01 Podręcznk 2008.12.12 PDF

PODRCZNIK POBIERANIA PRBEK
do laboratoryjnych bada diagnostycznych

chorb zakanych zwierzt
Opracowanie: Gwny Inspektorat Weteryn arii
PROJEKT WSPFINANSOWANY ZE RODKW UNII EUROPEJSKIEJ

I BUDETU PASTWA
Warszawa 2008
Spis treci
Spis uytych skrtw ................................................................................ 3
I. Wstp .................................................................................................. 4
II. Cz oglna ..................................................................................... 5

a. Oglna procedura pobierania prbek................................ ............ 6
b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materiau
biologicznego ................................ ................................ .................. 8
i. Prbki od zwierzt ywych ................................ ................. 8
ii. Prbki od zwierzt martwych (prbki post-mortem) ......... 9
iii. Prbki rodowiskowe ................................ .......................... 10
c. Procedury dodatkowe zwizane z pobieraniem prbek
od zwierzt w stadzie podejrzanym ................................ .............. 10
d. Zestaw do pobierania materiau biologicznego do
laboratoryjnych bada w zakresie chorb zakanych
zwierzt (iloci minimalne) ................................................................12
III. Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okrelonych

chorb zakanych zwierzt z zastosowaniem waciwej
metody badawczej ........................................................................... 13
a. Bydo ................................ ................................ .............................. 14
i. Enzootyczna biaaczka byda................................ .............. 14
ii. Gbczasta encefalopatia byda ................................ ........... 16
iii. Grulica byda ................................ ................................ ..... 18
iv. Zakane zapalenie nosa i tchawicy / otrt byda ............... 20
v. Zaraza pucna byda ................................ ........................... 21
b. Zwierzta winiowate ................................ ................................ .... 23
i. Afrykaski pomr wi ................................ ...................... 23
ii. Choroba Aujeszkyego u wi ................................ .............. 24
iii. Choroba pcherzykowa wi ................................ .............. 27
iv. Klasyczny pomr wi ................................ ........................ 32
c. Zwierzta jednokopytne ................................ ................................ 36
i. Afrykaski pomr koni ................................ ....................... 36
ii. Niedokrwisto zakana koni ................................ ............. 38
iii. Nosacizna ................................ ................................ ............ 39
iv. Wirusowe zapalenie ttnic koni ................................ ......... 40
v. Zaraza stad nicza ................................ ................................ . 42
d. Mae przeuwacze ................................ ................................ .......... 43
i. Trzsawka owiec ................................ ................................ . 43
e. Ptaki ................................ ................................ ............................... 45
i. Chlamydioza ptakw ................................ .......................... 45
ii. Grypa ptakw................................ ................................ ...... 46
iii. Mykoplazmy drobiu ................................ ............................ 48
iv. Rzekomy pomr drobiu ................................ ....................... 50
f. Pszczoy ................................ ................................ .......................... 52
i. Zgnilec amerykaski pszcz ................................ .............. 52
PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 1

ii. Zgnilec europejski ................................ ............................... 54
g. Zwierzta akwakultury ................................ ................................ . 55
i. Bonamioza ................................ ................................ ........... 55
ii. Marteilioza ................................ ................................ .......... 57
iii. Wiosenna wiremia karpi ................................ .................... 59
iv. Wirusowa posocznica krwotoczna ................................ ...... 61
v. Zakana anemia ososi................................ ........................ 63
vi. Zakana martwica ukadu krwiotwrczego ....................... 65
h. Rne gatunki zwierzt ................................ ................................ . 67
i. Bruceloza ................................ ................................ ............. 67
ii. Gorczka Q ................................ ................................ .......... 70
iii. Listerioza................................ ................................ ............. 72
iv. Pcherzykowe zapalenie jamy ustnej................................ . 74
v. Pryszczyca ................................ ................................ ........... 75
vi. Wglik ................................ ................................ ................. 81
vii. Wcieklizna ................................ ................................ ......... 83
IV. Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych ....................... 85
V. Aktualizacja i zgaszanie uwag do Podrcznika ...................... 89
VI. Bibliografia ....................................................................................... 90
VII. Zaczniki .......................................................................................... 94

a. Zacznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych
do laboratoryjnych bada diagnostycznych................................ .. 95
b. Zacznik 2 Protok pobrania prb ................................ ........... 96
c. Zacznik 3 Zalecany sposb pakowania materiaw
biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby
pcherzykowej wi ................................ ................................ ....... 98
d. Zacznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada
kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego............................. 100
e. Zacznik 5 Arkusz wynikw bada w kierunku brucelozy
u byda/kz/owiec/wi ................................ ................................ .. 102
f. Zacznik 6 Arkusz wynikw bada w kierunku enzootycznej
biaaczki byda ................................ ................................ ............... 103
g. Zacznik 7 Opis prawidowo pobranej prbki do bada w
kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testw ...................... 104
h. Zacznik 8 Przygotowan ie pynw utrwalajcych ................... 105

Spis uytych skrtw
SKRT ZNACZENIE
AGID Test immunodyfuzji w elu agarowym - Agar gel immunodiffusion
c-ELISA Kompetencyjny test immunoenzymatyczny - competitive ELISA
ELISA Test immunoenzymatyczny - Enzyme-linked immunosorbent assay
ELISA gB Test immunoenzymatyczny - test ELISA IBR-IPV Serum gB Blocking
HA Hemaglutynacja
IF Odczyn immunofluorescencji
IFAT Metoda immunofluorescencji - Indirect Immunofluorescence Antibody Test
MIT Test izolacji wirusa na biaych myszkach
NPLA Odczyn seroneutralizacji - Neutralising peroxidase-linked assay
OA Odczyn aglutynacji probwkowej
OKAP Odczyn kwanej aglutynacji pytowej
OWD Odczyn wizania dopeniacza
PCR Reakcja polimeryzacji acuchowej - Polymerase chain reaction
RT-PCR Reakcja polimeryzacji acuchowej z odwrcon transkrypcj - Reverse-
transcription polymerase chain reaction
SN Test seroneutralizacji

I. Wstp
Podrcznik pobierania prbek do laboratoryjnych bada diagnostycznych

chorb zakanych zwierzt, zwany dalej Podrcznikiem, jest adresowany do
wszystkich jednostek i osb pobierajcych prbki od zwierzt w celu:
1. diagnostyki okrelonych chorb zakanych zwierzt,
2. sprawowan ia nadzoru nad zdrowiem zwierzt,
3. wystawiania certyfikatw powiadczajcych zdrowie zwierzt,
4. monitoringu skutecznoci leczenia lub szczepie.
Celem Podrcznika jest ujednolicenie postpowania jednostek i osb

pobierajcych wyej wskazane prbki w zakresie:
- procedury pobierania prbek,
- stosowania odpowiedniego sprztu,
- pakowania pobranych prbek,
- zapewnienia odpowiednich warunkw termicznych przy
przechowywaniu i transporcie prbek,
- opisu pobranych materiaw i informacji, ktre powinny by
przekazane do laboratorium,
- terminowego dostarczania prbek do odpowiednich laboratoriw
diagnostycznych.
Podrcznik nie jest dokumentem prawnie wicym i nie moe stanowi

podstawy prawnej decyzji administracyjnych.
Wersje elektroniczne zacznikw niniejszego Podrcznika s dostpne na

stronie internetowej Gwnego Inspektoratu Weteryn arii (www.wetgiw.gov.pl).

II. Cz oglna
Przy podejmowaniu decyzji dotyczcych prbek, ktre bd przekazane do

laboratorium, niezbdne jest posiadanie znaczcego zasobu wiedzy o chorobach
zakanych oraz odpowiednich umiejtnoci pobierania prbek, gdy badanie
laboratoryjne rozpoczyna si ju w momencie prbkobrania, a pobierajcy prbk w
ten sposb w badaniu tym uczestniczy. le pobrana, niewaciwie przechowywana
lub le przesana prbka moe by powodem faszywie dodatnich lub ujemnych
wynikw bada laboratoryjnych lub moe nie nadawa si w ogle do analizy.
Prbki mog by pobierane od zwierzt ywych, zwierzt padych, poddanych
ubojowi lub zabitych, jak rwnie ze rodowiska, w celach, ktre podano we
Wstpie.
Prbki powinny by pobierane z uwzgldnieniem celu, kierunku badania

i metody, ktr bd badane, a ich wielko i liczba powinny pozwala na uzyskanie
statystycznie wanych wynikw.
W przypadku chorb o przebiegu klinicznym pobrane prbki powinny by
reprezentatywne dla stanu zdrowia i stwierdzonych zmian. Wskazane jest pobranie
prbek od kilku zwierzt, co stwarza wiksze szanse na wykrycie czynnika
zakanego (wirusw, bakterii).
W programach nadzoru i monitoringu zdrowia zwierzt, przy braku
klinicznych przypadkw chorb, liczba prbek powinna by adekwatna do
czstotliwoci wystpowania poszukiwanego czynnika w populacji. Ta czstotliwo
moe by rna dla rnych jednostek chorobowych i rnych stad.
Pobieranie prbek powinno przebiega z zachowaniem ostronoci

i naleytej uwagi, tak, aby unika niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierzcia
jak rwnie zagroenia dla osoby/osb zaangaowanych w procedur prbkobrania.
Ponadto, prbki powinny by pobierane w taki sposb, aby unikn ich skaenia
krzyowego.
W kadym przypadku manipulacja materiaem biologicznym pochodzcym

od zwierzt ywych lub martwych wymaga zachowania ostronoci w celu
uniknicia potencjalnego ryzyka zakaenia chorobami odzwierzcymi, skaenia
rodowiska lub rozprzestrzenienia si choroby. W zwizku z powyszym, naley
waciwie zabezpiecza zwierzta i tkanki generujce niebezpieczestwo
skaenia.
Wszystkie pobrane prbki powinny by starannie opakowane, oznakowane

i przekazane do laboratorium w najkrtszym moliwym czasie z zachowaniem
odpowiednich wymaga termicznych.
Specyficzne wymagania w zakresie pobierania prbek do badania w kierunku

okrelonej choroby z zastosowaniem okrelonej procedury badawczej s podane w
Czci III niniejszego Podrcznika.
Szczegowe procedury pobierania prbek (postpowanie zabezpieczajce,

liczba prbek, czstotliwo badania, itp.) w ramach realizacji programw

zwalczania chorb lub planw gotowoci, zawarte s w opracowanych
i zatwierdzonych planach i programach i powinny by przestrzegane przy
wykonywaniu czynnoci zwizanych z ich wdraaniem.
a. Oglna procedura pobierania prbek
Przed pobraniem prbek naley starannie przeanalizowa cel, dla

ktrego bd one pobrane, gdy wpynie on zarwno na ich rodzaj i liczb,
jak i warunki, ktre bd musiay by zapewnione aby uzyska wiarygodne
wyniki.
Materia od ywych zwierzt naley pobiera bez zadawania zwierzciu

zbdnego blu oraz z zachowaniem szczeglnej ostronoci w celu uniknicia
niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierzcia, jak rwnie zagroenia dla
pobierajcego prbk lub innych osb uczestniczcych w prbkobraniu.
Koniecznym moe by mechaniczne poskromienie zwierzcia, zastosowanie
rodkw uspokajajcych lub narkozy.
Miejsca, z ktrych pobierane s prby, nie mog by odkaane, poniewa

nawet nieznaczna ilo rodka odkaajcego moe inaktywowa zarazek .
Naley takie miejsca oczyci lub opuka wod bez detergentw i rodkw
dezynfekcyjnych. Prbki materiau biologicznego pobiera si czystymi
jaowymi narzdziami najlepiej jednokrotnego uycia.
Pobrane prbki powinny by oznaczone liczb biec, pod ktr badane

zwierz zostao wpisane na list w protokole pobierania prbek (Zacznik 2, 4, 5
lub 6). Pobierajcy prbki kadorazowo powinien sprawdza zgodno ich
oznakowania z oznakowaniem zwierzt, tak aby nie doszo do zamiany kolejnoci
w protokole.
Zuyty sprzt i odzie ochronna jednorazowego uytku powinny by

wyrzucone do wyznaczonego do tego celu, szczelnie zamykanego pojemnika i
przekazane wyspecjalizowanej jednostce do utylizacji lub zutylizowane pod
urzdowym nadzorem w gospodarstwie. Miejsce, w ktrym pobierano materia
zakany, po zakoczeniu tych czynnoci oczyszcza si i odkaa, a pozostay
materia biologiczny i/lub czci zwok zwierzt usuwa si
w sposb uniemoliwiajcy szerzenie si choroby, zgodnie z obowizujcymi
przepisami.
Z uwagi na to, e materia biologiczny moe zawiera niebezpieczne

czynniki zakane, kada prbka pobranego materiau powinna by
odpowiednio opakowana i transportowana z zachowaniem szczeglnych
rodkw ostronoci. Opakowanie musi zapewnia:
- dobre zabezpieczenie prbki, tak aby w czasie transportu nie
zmienia ona swoich cech w stopniu uniemoliwiajcym otrzymanie
prawidowego wyniku,
- cakowit ochron przed zakaeniem ludzi zaangaowanych
w transport prbki.

