Koo Naukowe Mostowcw

Wydzia Inynierii Ldowej Politechniki Warszawskiej

in. Damian Romaniak

Koo Naukowe Mostowcw, Politechnika Warszawska, Wydzia Inynierii Ldowej

ANALIZA NIECKI OSIADANIA NAD TUNELAMI

DRONYMI PRZY UYCIU TARCZ
ZMECHANIZOWANYCH

Streszczenie: Oszacowanie osiadania powierzchni terenu uznawane jest za niezwykle istotne przy
projektowaniu obiektw podziemnych zwaszcza zlokalizowanych w obszarze zurbanizowanym.
Obliczenia empiryczne przeprowadzono zgodnie z procedurami szeroko opisywanymi w literaturze
tematu. Modele 2D oraz 3D wykonano przy uyciu metody elementw skoczonych. Profile
osiadania pozyskano na drodze symulacji przemarszu tarczy zmechanizowanej typu zamknitego w
orodku piaszczystym. Porwnanie niecki osiadania, uzyskanej przy uyciu kadej z metod, zostao
zaprezentowane w poniszym artykule. Szczeglny nacisk pooono na pokazanie wsppracy
pomidzy istniejcym budynkiem oraz wykonywanymi tunelami.
Sowa kluczowe: Budowa tuneli przy uyciu tarcz zmechanizowanych, Metoda elementw
skoczonych, Niecka osiadania

1. WSTP

Ocena wpywu drenia tuneli na istniejc zabudow staa si wanym i kosztownym

czynnikiem uwzgldnianym na kadym etapie inwestycji poczwszy od zaoe
poczynanych przez projektantw przygotowujcych dokumentacj przetargow, a po etap
projektu wykonawczego. Z uwagi na fakt, i wsppraca pomidzy obiektami podziemnymi
i naziemnymi jest obustronna nie tylko osiadania powstae na skutek utraty objtoci
w orodku gruntowym wpywaj na istniejc zabudow powierzchniow, ale take budynki
na powierzchni terenu wpywaj na powstajc w procesie tunelowania, nieck osiadania
konieczne jest uwzgldnienie tego czynnika przy wykonywaniu oceny wpywu procesu
drenia tuneli na istniejce budynki.
Obecnie w celu wyznaczenia ksztatu i zasigu niecki osiadania stosuje si metody
empiryczne, analityczne i p analityczne oraz numeryczne. Metody empiryczne powstay
na podstawie dowiadcze badaczy, analizujcych zachowanie powierzchni terenu w trakcie
wykonywania tuneli metod tarczow. Metody analityczne rozwijane, w drugiej poowie
dwudziestego wieku, oparte zostay na teorii stochastycznej. Zalet metod numerycznych jest
moliwo uwzgldnienia obustronnej wsppracy pomidzy konstrukcjami podziemnymi
oraz naziemnymi.
 2 in. Damian Romaniak

2. METODY EMPIRYCZNE

Osiadania powstae na skutek drenia tuneli przy uyciu zmechanizowanych tarcz mona
zasadniczo podzieli na trzy kategorie (Kuszyk & Siemiska - Lewandowska, 2009):

Osiadania krtkoterminowe (natychmiastowe) spowodowane przejciem tarczy,

ktrych wielko zaley od statecznoci przodka, tempa robt tunelowych, czasu
instalacji poszczeglnych piercieni obudowy oraz czasu wypeniania pustek
midzy obudow, paszczem tarczy i gruntem (za tzw. ogonem tarczy).
Osiadania te uwidaczniaj si w pewnej odlegoci przed czoem wyrobiska
i kocz si w momencie uzyskania odpowiedniej wytrzymaoci przez medium
wypeniajce pustki za obudow;
Osiadania spowodowane odksztaceniem obudowy tunelu. Dotycz gwnie tuneli
o duych rednicach wykonanych na niewielkich gbokociach. Ich znaczenie jest
stosunkowo niewielkie z uwagi na moliwo przewidzenia wystpujcych
w nadkadzie obcie i odpowiednio sztywne zaprojektowanie obudowy;
Osiadania dugoterminowe spowodowane konsolidacj gruntw spoistych lub
ciliwych zalen od szybkoci rozpraszania cinienia porowego oraz pezaniem
uzalenionym od rodzaju gruntu.
Kluczowe znaczenie w procesie drenia tuneli maj osiadania krtkoterminowe oraz
stowarzyszona z nimi objto strat gruntu . Osiadania te, s wypadkow kilku czynnikw,
przedstawionych obrazowo na rysunku 2.1.

