Koo Naukowe Mostowcw

Wydzia Inynierii Ldowej Politechniki Warszawskiej

Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

Koo Naukowe Modych Mostowcw Most Wanted, Politechnika Gdaska, Wydzia Inynierii
Ldowej i rodowiska

ANALIZA STATYCZNO-WYTRZYMAOCIOWA
OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII
DRUKU 3D

Rkopis dostarczono: 03.2017

Streszczenie: Przedmiotem referatu jest omwienie wynikw bada wytrzymaociowych modelu

obiektu mostowego wykonanego w technologii druku 3D i porwnanie ich z wynikami otrzymanymi
w programie obliczeniowym.
Wyniki bada uzyskane zostay w trakcie konkursu Most 3D Wanted, organizowanego przez Koo
Naukowe Most Wanted z Gdaska. Model wykonany by z czci wydrukowanych przez drukark 3D,
zmontowanych w cao za pomoc kleju. Wymiary modelu wyniosy 500x150x65mm. Badania
przeprowadzone zostay na maszynie wytrzymaociowej w laboratorium wytrzymaociowym
Politechniki Gdaskiej.
Na podstawie geometrii modelu oraz charakterystyk materiaowych otrzymanych w przeprowadzonych
przed konkursem badaniach prbek wykonano model numeryczny w programie obliczeniowym
SOFiSTiK. Przeprowadzono analiz statyczn nieliniow, wraz ze wstpnie dobranymi imperfekcjami.
Referat zawiera porwnanie wynikw otrzymanych w badaniu i modelu obliczeniowym oraz wnioski
dotyczce modelowania obiektw wykonanych w technologii druku 3D w programach obliczeniowych.
Sowa kluczowe: MES, konkurs, druk 3D
2 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

1. WSTP TEORETYCZNY

Dla wielu konstrukcji inynierskich klasyczne liniowe obliczenia statyczno-

wytrzymaociowe s niewystarczajce, by w bezpieczny sposb zaprojektowa ich
konstrukcj. Czsto niezbdna jest rwnie analiza statecznoci obiektu, jak i jego
zachowania z uwzgldnieniem nieliniowej pracy materiau. Normy Polskie jak i Europejskie
proponuj rne sposoby uwzgldnienia tych aspektw. Jednym z rozwiza jest rwnie
wykorzystanie programw komputerowych, opartych o metod elementw skoczonych.
Umoliwiaj one przeprowadzenie oblicze z uwzgldnieniem nieliniowoci geometrycznej
jak i materiaowej.
Analizy takie mona przeprowadza dla obiektw o dowolnej wielkoci. W niniejszej
pracy program SOFISTIK wykorzystany zosta do oblicze obiektu o rozpitoci zaledwie
500 mm, wykonanego z tworzywa sztucznego w technologii druku 3d.
Rzeczywisty model (rys. 1.) zosta wykonany w maju 2016 roku w ramach konkursu Most
3D Wanted organizowanego na Politechnice Gdaskiej przez Koo Naukowe Modych
Mostowcw Most Wanted. Starano si jak najdokadniej odwzorowa sam obiekt zarwno
pod wzgldem geometrii, materiau, jak i sposobu jego obcienia w modelu MES. Wanym
elementem kadej konstrukcji s poczenia montaowe. W zaprojektowanym modelu
zastosowano poczenia na dyble jak rwnie na jaskczy ogon (rys. 1.). Elementy
poczone zostay klejem dostarczonym przez organizatora konkursu. Wikszo modeli
konkursowych ulegaa zniszczeniu poza miejscami pocze, co moe sugerowa, e klej
cechowa si wiksz wytrzymaoci ni materia z drukarki 3D. Majc to na uwadze
poczenia montaowe zostay pominite w modelu numerycznym.

Rys. 1. Model mostu wykonany w technologii druku 3D oraz poczenia montaowe fot. Zmorph
 ANALIZA OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII DRUKU 3D 3

2. MATERIA
Do wykonania modelu wykorzystano materia biofila silk ktry nakadano w postaci
wkien w warstwach (rys. 2) prostopadych do siebie. Nie wystpoway wkna w ukadane
w kierunku gruboci elementu (o z na rys. 2). Wewntrzna struktura materiau
powodowaa anizotropowo cech materiaowych.

