Mateusz arski

Politechnika lska w Gliwicach, Wydzia Budownictwa

Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego

z uwzgldnieniem analiz ekonomicznych
i rodowiskowych

Rkopis dostarczono: marzec 2017

Streszczenie: w wietle wprowadzonej w lipcu ubiegego roku nowelizacji do ustawy Prawo

zamwie publicznych (...), podmiot ustanawiajcy przetarg publiczny ma prawo wymaga od
uczestnikw przetargu dostosowania si do nowowprowadzonych kryteriw wyboru najkorzystniejszej
oferty, z uwzgldnieniem analiz cakowitego kosztu w cyklu ycia, wpywu na rodowisko oraz analiz
spoecznych.
Niniejszy referat, nawizujc do ww. ustawy, skada si z czterech powizanych ze sob czci.
W pierwszej z nich, skupia si na praktycznym zastosowaniu zapisw nowelizacji ustawy PZP,
kontestujc go z obecnymi standardami prowadzenia przetargw, wyboru najkorzystniejszej oferty
i moliwociami stosowania odwoania w stosunku do ofert budzcych istotne wtpliwoci.
W drugiej czci opisuje on obecny stan wiedzy odnonie do prowadzenia analiz zintegrowanych
w literaturze midzynarodowej, z uwzgldnieniem rnych podej obliczeniowych oraz
metodologicznych. Wskazuje take obecne trendy w sposobie przeprowadzania analiz ekonomicznych
i rodowiskowych w krajach najbardziej w nie zaangaowanych.
Trzecia cz przedstawia praktyk zastosowania analiz zintegrowanych na przykadzie
przeprowadzonej analizy porwnawczej dwch obiektw mostowych wykonanych z rnych
materiaw i w rnych technologiach.
Cz ostatnia, w wietle wnioskw wycignitych z przykadu obliczeniowego, skupia si na
konstruktywnej krytyce proponowanej przez literatur metody. Porusza midzy innymi problematyk
wprowadzania wag do poszczeglnych elementw analiz oraz zwraca szczegln uwag na
konieczno zachowania szczeglnej rzetelnoci prowadzonych analiz z uwagi na moliwo
posdzenia o lobbowanie za wykorzystaniem danego materiau lub rozwizania konstrukcyjnego.

1. PODSTAWY PRAWNE PRZEPROWADZANIA ANALIZY

Do wejcia w ycie nowej Ustawy Prawo zamwie publicznych (...) z dnia 22 czerwca
2016 r. (Dz.U. 2016 poz. 1020) (w skrcie PZP) [14], gwnym kryterium wyboru
najkorzystniejszej oferty w postpowaniu przetargowym przeprowadzonym na rzecz
zamwienia publicznego w ramach budowy infrastruktury drogowej bya zazwyczaj
najmniejsza cena kosztorysowa. Jednak w wietle wprowadzonej do ustawy nowelizacji,
kryteria te zostay rozszerzone o zapisy w sposb bezporedni odnoszce si do elementw
rachunku cyklu ycia obiektu odnoszcych si do analiz ekonomicznych, rodowiskowych
oraz spoecznych, bdcych skadowymi analiz zintegrowanych. Ponadto, ustawa daje
moliwo zastosowania w procedurze przetargowej wymogu utrzymywania przez
 2 Mateusz arski

wykonawc serwisu posprzedaowego w formie zblionej do ju obecnego

i przybierajcego na popularnoci na zachodzie systemu zaprojektuj, zbuduj, utrzymaj
(ang. Design-Build-Operate-Maintain) [3] oraz zastosowania podczas procesw
projektowania i wykonawstwa obiektu elektronicznych narzdzi modelowania danych
budowlanych BIM (Building Information Modelling).
Prezentowane powyej zapisy nie znalazy jednak dotd szerokiego zastosowania
w brany oglnobudowlanej. Jedna z nielicznych gazi budownictwa, ktra rozpocza
prace nad wdraaniem nowych przepisw, to brana drogowa, ktra istotne zalety
nowelizacji dostrzega ju w kilka miesicy po wejciu ustawy w ycie. Poza wymienionymi
powyej nowymi kryteriami przetargowymi, zwrcia ona uwag take na moliwo
elektronizacji postpowa przetargowych oraz potencjalnie wiksze moliwoci wnoszenia
odwoa, co do ofert budzcych uzasadnione wtpliwoci (np. istotnie zaniajcych cen
inwestycji) [7].
Zgodnie z powyszym oraz trendami obserwowanymi w obecnie przeprowadzanych
przetargach w krajach rozwinitych (USA, Kanada, Szwecja), konieczno
przeprowadzania analiz zintegrowanych nie musi stanowi bardzo odlegej przyszoci.
Niniejsza praca w sposb oglny przedstawia gwne zaoenia przeprowadzania takich
analiz oraz prezentuje praktyczne ich zastosowanie na przykadzie analizy trzech drogowych
obiektw mostowych rnicych si midzy sob skal oraz rozwizaniami konstrukcji
ukadu nonego.