Rys. 2.1 Czynniki wpywajce na osiadania krtkoterminowe (Loganathan, 2011).

Proces drenia tuneli nieodcznie zwizany jest z przemieszczeniami zachodzcymi

w obrbie orodka gruntowego otaczajcego wyrobisko. Na powierzchni terenu
przemieszczenia te przejawiaj si w postaci tzw. niecki osiadania. Rysunek 2.2 przedstawia
schematycznie nieck osiada powstajc na powierzchni terenu w trakcie procesu drenia
tunelu.
 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 3

Rys. 2.2 Niecka osiadania rozwijajca si na powierzchni terenu w trakcie drenia tunelu
(Burland, 1995).

Dla warunkw terenu niezbudowanego (greenfield conditions) ksztat niecki osiadania

w przekroju poprzecznym do osi tunelu w przyblieniu opisuje rozkad normalny Gaussa.
Ksztat niecki przedstawiony zosta na rysunku 2.3.

Rys. 2.3 Niecka osiadania oraz przemieszczenia i odksztacenia poziome w przekroju poprzecznym
do osi tunelu (Burland, 2008).

Atterwell, i inni (1986) oraz Rankin (1988) podsumowali szeroko rozpowszechnion

metod przewidywania osiada przypowierzchnioych spowodowanych przejciem
tarczykrtkoterminowych przypowierzchniowych. Wedug autorw przemieszczenia pionowe
oblicza si na podsatwie:
3
 4 in. Damian Romaniak

= (2.1)

Gdzie:
Osiadania pionowe [mm];
Maksymalne osiadania pionowe mierzone nad osi tunelu [mm];
Odlego pozioma mierzona od osi tunelu [m];
Odlego pozioma mierzona od osi tunelu do punktu przegicia na krzywej
[m].

W przypadku osiada przypowierzchniowych O'Reilly & New (1982) pokazali, e warto

parametru i opisuje w przyblieniu funkcja liniowa gbokoci z0, nieuzaleniona od metody
konstrukcji tunelu. Przyjto, e przybliona liniowa zaleno:

= (2.2)

Gdzie:

Staa empiryczna zalena od rodzaju gruntu [-];

Gboko od powierzchni terenu do osi tunelu [m].

znajduje zastosowanie w omawianej metodzie. Przemieszczenia krtkoterminowe

wywoane przez proces drenia tunelu s zwykle charakteryzowane przez strat objtoci ,
ktr definiuj si, jako stosunek objtoci niecki osiadania do objtoci wyrobiska tunelu
wyraon w procentach. Uwzgldniajc rwnanie (2.1) otrzymuje si:

,"#
= (2.3)
$

Gdzie:
% rednica dronego tunelu [m].

czc ze sob zalenoci (2.1) do (2.3) okreli mona zaleno pozwalajc

na wyznaczenie przemieszcze pionowych w odlegoci od osi tunelu:

, " $
= (2.4)

Przyjcie waciwej wartoci staej wymaga oceny inynierskiej parametrw

geotechnicznych, zwaywszy na fakt, i staa ta uzaleniona jest od krzywej uziarnienia
 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 5

gruntu, jego spjnoci, a take poziomu zwierciada wd gruntowych w stosunku do rzdnej

projektowanego tunelu. O'Reilly & New (1982) pokazali, e powysza zaleno znajduje
odzwierciedlenie w rzeczywistych przypadkach, gdy przyjmuje si warto staej K rwn od
0,50 do 0,25 dla odpowiednio iw, piaskw oraz wirw. Jednak pomimo, e warto staej
dla osiada przypowierzchniowych jest w przyblieniu staa niezalenie od gebokoci na
jakiej drony jest tunel, Mair, i inni. (1993) udowodnili, e warto tej staej wzrasta wraz
z gbokoci.