Rys. 2. Wydruk elementu rdo: regulamin konkursu Most 3d Wanted

2.1. BADANIA PRBEK

Przeprowadzono liczne prby rozcigania i ciskania uprzednio zaprojektowanych i

wydrukowanych prbek. Do bada wykorzystano prbki z rnym predefiniowanym
stopniem zadruku: 100%, 50% dla prbek rozciganych i 100%, 50%, 45% dla prbek
ciskanych.
Badania zostay przeprowadzone na Politechnice Gdaskiej z wykorzystaniem maszyny
Zwick Roell. Prowadzi je prof. dr hab. in. Pawe Kosowski.
4 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

2.1.1. Rozciganie
Wydrukowane modele umieszczano w maszynie wytrzymaociowej Zwick Roell, a
nastpnie poddawano prbie osiowego rozcigania (rys. 4). Podczas bada mierzono
wyduenie prbki oraz dziaajc na ni si. Zastosowanie ekstensometru optycznego
pozwolio na pomiar odksztace prbki zarwno w kierunku podunym jak i poprzecznym.
Dziki temu wykonano wykresy zalenoci , ktre pokazano na rysunku 4 i 5.

Rys. 3. Prbka rozcigana w przed i po zniszczeniu fot. Anna Bana

40
[MPa]
35

30

25

20

15

10

5

0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03

Rys. 4. Wyniki dla prbek rozciganych zadruk 100%.

 ANALIZA OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII DRUKU 3D 5

40
[MPa]
35

30

25

20

15

10

5

0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03

Rys. 5. Wyniki dla prbek rozciganych zadruk 50%.

Wyniki pokazuj, e dla prbek rozciganych o gruboci 5mm, stopie zadruku mia
niewielkie znaczenie, gdy dotyczy jedynie okoo 1mm gruboci prbki reszt stanowiy
w peni zadrukowane cianki zewntrzne. Wystpuj rnice na poziomie kilkunastu procent
w wytrzymaoci oraz sztywnoci, przy czym prbki o mniejszym stopniu zadruku cechuje
wiksza zmienno wynikw.
Do dalszej analizy wykorzystano wyniki otrzymane na podstawie prbek o penym
zadruku, gdy elementy obiektu rwnie zostay wykonane w taki sposb.

2.1.2. ciskanie

Wykonano rwnie prb jednoosiowego ciskania. Do tego celu wykorzystane prbki

w formie kostki. Przebieg badania pokazano na rys. 6, natomiast wykresy na rys 7-9.

Rys. 6. Prbka ciskana w maszynie wytrzymaociowej fot. Anna Bana

6 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

110
[MPa]
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65

Rys. 7. Wyniki dla prbek ciskanych zadruk 100%.

50
[MPa]
40

30

20

10

0
0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65

Rys. 8. Wyniki dla prbek ciskanych zadruk 50%.

30
[MPa]
20

10

0
0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65

Rys. 9. Wyniki dla prbki ciskanej zadruk 45%

Na rysunkach 7 i 8 mona zauway dwa typy krzywych . Wynika to z tego, e

prbki ciskane wzdu wkien w pocztkowej fazie osigay wiksze naprenia,
natomiast te ciskane w poprzek cechoway si wiksz cigliwoci. Prbki o zadruku 45%
obciano jedynie w poprzek wkien.
 ANALIZA OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII DRUKU 3D 7

Rys. 10. Prbki po obcieniu, po lewej w poprzek wkien, po prawej wzdu.

