Szelc-Mays Magdalena. Nowe Słowa, Stare Rzeczy

PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA
JZYKA POLSKIEGO JZYKA POLSKIEGO
NOWE SOWA STARE RZECZY

Podrcznik, dziki nowoczesnemu, spiralnemu ukadowi materiau, jest
pomoc w nauczaniu sownictwa na dwch poziomach znajomoci jzyka:
MAGDALENA SZELC-MAYS
podstawowym i rednim oglnym. Kada z 14 jednostek tematycznych
zostaa opracowana w ten sposb, e wiczenie sprawnoci jzykowych
zaczyna si od prostego nazywania, a koczy na umiejtnoci ustnego
lub pisemnego wypowiadania si na dany temat z wykorzystaniem
zgromadzonego wczeniej sownictwa.
NOWE SOWA
STARE RZECZY
W podrczniku:
w kadej lekcji wyrniono sownictwo podstawowe
(grupa A) i dodatkowe (grupa B), ktre zamieszczono
na odwrocie plansz ilustrujcych poszczeglne tematy;
znajduje si 50 kolorowych plansz z ilustracjami do kadego
tematu, pomocnych w opanowaniu sownictwa podstawowego
i specjalistycznego (np. wie, narzdzia). Plansze 45-50 powinny
by uywane jako flash-cards czyli karty pomocnicze do nauczania
sownictwa podstawowego. S one dwustronnie zadrukowane
formami rzeczownikw (np. nazwy zawodw w r. mskim i eskim) 50 PLANSZ
TEMATYCZNYCH
i przymiotnikw (opozycje np. dugi krtki) i naley je poci przed
DO NAUKI
uyciem do wicze; PODSTAWOWEGO
ponad 400 wicze pogrupowano w zestawy o trzech stopniach SOWNICTWA
trudnoci;
zamieszczono grup wicze o charakterze gramatyczno-
-leksykalnym oraz konwersacyjnym. PODSTAWOWY
poziomy:
REDNI OG LNY
Magdalena Szelc-Mays absolwentka polonistyki Uniwersytetu Jagielloskiego.
Studiowaa take na Wydziale Nauk Politycznych UJ. Od 1980 roku pracuje
w Instytucie Studiw Polonijnych i Etnicznych UJ. W latach 1989-91 uczya jzyka
polskiego jako obcego na Uniwersytecie Stanford, a take w Szkole Polskiej
w Kalifornii (Martinez). Jest autork podrcznikw do nauczania jzyka polskiego:
Sowa i rzeczy (1989), A jednak si krci (1994), Nowe sowa stare rzeczy (1999,
2000), Co wam powiem (2000, 2002) i wspautork ksiek Sowa i swka (1992,
1997, 2001) oraz O ekonomii po polsku (1999). Wydaa rwnie ksiki dla dzieci
Magosia leci na ksiyc (1999), Zielona muzyka (2001) i Tace malowane (2003).
43,00 z z VAT
ISBN 97883-242-2242-1
www.universitas.com.pl 9 788324 222421

Nabywca: Liliya Klok 2014-05-20
UNIVERSITAS
NOWE SOWA
STARE RZECZY
PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA

JZYKA POLSKIEGO

PODRCZNIK DO NAUKI
JZYKA POLSKIEGO
DLA CUDZOZIEMC W
19

PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA
JZYKA POLSKIEGO
NOWE SOWA
STARE RZECZY
poziomy:
PODSTAWOWY
i
REDNI OG LNY

Krakw
Copyright by Magdalena SzelcMays
and Towarzystwo Autorw i Wydawcw Prac Naukowych
UNIVERSITAS, Krakw 2012, wyd. II
ISBN 9788324224326
TAiWPN UNIVERSITAS
Redaktor
Wanda Lohman
Rysunki i plansze
Hanna OlewiczLegutko
Projekt okadki i stron tytuowych

Sepielak
Skad i opracowanie graficzne tekstu

Mirosaw Krzyszkowski

WSTP
Wstp
I. Podrcznik i dobr materiaw

1. Zestaw kolorowych plansz z wiczeniami pod tytuem Nowe sowa,
stare rzeczy to pomoc dydaktyczna przygotowana z myl o modziey ucz
cej si jzyka polskiego jako obcego. Opracowanie to nie moe zastpi
regularnego podrcznika kursowego, poniewa nie zawiera wykadu
gramatyki, duszych tekstw czy dialogw. Moe jednak funkcjonowa
samodzielnie jako podrcznik pomocniczy do nauczania SOWNIC
TWA JZYKA POLSKIEGO na poziomie dla pocztkujcych i rednio
zaawansowanych.
2. Podstaw naukow do opracowania podrcznika Nowe sowa, sta
re rzeczy byy nastpujce pozycje:
W. Miodunka Teoria pl jzykowych. Spoeczne i indywidualne ich uwa
runkowanie, ZN UJ, PWN, Krakw 1980,
Z. CygalKrupa Sownictwo tematyczne jzyka polskiego, UJ, Krakw
1986,
M. Chopicka i P. Fornelski Brak mi sw, pierwszy polski podrcz
nik specjalistyczny do nauczania sownictwa pod red. W. Miodunki, UJ,
Krakw 1984,
Z. Kurzowa i H. Zgkowa, Sownik minimum jzyka polskiego,
SAWW, Pozna 1992.
Trzy pierwsze z wymienionych pozycji opieraj si na francuskiej
teorii centrw tematycznych do badania wspczesnego jzyka mwio
nego. Teori t przyswoi dla metodyki nauczania jzyka polskiego jako
obcego W. Miodunka. Wedug tej metody badawczej opracowany zo
sta sownik wyrazw tematycznych Z. CygalKrupowej. Na niej oparty
jest take podrcznik M. Chopickiej i P. Fornelskiego.
Prezentowany zestaw pomocy dydaktycznych Nowe sowa, stare rzeczy
jest kolorow i zmienion wersj kompletu plansz przygotowanych do
ilustrowania czternastu centrw tematycznych ujtych w podrczniku
Brak mi sw. Do nowego zestawu plansz doczono ksik z wiczeniami.
5
Szelc-Mays.p65 5 2012-07-05, 09:29

II. Przeznaczenie podrcznika
Nowe sowa, stare rzeczy przeznaczony jest dla osb uczcych si jzy
WSTP
ka polskiego jako obcego. Pomoc ta moe by wykorzystywana w czasie

regularnego kursu sownictwa jzyka polskiego lub jako dodatek w cza
sie normalnych zaj. Zestaw przygotowany jest tak, aby mg suy do
wprowadzania nowego materiau w grupach dla pocztkujcych, utrwa
lania, a nawet testowania sownictwa w grupach rednio zaawansowa
nych. Ma bowiem suy do poznawania nowego lub uzupeniania oraz
porzdkowania znanego ju sownictwa.
III. Ukad podrcznika i jego funkcje

Podrcznik Nowe sowa, stare rzeczy skada si z dwch zasadniczych
czci: zestawu 44 kolorowych plansz obrazujcych 14 wybranych tema
tw, 6 plansz dodatkowych oraz z ksiki do wicze, ktrych jest po
nad 400. W podrczniku omwiono nastpujce tematy:
1. Czowiek, charakterystyka jednostki i stosunki rodzinne
2. Okolice zamieszkania, dom
3. Urzdzenie mieszkania
4. Czas
5. Poczta i telefon
6. Podr
7. Zakupy
8. Potrawy i napoje
9. Gastronomia i usugi
10. Czowiek jego ciao
11. Czowiek zdrowie
12. Nauka
13. Wolny czas i rozrywki
14. wita, uroczystoci, zwyczaje
15. Plansze dodatkowe.
Na odwrotnej stronie kadej planszy znajduj si wyrazy do wyko

rzystania w czasie zaj, podzielone na grupy A i B. Sowa umieszczone
w grupie A nale do tzw. sownictwa minimum. Mona je odnale
w Sowniku minimum jzyka polskiego Z. Kurzowej i H. Zgkowej. Mate
ria leksykalny z grupy B przeznaczony jest do poszerzania zasobu sow
nictwa studentw rednio zaawansowanych.
Plansze dodatkowe obejmuj zagadnienia takie jak: kolory, kszta
ty, nazwy krajw i ich mieszkacw, antonimy przymiotnikowe czy na
6
Szelc-Mays.p65 6 2012-07-05, 09:29

zwy czonkw rodziny. Plansze dodatkowe su do praktycznej nauki
swek dla pocztkujcych.
WSTP
Druga cz podrcznika to wiczenia sownikowe przygotowane
do prawie kadej planszy i podzielone na trzy poziomy: pierwszy, zawie
rajcy wiczenia atwe, oraz drugi i trzeci z wiczeniami trudniejszymi
i trudnymi dla rednio zaawansowanych. Dla kadego poziomu przygo
towano rednio pi wicze. Stopie trudnoci wicze oznaczony jest
odpowiednio jedn, dwiema lub trzema gwiazdkami.
Osobom bardziej zaawansowanym naley poleci podrcznik
M. Chopickiej i P. Fornelskiego Brak mi sw, w ktrym wystpujce na
planszach sownictwo ujte jest w teksty, dialogi oraz du liczb wi
cze.
IV. Metody pracy z podrcznikiem

a. Podrcznika Nowe sowa, stare rzeczy mona uywa do:
wprowadzania nowego materiau leksykalnego (pokazujc rysunki
i nazywajc je),
utrwalania materiau (przez przerabianie wicze),
testowania uczniw (uywajc plansz z obu stron oraz wykorzystujc
wiczenia).
b. Uczcy si powinni wykorzystywa plansze rysunkowe przez wpisywa
nie sw w puste miejsca pod rysunkami, omawiajc je, krytykujc
i uzupeniajc wedug wasnych potrzeb.
c. Do utrwalajcej i sprawdzajcej fazy nauczania naley uywa zeszytu
z wiczeniami. wiczenia uoone s wedug stopnia trudnoci. Pierw
szych pi wiczy sownictwo z grupy A, czyli sownictwo minimum.
W wikszoci s to rysunki, ktre powinno si uzupenia i podpisywa.
W wiczeniach oznaczonych dwiema lub trzema gwiazdkami uywa
si sownictwa spoza zakresu minimum. Niektre wiczenia zawie
raj elementy sowotwrstwa, a inne maj zachca do prowadzenia
konwersacji.
Materia wiczeniowy nie jest rozoony rwnomiernie. Wynika to ze
specyfiki wybranych do programu tematw bogatych w sownictwo
i wdzicznych do realizacji lub nie. Na przykad do tematw 13 opra
cowano po cztery plansze, z ktrych kada opatrzona jest rednio pit
nastoma wiczeniami. Tematy takie jak 5, 10 czy 11 maj po dwie
plansze, do ktrych przygotowano jeden zestaw wicze, wsplny dla
obydwu plansz.
7
Szelc-Mays.p65 7 2012-07-05, 09:29

Ze wzgldu na rn objto materiaow poszczeglnych tematw
nie zaleca si przerabiania obszernych jednostek (takich jak np. 1
WSTP
2) jednorazowo. Naleaoby raczej wybra jedn lub dwie plansze z da

nego tematu, a pozostaych uy jako materiau do powtrki.
Kolejno omawiania tematw nie ma znaczenia, cho trzeba zazna
czy, e tematy 1014 uchodz za trudniejsze.
Przy wykonywaniu wicze dla pocztkujcych, oznaczonych , nale
y posugiwa si planszami oraz sownictwem z grupy A zgromadzo
nym na odwrocie planszy.
Dla wicze oznaczonych sugeruje si wykorzystywanie sownic
twa z grupy B, ale te zaleca si samodzielne szukanie potrzebnych
sw w sownikach.
Grupa wicze najtrudniejszych, oznaczonych , przeznaczona
jest do wiczenia umiejtnoci wypowiadania si ustnego, a nawet
pisemnego na dany temat przy uyciu zgromadzonego wczeniej sow
nictwa. wiczenia te maj w wikszoci charakter gramatycznoleksy
kalny i s przeznaczone dla osb bardziej zaawansowanych, poniewa
uywane w nich sownictwo zdecydowanie wykracza poza program
minimum.
Po wiczeniach jest miejsce na wasne notatki uczcego si. Mj sow
niczek jest przeznaczony do gromadzenia sw wanych, specjalnych
lub takich, ktrych zabrako w lekcji.
d. Zestaw plansz dodatkowych 4550 przeznaczony jest dla osb po
cztkujcych. Plansze zadrukowane sowami z obu stron naley po
ci wedug linii, uoy stosik kartek z nazwami np. krajw. Po prze
czytaniu nazwy kraju (np. Polska), naley poda nazw jego miesz
kaca (w) bez zagldania na odwrotn stron kartonika, gdzie ta
nazwa jest umieszczona (Polak, Polka). Nastpnie mona sprawdzi
trafno odpowiedzi. Jeeli odpowiedzi byy dobre, to odkadamy kar
tonik na drugi stosik. Jeeli odpowied nie bya prawidowa, to odka
damy kartonik na bok, aby po skoczeniu czytania wszystkich hase
mc do niego wrci i powtrzy odpowiedzi. Tak samo postpuje
my z pozostaymi planszami. Mona pracowa parami jeden stu
dent pokazuje drugiemu np. wypisany przymiotnik dugi, a drugi
student powinien poda jego przeciwiestwo krtki. Sprawdzaj
razem prawidowo odpowiedzi przez odwracanie kartonika.
e. Kilka plansz obrazuje zagadnienia, do ktrych sownictwo prawie nie
wystpuje w grupie minimum (A). S to plansze specjalistyczne,
takie jak 8 Wie, 21 rodki transportu, 24 Czci gardero
8
Szelc-Mays.p65 8 2012-07-05, 09:30

by, 32 Narzdzia, 38 ycie uczelni wyszej czy 40 Rozrywki
wyszukane. Przygotowano je z myl o tych, ktrzy zainteresowani s
WSTP
poszerzeniem swojego sownictwa. Plansze, takie jak 15 Zegar czy
28 Karta da, mona wykorzysta do gier zabaw klasowych.
Przy intensywnym kursie sownictwa naley materia podrcznika roz
planowa na p roku (jeden temat tygodniowo).
Praktyczne wykorzystanie pomocy pozostawia si do decyzji nauczy
ciela, ktry moe skorzysta tylko z wybranych plansz czy niektrych
wicze.
Intencj autorki byo dostarczenie pomocy naukowej, uatwiajcej
prac nauczycielowi uczcemu jzyka polskiego jako obcego czsto
w trudnych warunkach, w grupach o zrnicowanym poziomie, oraz
zachcenie modziey do zapoznania si ze sownictwem jzyka pol
skiego, zorganizowanym wok centrw tematycznych uznanych za
najpotrzebniejsze w nauczaniu podstaw jzyka.
Podrcznik zaopatrzony jest w klucz, ktry zawiera przykadowe roz
wizania wicze, to znaczy, e moliwe s take inne rozwizania, te
prawidowe.
Bibliografia
B. Bartnicka, R. Sinielnikoff, Sownik podstawowy jzyka polskiego dla

cudzoziemcw, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
1979.
D. Buttler, Z metodyki nauczania polszczyzny jako jzyka obcego (Sownic
two), w: Metodyka nauczania jzyka polskiego jako obcego, pod red. J. Le
wandowskiego, Warszawa 1980, s. 129153.
M. CelceMurcia and F. Rosenzweig, Teaching Vocabulary in the ESL
Classroom, w: Teaching English as a second or foreign language by Celce
Murcia and McIntosh, Rawley, Mass., Newbury House 1997.
M. Chopicka, P. Fornelski, Brak mi sw. Podrcznik do nauczania obco
krajowcw sownictwa jzyka polskiego, pod red. W. Miodunki, cz I:
Sownictwo tematyczne, UJ, Krakw 1984.
Z. CygalKrupa, Sownictwo tematyczne jzyka polskiego. Zbir wyrazw
w ukadzie rangowym, alfabetycznym i tematycznym, UJ, Krakw 1986.
H. Komorowska (red.), wiczenia komunikacyjne w nauce jzyka obcego,
Warszawa 1988.
9
Szelc-Mays.p65 9 2012-07-05, 09:30

H. Komorowska, Utrwalanie materiau leksykalnego wiczenia komuni
kacyjne, Jzyki obce w szkole, 1987, z. 5, s. 387396.
WSTP
Z. Kurzowa, H. Zgkowa, Sownik minimum jzyka polskiego, Pozna

1992.
W. Martyniuk, Samo ycie! Materiay do nauczania jzyka polskiego, UJ,
Krakw 1986.
W. Miodunka, Badania wspczesnego jzyka polskiego z punktu widzenia
potrzeb nauczania jzyka polskiego jako obcego, Przegld Polonijny VI,
1980, z. 3, s. 2333.
W. Miodunka, Lingwistyczne podstawy nauczania jzyka polskiego jako ob
cego, w: Poradnik metodyczny dla nauczycieli polonijnych, Lublin 1980.
W. Miodunka, Teoria pl jzykowych. Spoeczne i indywidualne ich uwarun
kowania, Zeszyty Naukowe UJ, Krakw 1980.
E. Rybicka, Nie taki diabe straszny... Podrcznik frazeologii polskiej dla obco
krajowcw, UJ, Krakw 1990.
M. Szelc, Sowa i rzeczy. Plansze do nauczania polskiego sownictwa tema
tycznego, UJ, Krakw 1989.
M. SzelcMays, E. Rybicka, Sowa i swka. Podrcznik do nauczania sow
nictwa i gramatyki dla pocztkujcych, Krakw 1997.
P. WatcynJones, Test Your Vocabulary, Book 14, Penguin Group,
London 1987.
H. Zgkowa, Ilociowa charakterystyka sownictwa wspczesnej polszczyzny.
Wybrane zagadnienia, Pozna 1987.
10
Szelc-Mays.p65 10 2012-07-05, 09:30

Temat I
CZOWIEK CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI

I STOSUNKI RODZINNE
TEMAT I
Plansza 1. Typy ludzi, cechy zewntrzne
Plansza 2. Wygld czowieka; oczy, wosy
Plansza 3. Drzewo rodowe
Plansza 4. Portret rodzinny
PLANSZA 1. TYPY LUDZI, CECHY ZEWNTRZNE

wiczenie 1
Podpisz te rysunki
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
11
Szelc-Mays.p65 11 2012-07-05, 09:30

wiczenie 2
Narysuj pana, ktry jest wysoki i gruby, pani, ktra jest niska i niegruba
oraz pana, ktry jest stary.
TEMAT I
wiczenie 3
a. Uporzdkuj alfabetycznie podane wyrazy:
wysoki, niski, redni, drobny, mody, stary, may, duy, adny, brzydki, prosty,
przystojny.
WZR: .brzydki
..................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wysoki
......
b. Podaj form esk wymienionych sw:

WZR: pan jest wysoki .pani
. . . .jest
. . . wysoka
.............
niski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
miy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gruby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
stary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przystojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
brzydki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
drobny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ciki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lekki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
Szelc-Mays.p65 12 2012-07-05, 09:30

wiczenie 4
Podane wyrazy uporzdkuj od najkrtszego do najduszego:
czowiek, ludzie, posta, mczyzna, chopiec, kobieta, dziewczynka, pan, pani,
dzieci, doroli, modzie, ucze, uczennica.
WZR: .pan ..................................................
..........................................................
TEMAT I
..........................................................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dziewczynka
...........
wiczenie 5
Z podanych wyrazw u pary o znaczeniu przeciwnym:
may, stary, brzydki, chopak, lekki, pani, pan, niegruby, ciki, dziewczyna,
gruby, adny, mody, duy.
WZR: . wysoki
. . . . . . . niski
...........................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
wiczenie 6
Narysowane postacie opisz zdaniem zawierajcym co najmniej dwie
cechy:
WZR: ten
. . . wysoki
. . . . . . pan
. . . .jest
. . . dobrze
. . . . . . zbudowany
............
.......................
.......................
.......................
.......................
.......................
....................... .......................
.......................
13
Szelc-Mays.p65 13 2012-07-05, 09:30

.......................
.......................
.......................
.......................
TEMAT I
.......................
....................... .......................
.......................
....................... .......................
....................... .......................
wiczenie 7
a) Przeczytaj tekst i wyjanij wyrnione zwroty:
Kiedy poznajemy now osob, to przede wszystkim patrzymy, jaki
on/ona ma wygld. Potem opisujemy t osob i mwimy, jakiego jest
wzrostu i jakiej jest tuszy. Interesuje nas take, w jakim wieku jest nasz
nowy znajomy. Ogldamy, jak ma powierzchowno i... decydujemy,
czy nam si podoba, czy nie.
b) Pocz pytania o podobnym znaczeniu:

1. Jaki ona ma wygld? a) Czy jest tga czy szczupa?
2. Jakiego on jest wzrostu? b) Wyglda elegancko lub nie?
3. Jakiej ona jest tuszy? c) Ile maj lat?
4. W jakim oni s wieku? d) Czy jest wysoki czy niski?
wiczenie 8
Wyjanij znaczenie podanych sw:
chudy, brzydki, przystojny, gruby, stary, elegancki, drobny, niski, ciki.
WZR: . .wysoki
. . . . . . .duego
. . . . . . wzrostu,
. . . . . . . .nie
. . .may,
. . . . .nie
. . .niski
.................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
14
Szelc-Mays.p65 14 2012-07-05, 09:30

..........................................................
..........................................................
wiczenie 9
Wypisz wszystkie znane ci sowa oznaczajce:
Wzrost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT I
Wiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budow ciaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 10
Wybierz sam lub popro koleg, aby poda ci jakkolwiek liter alfabe
tu. Sprbuj znale jak najwicej sw opisujcych cechy i wygld czo
wieka, a zaczynajcych si na t wanie liter.
WZR: . wysoki,
. . . . . . wesoy,
. . . . . . wolny, .......... w
. . . . . .wielki
....................................
....................................
....................................
....................................
wiczenie 11
Do podanych sw dopasuj termin nadrzdny:
Budowa ciaa Wiek Wzrost Tusza Czowiek
Wysoki
Stary
Gruby
Mczyzna
Zwalisty
Szczupy
Niski
Chopiec
Drobny
Mody
Dziewczynka
15
Szelc-Mays.p65 15 2012-07-05, 09:30

wiczenie 12
Opisz tego pana:
Jak mylisz, w jakim jest wieku? Jakiego wzrostu? Jak ma powierzchowno?
Czy podoba ci si jego sylwetka?
.......................................
.......................................
TEMAT I
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
wiczenie 13
Patrzc na plansz 1 wypisz:
przymiotniki np. wysoki, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rzeczowniki np. chopiec, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czasowniki np. sta, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 14
Wybierz jedn z postaci na planszy 1. Zgromad cechy jej wygldu, a twoi
koledzy powinni zgadn, ktr posta wybrae.
wiczenie 15
Wybierz jedn z postaci na planszy 1. Podaj jej cechy pozytywne i nega
tywne:
+
wiczenie 16
Do podanych przymiotnikw dopisz rzeczowniki:
WZR: wysoki .wysoko
......
ciki . . . . . . . . . . . . . . . .
mody . . . . . . . . . . . . . . . .
stary . . . . . . . . . . . . . . . .
16
Szelc-Mays.p65 16 2012-07-05, 09:30

brzydki . . . . . . . . . . . . . . . .
smutny . . . . . . . . . . . . .
elegancki . . . . . . . . . . .
wiczenie 17
Od podanych przymiotnikw utwrz czasowniki:
TEMAT I
WZR: adny . .adnie
......
chudy . . . . . . . . . . . . . .
may . . . . . . . . . . . . . . .
brzydki . . . . . . . . . . . . .
prosty . . . . . . . . . . . . . .
stary . . . . . . . . . . . . . . .
mody . . . . . . . . . . . . . .
gruby . . . . . . . . . . . . . .
PLANSZA 2. WYGLD CZOWIEKA; OCZY, WOSY
wiczenie 18
Podpisz rysunki:
............. ............ ............. ..............

............. ............ ............. ..............
wiczenie 19
Pomaluj lub okrel oczy i wosy osoby na obrazku. Podpisz jednym zda
niem:
WZR: . .on
. . ma
. . . jasne
. . . . .wosy.
..........
............. ............ ............. ..............

............. ............ ............. ..............
17
Szelc-Mays.p65 17 2012-07-05, 09:30

wiczenie 20
Narysuj swj portret. Opisz swoje oczy i wosy:
To ja. Ja mam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................
......................................
TEMAT I
......................................
......................................
wiczenie 21
Wypisz sowa, ktre okrelaj:
oczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.........................................................
..........................................................
wosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.........................................................
..........................................................
wiczenie 22
To jest pani, ktra idzie na bal. Pomaluj jej oczy i uczesz j:
wiczenie 23
Napisz, co znacz podane wyraenia:
WZR: nosi dugie wosy . .mie
. . . . dugie
. . . . . . wosy
.......
1. czesa si na jea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. farbowa wosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. tleni wosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Szelc-Mays.p65 18 2012-07-05, 09:30

4. ostrzyc si na krtko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. podci wosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. zrobi trwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. zrobi pasemka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. ogoli gow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. wymodelowa wosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. czesa si z przedziakiem . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT I
wiczenie 24
Z jakich elementw (czci) skadaj si te fryzury? Podpisz je:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
przedziaek grzywka kok loki pejsy warkocz
wiczenie 25
Jakie fryzury nosz kobiety? Jakie fryzury nosz mczyni?
A. Panie najczciej nosz: B. Panowie nosz:
....................... ..........................
....................... ..........................
....................... ..........................
....................... ..........................
wiczenie 26
a) Zbierz sowa oznaczajce kolory oczu i wosw:
WZR: . . .jasne,
. . . . .ciemne
.......................
......................................
......................................
......................................
19
Szelc-Mays.p65 19 2012-07-05, 09:30

b) Co znacz zwroty?
1. mie dobre oko 4. nosi zarost
2. nosi okulary 5. nosi peruk
3. zapuci wosy 6. nosi brod
wiczenie 27
Okrel, co oznaczaj te sowa:
TEMAT I
WZR: . .ysy
. . . . .bez
. . .wosw
....... .
szatyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . siwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
broda . . . . . . . . . . . . . . . . . . brunet . . . . . . . . . . . . . . . . . .
loki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . fryzura . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wsy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . peruka . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 28
Ze zbioru sw A i B wypisz wszystkie przymiotniki opisujce wygld oczu
i wosw i uporzdkuj je wedug przeciwnych znacze:
WZR: jasne . . ciemne
.............
wiczenie 29
Zaprojektuj fryzury do ksztatu twarzy i uzasadnij, dlaczego tak wybrae?
wiczenie 30
Zbierz wszystkie negatywne i pozytywne okrelenia na oczy i wosy:
WZR: . .nieadne
. . . . . . . . . . . . . . .pikne
...................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
wiczenie 31
Ustal z koleg, jakie fryzury s odpowiednie dla:
20
Szelc-Mays.p65 20 2012-07-05, 09:30

panny lat 17 kawalera lat 22
pani lat 60 mczyzny lat 40
wiczenie 32
Jak pielgnujesz wosy?
WZR: my wosy (czym?) .szamponem
.................................
TEMAT I
1. farbowa (czym? na jaki kolor?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. strzyc (czym? jak?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. ukada (jak?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. nakada (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. suszy (czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PLANSZA 3. DRZEWO RODOWE
wiczenie 33
Podpisz na rysunku czonkw rodziny:
21
Szelc-Mays.p65 21 2012-07-05, 09:31

wiczenie 34
Napisz kim s:
WZR: Rodzice . . . to
. . matka
. . . . . .i .ojciec.
..........
Maestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dziadkowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT I
Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krewni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 35
U parami nazwy mskich i eskich czonkw rodziny:
WZR: .m
. . . .. ona
..........
.......................
.......................
.......................
wiczenie 36
Narysuj swoje drzewo rodowe. Zacznij od pradziadek i prababka:
22
Szelc-Mays.p65 22 2012-07-05, 09:31

wiczenie 37
Przeczytaj tekst:
Mam du rodzin. Niestety, nie spotykamy si czsto. Moja bliska
rodzina mieszka w miecie. Dziadek i babcia maj dom na wsi. Dom jest
stary, ale duy. Raz w roku spotykam moje ciotki i wujkw, a take mo
ich kuzynw i kuzynki wanie u babci. Wszyscy przyjedamy na wita
TEMAT I
do dziadkw. Ale jest wesoo! Ja mam: trzy kuzynki, czterech kuzynw,
czterech wujkw, babci, dziadka, prababci, brata, siostr i oczywicie
rodzicw.
Narysuj nas przy stole:

Tylko ciocia Hela nie moe siedzie koo wujka Karola, bo si cigle
kc. Mnie prosz posadzi koo ciotecznej siostry Ani, bo j bardzo
lubi.
wiczenie 38
WZR: dziadek . . .ojciec
. . . . . ojca,
. . . . ojciec
. . . . . .matki
.....
kuzyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
babka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
siostrzeniec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
Szelc-Mays.p65 23 2012-07-05, 09:31

szwagier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
te . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rozwdka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 39
Napisz, kim s razem:
TEMAT I
WZR: m i ona . .maestwo