3. METODY NUMERYCZNE

Pomimo, i metody empiryczne s stosunkowo proste oraz przydatne w analizach, ich

moliwoci zastosowania s ograniczone. Pomimo, i stan naprenia oraz odksztacenia
w orodku gruntowym s zalene od parametrw geotechnicznych orodka, geometrii tunelu
a take gbokoci jego posadowienia, trzeba rwnie uwzgldni etapowanie procesu
drenia tunelu. Metody empiryczne s niewystarczajce do uwzgldnienia wszystkich
wymienionych czynnikw.
Zdecydowana wikszo modeli numerycznych zwizanych z procesem drenia tuneli
wykonywanych jest w technologii 2D przy zaoeniu PSO. Dzieje si tak z uwagi na
ograniczone moliwoci obliczeniowe powszechnie dostpnych komputerw. Modele 2D nie
pozwalaj na przedstawienie wszystkich procesw technologicznych wykonywanych
w trakcie drenia tunelu. Dotyczy to gwnie tych procesw przeprowadzanych w kierunku
podunym do osi tunelu. Przy uyciu metody elementw skoczonych, drenie tunelu moe
by przedstawione w postaci ubytku grupy elementw w kadej fazie obliczeniowej. W ten
sposb uzyskuje si efekt odprenia orodka gruntowego.
Uznajc konieczno wychwycenia efektw 3D procesu drenia tuneli, rozwinite zostay
metody przedstawiania poszczeglnych etapw tego procesu. Tyczy si to przede wszystkim
sposobu przedstawiania wolnej przestrzeni wok obudowy tunelu. W przypadku modeli 3D
przestrze ta jest przedstawiana w sposb bezporedni co pozwala na uniknicie koniecznoci
obrazowania straty objtoci przy pomocy parametru .
Pomimo znacznych moliwoci programw 2D modele 3D s niezbdne do penego
przedstawienia wszystkich aspektw tej zoonej operacji. Rowe & Lee (1992)
przeprowadzili porwnanie modeli 2D oraz 3D dla tunelu Thunder Bay. Ich analizy pokazay,
i wyniki uzyskane w modelu 3D przedstawiaj bardziej realistyczne przemieszczenia na
powierzchni terenu ni ktrykolwiek z wykonanych modeli 2D.

4. II LINIA METRA W WARSZAWIE STUDIUM

PRZYPADKU

Rysunek 4.1 przedstawia obrazowo tras odcinka wschodniego II linii metra w Warszawie.
Trasa biegnie po prawobrzenej stronie doliny Wisy w rejonie Pragi. Naturalna powierzchnia

5
 6 in. Damian Romaniak

tarasu Wisy zmodyfikowana zostaa dziaaniami antropogenicznymi, dziki czemu naturalne

wzniesienie tarasu Wisy wykazuje agodniejsze cechy rzeby. Poziom tarasu na
analizowanym odcinku osiga od 4,7 do 7,9m powyej 0 Wisy.

Rys. 4.1 Plan trasy odcinka wschodniego II linii metra w Warszawie (SISKOM - Stowarzyszenie
Integracji Stoecznej Komunikacji, 2009).

Uwarunkowania geologiczne, hydrogeologiczne i geotechniczne wyrnione na trasie

odcinka wschodniego II linii metra s nastpujce:

Wystpuj gwnie grunty rednio-zagszczone i zagszczone oraz mineralne

twardoplastyczne;
Grunty piaszczyste s nawodnione;
Gboko pooenia zwierciada wody na analizowanym odcinku ksztatuje si
w zakresie 2 5 m p.p.t., co odpowiada rzdnym w zakresie 1.5 3.7 m n. 0
Wisy;
Sezonowa amplituda waha pooenia zwierciada wody wynosi okoo 1.5m
w stosunku do podanych wartoci;
Wystpuje jeden poziom wodonony o zwierciadle swobodnym zwizanym
z rzecznymi osadami piaszczysto-wirowymi tarasu praskiego;
 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 7

Poziom wd gruntowych jest poziomem zasobnym z uwagi na znaczn

przepuszczalno gruntw tworzcych warstw wodonon i jej miszo;
Warunki gruntowe w podou projektowanej inwestycji naley oceni, jako
zoone.
Tunele szlakowe wykonywane bd metod tarczow, przy uyciu zmechanizowanych
tarcz TBM typu zamknitego, ktre s w stanie efektywnie dry tunele w rnorodnych
trudnych warunkach gruntowo wodnych, w ssiedztwie istniejcej zabudowy. Tarcza typu
EPB zapewnia nienaruszenie poziomu zwierciada wd gruntowych, dziki czemu
minimalizowane s osiadania powierzchni terenu, co wpywa pozytywnie na ochron
budynkw, innych obiektw i infrastruktury podziemnej znajdujcych si w strefie wpywu
robt podziemnych, jednoczenie zapewniajc bezpieczne warunki dla wybudowanych tuneli.
Tarcza wyrwnywanych cinie gruntowych dziaa na zasadzie rwnowaenia parcia
gruntu i wody na przodek cinieniem gruntu w komorze roboczej (rysunek 4.2).