Warto zwrci uwag, na fakt, e rne stopnie zadruku, miay duy wpyw na otrzymane
wyniki. W przyblieniu, wytrzymao i sztywno prbek bya proporcjonalna do stopnia
zadruku. Najwiksze wartoci tych cech materiaowych uzyskano dla prbek o penym
zadruku (rys. 7) i to te wyniki uwzgldniono w dalszej analizie, z tego samego powodu co
przy ciskaniu.
Rne ksztaty wykresw wynikaj z kierunku obcienia prbek wzgldem kierunku
wkien. Zrezygnowano jednak z przyjcia w SOFISTiKu materiau anizotropowego.
Byoby to bardzo czasochonne, a nie wprowadzioby duych rnic, gdy w pocztkowej
fazie obciania materia zachowuje si podobnie w obu kierunkach. Dla nonoci obiektu
decydujca bya stateczno, a najwikszy wpyw ma na ni ma wanie sztywno materiau
w pocztkowym zakresie.

2.2. Wymodelowanie materiau w programie SOFISTiK

Uzyskane wyniki przeanalizowano i wyznaczono na ich podstawie krzyw opisujc

zachowanie si materiau. Wprowadzono j do programu SOFISTiK, a nastpnie
wykorzystano w analizie nieliniowej.
Na rysunku 11 przedstawiono efektywny wykres . Za w poniszej tablicy 1,
przedstawiono punkty na podstawie ktrych powsta

Tablica 1.
Punkty charakterystyczne przyjtej krzywej materiaowej

[ ]
0,015 30,75
0,010 23,98
0,007 17,61
0,005 12,85
0,003 7,78
0 0
-0,015 -11,56
-0,045 -48,23
-0,058 -54,64
-0,134 -50,49
 8 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

sig [MPa]

20

0
eps [o/oo]
0.0
-80.0 -60.0 -40.0 -20.0
-140.0 -120.0 -100.0

-20

-40

-60

Rys. 11. Wypadkowa krzywa materiaowa

3. Analiza numeryczna
3.1. Model numeryczny

W programie obliczeniowym SOFiSTiK wykonano model numeryczny

analizowanego obiektu. Poza steniami wszystkie elementy wymodelowane zostay za
pomoc elementw powierzchniowych. Stenia wymodelowano za pomoc elementw
belkowych.

Rys. 12. Schemat statyczny modelu

 ANALIZA OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII DRUKU 3D 9

3.2. Sposb obcienia modelu

Przyoenie obcienia za pomoc najprostszego modelu obcienia rwnomiernie
rozoonego pod powierzchni toka maszyny wytrzymaociowej wizao si ze znacznym
zginaniem pyty pomostu (rys. 13.). W celu uniknicia tego efektu zastosowano przyoenie
obcienia porednio sia przyoona jest do sztywnej pyty, ktra przekazuje obcienie
na pomost za pomoc elementw sprystych. Zapewnia to koncentracj napre pod
naroami pyty toka (rys. 15.) oraz prac modelu bardziej zblion do rzeczywistoci.

Rys. 13. Zginanie pomostu przy bezporednim przyoeniu obcienia

Rys. 14. Porednie przyoenie obcienia

10 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

Rys. 15. Koncentracja napre pod naroami pyty przekazujcej obcienie

3.3. Stateczno konstrukcji

Przeprowadzono analiz postaci wasnej wyboczenia modelu. Pierwsza posta

wyboczeniowa (rys. 16.) pokrywaa si z postaci zniszczenia uzyskan w trakcie badania
modelu na maszynie wytrzymaociowej. Ze wzgldu na zastosowanie stosunkowo wiotkich
ste grnej czci konstrukcji tworzcych ram Virendeela konstrukcja bardzo szybko
traci stateczno. Jedyn funkcj penion przez stenia jest sprzenie postaci
wyboczeniowych z paszczyzny obydwu pasw grnych. Ze wzgldu na najbardziej
niekorzystny ksztat oraz najwiksze ryzyko wystpienia ta wanie forma utraty
statecznoci wykorzystana zostaa w dalszej analizie.