2. ZAOENIA I METODOLOGIA PRZEPROWADZANIA

SKADOWYCH ANALIZY

Przed podziaem analizy na jej poszczeglne skadowe wyjani naley podstawy

oblicze z punktu widzenia inynierii. Jako zintegrowan analiz cyklu ycia obiektu
budowlanego rozumie si zaawansowan analiz obiektu pojmowanego jako cao (ustrj
nony, podpory wyposaenie, dojazdy) w trakcie cyklu jego ycia. Cyklem ycia obiektu
natomiast okrela si zbir wszystkich procesw poczwszy od pierwszych prac
koncepcyjnych, a koczc na rozbirce i utylizacji lub sprzeday pozostaoci materiaw.
Cykl ten przedstawiony zosta na rys. 1.
Gwnym celem przeprowadzania tego typu analiz jest podanie za strategi
zrwnowaonego rozwoju, w ktrej zaoeniach ley wypracowanie kompromisu midzy
elementem ekonomicznym, rodowiskowym oraz spoecznym obiektu tak, aby osign
moliwie jak najwiksze korzyci w ramach kadego z nich.
Ponisze punkty pracy, w kolejnoci zgodnej z historyczn chronologi opracowywania,
opisywa bd kolejne skadowe analizy zintegrowanej, z uwzgldnieniem ich znaczenia
oraz metodologii przeprowadzania oblicze.
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 3

Rys. 1. Skadowe cyklu ycia obiektu mostowego

2.1. ANALIZA EKONOMICZNA LCC

Historia ekonomicznych analiz cyklu ycia produktu siga pierwszej poowy XX wieku,
cho jej okres intensywnego rozwoju przypada dopiero na przeom lat 70tych i 80tych oraz
jej szerokie wykorzystanie tak w przemyle zbrojeniowym jak i informatycznym. Idea
przeprowadzania tego typu oblicze opiera si na podstawowej zalenoci ekonomicznej
opisujcej dugotrwale wykorzystywane obiekty zamwie publicznych ich koszty
pocztkowe to nierzadko tylko uamek faktycznych wydatkw ponoszonych w trakcie
uytkowania obiektu. Z tego powodu niebezzasadnym jest przeprowadzenie analizy
pozwalajcej na usprawnienie zarzdzania funduszami majcymi suy do obsugi obiektu
w trakcie kilkudziesicioletniego cyklu jego ycia.
Obecnie, w wikszoci krajw zaangaowanych w rozwj technologii, status prawny
przeprowadzania oblicze LCC (Life Cycle Cost) na potrzeby wyonienia zwycizcy
w przetargu publicznym regulowany jest w podobnym stopniu co w Polsce, to znaczy mog
by one wykonywane na yczenie organizatora przetargu, jednak nie s cisym wymogiem.
Mimo tego, jest silnie promowana w kolejnych dyrektywach Unii Europejskiej (2014/24/EU
oraz 2014/25/EU), a jej uycie w krajach czonkowskich najbardziej w ni zaangaowanych
(Skandynawia) przekracza 30% inwestycji, w ktrych procedura jest uznana za istotn [10].
Najbliej wprowadzenia do powszechnego, obowizkowego uytku technologia ta
znalaza si w latach 1992-1998 w Stanach Zjednoczonych, kiedy Stanowe Departamenty
Transportu zostay zobowizane do jej przeprowadzania dla kadej inwestycji, ktrej
warto przekraczaa 25 milionw dolarw, jednak wkrtce potem przepis okaza si by
martwy i zosta porzucony. Niemniej jednak, jest ona nadal zalecana wedug wytycznych
wadz federalnych jednostek zarzdzajcych infrastruktur drogow [15].
 4 Mateusz arski

