102.

Monarchie wspczesnego wiata

1. Monarchia
forma rzdw
wadz sprawuje doywotnio monarcha
niewybieralny w sposb republikaski gowa pastwa
jedna osoba
sposb uzyskiwania wadzy: dziedziczny (np. Hiszpania) lub elekcyjny (Watykan)
sprawuje wadz doywotnio ( z wyjtkiem ZEA, Malezji, Andory)
w wikszo pastw monarcha peni funkcje reprezentacyjne, kierowanie polityk jest
znikome
24 monarchie na wiecie, w tym 11 w Europie
Diarchia system rzdw, w ktrym funkcj gowy pastwa sprawuj dwie osoby. Jest to
rzadka forma ustroju, ktra jednak wystpowaa w przeszoci i jest spotykana rwnie
obecnie.
2. Nazewnictwo monarchii
zaley od krgu kulturowego i religii
chrzecijastwo: cesarstwo, krlestwo, ksistwo, cesarstwo
islam: sutany, emiraty (ale s te zapoyczenia, np. Ksistwo Maroka)
Azja: chanat, kaganat
3. Modele monarchii
konstytucyjna zakres sprawowania wadzy przez monarch okrela Konstytucja,
pozostawiajc w jego rkach wadz wykonawcz: powoywanie rzdu niezalenego od
parlamentu, musi przestrzega trjpodziau wadzy
parlamentarna (Belgia, Hiszpania, Dania, Holandia, Szwecja, Norwegia i WB) wadza
sprawowana midzy parlamentem a rzdem; monarcha peni funkcje reprezentacyjne
(symbol tradycji i fundament tosamoci pastwa)
absolutna (Arabia Saudyjska) monarcha sprawuje peni wadzy, skupia w rkach peni
wadzy ustawodawczej, wykonawczej i sdowniczej.
4. inne
Wielka Brytania monarchia parlamentarna, system parlamentarno-gabinetowy,
dziedziczna, system unitarny, szeroka autonomia czci skadowych. Gow pastwa jest
krl, wadza ustawodawcza naley do Izby Gmin i Izby Lordw, wadza wykonawcza to
rzd i gabinet (premier+ministrowie). Brak konstytucji pisanej. Monarcha jest jednoczenie
gow Kocioa Anglikaskiego i prezbiteriaskiego w Szkocji. Jest nietyklany, za jego
dziaania odpowiadaj ministrowie. Formalnie jest szefem wadzy wykonawczej (czyli np.
rozwizuje Parlament itp., faktycznie peni tylko funkcje reprezentacyjne). Obecnie panuje
Elbieta II, dynastia Windsorw, nastpca ksi Walii Karol.
Arabia Saudyjska - monarchia absolutna, nie ma konstytucji pisanej, ustrj pastwa
opiera si na szariacie i kilku aktach prawnych m.in. Dekrecie o utworzenia krlestwa
Arabii Saudyjskiej z 1932 roku. Krl powouje rzd, na czele ktrego stoi. Jest dowdc si
zbrojnych. Rzd przygotowuje projekty ustaw i na bieco administruje pastwem. Przy
krlu funkcjonuje rada konsultacyjna organ doradczy, ktry skada si gwnie z mskich
czonkw rodu krlewskiego. Nie ma Parlamentu. Krl jest take przywdc religijnym.
Obecny krl - Salman ibn Abd al-Aziz Al Suud, dynastia Saudw (sidmy krl AS).
Holandia - monarchia konstytucyjna, Krl Niderlandw mianuje szefa rzdu Holandii,
wywodzcego si najczciej ze zwyciskiego ugrupowania jest on szefem egzekutywy.
Do zada krla oprcz reprezentowania pastwa na zewntrz naley wygaszanie
corocznego ordzia w ktrym przedstawia gwne cele i zamierzenia rzdu na najbliszy rok
(nie ma on jednak prawa samodzielnie dokonywa w nich zmian). Ma uprawnienia w
zakresie wadzy wykonawczej i ustawodawczej (jego akty wymagaj kontrasygnaty danego
ministra, ktry pniej bierze za nie polityczn odpowiedzialno). Obecny krl Wilhelm
Alexander, dynastia Oraska-Nassau. Nastpczyni Katarzyna Amelia.