Rys. 16. Pierwsza posta wyboczenia konstrukcji

 ANALIZA OBIEKTU WYKONANEGO W TECHNOLOGII DRUKU 3D 11

3.4. Analiza cieki rwnowagi

Przeprowadzono analiz cieek rwnowagi konstrukcji stosujc nastpujce wartoci

wstpnej imperfekcji konstrukcji w najbardziej niekorzystnym kierunku (kierunku pierwszej
postaci wyboczeniowej) 0; 0,1; 0,5 oraz 1mm. Autorzy pracy uznali, e precyzja
wykonania konstrukcji z dokadnoci do 1mm bya moliwa ze wzgldu na zastosowanie
nowoczesnych i dokadnych drukarek 3D.
Parametrem sterujcym w trakcie analizy byo przemieszczenie pytki przykadajcej
obcienie mechanizm analogiczny do tego stosowanego w maszynie wytrzymaociowej.
W trakcie oblicze zastosowano nieliniowo geometryczn efekty 2. i 3. rzdu jak i
nieliniowo materiaow wykorzystujc prawa materiaowe uzyskane w punkcie 2.
W tablicy 2. przedstawiono zaleno pomidzy przeniesion si a wielkoci
imperfekcji.
Tablica 2.
Sia przeniesiona przez model w zalenoci od wielkoci wstpnej imperfekcji
Imperfekcja Sia
0 mm 927 N
0,1 mm 816 N
0,5 mm 724 N
1 mm 659 N

Sia przeniesiona przez rzeczywisty model w trakcie prby wytrzymaociowej wyniosa

814 N. Jak wida wyniki uzyskane w programie obliczeniowym s zblione.
factor
Node 2681

4.00

3.00

2.00

1.00

0.0
[mm]

0.000 0.500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 4.500

Rys. 17. cieka rwnowagi dla imperfekcji wielkoci 0,5mm

12 Jakub Biernaczyk, Grzegorz Pikiel

4. Podsumowanie

Materia wykorzystywany w drukarkach 3D jest wyjtkowo wszechstronny dziki

atwoci ksztatowania. Na dzie dzisiejszy brakuje jednak sprawdzonych sposobw
modelowania go za pomoc metody elementw skoczonych. Przyczyn tego jest zapewne
zastosowanie modeli wytwarzanych w drukarkach 3D jako rzeczywistych wizualizacji a nie
elementw konstrukcyjnych.
Jest to materia anizotropowy ze wzgldu na sposb jego wytwarzania oraz zachowujcy
si pod obcieniem w sposb sprysty z faz nieliniow po przekroczeniu konkretnych
napre, zwaszcza w przypadku ciskania.
Model numeryczny wykonany przez autorw referatu, wykorzystujcy model materiau
izotropowego o zadanym prawie materiaowym, dobrze odwzorowa prac konstrukcji
konkursowej. Jednake w przypadku intencji zastosowania czci wytwarzanych w
drukarkach 3D jako elementw konstrukcyjnych niezbdne byoby przeprowadzenie
dalszych, bardziej szczegowych bada materiaowych.

W imieniu autorw referatu jak i koa Most Wanted chcielibymy podzikowa panu
prof. dr hab. in. Pawowi Kosowskiemu za pomoc w przeprowadzeniu wszystkich bada.

Bibliografia

1. A. Biegus Nono graniczna stalowych konstrukcji prtowych, PWN, Warszawa- Wrocaw, 1997
2. A Tour of Nonlinear Analysis
(http://www.colorado.edu/engineering/cas/courses.d/NFEM.d/NFEM.Ch02.d/NFEM.Ch02.pdf)
3. Plik pomocy programu SOFiSTiK

3D PRINTED BRIDGE MODEL ANALYSIS

Summary: The point of this article is the analysis of strength test results of a 3D printed bridge model
and comparison between former and results from FEM software.
Test results were acquired during Most 3D Wanted contest organized by Student Interest Group Most
Wanted from Gdansk University of Technology. The model was built using 3D printed parts assembled
with glue. The dimensions of the model were 500x150x65mm. The tests were carried out using
universal testing machine of material strength laboratory of Gdansk University of Technology.
Based on the geometry of the model and material properties tested before the contest a digital model
was created. It was tested statically using material and geometrical nonlinearity along with pre-set
imperfection.
The article contains comparison of results received from test and digital simulation as well as
conclusions on 3D printed objects modelling using FEM.

Keywords: FEM, contest, 3D print