Rys. 4.2 Zasada dziaania tarczy zmechanizowanej typu EPB (Siemiska Lewandowska, 2013).

Zakada si, e wewntrzna rednica omawianego tunelu bdzie taka sama jak na
centralnym odcinku II linii metra w Warszawie i tzn. 5,4 m. Zaoona grubo obudowy
segmentowej to 0,3 m zgodnie z wymiarami dla odcinka centralnego II linii metra.
Zewntrzna rednica tunelu wyniesie zatem 6,0 m. Proponowany rodzaj obudowy dla odcinka
wschodniego II linii metra w Warszawie to uniwersalne piercienie stokowe. Na
rozpatrywanym odcinku proponowana dugo segmentu wynosi 1,5 m a minimalny promie
krzywizny wynosi 350 m. Podzia piercieni obudowy na segmenty zaley od przyjtej
technologii ukadania piercieni. Dla rozwaanej rednicy piercienia proponuje si
konfiguracj 5 lub 6 segmentw plus jeden segment kluczowy (patrz: rysunek 4.3).
7
 8 in. Damian Romaniak

Rys. 4.3 Trjwymiarowa sekwencja instalacji obudowy z prefabrykowanych

segmentw elbetowych.

5. OPIS MODELI NUMERYCZNYCH

Przestawione w artykule modele numeryczne wykonano programami Plaxis 2D oraz Plaxis

3D. Dla poszczeglnych warstw geotechnicznych podoa przyjto konstytutywny model
gruntu Hardening Soil. Wyjtek stanowi warstwa nasypw, ktr opisano wykorzystujc
model Coulomba Mohra.
W tablicy 5.1 przedstawiono zestawienie wartoci wszystkich parametrw
geotechnicznych gruntw niezbdnych do wykonania prawidowych oblicze numerycznych.

Tab. 5.1
Parametry geotechniczne warstw geotechnicznych
 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 9

elbetow obudow tuneli zamodelowano w ksztacie piercienia koowego. W tablicy 5.2

przedstawiono podstawowe parametry materiaowe i geometryczne obudowy segmentowej
tunelu.
Ustalono redni stan zwierciada wd gruntowych na poziomie -1,7m poniej poziomu
terenu.

Tab. 5.2
Parametry obudowy tuneli

Sieczny modu sprystoci

&' [*+ ]
35,000
rednica zewntrzna
- .[ ]
6,000
rednica wewntrzna
-. . [ ]
5,400
Sztywno na rozciganie
12
&/ 0 3
10500

Sztywno na zginanie
12
&4 5 6
78,750

Ciar objtociowy
72
. 0 3
7,500

Wspczynnik Poissona
8 [-]
0,300

W obliczeniach przyjto warto straty objtoci = 0,6% oraz staej empirycznej

= 0,35. Dla zastaych warunkw gruntowych, przyjto zachowawcze wartoci,
kluczowych dla analizy, parametrw.
Na rysunku 5.1 przedstawiono schematycznie geometri modelu numerycznego
w programie Plaxis 2D, uwzgldniajc takie parametry jak: miszoci warstw gruntu, rodzaj
gruntu, poziom zwierciada wd gruntowych, poziom posadowienia tuneli, poziom
posadowienia budynku.

9
 10 in. Damian Romaniak

Rys. 5.1 Schemat geometrii modelu 2D

W modelu 2D obiekt budowlany przedstawiono jako sztywn pyt obcion si

rozoon w poziomie jego posadowienia. W etapowaniu budowy tuneli uwzgldniono takie
czynniki jak:

Kolejno wykonywania tuneli;

Strat objtoci ;
Wypenienie pustki powstaej wok obudowy tunelu iniekcj uszczelniajc.
W modelu 3D przedstawiono waciw geometri posadowienia obiektu. Poza czynnikami
uwzgldnionymi w modelu 2D, moliwe stao si rwnie wprowadzenie siy powodujcej
ruch tarczy. Uwzgldniono rwnie bardziej szczegow sekwencj budowy tuneli,
pozwalajc na przedstawienie kolejnych etapw instalacji poszczeglnych segmentw
obudowy. Zamodelowano wycinek orodka gruntowego o dugoci 100m. Zobrazowano
rzeczywisty proces drenia tuneli z uwzgldnieniem przesunicia czasowego pomidzy
wykonaniem dwch rwnolegych wyrobisk. Na rysunku 5.2 przedstawiono zosta schemat
modelu 3D.