2.1.1. Metodologia przeprowadzania analiz LCC

Rne, powstajce rwnolegle na caym wiecie opracowania m.in. [5], [13], w rny
sposb podchodz do zagadnienia podziau analizy LCC na jej skadowe. Ma to znaczenie
nie tylko ze wzgldu na podzia kosztw cyklu ycia pord poszczeglnych jego
uczestnikw (np. uwzgldnienie kosztw spoecznych czy kosztw ponoszonych przez
pojedynczego uytkownika), ale take na moliwoci prowadzenia analizy wewntrz LCC
(np. przy uwzgldnieniu przychodw z inwestycji moliwe jest przeprowadzenie analizy
BCR). Rnica midzy poszczeglnymi podziaami moe mie kluczowe znaczenie
w kocowej ocenie ekonomicznej obiektu, wic wane jest, aby porwnywane midzy sob
analizy wykonane byy przy zastosowaniu takich samych zaoe obliczeniowych. Obecnie
obowizujcy trend w podziale analizy LCC na skadowe polega na wydzieleniu
uczestnikw cyklu ycia obiektu na poszczeglne jednostki:
Agencja: jednostka odpowiedzialna za inwestycj, np. GDDKiA, ktrej udzia
w cyklu ycia polega na pokrywaniu nakadw finansowych zwizanych
z wykonawstwem, utrzymaniem i rozbirk obiektu,
Uytkownik: kady beneficjent inwestycji, ponoszcy koszty wynikajce z jej
uytkowania,
Spoeczestwo: jednostka ponoszca koszty inne ni zwizane z budow obiektu
(majc na uwadze fundowanie obiektu z pienidzy publicznych), jak na przykad
obsuga medyczna wypadkw na obiekcie,
Przy czym najczciej, dla uproszczenia oblicze oraz z uwagi wyranej przewagi
w wydatkach ponoszonych przez agencj, w analizie brane pod uwag koszty dotycz
zazwyczaj wycznie jednostki zamawiajcej obiekt.
Obecnie preferowane metody obliczeniowe, obsugujce analiz opieraj si najczciej
na analizie probabilistycznej, z uwzgldnieniem niepewnoci dotyczcych kolejno
wielkoci kosztw, momentu w cyklu ycia obiektu, w ktrym nastpi, oraz ewentualnej
czstotliwoci ich wystpowania. Faworyzowane w pocztkach istnienia technologii
podejcie deterministyczne (cho cigle jeszcze w ograniczonym stopniu stosowane [12]),
w wielu pracach jest obecnie uznawane za ustpujce probabilistycznemu tak pod wzgldem
dokadnoci jak i iloci uwzgldnianych w obliczeniach parametrw [8], przez co od
duszego czasu dy si do opisu jak najwikszej iloci zmiennych w analizie jako zmienne
probabilistyczne. Podejcie to ma bezporednie przeoenie na fakt, i zamiast pojedynczego
wyniku analizy, w efekcie oblicze otrzymuje si pewne spektrum wynikw o okrelonym
prawdopodobiestwie.
Wyniki te s bezporednio skorelowane z przebiegiem czasowym cyklu ycia obiektu,
ktrego przykadowy wygld, wraz z wykresem skumulowanych kosztw obiektu oraz
rozkadami prawdopodobiestwa okresu wystpienia poszczeglnych zdarze ich
generujcych przedstawiono na rys. 2. Zdarzeniami takimi to wystpujce kolejno
w supkach na wykresie: budowa obiektu, jego roczne koszty utrzymania, pojedyncza
naprawa, rehabilitacja caego obiektu oraz jego utylizacja.
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 5

Rys. 2. Przebieg czasowy cyklu ycia obiektu wraz ze skumulowan wielkoci jego kosztw wg.
[13]

