You are on page 1of 16

Miejsce na identyfikacj szkoy

ARKUSZ PRBNEJ MATURY


Z OPERONEM
FIZYKA
LISTOPAD
2015
POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy: 180 minut

Instrukcja dla zdajcego


1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 1.19.).
Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego eg-
zamin.
2. Rozwizania zada i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
3. W zadaniach zamknitych zaznacz jedn poprawn odpowied.
4. W rozwizaniach zada otwartych przedstaw tok rozumowania
prowadzcy do ostatecznego wyniku.
5. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym tuszem/atra-
mentem.
6. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
7. Zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
8. Obok numeru kadego zadania podana jest maksymalna liczba punktw
moliwych do uzyskania.
9. Moesz korzysta z zestawu wzorw fizykochemicznych, linijki i kalku-
latora. Za rozwizanie
yczymy powodzenia! wszystkich zada
mona otrzyma
cznie 62 punkty.

Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy

KOD
PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.


Kopiowanie w caoci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zada przez dyrektorw
szk biorcych udzia w programie Prbna Matura z OPERONEM.

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 1 2015-10-22 09:23:07


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 1. (01)
Bloczek o masie m zsuwa si po powierzchni rwni pochyej o kcie nachylenia a z przyspie-
szeniem rwnym a.

m a

a
Warto wspczynnika tarcia kinetycznego midzy bloczkiem a powierzchni rwni wynosi:
a g a
A. tg a B. tg a C. - tg a D.
g cos a a g
Zadanie 2. (03)
20 marca 2015 roku moglimy w Polsce obserwowa czciowe zamienie Soca.

Zadanie 2.1. (02)


Wyjanij, na czym polega zjawisko czciowego zamienia Soca i sporzd odpowiedni ry-
sunek.

Zadanie 2.2. (01)


Zamienie Ksiyca wystpuje maksymalnie trzy razy do roku, a zdarzaj si lata, kiedy nie
zachodzi w ogle. Zamienia Soca zdarzaj si od dwch do piciu razy do roku. Dlaczego
zatem cakowite zamienie Soca obserwujemy w Polsce tak rzadko (nastpne cakowite za-
mienie Soca bdzie dopiero w 2135 roku), podczas gdy zamienie Ksiyca moemy podzi-
wia znacznie czciej (w 2015 roku miao ono miejsce dwukrotnie 4 kwietnia i 28 wrzenia)?

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 2 2015-10-22 09:23:08


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 3. (03)
Prostoliniowy tor rajdowy ma dugo 500 m. Samochd rajdowy startuje i porusza si ze sta-
km
ym przyspieszeniem. Po 2,4 s osiga prdko 180 . Kierowca przestaje przyspiesza po
h
km
osigniciu prdkoci 180 . W odlegoci 250 m od mety rozpoczyna hamowanie i zatrzy-
h
muje si na linii mety.

Zadanie 3.1. (02)


Narysuj wykres zalenoci prdkoci od czasu dla ruchu samochodu.

Zadanie 3.2. (01)


Opnienie samochodu w czasie hamowania ma warto:
m m m m
A. 12 , 5 2 B. 10 2 C. 7 , 5 2 D. 5
s s s s2

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 3 2015-10-22 09:23:09


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 4. (01)
Przed wprowadzeniem ukadu SI w 1960 roku posugiwano si ukadem jednostek CGS (Cen-
tymetr Gram Sekunda). Jednostk energii w ukadzie CGS by erg definiowany jako praca,
jak wykonuje sia 1 dyny na drodze 1 centymetra. Dyna bya stosowan w ukadzie CGS jed-
nostk siy. Jedna dyna bya definiowana jako warto siy, ktra masie 1 g nadaje przyspiesze-
cm
nie 1 2 .
s
Wybierz elementy A lub B oraz 1 lub 2 tak, aby ponisze zdanie byo prawdziwe. Zakrel wy-
brane odpowiedzi.