Rys. 5.2 Schemat geometrii modelu 3D.

 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 11

6. ANALIZA OTRZYMANYCH REZULTATW

Wykorzystujc metodologi opisan w rozdziale 1, obliczono nieck osiada powierzchni

terenu przy uyciu metod empirycznych (patrz: rysunek 6.1). Przyjto zasad superpozycji
oddziaywa w celu przedstawienia prognozowanych deformacji orodka gruntowego.
Szeroko niecki osiadania okrelono na 37m (0,5m) przy zaoeniu, e wpyw drenia
tunelu nie jest uwzgldniany gdy / < 0,044.

0
-25 -15 -5 -1 5 15 25
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
-12
-13
-14
-15
-16
-17
-18
-19 Sv(x) [mm]
-20
-21 Sv(x) (left) [mm]

Rys. 6.1 Niecka osiadania wyznaczona na powierzchni terenu dla kadego z wyrobisk oddzielnie oraz
sumaryczna.

Na rysunku 6.2 przedstawiono porwnanie niecki osiadania wyznaczonej metodami

empirycznymi oraz numerycznymi. Wyniki oblicze s zgodne z przewidywaniami
wartoci osiada powierzchni terenu wyznaczone numerycznie, s mniejsze, ni wynikajce
z oblicze empirycznych. Uwzgldnienie kolejnoci wykonywania tuneli skutkuje
zaburzeniem rozkadu niecki osiadania. Wiksze wartoci osiadania w osi tunelu uzyskano w
tunelu wykonywanym jako pierwszy. Niecka osiadania obliczona w modelu 3D
charakteryzuje si niskimi wartociami gradientw przemieszcze w obszarze pomidzy
tunelami. Zauwaalna jest rnica szerokoci niecki osiadania w zalenoci od metody
obliczeniowej. Dla modelu 2D szeroko niecki okrelono na 38,5m, za dla modelu 3D na
45m.

11
 12 in. Damian Romaniak

2
1
0
-25 -20 -15 -10 -5 -1 0 5 10 15 20 25
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
-12
-13
-14
-15
-16
-17
-18
-19 Metoda empiryczna
-20 Plaxis 3D
-21 Plaxis 2D

Rys. 6.2 Porwnanie niecki osiadania w warunkach terenu niezabudowanego uzyskanej przy pomocy
metod empirycznych oraz numerycznych.

Na rysunku 6.3 przedstawiono porwnanie niecki osiadania otrzymanej z metod

numerycznych przy uwzgldnieniu wzajemnego wpywu pomidzy istniejcymi obiektami
z nieck otrzyman dla terenu niezabudowanego (tzw. greenfield). Zauwaalny jest wzrost
wartoci osiada maksymalnych na powierzchni terenu. Sposb modelowania obiektu ma
wpyw na nieck osiadania. Zastosowanie modelu pytowego w PSO powoduje zmniejszenie
wartoci osiada w stosunku do wynikw otrzymanych przy zastosowaniu tego samego
modelu w stanie przestrzennym. W obu przypadkach uwzgldnienie wsppracy pomidzy
wykonywanymi tunelami oraz istniejcym obiektem skutkowao zmniejszeniem szerokoci
niecki osiadania o ok. 10%.
Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 13

2
1
0
-25 -15 -5 -1 5 15 25
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
-12
-13
-14
-15
-16
-17
-18
-19
Plaxis 3D z uwzgldnieniem budynku
Plaxis 2D z uwzgldnieniem budynku
Plaxis 3D bez uwzgldnienia budynku
Plaxis 2D bez uwzgldnienia budynku

Rys. 6.3 Porwnanie niecki osiadania w zalenoci od uwzgldnienia budynku

1
0
-1 0 20 40 60 80 100
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
-12
-13
-14
-15
-16