..................
1. brat i siostra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. dziadek i babka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. wnuk i wnuczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. te i teciowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. ojciec i matka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. wujek i ciotka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. pan i pani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. kuzyn i kuzynka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 40
Wyrazy z obu kolumn pocz w pary:
1. rozwdka a) babcia
2. dziadek b) macocha
3. wdowiec c) szwagierka
4. ojczym d) rozwiedziony
5. pasierbica e) synowa
6. szwagier f) bratanica
7. zi g) wdowa
8. brat h) pasierb
9. wuj i) prawnuczka
10. prawnuk j) ciotka
11. bratanek k) siostra
wiczenie 41
Opowiedz o pewnej rodzinie uywajc czasownikw: mie, mieszka,
lubi, kocha (nie), kci si, szanowa, nienawidzi, y (nie), rozwie si,
pobra si, umrze.
wiczenie 42
Opowiedz histori swojego (cudzego) ycia.
Uyj podanych czasownikw:
urodzi si, uczy si, wychowa, pracowa, mieszka, oeni si (wyj za m),
rozwie si.
24
Szelc-Mays.p65 24 2012-07-05, 09:31

wiczenie 43
Przeprowad wywiad z koleg na temat roli rodziny:
a) w spoeczestwie
b) w yciu pojedynczego czowieka.
PLANSZA 4. PORTRET RODZINNY
TEMAT I
wiczenie 44
Popatrz na rysunek. Jaka jest ta rodzina?
Ta rodzina jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
wiczenie 45
Wybierz jedn z osb na planszy 4. Opowiedz, jaki on/ona jest. Moesz
zacz tak:
To jest wujek Janek. On jest sympatyczny, ale leniwy. Nic nie lubi
robi. A to jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
..........................................................
25
Szelc-Mays.p65 25 2012-07-05, 09:31

wiczenie 46
Do podanych sw dopisz wyrazy o znaczeniu przeciwnym:
WZR: mdry . . gupi
.......
mylcy . . . . . . . . . . . . . . . kulturalny . . . . . . . . . . . . . . . .
pracowity . . . . . . . . . . . . . miy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
towarzyski . . . . . . . . . . . . . wesoy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT I
wiczenie 47
Wypisz cechy: a) miego czowieka, b) niemiego czowieka
a) Czowiek miy jest: b) Czowiek niemiy jest:
.yczliwy
..................... . nieyczliwy
.........................
...................... ..........................
...................... ..........................
...................... ..........................
...................... ..........................
...................... ..........................
......................
wiczenie 48
Ze sw podanych na odwrocie planszy wybierz i pogrupuj sowa o po
dobnym znaczeniu:
WZR: zy . . .niedobry,
. . . . . . . .niesympatyczny,
. . . . . . . . . . . . . zoliwy
......................
serdeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
niedbay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
porywczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
samotny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
inteligentny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 49
Napisz, jakie sowa okrelaj:
1. temperament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.........................................................
2. umysowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.........................................................
3. charakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
26
Szelc-Mays.p65 26 2012-07-05, 09:31

wiczenie 50
Napisz, co znacz te sowa:
WZR: pracowity . taki,
. . . . ktry
. . . . .lubi
. . . .i .umie
. . . . .pracowa
....................
surowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
skpy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
serdeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT I
kulturalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nietowarzyski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wyksztacony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 51
Czasem opisujemy czowieka, do ktrego mamy szczeglny stosunek
emocjonalny, na przykad bardzo pozytywny lub bardzo negatywny.
Wymie cechy osoby, ktr szczeglnie lubisz i takiej, ktra wyjtkowo
ci denerwuje:
Lubi go, bo: Lubi go, Nie lubi go, Nie lubi go,
mimo e: poniewa: chocia:
wiczenie 52
Od podanych przymiotnikw utwrz rzeczowniki:
WZR: pilny . . . . .pilno
........
inteligentny . . . . . . . . . . . . . . samotny . . . . . . . . . . . . . . . . .
zy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uprzejmy . . . . . . . . . . . . . . . .
serdeczny . . . . . . . . . . . . . . . . skpy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
powany . . . . . . . . . . . . . . . . . smutny . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 53
Od podanych rzeczownikw utwrz przymiotniki:
WZR: odpowiedzialno . .odpowiedzialny
...............................
chamstwo . . . . . . . . . . . . . . . . tpota . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zoliwo . . . . . . . . . . . . . . . . bystro . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
Szelc-Mays.p65 27 2012-07-05, 09:31

uczynno . . . . . . . . . . . . . . . lekkomylno . . . . . . . . . . . .
surowo . . . . . . . . . . . . . . . . sympatia . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 54
Od podanych przymiotnikw utwrz czasowniki:
Wzr: agodny . agodnie
...........
TEMAT I
gupi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pracowity . . . . . . . . . . . . . . . .
mylcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . wyksztacony . . . . . . . . . . . . .
wesoy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wymagajcy . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 55
Opisz siebie:
a) wygld zewntrzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
b) cechy wewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
c) kim jeste w rodzinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

..........................................................
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
28
Szelc-Mays.p65 28 2012-07-05, 09:31

Temat II
OKOLICE ZAMIESZKANIA, DOM

Plansza 5. Gdzie mieszkasz? Miasto
Plansza 6. Miasteczko
Plansza 7. Dom, mieszkanie
TEMAT II
Plansza 8. Wie
PLANSZA 5. GDZIE MIESZKASZ? MIASTO
wiczenie 56
Podpisz rysunki:
29
Szelc-Mays.p65 29 2012-07-05, 09:31

wiczenie 57
Zbuduj zdania wedug wzoru i podpisz rysunki.
WZR: . . Jad
. . . . rowerem.
. . . . . . . . .Id
. . .po
. . ulicy.
.......
TEMAT II
wiczenie 58
Ze sw zebranych na odwrocie planszy 5 (grupa A) wypisz sowa, ktre
oznaczaj:
dom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pojazd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
obiekt kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 59
Podane wyrazy uporzdkuj wedug podanych tematw:
pocig, teatr, kino, chodnik, park, przejcie, wieowiec, autobus, tramwaj,
takswka, dzielnica, ulica, rower, biblioteka.
Pojazdy Miasto Obiekty kultury
30
Szelc-Mays.p65 30 2012-07-05, 09:31

wiczenie 60
Od podanych sw utwrz okrelenie:
WZR: przemys . .przemysowy
.......................................
koci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dzielnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
miasto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kultura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tramwaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
teatr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
park . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 61
Od podanych wyrazw prosz utworzy wyrazy pochodne:
WZR: miasto .miasteczko,
. . . . . . . . . .miejski
................................
dom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
komunikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
restauracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 62
Ktry z wyrazw pasuje do podanej definicji? Podkrel go:
WZR: jezdnia szosa autostrada
Droga wielopasmowa o twardej nawierzchni i przeznaczona do szybkie
go ruchu.
1. Autobus tramwaj takswka
Samochd osobowy, sucy do przewoenia ludzi za opat.
2. Latarnia uliczna wietlwka jarzeniwka
Lampa, ktra owietla miasto w nocy.
3. Blok wieowiec drapacz chmur
Kilkupitrowy budynek o powtarzalnych segmentach.
4. Kino teatr filharmonia
Budynek, w ktrym odbywaj si koncerty muzyczne.
wiczenie 63
a) Jak nazywa si:
teren rekreacyjny w miecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Szelc-Mays.p65 31 2012-07-05, 09:32

zmiana miejsca zamieszkania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
budynek, w ktrym odbywaj si imprezy kulturalne? . . . . . . . . . . . . .
b) Okrel, co to jest:
1. sygnalizacja wietlna to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. placwka handlowa to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. autostrada to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. obiekty rozrywki to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
wiczenie 64
Wpisz nazwy przedstawionych obiektw:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 65
Ustal, co opisuj podane zdania, czyli napisz, co to jest:
System rur usuwajcy brudn wod i cieki z miasta to . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
Niewielka miejscowo rolnicza to. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
Budynek, ktry ma wicej ni 10 piter to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
Szeroka i duga droga wielopasmowa dla samochodw to . . . . . . . . . . .
..........................................................
Ruch pojazdw, transport i czno to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
32
Szelc-Mays.p65 32 2012-07-05, 09:32

wiczenie 66
Przeczytaj tekst:
Miasto: jednostka osadnicza (1) powstaa historycznie w wyniku sku
pienia si ludzi wykonujcych (2) zawody nierolnicze. Wyrnia si
(3) intensywnoci zabudowy, wyposaeniem w: (4) sieci transportu,
(5) urzdzenia gospodarki wodnej, (6) urzdzenia energetyczne,
(7) placwki handlowe i (8) usugowe.
(wg Encyklopedii Popularnej PWN, 1982)
TEMAT II
a) Wyjanij podkrelone zwroty.
b) Odszukaj w sowniku i odczytaj haso miasto satelitarne.
wiczenie 67
Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania:
Miasto wedug prawa polskiego jest jednostk podziau administra
cyjnego. Rada Miejska jest organem wadzy pastwowej i podstawowym
organem samorzdu spoecznego. Na czele miast, ktre maj powyej
100 tys. mieszkacw, stoi prezydent. W mniejszych miastach wadz
sprawuje burmistrz.
(wg Encyklopedii Popularnej PWN, 1982)
a) Kto rzdzi twoim miastem?

b) Co chciaby zmieni w twoim miecie?
wiczenie 68
Miastoogrd
W XIX wieku Anglik E. Howard stworzy koncepcj miast wyposao
nych bogato w tereny zielone rozmieszczone dookoa centrum. Budyn
ki uytecznoci publicznej miay by usytuowane w parku. Pomys Ho
warda by wyrazem protestu przeciwko zabudowie kapitalistycznej miast
angielskich.
(wg Encyklopedii Popularnej PWN, 1983, s. 464)
Zaprojektuj miasto Twoich marze i opisz je w 10 zdaniach.
33
Szelc-Mays.p65 33 2012-07-05, 09:32

wiczenie 69
Jakie to dzielnice? Opisz je.
TEMAT II
wiczenie 70
Wpisz brakujce przyimki:
Lubi spacery . . . . . . Starym Miecie. To najadniejsza dzielnica . . . . .
naszym miecie. Dzi wieczorem umwiam si . . . . . . koleg . . . . . .
teatru. Najpierw pjdziemy . . . . . teatru, a potem . . . . . spacer . . . . . .
rdmieciu. Odkd zamieszkaam . . . . . . osiedlu, . . . . . bloku, spacery
. . . . . . Starym Miecie s dla mnie du przyjemnoci.
PLANSZA 6. MIASTECZKO
wiczenie 71
Podpisz rysunki:
34
Szelc-Mays.p65 34 2012-07-05, 09:32

wiczenie 72
Popatrz na rysunek i odpowiedz na pytania:
TEMAT II
Co jest w centrum? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w rdmieciu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dalej od centrum? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 73
Opowiedz, jakie s te domy?
35
Szelc-Mays.p65 35 2012-07-05, 09:32

wiczenie 74
Odpowiedz na pytania:
Gdzie mieszkasz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy mieszkasz daleko od centrum/rdmiecia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy jedzisz tramwajem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy w twoim miecie/twojej wsi jest kino i teatr? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy twoja szkoa jest daleko od domu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy w twoim domu s schody? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Z kim mieszkasz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
wiczenie 75
Nazwij te pojazdy:
Ktre spotykasz tylko w miecie?
wiczenie 76
Przeczytaj gono tekst:
Mieszkam w maym miecie. Mamy tu sklepy, kino, koci i szko. Za
szko jest park. Czasem jed pocigiem do duego miasta. Tam miesz
kaj moja ciocia i kuzynki. W tym miecie jest duy ruch. Ciocia miesz
ka w bloku na osiedlu i zawsze si denerwuje, kiedy przechodzimy przez
ulic.
Jakie jest twoje miejsce zamieszkania?
wiczenie 77
Opisz obiekty przedstawione na rysunkach:
36
Szelc-Mays.p65 36 2012-07-05, 09:32

TEMAT II
wiczenie 78
Wyjanij podane terminy:
WZR: Willa to
. . dom
. . . . .letni
. . . .za
. .miastem
. . . . . . . lub
. . . .dom
. . . .wolnostojcy,
. . . . . . . . . . . otoczo
......
ny ogrodem.
.............................................
Klatka schodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peryferie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ptla tramwajowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skwer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Najemca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Winda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 79
Wypisz nazwy obiektw, ktre su pojedynczym mieszkacom i nazwy
obiektw, ktre su wszystkim.
Dla pojedynczych osb Dla wszystkich
willa restauracja
37
Szelc-Mays.p65 37 2012-07-05, 09:32

wiczenie 80
Zabierz koleg na wycieczk po Twoim miecie: od centrum po pery
ferie.
Wybierz pojazd: auto, tramwaj, autobus, takswk. Wyjanij wybr.
Opowiedz, co mu pokazae.
wiczenie 81
Opisz znane ci miasto/miasteczko wedug planu:
1. Jak wyglda rdmiecie? (centrum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
..........................................................
2. Ile dzielnic ma to miasto? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

..........................................................
3. Czy jest stare, czy nowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

..........................................................
4. Czy s w nim ciekawe obiekty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

..........................................................
wiczenie 82
Rzeczowniki podane w ramce dopasuj do czasownika z przyimkiem:
WZR: i do . .cioci
............ i na .zebranie
.............
i do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
i na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
film, kino, obiad, koncert, posiedzenie, filharmonia, restauracja, kawiarnia,

koci, koleanka, msza, impreza, lotnisko, dom, wystawa, las, rewia mody,
park, kawa, muzeum
wiczenie 83
Wpisz brakujcy wyraz:
Par lat (1). . . . . . . . . . . studiowaem (2) . . . . . Politechnice (3) . . . .
Warszawie. Mieszkaem wtedy (4) . . . . . . centrum (5) . . . . . . . ciotki.
38
Szelc-Mays.p65 38 2012-07-05, 09:32

Cay rok mieszkaem (6) . . . . . . . jednym pokoju (7) . . . . . . . kuzynem,
ktry pracowa (8) . . . . . . fabryce. Ciotka pracowaa (9) . . . . . . teatrze,
ale my nie chodzilimy (10) . . . . teatru. Kuzyn chodzi tylko (11) . . . .
filmy sensacyjne, a ja wolaem chodzi (12) . . . . . . . . kaw. Teraz (13)
. . . . . . . . auj, bo mieszkam (14) . . . . . . . . prowincji. Nie ma tu (15)
. . . . . . . . kina, (16) . . . . . . . . teatru. Pracuj (17) . . . . . . . . zakadzie
pooonym (18) . . . . . . . . miastem. (19) . . . . . . . pracy jestem zmczo
ny i siedz (20) . . . . . . . . domu (21) . . . . . . . . telewizorem.
TEMAT II
wiczenie 84
Podane nazwy miast uporzdkuj wedug schematu:
Tokio, Rzym, Warszawa, Krakw, Wenecja, Pekin, Moskwa, Wilno, Pary,
Bonn, Hamburg, Berlin, Nowy Jork, Los Angeles.
Miasta
Powyej 2 milionw Stolice Zabytkowe
Do ktrego miasta chciaby pojecha? Dlaczego?
wiczenie 85
Wielcy ludzie pochodzili z maych miejscowoci. Czy wiesz z ktrych?
1. Jan Pawe II a) Krzemieniec
2. E. Orzeszkowa b) Wadowice
3. J. Sowacki c) Grodno
4. F. Chopin d) Krnik pod Poznaniem
5. W. Szymborska e) elazowa Wola
6. A. Mickiewicz f) Zaosie k. Nowogrdka
7. K. Puaski g) Warka
39
Szelc-Mays.p65 39 2012-07-05, 09:32

PLANSZA 7. DOM, MIESZKANIE
wiczenie 86
Pocz w pary wyrazy o przeciwnym znaczeniu:
1. duy a) ciemny
2. jasny b) stary
3. nowy c) may
4. ciepe d) niewygodne
5. wygodne e) zimne
TEMAT II
6. wsplny f) wasny
wiczenie 87
Podpisz obrazki:
wiczenie 88
Wpisz nazwy ponumerowanych przedmiotw znajdujcych si w pokoju:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . .
40
Szelc-Mays.p65 40 2012-07-05, 09:32

wiczenie 89
Narysuj Twj pokj. Gdzie s drzwi? Gdzie s okna? Czy s tam meble?
TEMAT II
wiczenie 90
Napisz, gdzie mog znajdowa si wymienione rzeczy. Uyj sw: nad,
pod, na, w, z tyu, koo, z przodu, przy.
WZR: ubikacja obok . . . . .azienki,
. . . . . . . za
. . kuchni
........
azienka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ciana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
telefon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
okna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sufit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
piec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 91
Opisz budynki na rysunkach:
41
Szelc-Mays.p65 41 2012-07-05, 09:32

TEMAT II
Kto mieszka w tych budynkach?
wiczenie 92
To jest pitro w bloku. Wpisz nazwy ponumerowanych przedmiotw:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy mieszkanie w bloku jest wygodne?
wiczenie 93
Narysuj plan mieszkania, ktre Ci si podoba. Opisz rysunek:
42
Szelc-Mays.p65 42 2012-07-05, 09:33

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 94
Uporzdkuj podane okrelenia:
ciasne, komfortowe, soneczne, stare, wsplne, samodzielne, zimne, brzydkie,
przestronne, nowe, niewygodne, drogie, przytulne, ciepe, tanie, adne.
+
jasne ciemne
43
Szelc-Mays.p65 43 2012-07-05, 09:33

wiczenie 95
Co to jest? Do czego suy?
WZR: sypialnia . pomieszczenie
. . . . . . . . . . . . .przeznaczone
. . . . . . . . . . . .do
. . spania
.............
jadalnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
piec, kaloryfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
strych, piwnica, spiarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
balkon, taras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przedpokj, korytarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
umeblowanie, wyposaenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 96
Wybierz waciwe sowo i wpisz je w odpowiedniej formie w puste miejsce:
WZR: W sypialni ley zielona mikka . .wykadzina
. . . . . . . . . . (parkiet, podoga,
wykadzina).
1. Rano myj si w . . . . . . . . . . . . (toaleta, azienka, ubikacja).
2. W . . . . . . . . . . . . mam swoje narzdzia i miejsce do malowania
obrazw (pracownia, gabinet, salon).
3. Zapasy owocw i jarzyn przechowuj w chodnej . . . . . . . . . . . .
(strych, piwnica, poddasze).
4. W duych domach przyjmuje si goci w . . . . . . . . . . . . (salon,
jadalnia, sypialnia).
5. Mieszkanie, w ktrym mieszkaj dwie rodziny to mieszkanie . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . (wasne, wsplne, wynajte).
6. Gorca woda, ktra ogrzewa mieszkanie, znajduje si w . . . . . . . . . .
(piec, kaloryfer, kominek).
7. Letnie przyjcie moemy zorganizowa na . . . . . . . . . . . . (taras,
balkon, ganek).
8. Przedmioty w twoim pokoju to . . . . . . . . . . . . (wyposaenie, zestaw,
umeblowanie).
wiczenie 97
Ludzie mieszkajcy blisko siebie to:
ssiad, mieszkaniec, gospodarz, gospodyni, domownik, lokator, wsplokator,
najemca, wspmieszkaniec, waciciel
Wyjanij, kim s wymienione osoby:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
Szelc-Mays.p65 44 2012-07-05, 09:33

4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 98
a) Przeczytaj tekst:
Dom miejski przyszed do Polski z osadnictwem niemieckim. Przed
tem byy zamki i klasztory, dwory (dworki) oraz chaupy i karczmy. Przez
dugi czas domy murowane mona byo spotka tylko w wielkich mia
stach. Jeszcze do XVIII wieku mona byo spotka obok wielkich i ma
TEMAT II
ych domw lepianki z chrustu plecione, kurne w Krakowie i Pozna
niu. Pierwotnie nie budowano domw w jednym rzdzie, niektre wy
staway, a inne byy cofnite. Dopiero poary wyrwnyway ulice. Prze
waay domy drewniane, jedno lub dwupitrowe, tylko w miastach naj
wikszych budowano kamienice. Ulice i domy nie miay napisw ani
numerw.
Przez bram wchodzio si dug sieni na dziedziniec albo podw
rze. Sie dzielia dom na gmachy frontowe i oficyny. Rozrniano izby
z piecem, komnaty z kominkiem, komory nie ogrzewane, kuchnie, wy
gdki, czasem i azienk. Okna byy wysokie, ale nie daway duo wiata
bo szyby byy mae.
(wg A. Brckner, Encyklopedia staropolska, t. I, s. 222)
b) Wyjanij znaczenie wyrnionych sw i zwrotw. Uyj encyklopedii lub sow

nika.
wiczenie 99
Dobierz wyrazy bliskoznaczne do podanych sw:
WZR: toaleta . ubikacja,
. . . . . . . .klozet
.................................
1. balkon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. pracownia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. garsoniera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. przedpokj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. strych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. skadzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. piwnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. kaloryfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. schody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. drzwi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
Szelc-Mays.p65 45 2012-07-05, 09:33

wiczenie 100
Zbierz sowa opisujce mieszkanie o wysokim i niskim standardzie.
Niski standard Wysoki standard

TEMAT II
wiczenie 101
Zbuduj samodzielnie definicje poj:
ogrzewanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
owietlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wyposaenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
umeblowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 102
a) Napisz, co to jest?
1. Niewielkie, samodzielne, jednopokojowe mieszkanie przeznaczone
dla osb samotnych to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Pomieszczenie, w ktrym pracuje artysta, rzemielnik lub naukowiec
to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Pomieszczenie midzy stropem a dachem to . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Podziemne pomieszczenie znajdujce si pod budynkiem to . . . .
......................................................
5. Przenony sprzt, stanowicy cz urzdzenia mieszkania to . . . . .
......................................................
b) Jak mylisz, co to jest?

meblocianka, segment, rega, jamnik/awa.
46
Szelc-Mays.p65 46 2012-07-05, 09:33

PLANSZA 8. WIE
wiczenie 103
Podpisz rysunki:
TEMAT II
................ ................ ................
.............
................ ................
wiczenie 104
Podpisz rysunki:
47
Szelc-Mays.p65 47 2012-07-05, 09:33

wiczenie 105
Nazwij pojazdy:
............
TEMAT II
............
............ ............
wiczenie 106
Uporzdkuj podane wyrazy wedug tematw:
maszyna rolnicza, krzaki, winia, kura, samochd, kwiaty, trawa, wzek, kot,
rower, pies, drzewo
Zwierzta Roliny Pojazdy
wiczenie 107
Utwrz okrelenia od podanych nazw rzeczy:
WZR: rolina . . rolinny
............
ogrd . . . . . . . . rolnik . . . . . . . . . . . . . . owoc . . . . . . . . . . .
las . . . . . . . . . . . chop . . . . . . . . . . . . . . . przyroda . . . . . . . .
pole . . . . . . . . . gospodarstwo . . . . . . . . pies . . . . . . . . . . . .
48
Szelc-Mays.p65 48 2012-07-05, 09:33

wiczenie 108
Podpisz rysunki:
............
............ ............
TEMAT II
............
............
............ ............
wiczenie 109
Wyjanij znaczenie sw:
WZR: stajnia . .mieszkanie
. . . . . . . . . dla
. . . koni
...............
1. kurnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. chlew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. stodoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. sad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. obora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. warzywnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. studnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. kosiarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. wz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. pot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
Szelc-Mays.p65 49 2012-07-05, 09:33

wiczenie 110
Podwrko. Wpisz nazwy ponumerowanych przedmiotw:
1. . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . .
TEMAT II
5. . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . . . . . . . .
wiczenie 111
Do podanych czasownikw dobierz odpowiednie rzeczowniki
pszenic, traw, drzewa, gazie, zwierzta, kwiaty, kury, kaczki, podwrko, sad,
ziemi, pole, zboe, marchewk:
WZR: produkowa . . .(co?) . . . . ywno
.........
sia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uprawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ogrodzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
karmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
cina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 112
Od podanych rzeczownikw utwrz przymiotniki:
WZR: krlik . .krliczy
.......
owca . . . . . . . . . . . . . . . . . soma . . . . . . . . . . . . . . .
zboe . . . . . . . . . . . . . . . . mysz . . . . . . . . . . . . . . . .
kura . . . . . . . . . . . . . . . . . zagroda . . . . . . . . . . . . .
jarzyny . . . . . . . . . . . . . . . stajnia . . . . . . . . . . . . . .
kaczka . . . . . . . . . . . . . . . siano . . . . . . . . . . . . . . .
50
Szelc-Mays.p65 50 2012-07-05, 09:33

wiczenie 113
W sownictwie zwizanym z tematem wie jest duo trudnych wyrazw,
np. sowo znaczy ci, cina zboe, traw za pomoc jakiego
narzdzia lub maszyny. Sowo odmienia si tak:
1. n, niemy
2. niesz, niecie
3. nie, n
sprbuj odmieni sowa i znale wyrazy pochodne
TEMAT II
sia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
plewi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 114
Omw dogodnoci i niedogodnoci ycia na wsi:
+
wiczenie 115
Jak wyobraasz sobie produkcj rolnicz za 50 lat?
Napisz 10 zda:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
51
Szelc-Mays.p65 51 2012-07-05, 09:33

5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
TEMAT II
9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
wiczenie 116
Jaki jest, a jaki powinien by stosunek czowieka do zwierzt hodowla
nych? Jak to bdzie w przyszoci? Porozmawiaj o tym z koleg.
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
52
Szelc-Mays.p65 52 2012-07-05, 09:33

Temat III
URZDZENIE MIESZKANIA
Plansza 9. Sprztanie
Plansza 10. azienka
Plansza 11. Kuchnia
Plansza 12. Pokj
Plansza 13. Sprzt elektryczny i elektroniczny
TEMAT III
PLANSZA 9. SPRZTANIE
wiczenie 117
Co oni robi? Podpisz obrazki:
.............. ............. .............. ..............
wiczenie 118
Podpisz rysunki:
.............. .............. ..............
.............. .............. ..............
53
Szelc-Mays.p65 53 2012-07-05, 09:33

wiczenie 119
Pocz wyrazy wedug wzoru
1. porzdkowa a) czyszczenie
2. naprawia b) malowanie
3. pra c) porzdkowanie
4. malowa d) sprztanie
5. sprzta e) pranie
6. my f) mycie
7. czyci g) naprawianie
wiczenie 120
TEMAT III
Do podanych sw dopisz wyrazy o znaczeniu przeciwnym:

WZR: mokry . suchy
.............
czysty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
porzdny . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
adny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sprztnity . . . . . . . . . . . . . . . . .
zadbany . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uprany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 121
Do podanych czasownikw (sw) dopisz wykonawcw czynnoci:
WZR: pra . praczka
..............
sprzta . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
malowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
brudzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gospodarowa . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 122
Uporzdkuj wyrazy wedug podanych niej tematw:
mydo, szczotka, sprzta, my, miota, proszek, pasta, pra, cierka, czyci, za
miata, trzepaczka, pyn do mycia, odkurza, mietniczka, woda.
Czynnoci porzdkowe Narzdzia do robienia rodki czystoci

porzdkw
54
Szelc-Mays.p65 54 2012-07-05, 09:34

wiczenie 123
Czym si to robi?
WZR: maluje si . pdzlem
. . . . . . . . i. farb
...........
1. pastuje si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. zamiata si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. froteruje si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. odkurza si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. ciera si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. szoruje si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. trzepie si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT III
wiczenie 124
Zorganizuj porzdki witeczne:
1. Co trzeba zrobi w domu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Przygotuj narzdzia i rodki czystoci.
Potrzebne bd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zaplanuj czynnoci.
Najpierw trzeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nastpnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A na kocu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 125
Dokocz zdania:
1. Otwieram okno, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Do wody wsypuj proszek, poniewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Smaruj ciany klejem, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Kiedy odnawiam mieszkanie, to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. mieci trzeba wynosi, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 126
Do podanych rzeczownikw dopisz odpowiednie czasowniki:
WZR: farba . malowa
.........
klej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . brud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . szczotka . . . . . . . . . . . . . . . . .
trzepaczka . . . . . . . . . . . . . . . miota . . . . . . . . . . . . . . . . . .
froterka . . . . . . . . . . . . . . . . . cierka . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kurz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
Szelc-Mays.p65 55 2012-07-05, 09:34

wiczenie 127
Znajd w sowniku synonimy lub wyrazy bliskoznaczne do sw:
porzdek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
porzdkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
porzdny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 128
a) Wybierz jeden wsplny dla wszystkich podanych czasownikw przed
rostek, ktry zamieni je w czasowniki dokonane (od, do, wy, na):
... czyci
... sprzta
TEMAT III
... lakierowa
... malowa
... my
... pra
b) Do podanych niej czasownikw dobierz po dwa przedrostki np.

do, wy, na, przy, prze.
Wyjanij, jak zmieniaj one znaczenie sw.
WZR: malowa . .wymalowa,
. . . . . . . . . .przemalowa
............................
trzepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
murowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
stawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 129
Podane niej czasowniki dokonane zamie na niedokonane:
WZR: zamie . . zamiata
...........
wytrzepa . . . . . . . . . . . . . . . . . .
odkurzy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sprztn . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pociera . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przewietrzy . . . . . . . . . . . . . . . .
naklei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
Szelc-Mays.p65 56 2012-07-05, 09:34

wiczenie 130
Wyjanij znaczenie podanych wyrae:
dywany to znaczy ........................
trzepa skr ........................
baga ........................
kurz to znaczy ........................

ciera si z kim ........................
buty ........................
cian to znaczy ........................
TEMAT III
malowa portret ........................
przyszo ........................
ubranie to znaczy ........................

czyci szeregi partii ........................
zby ........................
robi to znaczy ........................

baagan mie w gowie ........................
mie w papierach ........................
wiczenie 131
Wyrazy podane na odwrocie planszy 9 uporzdkuj wedug tematw:
1. Porzdkowanie mieszkania
2. Odnawianie mieszkania
3. Narzdzia do odnawiania i porzdkowania
4. rodki czystoci
57
Szelc-Mays.p65 57 2012-07-05, 09:34

PLANSZA 10. AZIENKA
wiczenie 132
Co oni robi?
TEMAT III
wiczenie 133
Podpisz narysowane przedmioty.
1. . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 134
Dobierz sowa o znaczeniu przeciwnym:
1. niewiey a) suchy
2. gorcy b) brudny
3. czysty c) nieumyty
4. umyty d) zimny
5. mokry e) wiey
58
Szelc-Mays.p65 58 2012-07-05, 09:34

wiczenie 135
Co jest w kadej azience? Narysuj i podpisz.
wiczenie 136
TEMAT III
Dokocz zdania wedug wzoru:
WZR: Ogldam si .w. .lustrze.
.................
1. Myj si (czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Uywam (czego?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Czyszcz zby (czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Czesz si (czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Pior w (czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 137
Co robimy w azience? Niepotrzebne wyrazy skrel.
kpa si, je, bra prysznic, kupi, rysowa, czesa si, klei, zakrca wosy,
czeka, pra, gotowa, goli si, strzyc, wygupia si, piewa.
wiczenie 138
Zbierz sowa, ktrych znaczenie mieci si w podanych terminach:
1. Przybory toaletowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
2. Kosmetyki: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.........................................................
3. Ubiory uywane przy toalecie porannej i wieczornej: . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
59
Szelc-Mays.p65 59 2012-07-05, 09:34

wiczenie 139
Wymie nazwy przedmiotw uywanych do higieny i do pielgnacji
urody:
Higiena Uroda
wiczenie 140
TEMAT III
Wymie przedmioty ruchome i nieruchome w azience:

Ruchome Nieruchome
wiczenie 141
Znajd w sowniku wyrazy okrelajce oraz synonimiczne i bliskoznacz
ne ze sowami:
Zapach: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
azienka: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Toaleta: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 142
Opisz swoj toalet porann i wieczorn (maks. 10 zda).
Ja wstaj o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
wiczenie 143
Napisz, do czego su wymienione przedmioty:
WZR: Perfumy .su . . . . do
. . .nadania
. . . . . . . piknego
. . . . . . . . zapachu.
..................
gbka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
suszarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
Szelc-Mays.p65 60 2012-07-05, 09:34

golarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
brzytwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pasta do zbw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
szampon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dezodorant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 144
Wyszukaj nazw nadrzdn dla wymienionych wyrazw:
WZR: mydo, szampon . . .przybory . . . . . . . .do
. . mycia
. . . . . /. .rodki
. . . . . czystoci
..........
1. krem, szminka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. yletka, brzytwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT III
3. wanna, prysznic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. kapcie, szlafrok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. dezodorant, perfumy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. gbka, szczotka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 145
a) Przeczytaj polskie przysowia i porzekada zwizane z myciem i hi
gien:
Bielszy bywa, kto si myje.
Czste mycie skraca ycie.
Kto si myje, ten dugo yje.
Prno myjesz z wierzchu ciao, jeli wewntrz co przywaro.
Nie pomoe mydo, woda, kiedy brzydka uroda.
Bez wody nie ma urody.
Wod tylko gsi lubi.
Brudny, a si lepi.
Brudny jak nieboskie stworzenie.
Brudy pierz w domu.
b) Wybierz jedno przysowie lub powiedzenie i rozwi je. Czy znasz inne
powiedzenia na temat czystoci?
wiczenie 146
Wyrazy z planszy 10 uporzdkuj wedug tematw:
Kosmetyki Przybory toaletowe Urzdzenia toaletowe
61
Szelc-Mays.p65 61 2012-07-05, 09:34