Kada pobrana prbka powinna by umieszczona w mocnym szklanym
lub plastikowym sterylnym, szczelnie zamykanym pojemniku (w miar
moliwoci zakrcanym korkiem z gumow podkadk lub uszczelk)
zabezpieczajcym przed wyciekiem zawartoci. Zamknicie to naley oklei
dookoa wodoodporn tam samoprzylepn. Powierzchni zewntrzn
pojemnika naley po zamkniciu starannie zdezynfekowa, a nastpnie
opuka czyst wod.
Kady pojemnik naley zaopatrzy w etykiet zawierajc:

- numer identyfikacyjny i opis zwierzcia,
- rodzaj i numer prbki,
- dat i miejsce pobrania.
Przekazywanym prbkom powinno towarzyszy pismo przewodnie

wskazujce m. in. nadawc, pochodzenie przekazywanego materiau
biologicznego wraz ze stosown informacj na jego temat, identyfikacj zwierzt,
od ktrych pobrano prbki oraz wskazaniem kierunku badania,
w celu wykonania ktrego prbki s przekazywane (wzr pisma przewodniego
zawarto w Zaczniku 1; wzr protokou badania, zawierajcego informacje na
temat zwierzt, rodzaju prbek, terminu ich pobrania, itp., zawarty jest w
Zacznikach 2, 4, 5 i 6).
Po starannym zapakowaniu prbki, pojemnik z prbk i zaczonym

pismem przewodnim umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub
pudeku drewnianym i transportuje do waciwego laboratorium zgodnie z
zachowaniem odpowiednich wymaga czasowych, temperaturowych, itp.,
zawartych w Czci IV Podrcznika.
Na opakowaniu zewntrznym kontenera (pudeka), w ktrym przewozi

si pobrany materia biologiczny, naley zamieci nastpujce napisy
ostrzegawcze i informacje:
Materia biologiczny zakany! Nie otwiera podczas transportu!
W sytuacjach szczeglnych kontaktowa si z* .......................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
* Poda imiona i nazwiska lub nazwy oraz adresy i telefony nadawcy i odbiorcy.
Wskazane jest, aby osoba odpowiedzialna za pobrane prbki (Powiatowy

Lekarz Weteryn arii lub osoba p rzez niego upowaniona), zgosia w laboratorium
przewidywan dat i godzin dostarczenia prbki, aktualne swoje dane (imi
nazwisko, adres, telefony itp.), umoliwiajce nawizanie kontaktu, jeli okae
si to konieczne.

b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materiau biologicznego
i. Prbki od zwierzt ywych
Pobieranie prbek krwi

Krew jest materiaem biologicznym najczciej poddawanym
badaniom laboratoryjnym: hematologicznym, serologicznym,
wirusologicznym, bakteriologicznym, parazytologiczn ym. W kadym
przypadku prbki powinny by pobierane jaowo, a uywany sprzt
powinien by sterylny.
Do testw serologicznych krew pobiera si na skrzep (probwka bez
antykolagulantw). W celu pozyskania surowicy, krew pobran
pozostaw ia si w temperaturze pokojowej na okoo 2 godziny. Po
wydzieleniu si surowicy skrzep mona oddzieli od cian probwk i
steryln dug ig, a nastpnie prbki umieci w lodwce w
temperaturze 4C. Po kilku godzinach lub nastpnego dnia prbki mona
odwirowa 1000g/10 -15min., surowic zdekantowa lub przenie pipet
do probwek typu Ependorf.
Do pozostaych wymienionych wyej rodzajw bada krew pobiera si
do probwek z dodatkiem rodkw zapobiegajcych krzepniciu takich jak
sole heparyny czy kwas etyleno-dwuamino 4-octowy (EDTA). Prbki
pobrane na antykoagulant naley delikatnie wymiesza. Do wykonania
reakcji PCR preferowany jest EDTA.
U duych zwierzt krew pobiera si z yy jarzmowej, u wi najlepiej
z yy czczej przedniej, a u drobiu z yy skrzydowej.
Pobieranie prbek kau

Ka do bada powinien by wieo oddany lub pobrany bezporednio z
prostnicy.
Prbka kau nie powinna by mniejsza ni 10g. Ka do bada
parazytologicz nych powinien wypenia cay pojemnik. Czas
przechowywania i transportu nie powinien przekracza 24 godzin, a
prbki naley przechowywa i transportowa w temperaturze okoo 4C.
Alternatywn i czsto zalecan metod jest pobieran ie wymazw z
prostnicy (albo kloaki u drobiu). Wymazwka w czasie pobieran ia musi
mie kontakt z bon luzow, a jej powierzchnia powinna by pokryta
kaem. Pobrane wymazy najlepiej przechowywa i transportowa w
temperaturze 4C.
Pobieranie prbek ze skry

W chorobach , ktre powoduj powstanie zmian pcherzowych naley
pobra z zachowaniem zasad aseptyki, o ile to moliwe, 2g tkanki
nabonkowej, nie mniej jednak ni 1g lub o powierzchni 2 cm 2
i umieci w 5ml buforu fosforanowego z gliceryn w rwnych czciach,
albo buforu tris o pH 7,2 7,6, najlepiej 7,4. Z pcherzy nieuszkodzonych
naley pobra pyn aspirujc go strzykawk i przenie do sterylnych
probwek. Transportowa w temperaturze 4C.

Pobieranie prbek z ukadu rozrodczego
Prbki mona pobiera w dwojaki sposb: puczc pochw lub worek
napletkowy albo poprzez pobranie wymazw. Te ostatnie mona pobiera
rwnie z szyjki macicy, jak i z samej macicy. Nasienie pobiera si za
pomoc sztucznej pochwy lub przez sztuczn stymulacj prcia. Do bada
przesya si frakcj bogat w plemniki. Do przesyania wymagan e s
specjalne podoa transportowe.
Pobieranie prbek z oka (worka spojwkowego) i jamy nosowej

Prbki pobiera si w sposb delikatny z powierzchni spojwki.
Wymaz wki powinny by mocowane na elastyczn ych aplikatorach. Ze
wzgldw bezpieczestwa nie uywa si wymazwek z aplikatorem
drewnianym (uchwytem, rkojeci).
Wydzielin z nosa pobiera si wymazwk zwilon w podou
transportowym, a kontakt wymazwki z wydzielin powinien trwa okoo
1 minuty.
Pobieranie prbek mleka

Przed pobraniem prbek mleka naley dokadnie oczyci
i wysuszy strzyk i ujcie kanau strzykowego bez uywania rodkw
dezynfekcyjnych. Pierwsze strumienie mleka naley usun,
a nastpne pobra do pojemnika (probwki).
Do wykonania niektrych testw mona pobiera z jednego
gospodarstwa mleko zbiorcze.
Mleko do testw serologicznych nie moe by zamraane,
podgrzewane, czy te gotowane jak te poddawane gwatownemu
wytrzsaniu. Jeeli przesanie prbek do laboratoriu m opni si, mona
doda rodek konserwujcy.
Prbki do bada bakteriologicznych, jeeli jest to konieczne, mona
zamraa.
ii. Prbki od zwierzt martwych (prbki post-mortem)
Po mierci zwierzt mona pobiera prbki tkanek do

przeprowadzania bada laboratory jnych w rnych kierunkach.
Szczegowe procedury przeprowadzania sekcji zwok s opisane w wielu
podrcznikach z zakresu anatomii patologicznej. Lekarz przeprowadzajcy
sekcj powinien legitymowa si duym zasobem wiedzy z obszaru chorb
zakanych i patologii, ktra pozwoli mu dokona waciwego wyboru
tkanek i narzdw do bada.
Sprzt niezbdny do sekcji zaley od wielkoci i gatunku zwierzcia,
ale zazwycza j niezbdne s: n, pia, topr, skalpele, kleszcze, psety,
noyczki, w tym rwnie z jednym ramieniem tpym do otwierania jelit.
Narzdzia do pobierania prbek powinny by jaowe.
Przeprowadzajcy badanie musi posiada wystarczajc ilo
kontenerw, pojemnikw z podoami transportowymi dla okrelonych
prbek i kierunkw bada. Niezbdne jest posiadanie i uywanie w czasie
sekcji odziey ochronnej takiej jak: kombinezony, fartuchy, rkawice i buty
gumowe, a take maski ochronne na twarz i oczy. Te ostatnie s

szczegln ie wane, jeeli u zwierzcia podejrzewamy chorob odzwierzc i
istnieje potencjalne ryzyko zakaenia.
Wykaz niezbdnego sprztu i odziey ochronnej przedstawiony jest na
stronie 12 niniejszego Podrcznika.
iii. Prbki rodowiskowe
Prbki rodowiskowe mog by pobierane w celu monitorowania

higieny w miejscu przebywania zwierzt albo mog stanowi element
nadzoru nad drogami rozprzestrzeniania si choroby. Pobieranie prbek
rodowiskowych jest szczegln ie wane w zakadach wylgowych, stacjach
unasienniania oraz rzeniach.
Najczciej pobieranym materiaem jest pomiot albo cika, wiey
ka. Wymazy pobierane s te z powierzchni przewodw wentylacyjnych,
urzdze do karmienia i pojenia zwierzt. Pasza moe by pobierana z
urzdze do karmienia, jak rwnie z silosw (zbiornikw).
c. Procedury dodatkowe zwizane z pobieraniem prbek od zwierzt

w stadzie podejrzanym
Czonkowie zespou pobierajcego prbki, przed przystpieniem do

prbkobrania, powinni omwi plan czynnoci, ubra odzie ochronn,
przeprowadzi dezynfekcj osobist, a nastpnie rozpocz przegld stada
i badanie kliniczne zwierzt podejrzanych oraz pobra prbki. Wykonujc
powysze czynnoci naley zachowa szczegln staranno w celu uniknicia
rozprzestrzenienia czynnika zakanego.
W podejrzanym stadzie przegld zwierzt gatunkw podatnych

przeprowadza si na podstawie aktualnej ksigi rejestracji znajdujcej si
w kadej siedzibie stada, odrbnie dla poszczeglnych gatunkw zwierzt
oznakowanych i ich numerw identyfikacyjnych (jeeli zwierzta posiadaj
indywidualne oznakowanie).
Podczas przegldu sporzdza si wykaz zwierzt chorych, podejrzanych

o chorob lub o zakaenie, a take zapisuje si wszystkie objawy chorobowe,
ktre mog wiadczy o zakaeniu. Okrela si rwnie miejsca lokalizacji
poszczeglnych zwierzt w gospodarstwie.
Przegld zwierzt rozpoczyna si w pierwszej kolejnoci od czci,

w ktrej znajduj si zwierzta uznawane przez waciciela lub przedstawiciela
waciciela za zdrowe. Zwierzta chore, podejrzane o chorob lub zakaenie bada
si na kocu przegldu. Jeli zalecenia tego nie mona speni, szczeglnie gdy
stado jest liczne a pomoc niewystarczaj ca, przegld z koniecznoci rozpoczyna
si od zwierzt podejrzanych o zakaenie, chorob lub od chorych.
Zwierzta przebywajce na pastwisku w pobliu gospodarstwa zapdza si

do pomieszcze inwentarskich. Zwierzta przebywajce na pastwisku z dala od
gospodarstwa, gromadzi i bada si na pastwisku, szczeglnie, gdy zachodzi
obawa, e w czasie ich przemieszczania do obr mogoby zwikszy si ryzyko

rozprzestrzeniania czynnika zakanego, zainfekowania innych zwierzt lub
rodowiska.
W celu zmniejszenia stresu zwierzt moliwe jest zastosowan ie rodkw

uspokajajcych oraz, jeeli jest to wskazane, miejscowego znieczulenia.
Uspokojenie i znieczulenie korzystnie wpywa zarwno na bezpieczestwo
obsugi jak i zwierzt. Zmniejsza rwnie zagroenie dla obsugi podczas badania
klinicznego, a przede wszystkim umoliwia: dokadne badanie i ocen zmian
chorobowych , ocen i wybr materiau biologicznego do bada oraz waciwe
pobranie prbek. Uspokojenie jest szczeglnie wane przy osobnikach trudnych
do poskromienia oraz sprawiajcych problemy podczas badania. Zwierztom,
ktrych nie mona schwyta, rodek uspokajajcy w iniekcji naley poda przy
uyciu lotek wyrzucanych z broni pneumatycznej.
Jeeli przed badaniem i pobieraniem prbek wymagan e jest oczyszczenie

miejsc niezbdnych do przeprowadzenia badania lub pobrania prbek (np. racic),
naley obmy je czyst zimn wod i mikkim kawakiem tkaniny lub gbki.
Nie naley stosowa myda, detergentw, chemicznych rodkw
dezynfekcyjnych lub dezynfekcyjno-myjcych, gdy rodki te mog inaktywowa
czynniki chorobotwrcze w materiale biologicznym i spowodowa, e prbka
bdzie nieprzydatna do badania laboratoryjnego (wynik moe by faszywie
ujemny).
Narzdzia do pobierania prbki i pojemniki na prbki rwnie nie mog
mie kontaktu ze rodkami dezynfekcyjnymi, a do chwili szczelnego zamknicia
prbki w pojemniku.
Poza sporzdzeniem protokou pobrania prbek (Zacznik 2, 4, 5 lub 6),

kade zwierz, od ktrego zostaa pobrana prbka naley oznaczy atwo
dostrzegalnym znakiem np. farb w aerozolu, aby mona byo je atwo odszuka,
jeli konieczne bdzie powtrne pobranie prbek.
Po zakoczonym badaniu klinicznym i pobraniu prbek wszyscy, ktrzy

brali w tych dziaaniach udzia, powinni dokadnie zdezynfekowa rce,
narzdzia, najblisze otoczenie i odzie ochronn. Odzie po zdjciu naley
umieci w podwjnych workach foliowych, worki dokadnie zamkn, a ich
powierzchnie zewntrzne zdezynfekowa i przekaza wyspecjalizowanej firmie
do utylizacji lub zutylizowa pod urzdowym nadzorem
w gospodarstwie.
Uwaga! Jeli podejrzenie choroby zostanie potwierdzone, zaleca si aby

czonkowie zespou pobierajcego prbki przez trzy dni unikali kontaktw ze
zwierztami podatnymi oraz nie przebywali w miejscach gromadzenia si takich
zwierzt.