Rys. 6.4 Niecka osiadania w przekroju podunym do osi tunelu lewego

13
 14 in. Damian Romaniak

Podune profile osiadania dla kadej fazy obliczeniowej modelu 3D przedstawiono na

rysunku 6.4. Dla kilku pierwszy faz obliczeniowych (czoo tarczy znajduje si w odlegoci
do 15m od budynku) nie zaobserwowano wsppracy pomidzy istniejcym obiektem oraz
wykonywanym tunelem. Stabilizacj stanu przemieszczenia dla tych faz obserwuje si
w odlegoci ok. 15m przed czoem tarczy. W kolejnych fazach obliczeniowych stwierdzono
zaburzenie ksztatu podunych profili osiadania. Zaburzenie to obrazuje interakcje pomidzy
obiektem oraz tunelem. Wyranie zaobserwowano wzrost wartoci gradientu przemieszczenia
w wyznaczonych profilach. Odlego pomidzy czoem tarczy a poziomym fragmentem
niecki osiadania spada do ok. 5m. W ostatnich fazach obliczeniowych zaobserwowano
stopniow zmian ksztatu profili osiadania wywoan wysuniciem czoa tarczy poza obrys
istniejcego budynku.

7. WNIOSKI

Bardzo wanym jest aby waciwie oszacowa oraz kontrolowa przemieszczenia

powierzchni terenu na etapie projektowania oraz wykonawstwa tuneli zwaszcza w terenie
zurbanizowanym. Metody empiryczne pozwalajce na wyznaczenie niecki osiadania
powierzchni terenu s bardzo czsto stosowane w praktyce. Dowiadczenie projektantw oraz
dobra znajomo istniejcych warunkw gruntowych jest niezwykle cenna przy szacowaniu
straty objtoci . Metody empiryczne w poczeniu z obliczeniami numerycznymi opartymi
na parametrach gruntowych pozyskanych w ramach przeprowadzanych analiz wstecznych
stanowi bogate oraz wiarygodne rdo wiedzy na temat zachowania danego orodka
gruntowego w trakcie drenia tuneli.
Metody numeryczne, takie jak metoda elementw skoczonych, uwzgldniaj
kompleksow geometri zagadnienia, okrelaj stan napreniowo odksztaceniowy orodka
zaburzony na skutek wykonywania tuneli. Jak pokazano, model trjwymiarowy, ktry
szczegowo obrazuje wszystkie etapy budowy tunelu jest bardzo wany dla prawidowego
oszacowania deformacji orodka gruntowego.
W tym artykule przedstawiono problem wyznaczania niecki osiadania przy zastosowaniu
rnych metod obliczeniowych w warunkach terenu niezabudowanego oraz zabudowanego.
Szczeglny nacisk pooono na pokazanie wsppracy pomidzy istniejcym budynkiem oraz
wykonywanymi tunelami.
Wyniki uzyskane przy pomocy metody elementw skoczonych w warunkach terenu
niezabudowanego s spjne. Uzyskane niecki osiadania rni si w stopniu niewielkim.
Rozbienoci te mog wynika ze sposobu przedstawiania strat objtoci w modelach 2D oraz
3D. Metody empiryczne, z uwagi na przyjte uproszczenia prowadz do uzyskania wynikw
bardziej konserwatywnych. Zrnicowanie w wynikach analiz numerycznych, widoczne jest
przy uwzgldnieniu wsppracy pomidzy orodkiem gruntowym a istniejcym budynkiem.
Analiza sposobu uwzgldnienia istniejcej zabudowy w obliczeniach pozwala przypuszcza,
i wyniki pozyskane przy pomocy modelu 3D przedstawiaj rzeczywiste zachowanie orodka
gruntowego.
 Analiza niecki osiadania nad tunelami dronymi przy uyciu tarcz zmechanizowanych 15

