człowieka z myślą o wywołaniu zmiany w
postępowaniu drugiego człowieka i przebiegająca we wspólnej sytuacji symbolicznej” ( „Sztuka nauczania” –
t. I s. 289).

I. Istotą wychowania jest:

-pobudzanie,
-ukierunkowanie kogoś,
-wprowadzanie w samowychowanie.
a)Poznanie siebie
-kim i jakim jestem?
-W jakiej jestem sytuacji – co na mnie wpływa pozytywnie i negatywnie?
-Kim powinienem być, co w moim życiu zrobić?
b)Akceptacja siebie
c)Okazywanie dziecku akceptacji przez dorosłych – sukces uskrzydla, porażka łamie.

II. Cele wychowania:

„Cel jest to przedmiot czyjegoś dążenia”.
Cel – „mówi, co robić” – jakie sposoby działania i jakie środki zastosować, w jakiej kolejności, w jakim
porządku czasowym itp. oraz – „pokazuje – co wyszło” dzięki zestawieniu wyników uzyskanych z
zamierzonymi.
Celem, czyli przedmiotem dążenia wychowawcy mogą być pewne dyspozycje psychiczne wychowanków
albo pewne stany społecznego środowiska, w którym żyje.

III . Zasady wychowania:

1.Ukierunkowanie działalności wychowawczej na cel.
2.Autorytet i przykład nauczyciela – wychowawcy.
3.Partnerstwa i podmiotowego traktowania wychowanka.
4.Tworzenie środowiska wychowawczego (nauczyciel, rodzina, uczeń, organizacje).

IV. Metody wychowania

1.Metoda wpływu osobistego:

a)metoda wyrażania postawy (autorytet nauczyciela – wychowawcy źródłem postaw);
b)metoda oddziaływania własnym przykładem;
c)metoda wysuwania sugestii;
d)metoda oceny;

2.Metody wpływu sytuacyjnego:

a)metody karcenia i nagradzania;
b)metoda organizowania doświadczeń;
c)metoda pełnienia funkcji i roli społecznej;

3.Metody organizowania zespołu:

a)metoda samorządności;
b)metoda współzawodnictwa;
c)metoda umacniania osób (wykorzystać te osoby z zespołu, które z punktu widzenia celów wychowawczych
korzystnie oddziaływują na zespół ).

4.Metoda samowychowania:
a)określenie wzorów zachowania;
b)metoda samokontroli i samooceny;
c)metoda ćwiczenia siebie w określonych postawach.

V. TAKSONOMIA CELÓW WYCHOWANIA:

I. Poziom
A – Uczestnictwo w działaniu
B – Podejmowanie działania

II. Postawy
C – Nastawienie na działanie
D – System działań

A – Uczestnictwo w działaniu polega na świadomym i uważnym odbieraniu określonego rodzaju bodźców

oraz wykonywaniu czynności odpowiadających przyjętej roli, jednak bez wykazywania inicjatywy.
Wychowanek ani nie unika danego rodzaju działania , ani też go nie podejmuje z własnej woli, chętnie
dostosowuje się do sytuacji.

B – Podejmowanie działania polega na samorzutnym rozpoczynaniu danego rodzaju działania i wewnętrznym

zaangażowaniu w wykonywanie danego rodzaju czynności. Wychowanek nie tylko dostosowuje się do
sytuacji, w jakiej się znalazł, ale i organizuje ją w pewien sposób. Jest to jednak postępowanie mało jeszcze
utrwalone.

C – Nastawienie na działanie polega na konsekwentnym wykonywaniu danego rodzaju działania na skutek

trwałej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wyników. Wychowanek jest zwolennikiem
tego działania
i zachęca do niego innych, poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia
i pełnej spoistości.

D – System działań polega na regulowaniu określonego typu działalności za pomocą harmonijnie

uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z którymi wychowanek identyfikuje się do tego stopnia, że
można je uważać za cechy jego osobowości. Wychowanek nie zawodzi nawet w bardzo trudnych sytuacjach,
a jego działania oznaczają się skutecznością oraz swoistością stylu.

VI. Istota wychowania

1.Wychowanie to ukazanie świata wartości przez ich ujawnianie ( u wychowanka, wychowawcy, innych osób
w zdarzeniach i przedmiotach).
2. Wychowanie to wspomaganie samowychowania.
3.Wychowanie to proces wspomagania rozwoju.
4.Wychowanie to współdziałanie z wychowankiem zmierzające do jego niezależności, samodzielności w
działaniu i w rozwoju osobistym.
5.Wychowanie to wzajemne – wychowawcy i wychowanka – kształtowanie systemu wartości.
6.Wychowanie jest sztuką otwartej komunikacji i współdziałania. Stosunek wychowawczy między
wychowawcą a wychowankiem – to dialog wychowawczy.