TECHNOLOGIE
Obrbka termiczno-wilgotnociowa
METOD VAPORYZACJI
Przedmiotem artykuu jest zabieg pozwalajcy na uzyskanie ju po okoo 1224 godzinach wibroprasowanych
elementw betonowych o wytrzymaoci przewyszajcej rzeczywist wytrzymao 28-dniow
P
dr in. Jan Antoni Rubin odczas procesu produkcyjnego prefabry-
Politechnika lska kowanych elementw betonowych stosu-
je si na og przypieszone dojrzewanie
masy betonowej. Przy uyciu sztucznego doj-
rzewania intensyfikuje si wizanie tego be-
tonu, by po upywie kilku bd kilkudziesiciu
godzin osign wytrzymao pozwalajc
na rozformowanie wspomnianych prefabry-
katw. Skraca to znaczco dugo cyklu pro-
dukcyjnego, ktry w sporej mierze zaley od
wytrzymaoci pocztkowej osiganej przez
prefabrykowany wyrb betonowy.
W procesie produkcji prefabrykatw betono-
wych wyrnia si nastpujce wytrzymaoci:
tzw. wytrzymao rozformowywania,
czyli wytrzymao konieczn do rozfor-
mowania elementu bez uszkodze oraz
do jego przemieszczenia na miejsce doj-
rzewania;
tzw. wytrzymao skadowania, czyli
wytrzymao umoliwiajc uoenie Ogrzewanie energi elektryczn. W meto-
elementw w pryzmy (powinna ona wy-
nosi ok. 50% fc28 [MPa]);
tzw. wytrzymao handlow, ktra pre-
dysponuje do transportu elementw
prefabrykowanych na plac budowy i ich
wbudowanie (powinna ona wynosi circa
7080% fc28 [MPa]).
SPOSOBY OBRBKI CIEPLNEJ
Metody i sposoby przyspieszajce dojrzewanie
betonu mona podzieli umownie na trzy grupy:
Po pierwsze mechaniczne przyspie-
szenie dojrzewania tworzywa betonowe-
go. Odbywa si ono poprzez waciwe
zagszczenie mieszanki betonowej za
pomoc prasowania i/lub wibrowania,
ubijania (sztychowania), odpowietrzania
oraz wirowania.
Po drugie chemiczne przyspieszenie
dojrzewania betonu. Odbywa si ono
16 BRUKBIZNES nr 5 2012
poprzez stosowanie odpowiednich do-
datkw chemicznych, ktre przypiesza-
j proces wizania cementu (np. chlorek
wapniowy, cementy specjalne szybko
twardniejce).
Po trzecie tzw. obrbk termiczn. Me-
toda ta stosowana jest najczciej razem
z metodami z grupy pierwszej lub drugiej.
Wspomniane sposoby obrbki termicznej
mona uszeregowa nastpujco:
Naparzanie pod naturalnym cinieniem.
Opiera si ono na oddziaywaniu na za-
formowan mieszank betonow par
wodn o cinieniu normalnym i tem-
peraturze do +100C. Metoda ta polega
na zwykym lub na skokowym wzrocie
temperatur oraz ewentualnie na zasto-
sowaniu gorcej mieszanki betonowej.
Dojrzewanie trwa w tym przypadku circa
57 dni.
dzie tej wykorzystuje si przemian wspo-
mnianej energii elektrycznej w ciepln.
Element prefabrykowany jest nagrzewany
ciepem wytworzonym w wyniku przepy-
wu prdu przez elektrody, ktre stykaj si
z betonem.
Nagrzewanie porednie gorcym powie-
trzem bd par wodn. Wspomniane
media rozprowadza si wewntrz urz-
dze grzewczych, ktre umieszczone s
przy dojrzewajcych prefabrykatach be-
tonowych.
Nagrzewanie promieniowaniem pod-
czerwonym. W tym przypadku beton jest
napromieniowany na og od zewntrz,
jedynie przy prefabrykatach wielokanao-
wych rwnie od wewntrz.
Stosowanie tzw. ciepych bd gorcych
mieszanek betonowych. W tej sytuacji
z kolei istotn spraw jest zapobieganie
www.brukbiznes.pl
 TECHNOLOGIE

ubytkom ciepa technologicznego po- Rys. 1. Fazy dojrzewania wyrobw betonowych w czasie
przez ocieplenie form.
Jako rodek grzewczy na og stosuje si par
wodn. Zalety jakie z tego wynikaj to:
atwo wytwarzania i prostota konstruk-
cyjna stosowanych urzdze;
funkcjonalno realizacji waciwych
programw obrbki cieplnej.
Niekorzystne z kolei s ewidentne straty ener-
gii cieplnej, jak rwnie rwnomierna wilgot-

RYS. JAN ANTONI RUBIN

no w caej objtoci komory technologicz-
nej.
Do bezporedniej obrbki elementw betono-
wych odpowiednia jest wycznie para nasy-
cona. Wprost niedopuszczalne jest stosowa-
nie pary przegrzanej, gdy para taka odbiera
mieszance betonowej wilgo, niezbdn dla
efektywnego przebiegu procesw hydratacji
spoiw cementowych. Nie powinno si rw-
nie dopuszcza do zbytniego nasycenia mie-
szanki parowo-powietrznej w komorze tech-
nologicznej, poniewa przy braku dopywu
wilgoci do komory i dalszym wzrocie tempe-
ratury, moe sta si ona mieszank parowo-
-powietrzn przegrzan, tak samo szkodliw
dla prefabrykatu betonowego jak przegrzana
para wodna. Powinno si wic zapewni od-
powiednie nasycenie wilgoci komory tech-
nologicznej.