PLANSZA 11. KUCHNIA
wiczenie 147
Podpisz obrazki:
TEMAT III
wiczenie 148
Pocz w pary rysunki w ramkach z przedmiotami w ramce dolnej.
1. 2. 3.
4. 5. 6.
a. b. c. d. e. f.
62
Szelc-Mays.p65 62 2012-07-05, 09:34

wiczenie 149
To jest st. Umie na stole: talerze, szklanki, cukierniczk, solniczk,
kieliszki, yki, n, widelec.
wiczenie 150
TEMAT III
Co robimy w kuchni?
wiczenie 151
To jest kuchnia. Umie tu: lodwk, kuchenk, maszynk do misa,
talerze.
63
Szelc-Mays.p65 63 2012-07-05, 09:34

wiczenie 152
Wyjanij terminy:
WZR: serwis to . talerze
. . . . . . pytkie,
. . . . . . .gbokie,
. . . . . . . .waza
. . . . i. pmiski.
................
nakrycie to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zastawa stoowa to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sztuce to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
garnki to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sprzt kuchenny to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 153
Wymie urzdzenia kuchenne, ktre zuywaj prd elektryczny:
TEMAT III
WZR: mikser
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
wiczenie 154
Do czego su te przedmioty?
Te wszystkie przedmioty su do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Do czego suy kady z nich?
Stolnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Waek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sitko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Foremki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Waga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
Szelc-Mays.p65 64 2012-07-05, 09:35

wiczenie 155
Wyjanij znaczenie tych zwrotw:
1. Krzta si przy kuchni
2. Prowadzi kuchni
3. Zna si na kuchni
4. Zna problem od strony kuchni
wiczenie 156
Gotowanie bez garnkw jest rzecz niemoliw. Przejrzyj list garnkw
przygotowan przez autora ksiki kucharskiej i
a) wyeliminuj trzy pozycje, wedug ciebie niepotrzebne,
TEMAT III
b) scharakteryzuj dokadnie jedn wybran pozycj, czyli opisz, do czego
suy wybrane przez ciebie naczynie.
A oto lista:
imbryk o pojemnoci 2,53 litrw;
porcelanowy czajniczek do zaparzania herbaty;
litrowy garnek wycznie do gotowania mleka;
3/4litrowy garnuszek emaliowany z dobrze dopasowan pokrywk
wycznie do zaparzania kawy;
patelnia teflonowa o rednicy ok. 22 cm;
maa patelnia teflonowa o przekroju ok. 1216 cm;
garnek 2litrowy z dopasowan pokrywk;
rondel 3/4litrowy z dopasowan pokrywk;
garnek emaliowany (lub rondel) 1litrowy z dopasowan pokrywk;
n ze stali nierdzewnej (ostry) do obierania owocw i krajania jarzyn;
spryna do ubijania omletw, jaj, piany i mietany;
mtewka drewniana maa;
deseczka do krajania jarzyn, siekania jaj itp.;
aptekarski modzierz porcelanowy litrowy z porcelanowym wakiem
do ucierania majonezu, sera ze mietan, masa itp. albo miska glinia
na (tzw. makutra) i drewniany waek do ucierania;
mae sitko;
due sitko lub durszlak do odcedzania makaronw, klusek, kopytek,
jarzyn, osczania z wody listkw saaty itp.;
tarka z blachy cynowej i ewentualnie tarka nylonowa dajca przy
ucieraniu miazg;
pudeko do przechowywania pieczywa;
2 garnuszki kamionkowe 3/4litrowe;
2 yki drewniane do mieszania potraw;
yka i n kuchenny;
65
Szelc-Mays.p65 65 2012-07-05, 09:35

uniwersalny otwieracz do konserw, soikw i butelek;
2 zmywaki nylonowe;
2 cierki lniane;
2 filianki;
2 talerze gbokie porcelanowe;
2 talerze pytkie porcelanowe;
12 kieliszki do jaj na mikko;
2 yki, 2 widelce i 2 noe oraz 2 yeczki do herbaty ze stali chro
mowanej lub platerowe;
4 lub wicej szklanek od wypadku;
1/2litrowy kubek porcelanowy.
TEMAT III
(wg M. Lemnis, H. Vitry, Ksika kucharska dla samotnych i zakochanych, 1962, s. 21)
wiczenie 157
Do podanych czasownikw dopisz rzeczowniki:
WZR: chleb
. . . . . . . kroi . .noem.
...............
co? czym?
1. . . . . . . . . . . . . miesza . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . sodzi . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . soli . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . smarowa . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . my . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 158
Dokocz zdania:
W kuchni musi by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W kuchni powinien by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W kuchni moe by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W kuchni nie powinno by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 159
Wyjanij znaczenie okrele:
1. Kuchnia chiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Kuchnia dietetyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Kuchnia dobroczynna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Kuchnia domowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Kuchnia elektryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Kuchnia jarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Kuchnia polowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
Szelc-Mays.p65 66 2012-07-05, 09:35

wiczenie 160
Uzupenij brakujce przyimki:
WZR: kieliszek . . na
. . . jajko.
1. pojemnik . . . chleb 5. szuflada . . . . . sztuce
2. pyn . . . . . . . . naczy 6. n . . . . . . . . . sera
3. kosz . . . . . . . . mieci 7. foremka . . . . ciasta
4. mynek . . . . . kawy 8. peczka . . . . przyprawy
wiczenie 161
Co to jest? Podpisz przedstawione przedmioty i wyjanij, do czego su:
TEMAT III
67
Szelc-Mays.p65 67 2012-07-05, 09:35

PLANSZE 12 i 13. POKJ. SPRZT ELEKTRYCZNY
I ELEKTRONICZNY
wiczenie 162
Umebluj pokj:
TEMAT III
wiczenie 163
Zdecyduj, co jest potrzebne w pokoju, a co nie. Podpisz odpowiednie
przedmioty:
1. . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . .
68
Szelc-Mays.p65 68 2012-07-05, 09:35

wiczenie 164
Podpisz rysunki:
........... ...........
........... ........... ...........
TEMAT III
wiczenie 165
Z kadej linijki wykrel niepotrzebny wyraz:
WZR: st, poduszka, biurko
1. koc, kodra, dywan
2. fotel, lustro, krzeso
3. chodnik, ko, tapczan
4. ciana, podoga, lampa
5. szafa, biblioteczka, kodra
wiczenie 166
Dokocz zdania:
WZR: Specjalny st do pracy nazywa si . .biurko.
..........
1. Moje ubrania trzymam w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. W nocy pi pod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Na pododze w pokoju ley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Due, mikkie krzeso to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Na cianie wisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Siadam na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Ogldam si w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Wieczorem zapalam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 167
Opisz swoje meble uywajc okrele: nowe, stare, proste, tanie, drogie,
specjalne.
69
Szelc-Mays.p65 69 2012-07-05, 09:35

wiczenie 168
Opisz swj pokj uywajc czasownikw: umieci, wiesza, urzdzi,
mie, pooy, zasoni.
wiczenie 169
Podpisz narysowany na planszy 13 sprzt elektryczny.
wiczenie 170
Podpisz narysowany na planszy 13 sprzt elektroniczny.
wiczenie 171
Wymie cikie i lekkie sprzty w mieszkaniu:
TEMAT III
cikie lekkie
wiczenie 172
Z kadej linijki wyeliminuj jeden wyraz nie pasujcy do pozostaych:
WZR: krzeso wycielane, fotel, fotel bujany, puf
1. ko, tapczan, eczko, wersalka
2. dywan, wykadzina, gobelin, chodnik
3. szafa, rega, segment, pka
4. arwka, latarka, sznur, kinkiet
5. telewizor, radio, magnetowid, kaseta
6. kontakt, wtyczka, kabel, yrandol
wiczenie 173
Wyrazy z planszy 13 zbierz i uporzdkuj wedug nastpujcych zagad
nie:
Sprzty suce do Sprzt elektroniczny Sprzt owietleniowy

rozrywki i relaksu
70
Szelc-Mays.p65 70 2012-07-05, 09:35

wiczenie 174
Podaj nazwy nadrzdne do wymienionych sw:
WZR: szafa . . mebel
.........................................
1. przecierado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. lampa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. magnetofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. koc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. krzeso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. przeduacz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 175
TEMAT III
Znajd w sowniku synonimy sw:
WZR: wygodny . . .komfortowy
......................................
gustowny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
antyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wilgotny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zacieniony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przeadowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przestronny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 176
Opisz, co to jest i do czego suy:
Odtwarzacz video . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szuflada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Meblocianka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Odtwarzacz spacerowy (walkman) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sejf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
71
Szelc-Mays.p65 71 2012-07-05, 09:35

Temat IV
CZAS. YCIE CODZIENNE

Plansza 14. Kalendarz i zegar
Plansza 15. Tarcza zegarowa
Plansza 16. Plan dnia, ycie codzienne
PLANSZE 14 i 15. KALENDARZ I ZEGAR. TARCZA ZEGAROWA
wiczenie 177
TEMAT IV
We plansz 15 i zrb zegar:

1. Wytnij zegar i wskazwki.
2. Umie szpilk w korku i nabij wskazwki.
3. Ustaw na 12.00.
wiczenie 178
Ktra to godzina? Podpisz rysunki:
............ ............ ............ ............
wiczenie 179
Jaki to zegar?
................... ................... ..................
72
Szelc-Mays.p65 72 2012-07-05, 09:35

wiczenie 180
Ktra to godzina?
............ ............ ............ ............

wiczenie 181
Podpisz rysunki; wypisz nazwy miesicy przypadajce na dan por roku:
TEMAT IV
73
Szelc-Mays.p65 73 2012-07-05, 09:36

wiczenie 182
Zapamitaj te zwroty i wyjanij ich znaczenie:
zegar bije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zegar chodzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zegar si spieszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zegar stoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 183
Kiedy jest?
wit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
poudnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
popoudnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT IV
wieczr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
noc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 184
1. Ile godzin ma doba?
2. Jak duga jest noc?
3. Kiedy zapada zmrok?
4. Ile sekund ma minuta?
5. Ile minut ma godzina?
6. Ile godzin pisz?
7. Ile godzin jeste aktywny, a?
8. O ktrej chodzisz spa?
9. O ktrej wstajesz?
10. Ile czasu masz dla siebie?
wiczenie 185
Opisz pory roku w twojej miejscowoci:
Zima jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................
............................
............................
............................
............................
............................
............................
74
Szelc-Mays.p65 74 2012-07-05, 09:36

Wiosna jest . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................
............................
............................
............................
............................
............................
............................
Lato jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................
............................
............................
TEMAT IV
............................
............................
............................
............................
Jesie jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................
............................
............................
............................
............................
............................
............................
wiczenie 186
Zegary mechaniczne
Pierwsze zegary mechaniczne zostay zbudowane w XIV w. Nie miay
tarcz ani wskazwek, ale co godzin wydaway dwik. Zegary bijce
godziny zaczto umieszcza w miejscach publicznych duych miast Eu
ropy. Wkrtce te skonstruowano mniejsze zegary na uytek domowy.
Czas odmierza prt zawieszony w rodku i obracajcy si w obie strony.
Zegary wahadowe wynaleziono w XVII w. Byy dokadniejsze, ponie
wa ruchy wahada odmierzaj czas bardzo precyzyjnie. Pocztkowo
wahada byy krtkie. Pierwszy zegar z dugim wahadem, zwany dziad
kiem, wykonano w 1670 r.
(wg Leksykon szkolny. Nauka i technika, Delta WZ, Warszawa 1993)
75
Szelc-Mays.p65 75 2012-07-05, 09:36

a) Dokocz histori zegara jakie zegary s dzisiaj?
b) Sprbuj wymyli przyszo zegara.
wiczenie 187
Mwi si, e punktualno jest grzecznoci krlw.
Jak sdzisz, co to znaczy?
Czy jeste punktualny?
Czy lubisz spnialskich? Napisz, co sdzisz o osobach bardzo punktual
nych?
wiczenie 188
a) Uzupenij kalendarz na planszy 14 nazwami pr roku i miesicy.
b) Opisz swoj ulubion por roku, swj ulubiony miesic.
TEMAT IV
wiczenie 189
Odczytaj nazwy dni tygodnia. Czy moesz wyjani ich znaczenie?
poniedziaek bo
. . .po
. . .niedzieli
......................................
wtorek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
roda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czwartek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pitek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sobota sowiaska sobtka dzie poprzedzajcy wito, take z hebraj
skiego sabbata
niedziela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 190
Czy potrafisz uzasadni polskie nazwy miesicy?
stycze .bo . . .w. nim
. . . .stary
. . . . rok
. . . styka
. . . . .si
. . .z .nowym
. . . . . . lub
. . . miesic
. . . . . . .przygoto
........
wywania tyczek do celw gospodarczych
................................................
luty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
marzec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kwiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
maj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czerwiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lipiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sierpie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wrzesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
padziernik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
listopad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
grudzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
Szelc-Mays.p65 76 2012-07-05, 09:36

PLANSZA 16. PLAN DNIA, YCIE CODZIENNE
wiczenie 191
Opisz swj dzie:
Zwyky dzie Niedziela

Rano:
Popoudnie:
Wieczr:
wiczenie 192
TEMAT IV
Co robisz:
Tylko w niedziel 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tylko w sobot 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 193
Co oni robi? O ktrej?
wiczenie 194
Wymie czynnoci, ktre wykonuje si zawsze
rano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wieczorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w nocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
Szelc-Mays.p65 77 2012-07-05, 09:36

wiczenie 195
Napisz, co zwykle robisz:
Wczenie Pno Wolno Szybko
wiczenie 196
Podsumuj swj dzie:
TEMAT IV
Co planowaem? Co zrobiem?
wiczenie 197
Zrb swj plan tygodnia w zimie i w lecie:
Stycze Lipiec
Poniedziaek
Wtorek
roda
Czwartek
Pitek
Sobota
78
Szelc-Mays.p65 78 2012-07-05, 09:36

wiczenie 198
Zrb plan na najblisze 5 i 10 lat:
W cigu piciu najbliszych lat powinienem: Za dziesi lat bd ju:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 199
Popatrz na rysunki na planszy 16.
Opisz dzie wybranej osoby. Porwnaj ze swoim dniem.
On/ona Ja
TEMAT IV
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 200
Zaplanuj weekend w swoim miecie dla goci z Ameryki:
Pitek Sobota Niedziela
Godzina 700
Godzina 1400
Godzina 2000
wiczenie 201
Przeczytaj tekst:
Jestem osob bardzo zalatan. Lubi mie wiele spraw do zaatwie
nia, ale czasem si gubi. Jutro na przykad musz koniecznie i do
79
Szelc-Mays.p65 79 2012-07-05, 09:36

krawcowej i odebra sukni. Rano mam te zamwion wizyt u fryzje
ra i u kosmetyczki. Chc adnie wyglda na wieczornym przyjciu u
kuzyna. Co stuka w moim samochodzie powinnam pojecha do me
chanika, aby sprawdzi, co si dzieje. O drugiej mam by u szefa.
Boe, obiecaam Joli, e wpadn do niej i oddam jej pienidze! Za
dzwoni do Joli i umwi si z ni na obiad.
Nie mam klipsw do nowej sukienki. Kupi? Poyczy?
Aha, nie zapaciam za telefon...
Pom tej pani upora si z zajciami. Porad jej, co ma zrobi najpierw, a co
potem.
wiczenie 202
Opisz co zdarzyo si w dniu, ktry uwaasz za bardzo udany lub wyjt
kowo pechowy.
TEMAT IV
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
wiczenie 203
Zaplanuj dugie, szczliwe i zdrowe ycie:
Co naleaoby robi
czsto: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rzadko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
cigle: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
od czasu do czasu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 204
Przeczytaj tekst:
Sposoby pokazywania czasu
Zegarki z cyframi i wskazwka
mi pokazujcymi czas nazywamy
analogowymi. Ten zegarek wska
zuje godzin 3.45. Kiedy spogl
damy na tarcz, atwo zauwaa
my, e brakuje pitnastu minut
do godziny czwartej.
80
Szelc-Mays.p65 80 2012-07-05, 09:36

Zegarki bez wskazwek, zmie
niajce co sekund cyfry wywie
tlane na tarczy, nazywane s cy
frowymi. Pokazuj one czas bar
dzo dokadnie. Na tym zegarku
jest 3.45, ale nie wida, ile bra
kuje do godziny czwartej. Trze
ba to obliczy.
(wg Leksykon szkolny. Nauka i technika)
Jakie znasz sposoby pokazywania czasu bez uycia zegara (w cigu dnia, roku
itd.)?
TEMAT IV
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
81
Szelc-Mays.p65 81 2012-07-05, 09:36

Temat V
POCZTA I TELEFON
Plansza 17. Na poczcie
Plansza 18. Urzdzenia pocztowe
PLANSZE 17 i 18. NA POCZCIE. URZDZENIA POCZTOWE
wiczenie 205
Podpisz rysunki
TEMAT V
wiczenie 206
Uzupenij dialogi:
I. A. Dzie dobry. Czy s adne znaczki?
B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Prosz dwa znaczki.
B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Dzikuj.
82
Szelc-Mays.p65 82 2012-07-05, 09:37

II. A. Sucham pana.
B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Ksika telefoniczna ley na stoliku.
B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. A. Dzie dobry. Czy ma Pani karty telefoniczne?

B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Po ile s te karty?
B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Nie, dzikuj Pani.
wiczenie 207
a) Przeczytaj tekst:
Bardzo przyjemnie jest rozmawia przez telefon z osob, ktr si lubi.
Niestety, rozmowy telefoniczne s drogie, zwaszcza midzymiastowe lub
midzynarodowe. Najlepszy jest dugi list, w ktrym mona duo napi
TEMAT V
sa i ktry mona przeczyta kilka razy. Ale komu chce si pisa dugie
listy? Takich osb jest niewiele.
b) Odpowiedz na pytania:
1. Czy czsto wysyasz listy i kartki pocztowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Czy lubisz rozmawia przez telefon? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Czy wszystko mona powiedzie przez telefon? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 208
Do podanych rzeczownikw dopisz przymiotniki:
WZR: pocztwka kolorowa
.............
1. budka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. znaczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. numer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. rozmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. telegram . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. ksika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. przekaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. list . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
Szelc-Mays.p65 83 2012-07-05, 09:37

wiczenie 209
a) Wypenij ten przekaz na nazwisko koleanki:
b) Zadzwo do koleanki i powiedz jej, e dostanie pienidze. (Pracuj

z koleg)
TEMAT V
wiczenie 210
Opowiedz, co trzeba zrobi, eby porozmawia przez telefon poza domem?
84
Szelc-Mays.p65 84 2012-07-05, 09:37

wiczenie 211
Czasem telefony nie dziaaj, czasem nie mamy numeru osoby, z ktr
chcemy si skontaktowa. Moemy wtedy wysa telegram do hotelu.
TEMAT V
wiczenie 212
Opowiedz, co robi si na poczcie:
WZR: Na poczcie wysya si kartki.
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
Szelc-Mays.p65 85 2012-07-05, 09:37

wiczenie 213
Pocz w pary wyrazy o podobnym znaczeniu:
1. telefon a) widokwka
2. kabel b) depesza
3. sygna c) piecztka
4. awizo d) urzd
5. telegram e) aparat
6. adresat f) zawiadomienie
7. paczka g) sznur
8. pocztwka h) dwik
9. stempel i) odbiorca
10. poczta j) przesyka
wiczenie 214
Wyrnione wyrazy zastp odpowiednimi sowami z ramki:
TEMAT V
wysa, wykrci, dzwoni, podj, nieczynny, automatyczny, zajty, przekaz
WZR: skada pienidze .oszczdza

. . . . . . . . .pienidze
..............
1. telefon zepsuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. nada list . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. poczenie bezporednie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. wybra numer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. telefonowa do znajomych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. wypaci pienidze z konta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. krtki, przerywany dwik w telefonie . . . . . . . . . . . .
8. formularz na paczk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 215
Wybierz waciwy wyraz i wpisz w puste miejsce:
WZR: Przed wysaniem pienidzy naley wypeni . . przekaz
..............
(czek * przekaz * awizo)
1. Nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .umieszcza si na przodzie koperty.

(nadawcy * wysyajcego * adresata)
2. Telefony publiczne uruchamia si . . . . . . . . . . . . . . . .. (etonem *
kart)
3. Telefon . . . . . . . . . . . . . . . . czy abonentw przez satelit. (subowy
* prywatny * komrkowy)
86
Szelc-Mays.p65 86 2012-07-05, 09:37

4. . . . . . . . . . . . . . . . . sygna w suchawce oznacza, e telefon jest zajty
(dugi przerywany * krtki przerywany * cigy)
5. Numery kierunkowe wykrca si przy poczeniach . . . . . . . . . . . . . .
(lokalnych * midzynarodowych * przez central)
6. Najszybciej dochodzi list . . . . . . . . . . . . . . . . . (polecony * priorytet *
zwyky)
7. Pienidze otrzymujemy realizujc . . . . . . . . . . . . . . . . (czek * blankiet
* formularz)
8. Z okazji lubu wysyamy telegramy . . . . . . . . . . . . . . . . . (przez posaca
* ozdobne * zwyke)
wiczenie 216
Praca z koleg. Obejrzyjcie ksik telefoniczn.
1. Jaki ma tytu?
2. Z ilu czci si skada?
3. Jakie s tytuy poszczeglnych czci?
4. Znajd numer kierunkowy
TEMAT V
do Francji . . . . . . . . . . . . . . . .
do Sieprawia . . . . . . . . . . . . . .
do centrali Uniwersytetu Jagielloskiego . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 217
Rzeczowniki na odwrocie planszy 17 zgrupuj wedug schematw:
I. Korespondencja: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Komunikacja telefoniczna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Poczta urzd: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 218
Czasowniki niedokonane zamie na dokonane:
WZR: telefonowa . zatelefonowa..............
rozmawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czeka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zamawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wysya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wybiera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nakrca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
realizowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
podejmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
adresowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
Szelc-Mays.p65 87 2012-07-05, 09:37

wiczenie 219
Utwrz imiesowy przymiotnikowe od podanych czasownikw:
WZR: poczy poczony
........
nada . . . . . . . . . . . . . . . . . adresowa . . . . . . . . . . . . .
wypeni . . . . . . . . . . . . . . . wysya . . . . . . . . . . . . . . .
skada . . . . . . . . . . . . . . . . zaj . . . . . . . . . . . . . . . . .
naklei . . . . . . . . . . . . . . . . zepsu . . . . . . . . . . . . . . .
pakowa . . . . . . . . . . . . . . . podpisa . . . . . . . . . . . . . .
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT V
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
88
Szelc-Mays.p65 88 2012-07-05, 09:37

Temat VI
PODR
Plansza 19. W podry
Plansza 20. Sprzt turystyczny
Plansza 21. rodki transportu
PLANSZE 19, 20 i 21. W PODRY. SPRZT TURYSTYCZNY.

RODKI TRANSPORTU
wiczenie 220
Podpisz rysunki:
TEMAT VI
wiczenie 221
O czym informuj te znaki?
89
Szelc-Mays.p65 89 2012-07-05, 09:37

wiczenie 222
Co oni robi?
WZR: turysta zwiedza, podruje
......................................
......................................
TEMAT VI
......................................
wiczenie 223
Dopisz okrelenia do podanych sw:
WZR: dworzec .lotniczy
...........
przystanek . . . . . . . . . . . . . . . . .
karta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pocig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wagon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zabytek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
walizka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hotel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
Szelc-Mays.p65 90 2012-07-05, 09:37

wiczenie 224
Do podanych czasownikw dopisz odpowiednie rzeczowniki:
WZR: kontrolowa (co?) .bilety
.......
1. pali (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. planowa (co?) . . . . . . . . . . . . . . .
3. zamawia (co?) . . . . . . . . . . . . . . .
4. zwiedza (co?) . . . . . . . . . . . . . . . .
5. spa (gdzie?) . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. oglda (co?) . . . . . . . . . . . . . . . .
7. kupowa (co?) . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 225
Ustal znaczenie podanych zwrotw. Zastosuj je w zdaniach:
1. Wysiada z tramwaju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Nada przesyk na baga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Mie przesiadk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Zrobi rezerwacj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Szczliwej podry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT VI
wiczenie 226
Wyjanij, co oznaczaj nazwy:
WZR: pocig osobowy pocig,
. . . . . . .ktry
. . . . zatrzymuje
. . . . . . . . . .si
. . na
. . .kadej
. . . . . .stacji
...
1. pocig pospieszny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. pocig ekspresowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. pocig intercity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. pocig opniony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 227
Nazwij przedmioty na rysunku. Ktre wemiesz w podr pocigiem,
a ktre na wdrwk?
91
Szelc-Mays.p65 91 2012-07-05, 09:37

Wdrwka Pocig
wiczenie 228
Jakie usugi oferuje ten hotel? Czy to drogi hotel? Ile dni chciaby tam
spdzi?
TEMAT VI
wiczenie 229
Jedziesz na tydzie do Parya. Przygotuj:
a) list spraw do zaatwienia:
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
b) list rzeczy do zabrania:

..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
92
Szelc-Mays.p65 92 2012-07-05, 09:38

wiczenie 230
Wymie obiekty i instytucje, ktre mona znale na dworcu kolejo
wym.
WZR:
. . . informacja
............
............... ...............
............... ...............
............... ...............
............... ...............
............... ...............
TEMAT VI
wiczenie 231
Wymie osoby, z ktrymi spotykasz si w podry:
Wzr: kasjer:
. . . . . . sprzeda
. . . . . . . .mi
. . bilet.
.........................
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 232
Zaplanuj trzydniow wycieczk w gry dla:
a) pitnastoosobowej grupy modziey szkolnej,
b) piciu biznesmenw interesujcych si instytucjami ekologicznymi.
Przygotuj: transport, wyywienie, noclegi.
wiczenie 233
Opisz komunikacj w swoim miecie:
a) komunikacja publiczna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
..........................................................
93
Szelc-Mays.p65 93 2012-07-05, 09:38

b) transport prywatny: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
..........................................................
wiczenie 234
Pocz ze sob wyrazy o podobnym znaczeniu:
1. sprzt a) wycieczka
2. wyprawa b) ekwipunek
3. baga c) ywno
4. plecak d)torba
5. prowiant e) tornister
6. kuszetka f) konduktor
7. rewizor g) przyroda
8. natura h)miejsce do leenia
wiczenie 235
Podpisz rysunki:
TEMAT VI
wiczenie 236
WZR: Tak, mona. / Nie, nie mona.
A. Czy mona lata ? .................
94
Szelc-Mays.p65 94 2012-07-05, 09:38

Czy mona pywa ? .................
Czy mona jedzi ? .................
B. Czym mona lata? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czym mona pywa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czym mona jedzi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 237
Podpisz rysunki i odpowiedz na pytania:
TEMAT VI
Dokd chcesz pojecha?
Chc jecha w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chc jecha nad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chc jecha do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 238
Przeczytaj tekst. Podpisz rysunki:
Bardzo lubi podrowa (1) . . . . . . . . . . . Niestety, nie mog tego ro
bi czsto. (2) . . . . . . . . . . . . . . jest drogi. Najczciej podruj
(3). . . . . . . . . . . . . . Latem w (4). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jedziem na
(5) . . . . . . . . . . . . . ., ale nad morze pojechaem (6) . . . . . . . . . . . . . ..
Kiedy byem nad (7) . . . . . . . . . . . . ., to troch pywaem (8). . . . . . .
. . . . . . . . . . i ogldaem (9). . . . . . . . . ., ktre latay po (10). . . . . . . ..
95
Szelc-Mays.p65 95 2012-07-05, 09:38

wiczenie 239
Do podanych nazw rzeczy dopisz okrelenia:
WZR: droga .daleka
..................
samochd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pocig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
autobus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
motocykl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
statek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
las . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
podr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lotnisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 240
Narysowane rodki transportu nazwij i opisz wedug wzoru:
WZR: Furgonetka . . . transport
. . . . . . . . ldowy
. . . . . . . .przewz
. . . . . . .towarw
............
TEMAT VI
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
Szelc-Mays.p65 96 2012-07-05, 09:38

wiczenie 241
Znajd waciciela zwierzcia i napisz, KTO jakiego zwierzcia uywa
jako rodka lokomocji.
TEMAT VI
Arab jedzi na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hindus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kowboj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eskimos uywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chopczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Meksykanin uywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 242
Jaki rodzaj energii porusza wymienione pojazdy:
Wzr: balon .gorce
. . . . . .powietrze
.........
aglwka . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kajak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
helikopter . . . . . . . . . . . . . . . . .
tratwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
Szelc-Mays.p65 97 2012-07-05, 09:38

tramwaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
samochd . . . . . . . . . . . . . . . . .
lodoamacz . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 243
Wymie pojazdy, ktre skadaj si na:
1. Transport ldowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Transport wodny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Transport powietrzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 244
Wymie rodzaje sprztu turystycznego, ktry zabieramy na wakacje:
w grach
nad wod
na wdrwce
TEMAT VI
wiczenie 245
Ustal znaczenie podanych bezokolicznikw. Uyj ich do budowy zda
lub krtkiego opowiadania:
(1) podrowa, (2) jedzi, (3) lata, (4) prowadzi, (5) kierowa,
(6) przygotowywa, (7) wyjecha, (8) planowa, (9) i, (10) zwiedza,
(11) wydawa, (12) wybiera si, (13) ustala, (14) rezerwowa, (15)
zamawia, (16) eglowa, (17) przemieszcza si
WZR: zamawia poleca komu wykonanie czego, rezerwowa
Czy mona zamwi w hotelu pokj na trzy dni?
..........................................................
..........................................................
wiczenie 246
Przypomnij znane Ci rodki transportu i uporzdkuj je wedug rde
energii, ktre je poruszaj:
WZR: sia mini: kajak, rower
98
Szelc-Mays.p65 98 2012-07-05, 09:38

Sia mini Wiatr
rower samochd tramwaj
wiczenie 247
Dobierz nazwy ludzi kierujcych podanymi rodkami transportu:
WZR: wz . .wonica
.........
1. kuter a) eglarz
2. statek b) dorokarz
3. rower c) kierowca
4. tramwaj d) kolarz
5. kajak e) marynarz (kapitan)
6. szybowiec f) lotnik
7. autobus g) motorniczy
8. doroka h) wiolarz
9. aglwka i) rybak (szyper)
TEMAT VI
wiczenie 248
Wymie dobre i ze strony podrowania:
Dobre strony podrowania Ze strony podrowania
poznajemy nowe kraje
wiczenie 249
Wyjanij znaczenie nastpujcych zwrotw. Wybierz jeden i rozwi go:
Podr sentymentalna.
Podr w gb siebie.
Podr w czasie.
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
99
Szelc-Mays.p65 99 2012-07-05, 09:38