1 dyna odpowiada A. 10-3 N, natomiast 1 erg odpo- 1. 10-7 J.


wartoci B. 10-5 N, wiada wartoci 2. 10-5 J.

Zadanie 5. (03)
W cylindrycznym naczyniu wypenionym ciecz i zamknitym tokiem umieszczono trzy rurki
podczone do manometrw.

W pewnym momencie na tok zaczto dziaa z pewn si.


Uzupenij zdania.

Zanim na tok zacza dziaa sia, najwiksz warto cinienia wskazywa manometr
. (1), natomiast najmniejsz manometr .. (2). Kiedy sia zacza
dziaa, cinienie wskazywane przez manometry (3), przy czym rnica wartoci
wskazywanych przed i w czasie dziaania siy bya . (4) w kadym z manome-
trw. Wynika to z prawa .. (5).

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 4 2015-10-22 09:23:10


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 6. (06)
3
Stalowy garnek o masie 450 g i objtoci 1,5 l wypeniono w wod o temperaturze 20C
4
kJ
i ustawiono na kuchence elektrycznej. Wydajno kuchenki wynosi 50 . Ciepo waciwe
min
J kJ kg
stali wynosi 450 , ciepo waciwe wody 4 , 2  , a gsto wody 1000 3 .
kg K kg K m
Zadanie 6.1. (03)
Ile czasu bdzie trwao zagotowanie wody w garnku na kuchence? Wynik podaj w minutach.

Zadanie 6.2. (03)


Jaka jest moc znamionowa kuchenki, jeeli jej sprawno wynosi 40%?

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 5 2015-10-22 09:23:11


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 7. (05)
Warunki normalne to temperatura 0C i cinienie 760 mmHg. Gsto rtci w warunkach
kg
normalnych wynosi 13579 3 .
m
Zadanie 7.1. (01)
Cinienie w warunkach normalnych wyraone w paskalach ma warto:
A. 101 325 Pa B. 1000 hPa C. 10 320 Pa D. 760 hPa

Zadanie 7.2. (02)


W szczelnie zamknitej butli o objtoci 50 l znajduje si gaz doskonay w temperaturze 127C
i cinieniu 2000 hPa. Jak objto zajmowaby ten gaz w warunkach normalnych? Wynik po-
daj w litrach.

Zadanie 7.3. (02)


Ile moli gazu doskonaego znajduje si w 50 l, jeeli wystpuje on w warunkach normalnych?

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 6 2015-10-22 09:23:11


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 8. (04)
Zgodnie z prawem Hookea wyduenie, jakiemu ulega ciao spryste pod wpywem dziaania
siy, jest wprost proporcjonalne do wartoci siy i dugoci pocztkowej ciaa, a odwrotnie pro-
porcjonalne do jego przekroju poprzecznego. Prawo to mona zapisa zalenoci:
l F
l = k 0
S
1
gdzie k = , a E oznacza modu Younga.
E
Zadanie 8.1. (02)
Wyka, e jednostk moduu Younga jest paskal.

Zadanie 8.2. (02)


Oblicz wyduenie prta stalowego o dugoci pocztkowej 1m i rednicy 10mm, na ktrym
zawieszono ciarek o masie 90kg. Warto moduu Younga dla stali, z ktrej wykonano prt,
m
wynosi 210GPa. Przyjmujemy warto przyspieszenia ziemskiego 10 2 .
s

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 7 2015-10-22 09:23:12


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 9. (03)
Przeczytaj uwanie poniszy tekst.