Kluczowymi elementami majcymi wpyw na cakowite koszty obiektu s wic przede

wszystkim dugo cyklu jego ycia, czstotliwo i wielko nakadw ponoszonych na
jego naprawy i cige utrzymanie oraz koszty jego wzniesienia i rozbirki. Zwrci uwag
naley take na to, e rwnie koszty mog zosta opisane jako zmienne probabilistyczne,
odniesione bezporednio do wielkoci i intensywnoci uszkodzenia oraz technologii
i materiaw naprawy byby to jednak kolejny wymiar na wykresie z rys. 2.
Oprcz wymienionych powyej zmiennych majcych zwizek z konstrukcj od strony
budownictwa, istnieje take szereg czynnikw ekonomicznych, traktujcych obiekt jako
inwestycj, ktre maj wpyw na kocowy wynik analizy.
Czynniki te to przede wszystkim elementy makroekonomiczne, takie jak procesy
inflacyjne czy zmiany kursw walut, majce bezporednie przeoenie na opisujce biec
warto inwestycji stop dyskontow. Mimo tego, e wpyw na ni ma wiele czynnikw
ekonomicznych, utrzymuje ona relatywnie stabiln warto, oscylujc w okolicach 5%.
Jako warto obliczeniow przyjmuje si warto pomniejszon o stop inflacji, czyli okoo
4%. Inne czynniki wpywajce na sytuacj ekonomiczn, jak na przykad kryzysy
ekonomiczne czy inflacyjne z uwagi na brak sposobnoci ich przewidzenia nie s brane pod
uwag w analizie.
Celem zastosowania wynikw oblicze w analizie zintegrowanej, wprowadzi naley
jednostk uwzgldniajca w sobie rnice w parametrach obiektw, jako e bezporednie
porwnanie konstrukcji rnicych si midzy sob skal, materiaem konstrukcyjnym lub
ukadem nonym byoby niemiarodajne. W ostatnio opublikowanych w Skandynawii
 6 Mateusz arski

pracach [2], zalecane jest przeliczanie wyniku analizy na jednostk uytkow (FU)
wyprowadzon wedug wzoru (1):

= , (1)

w ktrym Ad oznacza powierzchni pomostu mierzon w metrach kwadratowych, a ls (ang.

lifespan) przewidywan dugo cyklu ycia konstrukcji podawan w latach. Jednak zgodnie
z krajow praktyk opisu obiektw infrastruktury mostowej, mosty kolejowe opisywane s
nie powierzchni pomostu, a dugoci cakowit obiektu, wic dla takiego przypadku wzr
ulegnie niewielkiej modyfikacji.

2.2. ANALIZA RODOWISKOWA LCA

Z punktu widzenia historii, pocztki analiz rodowiskowych wi si bezporednio

z okresem wielkiego kryzysu paliwowego przeomu lat 60tych i 70tych, pocztkowo
skupiajc si gwnie na wykorzystaniu materiau w produkcji na skal przemysow.
Obecnie s to ustandaryzowane metody obliczeniowe, opisywane przez normy ISO 14040
do 14044.
Podobnie jak w przypadku analiz LCC, opieraj si na rachunku przeprowadzanym na
cyklu ycia obiektu, lecz w ich przypadku, cykl ten jest nieco bardziej rozbudowany, gdy
zamiast monitorowania przepyww pieninych, skupia si on na monitorowaniu emisjach
materiaw oraz zapotrzebowaniu na energi od momentu pozyskania surowca do utylizacji
wykorzystanego produktu. Cykl ten przedstawiony zosta na rys. 3.

Rys. 3. Cykl ycia w analizie LCA wg. [2]

Podobnie jak w przypadku analiz LCC, analizy rodowiskowe nie s obecnie wymagane
przez prawo w adnym kraju. z uwagi na ich krtsz histori, oprcz opisu w normach ISO,
nie doczekay si te adnego prawnego usankcjonowania, a ich status w wielu krajach nie
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 7

odbiega od polskiego. Informacja o moliwoci ich stosowania wystpuje zazwyczaj

wyczenie w procedurach przetargowych.
Od strony praktycznej, mimo wczeniejszego zainteresowania pyncego gwnie
z przedsibiorstw prywatnych, obecnie s one przeprowadzane najczciej przez organizacje
publiczne, ze szczegln koncentracj wok tematyki zielonej energii. Jej zastosowanie
w odniesieniu do konstrukcji budowlanych, a w szczeglnoci obiektw mostowych nie jest
jeszcze powszechne.