Temat VII
ZAKUPY
Plansza 22. W sklepie
Plansza 23. Rodzaje sklepw
Plansza 24. Czci garderoby
PLANSZA 22. W SKLEPIE
wiczenie 250
Podpisz rysunki:
TEMAT VII
wiczenie 251
Wykrel wyraz, ktry nie pasuje do pozostaych:
WZR: pienidze, cena, zotwka
1. koszyk, wzek, papier
2. rzecz, wejcie, wyjcie
3. kasa, zotwka, grosz
4. sklep, torba, handel
5. lodwka, wybr, moliwo
100
Szelc-Mays.p65 100 2012-07-05, 09:38

wiczenie 252
Dopisz okrelenia do podanych sw:
WZR: wzek .metalowy
........
kolejka . . . . . . . . . . . . . . . pienidze . . . . . . . . . . . . . . .
sklep . . . . . . . . . . . . . . . . sprzedawca . . . . . . . . . . . . . .
gatunek . . . . . . . . . . . . . . torba . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 253
Uzupenij dialog:
W sklepie
A.: Dzie dobry. Czy jest . . . . . . . . . . . .?
B.: Tak.
A.: Ile kosztuje jeden . . . . . . . . . . . .?
B.: . . . . . . . . . . . .
A.: To prosz dwa . . . . . . . . . . . .?
B.: Prosz wzi rachunek kasowy
A.: Dzikuj
U podobny dialog z koleg.
TEMAT VII
wiczenie 254
Wpisz brakujce wyrazy:
sklep, zakupy, wybr, kupi, drogi
Musz . . . . . . . . . . . . co do jedzenia. . . . . . . . . . . . . koo mojego domu

jest ju zamknity. Trzeba jecha na . . . . . . . . . . . . do centrum. Tam s
. . . . . . . . . . . . otwarte w dzie i w nocy. W tych . . . . . . . . . . . . jest duy
. . . . . . . . . . . .rzeczy, ale wszystko jest . . . . . . . . . . . ..
wiczenie 255
Przeczytaj podane zwroty. Wyjanij ich znaczenie:
1. Wejcie na sal tylko z koszykiem
2. Paci w kasie
3. Sklep caodobowy
4. Udzieli gwarancji
5. Zoy reklamacj
6. Nie mie drobnych
101
Szelc-Mays.p65 101 2012-07-05, 09:39

wiczenie 256
Odszukaj na planszy 24 rzeczy, ktre
1. kupowae niedawno
2. lubisz nosi
3. ktrych nie lubisz nosi
wiczenie 257
WZR: kierownik sklepu . osoba,
. . . . . . ktra
. . . . .prowadzi
. . . . . . . .sklep
........
1. hurtownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. klientka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. oszust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. waciciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. ekspedientka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 258
Uporzdkuj podane wyrazy wedug schematu:
Opakowanie Wyposaenie sklepu Pracownicy handlu

TEMAT VII
lada, hurtownik, torba, pudeko, woreczek, waga, papier, pka, rega, ekspe
dient, pojemnik, kasjerka, konwojent, kasa, dostawca
wiczenie 259
a) Kupie karton sokw. Soki s niedobre. Z reklamacj.
b) Zaoye sklep. Zareklamuj go w prasie.
102
Szelc-Mays.p65 102 2012-07-05, 09:39

wiczenie 260
Pocz ze sob wyrazy o podobnym znaczeniu:
1. moneta a) nalepka
2. portmonetka b) gatunek
3. worek c) portfel
4. pudo d)bilon
5. sprzedawca e) torba
6. skrzynka f) karton
7. pka g) ekspedient
8. jako h)pojemnik
9. etykietka i) oszust
10. zodziej j) rega
wiczenie 261
Wyjanij znaczenie podanych zwrotw:
1. Sprzeda ratalna bez yrantw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
2. Naprawy gwarancyjne w domu klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
3. Punkt w likwidacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
TEMAT VII
wiczenie 262
Ustal znaczenie podanych niej hase. Zwr uwag na rnice znacze
niowe:
reklama reklamacja
sprzeda hurtowa sprzeda detaliczna
towar wybrakowany towar wysokiej jakoci
sprzeda ratalna sprzeda za gotwk
wiczenie 263
Przeczytaj podane fragmenty tekstu. O czym mwi? Zatytuuj poszcze
glne czci, wyjanij podkrelone wyrazy i zwroty:
1.
Handel jest bardzo trudny! Klient chce by dobrze obsuony, ale
nie zgadza si paci zbyt drogo. Jeeli handlowiec prbuje go wykorzy
103
Szelc-Mays.p65 103 2012-07-05, 09:39

sta (1) obniajc jako produktw lub podnoszc zbytnio ceny, klient
idzie gdzie indziej. I na odwrt, ten kto potrafi przycign nabywcw i
sprzeda duo towarw po (2) korzystnej cenie, moe zarobi bardzo
duo.
Dzieje si tak w przypadku (3) handlowcw na wielk skal, pracu
jcych czsto w porozumieniu. Od producentw kupuj oni towar ta
nio, poniewa bior go w wielkiej iloci. Sami za organizuj transport.
Ich sklepy s obszerne i spotyka si je wszdzie. Wreszcie, robi duo
reklamy. Stanowi oni gron konkurencj dla drobnych handlarzy.
2.
Handlowcy sprzedaj nam to, co sami najpierw kupili od (4) wy
twrcw, producentw i hurtownikw sucych jako porednicy. Poza
tym, musieli opaci sprzedawcw i pracownikw pomagajcych im w
pracy. Trzeba doliczy take (5) czynsz i utrzymanie sklepu, a take
swj zysk. Wszystko to nazywamy poniesionymi kosztami. S one wliczo
ne w cen kupowanych towarw. Handlowiec musi wic sprzeda kad
rzecz droej, ni j kupi. Musi obliczy, ile go rzeczywicie kosztowaa,
ze wszystkimi (6) poniesionymi nakadami i czasem zuytym na jej przy
gotowanie do sprzeday klientom. W przeciwnym razie bdzie praco
wa na prno, bez zarobku.
TEMAT VII
Jak wic wida, gdy kupujemy cokolwiek, pacimy jednoczenie (7)

przewonikowi, handlowcowi i jego pracownikom. Poniewa kady
z nich powinien mc wyy ze swej pracy.
3.
Banknoty i monety same w sobie nie maj adnej wartoci; troch
papieru, troch metalu... Jednak kady banknot, kada moneta repre
zentuje malek cz rezerw zota Banku Narodowego. Bank prze
chowuje zoto w skarbcu i (8) emituje pienidze, ktre kr na rynku
zamiast szlachetnego metalu. Pienidze wszystkich krajw wiata opie
raj si na tej zasadzie. Jeeli wyjedacie za granic, trzeba najpierw
wymieni pienidze, jakie macie ze sob, (9) na walut kraju, do ktre
go zamierzacie przyjecha. Zajmuj si tym banki, i w ogle wszystkim,
co dotyczy obrotu pienidzmi.
4.
Ludzie, ktrzy nie chc trzyma przy sobie wszystkich pienidzy, mog
je (10) zdeponowa w banku, a tam wydadz im ksieczk czekow.
Dziki niej pobior pienidze, gdy bd im potrzebne, lub zapac bez
posugiwania si nimi. Mona take wpaci pienidze w okienku na
104
Szelc-Mays.p65 104 2012-07-05, 09:39

poczcie. Dostaniemy ksieczk oszczdnociow i bdziemy mogli pa
ci odpisem z takiej ksieczki. Mona wreszcie paci (11) kart kredy
tow, tak jak czekiem. Sprzedawca da wam do podpisu jedynie kwit, na
ktrym wpiszecie numer waszej karty.
(wg Moja pierwsza encyklopedia. Larousse, BGW, Warszawa 1991, s. 4445)
PLANSZE 23 i 24. RODZAJE SKLEPW. CZCI GARDEROBY
wiczenie 264
Gdzie moesz kupi te rzeczy?
sklep z zabawkami
WZR: zabawka . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT VII
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 265
Utwrz okrelenia od podanych sw:
WZR: ryby . . . rybny
.............
miso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
elektryczno . . . . . . . . . . . . . . .
mebel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chemia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zabawka . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 266
Co kupujemy?
WZR: na placu . . .warzywa
. . . . . . .i.owoce
.............
w ksigarni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w sklepie sportowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w sklepie z zabawkami . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
105
Szelc-Mays.p65 105 2012-07-05, 09:39

w sklepie chemicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w aptece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w sklepie z papierem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 267
Do podanych sw dobierz z ramki zwizane z nimi czynnoci:
pakowa, zakada, owi, gra, czyta, paci
WZR: warzywa . .gotowa

......................
pienidze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ksiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
papier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
buty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ryby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 268
Od podanych nazw czynnoci utwrz nazwy rzeczy:
WZR: bawi si . . . zabawa
.....................
rachowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT VII
sprzedawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
meblowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wydawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wystawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
otwiera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kupowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 269
Ustal, w jakim sklepie mona kupi:
WZR: ser . . .w. spoywczym
........................
sanday . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
guziki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
serwetki jednorazowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
karpie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tygodnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
Szelc-Mays.p65 106 2012-07-05, 09:39

gr planszow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
grabie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 270
Zrb trzy listy zakupw. Wymie na nich rzeczy, ktre:
1. Kupujesz codziennie
2. Kupujesz raz w tygodniu
3. Kupujesz bardzo rzadko
1 2 3
wiczenie 271
Wymie produkty, ktre mona naby w wymienionych sklepach:
WZR: apteka lekarstwa,
. . . . . . . . .materiay
. . . . . . . . opatrunkowe
...........
TEMAT VII
1. piekarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. kwiaciarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. pasmanteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. elektrotechniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. nabiaowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 272
Wymie nazwy nadrzdne do podanych terminw:
WZR: kapelusz . nakrycie
. . . . . . . .gowy
..................
majtki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klapki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
papier niadaniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ziemniaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
buki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kotlety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sprzedawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
obcgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
107
Szelc-Mays.p65 107 2012-07-05, 09:39

wiczenie 273
Znajd wyrazy o podobnym znaczeniu:
1. witryna a) ubranie
2. rachunek b) meble
3. odzie c) wystawa
4.obuwie d) paragon
5. sprzty e) buty
6. paszcz f) stragan
7. sprzedawczyni g) reklamacja
8. klient h) ekspedientka
9. zwrot i) kupujcy
10. stoisko j) palto
wiczenie 274
Wypisz produkty, ktre mona kupowa w wymienionych niej skle
pach:
WZR: sklep papierniczy: . papier
. . . . . . toaletowy,
. . . . . . . . . papier
. . . . . . pakunkowy
..............
przybory pimiennicze i szkolne
...................................................
1. sklep z galanteri: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
TEMAT VII
2. drogeria: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
3. pasmanteria: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
4. sklep kaletniczy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
5. zakad modystki: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..........................................................
wiczenie 275
Zaprojektuj zestaw odziey na zim dla mczyzny i kobiety (po pi
rzeczy):
Pan Pani
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
108
Szelc-Mays.p65 108 2012-07-05, 09:39

wiczenie 276
Zrb spis podstawowych ubiorw dla dorosej osoby (minimum dzie
si sztuk). Wymie nazwy sklepw, w ktrych mona je zakupi:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. ..................
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. ..................
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. ..................
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. ..................
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. ..................
wiczenie 277
Okrel wzory na ubraniach:
TEMAT VII
wiczenie 278
Wyjanij okrelenia ubiorw:
1. za luny 5. wski
2. dopasowany 6. ozdobny
3. opity 7. nie dobrany
4. elegancki 8. wyzywajcy
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
109
Szelc-Mays.p65 109 2012-07-05, 09:39

Temat VIII
POTRAWY I NAPOJE
Plansza 25. Posiki, naczynia
Plansza 26. Owoce, warzywa, sodycze
Plansza 27. Rodzaje ywnoci
Plansza 28. Karta da
PLANSZA 25. POSIKI, NACZYNIA
wiczenie 279
Podpisz rysunki:
TEMAT VIII
wiczenie 280
Czym to robisz? W czym to trzymasz?
WZR:
Zup jem yk cukier mam w cukiernicy
110
Szelc-Mays.p65 110 2012-07-05, 09:40

jem mam
kroj mam
jem mam
pij mam
wiczenie 281
Dokocz zdania:
1. Na niadanie jem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i pij . . . . . . . . . . . . .
2. Na obiad jem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i pij . . . . . . . . . . . . .
3. Na kolacj jem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i pij . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 282
TEMAT VIII
Po co to jest?
WZR: czajnik do
. . .gotowania
. . . . . . . . .wody
..............................
1. talerz gboki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. kieliszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. karta da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. cukierniczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. szklanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 283
Napisz z czym to jest?
WZR: herbata z . cytryn
....................
kawa z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
111
Szelc-Mays.p65 111 2012-07-05, 09:40

zupa z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wdka ze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
woda mineralna z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kanapka z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lody z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ciastka z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 284
Nazwij przedmioty na tym stole:
TEMAT VIII
wiczenie 285
Co to jest? Do czego suy? Dopisz odpowiedni czasownik:
zaparza kaw, zaparza herbat, smay, dusi, nabiera, piec, uciera, mle,
cedzi, kroi
WZR: garnek .gotowa

........................
patelnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czajniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
112
Szelc-Mays.p65 112 2012-07-05, 09:40

rondel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
maszynka do misa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
deska do krojenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dua miska (makutra) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chochla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ekspres do kawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
forma na ciasto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
durszlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 286
Masz specjalnych goci z dziemi. Przygotuj dla nich posiki:
Doroli Dzieci
niadanie:
Drugie niadanie:
Obiad: przystawka
zupa
drugie danie
deser
Podwieczorek:
TEMAT VIII
Kolacja:
wiczenie 287
Pogrupuj wyrazy i wpisz w odpowiednie miejsce:
led w oleju, lody, sl, ocet, herbata, jajko z majonezem, pasztet, piwo, sok owo
cowy, pieprz, papryka, ciastko, galaretka bananowa
Przystawki Przyprawy Desery Napoje
Dopisz Twoje ulubione desery lub przystawki.
113
Szelc-Mays.p65 113 2012-07-05, 09:40

wiczenie 288
Pocz wyraenia z grupy A z odpowiednim sowem z grupy B:
A. 1. je w stowce B. a) dekorowa
2. sypa sl i pieprz b)parzy
3. ka talerze, sztuce na stole c) smarowa
4. my garnki i talerze d)spoywa
5. przyrzdza posiki e)nakrywa
6. dzieli miso na kawaki f) przyprawia
7. zalewa gorc wod g)zmywa
8. je h)gotowa
9. ka warstw masa na chleb i) stoowa si
10. ka ozdoby na tort j) kroi
wiczenie 289
Odczytaj przepis. Czy zgadniesz, jaka to potrawa?
Kapust kwaszon pokroi, zala ma iloci wrzcej wody, doda
boczek i gotowa 1 godzin do mikkoci. Oczyszczon wie kapust
opuka, poszatkowa, zala ma iloci wrzcej wody, gotowa razem
z rozdrobnionymi grzybami 3040 minut. Opukane miso wieprzowe
i cielce odcisn z wody, zrumieni na rozgrzanym tuszczu ze wszyst
kich stron. Woy do kapusty kwaszonej, dusi do mikkoci ok. 40
minut. Miso i boczek wyj z kapusty i pokroi w kostk. Kiebas obra
ze skrki, pokroi w plasterki. Obie kapusty poczy razem. Sonin
TEMAT VIII
pokroi w kostk, stopi. Skwarki doda do kapusty. Na tuszczu sporz

dzi zasmak z cebul. Doda rozdrobnione miso, boczek i kiebas.
Przyprawi do smaku sol, pieprzem i, jeli trzeba, cukrem. Zagotowa.
Mona doda czerwonego wina.
(wg Kuchnia polska, PWE, Warszawa 1990, s. 242)
1. Wypisz nazwy produktw potrzebnych do wykonania potrawy.

2. Jaki moe by smak tej potrawy? Czy jest kaloryczna?
wiczenie 290
Co mona ugotowa z wymienionych produktw? Nazwij te potrawy:
WZR: z drobiu: . ros,
. . . . . kura
....w. . galarecie,
. . . . . . . . .kaczka
. . . . . .z .jabkami
..............
z woowiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
z wieprzowiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
z mki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
114
Szelc-Mays.p65 114 2012-07-05, 09:40

z jaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
z kaszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 291
Zestaw dzienne menu osoby na diecie i osoby pracujcej fizycznie:
Osoba chora na nerki Grnik

menu ilo menu ilo
wiczenie 292
Nazwij kolejne czynnoci potrzebne do zrobienia ciasta:
Skadniki: mka, tuszcz, jaja, cukier, mleko, drode, aromaty, dem
TEMAT VIII
1. Przygotowa i zway produkty
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 293
Wytumacz podane niej zwroty. Kogo i czego one dotycz?
1. Jedzenie dietetyczne
2. Jedzenie niskokaloryczne
3. Zdrowa ywno
4. Jedzenie wegetariaskie
5. Dieta wysokokaloryczna
115
Szelc-Mays.p65 115 2012-07-05, 09:40

PLANSZA 26 i 27. OWOCE, WARZYWA, SODYCZE.
RODZAJE YWNOCI
wiczenie 294
Podpisz rysunki:
wiczenie 295
Zakrel lini produkty tej samej grupy i podpisz je:
TEMAT VIII
1.
2.
3.
4.
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
116
Szelc-Mays.p65 116 2012-07-05, 09:40

wiczenie 296
Pocz czasowniki z rzeczownikami:
1. piec a) drzewa owocowe
2. gotowa b) herbat
3. sadzi c) miso
4. kroi d) ciastka
5. czyci e) warzywa
6. sodzi f) woda mineraln
7. pi g) zup
wiczenie 297
Wykrel sowo, ktre nie pasuje do pozostaych:
WZR: cebula, saata, jabka
1. gotowa, my, czyci
2. soli, piec, sodzi
3. niewiey, mody, zielony
4. sodki, kwany, stary
5. czekolada, cukierek, sl
6. smaczny, niedobry, dobry
7. mleko, ryba, ser
8. jaja, kapusta, maso
9. szynka, buki, kiebasa
TEMAT VIII
wiczenie 298
Do podanych rzeczownikw dopisz przymiotnik:
WZR: jabko . . zielone
........................
1. ser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. szynka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. maso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. cebula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. lody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. marchewka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. sl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. przepis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. czekolada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
117
Szelc-Mays.p65 117 2012-07-05, 09:40

wiczenie 299
Zastp nazwy produktw jednym sowem:
WZR: chleb, buki . pieczywo
.....................................
1. boczek, parwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. seler, pietruszka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. mietana, serek topiony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. krem, cukierek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. margaryna, smalec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. sardynki, szprotki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. pieczarki, prawdziwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. cytryny, jabka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. lody, ciastka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. karp, pstrg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 300
Przeczytaj tekst. Wytumacz znaczenie podkrelonych sw:
TEMAT VIII
Owoce i warzywa
s wanym skadnikiem poywienia ludzi. Zawieraj witaminy potrzeb

ne dla zdrowia. Najpopularniejsze owoce w Polsce to (1) jabka, grusz
ki i liwki. Mona te kupowa przywoone z zagranicy (2) cytrusy: po
maracze i cytryny, albo egzotyczne owoce takie jak: (3) banany czy
ananasy.
Owoce zjadamy najczciej (4) na surowo. Natomiast nie wszystkie
warzywa mog by (5) spoywane na surowo. Musimy gotowa: (6) ziem
niaki, buraki i groch. Inne warzywa, na przykad: (7) kalafior, marchew,
pietruszk czy seler, mona gotowa albo zjada w postaci (8) surwek,
to znaczy, e naley je drobno pokroi lub utrze i doda do nich oliwy,
soku z cytryny oraz (9) przypraw.
118
Szelc-Mays.p65 118 2012-07-05, 09:41

wiczenie 301
Do podanych sw dobierz wyrazy o znaczeniu przeciwnym:
WZR: smaczny =/ niesmaczny
..........
sodki =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tusty =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tani =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zimny =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiey =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dobry =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
duy =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wiejski =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . .
surowy =/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . sony =/ ...................
wiczenie 302
Podpisz rysunki uywajc podanych z boku okrele:
1. koszyk jabek
2. pczek rzodkiewek
3. plaster szynki
4. puszka ananasa
5. gwka kapusty
TEMAT VIII
6. porcja sera
7. kostka masa
8. butelka piwa
9. paczka herbaty
10. bochenek chleba
11. puszka rybek
12. pudeko zapaek
119
Szelc-Mays.p65 119 2012-07-05, 09:41

wiczenie 303
Podane niej okrelenia uporzdkuj wedug kryterium pozytywne,
negatywne.
Sprbuj znale rzeczowniki, do ktrych pasuj te okrelenia:
Pozytywne Negatywne
dobry obiad przesolona zupa
smaczny, zepsuty, najlepszy, przepyszny, niewiey, bez smaku, wymienity, wie

y, niesony, apetyczny, gorzki, wyborny, za kwany, pyszny, przesodzony, sma
kowity, zgniy, niedobry
wiczenie 304
Wyjanij, co znacz te terminy:
WZR: Tort .jest
. . . to
. . sodkie
. . . . . . .ciasto,
. . . . . .przekadane
. . . . . . . . . . mas
. . . . .i.udekorowane:
...........
szarlotka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
makowiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mazurek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT VIII
drodwka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
batonik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
babka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sernik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kruche ciasteczko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
konfitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
powida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 305
Uporzdkuj wyrazy w dwie grupy:
a) gramatycznie: rzeczowniki czasowniki
b) znaczeniowo: okrelenia pozytywne i negatywne.
Okrel, do czego si odnosz i co oznaczaj:
smakoyki, swd, wydziela brzydk wo, akocie, pachnie, odr, cuchn, przy
smaki, mierdzie, delicje, zalatywa, rarytasy, wydziela odr, delikatesy, reszt
ki, odpadki, splenie, zgni, zepsu si
120
Szelc-Mays.p65 120 2012-07-05, 09:41

rzeczowniki czasowniki +
wiczenie 306
Zbierz sowa do tematw:
Ryby: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tuszcze: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nabia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cytrusy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drb: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Warzywa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 307
Wyjanij, co znacz te czasowniki:
WZR: porcjowa . to . . .na
. . przykad
. . . . . . . .kroi
. . . . na
. . .plasterki
. . . . . . . i. way
............
1. smarowa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT VIII
2. przyprawia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. wdzi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. miksowa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. uciera: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 308
Jak mierzymy ilo, gdy kupujemy nastpujce produkty:
WZR: kapusta . gwka
. . . . . . .kapusty
. . . . . . lub
. . . .kilogramy/dkg
........................
1. piwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. rzodkiewki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. cebula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. herbata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. sardynki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. maso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. olej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. chleb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
121
Szelc-Mays.p65 121 2012-07-05, 09:41

9. mleko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. zapaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. papier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12. film do aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PLANSZA 28. KARTA DA
wiczenie 309
Jeste wacicielem maej restauracji. Wypenij kart da:
TEMAT VIII
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
122
Szelc-Mays.p65 122 2012-07-05, 09:41

Temat IX
GASTRONOMIA I USUGI
Plansza 29. Zakady gastronomiczne
Plansza 30. Zawody i usugi
Plansza 31. Przedstawiciele rnych zawodw
Plansza 32. Narzdzia
PLANSZA 29. ZAKADY GASTRONOMICZNE
wiczenie 310
Podpisz rysunki:
TEMAT IX
wiczenie 311
Opowiedz t historyjk:
123
Szelc-Mays.p65 123 2012-07-05, 09:41

wiczenie 312
a) Opowiedz, co robimy w restauracji:
b) Opowiedz, co robimy w barze:
wiczenie 313
Zbuduj zdania z podanymi czasownikami:
1. zajmowa (miejsce) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. czeka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. zamawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. podawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. paci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT IX
wiczenie 314
Do dwch podanych wyrazw dobierz jeden z ramki:
impreza, bawi si, pracownik, sala, zakad, napj, meble, sprzta
WZR: nocny, mleczny .bar

..................................
1. szef kuchni, kelner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. piwo, sok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. dla palcych, dla niepalcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. restauracja, kawiarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. wesele, zabawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. krzeso, st . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. czyci, my . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. taczy, weseli si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
124
Szelc-Mays.p65 124 2012-07-05, 09:41

wiczenie 315
Przeczytaj tekst:
Nie zawsze jadamy (1) posiki w domu. W czasie podry lub w dni
witeczne przyjemnie jest i do restauracji lub baru.
Bary s na og mniejsze i tasze od restauracji. Najczciej s samo
obsugowe, to znaczy, e sami (2) konsumenci podchodz do (3) lady,
wybieraj dania i pac za nie w kasie, a nastpnie zanosz je sobie do
stolika. Czsto s proszeni o odnoszenie brudnych (4) naczy do ku
chennego (5) okienka. Bywaj bary (6) mleczne, saatkowe, wegeta
riaskie, koktajlbary lub bary z (7) alkoholem (pub).
W restauracjach najczciej siadamy przy stoliku i czekamy na kelne
ra, ktry (8) przyjmuje zamwienia i pomaga wybra dania lub saatki.
Potem kelner podaje zamwione dania i napoje, a nastpnie przynosi
rachunek, ktry musimy zapaci. W restauracjach jadamy zwykle obia
dy lub kolacje.
Kawiarnie su gwnie do (9) spotka towarzyskich. Pije si tam
kaw, herbat, wino i jada ciastka lub lody. Stoliki w kawiarniach s
niedue i czsto (10) udekorowane kwiatami. W kawiarniach pracuj
kelnerki, ktre (11) obsuguj klientw.
Objanij podkrelone zwroty i wyrazy.
wiczenie 316
Sprawd, czy wymienione rodzaje placwek gastronomicznych znajduj
si tam, gdzie mieszkasz, okrel, ile ich jest, i oce je.
TEMAT IX
Jest Nie ma Liczba Ocena
Bar mleczny
Bar nocny
Restauracja
Kawiarnia
Lodziarnia
Cukiernia
Kiosk
z hamburgerami
Lokal z dancingiem
Piwiarnia
125
Szelc-Mays.p65 125 2012-07-05, 09:41

wiczenie 317
Zaprojektuj restauracj. Narysuj plan sal konsumpcyjnych i zaplecza.
Nie zapomnij, e powinny tam by:
A) sale do konsumpcji:
witryna z lodami i sodyczami
bufet
bar
stoliki, krzesa
B) zaplecze:
kuchnia
spiarnia
zmywalnia
toaleta
garderoba / szatnia
piwnica
skadzik na narzdzia
lodwka
zamraarka
pokj dla personelu
wiczenie 318
Do podanych czasownikw dobierz jeden o podobnym znaczeniu:
rezerwowa, zaprasza, konsumowa, sprzta, dawa napiwki, obsugi
wa, uiszcza
WZR: prosi, wybiera dania . zamawia

............................
TEMAT IX
dawa, zostawia reszt kelnerowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

je, spoywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
podawa, przynosi jedzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bra do restauracji kogo, fundowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zajmowa wczeniej, zamawia miejsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wyrwnywa, paci rachunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zamiata, odkurza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 319
Wyjanij znaczenie sw:
WZR: dyskoteka . miejsce,
. . . . . . . gdzie
. . . . . si
. . .taczy
.......................
1. dancing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. bar dworcowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
126
Szelc-Mays.p65 126 2012-07-05, 09:41

3. bar mleczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. szatnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. bufet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. kafejka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. zaplecze restauracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. spiarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. sala konsumpcyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 320
Do podanych czasownikw znajd termin nadrzdny:
WZR: odkurzy, my, czyci . . sprzta
...........................
1. yka, chepta, opa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. konsumowa, spoywa, posila si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. kucharzy, pichci, pitrasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. serwowa, przynosi, podawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. regulowa, wyrwnywa, buli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 321
Zidentyfikuj narysowan restauracj. Opisz, jakiego typu jedzenia, ob
sugi i nastroju spodziewasz si w danej restauracji:
...................................
...................................
................................... TEMAT IX
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
127
Szelc-Mays.p65 127 2012-07-05, 09:42

wiczenie 322
a) Ustal znaczenie podanych sw:
Wzr: gospoda . .jadodajnia,
. . . . . . . . . .restauracja
. . . . . . . . . .wiejska
.....................
zajazd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bufet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
spelunka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hotel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
motel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
schronisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pensjonat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Wyjanij, co znacz zwroty:

Nie sied jak w karczmie.
To jest dom, a nie hotel.
Zego karczma nie zepsuje, koci nie naprawi.
wiczenie 323
Uzupenij zwizki frazeologiczne i powiedz, co znacz podane przyso
wia:
WZR: SIEDZIE (jak) . tyem,
. . . . . .przodem,
. . . . . . . . po
. . . turecku,
........
(na czym) . na . . .krzele,
. . . . . . na
. . .pododze,
.........
(nad czym)nad . . . .butelk,
. . . . . . . nad
. . . .ksik
......
PRZYSOWIE wiedz ssiedzi, jak kto siedzi = ssiedzi wiedz wszyst
ko o nas
TEMAT IX
1. PI (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(jak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PRZYSOWIA: Kto pije, dugo yje.
Kto duo pije, rad si pobije.
Co wypijesz to twoje.
Dopi si krlestwa niebieskiego.
2. JE (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(na czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(przy czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(jak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
128
Szelc-Mays.p65 128 2012-07-05, 09:42

PRZYSOWIA: Dobra wie, nios je.
Kto nie pracuje, niech nie je.
Kto w miar je i pije, ten najduej yje.
Za tanie pienidze psy miso jedz.
Taki dobry, e yk go je.
3. GOCI (kogo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(gdzie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PRZYSOWIA: Go w dom, Bg w dom.
Go nie w por, gorszy od Tatarzyna.
Go w dom, kube wody do rosou.
Im go rzadszy, tym milszy.
wiczenie 324
Przeczytaj tekst. Scharakteryzuj sytuacj w polskiej gastronomii w 1993 r.
w piciu zdaniach.
A. [...] Pod koniec 1993 r. [wszystkie dane podawane s na dzie 31
grudnia 1993] w placwkach gastronomicznych dominowa zdecydo
wanie sektor prywatny. Sektor publiczny stanowi zaledwie niecae 3%
caej polskiej gastronomii.
Liczba zakadw gastronomicznych dynamicznie wzrastaa na prze
strzeni ostatnich trzech lat. Bezwzgldna liczba zakadw w tym czasie
zwikszya si prawie o 40%, co jest wzrostem ogromnym i rzadko spoty
kanym.
W opracowaniach statystycznych GUS* podzieli gastronomi na czte
ry dziay:
restauracje zakady gastronomiczne powszechnie dostpne dla
TEMAT IX
ogu konsumentw, z pen obsug kelnersk, oferujce caodzien
ne wyywienie o szerokim asortymencie potraw i napojw;
bary placwki gastronomiczne prowadzce dziaalno o charak
terze zblionym do restauracji, lecz z asortymentem ograniczonym do
popularnych napojw i potraw. Do tej grupy GUS zaliczy: jadodajnie,
bary (uniwersalne, szybkiej obsugi, przekskowe i mleczne), bistra,
kawiarnie, herbaciarnie, winiarnie i piwiarnie;
stowki placwki zbiorowego ywienia zapewniajce okrelonym
grupom konsumentw posiki obiadowe, niadaniowe, jednorazowe itp.
Zaliczono tu stowki szkolne, studenckie, przyzakadowe i inne oraz
bufety dziaajce w tych obiektach;
punkty gastronomiczne placwki prowadzce ograniczon dzia
alno gastronomiczn, takie jak: smaalnie, pijalnie, lodziarnie, bufe
ty w kinach, na stadionach itp.
* GUS Gwny Urzd Statystyczny (wg Food Service 1994, nr 4)
129
Szelc-Mays.p65 129 2012-07-05, 09:42