Pomimo e przestrze kosmiczna wydaje si pusta, w cigu doby nasza planeta, pdzc
km
z prdkoci 30 , zderza si z kilkoma milionami czstek kosmicznego pyu, w wikszoci
s
wielkoci ziarenek piasku cho zdarzaj si wrd nich obiekty znacznie wiksze. Niektre
docieraj a do powierzchni Ziemi. Take w Polsce.
Na wysokoci 100120 km atmosfera jest ju na tyle gsta, ze jej atomy zderzaj si ze
zgarnitym przez Ziemi kosmicznym pyem, co pobudza je do wiecenia. Na naszym nie-
bie pojawia si wtedy spadajca gwiazda, czyli meteor. Typowe meteory widoczne goym
okiem to obiekty o rozmiarach milimetrowych. Obiekt wielkoci pici moe spowodowa
zjawisko o jasnoci porwnywalnej z najjaniejsz z planet, czyli Wenus. Ciao o rozmiarze
kilkudziesiciu centymetrw to ju meteor o jasnoci Ksiyca. Bolid Czelabisk, ktry wie-
ci janiej ni Soce, powsta w skutek wtargnicia w nasz atmosfer planetoidy o rozmia-
rze 17 m (czyli wci do maej).
Zjawiska takie jak Czelabisk wydaj si bardzo rzadkie, cho wcale takie nie s. Kolizja Ziemi
z obiektem o rozmiarze rzdu 1020 m zdarza si rednio raz na kilka lat. Wikszo takich
bolidw wieci jednak nad terenami sabo zaludnionymi lub nad oceanami, stanowicymi
wikszo powierzchni naszego globu. Bolid Czelabisk by wyjtkowy tylko dlatego, e
pojawi si nad miastem zamieszkanym przez ponad milion osb std spore straty w po-
staci wybitych szyb i poranionych ludzi. Wystarczyoby jednak, eby do kolizji doszo kilka
sekund wczeniej, a bolid eksplodowaby kilkaset kilometrw od Czelabiska, nad sabo za-
ludnionym obszarem rodkowej Syberii, stajc si zapewne zwyk ciekawostk, niebudzc
wikszego zainteresowania.
Fragment artykuu Arkadiusza Olecha I ty moesz apa gwiazdy, Wiedza i ycie 2015, nr 3

Zadanie 9.1. (02)


Oce prawdziwo poniszych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeli zdanie
jest faszywe. Wstaw obok kadego zdania znak X przy wybranej odpowiedzi.
P F
Wikszo obiektw kosmicznych, wpadajcych w atmosfer Ziemi, ma
kilka centymetrw rednicy.
Obiekty wielkoci bolidu Czelabisk wpadaj w atmosfer Ziemi kilka
razy do roku.
Obiekt wielkoci pici wchodzcy w atmosfer Ziemi wieci porwny-
walnie do Wenus.
Obiekty kosmiczne wpadajce w atmosfer zaczynaj wieci na wysoko-
ci okoo 100200 km nad powierzchni Ziemi.

Zadanie 9.2. (01)


Spadajce gwiazdy to w rzeczywistoci:
A. sztuczne satelity
B. meteory
C. meteoryty
D. fragmenty materii sonecznej

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 8 2015-10-22 09:23:12


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 10. (04)


km
Wyka, e prdko orbitalna Ziemi wynosi okoo 30 , wiedzc, e masa Soca wynosi
30 s
2 10 kg. Wskazwka: oblicz warto v .
3

Zadanie 11. (05)

Zadanie 11.1. (01)


Do rodzajw fal wymienionych w tabeli 1. dopasuj opisy z tabeli 2.
Tabela 1.
1. fala poprzeczna
2. fala poduna

Tabela 2.
czsteczki orodka, w ktrym rozchodzi si fala, wykonuj drgania w paszczynie prostopadej
A.
do kierunku rozchodzenia si fali
czsteczki orodka, w ktrym rozchodzi si fala, wykonuj drgania w paszczynie rwnolegej
B.
do kierunku rozchodzenia si fali

Zadanie 11.2. (04)


Wymie po dwa przykady fal mechanicznych poprzecznych i podunych.
Przykady fal poprzecznych Przykady fal podunych
1.
2.

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 9 2015-10-22 09:23:13


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 12. (05)


Ogniskowa zwierciada wklsego ma dugo 50cm.

Zadanie 12.1. (03)


W jakiej odlegoci od zwierciada znajduje si przedmiot, jeeli jego obraz jest pozorny i dwu-
krotnie powikszony?