2.2.1. Metodologia przeprowadzania analiz LCA

Metodologia przeprowadzania analizy LCA (Life Cycle Analysis) dzieli si na trzy

podstawowe skadowe, rwnolegle ze sob interpretowane, przy czym zaznaczy naley, e
jest to proces iteracyjny.
Pierwsz skadow jest okrelenie celu i zakresu opracowania, wraz z branymi pod
uwag kategoriami oceny. Jest to wane z uwagi na fakt, i nawet niewielka zmiana danych
wejciowych moe w powany sposb wpyn na wyniki analizy. w praktyce, przy
analizach wykonywanych na potrzeby jednostek publicznych, celem jest zazwyczaj
okrelenie cakowitej emisji gazw cieplarnianych wyraonej w ekwiwalencie CO2
liczonym w kilogramach oraz ewentualnie wydzielania innych szkodliwych substancji
i zapotrzebowanie na energi, a nastpnie analiza porwnawcza. Jako zakres opracowania
wybiera si okres czasu i przestrze, na ktrych operowa bdzie obiekt, zgodnie
z zaoeniami dostarczonymi przez jednostk zamawiajc [6].
Drugim elementem LCA jest analiza zbioru danych LCI (Life Cycle Inventory)
wyselekcjonowanych z ogu w czci pierwszej. Podstawowym zadaniem jest tu okrelenie
procesw skadowych LCA dla danego obiektu. Skadowe te na przestrzeni cyklu ycia
obiektu, w sposb uproszczony przedstawione zostay na rys. 3. Jest to jednak podejcie
powierzchowne, dajce ledwie przyblion informacj o faktycznej iloci procesw
i koniecznych do wzicia pod uwag zmiennych wystpujcych w cyklu ycia obiektu
mostowego. Celem uzyskania jak najdokadniejszych wynikw analizy, dy si do podziau
caoci cyklu ycia obiektu na zbir procesw jednostkowych, jak na rys. 4, jednak z uwagi
na ich liczebno i ogln ma ilo danych dotyczcych emisji zwizanych
z poszczeglnymi procesami, w praktyce jest to obecnie niemoliwe. Zamiast tego, do
okrelenia iloci danych emisji wykorzystuje si metody szacunkowe opierajce si midzy
innymi na posugiwaniu si danymi dotyczcymi materiaw o zblionych parametrach, lecz
dokadno takiego podejcia jest niestety bardzo dyskusyjna.
Ostatni, trzeci czci metody jest ocena wpywu na rodowisko LCIA (Life Cycle
Impact Assessment). Jest to nic innego ni odniesienie danych z wynikw analizy zbioru do
wczeniej zaoonych kryteriw i sprawdzenie, czy obiekt nie przekracza z gry ustalonych,
maksymalnych wartoci wpyww. Dane takie, wyniesione na podstawie dwch
poprzednich etapw analizy nosz nazw eko-profilu i to on podlega interpretacji, przy
czym z uwagi na rne kategorie oddziaywa, wymaga to powicenia szczeglnej uwagi
[4]. Wspomniane ju powyej kategorie oceny wpyww rni si midzy opracowaniami
dotyczcymi LCA. Podobnie nierozwizana wci pozostaje problematyka nadawania wag
elementom analizy. W ujciu oglnym jednak, cz ta koczy rozwaania dotyczce oceny
 8 Mateusz arski

wpywu konstrukcji, bdc punktem wyjcia do przeprowadzania analiz zintegrowanych,

analogicznie do LCC.
W dalszej czci pracy, podobnie jak w przypadku analizy LCC, wyznaczone wielkoci
odniesiono do wspomnianej wczeniej jednostki uytkowej FU.

Rys. 4. Proces jednostkowy wg. [12]

2.3. ANALIZA SPOECZNA S-LCA

Chronologicznie jest to najmodsza cz analizy zintegrowanej i z uwagi na to take

w najmniejszym stopniu rozwinita. Wywodzi si od idei powstaej w 1996 roku,
proponujcej uzupenienie analiz LCA o cz spoeczn, jednak prace nad wprowadzeniem
jej w ycie nie rozpoczy si przed 2000 rokiem. Dyskusja nad oglnym ksztatem,
zmiennymi oraz wskanikami technologii trwaa w latach 2003-2006 i poskutkowaa
uksztatowaniem si wczesnej metodologii oraz podstawowych parametrw, takich jak
wskaniki zatrudnienia, pensji, a take pozytywnych i negatywnych wpyww na zdrowie.
Obecny status analizy na wiecie odznacza si najmniejszym sformalizowaniem spord
pozostaych, opisanych technologii i nie jest obecnie wymagany prawnie w adnym
pastwie. Z uwagi na brak formalnej metodologii i niewielkie faktyczne spoeczne
zapotrzebowanie na ni, prace dotyczce S-LCA (Social-Life Cycle Analysis) przebiegaj
powoli, a zatem termin jej ewentualnego wdroenia, jako miarodajnego narzdzia do oceny
efektywnoci danego produktu, usugi bd inwestycji najprawdopodobniej nie przypadnie
na obecn dekad [11], [9].
Obiekty mostowe nie odpowiadaj ponadto zakresowi technologii S-LCA ze wzgldu na
charakter ich funkcjonowania. Obiekt mostowy, jako inwestycja publiczna, z zaoenia
spenia okrelone, pozytywne kryteria spoeczne, jak na przykad dostp do infrastruktury,
uatwienie transportu czy aktywizacja gospodarcza regionu. Z tego powodu ocenie
spoecznej podlega moe na przykad spoeczne zapotrzebowanie na obiekt, czy forma
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 9