PLANSZE 30, 31 i 32. ZAWODY I USUGI. PRZEDSTAWICIELE
RNYCH ZAWODW. NARZDZIA
wiczenie 325
Podpisz rysunki:
wiczenie 326
Dopasuj nazwy do rysunkw:
1. reyser
2. nauczyciel
TEMAT IX
3. sprzedawca
4. sprztaczka
5. pielgniarka
6. policjant
7. listonosz
8. robotnik
9. lekarz
130
Szelc-Mays.p65 130 2012-07-05, 09:42

wiczenie 327
Dopasuj przedmiot do wymienionego zawodu:
1. fryzjer
2. sprztaczka
3. listonosz
4. mechanik
5. nauczyciel
6. malarz
7. pielgniarka
wiczenie 328
Co oni robi? Do podanych rzeczownikw dopisz czasowniki:
WZR: sprzedawca . .sprzedaje
..................
nauczyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sprztaczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
robotnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pisarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
malarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kelner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 329
Do podanych czasownikw dopisz rzeczowniki z ramki:
TEMAT IX
dug, pienidzmi, elazkiem, samochd, klientk, pienidze, ubranie, wosy,
okno, bielizn, kart
WZR: wypisa (co) przekaz,
. . . . . . . .rachunek
............
1. odda (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. paci (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. pra (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. prasowa (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. czesa (kogo, co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. umy (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 330
1. Kim jest twoja mama / tata / siostra? Co on/ona robi?
131
Szelc-Mays.p65 131 2012-07-05, 09:42

Narysuj ich narzdzia pracy:
2. Kim ty jeste/bdziesz? Co bdziesz robi?
wiczenie 331
Gabinet kosmetyczny:
a) opowiedz, co robi si w gabinecie kosmetycznym,

TEMAT IX
b) wyjanij znaczenie podanych zwrotw korzystajc z wyrae w ramce:

WZR: depilowa brwi . .regulowa,
. . . . . . . . . wyskubywa
........................
1. naoy henn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. zrobi makija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. zrobi manicure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. zrobi pedicure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. naoy maseczk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) pooy na twarz lecznicz papk z zi

b) naoy puder i r, szmink na twarz
c) pielgnowa stopy
d) farbowa rzsy / brwi
e) opiowa paznokcie i wyci skrki
132
Szelc-Mays.p65 132 2012-07-05, 09:42

wiczenie 332
Podpisz rysunki. Opisz, co robi si u fryzjera:
wiczenie 333
U krawca:
To chciae To masz
TEMAT IX
Wytumacz mistrzowi krawieckiemu, e nie jeste zadowolony.
133
Szelc-Mays.p65 133 2012-07-05, 09:42

wiczenie 334
U mechanika. Wybierasz si w dug podr. Trzeba przygotowa sa
mochd. Popro mechanika, aby si tym zaj.
WZR: ganik .Prosz
. . . . . sprawdzi
. . . . . . . . .i.wyczyci
. . . . . . . .ganik.
.........
1. olej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. opony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. powietrze w koach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. wycieraczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. pyn hamulcowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. reflektory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 335
Do podanych rzeczownikw rodzaju mskiego dopisz rzeczowniki w ro
dzaju eskim:
WZR: sprzedawca . sprzedawczyni
TEMAT IX
.............
robotnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pielgniarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
policjant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
urzdnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
minister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
malarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
prezydent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pisarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sekretarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kucharz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
Szelc-Mays.p65 134 2012-07-05, 09:42

wiczenie 336
Wymie narzdzia uywane:
a) w salonie fryzjerskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
........................................................
b) w kuchni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
........................................................
c) u krawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
........................................................
wiczenie 337
Stacja benzynowa
Opowiedz, co mona zrobi na stacji benzynowej.
TEMAT IX
wiczenie 338
Wyjanij znaczenie sw zwizanych z bankiem:
WZR: bankowiec pracownik
. . . . . . . . . .banku
...........
weksel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
czek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przelew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
waluta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
karta kredytowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kredyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
depozyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
konto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
odsetki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gotwka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
135
Szelc-Mays.p65 135 2012-07-05, 09:43

wiczenie 339
Przeczytaj tekst:
ZAWD, wyodrbniony w ramach spoecznego podziau pracy okre
lony zesp czynnoci, wymagajcy odpowiedniego wyksztacenia (kwa
lifikacji), wykonywany przez jednostk stale lub dorywczo i stanowicy
dla niej rdo utrzymania.
ZAWD WYKONYWANY, zesp czynnoci, ktrych wykonanie sta
nowi gwne rdo utrzymania danej jednostki.
ZAWD WYUCZONY, zesp czynnoci, do ktrych wykonywania
dana jednostka uzyskaa spoecznie wymagane przygotowanie teoretycz
ne i praktyczne.
To s hasa z encyklopedii. Wytumacz swoimi sowami ich znaczenie.
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT IX
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
136
Szelc-Mays.p65 136 2012-07-05, 09:43

Temat X
CZOWIEK JEGO CIAO

Plansza 33. Do, twarz
Plansza 34. Czci ciaa, narzdy wewntrzne
PLANSZE 33 i 34. DO, TWARZ. CZCI CIAA,

NARZDY WEWNTRZNE
wiczenie 340
Podpisz rysunki
TEMAT X
wiczenie 341
Dopisz formy liczby mnogiej podanych niej rzeczownikw:
Wzr: rka .rce
............
noga . . . . . . . . . . . . . . . . . . zb . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ucho . . . . . . . . . . . . . . . . . . do . . . . . . . . . . . . . . . . . .
palec . . . . . . . . . . . . . . . . . czowiek . . . . . . . . . . . . . . .
gardo . . . . . . . . . . . . . . . . pe . . . . . . . . . . . . . . . . . .
137
Szelc-Mays.p65 137 2012-07-05, 09:43

wiczenie 342
Do rzeczownika dopisz czasownik:
WZR: oko . widzie
......
ucho . . . . . . . . . . . . . kolano . . . . . . . . . gowa . . . . . . . . .
do . . . . . . . . . . . . . usta . . . . . . . . . . . serce . . . . . . . . . .
noga . . . . . . . . . . . . . rka . . . . . . . . . . . jzyk . . . . . . . . . .
wiczenie 343
Jakie s te ciaa? Opisz osoby przedstawione na rysunkach.
wiczenie 344
Dorysuj i zaznacz strzak, gdzie s:
czoo
TEMAT X
nos
oczy
usta
uszy
jzyk
zby
138
Szelc-Mays.p65 138 2012-07-05, 09:43

wiczenie 345
Wymie:
a) czci twarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) czci oka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) nazwy palcw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d) czci szkieletu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 346
Do czego su te narzdy:
WZR: nos do . . .wchania
...........
oko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rka . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
usta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . noga . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ucho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . odek . . . . . . . . . . . . . . . .
gardo . . . . . . . . . . . . . . . . . . puca . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 347
Do podanych czasownikw dopisz rzeczowniki:
WZR: rusza (czym) . . gow
...................................
1. kiwa (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. lee (na czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. zapa (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. kopa (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. sysze (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. zama (co) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. oddycha (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. dotyka (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. wcha (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TEMAT X
10. gry (czym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 348
Wymie wewntrzne narzdy czowieka: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
139
Szelc-Mays.p65 139 2012-07-05, 09:43

1.
5.
6.
2.
7.
3.
8.
4.
9.
wiczenie 349
Nazwij zaznaczone czci ciaa czowieka:
5.
1.
6.
7.
2.
TEMAT X
3. 8.
4.
wiczenie 350
Uporzdkuj wyrazy i zwroty odnoszce si do poszczeglnych narzdw
zmysu:
140
Szelc-Mays.p65 140 2012-07-05, 09:43

dotyka, zamienia si w such, niucha, kierowa wzrok, przypada do sma
ku, musn, smakowa, owi uchem, wciga zapach, spoglda, prbowa,
wyczuwa, patrze, nata such, wietrzy, rozglda si, kosztowa, czu, w
cha, sucha
Ucho Nos Oko Jzyk Skra
wiczenie 351
Sprbuj wyjani znaczenie starych przysw polskich:
1. Co z oczu, to z myli.
2. Czego oko nie widzi, tego sercu nie al.
3. Nie dub w nosie, bo nie prosi.
4. Nie zadzieraj nosa.
5. Jednym uchem sucha, a drugim wypuszcza.
6. Ani ucho nie syszao, ani oko nie widziao.
7. Koniec jzyka za przewodnika.
8. Bezpieczniej siedzie w domu ni na jzyku komu.
9. Niedwied w lesie, a skr jego sprzedajesz.
10. Nie opaci si skrka za wypraw.
TEMAT X
wiczenie 352
Wyjanij znaczenie podanych zwizkw frazeologicznych:
WZR: mie dobre oko . .mie
. . . . .dobry
. . . . .wzrok
.......................
1. mie rk do czego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. mie gow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. mie plecy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. mie twardy kark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. nie mie serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. mie mocn gow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. mie dobre ucho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. mie ostry jzyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
141
Szelc-Mays.p65 141 2012-07-05, 09:43

wiczenie 353
Przeczytaj tekst:
O ciele ludzkim
Na skr przypada okoo 16% oglnej masy ciaa, na minie 40%,
koci 25%, a mzg 2%.
Organizm skada si od 55% do 70% z wody, kolejne okoo 10% jest
chemicznie zwizane z tuszczami, biakami i wglowodanami. Mczy
ni maj w organizmie wiksze iloci wody ni kobiety, a dzieci nawet
wiksze ni mczyni.
Osoba dorosa ma w organizmie okoo 8 kilogramw substancji tusz
czowych.
Z szeciu litrw krwi ponad poowa znajduje si w yach, a jedna
pita w pucach.
Najbardziej pospolitym pierwiastkiem organizmu ludzkiego, odnaj
dywanym w wielu rnych postaciach, jest tlen 65%: wystarczyoby go
do napenienia 200 000 puszek cocacoli. Wgla wystarczyoby na pale
niska ponad 30 ronw, fosforu na 20 paczek zapaek, wodoru do wy
penienia balonu o pojemnoci 10 000 litrw, a elaza tyle, co na may
gwd. Pozostae sole mineralne wypeniyby worek tak duy, e wy
starczyoby go jako nawozu na potny trawnik.
Po urodzeniu mamy 300 koci, ale w wieku dojrzaym tylko 208. Dzie
je si tak dlatego, e cz koci zrasta si ze sob w czasie rozwoju.
Mamy 639 mini. Najwikszy jest misie znajdujcy si na biodrze
i poladku, a najmniejszy jest misie strzemiczkowy w uchu rodko
wym.
(wg M. Crocker, Tajemnice ciaa, PZWL, Warszawa 1991, s. 59)
Wypisz dane liczbowe.

TEMAT X
wiczenie 354
Przeczytaj tekst. Przypomnij sobie znane Ci przykady niezwykych mo
liwoci fizycznych ludzkiego ciaa.
Ludzie bij rekordy

Najwyszy mczyzna mierzy 2,47 metra (8 stp), a najniszy mia
tylko 47 centymetrw (2 stopy wysokoci).
Najpospolitsz chorob zakan jest przezibienie, a najpospolitsz
chorob niezakan jest zapalenie dzise, ktre daje obrzk dzise
i moe dotyczy nawet 80% ludzi.
142
Szelc-Mays.p65 142 2012-07-05, 09:44

Najduszy, rekordowy czas przeycia bez pracy serca naley do pew
nego Norwega. Wpad do lodowatej wody i przey tam cztery godziny,
zanim zosta wyowiony i przywrcony do ycia za pomoc sztucznego
pucoserca.
Najduszy atak czkawki trwa 67 lat, a najduszy atak kichania trwa
przez ponad dwa i p roku, z okoo milionem kichni w cigu pierw
szego roku.
Najgoniejsze zarejestrowane chrapanie miao natenie 90 decy
beli. Przekroczyo ono normy dopuszczalne prawem Vancouver, gdzie
maksymalne dopuszczalne natenie dwiku wynosio 80 decybeli.
Najduej yjcy z przeszczepionym sercem czowiek przey 18 lat
od operacji. Pierwszego przeszczepienia serca, puc i wtroby dokona
no w 1987 roku, a przeszczepu piciu narzdw dokonano na trzylet
nim dziecku, ktre nigdy nie jado staych pokarmw. Przeszczepiono
mu: wtrob, puca, trzustk, jelito cienkie i grube oraz odek.
Najduszy przepynity dystans wynosi 2938 kilometrw w d rzeki
Missisipi w cigu 742 godzin. Najduszy przepynity bez przerwy dy
stans wynosi 48,5 kilometra (w cigu 84 godzin i 37 minut).
(wg M. Crocker, Tajemnice ciaa, s. 59)
wiczenie 355
a) Co sdzisz o moliwociach ludzkiego organizmu?
b) Co sdzisz o inynierii genetycznej i moliwociach poprawiania ludz

kiego ciaa?
Mj sowniczek
TEMAT X
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
143
Szelc-Mays.p65 143 2012-07-05, 09:44

Temat XI
CZOWIEK ZDROWIE
Plansza 35. Opieka zdrowotna
Plansza 36. Lekarze specjalici
PLANSZE 35 i 36. OPIEKA ZDROWOTNA.

LEKARZE SPECJALICI
wiczenie 356
Podpisz rysunki:
wiczenie 357
TEMAT XI
Co oni robi?
lekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pielgniarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aptekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
144
Szelc-Mays.p65 144 2012-07-05, 09:44

wiczenie 358
Opowiedz t historyjk:
wiczenie 359
Opisz t histori:
wiczenie 360
Opowiedz, kiedy idziemy/jedziemy do miejsc przedstawionych na ry
sunkach:
.................................
.................................
TEMAT XI
.................................
.................................
145
Szelc-Mays.p65 145 2012-07-05, 09:44

wiczenie 361
Uzupenij podane zdania:
WZR: Personel szpitala to: .lekarz,
. . . . . .pielgniarki,
. . . . . . . . . . .salowe,
. . . . . . portierzy,
.........
sprztaczki
........................................................
1. Placwki suby zdrowia to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Narzdzia lekarskie to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Wyposaenie szpitala to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. rodki opatrunkowe to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Suba zdrowia to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 362
Dopasuj nazwy do rysunkw:
1. pastylki . d. . . . . . . . . . . .
2. kroplwka . . . . . . . . . . .
3. bandae . . . . . . . . . . . .
4. wata, lignina . . . . . . . . .
5. krople i zakraplacz . . . .
6. syrop . . . . . . . . . . . . . . .
7. tlen . . . . . . . . . . . . . . . .
8. ma . . . . . . . . . . . . . . .
9. karetka . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 363
Co lecz nastpujcy lekarze:
TEMAT XI
WZR: Internista: .choroby

. . . . . . .narzdw
. . . . . . . . wewntrznych
.........................
kardiolog: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dermatolog: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pediatra: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
okulista: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
laryngolog: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dentysta: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ortopeda: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
146
Szelc-Mays.p65 146 2012-07-05, 09:44

wiczenie 364
Przeczytaj dialog:
U lekarza internisty
A.: Dzie dobry, panie doktorze.
B.: Dzie dobry, prosz usi, co panu dolega?
A.: Boli mnie gardo i kaszl.
B.: Ma pan temperatur?
A.: Chyba tak, ale nie mierzyem.
B.: Prosz si rozebra do pasa. Osucham pana. Prosz oddycha g
boko. Prosz nie oddycha. Prosz pokaza gardo. Prosz si ubra.
A.: No i co panie doktorze?
B.: Ma pan zapalenie oskrzeli. Musi pan polee w ku kilka dni. Pro
sz zaywa antybiotyk. Zaraz panu wypisz zwolnienie.
Zainscenizuj podobny dialog u: dentysty,

okulisty,
laryngologa.
wiczenie 365
Do podanych niej sw dobierz wyrazy o podobnym znaczeniu (z ram
ki):
czysto, dentysta, izba porodowa, chory, temperatura, tabletka, lekarz

zwierzt, zapalenie, lekarz, zrobi rentgen
WZR: karetka . . . ambulans

......................................
pastylka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
infekcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
weterynarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT XI
gorczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pacjent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
doktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
stomatolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przewietli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
higiena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
porodwka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
147
Szelc-Mays.p65 147 2012-07-05, 09:44

wiczenie 366
Przeczytaj tekst:
Choroby i lekarstwa
Dwa gwne typy chorb atakuj organizm powodowane przez in
fekcj z zewntrz, i takie, ktre wystpuj na skutek zaburze wewntrz
nych. Takie choroby jak rak, reumatyzm lub zapalenie staww, jak te
choroby psychiczne, nale do drugiego typu. Pospolite choroby wieku
dziecicego, takie jak winka (nagminne zapalenie przyusznic), ospa
wietrzna, odra, s wynikiem ataku z zewntrz i nale do typu pierwszego.
Nasze ciao jest stale atakowane przez drobnoustroje (bakterie i wi
rusy) lub malekie zwierztka, ktre mog y i rosn wewntrz orga
nizmu, zwane pasoytami. Przeywamy, poniewa nasz ukad odporno
ciowy rozpoznaje najedcw i atakuje przeciwciaami.
Zdarza si, e atakujcy drobnoustrj lub pasoyt jest tak szkodliwy,
e ukad odpornociowy organizmu nie jest na tyle silny, by zwalczy go
samemu. W tych wypadkach moe pomc nowoczesna medycyna.
Szczepienia chroni ludzi przed zapadaniem na niebezpieczne cho
roby, a takie leki jak antybiotyki atakuj zakaajce drobnoustroje silny
mi substancjami chemicznymi. Dziki obejmujcej cay wiat kampanii
szczepie choroba zwana osp, ktra zwyka zabija miliony ludzi, aktu
alnie znikna. Inne, bardziej pospolite choroby, takie jak grulica, bo
nica lub krztusiec (koklusz) mog te by teraz leczone.
Wypisz z tekstu nazwy chorb. Okrel ich charakter, przebieg i objawy.
wiczenie 367
S rne sposoby leczenia chorb. Niej podane s dwa ze sposobw.
Sprbuj przypomnie sobie inne sposoby leczenia.
Poyteczne antybiotyki
TEMAT XI
Antybiotyki s uywane do zwalczania w organizmie szkodliwych bakte

rii. Mog wyleczy z wielu chorb, takich jak zapalenie puc, grulica
i zakaone rany.
Jednake czasem bakterie staj si odporne na antybiotyk nie bdzie
on wwczas dziaa. Czasem antybiotyki zabijaj poyteczne bakterie yj
ce w organizmie czowieka.
148
Szelc-Mays.p65 148 2012-07-05, 09:44

Dlaczego szczepi?
Szczepienie daje ochron przed wieloma chorobami wywoanymi przez
drobnoustroje.
Szczepienie jest szczeglnie wane w zwalczaniu chorb wirusowych, po
niewa nasz ukad odpornociowy stanowi jedyn obron przed wirusami.
wiczenie 368
Wymyl recept na dugie i zdrowe ycie:
1. Wyywienie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Uywki: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Tryb ycia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Praca: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. ycie emocjonalne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 369
Obejrzyj plansz 36 pt. Lekarze specjalici. Na rysunkach nie ma wszyst
kich specjalistw. Sprbuj okreli, co lecz wymienieni niej lekarze:
urazy mechaniczne, choroby ludzi starych, nowotwory, nerki, krew, ukad

pokarmowy, koci, gruczoy dokrewne (hormony), puca, choroby mskie
1. geriatra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. androlog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. ortopeda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. endokrynolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. pulmonolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. gastrolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. urolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. onkolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. hematolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. traumatolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT XI
wiczenie 370
a) Ustal list najpotrzebniejszych wedug Ciebie specjalnoci lekarskich:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
149
Szelc-Mays.p65 149 2012-07-05, 09:44

b) Zaproponuj trzy nowe specjalnoci, jakie wedug Ciebie powinny si
pojawi w przyszoci. Uzasadnij.
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT XI
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
150
Szelc-Mays.p65 150 2012-07-05, 09:45

Temat XII
NAUKA
Plansza 37. Orodki nauczania. Wakacje
Plansza 38. ycie uczelni wyszej
PLANSZE 37 i 38. ORODKI NAUCZANIA. WAKACJE.

YCIE UCZELNI WYSZEJ
wiczenie 371
Podpisz rysunki:
wiczenie 372
Podpisz rysunki:
w szkole na uniwersytecie
TEMAT XII
151
Szelc-Mays.p65 151 2012-07-05, 09:45

wiczenie 373
Do sw w rodzaju mskim dopisz sowa w rodzaju eskim:
WZR: nauczyciel . . nauczycielka
..............................
student . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ucze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
profesor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dyrektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wykadowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
doktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bibliotekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 374
Dopisz przymiotniki do rzeczownikw:
WZR: sala . .dua,
. . . . jasna,
. . . . . .wykadowa
.........................
egzamin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
szkoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uniwersytet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
student . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ucze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 375
Dopisz rzeczowniki do czasownikw:
WZR: studiowa (co?) .jzyk
. . . . obcy
......................
zdawa (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dosta si (na co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zna (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pamita (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
powtarza (co?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bra udzia (w czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chodzi (dokd?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zapomina (o czym?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT XII
wiczenie 376
Pocz wyrazy wedug wzoru:
1. zabawa a) szkoa
2. klasa b) uniwersytet
3. wykad c) przedszkole
4. kreda d) liceum
5. matura e) tablica
152
Szelc-Mays.p65 152 2012-07-05, 09:45

wiczenie 377
Znajd synonim:
podrcznik, dom studencki, uczelnia, szkoa rednia, nagroda,

zabawa akademicka, sala, klasa, wakacje, suchacze
WZR: profesor . nauczyciel

.......................................
1. uniwersytet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. oddzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. liceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. akademik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. ferie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. studenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. wyrnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. skrypt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. juwenalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. aula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 378
Wykrel sowo, ktre tu nie pasuje:
WZR: przedszkole, szkoa, liceum, technikum
wykad, wiczenia, zajcia, zabawa
ferie, wakacje, wolne, pauza,
kreda, tablica, piro, dugopis,
docent, rektor, dziekan, wychowawca,
awka, mapa, tablica, przerwa,
ksika, zeszyt, podrcznik, skrypt.
wiczenie 379
W Polsce edukacja przebiega nastpujco:
Polska Twj kraj
przedszkole ...........................
szkoa podstawowa ...........................
TEMAT XII
gimnazjum ...........................
szkoa rednia: oglna ...........................
techniczna ...........................
artystyczna ...........................
zawodowa ...........................
szkoa pomaturalna ...........................
szkoa wysza ...........................
153
Szelc-Mays.p65 153 2012-07-05, 09:45

wiczenie 380
Do podanych niej sw dobierz jedno z ramki:
podrcznik, sprzty, pracownik naukowy, zajcia, przybory do pisania,
szkoa wysza, erudyta
WZR: test, sprawdzian . . egzamin
................................
doktor, magister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uniwersytet, politechnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
profesor, uczony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
skrypt, ksika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wykad, wiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
piro, dugopis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tablica, awka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 381
Przeczytaj tekst:
Obserwacje i odkrycia nauki
Dlaczego dzieje si akurat tak? Jak to dziaa? Dzieci zadaj duo
pyta, a doroli nie zawsze potrafi na nie odpowiedzie, poniewa wiat
trudno zrozumie nawet najwikszym uczonym.
Ju od tysicy lat ludzie rozgldaj si wok siebie, robi dowiad
czenia, obserwuj przyrod usiujc odkry jej tajemnice. Dlaczego
upuszczone przedmioty spadaj? Dlaczego magnes przyciga elazo?
Czy wszystko, co istnieje, zbudowane jest z materii? Czy s w Kosmosie
inne wiaty, podobne do naszego? Jaki jest sens naszego istnienia na
Ziemi? I tak dalej.
To, co nazywamy nauk, stanowi zesp odpowiedzi na niektre py
tania, a zwaszcza jest czym w rodzaju wielkiego ledztwa bez koca.
Badania naukowe dotycz wszystkich dziedzin
Kady uczony pracuje codziennie nad postpem technicznym. Skd
wzi nowe rda energii? Jak produkowa szybciej i taniej? W jaki
sposb zwalcza dan chorob?
TEMAT XII
Rolnictwo, przemys, medycyna stwarzaj wci nowe problemy. Po

trzebni s uczeni do ich rozwizania. To cige poszukiwanie niesie ze
sob niebezpieczestwa, jednake posuwa nauk naprzd. Niektrzy
badacze usiuj zrozumie, jak przebiega proces mylenia, dlaczego po
stpujemy w taki, a nie inny sposb. Obserwuj wic ycie ludzi w in
nych krajach, organizacj maych grup i wielkich spoeczestw. Uczeni
154
Szelc-Mays.p65 154 2012-07-05, 09:45

ci to psychologowie, socjologowie, historycy, ekonomici. Czy pewnego
dnia znajdziemy sposb, eby wszyscy stali si mdrzejsi i bardziej szcz
liwi?
Matematycy
Matematycy wymylili cyfry i liczby, aby rachowa, mierzy i oblicza.
Nasz system dziesitny zna dziesi cyfr: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0. S to
znaki jzyka zrozumiaego na caym wiecie.
Astronomowie
Astronomowie obserwuj niebo gwiazdy, planety oraz wszystko, co
si dzieje w przestrzeni. Odkryli, e w Kosmosie istniej miliardy soc
i wiatw podobnych lub innych od tego, w ktrym yjemy.
Nauki przyrodnicze
Pozwalaj pozna, poprzez obserwacje i dowiadczenia, to co dzieje
si w przyrodzie mineray, roliny, zwierzta. Ale jeszcze duo pozo
stao do zbadania w biologii czyli nauce o yciu.
Fizyka i chemia
Zajmuj si rnymi postaciami energii i elementami tworzcymi ma
teri. Fizycy odkryli prawa mechaniki, optyki, elektrycznoci, magnety
zmu. Wanym odkryciem wspczesnej fizyki sta si elektron.
Chemicy pracuj nad poznaniem pierwiastkw. Badaj, jak atomy
cz si ze sob tworzc znane gazy, pyny i ciaa stae. Nauczyli si na
wet otrzymywa nowe substancje podczas reakcji chemicznych.
Nauki humanistyczne
Wszystko, co dotyczy czowieka i jego zachowania wchodzi w zakres
bada naukowych. T rozleg dziedzin trudni si historycy, psycho
logowie, etnologowie, lingwici itd.
(wg Moja pierwsza encyklopedia. Larousse, BGW, Warszawa 1991, s. 5455)
TEMAT XII
1. Jakie dziedziny nauki wydaj Ci si najwaniejsze?

2. Ktra z nauk wydaje Ci si najatrakcyjniejsza?
3. Co chciaby studiowa? Dlaczego?
155
Szelc-Mays.p65 155 2012-07-05, 09:45

wiczenie 382
Do rzeczownikw dopisz odpowiednie czasowniki i zbuduj zdania:
WZR: ucze .uczy
. . . .si
. . .(czego)
. . . . . . historii
. . . . . . .(gdzie)
......w. . szkole
.............
student . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wykadowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dziekan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nauczyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wychowawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
trener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 383
Do podanych nazw specjalnoci naukowych dopisz nazwy ich przedsta
wicieli w liczbie pojedynczej i mnogiej:
WZR: psychologia . .psycholog
. . . . . . . . . .psycholodzy
..........................
polonistyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ekonomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
matematyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chemia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
medycyna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
farmacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
geologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
astronomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 384
Utwrz rzeczowniki od podanych czasownikw:
WZR: studiowa . student
. . . . . . .. .studia
. . . . . . .studium
......................
uczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wykada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pracowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT XII
eksperymentowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
konstruowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 385
Wymyl idealny system nauczania i uzasadnij, dlaczego jest on najlepszy
(maksymalnie sto sw).
156
Szelc-Mays.p65 156 2012-07-05, 09:45

Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT XII
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
157
Szelc-Mays.p65 157 2012-07-05, 09:45

Temat XIII
WOLNY CZAS I ROZRYWKI

Plansza 39. Typy rozrywek
Plansza 40. Rozrywki wyszukane
PLANSZE 39 i 40. TYPY ROZRYWEK. ROZRYWKI

WYSZUKANE
wiczenie 386
Podpisz rysunki rzeczownikami:
WZR: kino
wiczenie 387
Podpisz rysunki czasownikami:
WZR: gra
TEMAT XIII
158
Szelc-Mays.p65 158 2012-07-05, 09:46

wiczenie 388
Pocz wyrazy wedug wzoru:
1. wycieczka a) czytanie
2. kino b) sztuka
3. teatr c) roliny
4. ogrdek d)turysta
5. muzeum e) film
6. literatura f) przedstawienie
7. koncert g) muzyka
wiczenie 389
Opowiedz o Jacku i Joli:
Jacek ma i lubi . . . . . . . . . . . . . . . .
Jola nie lubi . . . . . . . . . . . . . . . .

TEMAT XIII
A co Ty lubisz? . . . . . . . . . . . . . .
..........................
..........................
159
Szelc-Mays.p65 159 2012-07-05, 09:46

wiczenie 390
Dopisz sowa o znaczeniu przeciwnym:
WZR: interesujcy .nieinteresujcy
............
kolorowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
stary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ciekawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pikny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wesoy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
leniwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
towarzyski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 391
Przeczytaj tekst:
Wikszo dzieci lubi si bawi zabawkami, ktre przypominaj lu
dzi. S to postacie onierzykw walczcych ze sob lub lalek, ktrymi
mona bawi si w dom.
Popularny jest rodzaj zabawek zwanych przytulankami. S to, uszy
te z materiaw, mikkie lalki lub zwierztka. Niektre zabawki s zro
bione ze sztucznego futerka i nazywa si je pluszankami.
Dzisiejsze lalki wykonane s najczciej z sztucznych tworzyw. Naj
pierw projektant rysuje zabawk, potem barwi si otrzymany produkt,
ubiera, dekoruje, dokleja wosy.
(wg Druga ksiga pyta i odpowiedzi, Arkady, Warszawa 1991, s. 155)
1. Jaka bya Twoja ulubiona zabawka?