OBRBKA TERMICZNA BETONU

Oglny schemat obrbki termicznej betonu

FOT. JAN ANTONI RUBIN

skada si z nastpujcych faz:
I. Wstpne dojrzewanie.
II. Podnoszenie temperatury.
III. Nagrzewanie izotermiczne.
IV. Studzenie.
Faza I wstpne dojrzewanie betonu. Czas
jej trwania ma spory wpyw na wytrzymao
betonu bezporednio po obrbce cieplnej, jak
i po dalszym czasokresie twardnienia. Idealny
czas wstpnego dojrzewania betonu zaley: od
rodzaju spoiwa cementowego i skadu betonu,
od pocztkowej i maksymalnej temperatury
obrbki termicznej oraz od jej sposobu.
Czasokres wstpnego dojrzewania elementu
betonowego powinien zawiera si w prze-
dziale 38 godzin. Przeduenie tego okresu
powyej 8 godzin nie jest wskazane, gdy nie
daje to ju praktycznie adnych korzyci tech-
niczno-ekonomicznych.
Faza II podnoszenie temperatury. Szybko
podnoszenia temperatury zaley od sposobu
oddziaywania na beton czynnika grzejnego,
konsystencji masy betonowej oraz czasu trwa- Fot. 1. Przyspieszone
nia wstpnego dojrzewania betonu (Fazy I). dojrzewanie, komory
Dozwolone prdkoci wzrostu temperatury technologiczne zamykane
masy betonowej wynosz: aluzjami
- 30C/h przy dugim czasokresie wstpnego
dojrzewania i konsystencji mieszanki betono-
wej na pograniczu wilgotna / gstoplastyczna;
- 20C/h przy krtkim czasokresie dojrze-
wania wstpnego (mniej ni 3 godziny) oraz
konsystencji mieszanki betonowej na pozio-
mie pciekej.
Faza III nagrzewanie izotermiczne. Wzrost
cech wytrzymaociowych betonu jest skorelo-
wany ze wzrostem temperatury i czasu nagrze-
wania tylko w pewnych granicach. Przy przekro-
czeniu tyche granic, efektywno ekonomiczna
obrbki cieplnej raptownie spada. I tak m.in.

www.brukbiznes.pl BRUKBIZNES nr 5 2012 17

 TECHNOLOGIE

FOT. J. MATUSZEWSKI
Fot. 2. Skadowanie wyrobw przed paletyzacj (pakowaniem) na regaach Fot. 3. Linia (stanowisko) pakowania gotowych
wyrobw

kracza nawet 130% wytrzymaoci jak osi-

DO BEZPOREDNIEJ OBRBKI ELEMENTW BETONOWYCH gn przedmiotowy beton w chwili rozpocz-
ODPOWIEDNIA JEST WYCZNIE PARA NASYCONA. cia jego studzenia.

WPROST NIEDOPUSZCZALNE JEST STOSOWANIE PARY TECHNOLOGIA VAPOR ENERGY

PRZEGRZANEJ, GDY PARA TAKA ODBIERA MIESZANCE Badania empiryczne przeprowadzone przez
P. Kressego w fabrykach niemieckich na
BETONOWEJ WILGO, NIEZBDN DLA EFEKTYWNEGO przeomie lat 80. i 90. ubiegego wieku, nad
PRZEBIEGU PROCESW HYDRATACJI SPOIW CEMENTOWYCH warunkami dojrzewania betonw wibropra-
sowanych i dachwki cementowej wykazay
m.in. i w sytuacji, gdy mieszanka betonowa
przy wykorzystaniu cementw portlandzkich jest naleycie zaprojektowana i zagszczona
i temperatur do +60C nie jest celowe przedua- oraz s stworzone waciwe warunki dostpu
nie nagrzewu powyej 12 godzin, przy tempera- dwutlenku wgla CO2 do powierzchni wyrobu
turach +80C powyej 8 godzin, a przy tempe- betonowego, pena kolmatacja porw kapi-
raturach +100C powyej 4 godzin. larnych przez kalcyt CaCO3 nastpuje ju po
Faza IV studzenie betonu. Dozwolona szyb- 8 godzinach. Ma to cisy zwizek z powsta-
ko studzenia elementw betonowych zaley waniem lub te nie, tzw. wykwitw pierwot-
od ich rozmiarw i wytrzymaoci na ciskanie. nych oraz tzw. wykwitw wtrnych. Wyniki
Im przekroje elementw s mniejsze, a wytrzy- tyche dowiadcze koreluj bardzo wysoko
mao betonu wysza, tym studzenie betonu z wynikami uzyskanymi podczas bada pro-
moe nastpowa w szybszym tempie. W wa- wadzonych na pocztku lat 70. ubiegego wie-
runkach przecitnych, obnienie temperatury ku na Wydziale Budownictwa Politechniki
powinno odbywa si w tempie nie wikszym lskiej w Gliwicach pod kierunkiem prof.
ni 20C/h i trwa do momentu, a rnica J. Mikosia, a dotyczcych wpywu stenia
temperatury wyrobu betonowego i otaczajce- CO2 na dojrzewanie w czasie oraz wybranych
go go rodowiska spadnie poniej 40C. cech technicznych zapraw cementowych.
Jeli z aspektw organizacyjno-produkcyjnych Z dowiadcze powyszych wynika novum
nie wynika konieczno szybkiego studzenia technologiczne, jakim jest stosowana w ostat-
prefabrykatw betonowych, to czas trwania nich latach coraz czciej w procesie pro-
fazy IV moe by wykorzystany do dalszego dukcji wibroprasowanych elementw betono-
narastania wytrzymaoci betonu. Statystycz- wych, tzw. obrbka termiczno-wilgotnociowa.
nie rzecz ujmujc, przy powolnym stygniciu Wspomniany zabieg wedug technologii Va-
elementu betonowego trwajcym okoo 10 por Energy, przebiega w specjalnych komorach
godzin, przyrost wytrzymaoci betonu prze- w temperaturze rzdu 5060C. W komorach