danej inwestycji, gdy jest to obiekt uytecznoci publicznej, praktycznie na stae wpisany
w krajobraz. Jednake oceny te nie wymagaj skomplikowanych metodologii
obliczeniowych, a kwestie te w caoci wyczerpa moe przeprowadzenie ankiety na
terenach przylegych do planowanej inwestycji.
Ze wzgldu na powysze, analizy spoeczne dotyczce obiektw budowlanych
najczciej wewntrznie integruje si z poprzednimi dwiema skadowymi, zgodnie z tym,
co sygnalizowane byo w opisach kadej z nich. W przypadku czci LCC analizy
zintegrowanej, czon spoeczny uwzgldni mona w rachunku BCR lub w zaawansowanej
analizie ekonomicznej, opisujcej wpyw inwestycji na ewentualne zmiany gospodarcze
w regionie. Wobec czci LCA, cznie z okreleniem wpywu na rodowisko, okreli
mona towarzyszce inwestycji emisje substancji szkodliwych dla zdrowia, oraz obszar, na
ktry oddziaywa bdzie dany obiekt. Z uwagi na to, w praktyce nie wyodrbnia si osobnej
czci analizy zintegrowanej na potrzeby S-LCA, a czsto sam wpyw spoeczny,
uwzgldniajc fakt wznoszenia konstrukcji bdcej odpowiedzi na zapotrzebowanie
spoeczne samo w sobie, w analizach zupenie jest pomijany.

3. PRZYKAD ANALIZY ZINTEGROWANEJ

Na potrzeby referatu przeprowadzono analiz zintegrowan dla trzech obiektw

mostowych, rnicych si od siebie skal oraz ukadem nonym.
Pierwszy z nich obiekt WD 01 w Lublinie to dwujezdniowy wiadukt drogowy
o ukadzie nonym w postaci spronych dwigarw i konstrukcji ukowej. Drugi to obiekt
WD 06 w gminie Midzyrzecz bdcy konstrukcj znacznie mniejsz, jednojezdniow
w ukadzie dwubelkowym, wykonanym z betonu spronego. Trzeci, WD 08, rwnie
w gminie Midzyrzecz to obiekt podobny do poprzedniego, lecz o pytowym ukadzie
nonym.

3.1. ANALIZA LCC

Analiz ekonomiczn przeprowadzono zgodnie z zaoeniami sugerowanymi przez

Amerykask agencj Prestressed Concrete Association [1] dla obiektw z betonu
spronego. Dugo cyklu ycia obiektw zostaa przyjta jako 100 lat, a koszt wzniesienia
konstrukcji oraz napraw odniesiony zosta do oficjalnej ceny kosztorysowej udostpnionej
przez wykonawc. Obliczenia zostay wykonane przy pomocy napisanego na potrzeby
referatu programu obliczeniowego. Dla wszystkich zmiennych traktowanych jako
probabilistyczne przyjto zakres prawdopodobiestwa 5-95%, a kocowy wynik analizy
przyjto jako warto najbardziej prawdopodobn.
Na rys. 5 zestawiono wyniki analizy ekonomicznej cyklu ycia obiektw oraz przeliczono
uzyskane wielkoci na jednostk uytkow danego obiektu.
 10 Mateusz arski

Rys. 5. Wyniki i zestawienie analizy ekonomicznej

3.2. ANALIZA LCA

W analizie rodowiskowej, w sposb uproszczony wyznaczono cakowit emisj CO2 do

atmosfery, zwizan z cyklem ycia obiektu. W obliczeniach uwzgldniono take wzrost
intensywnoci ruchu drogowego na poziomie 0,75% w skali roku. Podobnie jak
w przypadku poprzedniej analizy, prowadzona bya ona dla 100 letniego okresu ycia
obiektu oraz dla przedziau prawdopodobiestwa 5-95%.
Wyniki zostay zestawione na rys. 6.
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 11

Rys. 6. Wyniki i zestawienie analizy rodowiskowej

3.3. INTEGRACJA ANALIZ

Jak mona zaobserwowa na przeprowadzonych obliczeniach, spord trzech obiektw,

na podstawie rozcznego porwnania analiz, nie sposb jest wskaza jednoznacznie
najmniej obciajcego ekonomicznie i rodowiskowo obiektu. Z tego powodu, naley
zintegrowa obie analizy, tak aby uzyska jednoznaczny wynik punktowy.
W referacie, w celu integracji analiz posuono si metod opracowan na Politechnice
Rzeszowskiej [12], wykorzystujc wzr (2):