d. Zestaw do pobierania materiau biologicznego do laboratoryjnych
bada rozpoznawczych chorb zakanych zwierzt (iloci minimalne)
W skad zestawu do pobierania materiau biologicznego do laboratoryjnych

bada rozpoznawczych dla chorb zakanych zwierzt wchodzi:
1. Kombinezon ochronny z kapturem ................................ .. 2 szt.
2. Fartuch gumowy ................................ ................................ 2 szt.
3. Pokrowce ochronne na buty lub buty gumowe .............. 2 pary
4. Rkawice gumowe ................................ .............................. 2 pary
5. Okulary ochronne lub maska na twarz ........................... 2 szt.
6. rodki przeciwblowe i uspokajajce
7. Pseta ................................ ................................ ................... 2 szt.
8. Noyczki chirurgiczne z ostrym kocem .......................... 2 szt.
9. Noyczki z jednym kocem tpym ................................................ 2 szt.
10. yeczki z ostrymi krawdziami ................................ ...... 2 szt.
11. Skalpele ................................ ................................ ............... 2 szt.
12. Strzykawki jednorazowe ................................ ................... 5 szt.
13. Igy do strzykawek ................................ ............................ 100 szt.
14. Probwki z ig do pobierania krwi (min. 10 ml):
a) dla byda ................................ ................................ .. 50 szt.
b) dla wi ................................ ................................ ... 40 szt.
15. Kleszcze donosowe dla byda ................................ ............ 1 szt.
16. Kleszcze donosowe dla wi ................................ ............. 1 szt.
17. Zgbnik do pobierania prbek luzu w przypadku
podejrzenia o nosicielstwo ................................ ............... 1 szt.
18. Paeczki do wymazw z nosa dla wi, jaowe
w probwce z podoem transportowym .......................... 10 szt.
19. Probwki ze rodkiem przeciwkrzepliwym (heparyna
lub sl potasowa EDTA) ................................ ................... 10 szt.
20.Pojemnik na prbki may (2030 ml) odporny na
rozbicie z zakrcanym korkiem ................................ ....... 4 szt.
21.Pojemnik na probwki duy (100200 ml) wyoony
materiaem amortyzacyjnym i resorbujcym z
zakrcanym korkiem ................................ ......................... 2 szt.
22. Kontener do transportu, chodzony ................................ 2 szt.
23. Roztwr 10% formaliny ................................ .....................
24. Soda kaustyczna w patkach (0,5 kg) lub inne rodki
dezynfekcyjne
25. Pisak wodoodporny ................................ ........................... 2 szt.
26. Naklejki samoprzylepne ................................ ................... 100 szt.
27. Tama uszczelniajca ................................ ......................... 5 szt.
28. Worki foliowe na zuyte materiay ................................ . 100 szt.
Ponadto, wskazane jest, aby w czasie pobierania prb posiada:

1. termometr lekarski,
2. notes i pisak,
3. kolorowy mazak lub farb w aerozolu do znaczenia zwierzt,
4. latark, zapasowe baterie,
5. formularze drukw oficjalnych (pismo przewodnie, listy zwierzt).

III. Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okrelonych
chorb zakanych zwierzt z zastosowaniem waciwej
metody badawczej
Uwagi oglne
Cz III Podrcznika zawiera wytyczne w zakresie pobierania,

przechowywania i transportu prbek materiau biologicznego pobranego w celu
diagnostyki okrelonych chorb zakanych zwierzt przy zastosowan iu waciwej
metody badawczej.
Wytyczne uporzdkowane s wedug zwierzt, od ktrych pobierany jest

materia biologiczny, i tak:
- Cz zielona zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych byda;
- Cz rowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych zwierzt winiowatych;
- Cz granatowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych zwierzt jednokopytnych;
- Cz fioletowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych maych przeuwaczy;
- Cz pomaraczowa zawiera wytyczne pobierania prbek do

diagnostyki chorb zakanych ptakw;
- Cz ta zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych pszcz;
- Cz niebieska zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych zwierzt akwakultury;
- Cz brzowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki

chorb zakanych wsplnych dla rnych gatunkw zwierzt.
Choroby przenoszone przez zwierzta, ktre stanowi zagroenie rwnie dla

zdrowia ludzkiego (zoonozy) i w zwizku z tym wymagajce szczeglnej ostronoci,
zostay wskazane poprzez umieszczenie w punkcie UWAGI SPECJANE
nastpujcej informacji: Ze wzgldu na potencjalne ryzyko zakaenia osb
zaangaowanych w prbkobranie naley zachowa szczeglnie surowe rodki
ostronoci.

BYDO
KIERUNEK BADANIA ENZOOTYCZNA BIAACZKA BYDA

Enzootic bovine leucosis - EBL
METODA / TEST AGID ELISA
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Krew zwierzt podatnych.
BADANIA
REPREZENTATYWNA W zalenoci od statusu epizootycznego regionu, liczba pobieranych prbek
LICZBA PRBEK powinna by zgodna z programem zwalczania lub kontroli EBL.
SPRZT NIEZBDNY jaowa iga
DO POBRANIA prbwka bez antykoagulantu
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Krew naley pobiera jaow ig z yy jarzmowej. Probwk bez
POBRANIA PRBKI antykoagulantu po napenieniu krwi do 2/3 objtoci (okoo 7 ml) naley
zamkn szczelnie korkiem.
WYMAGANIA wieo pobran krew naley odstawi na okoo 2 godziny w temperaturze
ZWIZANE Z pokojowej, a nastpnie (najlepiej tego samego dnia) dostarczy do
PRZECHOWYWANIEM laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed
I TRANSPORTEM przemarzniciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to
hemoliz.
Prbki surowicy mona przechowywa w lodwce( w temperaturze +5C
3C) do 7 dni lub zamraarce (temperatura - 20C 3C).
DOKUMENTACJA Zacznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do
TOWARZYSZCA laboratoryjnych bada diagnostycznych
Zacznik 6 Arkusz wynikw badania w kierunku enzootycznej
biaaczki byda
CZAS NA Najlepiej w dniu pobrania prbki.
DOSTARCZENIE W razie trudnoci w dostarczeniu prbek krwi do laboratorium w dniu ich
POBRANEGO pobrania, mona po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej
MATERIAU DO przechowa je do dnia nastpnego w temperaturze 2-8C.
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Warszawie, TP w ZHW w Bydgoszczy
WETERYNARYJNE Ostroce ZHW w Bydgoszczy, OT we
POSIADAJCE PIWet-PIB w Puawach Wocawku
AKREDYTACJ ZHW w odzi
METODY ZHW w Krakowie
ZHW w Warszawie, TP w
Siedlcach
ZHW w Warszawie, TP w
Ostroce
ZHW w Opolu
ZHW w Kronie
ZHW w Biaymstoku
ZHW w Biaymstoku Oddz. w
omy
ZHW w Gdasku
ZHW w Katowicach
ZHW w Kielcach
ZHW w Poznaniu
ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie
ZHW w Poznaniu Prac. w
Koninie
ZHW w Szczecinie
ZHW w Szczecinie Oddz. w
Koszalinie
PIWet-PIB w Puawach

PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie
problemw zdrowotnych zwierzt wpywajcych na handel wewntrz
wsplnotowy bydem i trzod chlewn
PRAWODAWSTWO Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierzt oraz
POLSKIE zwalczaniu chorb zakanych zwierzt
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia
2004 r. w sprawie okrelenia jednostek chorobowych, sposobu
prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierzt
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca
2005 r. w sprawie szczegowych wymaga weterynaryjnych
niezbdnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub
gospodarstwa za urzdowo wolne lub wolne od chorb zakanych
zwierzt
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada
2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania
informacji o wystpowaniu chorb zakanych zwierzt podlegajcych
obowizkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania
chorb odzwierzcych i odzwierzcych czynnikw chorobotwrczych a
take zwizanej z nimi opornoci na rodki przeciw drobnoustrojowe
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej biaaczki byda,
grulicy byda, brucelozy u byda, wcieklizny, gbczastej
encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zakae wirusami
wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw
dzikich
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej biaaczki byda
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia
2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwizanej ze
zwalczaniem chorb zakanych zwierzt
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca
2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej biaaczki byda

BYDO
KIERUNEK BADANIA GBCZASTA ENCEFALOPATIA BYDA

Bovine spongiform encephalopathy - BSE
METODA / TEST Szybki test Szybki test Bio- Szybki test Szybki test
ELISA. Rad. Enfer TSE. IDEXX.
UWAGI SPECJALNE Ze wzgldu na potencjalne ryzyko zakaenia osb zaangaowanych w
prbkobranie naley zachowa szczeglnie surowe rodki ostronoci.
Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy biaka
prionowego (PrPSc) szybkimi testami w prbkach pobranych z rdzenia
przeduonego.
MATERIA DO Rdze przeduony z regionem zasuwki (Zacznik 7 Opis prawidowo
BADANIA pobranej prbki do bada w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich
testw).
REPREZENTATYWNA Zgodnie z programem zwalczania.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Specjalna yeczka (szpatuka).
DO POBRANIA
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Do badania naley pobra rdze przeduony z rejonem zasuwki. Kad
POBRANIA PRBKI pobran prbk wkada si do odrbnego pojemnika (patrz rwnie
Zacznik 7)
WYMAGANIA Nie zamraa, przechowywa w temperaturze 2-8C.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
Zacznik 2 Protok pobrania prb
CZAS NA Jak najszybciej.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w ZHW w ZHW w
WETERYNARYJNE Warszawie Gdasku Krakowie
POSIADAJCE ZHW w PIWet-PIB w
AKREDYTACJ Warszawie Puawach
METODY TP w
Siedlcach
ZHW w
Gdasku
ZHW w
Poznaniu
Prac. w
Lesznie
PIWet-PIB w
Puawach
PRAWODAWSTWO UE Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia

22 maja 2001 r. ustanawiajce zasady dotyczce zapobiegania, kontroli
i zwalczania niektrych przenonych gbczastych encefalopatii
Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r.
zmieniajce zacznik X do rozporzdzenia (WE) nr 999/2001
Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybkich
testw

dzikich

BYDO
KIERUNEK BADANIA GRULICA BYDA

Bovine tuberculosis
METODA / TEST Wykrywanie drobnoustrojw z rodzaju Mycobacterium w materiale
biologicznym. Obejmuje nastpujce etapy:
wstpne badanie anatomopatologiczne prby tkankowej
badanie mikroskopowe
badanie hodowlane
badanie biologiczne na zwierztach laboratoryjnych
identyfikacj genotypow izolatw Mycobacterium.
MATERIA DO Do bada diagnostycznych pobiera si:
BADANIA wycinki chorobowo zmienionych narzdw i organw miszowych,
takich jak: puca, wtroba, ledziona wraz z okolicznymi wzami
chonnymi w przypadku uboju, padnicia lub zabicia byda, ktre
wykazywao dodatni wynik w tecie tuberkulinowym;
wzy chonne: okoogardzielowe, oskrzelowe, rdpiersiowe,
nadwymieniowe, kta uchwy, krezkowe oraz wnki
wtroby w przypadku braku zmian chorobowych oraz w przypadku
zabicia byda, ktre wykazywao dodatni wynik w tecie
tuberkulinowym;
inne prby, w epizootycznie uzasadnionych przypadkach:
- ka,
- mleko,
- wydzielina narzdw rodnych,
- wykrztusina,
- nasienie,
- mocz.
REPREZENTATYWNA Badana laboratoryjnie jest kada sztuka byda tuberkulinododatniego
LICZBA PRBEK poddanego ubojowi lub zabiciu oraz kade zwierz pade, u ktrego w czasie
sekcji stwierdzono zmiany anatomo-patologiczne nasuwajce podejrzenie
grulicy.
SPRZT NIEZBDNY Prby pobiera si czystymi, jaowymi narzdziami, najlepiej jednorazowego
DO POBRANIA uytku:
POJEDYNCZEJ - wydzielina narzdw rodnych, pobierana jest jaowym tamponem
PRBKI lub kateterem;
- wyksztusina, pobierana jest pdzelkiem dotchawicowym;
- nasienie, pobierane jest za pomoc sztucznej pochwy;
- mocz od samic, pobierany jest kateterem.
Dodatkowo:
mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany
szczelnym przykryciem zabezpieczajcym przed wyciekiem zawartoci;
wodoodporna tama samoprzylepna.
Do zapakowania wszystkich pobranych prb:
kontener, mocny karton lub drewniane pudeko.
PROCEDURA Miejsca, z ktrych s pobierane prby nie powinny by odkaane, ze
POBRANIA PRBKI wzgldu na moliwo inaktywowania czynnika zakanego nawet przez
nieznaczn ilo produktu biobjczego. Miejsca te oczyszcza si lub pucze
wod bez detergentw i produktw biobjczych.
Prby inne:
- Ka, pobierany bezporednio z prostnicy. Wielko prbki 2-5 g.
- Prby mleka, pobierane s jaowo w kocowej fazie udoju, w
objtoci okoo 25-50 cm3 z kadej wiartki. W okresie letnim do
prby mleka moemy doda kwas borny, do uzyskania kocowego
stenia w prbce 0,5%.
- Wydzielina narzdw rodnych - objto prbki 2-10 cm3.