Zadanie 12.2. (02)


Narysuj konstrukcj obrazu przedmiotu znajdujcego si w odlegoci rwnej dwukrotnoci
ogniskowej od zwierciada. Okrel cechy obrazu.

10

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 10 2015-10-22 09:23:13


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 13. (04)


Na pytk pasko-rwnoleg, znajdujc si w powietrzu, pada promie wietlny pod ktem
30. Wspczynnik zaamania materiau, z ktrego wykonano pytk, wynosi 1,6.

sin 30 cos 30 tg 30
1 3 3
2 2 3

Zadanie 13.1. (02)


Narysuj dalszy bieg promienia.

Zadanie 13.2. (02)


Po przejciu przez pytk promie ulega przesuniciu. Pytk umieszczono w wodzie o wsp-
czynniku zaamania 1,3. Czy przesunicie promienia po przejciu przez pytk byo wwczas
mniejsze, czy wiksze ni w powietrzu? Odpowied uzasadnij.

11

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 11 2015-10-22 09:23:14


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 14. (01)


Do elektroskopu zbliono, bez dotykania, dodatnio naadowan paeczk szklan. Zaznacz na
rysunku znaki adunkw zgromadzonych w kulce i listkach elektroskopu.

+
++
+
++
+
++
+
++
Zadanie 15. (04)
Na rysunku przedstawiono obwd elektryczny prdu staego.
R1 I6
I2
I1
+
e1 (1) R2

I3 R3 R6
(3)
I4
I5
+
e2 (2) R4

R5 I6

R1 = R3 = R5 = 5 , R2 = R4 = 2 , R6 = 3
, e1 = 9 V, e2 = 17 ,5 V

Zadanie 15.1. (01)


Nie jest prawd, e:
A. I1 + I 3 = I5 B. I4 + I6 = I5 C. I2 + I6 = I1 D. I2 + I4 = I 3

Zadanie 15.2. (03)


Zapisz II prawo Kirchhoffa dla trzech oczek obwodu oznaczonych symbolami (1)(3), wyko-
rzystujc tylko i wycznie oznaczenia wielkoci zaznaczone na schemacie.

(1)

(2)

(3)

12

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 12 2015-10-22 09:23:15


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 16. (02)


Oce prawdziwo poniszych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeli zdanie
jest faszywe. Wstaw obok kadego zdania znak X przy wybranej odpowiedzi.
P F
Strumie pola magnetycznego ma warto najwiksz, kiedy powierzch-
nia jest rwnolega do linii pola magnetycznego.
Strumie pola magnetycznego jest wielkoci wektorow.
Strumie pola magnetycznego nie zaley od pooenia powierzchni
wzgldem linii pola.
Jednostk strumienia magnetycznego jest weber.

Zadanie 17. (02)


Narysuj zaleno I ( t ) dla prdu przemiennego o czstotliwoci 50Hz bez fazy pocztkowej,
dla ktrego warto skuteczna natenia prdu wynosi 5A, w zakresie od zera do 2 T.

Zadanie 18. (03)


Na ktrej orbicie znajduje si elektron w atomie wodoru, jeeli do jonizacji atomu konieczny
jest foton o dugoci fali 2,3 nm?

13

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 13 2015-10-22 09:23:16


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 19. (03)


Na rysunku przedstawiono tory strumieni promieniowania jdrowego w polu magnetycznym.

a
b

Zadanie 19.1. (01)


Zaznacz na powyszym rysunku wektor indukcji pola magnetycznego.
Zadanie 19.2. (02)
Strumienie czstek a i b wpadaj w pole magnetyczne z takimi samymi prdkociami. Wy-
janij, dlaczego w polu magnetycznym strumie czstek a odchyla si sabiej ni strumie
czstek b.

14

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 14 2015-10-22 09:23:16


Fizyka. Poziom rozszerzony
Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

15

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 15 2015-10-22 09:23:16


ISBN 978-83-7879-230-7

9 788378 792307

N5745_Fizyka_arkusz_glowny.indd 16 2015-10-22 09:23:16

You might also like