18 BRUKBIZNES nr 5 2012 www.brukbiznes.pl

 TECHNOLOGIE

tych przy wykorzystaniu specjalistycznych

generatorw spalajcych gaz naturalny jest
wytwarzane specyficzne rodowisko, skadajce
si z mieszaniny dwutlenku wgla i pary wod-
nej. Pozwala to na uzyskanie ju po okoo 1224
godzinach wytrzymaoci przewyszajcej rze-
czywist wytrzymao 28-dniow. Wyniki ba-
da kontrolnych pozwalaj na stwierdzenie, i
zastosowanie omawianej technologii umoliwia
osignicie nastpujcych efektw:
1. Znacznego skrcenia czasu wizania be-
tonu, przez co spada zapotrzebowanie na
palety i regay nawet o 30%.
2. Relatywnie krtkiego okresu od momen-
tu wyprodukowania do chwili spakowa-
nia, z moliwoci praktycznie natych-
miastowej wysyki do zamawiajcego.
3. Wysokiej wytrzymaoci wczesnej, po-
zwalajcej na wbudowanie omawianych
wyrobw (np. w nawierzchni) ju po 24
godzinach od ich wyprodukowania.
4. Sporego przewyszenia wytrzymao-
ci 28-dniowej, co pozwala per saldo na
zmniejszenie iloci zastosowanego ce-
mentu na 1 m mieszanki betonowej na-
wet o 13%.
5. Pozytywnej zmiany strukturalnej w war-
stwie licowej wyrobu betonowego, po-
zwalajcej w zasadzie na zablokowanie
zjawiska powstawania wykwitw wgla-
nowych na powierzchni omawianych wy-
robw.
6. Potencjalnie powtarzalnego oraz wyrazi-
stego wybarwienia wyrobw.
7. Moliwoci wytwarzania elementw be-
tonowych w systemie produkcyjnym
just in time, niezalenie od panujcych
warunkw atmosferycznych.

PODSUMOWANIE
Problematyka teorii zjawisk obserwowanych
przy obrbce cieplnej betonu jest w literaturze
FOT. J. MATUSZEWSKI

przedmiotu szeroko nawietlona i sklasyfiko-

wana. W zasadniczym podziale klasyfikacja ta
rozrnia:
procesy fizyko-chemiczne, cile skorelo-
wane z tworzeniem si struktury zaczynu
cementowego w rodowisku podwyszo-
nych temperatur;
procesy fizyczne, zachodzce w poszcze-
glnych fazach obrbki cieplnej w mie-
szance betonowej, traktowanej jako zbir
ingredientw w postaci staej, ciekej oraz
gazowej. 
Fot. 4. Silosy z cementem oraz zbiorniki z kruszywami
LITERATURA
1. Bociszewska G., Talbierski J.: Zasady bezcinieniowej obrbki cieplnej betonu zwykego. Centralny Orodek
Informacji Budownictwa. Warszawa 1971.
2. Brylicki W.: Zasady ksztatowania waciwoci wibroprasowanej kostki brukowej. Cementownia Nowiny.
Zakopane 2000.
3. Jasiczak J.: Technologie budowlane II. Pozna 2003.
4. Zgoa B.: Drobnowymiarowe elementy z wibroprasowanego betonu nowoczesny materia stosowany w maej
architekturze. Sympozjum Naukowo-Techniczne, Pozna 2000.

www.brukbiznes.pl
The author has requested enhancement of the downloaded file. All in-text references underlined in blue are linked toBRUKBIZNES nr 5
publications on 2012
ResearchGate. 19