2. Zaprojektuj zabawk dla dzieci.
wiczenie 392
Pocz ze sob wyrazy wedug wzoru:
1. morze a) hodowla
2. ksika b) muzyka
3. roliny c) eglarstwo
4. koncert d) literatura
5. zwierzta e) fotografika
TEMAT XIII
6. znaczki f) ogrodnictwo
7. zdjcia g) malarstwo
8. obraz h) filatelistyka
160
Szelc-Mays.p65 160 2012-07-05, 09:46

wiczenie 393
Uporzdkuj podane niej wyrazy odpowiadajc na pytania:
lee, odpoczywa, spacerowa, gra w karty, sucha muzyki, chodzi po skle
pach, filatelistyka, kolekcjonerstwo, podgldanie ptakw, pielgnowanie ogrd
ka, haft angielski
Co ludzie robi w wolnym czasie?
Jakie maj pasje?
wiczenie 394
WZR: filatelistyka .to. .zbieranie
. . . . . . . .znaczkw
. . . . . . . .pocztowych
.....................
ogrodnictwo to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kolekcjonerstwo to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
eglarstwo to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sport to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rozrywka to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 395
Dopisz synonimy do podanych sw:
stare rzeczy, sztuka, zainteresowania, ogrdek, album, wystawa, instrument,

bilet
WZR: zdjcie .fotografia

.........................................
dziaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klaser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
przedstawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
fortepian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
karnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ekspozycja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
antyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hobby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEMAT XIII
161
Szelc-Mays.p65 161 2012-07-05, 09:46

wiczenie 396
Idziesz na bal kostiumowy. Jakie jest Twoje przebranie?
wiczenie 397
Przeczytaj tekst. Wyjanij podkrelone zwroty. Odpowiedz na pytania:
Gry, zabawy i wypoczynek
Zabawa jest w yciu rwnie wana jak praca. (1) Zagadki, krzywki,
gra w karty wymagaj takiego samego zastanowienia, jak rozwizanie
jakiego problemu. Trzeba by dokadnym i cierpliwym, eby zwyciy
w (2) grze zrcznociowej. Roztargnieni nie wygrywaj wic ani w (3)
warcaby, ani w (4) szachy.
Przyj reguy gry
Czemu podczas zabawy przystajemy na najbardziej (5) skomplikowa
ne zasady? Dlatego, e uczestniczymy w niej dla przyjemnoci i nie je
stemy do niczego zmuszani.
To zabawne (6) obserwowa przeciwnika, prbowa przewidywa,
co on zrobi, jeli zagramy tak, albo inaczej, (7) wynajdywa fortele, umie
TEMAT XIII
by ostronym, a take (8) umie ryzykowa. Dobry gracz wie, e mona

wygra lub przegra, i e czasami trzeba (9) liczy na przypadek. Ale
przy pewnym wysiku i wyteniu uwagi, czowiek potrafi poprawi si
i przewyszy swoje (10) wasne osignicia.
162
Szelc-Mays.p65 162 2012-07-05, 09:46

Rozwija ciao
Gry sportowe rozwijaj minie na rwni z inteligencj. (11) Upra
wianie sportu utrzymuje ciao w dobrej formie, umoliwia wypoczynek,
(12) daje gibko, wyrabia zrczno, rwnowag, pozwala odczuwa
przyjemno obcowania z ywioami wod, wiatrem, wielkimi prdko
ciami. Sport to (13) umiejtno gry w druynie, bezbdne opanowa
nie jakiej techniki, zrozumienie, jak prowadzi si konia, d, rower,
motocykl, szybowiec, samochd. Prawdziwy sportowiec wie, e woda,
gry, szybko potrafi by grone. Dlatego wiczy si stopniowo, (14)
postpujc wedug zalece osb bardziej dowiadczonych. Dziki temu
czowiek cigle czyni postpy.
Zabawa dla przyjemnoci
Bawimy si, eby wiczy wyobrani i zrczno. Staramy si jak umie
my najlepiej odgadn rozwizanie, wygra parti. Mona gra same
mu, z przyjacimi, w szachy, w karty, lub po prostu bawi si przy po
mocy papieru i owka. Ludzie, ktrzy wymylaj zabawki, czerpi po
mysy z nowych technik audiowizualnych i z elektroniki. Produkcja za
bawek staa si obecnie bardzo wanym przemysem.
1. Czy lubisz gry?
2. W co umiesz gra?
3. Czy znasz gry trudne?
wiat w miniaturze
wiat zabawek naladuje wiat dorosych, lecz wszystko jest w nim na
miar dzieci. Zwierzta nie s grone, mona gaska tygrysa, bro ni
kogo nie zabija, (15) miniaturowe samochodziki jed po caym domu
nie (16) powodujc korkw. Zabawki staj si coraz bardziej zmechani
zowane, wiadomo, jak nimi kierowa na odlego s (17) zdalnie
sterowane. Z plastikowych klockw buduje si miasta, maszyny, mosty.
Przy pomocy robotw i statkw kosmicznych mona wyobrazi sobie wiat
przyszoci.
Czy bardziej lubisz zabawki techniczne, czy wykonane rcznie?
Jakie zabawki uwaasz za najbardziej poyteczne?
TEMAT XIII
Upodobanie do gier trwa cae ycie

Doroli bardzo lubi gry w karty i inne gry zespoowe. (18) Loterie,
wycigi konne i gry, gdzie robi si zakady to (19) gry hazardowe.
Czasami wygrywa si w nich pienidze, ale najczciej si je przegrywa.
163
Szelc-Mays.p65 163 2012-07-05, 09:46

Czy w Twoim kraju hazard jest legalny?
Czy grasz na loterii?
Dla kadego co miego

Doroli i dzieci odczuwaj podobn przyjemno z uprawiania spor
tu. Pywanie, eglowanie, narty, ywy, rower, jazda konna przycigaj
wiele rodzin podczas wakacji lub weekendw. Ju od maego dziecka
uczymy si sportw walki, na przykad judo, co pozwala lepiej pozna
siebie, by bardziej zadowolonym z wasnego ciaa i kontrolowa swoje
odruchy. Kade pokolenie wprowadza nowe dyscypliny sportowe. Dzi
panuje moda na deskorolk, lotni, snowboarding i windsurfing.
Jaki sport uprawiasz lub uprawiaby chtnie dla przyjemnoci?
Opisz go.
Zawody sportowe
Bardzo wielu kibicw pasjonuje si meczami piki nonej, (20) bie
gami maratoskimi czy (21) turniejami tenisowymi. Mona je ledzi
w telewizji. Duo dyscyplin sportowych stao si widowiskami przynosz
cymi dochody organizatorom. Mistrzowie danej dyscypliny sportowej
uprawiaj j jako zawd, poniewa trzeba duej trenowa, eby mie
szans na zwycistwo. Czy mieliby na to czas, gdyby rwnoczenie wyko
nywali inny zawd?
(22) Reklama i handel odgrywaj wan rol w widowiskach sporto
wych. Igrzyska olimpijskie, podobnie jak inne wielkie spotkania mi
dzynarodowe, bywaj niekiedy zakcane przez (23) konflikty politycz
ne i wanie pomidzy pastwami.
(wg Moja pierwsza encyklopedia. Larousse, s. 58, 59)
Czy znasz przykady ingerencji polityki w sport?
wiczenie 398
a) Przeprowad wywiad z trzema rnymi osobami na temat ich sposo
bw wypoczywania.
b) Jaki rodzaj rozrywki i wypoczynku odpowiada Ci najbardziej?
TEMAT XIII
wiczenie 399
Omw rol sportu w yciu modziey.
164
Szelc-Mays.p65 164 2012-07-05, 09:46

wiczenie 400
Co sdzisz o wspczesnych modelach zabawek dla dzieci? Czy zabawki
mog by niebezpieczne? Dlaczego?
wiczenie 401
Obejrzyj plansz 40. Omw z koleg przyjemnoci dla ekscentrykw.
Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT XIII
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
165
Szelc-Mays.p65 165 2012-07-05, 09:46

Temat XIV
WITA, UROCZYSTOCI, ZWYCZAJE

Plansza 41. wita rodzinne. Zwyczaje
Plansza 42. Uroczystoci, wita
PLANSZE 41 i 42. WITA RODZINNE. ZWYCZAJE.

UROCZYSTOCI, WITA
wiczenie 402
Podpisz rysunki:
wiczenie 403
Wyrazy pocz w pary:
WZR: zaprosi zaproszenie
1. bawi si a) wiato
2. ubiera b) zabawa
3. przemawia c) ubranie
4. y d)piew
TEMAT XIV
5. piewa e) przemwienie
6. wieci f) ycie
166
Szelc-Mays.p65 166 2012-07-05, 09:47

wiczenie 404
Dobierz okrelenia do podanych czasownikw:
WZR: Bawi si (jak) .wesoo
.....
przemawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
cieszy si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wieci . . . . . . . . . . . . . . . .
piewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . chodzi . . . . . . . . . . . . . . . .
zaprasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ubiera si . . . . . . . . . . . . .
gono, bardzo szybko, powanie, adnie, serdecznie, dugo, jasno
wiczenie 405
Napisz, czyje to wita? Czy obchodzisz te wita? Jak?
WZR: Dzie Nauczyciela wito
. . . . . .wszystkich
. . . . . . . . .nauczycieli
.................
Dzie Matki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dzie Babci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w. Mikoaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gwiazdka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowy Rok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 406
Znajd w sowniku wyrazy i uzupenij definicje:
WZR: Urodziny wito
. . . . . .w. .dzie,
. . . . . w. .ktrym
. . . . . . si
. . .urodzie
...............
Wesele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zjazd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Akademia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 407
Od lat sowem wito nazywa si dzie, w ktrym nie idzie si ani do
pracy, ani do szkoy, poniewa obchodzi si jak uroczysto.
Istniej wita narodowe, religijne, rodzinne.
Uporzdkuj wyrazy z ramki wedug schematu:
rocznica, urodziny, Boe Narodzenie, Dzie Zwycistwa, imieniny, chrzest,

Wielkanoc, wito Niepodlegoci, Popielec, pogrzeb, Wielki Post, lub
TEMAT XIV
167
Szelc-Mays.p65 167 2012-07-05, 09:47

wita kocielne wita pastwowe wita rodzinne
wiczenie 408
Dobierz synonimy do podanych rzeczownikw:
przyjcie, zwyczaj, lampki, sztuczne ognie, dania, Sylwester, nastrj, pochd,

podarunek, uroczysto
WZR: jubileusz .rocznica

.......
1. Nowy Rok . . . . . . . . . . . . . . . 6. wito . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. manifestacja . . . . . . . . . . . . . 7. atmosfera . . . . . . . . . . . . . .
3. potrawy . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. tradycja . . . . . . . . . . . . . . . .
4. stypa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. znicze . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. prezent . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. fajerwerki . . . . . . . . . . . . . .
wizenie 409
Przeczytaj tekst:
Staroytni Rzymianie obchodzili pocztek Nowego Roku 1 stycznia.
Rzdzone przez nich ludy przyjy rzymski kalendarz, a wraz z nim zwy
czaj witowania Nowego Roku w ten dzie. Zwyczaj ten rozprzestrze
ni si i przetrwa przez wieki. Inne ludy obchodz jednak Nowy Rok
w rnych terminach.
(wg Druga ksiga pyta i odpowiedzi, s. 107)
a) U tekst ycze noworocznych.

b) U program przyjcia Powitanie Nowego Roku.
TEMAT XIV
168
Szelc-Mays.p65 168 2012-07-05, 09:47

wiczenie 410
Pocz wyrazy z obu kolumn wedug wzoru:
1. Boe Narodzenie a) manifestacja
2. pogrzeb b) ledziwka
3. lub c) Wigilia
4. pochd d) wrby
5. Popielec e) wesele
6. andrzejki f) sztuczne ognie
7. karnawa g) stypa
8. Nowy Rok h) tusty czwartek
wiczenie 411
Dopisz synonimy do przymiotnikw:
podniosy, ponury, zwyczajowy, radosny, wystawny, witeczny, dostojny
WZR: religijny . .pobony

..........
tradycyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . .
huczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wzruszajcy . . . . . . . . . . . . . . . . .
uroczysty . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wesoy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
powany . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
smutny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wiczenie 412
Przeczytaj podane teksty.
Ktry tekst Ci zainteresowa?
Opowiedz gono o Twoim stosunku do organizowania uroczystoci.
1. Co to jest wito wieczek?

wito wieczek to ydowskie wito zwane Chanukka, ktre zazwy
czaj przypada w drugiej poowie grudnia. Obchodzi si je na pamitk
wydarzenia sprzed ponad 1000 lat, kiedy to ydzi z Judei wypdzili Sy
ryjczykw ze wityni jerozolimskiej. Po usuniciu ze wityni syryjskich
idoli i posgw chcieli zapali wite lampki, lecz znaleli jedynie jedn
ma ampuk oliwy. Ku zdumieniu wszystkich ta maleka ilo oliwy
TEMAT XIV
wystarczya na osiem dni. Od tego czasu ydzi pal wiece i daj sobie
podarunki dla upamitnienia tamtego wydarzenia.
169
Szelc-Mays.p65 169 2012-07-05, 09:47

Czy znae t histori?
Czy wydaa Ci si ciekawa? Czy znasz histori pochodzenia jakiego wita?
2. Dlaczego obchodzi si Wielkanoc?

Wielkanoc to najwaniejsze wito w kalendarzu chrzecijaskim. Czci
si wwczas mier i zmartwychwstanie Chrystusa. Jest to rwnie wi
to wiosny odrodzenia wszystkiego, co yje, po dugiej i mrocznej zi
mie.
Czy w Twoim kraju/miecie/domu obchodzi si Wielkanoc? Jak?
3. Dlaczego na Wielkanoc przygotowuje si pisanki?

Barwienie i zdobienie jajek na Wielkanoc jest zwyczajem rozpo
wszechnionym w wielu krajach, ale nie wiadomo, dlaczego Wielkanoc
tak nieodcznie zwizana jest z jajkami. Moe dlatego, e jajka s sym
bolem nowego ycia tak jak Wielkanoc.
Zrb projekt/wzr pisanek.
4. Czy prezenty gwiazdkowe zawsze kadzie si pod choink?

Nasz wity Mikoaj kadzie prezenty pod poduszk, ale w innych
krajach s rne zwyczaje. W Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczo
nych trzeba powiesi wieczorem przy ku poczoch, eby Santa Claus
mia gdzie woy przywiezione rzeczy. W Holandii i Austrii dzieci na
peniaj buty sianem i marchewkami dla konia witego Mikoaja, po
czym stawiaj je przed kominkiem. Rano w miejsce marchewki i siana
znajduj prezenty. W Hiszpanii za dzieci przygotowuj jedzenie dla
wielbdw Trzech Krli, a buty na prezenty stawiaj na parapecie okna.
Jak wyglda w. Mikoaj w Twoich marzeniach, gdy bye may?
5. Skd wzi si zwyczaj ubierania choinki na Boe Narodzenie?

Choinka jako symbol Boego Narodzenia pojawia si dopiero w dzie
witnastym wieku. Na og uwaa si, e pomys narodzi si w Niem
czech. Przedtem w Polsce na Boe Narodzenie wizano stroiki z ga
zek jody, kosw, somy i kolorowych wstek i podwieszano u sufitu.
(wg Druga ksiga pyta i odpowiedzi, s. 109110)
TEMAT XIV
Napisz opowiadanie pt. O czym mylaa choinka.
170
Szelc-Mays.p65 170 2012-07-05, 09:47

Mj sowniczek
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
TEMAT XIV
..........................................................
..........................................................
171
Szelc-Mays.p65 171 2012-07-05, 09:47

KLUCZ
KLUCZ
Rozwizania przykadowe
Oprac. Irena Dwornicka
TEMAT I
1. Ludzie, doroli, dzieci, starszy pan, niemowl, wysoki mczyzna, gruby m

czyzna.
3. a. Brzydki, drobny, duy, adny, may, mody, niski, prosty, przystojny, stary, red
ni, wysoki.
b. Wysoka, niska, mia, gruba, moda, stara, przystojna, brzydka, drobna, cika,
lekka.
4. Pan, pani, ucze, ludzie, dzieci, posta, doroli, kobieta, czowiek, modzie,
chopiec, mczyzna, uczennica, dziewczynka.
5. Wysoki niski, stary mody, brzydki adny, gruby niegruby, ciki lekki,
duy may, chopak dziewczyna, pan pani.
7. b. 1 b, 2 d, 3 a, 4 c.
9. Wzrost: wysoki, niski, redni, may, duy, tyczka.
Tusza: gruby, chudy, chudzielec, szczupy, tgi, zwalisty, dobrze zbudowany.
Wiek: noworodek, niemowl, maluch, przedszkolak, podlotek, mody, stary,
starszy (pan), starsza (pani), w rednim wieku, staruszek, emeryt, starzec.
Budowa ciaa: drobny, lekki, ciki, dobrze zbudowany, zwalisty, zgrabny,
niezgrabny, tyczka, zgarbiony, pochylony.
11. Stary wiek, gruby tusza, mczyzna czowiek, zwalisty budowa ciaa, szczu
py tusza, niski wzrost, chopiec czowiek, drobny budowa ciaa, mody
wiek, dziewczynka czowiek.
13. Przymiotniki: wysoki, niski, may, moda, modzi, szczupa, przystojny, tgi, zwa
listy, elegancka, stary, malutki.
Rzeczowniki: chopiec, modzieniec, panna, dziewczynka, facet.
Czasowniki: sta, siedzie, chodzi, wyglda, lee, spacerowa, i, wiczy,
biega, bawi si.
16. Ciki ciar, mody modo, stary staro, brzydki brzydota, smutny
smutek, elegancki elegancja.
17. Chudy chudn, may male, brzydki brzydn, prosty prostowa, stary
starze (si), budowa budowa, gruby grubie.
172
Szelc-Mays.p65 172 2012-07-05, 09:48

18. Brzydkie wosy, krtkie wosy, czarne wsy, siwe wosy.
KLUCZ
19. Ona ma krtkie, czarne wosy. Ona ma warkocz. On nie ma wosw. Ona ma
dugie wosy.
21. Oczy: pikne, adne, mae, due, smutne, wesoe, czarne, brzowe, niebieskie,
zielone, jasne, ciemne.
Wosy: rzadkie, gste, dugie, krtkie, proste, siwe, tuste.
23. 1) mie krtkie, proste wosy, 2) malowa wosy, 3) rozjania wosy, 4) ci

wosy, eby byy krtkie, 5) lekko skrci, wyrwna, 6) zrobi ondulacj, 7) po
malowa tylko cz wosw, 8) by bez wosw, 9) zrobi fryzur, 10) mie
przedziaek.
24. 1) kok, 2) przedziaek, 3) grzywka, 4) pejsy, 5) warkocz, 6) loki.
25. A: uoone wosy, trwa ondulacj, loki, kok, afro, koski ogon, kucyki,
rozpuszczone/upite wosy, warkocz.
B: krtkie wosy, z przedziakiem, na jea, z grzywk.
26. a. Oczy: czarne, brzowe, zielone, niebieskie, piwne, ciemne, jasne, szare.
Wosy: siwe, biae, czarne, brzowe, blond, rude, marchewka, szatyn, jasne,
ciemne, szpakowate.
b. 1) umie wybra, umie (waciwie) oceni, 2) uywa okularw, 3) nie ci
na wosw, 4) mie brod i/lub wsy, 5) mie sztuczne wosy, 6) mie brod.
27. Szatyn ma brzowe wosy, broda zarost (wosy) na brodzie, loki wosy
krcone, wsy zarost (wosy) pod nosem, siwy ma biae wosy, brunet ma
ciemne wosy, fryzura uoone/obcite wosy, peruka sztuczne wosy.
30. Negatywne: brzydkie, mae, rzadkie, suche, tuste, wyupiaste, zezowate, przyli
zane, wyskubane.
Pozytywne: adne, gste, due, krcone, byszczce, puszyste, pikne, sarnie,
ywe, wyraziste.
32. 1. Farb, szamponem koloryzujcym, henn, na wszystkie kolory.
2. Noyczkami, maszynk, na krtko, na jea, z grzywk, z przedziakiem.
3. W loki, w kok, w koski ogon, we fryzur, w kucyki, splata.
4. Farb, lakier, el, trwa ondulacj.
5. Rcznikiem, suszark.
34. Maestwo to m i ona. Rodzestwo to bracia i siostry. Dziadkowie to babka

i dziadek. Dzieci to synowie i crki. Krewni to wujowie, ciotki, kuzyni.
35. Syn crka, matka ojciec, mama tata, brat siostra, dziadek babka, wujek
ciotka.
38. Kuzyn syn wuja, syn ciotki
173
Szelc-Mays.p65 173 2012-07-05, 09:48

babka matka ojca, matka matki
siostrzeniec syn siostry
KLUCZ
szwagier brat ony, brat ma

te ojciec ony, ojciec ma
rozwdka kobieta rozwiedziona.
39. 1) rodzestwo, 2) dziadkowie, 3) wnuki, 4) teciowie, 5) rodzice, 6) wujowstwo,
7) pastwo, 8) kuzyni.
40. 1 d, 2 a, 3 g, 4 b, 5 h, 6 c, 7 e, 8 k, 9 j, 10 i, 11 f.
44. Ta rodzina jest liczna i bogata.

46. Mylcy bezmylny, pracowity leniwy, towarzyski nietowarzyski, kulturalny
niekulturalny, miy niemiy, wesoy smutny.
47. a. Towarzyski, dobry, kulturalny, przyjemny, sympatyczny, serdeczny, yczliwy,
uprzejmy, wesoy, fajny.
b. Nietowarzyski, zy, niekulturalny, nieprzyjemny, niespokojny, niesympatyczny.
48. Serdeczny yczliwy, sympatyczny, uprzejmy, uczynny. Niedbay niedokadny,

lekkomylny. Porywczy raptus, postrzelony, szybki, niespokojny, gwatowny.
Samotny nietowarzyski, odludek. Inteligentny zdolny, mdry, mylcy, by
stry, genialny.
49. 1. Szybki, wolny, flegmatyk, ywy, niespokojny, powany, nerwowy, gwatowny,
porywczy, postrzelony, zbzikowany, raptus. 2. Mdry, gupi, mylcy, bezmylny,
wyksztacony, niewyksztacony, erudyta, inteligentny, nieinteligentny, zdolny,
mao zdolny, tpy, bystry, genialny, krytyczny, oczytany, pilny, ywy umys.
3. Zy, dobry, leniwy, pracowity, nieprzyjemny, przyjemny, niesympatyczny, sym
patyczny, niemiy, miy, egoista, odludek, samolub, gbur, agodny, zoliwy, lek
komylny, odpowiedzialny, gwatowny, oszczdny.
50. Surowy taki, ktry nie jest agodny, lecz krytyczny. Skpy taki, ktry nie lubi
dawa, nie jest rozrzutny. Serdeczny taki, ktry jest yczliwy dla innych, przy
jemny. Kulturalny ten, kto jest wyksztacony, oczytany i dobrze wychowany.
Nietowarzyski taki, ktry lubi by sam, nie szuka towarzystwa. Wyksztacony
kto, kto duo umie, duo si nauczy, ma wiedz.
51. Plusy: mdry, erudyta, oczytany, mylcy, inteligentny, wymagajcy, kulturalny,

pracowity, pilny.
Minusy: gupi, bezmylny, tpy, leniwy, nierb, nietowarzyski, egoista, samo
lub, niekulturalny, cham, gbur, zoliwy, nudny.
52. Inteligencja, zo, serdeczno, powaga, samotno, uprzejmo, skpstwo,
smutek.
53. Chamski, zoliwy, uczynny, surowy, tpy, bystry, lekkomylny, sympatyczny.
54. Gupie, myle, weseli si (cieszy si), pracowa, wyksztaci, wymaga.
174
Szelc-Mays.p65 174 2012-07-05, 09:49

TEMAT II
KLUCZ
56. Przejcie, autobus, blok, budynki, tramwaj, wiata sygnalizacyjne, koci.
57. Jad samochodem. Jad tramwajem. Stoj przed sklepem. Jad autobusem.
Id po chodniku. Id po przejciu. Jad takswk. Stoj na trawniku.
58. Dom: blok, wieowiec, budynki. Pojazd: samochd, pocig autobus, tramwaj,
rower, takswka. Obiekt kultury: kino, teatr, biblioteka.
59. Pojazdy: pocig, autobus, tramwaj, takswka, rower. Miasto: chodnik, park, przej
cie, wieowiec, dzielnica, ulica. Obiekt kultury: teatr, kino, biblioteka.
60. Kocielny, dzielnicowy, miejski, kulturalny, tramwajowy, teatralny, uliczny, par
kowy.
61. Dom domek domowy domeczek; ulica uliczka uliczny ulicznik;

komunikacja komunikacyjny; restauracja restauracyjny restaurator.
62. 1 takswka, 2 latarnia uliczna, 3 blok, 4 filharmonia.
63. a. 1) park, obszar zielony, 2) przeprowadzka, 3) filharmonia, teatr, kino, dom
kultury, placwka kulturalna.
b. 1) wiata uliczne, 2) sklep, dom towarowy, supermarket, 3) droga szybkiego
ruchu, 4) kino, teatr, filharmonia.
64. 1) budynek, 2) wiata sygnalizacyjne, 3) lampa uliczna, 4) kanalizacja, 5) ta
bliczka, 6) takswka, 7) jezdnia, szyny, tory.
65. Kanalizacja, wie, wieowiec, autostrada, komunikacja.
66. 1. Powstaa stopniowo, z upywem lat. 2. Praca inna ni rolnictwo. 3. Zabudowa

jest gsta. 4. Rozbudowane drogi i tory. 5. Kanalizacja i wodocigi. 6. Urzdze
nia dostarczajce prd elektryczny. 7. Sklepy. 8. Warsztaty i miejsca obsugi
klientw.
70. 1. po, 2. w, 3. z, 4. do, 5. do, 6. na, 7. po, 8. na, 9. w, 10. po.
71. Fabryka, domek, przystanek, schody, ogrdek, blok.
72. W centrum jest plac, kino, kawiarnia i park. W rdmieciu s szkoa i przed
szkole. Dalej od centrum s domy i koci.
75. Autobus, tramwaj, samochd, rower, takswka, pocig. Tylko w miecie zazwy
czaj s tramwaje i takswki.
78. Klatka schodowa to miejsce w bloku lub wieowcu, gdzie s schody. Peryferie to
miejsca oddalone od centrum. Ptla tramwajowa to plac, na ktrym tramwaj
koczy i zaczyna jazd. Skwer to may obszar zielony z trawnikiem i awkami.
Najemca to osoba, ktra korzysta z cudzego mieszkania lub pokoju za zapat.
Winda to urzdzenie do woenia osb i towarw w gr i w d. Metro to kolej
podziemna. Parter to dolna cz domu.
79. Dla pojedynczych osb: willa, dom jednorodzinny, dom parterowy, mieszkanie.
Dla wszystkich: restauracja, kawiarnia, teatr, kino, fabryka, zakad pracy, szkoa,
przedszkole, kamienica, blok, wieowiec.
175
Szelc-Mays.p65 175 2012-07-05, 09:49

82. I do: kina, filharmonii, restauracji, kawiarni, kocioa, koleanki, domu, lasu,
KLUCZ
parku, muzeum. I na: film, obiad, kaw, koncert, posiedzenie, msz w., lot
nisko, wystaw, rewi mody, imprez.
83. 1) temu, 2) na, 3) w, 4) w, 5) u, 6) w, 7) z, 8) w, 9) w, 10) do, 11) na, 12) na,
13) tego, 14) na, 15) ani, 16) ani, 17) w, 18) za, 19) po, 20) w, 21) przed.
84. Miasta powyej 2 milionw:
Stolice: Tokio, Rzym, Warszawa, Pekin, Moskwa, Wilno, Pary, Berlin, Nowy
York.
Zabytkowe: Rzym, Warszawa, Krakw, Wenecja, Moskwa, Wilno, Pary, Berlin.
85. 1 b, 2 c, 3 a, 4 e, 5 d, 6 f, 7 g.
86. 1 c, 2 a, 3 b, 4 e, 5 d, 6 f.
87. Kuchnia, azienka, pokj dziecinny, ubikacja.
88. 1) drzwi, 2) ciana, 3) sufit, 4) okno, 5) podoga, 6) piec.
90. azienka koo korytarza. ciana przy cianie. Telefon w pokoju, w przedpokoju.
Okna w pokoju, w kuchni. Sufit nad podog. Piec w pokoju, w kuchni.
92. 1) korytarz, 2) drzwi, 3) mieszkanie, 4) balkon, 5) schody, 6) winda, 7) zsyp na

mieci.
94. (+) komfortowe, soneczne, samodzielne, przestronne, nowe, przytulne, cie
pe, tanie, adne.
() ciasne, stare, wsplne, zimne, brzydkie, niewygodne, drogie.
95. Jadalnia to pokj, w ktrym si je posiki. Piec, kaloryfer to urzdzenia do
ogrzewania. Strych, piwnica, spiarnia to pomieszczenia do przechowywania
rzeczy. Strych mieci si pod dachem, a piwnica pod budynkiem. Balkon to
pyta z porcz wystajca ze ciany domu. Taras to odkryta, paska cz budyn
ku na parterze domu, otoczona balustrad. Przedpokj, korytarz to przejcie
midzy pokojami i kuchni. Umeblowanie, wyposaenie to przedmioty uywa
ne w mieszkaniach, sklepach i urzdach.
96. 1) azience, 2) pracowni, 3) piwnicy, 4) salonie, 5) wsplne, 6) kaloryferze,
7) tarasie, 8) umeblowanie.
97. Ssiad to osoba mieszkajca obok nas. Mieszkaniec to osoba, ktra mieszka. Go
spodarz to najwaniejsza osoba zarzdzajca domem. Gospodyni to pani domu.
Domownik jest jedn z osb mieszkajcych w jednym mieszkaniu. Lokator to
osoba zajmujca mieszkanie. Wsplokator mieszka z innymi lokatorami. Najem
ca to osoba, ktra wynajmuje lokal. Wspmieszkaniec jest osob, z ktr dzielimy
mieszkanie lub dom. Waciciel to osoba, ktra posiada dom lub mieszkanie.
98. 1. Z Niemcami, ktrzy zamieszkali w Polsce. 2. Domy chopw i gospody. 3. Domy

lepione glin i plecione z chrustu, bez kominw, z ktrych dym z paleniska
wydobywa si otworem w dachu. 4. Po poarze budowano domy w rwnym rz
dzie. 5. Pomieszczenia. 6. adne i due pomieszczenie z kominkiem. 6. Ubi
kacje.
176
Szelc-Mays.p65 176 2012-07-05, 09:50

99. 1) taras, loggia, 2) pokj do pracy, gabinet, 3) kawalerka, 4) korytarz, 5) pod
dasze, 6) schowek, 7) przyziemie, 8) grzejnik, 9) stopnie, 10) wejcie, wyjcie,
KLUCZ
brama.
102. 1) garsoniera, 2) pracownia, 3) strych, 4) piwnica, 5) meble, umeblowanie.
103. Krowa, kot, kura, winia, pies, ko.