- Wyksztusina, pobierana jest pdzelkiem dotchawicowym.
- Nasienie - objto prbki 10-50 cm3.
3
- Mocz - objto prby okoo 100 cm .
WYMAGANIA Kad prb umieszcza si w mocnym, sterylnym, szklanym lub
ZWIZANE Z plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem
PRZECHOWYWANIEM zabezpieczajcym przed wyciekiem zawartoci. Przykrycie okleja si
I TRANSPORTEM dookoa wodoodporn tam samoprzylepn. Powierzchni zewntrzn
pojemnika po jego zamkniciu odkaa si, a nastpnie pucze si czyst
wod i osusza. Kady pojemnik zaopatruje si w etykiet zawierajc opis
zwierzcia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj prby, dat i miejsce jej
pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza zwierzcia.
Prby zapakowane w sposb okrelony powyej umieszcza si w
kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pudeku i transportuje do
laboratorium w temperaturze 4-8C. Dopuszcza si transport zamroonych
prb, bez rozmraania ich w trakcie transportu.
CZAS NA Prby przesya si bezporednio do laboratorium, w moliwie najkrtszym
DOSTARCZENIE terminie.
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r.
zmieniajce zacznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG
2004 r. w sprawie zwalczania grulicy byda
prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zakae zwierzt
2005 r. w sprawie szczegowych wymaga weterynaryjnych niezbdnych
do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzdowo
wolne lub wolne od chorb zakanych zwierzt
2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji
o wystpowaniu chorb zakanych zwierzt podlegajcych obowizkowi
zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb
odzwierzcych i odzwierzcych czynnikw chorobotwrczych a take
zwizanej z nimi opornoci na rodki przeciw drobnoustrojowe
grulicy byda, brucelozy u byda, wcieklizny, gbczastej encefalolopatii
oraz programu zwalczania i kontroli zakae wirusami wysoce zjadliwej
grypy ptakw dawny pomr drobiu u drobiu i ptakw dzikich

BYDO
K ZAKANE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY / OTRT BYDA

IERUNEK BADANIA Infectious bovine rhinotracheitis / infetious pustular vulvovaginitis
IBR/IPV
METODA / TEST ELISA gB SN Test izolacji.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Krew zwierzt podatnych. Wycinki narzdw
BADANIA wewntrznych podu,
oysko, wymazy z
worka spojwkowego,
nosa i ukadu
rozrodczego.
REPREZENTATYWNA Do okrelenia w przypadku przyjcia programu
LICZBA PRBEK zwalczania.
SPRZT NIEZBDNY Sterylna prbwka. Sprzt uywany do
DO POBRANIA sekcji.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Krew pobiera do sterylnych probwek z Prbki pobiera si do
POBRANIA PRBKI zachowaniem zasad aseptyki. sterylnych naczy,
szczelnie zamykanych,
kady narzd
oddzielnie.
WYMAGANIA Nie zamraa.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Bydgoszczy
WETERYNARYJNE ZHW w Kronie
POSIADAJCE ZHW w Poznaniu
AKREDYTACJ ZHW w Szczecinie
METODY Oddz. w Koszalinie
PIWet-PIB w
Puawach


BYDO
KIERUNEK BADANIA ZARAZA PUCNA BYDA

Contagious bovine pleuropneumonia - CBPP
METODA / TEST c-ELISA OWD
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
REPREZENTATYWNA Od kadego zwierzcia podejrzanego o chorob.
LICZBA PRBEK
DO POBRANIA probwka bez antykoagulantu
POJEDYNCZEJ Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego uytku, zawierajcych
PRBKI wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych.

POBRANIA PRBKI antykoagulantu po napenieniu krwi do 2/3 objtoci (ok. 7 ml) naley
zamkn szczelnie korkiem i niezwocznie oznakowa.
WYMAGANIA Probwki z krwi dokadnie oznakowa i doczy pismo przewodnie.
ZWIZANE Z Prbki penej krwi, wieo pobranej, przed transportem, naley odstawi
PRZECHOWYWANIEM na okoo 2 godziny w temperaturze pokojowej.
I TRANSPORTEM W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzniciem lub
nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przerost flor
bakteryjn.
Transport i przechowywanie surowicy w stanie zamroenia -20C. W czasie
transportu surowica nie moe ulec rozmnoeniu.
CZAS NA W dniu pobrania prbki.
DOSTARCZENIE W razie trudnoci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich
POBRANEGO pobrania, mona, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej,
MATERIAU DO do dnia nastpnego przechowa je w chodni (4C ). Zebrane i
LABORATORIUM przechowywane w chodni (4C) surowice s przydatne do bada w OWD
przez 2 dni.
Prbki surowic, ktre nie zostan przebadane w cigu najbliszych 48
godzin naley zamrozi w temperaturze -20C w szczelnie zamknitych
probwkach.
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniajca Dyrektyw Rady
82/894/EWG w sprawie wykazu zgaszania chorb zwierzt we
wsplnocie poprzez wczenie niektrych chorb do wykazu chorb
wymagajcych zgaszania oraz skreleniu z tego wykazu
enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi

Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrzenia
2007 r. w sprawie zwalczania zarazy pucnej byda

ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA AFRYKASKI POMR WI

African swine fever - ASF
METODA / TEST ELISA
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
REPREZENTATYWNA Od podejrzanych o chorob zwierzt.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY jednorazowa iga
DO POBRANIA sterylna probwka bez dodatku rodka konserwujcego
POJEDYNCZEJ lub
PRBKI tubostrzykawka
PROCEDURA Do bada naley pobra prbki krwi penej od wi chorujcych
POBRANIA PRBKI maksymalnie dugo lub od wi podejrzanych, ktre miay styczno ze
zwierztami zakaonymi lub podejrzanymi o zakaenie wirusem ASF.
Krew naley pobiera ig jednorazow do sterylnej probwki (lub
tubostrzykawki) bez dodatku rodka konserwujcego; z igy krew powinna
wolno spywa do probwki po cianie wewntrznej do 2/3 pojemnoci.
WYMAGANIA Po pobraniu krew naley stopniowo schodzi, ale nie zamraa.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
CZAS NA W cigu 12 godzin od pobrania.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM PIWet-PIB w Puawach
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
2004 r. w sprawie zwalczania afrykaskiego pomoru wi

ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA CHOROBA AUJESZKYEGO U WI

Aujeszky's disease in pigs
METODA / TEST Diagnostyka przyyciowa:
ELISA
Izolacja wirusa z wymazw (rzadko)
IF z wymazw (rzadko)
Diagnostyka pomiertna:
Izolacja wirusa z narzdw
IF z narzdw (rzadko)
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Przyyciowo:
BADANIA krew badania serologiczne (winie, dziki)
wymazy z czci nosowo-gardowej izolacja wirusa (warchlaki,
tuczniki)
Pomiertnie izolacja wirusa:
winie: poowa mzgu pozyskana z cicia podunego, migdaki,
ledziona, puca od wieo padych prosit lub warchlakw
(najbardziej polecany materia to tkanka mzgowa)
inne zwierzta: cz rdzenia krgowego odpowiedzialn za
unerwianie czci skry objtej widem, skra wraz z tkank
podskrn w miejscach wykazujcych wid
REPREZENTATYWNA Krew winie
LICZBA PRBEK W badaniach serologicznych krew pobiera si od reprezentatywnej liczby
zwierzt:
a) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zakaenia stada przy 95%

prawdopodobiestwa wykrycia
Wspczynnik szerzenie si
Wielko czynnika zakanego
stada Liczba prbek
1* 2 5 10 20*
50 50 48 35 10 12
100 95 78 45 22 13
150 130 95 49 25 13
200 155 105 51 26 14
300 189 117 54 27 14
500 225 129 56 28 14
750 246 135 57 28 14
1000 258 138 57 28 14
1500 271 142 58 29 14
2000 277 143 58 29 14
5000 290 147 59 29 14
b) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zakaenia stada przy 99%

prawdopodobiestwa wykrycia:
Wspczynnik szerzenie si
Wielko czynnika zakanego
stada Liczba prbek
1* 2 5 10 20*
50 50 50 42 29 17
100 99 90 59 36 19
150 143 117 68 38 20

200 180 136 73 40 20
300 235 160 78 41 20
500 300 183 83 42 21
750 343 197 85 43 21
1000 368 204 86 43 21
1500 395 212 88 44 21
2000 410 216 88 44 21
5000 438 223 89 44 21
SPRZT NIEZBDNY Krew
DO POBRANIA winie sterylna igoprobwka, niezawierajca dodatkw rodkw
POJEDYNCZEJ zapobiegajcych krzepniciu krwi.
PRBKI Dziki sterylna iga i sterylna prbwka nie zawierajca dodatkw
rodkw zapobiegajcych krzepniciu krwi lub probwko-strzykawka o
pojemnoci co najmniej 7,5 ml.
Wymazy z nosa sterylny patyczek wymazowy.
Wycinki narzdw sterylny, szczelnie zamykany pojemnik.
PROCEDURA Krew
POBRANIA PRBKI winie krew naley pobra z yy czczej przedniej lub yy jarzmowej
powierzchownej do 3/4 objtoci sterylnej igoprobwki. Krew z igy
powinna wolno spywa do probwki po ciance wewntrznej, co zmniejsza
ryzyko wystpienia hemolizy.
Dziki krew pobiera si bezporednio po odstrzeleniu, podczas

wytrzewiania z jamy klatki piersiowej, duych y brzusznych lub komr
serca. Krew pobiera si do 3/4 objtoci sterylnej probwki lub do
cakowitego wypenienia probwko-strzykawki o pojemnoci co najmniej
7,5ml. Przy pobieraniu krwi probwko-strzykawk jej konus naley
zanurzy we krwi, po czym powoli odciga toczek do uzyskania oporu, a
do wyranego kliknicia, po czym toczek odama, a konus strzykawki
zatka zatyczk. Uwaa aby nie zaaspirowa powietrza lub innych
elementw.
Wymazy z nosa w celu pobrania wymazu naley unieruchomi zwierz,
trzymajc za ryj jedn rk, delikatnie odchyli gow ku grze, a drug
rk umieci koniec sterylnego patyczka wymazowego w nozdrzu
zwierzcia, w czci dystalnej jamy nosowej i energiczne potrze nabonek
luzowy, dla pewnoci, i wymaz zawiera zarwno luz jak i komrki z
wntrza nozdrza.
Wycinki narzdw - materia naley pobra z zachowaniem zasad
aseptyki, umieci w oznaczonym pojemniku. W przypadku wi
materiaem preferowanym przy izolacji wirusa jest w pierwszej kolejnoci
mzg oraz migdaki, a w dalszej kolejnoci pozostae wycinki.
WYMAGANIA Krew
ZWIZANE Z Po napenieniu probwki krwi naley j szczelnie zamkn i czytelnie
PRZECHOWYWANIEM oznakowa.
I TRANSPORTEM winie pozyskan krew pocztkowo przechowywa w temperaturze
pokojowej, do czasu wydzielenia si surowicy, jeeli to nie nastpi do 12
godzin wwczas w celu przyspieszenia wydzielenia surowicy czyst ig
oddzieli formujcy si skrzep od cianki probwki. Po wydzieleniu si
surowicy, prbki podda schodzeniu do temperatury 2-8C. Podczas
przechowywania krwi w chodziarce chroni prbki przed przypadkowym
zamroeniem prowadzcym do hemolizy.
W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wpywem
wysokiej temperatury, bezporedniego oddziaywania promieni sonecznych
i wstrzsw. Prbki naley transportowa w pozycji pionowej.
Dziki po napenieniu probwki naley umieci w pozycji pionowej, w
miar moliwoci chroni przed wstrzsami i moliwie szybko umieci w
temperaturze pokojowej w celu wydzielenia si surowicy. Po wydzieleniu

si surowicy prbki podda schodzeniu do temperatury 2-8C. Podczas
przechowywania krwi w chodziarce chroni prbki przed przypadkowym
zamroeniem prowadzcym do hemolizy.
W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wpywem
wysokiej temperatury, bezporedniego oddziaywania promieni sonecznych
i wstrzsw. Prbki naley transportowa w pozycji pionowej.
Wymazy z nosa wymazwk umieci w probwce z podoem
transportowym dla wirusw i w stanie schodzenia do temperatury 2-8C
przesa do laboratorium.
Wycinki narzdw prbki niezwocznie podda schodzeniu do
temperatury 2-8C i w takim stanie przesa do laboratorium. Prbek nie
naley zamraa.
oraz, w zalenoci od pobieranego materiau:
lub
Zacznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada
kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego
CZAS NA Krew - czas od pobrania prbek do ich dostarczenia do laboratorium nie
DOSTARCZENIE moe przekracza 48 godzin.
POBRANEGO Wymazy z nosa i wycinki narzdw - w czasie nieprzekraczajcym 24
MATERIAU DO godzin dostarczy do laboratorium.
LABORATORIUM
LABORATORIUM Diagnostyka przyyciowa:
WETERYNARYJNE ZHW w Bydgoszczy (ELISA)
POSIADAJCE ZHW w Kronie (ELISA)
AKREDYTACJ ZHW w Poznaniu (ELISA)
METODY ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie (ELISA)
ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie (ELISA)
ZHW w Szczecinie (ELISA)
PIWet-PIB w Puawach (ELISA)
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u wi

ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA CHOROBA PCHERZYKOWA WI CZ I

Swine vesicular disease - SVD
METODA / TEST Rozpoznanie wirusologiczne.
RT-PCR ELISA Test izolacji.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Nabonek (materia najbardziej odpowiedni) Krew zwierzt
BADANIA pynna zawarto pcherzy podatnych.
krew od wi i dzikw.
Dodatkowo:
ka
wymaz z nosa.
REPREZENTATYWNA Liczba prbek powinna by adekwatna do czstotliwoci wystpowania
LICZBA PRBEK poszukiwanego czynnika w populacji.
W celu kontroli wystpowania SVD corocznie bada si, na obszarze
powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi.
Jeeli choroba wystpuje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4
zwierzt.
SPRZT NIEZBDNY Prbki pobiera si czystymi, jaowymi narzdziami, do jaowych naczy,
DO POBRANIA najlepiej jednorazowych.
POJEDYNCZEJ zawarto pcherza: strzykawka z ig,
PRBKI krew: probwka z etykiet, w systemie prniowym,
ka: yeczka, naczynie z szerokim otworem i zakrc pokrywk,
wymazy z nosa: jaowy wacik lub wymazwka.
Uwaga! Naczynie na prbk o pojemnoci ok. 10ml musi by
przystosowane do ewentualnego zamraania, szczelnie zamykane, aby
gaz nie przedosta si do jego wntrza, poniewa spowoduje obnienie
pH i inaktywacj wirusa (prbka taka jest nieprzydatna do badania).
Zalecany sposb pakowania materiaw biologicznych z podejrzeniem
pryszczycy i/lub choroby pcherzykowej wi oraz sprzt niezbdny do
zapakowania s opisane w Zaczniku 3.
PROCEDURA Prbk, kad oddzielnie, pobiera si od zwierzt 5-10ml zarwno od
POBRANIA PRBKI ywych lub martwych, (zabitych lub padych). zwierzt zdrowych,
Nabonek - prbk ze cian nieuszkodzonego lub podejrzanych, chorych i
wieo rozerwanego pcherza, nie mniej ni 1g rekonwalescentw.
(wielko znaczka pocztowego 2 cm2). Prbk krwi pobra
Zawarto pcherza - pobra strzykawk z ig, jaowo. Podczas
tyle ile tylko moliwe, nie mniej ni 3g. pobierania krew
Krew - 5-10ml zarwno od zwierzt zdrowych, powinna powoli
podejrzanych, chorych i rekonwalescentw. spywa po ciance
Prbk krwi pobra jaowo. Podczas pobierania probwki, do 2/3
krew powinna powoli spywa po ciance objtoci, nie dopuci
probwki, do 2/3 objtoci, nie dopuci do do hemolizy krwinek
hemolizy krwinek Probwki napenionej krwi Probwki napenionej
nie otwiera. krwi nie otwiera.
Ka - 20g kau od wi
lub z pomieszczenia, w
ktrym przebywaj lub
przebyway winie
podejrzane o chorob
pcherzykow wi.
Wymazy z nosa -
Pobra co najmniej
dwa wymazy z nosa.

WYMAGANIA Wirus choroby pcherzykowej wi, oporny jest Po pobraniu delikatnie
ZWIZANE Z zarwno na wahania temperatury w szerokim wymiesza krew ze
PRZECHOWYWANIEM zakresie i pH w granicach wartoci 2,5-12. rodkiem
I TRANSPORTEM Jednake, w zwizku z faktem, e epizootie zapobiegajcym
chorb wi z objawami pcherzowymi, krzepniciu - EDTA
zwaszcza w pocztkowej fazie traktuje si jako (kwasem etylenodwu-
podejrzenie pryszczycy, prbk transportuje si w aminoczterooctowym)
warunkach optymalnych dla wirusa pryszczycy, lub solami heparyny, a
tj. pH 7,2 -7,6 oraz temp. +5C( 3 C). nastpnie schodzi.
Nabonek - prbk nabonka schodzi, nie Nie zamraa.
zamraa. Transport w +5oC(3 C). Krew transportowa
Surowicza zawarto pcherza - warunki schodzon +5C
transportu jak w przypadku nabonka - pH 7.2 (3C).
7.6, temperatura +5C( 3 C).
Ka - transport w
+5C(3C).
Wymazy z nosa -
pobrany materia
natychmiast umieszcza
si w buforze (pyn
Eagleà do hodowli
tkankowej/gliceryna z
antybiotykiem).
Transport w
+5C(3C).
CZAS NA Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby pcherzykowej
DOSTARCZENIE wi nie moe by zlecany przedsibiorstwom spedycyjnym, wiadczcym
POBRANEGO usugi transportowe.
MATERIAU DO Prbki musi dostarczy kurier najszybszym moliwym rodkiem
LABORATORIUM transportu, niezwocznie po pobraniu, najpniej przed upywem 24
godzin od pobrania.
Nabonek do laboratorium naley dostarczy natychmiast (w czasie kilku
godzin) w tym czasie moe by przewoony bez buforu.
Jednake, jeeli istnieje obawa, e czas transportu moe wyduy si,
nabonek naley umieci w maej iloci buforu 2-5ml, skadajcego si z
rwnych czci 0,04 M buforu fosforanowego i gliceryny (PBS/gliceryna) lub
innego rwnowanego buforu (wane pH 7,2 -7,6). Transport w +5C(3 C).
Ponadto, dla ochrony przed rozwojem mikroorganizmw do buforu dodaje
si jeden z niej wymienionych antybiotykw w steniu:
(i) penicylina 1 000 IU
(ii) siarczan neomycyny 100 IU
(iii) siarczan polimyksyny B 50 IU
(iv) mykostatyna 100 IU
Wymazy z nosa - do laboratorium naley dostarczy natychmiast (w czasie
kilku godzin). Jednake, jeeli zachodzi obawa, e transport moe trwa
powyej kilku godzin, prbk naley zamrozi w suchym lodzie lub ciekym
azocie.
LABORATORIUM Zakad PIWet-PIB w Zakad PIWet-PIB w
WETERYNARYJNE Zduskiej Woli Zduskiej Woli
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY


ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA CHOROBA PCHERZYKOWA WI CZ II

Swine vesicular disease - SVD
METODA / TEST SN ELISA rozpoznanie serologiczne.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Krew pena zwierzt podatnych lub surowica pozyskana z krwi zwierzt
BADANIA podatnych.
W celu kontroli wystpowania SVD corocznie bada si, na obszarze
powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi.
Jeeli choroba wystpuje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4
zwierzt.
DO POBRANIA sterylna probwka bez dodatku rodka konserwujcego
POJEDYNCZEJ lub
PRBKI tubostrzykawka
Zalecany sposb pakowania materiaw biologicznych z podejrzeniem
zapakowania s opisane w Zaczniku 3.
PROCEDURA Do bada naley pobra prbki krwi penej od wi chorych lub
POBRANIA PRBKI ozdrowiecw, ktre miay styczno ze zwierztami zakaonymi lub
podejrzanymi o zakaenie wirusem SVD. Z igy krew powinna wolno
spywa do probwki po cianie wewntrznej do 2/3 pojemnoci, nie
dopuci do hemolizy krwinek.
WYMAGANIA Po pobraniu pen krew naley stopniowo schodzi, ale nie zamraa i
ZWIZANE Z transportowa schodzon +5C (3 C).
PRZECHOWYWANIEM Surowic schodzi lub zamrozi. Transportowa schodzon +5C(3C) lub
I TRANSPORTEM zamroon.
CZAS NA Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby pcherzykowej
DOSTARCZENIE wi nie moe by zlecany przedsibiorstwom spedycyjnym, wiadczcym
POBRANEGO usugi transportowe.
MATERIAU DO Prbki musi dostarczy kurier najszybszym moliwym rodkiem
LABORATORIUM transportu, niezwocznie po pobraniu, najpniej przed upywem 24
godzin od pobrania.
LABORATORIUM Zakad PIWet-PIB w Zduskiej Woli
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY


ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA KLASYCZNY POMR WI CZ I

Classical swine fever - CSF, Hog cholera
METODA / TEST Rozpoznanie wirusologiczne.
Izolacja wirusa klasycznego pomoru PCR
wi w hodowli komrkowej.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Najwaciwszym materiaem do bada laboratoryjnych s migdaki
BADANIA (pierwszy narzd, w ktrym dochodzi do namnaania si wirusa,
i w ktrym utrzymuje si on najduej), wzy chonne uchwowe, ledziona
i nerki.
W przewlekych i nietypowych przypadkach choroby wskazanym jest
przesanie do bada rwnie kocowego odcinka jelita biodrowego oraz
mzgu.
W przypadku, gdy pada winia ulega autolizie do bada laboratoryjnych
pobra naley ko dug i/lub mostek.
Do wczesnego wykrywania CSFV bardzo przydatne s prbki penej krwi.
REPREZENTATYWNA W celu kontroli wystpowania CSF corocznie bada si prbki w iloci
LICZBA PRBEK zgodnej z rozporzdzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17
grudnia 2004 r. w sprawie okrelenia jednostek chorobowych, sposobu
prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierzt.
W czasie wystpienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna
z Decyzj Komisji 2002/106/WE
SPRZT NIEZBDNY W zalenoci od pobieranego materiau:
DO POBRANIA iga,
POJEDYNCZEJ prbwka,
PRBKI sprzt niezbdny do przeprowadzenia sekcji.
PROCEDURA Narzdy: materia patologiczny przeznaczony do bada laboratoryjnych
POBRANIA PRBKI pobiera si od zwierzt wykazujcych objawy choroby (gorczka) ubitych
diagnostycznie lub wieo padych (do 4 godzin).
Krew: do bada naley przesa okoo 5ml krwi pobranej, do probwek z
wersenianem potasu (K3EDTA) w proporcji 1,8mg EDTA/ 1ml.
WYMAGANIA Kada prbka tkanki powinna zosta umieszczona w oddzielnym
ZWIZANE Z plastikowym woreczku, odpowiednio zamknita, woona do drugiego
PRZECHOWYWANIEM woreczka i opisana.
I TRANSPORTEM Prbki naley przechowywa i transportowa w szczelnych, odpornych na
zniszczenie pojemnikach.
Prbki nie mog by zamraane. Naley je transportowa w temperaturze
lodwki.
CZAS NA Prbki naley podda badaniu w cigu 24 godzin od pobrania.
DOSTARCZENIE Kadorazowo, przed wysyk prbek, naley o tym powiadomi
POBRANEGO laboratorium rozpoznawcze.
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzajca Podrcznik
Diagnostyczny ustalajcy procedury diagnostyczne, metody pobierania

prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych sucych do
potwierdzenia klasycznego pomoru wi
2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi

ZWIERZTA WINIOWATE
KIERUNEK BADANIA KLASYCZNY POMR WI CZ II

Classical swine fever - CSF, Hog cholera
METODA / TEST Rozpoznanie serologiczne - suy jedynie jako pomoc w przypadkach
podejrzenia klasycznego pomoru wi. Jeli od wi podejrzanych o CSF
albo z materiau pochodzcego z gospodarstw, ktre miay kontakt z
przypadkami choroby nie wyizolowano wirusa lub nie wykryto jego
antygenu wzgldnie materiau genetycznego, to celowe jest
przeprowadzenie bada serologicznych.
NPLA ELISA
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
REPREZENTATYWNA W celu kontroli wystpowania CSF corocznie bada si prbki w iloci
LICZBA PRBEK zgodnej z rozporzdzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17
prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierzt.
W czasie wystpienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna
z Decyzj Komisji 2002/106/WE
SPRZT NIEZBDNY Iga,
DO POBRANIA prbwka.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Prbki krwi do bada powinny by pobrane od ozdrowiecw oraz od wi,
POBRANIA PRBKI ktre miay styczno z zakaonymi lub podejrzanymi o zakaenie wirusem
CSF zwierztami. Dla dokadnej oceny sytuacji zdrowotnej w stadzie oraz
okrelenia dynamiki szerzenia si zakaenia wskazane byoby pobranie
prbek krwi od zwierzt z rnych grup technologicznych (w rnym
wieku).
Krew, w objtoci do 5ml, naley pobra z yy czczej przedniej (vena cava
cranialis) lub z yy jarzmowej (vena jugularis) do odpowiednich probwek.
WYMAGANIA Probwki z pobran krwi zostawia si w temperaturze pokojowej na okres
ZWIZANE Z 2-3 godzin. Po tym czasie naley oddzieli skrzep od ciany probwki przy
PRZECHOWYWANIEM uyciu szklanej bagietki lub dugiej, jaowej igy a nastpnie wstawi
I TRANSPORTEM probwki do lodwki na okres 14-18 godzin (na noc). Po tym czasie
uzyskan surowic naley przela do maych, zamykanych szczelnym
kapslem probwek typu Eppendorf o pojemnoci 1,5ml. Tak przygotowane
prbki naley odpowiednio ponumerowa (identyfikacja zwierzt!)
i przesa, w temperaturze lodwki, do laboratorium.
CZAS NA Jak najszybciej, nie pniej ni w cigu 24 godzin.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE ZHW w Gdasku
POSIADAJCE ZHW w Kielcach
AKREDYTACJ ZHW w Poznaniu
METODY PIWet-PIB w Puawach
Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzajca Podrcznik
Diagnostyczny ustalajcy procedury diagnostyczne, metody pobierania

prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych sucych do
potwierdzenia klasycznego pomoru wi
2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi

ZWIERZTA JEDNOKOPYTNE
KIERUNEK BADANIA AFRYKASKI POMR KONI

African horse sickness
METODA / TEST Badanie wirusologiczne. Badanie serologiczne.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Zwierzta ywe - pena krew. Krew zwierzt podatnych.
BADANIA Zwierzta pade - wycinki ledziony,
puc, wzw chonnych.
REPREZENTATYWNA Od kadego zwierzcia podejrzanego o chorob, od zwierzt padych z
LICZBA PRBEK podejrzeniem choroby.
SPRZT NIEZBDNY W zalenoci od pobieranego materiau:
DO POBRANIA - krew: sterylna iga i prbwka,
POJEDYNCZEJ - wycinki czyste, jaowe narzdzia, najlepiej jednorazowego uytku.
PRBKI
PROCEDURA Zwierzta ywe - pena krew (co Od zwierzt, ktre przeyy
POBRANIA PRBKI najmniej 10ml) pobrana od zwierzt zakaenie wirusem AHS naley
chorych w okresie gorczkowym na pobra po okoo 20ml krwi.
antykoagulant (EDTA, heparyna);
Zwierzta pade - wycinki pobiera
do 10% zbuforowanego roztworu
glicerolu, pH 7,4.
WYMAGANIA Prbki naley przechowywa w
ZWIZANE Z temperaturze 4C. Do laboratorium
PRZECHOWYWANIEM naley je dostarczy jak najszybciej,
I TRANSPORTEM najlepiej w termo torbach z
wkadami chodzcymi, ktre
utrzymuj temp. okoo 4C podczas
transportu prbek.
DOSTARCZENIE W przypadku pobierania prbek w zwizku z podejrzeniem choroby, prbki
POBRANEGO naley dostarczy do Laboratorium Zakadu Wirusologii Pastwowego
MATERIAU DO Instytutu Weterynaryjnego - Pastwowego Instytutu Badawczego (ul.
LABORATORIUM Partyzantw 57, 24-100 Puawy).
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniajca Dyrektyw Rady 82/894/EWG
w sprawie wykazu zgaszania chorb zwierzt we wsplnocie poprzez
wczenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagajcych zgaszania
oraz skreleniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia
u wi
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004
r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu zwalczania afrykaskiego
pomoru koni


KIERUNEK BADANIA NIEDOKRWISTO ZAKANA KONI

Equine infectious anaemia
METODA / TEST AGID
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
REPREZENTATYWNA W przypadku podejrzenia choroby od wszystkich podejrzanych zwierzt.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY sterylne probwki i igy lub
DO POBRANIA tubostrzykawki.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
POBRANIA PRBKI antykoagulantu po napenieniu krwi do okoo 7ml naley zamkn
szczelnie korkiem i niezwocznie oznakowa.
Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego uytku zawierajcych
wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych.
WYMAGANIA Nie zamraa.
ZWIZANE Z Surowica uzyskana z prbki krwi nie moe mie znamion hemolizy lub by
PRZECHOWYWANIEM zanieczyszczona flor bakteryjn.
I TRANSPORTEM
CZAS NA W cigu 24 godzin.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w odzi
WETERYNARYJNE ZHW w Kronie
POSIADAJCE ZHW w Poznaniu
AKREDYTACJ ZHW w Szczecinie
METODY
u wi

KIERUNEK BADANIA NOSACIZNA

Glanders
METODA / TEST OWD
BADANIA
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY sterylne probwki i igy lub
DO POBRANIA tubostrzykawki.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
POBRANIA PRBKI antykoagulantu po napenieniu krwi do okoo 7ml naley zamkn
szczelnie korkiem i niezwocznie oznakowa.
Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego uytku zawierajcych
wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i zamykanych hermetycznie.
WYMAGANIA Surowica uzyskana z prbki krwi nie moe mie znamion hemolizy lub by
ZWIZANE Z zanieczyszczona flor bakteryjn.
PRZECHOWYWANIEM Mona przesya te surowic w iloci 2-3ml.
I TRANSPORTEM
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Kronie
POSIADAJCE ZHW w Szczecinie
AKREDYTACJ PIWet-PIB w Puawach
METODY
u wi

KIERUNEK BADANIA WIRUSOWE ZAPALENIE TTNIC KONI

Equine viral arteritis-EVA
METODA / TEST SN Test izolacji.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Krew zwierzt podatnych. W przypadku podejrzenia
BADANIA wystpienia EVA: wymazy z worka
spojwkowego i nosogardzieli lub
prbki krwi.
W przypadku mierci lub poronienia
rebit: wycinki narzdw
wewntrznych (puca, ledzina,
wtroba, oysko) i wzy chonne
krezkowe.
W celu wykluczenia siewstwa
wirusa z nasieniem do badania
naley przesa prbki nasienia
pobrane od ogierw serologicznie
dodatnich.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Sterylna prbwka i igy. wymazwki (przyyciowo)
DO POBRANIA sprzt niezbdny do sekcji (w
POJEDYNCZEJ przypadku zwierzt padych)
PRBKI
PROCEDURA Krew pobiera do sterylnych Wymazy i prbki krwi prbki krwi
POBRANIA PRBKI probwek z zachowaniem zasad pobra na antykoagulant z
aseptyki. wyjtkiem heparyny. Prbki naley
pobra moliwie jak najwczeniej po
wystpieniu gorczki u zakaonych
zwierzt.
Nasienie - naley pobra i przesa
do badania frakcj nasienia bogat
w plemniki. Zaleca si pobranie
dwch ejakulatw pobranych
najlepiej w odstpie kilku godzin lub
dni.
WYMAGANIA Nie zamraa. Wycinki - prbki naley schodzi
ZWIZANE Z Przesya w temperaturze lodwki lub zamrozi i jak najszybciej wysa
PRZECHOWYWANIEM po wczeniejszym uformowaniu do laboratorium.
I TRANSPORTEM skrzepu w temperaturze pokojowej. Nasienie naley schodzi i w stanie
schodzonym przesa jak
najszybciej do laboratorium. Jeeli
nasienie nie moe by natychmiast
wysane do laboratorium naley je
zamrozi w -20C i przesa do
laboratorium w stanie zamroenia.
CZAS NA Jak najszybciej. Jak najszybciej.
DOSTARCZENIE Jeeli nasienie nie moe by
POBRANEGO natychmiast wysane do
MATERIAU DO laboratorium naley je zamrozi
LABORATORIUM w -20C i przesa do laboratorium
w stanie zamroenia.
LABORATORIUM

WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE

KIERUNEK BADANIA ZARAZA STADNICZA

Dourine
METODA / TEST OWD metod probwkow (metod OWD metod mikromiareczkow
makro). (mikrometod, metod pytkow).
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
REPREZENTATYWNA Od wszystkich zwierzt podejrzanych o chorob .
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Sterylne igy, probwki.
DO POBRANIA
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Krew pobiera si z yy jarzmowej w iloci okoo 7ml.
POBRANIA PRBKI
WYMAGANIA wieo pobrane prbki krwi naley pozostawi na okoo 2 godziny w
ZWIZANE Z temperaturze pokojowej (od 18C do 25C), a nastpnie dostarczy do
PRZECHOWYWANIEM laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed
I TRANSPORTEM przemarzniciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to
hemoliz lub przeronicie prbek.
Surowice wydzielone z prbek krwi silnie zhemolizowanych lub
zanieczyszczonych flor bakteryjn nie nadaj si do bada OWD.
Silnie antykomplementarnie dziaaj take wszystkie zwizki chemiczne,
ktre wi jony Mg i Ca np. wersenian sodowy, stosowany jako
antykoagulant przy pobieraniu krwi.
CZAS NA W dniu pobrania.
POBRANEGO pobrania, mona, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej,
MATERIAU DO do dnia nastpnego przechowa je w chodni (2-8C).
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Kronie ZHW w Kronie
WETERYNARYJNE ZHW w Biaymstoku ZHW w Biaymstoku
POSIADAJCE ZHW w Szczecinie ZHW w Szczecinie
AKREDYTACJ PIWet-PIB w Puawach
METODY
u wi

MAE PRZEUWACZE
KIERUNEK BADANIA TRZSAWKA OWIEC

Scrapie
METODA / TEST ELISA
Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy biaka
prionowego (PrPSc) szybkimi testami w prbkach pnia mzgu.
MATERIA DO Rdze przeduony z regionem zasuwki.
BADANIA
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY yeczka (szpatuka).
DO POBRANIA
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Do badania naley pobra rdze przeduony maych przeuwaczy, z
POBRANIA PRBKI rejonem zasuwki. W przypadku podejrzenia postaci atypowej zaleca si
pobieranie dodatkowo prbek mdku.
WYMAGANIA Nie zamraa, przesya w temperaturze lodwki.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Krakowie
POSIADAJCE ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie
AKREDYTACJ PIWet-PIB
METODY
PRAWODAWSTWO UE Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia 22
maja 2001 r. ustanawiajce zasady dotyczce zapobiegania, kontroli i
zwalczania niektrych przenonych gbczastych encefalopatii
Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r.
zmieniajce zacznik X do rozporzdzenia (WE) nr 999/2001
Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybkich
testw

grypy ptakw dawny pomr drobiu u drobiu i ptakw dzikich

PTAKI
KIERUNEK BADANIA CHLAMYDIOZA PTAKW

Avian chlamydiosis
METODA / TEST OWD
BADANIA
DO POBRANIA prbwka bez antykoagulantu
PRBKI wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i hermetycznie
zamykanych.
PROCEDURA Przed pobraniem krwi upowaniony lekarz weterynarii powinien
POBRANIA PRBKI sporzdzi list zwierzt zgodnie ze wzorem zawartym w Zaczniku 2.
Krew naley pobiera jaow ig z yy skrzydowej. Do probwki bez
antykolagulantu pobra 1 do 2 ml krwi, zamkn szczelnie korkiem i
niezwocznie oznakowa.
WYMAGANIA Uzyskana z prbki krwi surowica nie moe by zhemolizowana lub
ZWIZANE Z zanieczyszczona flor bakteryjn. wieo pobrane prbki krwi naley
PRZECHOWYWANIEM pozostawi na okoo 2 godziny w temperaturze pokojowej.
I TRANSPORTEM W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzniciem lub
nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przeronicie
prbek.
CZAS NA W dniu pobrania prbki (zalecane).
POBRANEGO pobrania, mona je do dnia nastpnego przechowa w chodni (2-8C), ale
MATERIAU DO po kilku godzinach formowania si skrzepu w temperaturze pokojowej.
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE

PTAKI
KIERUNEK BADANIA GRYPA PTAKW

Avian influenza
METODA / TEST HA
MATERIA DO Od ptakw padych do bada pobiera si: tchawic, puca, mzg, ledzion,
BADANIA serce, wtrob, nerki oraz jelita z treci lub ka.
Przyyciowo pobiera si od ptakw wymazy z tchawicy i szpary
podniebiennej oraz wymazy z kloaki wraz z kaem. Wskazane jest rwnie
pobranie prbki z innych zmienionych narzdw.
REPREZENTATYWNA Prbki do izolacji wirusa AI powinny pochodzi od co najmniej 5 ptakw
LICZBA PRBEK wieo padych i/lub chorych, poddanych humanitarnemu ubojowi.
Wymazy z kloaki wraz z kaem naley pobra od co najmniej 20 ptakw.
SPRZT NIEZBDNY sterylne plastikowe pojemniki lub podwjne, wodoszczelne, szczelnie
DO POBRANIA zamykane plastikowe woreczki
POJEDYNCZEJ waciki do pobierania wymazw z kloaki
PRBKI
PROCEDURA Ze stada podejrzanego o zakaenie naley pobra wymazy z kloaki wraz z
POBRANIA PRBKI kaem (na waciku musi by wyranie widoczny ka).
Prbki naley pobiera z zachowaniem zasad aseptyki, do sterylnych
plastikowych pojemnikw lub podwjnych wodoszczelnych plastikowych
woreczkw, szczelnie zamykanych, oddzielnie lub jako prbki zbiorcze, z
wyjtkiem kau i treci jelit, ktre puluje si oddzielnie.
WYMAGANIA Przechowywa i transportowa w temperaturze 4C.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
CZAS NA Natychmiast po pobraniu.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Decyzja Komisji 2006/437/WE zatwierdzajca podrcznik diagnostyczny
dotyczcy grypy ptakw, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE

dzikich
2007 r. w sprawie zwalczania grypy ptakw

PTAKI
KIERUNEK BADANIA MYKOPLAZMY DROBIU

Avian mycoplasmosis
METODA / TEST Wykrycie zarazkw Mycoplasma poprzez wykazanie wzrostu na
podoach PPLO charakterystycznych kolonii mykoplazm, a nastpnie
ich identyfikacja na selektywnych dla mykoplazm podoach, z
zastosowaniem testw biochemicznych i/lub immunologicznych.
Odczyn aglutynacji pytowej z uyciem antygenw (zinaktywowanych).
ELISA.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Od ptakw ywych naley pobra prbki krwi i/lub wymaz z tchawicy, ze
BADANIA szczeliny podniebiennej, kloaki lub prcia. W stadach gdzie prowadzona
jest inseminacja naley pobra prbki spermy. W zakadzie wylgowym do
bada pobiera si zamare w czasie klucia zarodki (z nie uszkodzon
skorup)
Od ptakw padych lub dobitych naley pobra prbki z jamy nosowej,
zatok, tchawicy, workw powietrznych, jajnika i z jajowodu, kloaki lub
prcia.
W rodowisku kurnika pobra wymazy z systemw wentylacyjnych, z
poide i karmide.
REPREZENTATYWNA Zawsze naley pobiera 60 prbek danego materiau.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Sterylne igy, probwki, wymazwki i psety.
DO POBRANIA
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Prbki krwi pobra od ptakw losowo schwytanych (z yy skrzydowej lub
POBRANIA PRBKI po skrwawieniu).
W laboratorium do badania mona czy (pulowa) po 10 prbek
indywidualnych.
WYMAGANIA Przechowywa w temperaturze od 2 do 8C.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE - odczyn aglutynacji pytowej z uyciem antygenw (zinaktywowanych)
POSIADAJCE - ELISA
AKREDYTACJ ZHW w Warszawie
METODY - odczyn aglutynacji pytowej z uyciem antygenw (zinaktywowanych)
ZHW w Poznaniu
- odczyn aglutynacji pytowej z uyciem antygenw (zinaktywowanych)
- ELISA
ZHW w Szczecinie
- ELISA
PIWet-PIB w Puawach
- ELISA
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 90/539/EWG z 15 padziernika 1990 roku w sprawie
warunkw zdrowotnych zwierzt, regulujcych handel

wewntrzwsplnotowy i przywz z pastw trzecich drobiu i jaj wylgowych

PTAKI
KIERUNEK BADANIA RZEKOMY POMR DROBIU

Newcastle disease - ND
METODA / TEST Izolacja wirusa i jego identyfikacja metod HA.
MATERIA DO Od ptakw padych i/lub chorych poddanych humanitarnemu zabiciu do
BADANIA bada pobiera si: tchawic, puca, mzg, ledzion, wtrob, nerki oraz
jelita z treci lub ka.
Przyyciowo pobiera si od ptakw wymazy z tchawicy i szpary
podniebiennej oraz wymazy z kloaki wraz z kaem. Wskazane jest rwnie
pobranie prbki z innych zmienionych narzdw.
REPREZENTATYWNA Prbki do izolacji wirusa ND powinny pochodzi od co najmniej 5 ptakw
LICZBA PRBEK wieo padych i/lub chorych, poddanych humanitarnemu ubojowi.
Wymazy z kloaki wraz z kaem naley pobra od co najmniej 20 ptakw.
SPRZT NIEZBDNY Sterylne plastikowe pojemniki lub podwjne, wodoszczelne, szczelnie
DO POBRANIA zamykane plastikowe woreczki;
POJEDYNCZEJ Waciki do pobierania wymazw z kloaki.
PRBKI
PROCEDURA Ze stada podejrzanego o zakaenie naley pobra wymazy z kloaki wraz z
POBRANIA PRBKI kaem (na waciku musi by wyranie widoczny ka) i umieci w podou
transportowym (1-2ml PBS z dodatkiem antybiotykw: penicylina 10 tys.
JM/ml, streptomycyna 10mg/ml, gentamycyna 0,25 mg/ml, mykostatyna 5
tys. JM/ml ).
Prbki naley pobiera z zachowaniem zasad aseptyki, do sterylnych
plastikowych pojemnikw lub podwjnych wodoszczelnych plastikowych
woreczkw, szczelnie zamykanych, oddzielnie lub jako prbki zbiorcze, z
wyjtkiem kau i treci jelit, ktre puluje si oddzielnie.
WYMAGANIA Transportowa w temperaturze od 2 do 8C.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
DOKUMENTACJA Zacznik 1 - Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do
CZAS NA
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 92/66/EWG wprowadzajca wsplnotowe rodki
zwalczania rzekomego pomoru drobiu
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005
r. w sprawie zwalczania rzekomego pomoru drobiu


PSZCZOY
KIERUNEK BADANIA ZGNILEC AMERYKASKI PSZCZ

American foulbrood
METODA / TEST Izolacja i identyfikacja bakterii Paenibacillus larvae z badanego materiau
w drodze bada mikrobiologicznych (hodowlanych i mikroskopowych).
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO 1. Patologicznie zmieniony czerw * - przy stwierdzeniu w rodzinach
BADANIA pszczelich obecnoci patologicznie zmienionego czerwiu;
2. Mid lub zapasy pokarmu - z rodzin podejrzanych o zakaenie, w
ktrych nie stwierdza si klinicznych objaww choroby.
REPREZENTATYWNA Z kilku pni chorych lub podejrzanych o chorob.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Metalowa yka, duy skalpel albo n uywany w pasiece lub duy n
DO POBRANIA stoowy.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Patologicznie zmieniony czerw - z chorych rodzin, z plastra z czerwiem
POBRANIA PRBKI krytym naley wyci fragment o wymiarach 10 x 10 cm (wg OIE okoo 20
cm2). Pobrany wycinek powinien zawiera moliwie duo komrek ze
zmienionym chorobowo czerwiem, natomiast niepodana jest w nim
obecno miodu.
Mid lub zapasy pokarmu - metalow yk wybra prbki zapasw
pokarmu z komrek plastrw z czerwiem. Prby mona pobra z
pojedynczych rodzin lub mona pobra prby zbiorcze, wwczas 1 prba
zbiorcza stanowi zapasy pokarmu z 6 rodzin. Wielko 1 prby powinna
wynosi okoo 50ml miodu (zapasu pokarmu).
Prby miodu do bada mona rwnie pobra z miodu ju odwirowanego
(przeznaczonego do sprzeday). Jednak w takim przypadku, wykrycie w
prbce obecnoci przetrwalnikw nie pozwala na dokadn identyfikacj
zakaonych rodzin.
WYMAGANIA Patologicznie zmieniony czerw - w przypadku wycinkw plastrw, pobrane
ZWIZANE Z prby naley luno opakowa w papier i najlepiej umieci w twardym,
PRZECHOWYWANIEM kartonowym lub drewnianym pudeku, zabezpieczajcym przed
I TRANSPORTEM zgnieceniem. Do pakowania prb nie naley uywa materiaw
utrudniajcych przepyw powietrza (torby plastikowe, folia aluminiowa,
opakowania szklane lub metalowe), ktre sprzyjaj rozwojowi pleni i
utrudniaj wykonanie bada.
Mid lub zapasy pokarmu - prby miodu powinny by umieszczone w
czystych, szklanych opakowaniach, zabezpieczonych dodatkowo przed
stuczeniem.
Oznakowanie prbek - na papierowym opakowaniu, w ktry zapakowano
pobrane wycinki plastrw, umieszcza si numer ula. Kad prbk (mid i
wycinki) zaopatruje si w etykiet zawierajc opis i numer
identyfikacyjny, rodzaj prbki, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko
oraz adres posiadacza pszcz.
Temperatura - czynnoci przygotowawcze przeprowadza si w
temperaturze pokojowej. Transport i przechowywanie prb w temp. poniej
0C.
CZAS NA Jak najszybciej, nie pniej ni przed upywem 24 godzin od pobrania.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
*
Czerw w pszczelarstwie czna nazwa stadiw rozwojowych pszczoy miodnej od jaja do poczwarki.

LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrzenia
2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykaskiego pszcz

PSZCZOY
KIERUNEK BADANIA ZGNILEC EUROPEJSKI

European foulbrood
METODA / TEST Izolacja i identyfikacja bakterii Melissococcus plutonius z badanego
materiau w drodze bada mikrobiologicznych (hodowlanych i
mikroskopowych).
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Patologicznie zmieniony czerw *.
BADANIA
REPREZENTATYWNA Z kilku pni chorych lub podejrzanych o chorob.
LICZBA PRBEK
SPRZT NIEZBDNY Metalowa yka, duy skalpel albo n uywany w pasiece lub duy n
DO POBRANIA stoowy.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA Z chorych rodzin, z plastra z czerwiem krytym naley wyci fragment o
POBRANIA PRBKI wymiarach 10 x 10 cm (wg OIE okoo 20 cm2). Pobrany wycinek powinien
zawiera moliwie duo komrek ze zmienionym chorobowo czerwiem,
natomiast niepodana jest w nim obecno miodu.
WYMAGANIA W przypadku wycinkw plastrw, pobrane prby naley luno opakowa w
ZWIZANE Z papier i najlepiej umieci w twardym, kartonowym lub drewnianym
PRZECHOWYWANIEM pudeku, zabezpieczajcym przed zgnieceniem. Do pakowania prb nie
I TRANSPORTEM naley uywa materiaw utrudniajcych przepyw powietrza (torby
plastikowe, folia aluminiowa, opakowania szklane lub metalowe), ktre
sprzyjaj rozwojowi pleni i utrudniaj wykonanie bada.
Czynnoci przygotowawcze przeprowadza si w temperaturze pokojowej.
Transport i przechowywanie prb w temp. poniej 0C.
CZAS NA Jak najszybciej, nie pniej ni w cigu 24 godzin.
DOSTARCZENIE
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE
*
Czerw w pszczelarstwie czna nazwa stadiw rozwojowych pszczoy miodnej od jaja do poczwarki.