= + 100 , (2)
 12 Mateusz arski

w ktrym WLCC ora WLCA to wagi dla poszczeglnych typw analizy, natomiast LCCi i LCAi
to wyniki czstkowe wspomnianych analiz, natomiast wartoci preferowan jest minimalny
wynik punktowy.
Zauway naley jednak, i obecnie nie istniej oficjalne wytyczne dotyczce nadawania
wag elementom analizy, wic przy ich integracji zastosowano kolejne wagi, ktrych suma
rwna si jednoci. Zestawienie wynikw przedstawiono na rys. 7.

Wynik punktowy analizy zintegrowanej dla obiektw w zalenoci od

wspczynnika wagowego
40
39
38
37
Wynik punktowy analizy

36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
0/1

0,05/0,95

0,1/0,9

0,15/0,85

0,2/0,8

0,25/0,75

0,3/0,7

0,35/0,65

0,4/0,6

0,45/0,55

0,5/0,5

0,55/0,45

0,6/0,4

0,65/0,35

0,7/0,3

0,75/0,25

0,8/0,2

0,85/0,15

0,9/0,1

0,95/0,05

1/0
Waga analizy LCC do LCA
WD 01 WD 06 WD 08

Rys. 7. Zestawienie wynikw analizy zintegrowanej

Jak zauway mona na rys. 7, wyniki obu analiz pozostaj wobec siebie w odwrotnej
proporcji nawet majc na uwadze skal obiektu, konstrukcja osigajca najlepsze wyniki
w analizie rodowiskowej, najprawdopodobniej bdzie take osigaa wyniki najgorsze
z punktu widzenia ekonomii. Wartym odnotowania jest take fakt, jako e obiekty WD 06
oraz WD 08, mimo bycia konstrukcjami bardzo do siebie zblionymi, tak z punktu widzenia
skali jak i konstrukcji, uzyskay znaczco rne wyniki. Jest to najprawdopodobniej
wynikiem lepszego wykorzystania materiau i przekroju w obiekcie belkowym (WD 06)
w porwnaniu do pytowego (WD 08).
Na podstawie przeprowadzonych oblicze stwierdzi mona, i z punktu widzenia
stosowania si do polityki zrwnowaonego rozwoju, spord trzech ocenianych obiektw,
najbliszy dochowania wiernoci tej idei jest klasyczny obiekt belkowy, wykonany z betonu
spronego. Istotnym jest jednak take zwrcenie uwagi na faktyczne potrzeby agencji na
rzecz ktrej przeprowadzana bdzie analiza, gdy moe ona przykada mniejsz wag do
aspektu rodowiskowego, a bardziej skupi si na ekonomicznym. W tym wypadku
najlepsz opcj okazuje si by prosta konstrukcja pytowa.
 Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 13

4. PODSUMOWANIE

W referacie wykazano istotn potrzeb zwrcenia uwagi na pomijane dotychczas

w rodowisku inynierskim analizy ekonomiczne i rodowiskowe, mogce w niedugim
czasie sta si podstawowymi kryteriami wyboru najbardziej korzystnej oferty w przetargu
na zamwienie publiczne.
Jednak zanim analizy te osign poziom wiarygodnoci umoliwiajcy wprowadzenie
faktycznego wymogu ich przeprowadzania, spenione musz zosta pewne okrelone
warunki. Pierwszym z nich jest ilo, dostpno oraz wiarygodno danych statystycznych
dotyczcych cyklu ycia obiektu mostowego, zebranych na istniejcych konstrukcjach oraz
istnienie bazy danych dotyczcych szkodliwych emisji przy produkcji materiaw oraz ich
wykorzystaniu. Bez takich podstawowych informacji, przeprowadzenie analizy jest
praktycznie niemoliwe. Drugim jest ustalenie oficjalnej procedury wykonywania oblicze,
z uwagi na ich mnogo w literaturze zachodniej bez ujednolicenia metodologii, analizy
takie podatne s na nawet niewiadome lobbowanie za wykorzystaniem danego materiau
czy rozwizania technicznego. Ostatni, trzeci warunek dotyczy problematyki nadawania
wag elementom analizy, lecz w porwnaniu do poprzednich, nie jest to zagadnienie
metodologiczne a praktyczne, ktrego rozwizanie ley w gestii jednostki zamawiajcej
opracowanie.
W ramach rozwoju technologii, olbrzymi potencja wida w sprzeniu jej z wchodzc
obecnie na polski rynek budowlany, technologi BIM w zarzdzaniu infrastruktur
drogow. Przy jej wykorzystaniu oraz cigym monitoringu obiektu mostowego,
powizanym z biec aktualizacj jego modelu cyfrowego, tak zarzdzanie ekonomiczne
obiektem, jak i akumulacja danych dotyczcych cyklu ycia mogyby sta si znacznie
atwiejsze, a w przyszoci by moe nawet w peni zautomatyzowane.