104. Warzywa, owoce, trawa, drzewo, krzak, las.
105. Wzek, rower, traktor, samochd.
106. Zwierzta: winia, kura, kot, pies. Roliny: krzaki, kwiaty, trawa, drzewo. Pojaz
dy: samochd, maszyna rolnicza, wzek, rower.
107. Ogrodowy, leny, polny, rolniczy, chopski, gospodarczy, owocowy, przyrodni
czy, psi.
108. Owca, kaczka, krlik, mysz, indyk, g, kogut.

109. 1) mieszkanie dla kur, 2) pomieszczenie dla wi, 3) pomieszczenie na zboe
i som, 4) miejsce, gdzie rosn drzewa owocowe, 5) mieszkanie dla krw,
6, grzdki z jarzynami, 7) miejsce, skd czerpie si wod, gbokie, wykopane
w ziemi, 8) maszyna do koszenia zboa i trawy, 9) pojazd konny, 10) ogrodzenie.
110. 1) dom, 2) studnia, 3) stajnia, 4) obora, 5) chlew, 6) kurnik, 7) pot, 8) psia
buda.
111. Sia zboe, traw, pszenic. Uprawia ziemi, pole, marchewk. Ogrodzi
podwrko, sad. Karmi zwierzta, kury, kaczki. Hodowa zwierzta, kury,
kaczki, kwiaty. cina drzewa, gazie. zboe.
112. Owczy, zboowy, kurzy, jarzynowa, kaczy, somiany, mysi, zagrodzony, stajenny,
sienny.
113. Sia, siej, siejesz, sieje, siejemy, siejecie, siej (siewnik, siewca).
Hodowa, hoduj, hodujesz, hoduje, hodujemy, hodujecie, hoduj (hodow
ca, hodowla).
Plewi, plewi, plewisz, plewi, plewimy, plewicie, plewi (plewienie, plewka).
TEMAT III
117. Maluje, pierze, pastuje, wiesza pranie.

118. Szczotka, kosz, klucze, pralka, sprztaczka, pasta.
119. 1 c, 2 g, 3 e, 4 b, 5 d, 6 f, 7 a.
120. Brudny, nieporzdny, niewiey, brzydki, niesprztnity, niezadbany,
nieuprany.
121. Sprztaczka, malarz, brudas, gospodarz.
122. Porzdki: sprzta, my, pra, czyci, zamiata, odkurza. Narzdzia do robie
nia porzdkw: szczotka, miota, cierka, trzepaczka, mietniczka. rodki czy
stoci: mydo, proszek, pasta, pyn do mycia, woda.
177
Szelc-Mays.p65 177 2012-07-05, 09:50

123. 1) past, cierk, szczotk, 2) miot, szczotk, 3) froterk, cierk, 4) odkurza
czem, cierk (prochwk), 5) cierk, szmat, 6) szczotk, gbk, 7) trze
KLUCZ
paczk.
125. 1) wietrz, 2) pior, 3) tapetuj, 4) maluj, tapetuj, lakieruj, naprawiam,
czyszcz, 5) mierdz, robi baagan.
126. Klei, mieci, trzepa, froterowa, odkurza/kurzy, brudzi, szczotkowa,
zamiata, ciera, pastowa.
128. a. wy, b. wytrzepa zakoczy trzepanie (przetrzepa skr = zbi), przyklei

zakoczy klejenie, naklei za pomoc kleju umieci jedn rzecz na
drugiej, wymurowa skoczy murowanie, przymurowa przytwierdzi do
muru, wystawia stawia na zewntrz, nastawia wcza (np. radio) / za
cz (np. gotowanie zupy).
129. Trzepa, odkurza, sprzta, ciera, wietrzy, klei.
130. Uderza trzepaczk w dywan. Bi dziecko, zwierz. Przeglda dokadnie (o cel
niku).
Czyci cierk meble z kurzu. Gwatownie kci si. Niszczy podeszwy bu
tw chodzc.
Pokrywa cian farb. Malowa osob. Mwi jaka bdzie przyszo.
Usuwa brud z ubrania (w pralni). Pozbywa si z partii pewnych osb. Szczot
kowa zby, my je.
Rozrzuca rzeczy, robi nieporzdek. Mie gonitw myli. Mie niepoukada
ne dokumenty.
131. 1. Sprzta, pastowa, pra (robi pranie), wiesza pranie, czyci, porzdko
wa, zamiata, odkurza, zetrze, wytrze/wyciera, wynosi mieci, szorowa,
froterowa, trzepa, wietrzy. 2. Malowa, naprawia, odnawia, tapetowa, la
kierowa. 3. Szczotka, miota, zmiotka, mietniczka, froterka, odkurzacz, cier
ka, szmata, trzepaczka, wiadro, wiaderko, gbka, farba, pdzel, miednica, mi
ska. 4. Mydo, pasta, pyn do prania i zmywania, proszek.
132. Myje si, kpie si, bierze prysznic, czesze si, myje zby, pierze.
133. 1) lustro, 2) grzebie, 3) szczotka, 4) noyczki, 5) szczoteczka do zbw, 6) pa
sta, 7) rcznik, 8) papier toaletowy.
134. 1 e, 2 d, 3 b, 4 c, 5 a.
136. 1) mydem, 2) rcznika, 3) szczoteczk i past, 4) grzebieniem, 5) pralce.
137. Je, kupi, rysowa, klei, czeka, gotowa, strzyc.

138. 1. Lustro, rcznik, papier toaletowy, szczotka do wosw, do mycia zbw, do
rk, grzebie, noyczki, pasta, mydo, gbka, pinceta, pilnik, pdzel, wata,
maszynka do golenia, noyk, yletka, brzytwa, suszarka do wosw.
2. Krem, cienie, r, puder, tusz (do rzs), szminka, kredka, dezodorant,
pianka do golenia, balsam, el.
3. Szlafrok, paszcz kpielowy, kapcie, pantofle, czepek kpielowy.
178
Szelc-Mays.p65 178 2012-07-05, 09:50

139. Higiena: wanna, prysznic, umywalka, bidet, lustro, papier toaletowy, szczotki,
grzebie, mydo, pasta, pilnik, pinceta, dezodorant, wata, gbka, przybory do
KLUCZ
golenia. Uroda: szminka, kredka, balsam, perfumy, krem, cienie, r, puder,
tusz (do rzs), owek.
140. Ruchome: przybory toaletowe, miednica, rcznik, waga azienkowa, zasonka.
Nieruchome: wanna, toaleta, bidet, umywalka, prysznic.
143. Gbka suy do mycia ciaa, suszarka suy do suszenia wosw, golarka suy do
golenia zarostu, brzytwa suy do golenia zarostu, pasta do zbw suy do
mycia zbw, szampon suy do mycia wosw, dezodorant suy do neutralizo
wania zapachu potu.
144. 1) kosmetyki do upikszania, 2) przybory do golenia, 3) urzdzenia do mycia
i kpieli, 4) ubiory, 5) kosmetyki do uzyskania zapachu, 6) przybory do mycia.
147. Lodwka, szafka, kuchenka, st, krzeso, formy do ciasta.

148. 1 b, 2 a, 3 d, 4 e, 5 f, 6 c.
150. Gotujemy, kroimy, jemy, pieczemy.
152. Nakrycie to talerze i sztuce, ktre kadzie si na stole do posiku dla jednej
osoby. Zastawa stoowa to komplet naczy uywanych do posiku. Sztuce to
noe, widelce i yki. Garnki to garnki, patelnie, rondle, brytfanny, czajniki.
Sprzt kuchenny to lodwka, chodziarka, zamraarka, suszarka, mikser, my
nek, ekspres do kawy, waga, piekarnik, kuchenka, st, krzeso, zlewozmywak,
zlew, kran.
153. Lodwka, chodziarka, zamraarka, czajnik elektryczny, kuchenka elektrycz
na, mynek do kawy, ekspres do kawy, piekarnik elektryczny, elektryczna ma
szynka do misa, robot kuchenny.
154. Te wszystkie przedmioty su do pieczenia. Stolnica suy do wakowania na
niej ciasta. Waek suy do wakowania ciasta. Sitko suy do przesiewania
mki. Foremki su do pieczenia ciastek (lub wycinania ciastek z ciasta). N
suy do krojenia. Waga suy do waenia produktw.
155. 1. Pracowa pilnie w kuchni, gotowa. 2. Stale gotowa. 3. By smakoszem,
wiedzie co jest dobre do jedzenia. 4. Wiedzie jak dana rzecz lub zjawisko
powstaje.
157. Herbat miesza yeczk. Kaw sodzi cukrem. Zup soli sol. Chleb sma
rowa masem. Garnki my myjk.
159. 1. Jedzenie spoywane przez Chiczykw, ich potrawy narodowe. 2. Przygoto
wywanie ywnoci zdrowotnej, np. dla chorych. 3. Darmowa kuchnia dla bied
nych. 4. Potrawy najczciej gotowane w domu. 5. Kuchenka na prd elek
tryczny. 6. Potrawy bez misa. 7. Jedzenie gotowane w warunkach obozowych,
turystycznych lub na poligonie wojskowym.
179
Szelc-Mays.p65 179 2012-07-05, 09:51

160. 1) na, 2) do, 3) na, 4) do, 5) na, 6) do, 7) do, 8) na.
161. 1) ekspres do kawy, 2) waza, 3) kubek, 4) taca, 5) dzbanek, 6) salaterka,
KLUCZ
7) mikser, 8) chochla, 9) sitko, 10) wentylator.
163. 1) okno (+), 2) radio (+), 3) lustro (+), 4) obraz (+), 5) formy do ciast (),
6) piec gazowy ().
164. Zegar, lustro, fotel, obraz, poduszka.
165. 1) dywan, 2) lustro, 3) chodnik, 4) lampa, 5) kodra.
166. 1) szafie, 2) kodr, 3) dywan, 4) fotel, 5) obraz, 6) krzele, 7) lustrze, 8) lamp.
171. Cikie: tapczan, ko, szafa, meblocianka, st.

Lekkie: stolik, krzeso, obraz, pka.
172. 1) eczko, 2) gobelin, 3) szafa, 4) sznur, 5) kaseta, 6) yrandol.

173. Do relaksu: adapter, gramofon, odtwarzacz video, odtwarzacz laserowy, ma
gnetofon, radio, telewizor, suchawki, kompakt, pyta gramofonowa, kaseta,
tama.
Sprzt elektroniczny: adapter, gramofon, odtwarzacz video, odtwarzacz CD,
magnetofon, radio, telewizor, suchawki, mikrofon, gonik, kolumna goni
kowa, pilot.
Sprzt owietleniowy: lampa, kinkiet, arwka, yrandol.
174. 1) pociel, 2) sprzt owietleniowy, 3) sprzt elektroniczny, 4) pociel, 5) me
bel (sprzt), sprzt elektryczny.
176. Odtwarzacz video suy do odtwarzania kaset video. Rega suy do przechowy
wania ksiek. Szuflada jest wysuwan czci mebla, np. stou lub szafki, suy
do przechowywania drobnych przedmiotw. Meblocianka to zestaw mebli,
pek i szafek zamocowanych obok siebie. Odtwarzacz spacerowy suy do
odtwarzania pyt i kaset podczas przemieszczania si. Sejf suy do przechowy
wania pienidzy, papierw wartociowych i kosztownych przedmiotw.
TEMAT IV
178. Dwunasta, pierwsza, pierwsza trzydzieci, druga dziesi.

179. Zegar soneczny, zegarek na rk, budzik.
180. Pitnacie po dwunastej, pitnasta trzydzieci, za pitnacie pita, pitnacie
po szstej.
181. 1. Wiosna: marzec, kwiecie, maj. 2. Lato: czerwiec, lipiec, sierpie. 3. Jesie:
wrzesie, padziernik, listopad. 4. Zima: grudzie, stycze, luty.
182. Zegar bije wydaje dwik o okrelonej godzinie.

Zegar chodzi dziaa, pokazuje godziny.
180
Szelc-Mays.p65 180 2012-07-05, 09:51

Zegar si spieszy le dziaa, wyprzedza czas.
Zegar stoi nie dziaa, nie pokazuje dobrze czasu.
KLUCZ
183. wit gdy wschodzi soce
rano od wschodu soca do poudnia
poudnie okoo godziny dwunastej
popoudnie po godzinie dwunastej a przed osiemnast
wieczr przed zachodem soca
noc gdy soce zaszo, midzy dwudziest a witem.
184. 1) 24, 2) 12 godzin, 3) To zaley od pory roku, zim wczeniej, 4) 60, 5) 60.
189. Wtorek bo jest to dzie wtry (dawniej znaczyo: drugi)

roda bo w rodku tygodnia
czwartek bo czwarty dzie tygodnia
pitek bo pity dzie tygodnia
niedziela od nie dziaa (nie robi).
190. Luty w staropolskim jzyku znaczyo mrony,
marzec pochodzi z jz. aciskiego Martius,
kwiecie bo kwitn roliny,
maj mai znaczyo dawniej ozdabia zielonymi gazkami,
czerwiec wtedy pojawiay si czerwie pszczele,
lipiec kwity lipy,
sierpie niwa dokonywano sierpami,
wrzesie od kwitncych wrzosw,
padziernik od padzierza lnianego,
listopad bo spadaj licie z drzew,
grudzie nazwa pochodzi od grudy, czyli zamarznitego kawaka ziemi.
193. On si ubiera o wp do sidmej. On je niadanie o sidmej. On jedzie do

pracy o wp do smej.
194. Rano: budzenie si, wstawanie, zaatwianie si, mycie si, czesanie, ubieranie
si, jedzenie niadania, wychodzenie. Wieczorem: zostawanie w domu, wy
chodzenie, spacerowanie, uczenie si, bawienie si, jedzenie kolacji, sucha
nie radia, ogldanie telewizji, odpoczywanie, czytanie.
W nocy: spanie.
TEMAT V
205. Poczta, okienko, telefon, listonosz, ksika telefoniczna, listy, pienidze, tele
gram, pocztwki, znaczek.
206. I. Na list czy na kartk? Prosz. II. Gdzie jest ksika telefoniczna? Dzikuj.
III. Okoo 20 minut. 5 zotych za minut.
208. 1) telefoniczna, 2) pocztowy, 3) telefoniczny, 4) miejscowa, 5) zwyky, 6) tele
foniczna, 7) pocztowy, 8) ekspresowy.
181
Szelc-Mays.p65 181 2012-07-05, 09:52

210. Przygotowa eton. 2. Podnie suchawk. 3. Woy eton do otworu. 4. Wy
KLUCZ
bra numer. 5. Aby przeduy rozmow, doda nastpny eton. 6. Odebra

niewykorzystane etony.
212. 1. Kupuje si koperty i kartki. 2. Zamawia si rozmowy telefoniczne. 3. Wysya
si przekazem pienidze. 4. Wysya si i odbiera paczki. 5. Pobiera si pieni
dze czekiem. 6. Wysya si telegramy.
213. 1 e, 2 g, 3 h, 4 f, 5 b, 6 i, 7 j, 8 a, 9 c, 10 d.
214. 1) nieczynny, 2) wysa, 3) automatyczne, 4) wykrci, 5) dzwoni, 6) podj,
7) zajty, 8) przekaz.
215. 1) adresata, 2) byskawiczna, 3) komrkowy, 4) krtki przerywany, 5) midzy

narodowych, 6) priorytet, 7) czek, 8) ozdobne.
216. B. Chciabym zamwi rozmow z Brazyli.
A. Jakie miasto i numer?
217. I. Korespondencja: list, pocztwka, telegram, koperta, znaczek, depesza, wi
dokwka, adres, nadawca, adresat.
II. Komunikacja telefoniczna: telefon, rozmowa, numer, aparat, ksika, gos,
automat, budka, tarcza, suchawka, eton, poczenie, karta magnetyczna.
III. Poczta urzd: poczta, okienko, listonosz, kasa, waga, skrzynka, opata,
wpata, urzdniczka, awizo, formularz, blankiet, wezwanie, prenumerata, urzd
lokalny.
218. Porozmawia, zaczeka, zamwi, poczy, wysa, wybra, nakrci, zrealizo
wa, podj, zaadresowa.
219. Nadany, wypeniony, skadany, naklejany, spakowany, adresowany, wysyany,
zajty, zepsuty, podpisany.
TEMAT VI
220. Walizka, teczka, mapa, turysta, bilet, wagon, konduktor, przyroda.

221. Restauracja, nie wyrzuca butelek, nie pali, przechowalnia bagau, kem
ping, uwaga, dzikie zwierzta, ostronie z ogniem, toalety.
222. Konduktor kontroluje bilety. Kierowca wozi pasaerw. Przewodnik oprowa
dza turystw.
223. Przystanek autobusowy, tramwajowy. Karta tramwajowa. Pocig osobowy, po
spieszny. Wagon restauracyjny. Zabytek kultury. Walizka cika, dua. Klasa
druga, pierwsza. Hotel turystyczny, luksusowy.
224. 1) papierosa, 2) podr, 3) pokj, bilety, 4) zabytki, muzeum, 5) w hotelu,
w namiocie, 6) widoki, zabytki, 7) bilety, karty, miejscwki.
225. 1. Skoczy jazd tramwajem, opuci tramwaj. 2. Odda przesyk do poci

gu w celu przewiezienia kolej. 3. Zmienia pojazd w czasie podry. 4. Zam
wi bilet z wyprzedzeniem. 5. yczenia dla osoby, ktra wyjeda w podr.
182
Szelc-Mays.p65 182 2012-07-05, 09:52

226. 1. Pocig, ktry zatrzymuje si na waniejszych stacjach. 2. Pocig, ktry jest
szybszy ni pocig popieszny. 3. Pocig czcy dwa due miasta. 4. Pocig,
KLUCZ
ktry nie przyjeda zgodnie z rozkadem jazdy.
227. Wdrwka: plecak, piwr, namiot, kompas, latarka, butla gazowa. Pocig:
walizka, torba, rozkad jazdy, termos, parasol, gazeta.
228. Restauracja, bar, basen, korty tenisowe, plac zabaw, mona przyjeda ze zwie
rztami, uatwienia dla inwalidw, pralnia i prasowalnia, gara.
230. Restauracja, kawiarnia, przechowalnia bagau, poczta, wymiana pienidzy,

biuro rzeczy znalezionych, sklep z upominkami, fryzjer, toalety, poczekalnia.
231. 1. Konduktor sprawdzi mj bilet. 2. Pasaer rozmawia ze mn. 3. Kontroler
sprawdza mj bilet i legitymacj. 4. Kelner w wagonie restauacyjnym poda
mi herbat. 5. Kieszonkowiec mnie okrad.
234. 1 b, 2 a, 3 d, 4 e, 5 c, 6 h, 7 f, 8 g.
235. Pocig, tramwaj, rower, samochd, wz, statek, autobus, samolot.

236. A. Statkiem nie mona lata. Pocigiem nie mona pywa. Rowerem mona
jedzi. B. Samolotem mona lata. Statkiem mona pywa. Autobusem, po
cigiem, tramwajem, samochodem, wozem i rowerem mona jedzi.
237. Gry, morze, jezioro, rzeka, las. Chc jecha w gry. Chc jecha nad morze,
nad jeziora, nad rzek. Chc jecha do lasu, miasta.
238. 1) pocigiem, 2) samolot, 3) autobusem, 4) grach, 5) rowerze, 6) na motocy
klu, 7) morzem, 8) statkiem, 9) samoloty, 10) niebie.
239. Samochd osobowy/dostawczy. Pocig popieszny/ osobowy/ ekspresowy.

Autobus miejski/popieszny. Motocykl szybki/ mocny/wolny. Statek pasa
erski/powietrzny/wycieczkowy. Las gsty/duy. Gry wysokie/niskie/stro
me. Ulica szeroka/ wska/duga. Podr ldowa/powietrzna/wodna. Lotni
sko krajowe/midzynarodowe.
240. 1. Tratwa transport wodny przewz ludzi i towarw 2. Doroka transport
konny przewz osb. 3. Kuter transport wodny pow ryb. 4. Psi zaprzg
transport ldowy przewz towarw i ludzi. 5. aglwka transport wodny
przewz ludzi. 6. Ciarwka transport ldowy przewz towarw. 7. Stero
wiec transport powietrzny przewz ludzi i towarw. 8. Balon transport
powietrzny przewz ludzi. 9. Lotnia transport powietrzny przewz czo
wieka.
241. Arab jedzi na wielbdzie. Hindus jedzi na soniu. Kowboj jedzi na koniu.
Eskimos uywa psiego zaprzgu. Chopczyk jedzi na koniku na biegunach.
Meksykanin uywa osa.
242. Wiatr, sia mini (wiosa), motor (migo), woda, elektryczno (silnik), ben
zyna/ropa (silnik), energia atomowa/ wgiel/ropa.
243. 1. Wz, samochd, furgonetka, ciarwka, tramwaj, autobus, pocig, rower,
motocykl. 2. Statek, jacht, barka. 3. Samolot, helikopter, awionetka.
183
Szelc-Mays.p65 183 2012-07-05, 09:53

244. W grach konieczne s: buty, plecak, piwr, namiot, materac. Nad wod
potrzebne s: butla gazowa, palnik, menaki, wdka. Na wdrwce potrzebne
KLUCZ
s: mapa, kompas, dobre buty, plecak.
245. 1. Zmienia miejsce pobytu. 2. Posugiwa si pojazdem. 3. Porusza si w po

wietrzu. 4. Uruchamia pojazd i jecha nim. 5. Powodowa, e co porusza si
w potrzebnym kierunku. 6. Zrobi czynnoci, ktre uatwi pniej wykona
nie danego zadania. 7. Opuci miejsce pobytu na duej. 8. Uoy, przemy
le przysze czynnoci. 9. Porusza si na nogach. 10. Oglda, poznawa
miasto lub teren w celach turystycznych. 11. Pozbywa si, gwnie pienidzy
na towary lub usugi. 12. Zamierza (planowa) wyjazd lub wyjcie z domu.
13. Poznawa fakty na dany temat lub umawia si z kim. 14. Zamawia sobie
co z gry, przed terminem. 15. Zgasza ch otrzymania czego w przyszoci.
16. Przenosi drog morsk, po wodzie, np. rzece lub jeziorze odzi z agla
mi. 17. Porusza si z miejsca na miejsce.
246. Sia mini: rower, kajak, dka, tratwa. Benzyna, ropa: samochd, autobus,
ciarwka, furgonetka, motocykl, skuter, statek, samolot. Elektryczno: tram
waj, pocig, trolejbus. Wiatr: aglowiec, jacht, aglwka, szybowiec, lotnia, balon.
247. 1 i, 2 e, 3 d, 4 g, 5 h, 6 f, 7 c, 8 b, 9 a.
248. Dobre strony podrowania: poznajemy nowe kraje, zwiedzamy zabytki, podzi
wiamy przyrod, poznajemy nowych ludzi i ich zwyczaje, poszerzamy wiedz
o wiecie. Ze strony podrowania: mczymy si w rodkach transportu, nie
mieszkamy w domu, ponosimy wysokie koszty, jestemy rozdzieleni z rodzin.
249. Podr sentymentalna to wyjazd do miejsc, z ktrymi jestemy zwizani uczu
ciowo. Podr w gb siebie to zamylenie si nad sob, nad sw natur. Pod
r w czasie to przeniesienie si myl (wyobrani) w inne czasy, przyszo
lub przeszo.
TEMAT VII
250. Kasa, koszyk, wzek, kolejka, pienidze, torba, sprzedawca, ubranie.

251. Papier, rzecz, kasa, torba, lodwka.
252. Kolejka duga, sklep otwarty/zamknity, gatunek dobry, zy, pienidze pol
skie, sprzedawca uprzejmy, torba papierowa.
253. Chleb/bochenek/2 zote/bochenki.
254. Kupi, sklep, zakupy, sklepy, sklepach, wybr, drogie.
255. 1. W sklepie mona bra towar tylko do specjalnych koszy. 2. Pienidze za

towar daje si kasjerce. 3. Sklep pracuje (jest czynny) 24 godziny. 4. Zapewni
przyjcie towaru lub zwrot pienizy, jeli zepsuje si przed podanym termi
nem. 5. Zgosi, e kupiony towar ma wad. 6. Nie mie monet ani banknotw
o niskim nominale.
184
Szelc-Mays.p65 184 2012-07-05, 09:53

257. 1. Osoba, ktra sprzedaje towar tylko w duych ilociach. 2. Kobieta, ktra
kupuje lub korzysta z usugi. 3. Czowiek, ktry zdobywa co nieuczciw drog,
KLUCZ
oszukuje. 4. Osoba, ktra posiada przedmiot lub firm. 5. Kobieta, ktra sprze
daje w sklepie.
258. Opakowanie: torba, pudeko, woreczek, papier, pojemnik. Meble sklepowe:
lada, kasa, waga, pka, rega, witryna. Pracownicy handlu: hurtownik, ekspe
dient, konwojent, dostawca.
260. 1 d, 2 c, 3 e, 4 f, 5 g, 6 h, 7 j, 8 b, 9 a, 10 i.
261. 1. Klientowi pozwala si paci za towar w ratach, bez porczenia przez inn
osob. 2. Zepsuty sprzt objty terminem gwarancji naprawia si na miejscu,
bez potrzeby przywoenia go do sklepu. 3. Firma jest rozwizywana, zaprzestaje
dziaalnoci.
262. Reklama namawianie do kupienia towaru. Reklamacja zaalenie na z
jako towaru. Sprzeda hurtowa sprzedawanie duych partii towaru. Sprze
da detaliczna sprzedawanie pojedynczych artykuw. Towar wybrakowany
towar z wad. Towar jakociowy towar dobrej jakoci. Sprzeda ratalna spa
canie ceny towaru w ratach. Sprzeda za gotwk zapacenie caej ceny pod
czas kupna.
263. 1. Sprzedawa towary gorszej jakoci za t sam cen co dobre. 2. Cena odpo
wiadajca oczekiwaniom klientw. 3. Handlowcy prowadzcy du sprzeda
(sprzedajcy wielkie iloci towaru). 4. Osb dostarczajcych towar. 5. Opata
za pomieszczenia, prd i inne. 6. Zainwestowane pienidze. 7. Przywocy
towar do sklepu. 8. Drukuje banknoty i bije monety. 9. Jednostka pienina
danego kraju. 10. Zoy w banku. 11. Elektroniczny rodek patniczy.
264. 1) sklep rybny, 2) kwiaciarnia, 3) kiosk, 4) sklep papierniczy, 5) sklep elek

tryczny.
265. Misny, elektryczny, meblowy, chemiczny, sportowy, z zabawkami.
266. Ksiki, sprzt sportowy, zabawki, artykuy chemiczne, lekarstwa, papier i ze
szyty.
267. Paci, czyta, pakowa, gra, zakada, owi.
268. Rachunek, sprzeda, mebel, wydatek, wystawa, otwr, gra, zakupy.
269. W obuwniczym, w pasmanterii, w papierniczym, w elektrycznym, w rybnym,

w kiosku, w zabawkowym, w ogrodniczym.
271. 1. Pieczywo: chleb, buki, bagietki, weki, ciastka, obwarzanki, kajzerki, precle,
rogale. 2. Kwiaty, roliny. 3. Nici, igy, guziki 4. Sprzt, narzdzia, arwki.
5. Nabia: mleko, ser, maso, jogurt, margaryna.
272. Bielizna, obuwie, papier, warzywa, pieczywo, miso, handlowiec, narzdzia.
273. 1 c, 2 d, 3 a, 4 e, 5 b, 6 j, 7 h, 8 i, 9 g, 10 f.
274. 1. Paski, rkawiczki, apaszki, krawaty. 2. Kosmetyki, lakier, el, krem, dezodo
rant, pasta, mydo. 3. Nici, igy, haftki, agrafki, szpilki, tasiemki, wstki. 4. To
185
Szelc-Mays.p65 185 2012-07-05, 09:53

rebka, portfel, torba, neseser, walizka, plecak. 5. Kapelusz, czapka, kaszkiet,
beret, cyklistwka, pilotka, bejsbolwka.
KLUCZ
277. W kratk, w grochy, w paski, gadki, w kwiaty (kwiecista), w jodek, w kropki,

w szachownic.
278. 1. Za duy, zwisajcy. 2. Dobrze lecy. 3. Przylegajcy. 4. W dobrym gucie.
5. Nie szeroki, obcisy. 6. Majcy ozdoby, niepowszedni. 7. Taki, ktry nie pa
suje do osoby. 8. Przycigajcy uwag, odbiegajcy od innych.
TEMAT VIII
279. Kanapka, zupa, garnek, talerze, szklanka, ykanwidelec, czajnik.