BIBLIOGRAFIA
Atterwell, P. B., Yeates, J. i Selby, A. R., 1986. Soil movements induced by tunnelling and their effects on
pipelines and structures. Blackie.
Burland, J. B., 1995. Assessment of risk of damage to buildings due to tunnelling and excavation.
W: K. Ishihara, red. First International Conference on Earthquake Geotechnical Engineering. Tokio: A.A.
Balkema, pp. 1189-1201.
Burland, J. B., 2008. The assessment of the risk of damage to building due to tunnelling and excavations.
W: E. A. Perez de Agreda i M. A. Alvarez de Toledo, redaktorzy Movimentos de Edificios Inducidos por
Excavaciones: Criterios De Dano Y Gestion Del Riesgo. Barcelona: PAYMACOTAS, pp. 3-26.
Burland, J. B., Broms, B. B. i de Mello, V. F., 1977. Behaviour of foundations and structures - SOA Report.
W: Proc. 9th Int. Conf. SMFE. Tokio, pp. 2: 495-546.
Burland, J. B. i Wroth, C. P., 1974. Settlement of buildings and associated demage. SOA Review. W: Conf
Settlement of Structure. Londyn: Pentech Press, pp. 611-654.
Kuszyk, R. i Siemiska - Lewandowska, A., 2009. Ocena rozwoju niecki osiada nad tunelem dronym
tarcz zmechanizowan. Grnictwo i Geoinynieria, pp. 229-237.
Loganathan, N., 2011. An Innovative Method For Assessing Tunnelling - Induced Risks To Adjacent
Structures. Wydanie pierwsze red. New York: Parsons Brickerhoff Inc.
Mair, R. J., Taylor, R. N. i Bracegirdle, A., 1993. Subsurface settlement profiles above tunnels in lay.
W: Geotechnique 43, pp. 315-320.
Mair, R. J., Taylor, R. N. i Burland, J. B., 1996. Prediction of ground movements and assessment of risk of
building damage due to bored tunnelling. W: R. J. Mair i R. N. Taylor, redaktorzy Geotechnical Aspects of
Underground Construction in Soft Ground. Rotterdam: Balkema, pp. 713-718.
New, B. i Leca, E., 2007. ITA/AITES Report 2006 on Settlements induced by tunneling in Soft Ground,
ELSEVIER.
O'Reilly, M. P. i New, B. M., 1982. Settlements above tunnels in the United Kingdom - their magnitude and
prediction. W: Tunnelling '82. Londyn, pp. 173-181.
Plaxis bv., 2015. Plaxis. Material Models Manual, Delft: Plaxis bv.
Plaxis bv., 2016. Plaxis 2D. Tutorial Manual, Delft: Plaxis bv.
Plaxis bv., 2016. Plaxis 3D. Tutorial Manual. Anniversary Edition, Delft: Plaxis bv.
Potts, D. M. i Addenbrooke, T. I., 1996. The Influence of an Existing Surface Structure on the Ground
ovements Due to Tunnelling. W: Proc. Int. Symp. Geotechnical Aspects of Underground Construction in Soft
Ground. Londyn.
Rankin, W. J., 1988. Ground movements resulting from urban tunnelling; predictions and effects. W:
Engineering Geology Special Publications No. 5, pp. 79-92.
Rowe, R. K. i Lee, K. M., 1992. An evaluation of simplified techniques for estimating three-dimensional
undrained ground movements due to tunnelling in soft soils. W: Canadian Geotechnical Journal, pp. 39-52.
Siemiska - Lewandowska, A. i Grodecki, W., 2017. Rozpoznanie geotechniczne a budowa tuneli za pomoc
tarcz zmechanizowanych. XXXII Oglnopolskie Warsztaty Projektanta Konstrukcji, 7-10 Marzec 2017 r.
SISKOM - Stowarzyszenie Integracji Stoecznej Komunikacji, 2009. Metro II linia Brdno, Gocaw -
Poczyska. [Online] Available at: http://siskom.waw.pl/komunikacja/metro/IIlinia/IIlinia-A.gif
Timoshenko, S., 1957. Strength of materials - Part I, Londyn: D van Nostrand Co, Inc.

15
 16 in. Damian Romaniak

ANALYSIS OF SETTLEMENT TROUGH INDUCED BY TUNNELING

Summary: Estimation of surface settlement is considered to be of utmost importance in the design of tunnels
located in urban areas. Empirical calculations are carried out according to the procedures widely described in the
literature. 2D and 3D modelling of tunnels construction is made according to the finite element method. In this
paper settlement troughs are compared. This is obtained during simulation of the tunnels excavation using TBM
in sandy soils. Particular emphasis is put on showing the influence of an existing structure on tunneling
induced ground movements.
Keywords: Tunneling, Finite element method, Settlement trough.