Bibliografia

[1] Bonstedt H. (2004): Life Cycle Cost Analysis for Bridges In Search of Better Investment and
Engineering Decisions, Prestressed Concrete Association of Pennsylvania.
[2] Dequidt T. (2012): Life Cycle Assessment of a Norwegian Bridge, Norwegian University of
Science and Technology.
[3] Federal Highway Administration: P3 Defined materiay informacyjne,
http://www.fhwa.dot.gov/ipd/p3/defined/design_build_operate.aspx (2016)
[4] Gralczyk M., Koneczny K. (2012): Przykady zastosowania LCA w zarzdzaniu
rodowiskiem, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi PAN.
[5] Green A. (2009): Introducing the new standards for Life Cycle Costing in Construction,
Stockholm Conference 27 November 2009.
[6] Hammervold J., Reenaas M. (2009): Environmental Effects Life Cycle Assessment of
Bridges, Methodology Overview, ETSI Bridge Life Cycle Optimisation.
[7] Kraszewska M., Sterniczuk M. (2016): Praktyczne omwienie zmian w Prawie zamwie
publicznych z perspektywy brany drogowej, Magazyn Autostrady, nr 10, s 42-45.
[8] Lounis Z., Daigle L. (2008): Reliability-based decision support tool for life cycle design and
management of highway bridge decks, NRC Publications Archive.
[9] Norris C.B., Traverso M. i in. (2013): Methodological sheets for subcategories in social life
cycle assessment, United Nations Environment Programme.
 14 Mateusz arski

[10] Rynek nieruchomoci w USA, cz.5, zachowanie spek na giedzie materiay informacyjne,
http://analizy.investio.pl/rynek-nieruchomosci-w-usa-cz-5-zachowanie-spolek-na-gieldzie/
(2017)
[11] Sala S. Vasta A. i in. (2015): Social Life Cycle Assessment: State of the art and challenges for
supporting product policies, JRC Technical Reports.
[12] Siwowski T. (2008): Propozycja zastosowania zasad zrwnowaonego rozwoju
w modernizacji mostu, Drogi i Mosty nr 3, s 55-91.
[13] Sundquist H., Karoumi R. (2016): Life Cycle Cost Methodology and LCC Tools, ETSI Bridge
Life Cycle Optimisation.
[14] Ustawa PZP materiay informacyjne, https://www.uzp.gov.pl/baza-wiedzy/prawo-
zamowien-publicznych-regulacje/prawo-krajowe/ustawa-pzp (2017)
[15] Walls J., Smith M.R. (1998): FHWA-SA-98-061.

INTEGRATED ANALYSIS OF A BRIDGE, WITH ECONOMICAL AND

ENVIRONMENTAL ANALYSES INCLUDED

Summary: In scope of amendment to the Public Procurement Law Act introduced in July last year, an entity
establishing a public tender has the right to require participants to comply with new criteria of choosing the
best offer which includes analyses of Life Cycle Cost, Environmental and Social Life Cycle.
This paper alluding to mentioned Act, consists of four related to each other parts.
First part aims at practical application of the new laws in reference with current standards of carrying out the
public tender, selecting the best offer and capabilities of usage the right to appeal in case of an offer to which
there is a strong possibility of fraud.
Second one describes current knowledge covering the conducting of analyses, contained in global literature,
including various calculation and methodology approaches. Furthermore, it points out current trends in
conducting of mentioned analyses in the most involved countries.
Third part describes the practice of application of integrated analysis on an example of three bridges with
different bearing systems.
The last part having regard to the conclusions of third part of paper, aims at constructive criticism towards
suggested methodology. It describes issues concerning the weighting system of each analysis elements and
draws attention at the need of maintaining particular caution while performing them, because of possibility of
being accused of lobbying for a specific material or design solution.
Keywords: LCC, LCA, Integrated analyses