280. Zup jem yk, cukier mam w cukiernicy. Ziemniaki jem widelcem, sl mam
w solniczce. Szynk kroj noem, ziemniaki mam w koszyku. Lody jem yeczk,
mleko mam w kubku. Piwo pij ze szklanki, wod mam w czajniku.
282. Do jedzenia zupy. 2. Do picia wdki. 3. Do wybierania potraw w restauracji.
4. Do cukru. 5. Do krojenia. 6. Do picia.
283. Kawa z mlekiem, zupa z ziemniakami, wdka z lodem, woda mineralna z so
kiem, kanapka z szynk, lody z owocami, ciastka z czekolad.
284. 1) talerz pytki, 2) talerz gboki, 3) talerzyk deserowy, 4) sztuce, 5) obrus,

6) serwetki, 7) cukierniczka, 8) solniczka, 9) waza, 10) taca, 11) sosjerka,
12) dzbanek, 13) filianka, 14) flaszka, 15) wiecznik.
285. Smay, zaparza herbat, dusi, mle, kroi, uciera, nabiera, zaparza kaw,
piec ciasto, cedzi.
287. Przystawki: led w oleju, jajko w majonezie, pasztet. Przyprawy: sl, ocet,
pieprz, papryka, Desery: lody, ciastko, galaretka bananowa. Napoje: herbata,
piwo, sok owocowy.
288. 1 i, 2 f, 3 e, 4 g, 5 h, 6 j, 7 b, 8 d, 9 c, 10 a.
289. 1. Kapusta kwaszona i wiea, woda, boczek, grzyby, miso wieprzowe i cielce,
tuszcz, kiebasa, sonina, cebula, sl, pieprz, cukier, czerwone wino.
2. Kwany; bardzo kaloryczna.
290. Z woowiny: piecze, gulasz, zrazy. Z wieprzowiny: kotlety, piecze, gulasz.
Z mki: kluski, pierogi, placki, makaron, naleniki. Z jaj: jajecznica, omlet,
jajka na twardo i mikko. Z kaszy: kasza z mlekiem, kasza jczmienna, kasza
gryczana, kleik, pcak, grysik, gobki.
291. Chory na nerki je potrawy bez soli, gotowane miso, gotowane warzywa, ryby.
Grnik je kotlety wieprzowe, kasz, ziemniaki, szynk, pasztet.
292. 1. Przygotowa i zway produkty. 2. Drode rozmiesza z mlekiem i cukrem.
3. Mk z tuszczem i jajami zagnie. 4. Doda wyronite drode i aromaty.
Wymiesza. 5. Placek rozwakowa, posmarowa demem i piec.
186
Szelc-Mays.p65 186 2012-07-05, 09:54

293. 1. Dla osb chorych, lekkostrawne. 2. Jedzenie z ma iloci tuszczu. 3. Pro
dukty naturalne, bez rodkw chemicznych. 4. Potrawy bezmisne. 5. Jedze
KLUCZ
nie dostarczajce duo energii.
294. Jabka, koszyk, saata, ziemniaki, marchewka, cebula, jajka, ser, chleb.
295. 1) pieczywo, 2) warzywa, 3) sodycze, 4) nabia.
296. 1 d, 2 g, 3 a, 4 c, 5 e, 6 b, 7 f.
297. Gotowa, piec, niewiey, stary, sl, niedobry, ryba, kapusta, buki.
298. 1) biay/ty, 2) smaczna, 3) stare, 4) zielona, 5) zimne, 6) wiea, 7) sona,
8) dobry, 9) sodka.
299. 1) wdlina, 2) warzywa, 3) nabia, 4) sodycze, 5) tuszcze, 6) ryby morskie,

7) grzyby, 8) owoce, 9) sodycze, 10) ryby rzeczne.
300. 1. Owoce powszechnie wystpujce w Polsce. 2. Owoce egzotyczne spokrew
nione z cytryn. 3. Owoce egzotyczne. 4. Bez gotowania lub smaenia. 5. Zjada
ne, jedzone. 6. Warzywa. 7. Warzywa. 8. Danie sporzdzone z przyprawionych
surowych warzyw. 9. Przyprawy, ktrymi polepsza si smak potraw.
301. sodki kwany, tani drogi, wiey zepsuty, duy may, surowy gotowany,
tusty chudy, zimny gorcy, dobry zy, wiejski miejski, sony niesony.
302. 7, 5, 8, 2, 9, 11, 3, 6, 4, 12, 10, 1.
303. Pozytywne: smaczny, najlepszy, przepyszny, wymienity, wiey, apetyczny, wy
borny, pyszny, smakowity. Negatywne: zepsuty, niewiey, bez smaku, nieso
ny, gorzki, za kwany, przesodzony, zgniy, niedobry.
304. Szarlotka jest to ciasto z jabkami. Makowiec jest to ciasto z makiem. Mazurek
jest to kruchy placek udekorowany lukrem i bakaliami. Drodwka to pieczy
wo ze sodkiego ciasta drodowego. Batoniki to podune czekoladki. Babka
to sodkie ciasto drodowe z rodzynkami. Sernik to ciasto z sera. Kruche
ciasteczko to drobny wypiek z ciasta, ktre atwo si kruszy. Konfitura to owoce
ugotowane w syropie z cukrem. Powida to dugo smaone owoce z cukrem.
305. Rzeczowniki: odpadki (), smakoyki (+), swd (), akocie (+), odr (), przy
smaki (+), delicje (+), rarytasy (+), delikatesy (+), resztki (). Czasowniki:
zepsu si (), wydziela brzydk wo (), pachnie (+), cuchn (), mier
dzie (), zalatywa (), splenie (), wydziela odr (), zgni ().
307. 1. Rozmazywa na czym. 2. Dodawa przypraw smakowych. 3. Konserwowa
dymem ze specjalnego opau. 4. Rozbija na miazg urzdzeniem elektrycz
nym (mikserem). 5. Rozdrabnia przez tarcie.
308. 1. Butelki, puszki, litry. 2. Pczki. 3. Kilogramy. 4. Paczki, pudeka. 5. Puszki,
konserwy. 6. Kostki, kilogramy. 7. Butelki, litry. 8. Bochenki, kilogramy. 9. Bu
telki, kartony, woreczki, litry. 10. Pudeka, paczki, sztuki. 11. Arkusze, bloki,
ryzy. 12. Rolki.
187
Szelc-Mays.p65 187 2012-07-05, 09:54

TEMAT IX
KLUCZ
310. Kucharz, kelner, szatniarz, kelnerka, bar, parasol, karta da, rachunek.
312. a. Zajmujemy miejsce (stolik), wybieramy z karty da, zamawiamy, jemy, paci
my, b. Stoimy w kolejce, bierzemy jedzenie na tac, pacimy, jemy, odnosimy
naczynia.
314. 1) pracownik, 2) napj, 3) sala, 4) zakad, 5) impreza, 6) meble, 7) sprzta,
8) bawi si.
315. 1. Jedzenie, czynno jedzenia. 2. Osoby kupujce jedzenie w barze lub re

stauracji. 3. Dugi st, przy ktrym kupuje si towar lub jedzenie. 4. Przed
mioty, na ktrych podaje si jedzenie. 5. Mae okno. 6. Nazwy barw, ktre
tworzy si od potraw tam podawanych. 7. Napj zawierajcy spirytus. 8. Dowia
duje si, jakie potrawy wybrali gocie. 9. Spotkanie osb, ktre chc widzie
si z powodw innych ni zawodowe. 10. Ozdobione. 11. Przynosz konsu
mentom zamwione potrawy.
318. Dawa napiwki, konsumowa, obsugiwa, zaprasza, rezerwowa, uiszcza,
sprzta.
319. 1. Lokal, w ktrym si taczy. 2. Bar na dworcu, dla podrnych. 3. Bar, w kt
rym podaje si potrawy bez misa. 4. Miejsce, gdzie si zostawia si paszcze,
ubrania. 5. Lada, za ktr barman lub bufetowa obsuguje konsumentw, albo
maa jadodajnia w zakadzie pracy lub na dworcu. 6. Maa kawiarnia. 7. Miej
sce z tyu, gdzie si pracuje. 8. Miejsce, gdzie przechowuje si ywno, pro
dukty. 9. Miejsce, gdzie konsumenci jedz podane potrawy.
320. 1) pi, 2) je, 3) gotowa, 4) obsugiwa, 5) paci.
321. Staropolska, woska, chiska, meksykaska.
322. a. Zajazd restauracja lub bar przy drodze. Bufet maa jadodajnia w zaka
dzie pracy lub na dworcu. Spelunka restauracja, bar zej jakoci. Bar miej
sce, gdzie mona zje szybko tanie potrawy. Hotel wynajmuje pokoje na
krtkie pobyty. Motel tani hotel dla kierowcw, zwykle przy uczszczanych
drogach. Schronisko udziela tanich noclegw dla turystw. Pensjonat
wynajmuje pokoje wraz z utrzymaniem, zwykle w letniskowej miejscowoci.
b. Nie sied jak w karczmie niedbale, jak pijak. To jest dom a nie hotel do
osoby, ktra przychodzi do domu nieregularnie, na krtko. Zego karczma
nie zepsuje, koci nie naprawi osoba o zym charakterze nie zmieni si.
323. 1. Napj, szklankami, na umr. 2. Jedzenie, sztucami, na talerzach, przy stole,
arocznie. 3. Goci, winem, w salonie.
325. Fryzjer, mechanik, pralka, ubranie, maszynka do misa, klucz, maszyna do

szycia, szczotka i grzebie.
326. 1 d, 2 a, 3 e, 4 c, 5 i, 6 b, 7 g, 8 f, 9 h.
327. 1 c, 2 d, 3 e, 4 f, 5 g, 6 a.
328. Uczy, sprzta, robi, pisze, leczy, gra, maluje, podaje.
329. 1) dug, pienidze, 2) pienidzmi, kart, 3) bielizn, ubranie, 4) elazkiem,
5) wosy, klientk, 6) okno, samochd.
188
Szelc-Mays.p65 188 2012-07-05, 09:55

331. b) 1 d, 2 b, 3 e, 4 c, 5 a.
KLUCZ
332. Strzyenie, golenie, trwaa ondulacja, farbowanie, suszenie/modelowanie,
peruka, zagszczanie tresk, fryzura.
334. 1. Prosz wymieni olej. 2. Prosz napompowa opony. 3. Prosz sprawdzi
powietrze w koach. 4. Prosz sprawdzi wycieraczki. 5. Prosz dola pynu
hamulcowego. 6. Prosz wyregulowa reflektory.
335. Robotnica, pielgniarka, policjantka, aktorka, lekarka, urzdniczka, mini
ster, malarka, prezydent, pisarka, sekretarka, kucharka.
336. a. Grzebie, szczotka, maszynka do golenia, brzytwa, yletka, suszarka. b. N,
maszynka do misa, maszynka do orzechw, chochla, yka, waek, tuczek do
misa, tarka, sekator, noyce do drobiu. c. Noyczki, centymetr krawiecki,
kreda, igy, szpilki, haftki, agrafki, nici.
338. Weksel papier wartociowy wystawiany w zamian za poyczane od kogo
pienidze. Czek podstawa wypaty pienidzy z konta bankowego. Przelew
czynno przeniesienia pienidzy z konta jednego klienta na konto drugie
go. Waluta jednostka pienina danego kraju. Karta kredytowa karta pla
stikowa (elektroniczna), suca do bezgotwkowego obrotu pienidzmi.
Kredyt poyczanie przez bank pienidzy, ktre klient musi zwrci z pro
centem. Depozyt oddanie do banku pienidzy na pewien okres, po ktrym
bank wypaci je z procentem. Konto rachunek, na ktrym klient przechowu
je pienidze w banku. Odsetki kwoty, bdce procentem od kredytu lub
depozytu. Gotwka rodki patnicze w postaci monet i banknotw.
TEMAT X
340. Gowa, rka, kolano, palec, nos, oko, zby, do, usta, noga.
341. Oczy, nogi, uszy, palce, garda, usta, zby, donie, ludzie, pcie/pci.
342. Ucho sysze, do dotyka, noga chodzi, kolano klcze, usta
mwi, rka trzyma, gowa myle, serce bi, jzyk je.
343. 1. Brzydkie, stare, zgite, krzywe, sztuczna noga. 2. Pikne, zdrowe, dobrze
zbudowane, silne.
345. a. Czoo, brew, powieka, rzsy, oko, skro, nos, ucho, maowina uszna, usta,
wargi, zby, policzki, broda. b. renice, tczwka, powieka, rzsy. c. Kciuk,
palec wskazujcy, duy, serdeczny, may. d. Czaszka, krgosup, koci, ebra,
obojczyk.
346. Oko do patrzenia, usta do mwienia, jedzenia, ucho do syszenia (suchania),
gardo do ykania, rka do chwytania, noga do chodzenia, odek do trawie
nia, puca do oddychania.
347. 1) palcem, gow, 2) na brzuchu, na plecach, na boku, 3) rk, palcami,
4) nog, 5) uszami, 6) rk, nog, ko, nos, 7) pucami, przez nos, ustami,
8) rk, 9) nosem, 10) zbami.
189
Szelc-Mays.p65 189 2012-07-05, 09:55

348. Puca, wtroba, odek, serce, kiszki, pcherz.
1) puca, 2) wtroba, 3) dwunastnica, 4) pcherz, 5) tchawica, 6) serce, 7) o
KLUCZ
dek, 8) kiszki, 9) pe.

349. 1) plecy, 2) poladek, 3) ydka, 4) pita, 5) czaszka, 6) ebra, 7) miednica,
8) kolano.
350. Ucho: zamienia si w such, owi uchem, nata such, sucha. Nos: niu
cha, wciga zapach, wietrzy, wcha. Oko: kierowa wzrok, spoglda, pa
trze, rozglda si. Jzyk: przypada do smaku, smakowa, prbowa, koszto
wa. Skra: dotyka, musn, wyczuwa, czu.
351. Nie pamitamy o tym, czego nie widzimy. 2. Nie aujemy tego, co znika nam
z oczu. 3. Dubanie w nosie jest nieestetyczne. 4. Nie bd zarozumiay. 5. Kto
nie uwaa, gdy do niego mwimy. 6. Rzecz niezwyczajna, niecodzienna, ktra
si jeszcze nie zdarzya. 7. Jeli czego nie wiesz zapytaj. 8. Narazisz si na
plotki, kiedy wyjdziesz z domu. 9. Nie obiecywa tego, czego si nie ma.
10. Rzecz nie jest warta starania o ni.
352. 1. Umie co dobrze wykona. 2. Myle. 3. Mie znajomych, ktrzy co dla nas
zaatwi. 4. Nie by przymilnym, nie prosi. 5. Nie litowa si nad nikim. 6. By
odpornym na dziaanie alkoholu. 7. Mie such muzyczny. 8. By zoliwym,
robi komu przykre uwagi.
TEMAT XI
356. Szpital, apteka, lekarz, pielgniarka, pogotowie, choroba, zastrzyk, lekarstwa.

357. Lekarz bada. Pielgniarka robi zastrzyk. Aptekarz sprzedaje lekarstwa. Chory
ley w ku.
360. Do lekarza idziemy, kiedy jestemy chorzy. Do szpitala idziemy, kiedy choroba
jest cika. Do apteki idziemy, eby kupi lekarstwa. Na pogotowie jedziemy,
kiedy jest wypadek.
361. 1. Orodek zdrowia, gabinet lekarski, pogotowie, izba porodowa, klinika, szpi
tal, apteka, centrum medyczne. 2. Suchawki, skalpel. 3. Rentgen, kroplwka,
tlen, ka, rodki opatrunkowe. 4. Wata, lignina, bandae, ma, zasypka,
puder, plaster. 5. Lekarze, pielgniarki, salowe, sanitariusze, poone.
362. 1 d, 2 b, 3 i, 4 c, 5 e, 6 h, 7 g, 8 f, 9 a.
363. Kardiolog: serce i choroby ukadu krenia. Dermatolog: choroby skry i cho
roby weneryczne. Pediatra: choroby dziecice. Okulista: choroby oczu. Laryn
golog: choroby uszu, nosa i garda. Dentysta: choroby zbw. Ortopeda: cho
roby koczyn i krgosupa.
365. Tabletka, zapalenie, lekarz zwierzt, temperatura, chory, lekarz, dentysta, zro
bi rentgen, czysto, izba porodowa.
190
Szelc-Mays.p65 190 2012-07-05, 09:55

369. 1. Leczy choroby ludzi starych. 2. Choroby mskie. 3. Choroby ukadu ruchu.
KLUCZ
4. Choroby gruczow dokrewnych (hormonw). 5. Choroby puc. 6. Choroby
ukadu pokarmowego. 7. Choroby nerek i ukadu moczowego. 8. Nowotwory.
9. Choroby krwi. 10. Urazy mechaniczne.
TEMAT XII
371. Szkoa, uczniowie, nauczycielka, ksiki, tablica, pira.

372. Lekcja/wykad, ucze/student, klasa/wiczenia.
373. Studentka, uczennica, profesorka, dyrektorka, wykadowczyni, doktor, biblio
tekarka.
374. Egzamin: ustny, pisemny, trudny, atwy. Szkoa: podstawowa, rednia, zawodo
wa, wysza. Uniwersytet: stary, nowy. Student: pracowity, leniwy. Ucze: praco
wity, leniwy, gupi, mdry.
375. Zdawa egzamin, dosta si na studia, zna jzyki, pamita wykad, powtarza
egzamin/wiczenia/ klas, bra udzia w wiczeniach/lekcjach/zabawie/wy
cieczce, chodzi do szkoy/na uniwesytet/na wykad/do laboratorium/do
biblioteki/do klasy/na zajcia, zapomina o wykadach/o wakacjach.
376. 1 c, 2 a, 3 b, 4 e, 5 d.
377. 1) uczelnia, 2) klasa, 3) szkoa rednia, 4) dom studencki, 5) wakacje, 6) su
chacze, 7) nagroda, 8) podrcznik, 9) zabawa akademicka, 10) sala.
378. Zabawa, pauza, tablica, wychowawca, przerwa, zeszyt.
380. Pracownik naukowy, szkoa wysza, erudyta, podrcznik, zajcia, przybory do
pisania, sprzty.
382. Student studiuje na uczelni. Wykadowca wykada na uczelni. Dziekan zarz

dza wydziaem na uczelni. Nauczyciel naucza w szkole. Wychowawca wychowu
je uczniw w szkole. Rektor zarzdza uczelni. Trener trenuje (wiczy) spor
towcw.
383. Polonista polonici, ekonomista ekonomici, matematyk matematycy,
chemik chemicy, lekarz lekarze, farmaceuta farmaceuci, historyk hi
storycy, geolog geolodzy, astronom astronomowie.
384. Ucze uczennica uczelnia uczniak, wykad wykadowca, praca pra
cownik pracownica, eksperymentowa eksperyment eksperymentator,
badacz badanie, konstruktor konstrukcja.
191
Szelc-Mays.p65 191 2012-07-05, 09:56

TEMAT XIII
KLUCZ
386. Kino, teatr, koncert, telewizor, zabawki, znaczki, ptak, roliny.

387. Gra, oglda, taczy, piewa, czyta, bawi si, rozmawia, sucha.
388. 1 d, 2 e, 3 f, 4 c, 5 b, 6 a, 7 g.
389. Jacek ma zwierzta, lubi gry, zwierzta i roliny. Jola nie lubi telewizora,
muzyki, szkoy, znaczkw i gr.
390. Niekolorowy, nowy, nieciekawy, brzydki, smutny, pracowity, nietowarzyski.
392. 1 c, 2 d, 3 f, 4 b, 5 a, 6 h, 7 e, 8 g.
393. Ludzie w wolnym czasie: le, odpoczywaj, spaceruj, graj w karty, suchaj
muzyki, chodz po sklepach. Ludzie maj takie pasje: filatelistyk, kolekcjo
nerstwo, podgldanie ptakw, pielgnowanie ogrdka, haft angielski.
394. Ogrodnictwo to uprawianie rolin ogrodowych. Kolekcjonerstwo to zbieranie
przedmiotw. eglarstwo to pywanie aglwk lub jachtem. Sport to uprawia
nie wicze fizycznych i gier zespoowych. Rozrywka to zajcia dla przyjemnoci.
395. Ogrdek, album, sztuka, instrument, bilet, wystawa, stare rzeczy, zaintereso
wania.
397. 1. Rozrywki umysowe, domowe. 2. Wspzawodnictwo wymagajce sprawnoci

ciaa. 3, 4. Gry planszowe, wymagajce szachownicy i pionkw. 5. Przepisy
stosowane w grze, zawierajce utrudnienia. 6. Patrze co robi osoba, z ktr
gramy. 7. Znajdowa sposoby oszukania przeciwnika. 8. Zgadza si na sytu
acje niepewne. 9. Mie nadziej, e co si uda. 10. To, co si zdobyo samo
dzielnie. 11. Korzystanie z gier sportowych, dbanie o rozwj ciaa. 12. Sprawia,
e ciao jest zwinne, atwo si rusza. 13. Wsppraca z innymi w tej samej
grupie sportowcw. 14. Sucha i wykorzystuje rady innych. 15. Bardzo mae
modele samochodw. 16. Nie robic toku. 17. Kierowane z daleka, na przy
kad przy pomocy radia. 18. Gry, konkurencje, na ktre stawia si pienidze,
aby wygra. 19. Gry na pienidze, dla zarobku. 20. Biegi na dugim dystansie.
21. Due zawody tenisowe, z du liczb graczy. 22. Ogoszenia zachwalajce
produkt lub towar. 23. Spory, ktnie midzy pastwami dotyczce polityki.
TEMAT XIV
402. Choinka, wity Mikoaj, koci, urodziny, prezent, Dzie Babci, Dzie Na
uczyciela, Dzie Matki.
403. 1 b, 2 c, 3 e, 4 f, 5 d, 6 a.
404. Przemawia powanie, cieszy si bardzo, piewa gono, zaprasza serdecz
nie, y dugo, wieci jasno, chodzi szybko, ubiera si adnie.
192
Szelc-Mays.p65 192 2012-07-05, 09:56

405. wito wszystkich matek. wito wszystkich bab. Dzie, w ktrym obdarowuje
my bliskich prezentami. Przeddzie Boego Narodzenia, gdy dzieci dostaj
KLUCZ
prezenty. Uroczyste rozpoczcie nowego roku wito dla wszystkich.
407. wita kocielne: Boe Narodzenie, Wielkanoc, Wielki Post, Popielec. wi

ta pastwowe: rocznica, Dzie Zwycistwa, wito Niepodlegoci. wita ro
dzinne: rocznica, imieniny, chrzest, lub, pogrzeb, urodziny.
408. 1) Sylwester, 2) pochd, 3) dania, 4) przyjcie, 5) podarunek, 6) uroczysto,
7) nastrj, 8) tradycja, 9) lampki, 10) fajerwerki.
410. 1 c, 2 g, 3 e, 4 a, 5 b, 6 d, 7 h, 8 f.
411. Zwyczajowy, wystawny, podniosy, witeczny, radosny, dostojny, ponury.
193
Szelc-Mays.p65 193 2012-07-05, 09:56

194
Szelc-Mays.p65 194 2012-07-05, 09:56

SPIS TRECI
Wstp ____________________________________________________________ 5
Temat I. Czowiek charakterystyka jednostki i stosunki rodzinne _________ 11

Plansza 1. Typy ludzi, cechy zewntrzne _______________________________ 11
Plansza 2. Wygld czowieka; oczy, wosy _______________________________ 17
Plansza 3. Drzewo rodowe ___________________________________________ 21
Plansza 4. Portret rodzinny __________________________________________ 25
Temat II. Okolice zamieszkania, dom ________________________________ 29

Plansza 5. Gdzie mieszkasz? Miasto ___________________________________ 29
Plansza 6. Miasteczko ______________________________________________ 34
Plansza 7. Dom, mieszkanie _________________________________________ 40
Plansza 8. Wie ___________________________________________________ 47
Temat III. Urzdzenie mieszkania ___________________________________ 53

Plansza 9. Sprztanie ______________________________________________ 53
Plansza 10. azienka _______________________________________________ 58
Plansza 11. Kuchnia _______________________________________________ 62
Plansze 12 i 13. Pokj. Sprzt elektryczny i elektroniczny _________________ 68
Temat IV. Czas. ycie codzienne ____________________________________ 72

Plansze 14 i 15. Kalendarz i zegar. Tarcza zegarowa ______________________ 72
Plansza 16. Plan dnia, ycie codzienne ________________________________ 77
Temat V. Poczta i telefon ___________________________________________ 82

Plansze 17 i 18. Na poczcie. Urzdzenia pocztowe _______________________ 82
Temat VI. Podr _________________________________________________ 89

Plansze 19, 20 i 21. W podry. Sprzt turystyczny. rodki transportu _______ 89
Temat VII. Zakupy _______________________________________________ 100

Plansza 22. W sklepie _____________________________________________ 100
Plansze 23 i 24. Rodzaje sklepw. Czci garderoby ____________________ 105
Temat VIII. Potrawy i napoje _______________________________________ 110

Plansza 25. Posiki, naczynia ________________________________________ 110
Plansze 26 i 27. Owoce, warzywa, sodycze. Rodzaje ywnoci _____________ 116
Plansza 28. Karta da _____________________________________________ 122
Temat IX. Gastronomia i usugi _____________________________________ 123

Plansza 29. Zakady gastronomiczne _________________________________ 123
Plansze 30, 31 i 32. Zawody i usugi. Przedstawiciele rnych zawodw.
Narzdzia _____________________________________________________ 130
195
Szelc-Mays.p65 195 2012-07-05, 09:57

Temat X. Czowiek jego ciao _____________________________________ 137
Plansze 33 i 34. Do, twarz. Czci ciaa, narzdy wewntrzne ____________ 137
Temat XI. Czowiek zdrowie _____________________________________ 144

Plansze 35 i 36. Opieka zdrowotna. Lekarze specjalici _________________ 144
Temat XII. Nauka ________________________________________________ 151

Plansze 37 i 38. Orodki nauczania. Wakacje. ycie uczelni wyszej ______ 151
Temat XIII. Wolny czas i rozrywki ___________________________________ 158

Plansze 39 i 40. Typy rozrywek. Rozrywki wyszukane ___________________ 158
Temat XIV. wita, uroczystoci, zwyczaje ___________________________ 166

Plansze 41 i 42. wita rodzinne. Zwyczaje. Uroczystoci, wita __________ 166
Klucz __________________________________________________________ 172
Plansze dodatkowe
Plansza 43. Kolory
Plansza 44. Ksztaty
Plansza 45. Nazwy zawodw w rodzaju mskim i eskim
Plansza 46. Przymiotniki i ich przeciwiestwa (antonimy)
Plansza 47. Nazwy krajw i ich mieszkacw
Plansza 48. Nazwy czonkw rodziny
Plansza 49. Zdrobnienia rzeczownikw
Plansza 50. Rzeczowniki w liczbie pojedynczej i mnogiej (mianownik)
196
Szelc-Mays.p65 196 2012-07-05, 09:57

Szelc-Mays_tablice.p65 1 2012-07-05, 10:30










































































































PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA
JZYKA POLSKIEGO JZYKA POLSKIEGO
NOWE SOWA STARE RZECZY

Podrcznik, dziki nowoczesnemu, spiralnemu ukadowi materiau, jest
pomoc w nauczaniu sownictwa na dwch poziomach znajomoci jzyka:
podstawowym i rednim oglnym. Kada z 14 jednostek tematycznych
zostaa opracowana w ten sposb, e wiczenie sprawnoci jzykowych
zaczyna si od prostego nazywania, a koczy na umiejtnoci ustnego
lub pisemnego wypowiadania si na dany temat z wykorzystaniem
zgromadzonego wczeniej sownictwa.
NOWE SOWA
STARE RZECZY
W podrczniku:
w kadej lekcji wyrniono sownictwo podstawowe
(grupa A) i dodatkowe (grupa B), ktre zamieszczono
na odwrocie plansz ilustrujcych poszczeglne tematy;
znajduje si 50 kolorowych plansz z ilustracjami do kadego
tematu, pomocnych w opanowaniu sownictwa podstawowego
i specjalistycznego (np. wie, narzdzia). Plansze 45-50 powinny
by uywane jako flash-cards czyli karty pomocnicze do nauczania
sownictwa podstawowego. S one dwustronnie zadrukowane
formami rzeczownikw (np. nazwy zawodw w r. mskim i eskim) 50 PLANSZ
TEMATYCZNYCH
i przymiotnikw (opozycje np. dugi krtki) i naley je poci przed
DO NAUKI
uyciem do wicze; PODSTAWOWEGO
ponad 400 wicze pogrupowano w zestawy o trzech stopniach SOWNICTWA
trudnoci;
zamieszczono grup wicze o charakterze gramatyczno-
-leksykalnym oraz konwersacyjnym. PODSTAWOWY
poziomy:
REDNI OG LNY
Magdalena Szelc-Mays absolwentka polonistyki Uniwersytetu Jagielloskiego.
Studiowaa take na Wydziale Nauk Politycznych UJ. Od 1980 roku pracuje
w Instytucie Studiw Polonijnych i Etnicznych UJ. W latach 1989-91 uczya jzyka
polskiego jako obcego na Uniwersytecie Stanford, a take w Szkole Polskiej
w Kalifornii (Martinez). Jest autork podrcznikw do nauczania jzyka polskiego:
Sowa i rzeczy (1989), A jednak si krci (1994), Nowe sowa stare rzeczy (1999,
2000), Co wam powiem (2000, 2002) i wspautork ksiek Sowa i swka (1992,
1997, 2001) oraz O ekonomii po polsku (1999). Wydaa rwnie ksiki dla dzieci
Magosia leci na ksiyc (1999), Zielona muzyka (2001) i Tace malowane (2003).
www.universitas.com.pl
UNIVERSITAS

Szelc-Mays Magdalena. Nowe Słowa, Stare Rzeczy

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Szelc-Mays Magdalena. Nowe Słowa, Stare Rzeczy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA

JZYKA POLSKIEGO JZYKA POLSKIEGO

NOWE SOWA STARE RZECZY

www.universitas.com.pl 9 788324 222421

PODRCZNIK DO NAUCZANIA SOWNICTWA

Nabywca: Liliya Klok 2014-05-20

Nabywca: Liliya Klok 2014-05-20

Nabywca: Liliya Klok 2014-05-20

Projekt okadki i stron tytuowych

Skad i opracowanie graficzne tekstu

Nabywca: Liliya Klok 2014-05-20

I. Podrcznik i dobr materiaw

Szelc-Mays.p65 5 2012-07-05, 09:29

ka polskiego jako obcego. Pomoc ta moe by wykorzystywana w czasie

III. Ukad podrcznika i jego funkcje

Na odwrotnej stronie kadej planszy znajduj si wyrazy do wyko

Szelc-Mays.p65 6 2012-07-05, 09:29

IV. Metody pracy z podrcznikiem

Szelc-Mays.p65 7 2012-07-05, 09:29

2) jednorazowo. Naleaoby raczej wybra jedn lub dwie plansze z da

Szelc-Mays.p65 8 2012-07-05, 09:30

B. Bartnicka, R. Sinielnikoff, Sownik podstawowy jzyka polskiego dla

Szelc-Mays.p65 9 2012-07-05, 09:30

Z. Kurzowa, H. Zgkowa, Sownik minimum jzyka polskiego, Pozna

Szelc-Mays.p65 10 2012-07-05, 09:30

CZOWIEK CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI

PLANSZA 1. TYPY LUDZI, CECHY ZEWNTRZNE

Szelc-Mays.p65 11 2012-07-05, 09:30

b. Podaj form esk wymienionych sw:

Szelc-Mays.p65 12 2012-07-05, 09:30

Szelc-Mays.p65 13 2012-07-05, 09:30

b) Pocz pytania o podobnym znaczeniu:

Szelc-Mays.p65 14 2012-07-05, 09:30

Szelc-Mays.p65 15 2012-07-05, 09:30

Szelc-Mays.p65 16 2012-07-05, 09:30

PLANSZA 2. WYGLD CZOWIEKA; OCZY, WOSY

............. ............ ............. ..............

............. ............ ............. ..............

Szelc-Mays.p65 17 2012-07-05, 09:30

Szelc-Mays.p65 18 2012-07-05, 09:30

przedziaek grzywka kok loki pejsy warkocz

Szelc-Mays.p65 19 2012-07-05, 09:30

Szelc-Mays.p65 20 2012-07-05, 09:30

PLANSZA 3. DRZEWO RODOWE

Szelc-Mays.p65 21 2012-07-05, 09:31

Szelc-Mays.p65 22 2012-07-05, 09:31

Narysuj nas przy stole:

Szelc-Mays.p65 23 2012-07-05, 09:31

WZR: m i ona . .maestwo

Szelc-Mays.p65 24 2012-07-05, 09:31

PLANSZA 4. PORTRET RODZINNY

Szelc-Mays.p65 25 2012-07-05, 09:31

Szelc-Mays.p65 26 2012-07-05, 09:31

Szelc-Mays.p65 27 2012-07-05, 09:31

c) kim jeste w rodzinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Szelc-Mays.p65 28 2012-07-05, 09:31

OKOLICE ZAMIESZKANIA, DOM

PLANSZA 5. GDZIE MIESZKASZ? MIASTO

Szelc-Mays.p65 29 2012-07-05, 09:31

Pojazdy Miasto Obiekty kultury

Szelc-Mays.p65 30 2012-07-05, 09:31

Szelc-Mays.p65 31 2012-07-05, 09:32

Szelc-Mays.p65 32 2012-07-05, 09:32

a) Kto rzdzi twoim miastem?