ZWIERZTA AKWAKULTURY
KIERUNEK BADANIA BONAMIOZA

Bonamia ostreae
METODA / TEST Mikroskopowa identyfikacja Bonamia ostreae na podstawie cech
morfologicznych barwionych preparatw odciskowych i histologicznych.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Do laboratorium naley dostarczy ywe ostrygi lub prawidowo pobrane
BADANIA prbki, zabezpieczone w pynie utrwalajcym (Zacznik 8 Przygotowanie
pynw utrwalajcych). Materia do bada stanowi preparaty odciskowe
oraz histologiczne przygotowane z ostryg.
REPREZENTATYWNA Liczba ostryg stanowicych prb zaley od wielkoci produkcji danego
LICZBA PRBEK obiektu, jednak nie mniej ni 30 sztuk.
Zaleno wielkoci prby od liczebnoci produkcji i prawdopodobiestwa
wykrycia patogenu, przy zaoonym rozpowszechnieniu patogenu w grupie
i stuprocentowej czuoci metody badawczej, obrazuje ponisza tabela
autorstwa Ossiander i Wedemeyer, zawarta w podrczniku do diagnostyki
chorb zwierzt wodnych OIE:
Przy 2% Przy 5% Przy 10%
Liczebno
rozpowszechnieniu, rozpowszechnieniu, rozpowszechnieniu,
produkcji
wielko prby wielko prby wielko prby
50 50 35 20
100 75 45 23
250 110 50 25
500 130 55 26
1000 140 55 27
1500 140 55 27
2000 145 60 27
4000 145 60 27
10.000 145 60 27
100.000
lub 150 60 30
wicej
SPRZT NIEZBDNY Skalpel, noyce i noyczki, kasetka do bada histologicznych lub probwka,
DO POBRANIA pyn utrwalajcy.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA ywe ostrygi powinny by pobierane z obiektu/strefy hodowli w taki sposb,
POBRANIA PRBKI aby dana prba umoliwia przegld i ocen stanu zdrowotnego caej
populacji miczakw, a wic wszystkich grup wiekowych.
Prbki zabezpieczone w pynie utrwalajcym - w czasie przeprowadzania
sekcji skalpelem dokonuje si poprzecznego cicia poprzez tkanki mikkie
ostrygi tak, aby preparat zawiera przekrj przez jak najwicej narzdw.
Prbk umieszcza si w kasetce do bada histologicznych lub probwce i
utrwala w pynie utrwalajcym minimum 2 dni. Stosunek pynu do prbki
powinien wynosi 1:10 (Zacznik 8 Przygotowanie pynw
utrwalajcych).
WYMAGANIA Ostrygi transportowane do laboratorium musz by tak zabezpieczone, aby
ZWIZANE Z nie ulegy uszkodzeniu ani nie wystpiy nicia.
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
CZAS NA Transport ywych ostryg do laboratorium powinien odby si do 24 godzin
DOSTARCZENIE od odowu.
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM

LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotyczca warunkw zdrowotnych
zwierzt, obowizujcych przy wprowadzaniu na rynek zwierzt i
produktw akwakultury
Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzajca minimalne wsplnotowe
rodki zwalczania niektrych chorb may
Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiajca plany pobierania prbek
oraz metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i
potwierdzania wystpowania u miczakw Bonamiosis (Bonami ostreae)
i Marteiliosis (Marteilia refringens)
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia
2006 r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zakanych miczakw

KIERUNEK BADANIA MARTEILIOZA

Marteilia refringens
METODA / TEST Mikroskopowa identyfikacja Marteilia refringens na podstawie cech
morfologicznych barwionych preparatw odciskowych i histologicznych.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Do laboratorium naley dostarczy ywe ostrygi lub prawidowo pobrane
BADANIA prbki, zabezpieczone w pynie utrwalajcym (Zacznik 8 Przygotowanie
pynw utrwalajcych). Materia do bada stanowi preparaty odciskowe
oraz histologiczne przygotowane z ostryg.
REPREZENTATYWNA Liczba ostryg stanowicych prb zaley od wielkoci produkcji danego
LICZBA PRBEK obiektu, jednak nie mniej ni 30 sztuk.
Zaleno wielkoci prby od liczebnoci produkcji i prawdopodobiestwa
wykrycia patogenu, przy zaoonym rozpowszechnieniu patogenu w grupie
i stuprocentowej czuoci metody badawczej, obrazuje ponisza tabela
autorstwa Ossiander i Wedemeyer, zawarta w podrczniku do diagnostyki
chorb zwierzt wodnych OIE:
Przy 2% Przy 5% Przy 10%
Liczebno
rozpowszechnieniu, rozpowszechnieniu, rozpowszechnieniu,
produkcji
wielko prby wielko prby wielko prby
50 50 35 20
100 75 45 23
250 110 50 25
500 130 55 26
1000 140 55 27
1500 140 55 27
2000 145 60 27
4000 145 60 27
10.000 145 60 27
100.000
lub 150 60 30
wicej
SPRZT NIEZBDNY Skalpel, noyce, n, kasetka do bada histologicznych lub probwka, pyn
DO POBRANIA utrwalajcy.
POJEDYNCZEJ
PRBKI
PROCEDURA ywe ostrygi powinny by pobierane z obiektu/strefy hodowli w taki sposb,
POBRANIA PRBKI aby dana prba umoliwia przegld i ocen stanu zdrowotnego caej
populacji miczakw, a wic wszystkich grup wiekowych.
Prbki zabezpieczone w pynie utrwalajcym. W czasie przeprowadzania
sekcji skalpelem dokonuje si poprzecznego cicia poprzez tkanki mikkie
ostrygi tak, aby preparat zawiera przekrj przez jak najwicej narzdw.
Prbk umieszcza si w kasetce do bada histologicznych lub probwce i
utrwala w pynie utrwalajcym minimum 2 dni. Stosunek pynu do prbki
powinien wynosi 1:10 (Zacznik 8 Przygotowanie pynw
utrwalajcych).
WYMAGANIA Ostrygi transportowane do laboratorium musz by tak zabezpieczone, aby
ZWIZANE Z nie ulegy uszkodzeniu ani nie wystpiy nicia.
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
CZAS NA Transport ywych ostryg do laboratorium powinien odby si do 24 godzin
DOSTARCZENIE od odowu.
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM

LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotyczca warunkw zdrowotnych
zwierzt, obowizujcych przy wprowadzaniu na rynek zwierzt i
produktw akwakultury
Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzajca minimalne wsplnotowe
rodki zwalczania niektrych chorb may
Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiajca plany pobierania prbek
oraz metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i
potwierdzania wystpowania u miczakw Bonamiosis (Bonami ostreae)
i Marteiliosis (Marteilia refringens)
2006 r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zakanych miczakw

KIERUNEK BADANIA WIOSENNA WIREMIA KARPI

Spring viraemia of carp - SVC
METODA / TEST Identyfikacja wirusa (ELISA) wyizolowanego uprzednio w hodowli
komrkowej.
UWAGI SPECJALNE
MATERIA DO Ryby (ywe lub martwe).
BADANIA
REPREZENTATYWNA Ilo ryb
LICZBA PRBEK 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w cigu roku - w przypadku prbek
pobieranych do bada monitoringowych;
2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby;
3. 150 szt. ryb dwukrotnie w cigu roku - w przypadku prbek do bada w
ramach realizacji programu zwalczania SVC.
Zasada priorytetw przy doborze ryb w prbce:
1. ryby wykazujce objawy chorobowe oraz ryby o osabionej kondycji,
2. ryby nalece do najbardziej wraliwych na infekcj wirusw, wg
zaczonego wykazu:
a. Karp (Cyprinus carpio) i koi karp
b. Amur (Ctenopharyngodon idella)
c. Topyga biaa (Hypophthalmichthys molitrix)
d. Topyga pstra (Aristichthys nobilis)
e. Kara srebrzysty (Carassius auratus)
f. Kara pospolity (Carassius carassius)
g. Kara zota rybka (Carassius auratus)
h. Lin (Tinca tinca)
i. Sum (Silurus glanis).
SPRZT NIEZBDNY Plombownica do zaplombowania prbki oraz:
DO POBRANIA ywe ryby - pojemniki (kontenery) zapewniajce bezpieczestwo,
POJEDYNCZEJ odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglnoci: wentylacj, waciw
PRBKI temperatur, zaopatrzenie w wod i tlen.
Umiercone ryby:
worek foliowy (2 szt.),
papier posiadajcy waciwoci absorpcyjne,
ld lub wkady chodzce,
pudeko styropianowe.
PROCEDURA Do bada monitoringowych w kierunku SVC, prbki pobiera si, gdy
POBRANIA PRBKI temperatura wody w cigu doby nie przekracza 15C. Prbki ryb do
badania pobiera si dwa razy w cigu roku w odstpie minimum 4 miesicy
(w miesicach marzec-maj i wrzesie-grudzie).
W przypadku podejrzenia wystpienia klinicznej postaci SVC nie stosuje
si ogranicze termicznych, czy te czasowych.
WYMAGANIA Kada prbka ryb powinna by zaplombowana przez nadzorujcego
ZWIZANE Z pobranie urzdowego lekarza (ewentualnie upowanion przez niego osob)
PRZECHOWYWANIEM oraz zaopatrzona w pismo przewodnie.
I TRANSPORTEM ywe ryby transportuje si w pojemnikach (kontenerach) zapewniajcych
bezpieczestwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglnoci:
wentylacj, waciw temperatur, zaopatrzenie w wod i tlen.
Umiercone ryby umieszcza si w worku foliowym, zawija si w papier
posiadajcy waciwoci absorpcyjne, a nastpnie ukada midzy
warstwami lodu lub wkadw chodzcych. Cao umieszcza si w worku
foliowym, a nastpnie w pudeku styropianowym. Temperatura wewntrz
opakowania na pocztku transportu powinna wynosi okoo 4C, natomiast
na kocu, tj. przy odbiorze w laboratorium, nie powinna przekracza 10C.
Ryby nie mog by zamroone!

CZAS NA Czas transportu prbek do laboratorium moe wynosi maksymalnie:
DOSTARCZENIE - w przypadku ryb ywych - 6 h.
POBRANEGO - w przypadku ryb umierconych - 12 h.
MATERIAU DO
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiajca plany pobierania prbek i
metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wystpowania
niektrych chorb ryb oraz uchylajca decyzj 92/532/EWG

KIERUNEK BADANIA WIRUSOWA POSOCZNICA KRWOTOCZNA

Viral haemorrhagic septicaemia - VHS
METODA / TEST Identyfikacja wirusa (ELISA) wyizolowanego uprzednio w hodowli
komrkowej.
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
LICZBA PRBEK 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w cigu roku - w przypadku
prbek pobieranych do bada monitoringowych;
2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby;
3. 150 szt. ryb dwukrotnie w cigu roku - w przypadku prbek do bada
w ramach realizacji programu zwalczania VHS i IHN.
zaczonego wykazu:
Pstrg tczowy (Oncorhynchus mykiss)
Pstrg rdlany (Salvelinus fontinalis)
Pstrg potokowy (Salmo trutta)
oso atlantycki (Salmo salar)
Szczupak (Esox lucius)
Lipie (Thymallus thymallus)
Korygonidy (Corygonus sp.)
Umiercone ryby:
PROCEDURA Do bada monitoringowych w kierunku VHS, prbki pobiera si, gdy
W przypadku podejrzenia wystpienia klinicznej postaci VHS nie stosuje
DOSTARCZENIE - w przypadku ryb ywych - 6 godzin

POBRANEGO - w przypadku ryb umierconych - 12 godzin.
MATERIAU DO
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
2005 r. w sprawie zwalczania chorb zakanych ryb

KIERUNEK BADANIA ZAKANA ANEMIA OSOSI

Infectious salmon anaemia - ISA
METODA / TEST Identyfikacja wirusa (IFAT) wyizolowanego uprzednio w hodowli
komrkowej.
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia
choroby.
Umiercone ryby:
PROCEDURA Do bada monitoringowych w kierunku IHN prbki pobiera si, gdy
W przypadku podejrzenia wystpienia klinicznej postaci IHN nie stosuje
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania
wystpowania niektrych chorb ryb oraz uchylajca decyzj
92/532/EWG

Decyzja Komisji 203/466/WE ustanawiajca kryteria podziau na strefy
i urzdowego nadzoru w nastpstwie podejrzenia lub potwierdzenia
wystpowania niedokrwistoci zakanej ososia (ISA)

KIERUNEK BADANIA ZAKANA MARTWICA UKADU KRWIOTWRCZEGO

Infectious haematopoietic necrosis - IHN
METODA / TEST Identyfikacja wirusa (RT-PCR) wyizolowanego uprzednio w hodowli
komrkowej.
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia
choroby;
3. 150 szt. ryb dwukrotnie w cigu roku - w przypadku prbek do
bada w ramach realizacji programu zwalczania VHS i IHN.
zaczonego wykazu:
Pstrg tczowy (Oncorhynchus mykiss)
oso atlantycki (Salmo salar)
Pstrg potokowy (Salmo trutta)
Pstrg rdlany (Salvelinus fontinalis)
Pstrg arktyczny (Salvelinus alpinus)
Umiercone ryby:
PROCEDURA Do bada monitoringowych w kierunku IHN prbki pobiera si, gdy
(w miesicach marzec-maj i wrzesie grudzie).
W przypadku podejrzenia wystpienia klinicznej postaci IHN nie stosuje

MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA BRUCELOZA

Brucellosis
METODA / TEST OA OKAP OWD
W obrbie rodzaju Brucella wyrnia si 6 podstawowych gatunkw
majcych wrd zwierzt swoich gwnych ywicieli: B. abortus (bydo), B.
melitensis (kozy, owce), B. suis (winie), B. canis (psy), B. ovis (owce) i B.
neotomae (szczur pustynny).
rdem zakaenia dla ludzi mog by chore na bruceloz zwierzta oraz
produkty pochodzce od tych zwierzt, a szczeglnie mleko i jego
przetwory.
Najwiksz zjadliwoci dla czowieka odznaczaj si B. melitensis i B. suis
wywoujce zazwyczaj dugo trwajc chorob o cikim przebiegu.
Czowiek wraliwy jest te na zakaenie paeczkami B. abortus i B. canis.
Wyjtek stanowi B. suis biotyp 2, ktry uwaany jest za niepatogenny lub
mao patogenny dla czowieka. Nie stwierdzono dotychczas zachorowa u
ludzi wywoanych przez B. ovis i B. neotomae.
MATERIA DO Krew zwierzt podatnych, pobrana od kadego zwierzcia.
BADANIA
LICZBA PRBEK
DO POBRANIA sterylna probwka
POJEDYNCZEJ lub
PRBKI tubostrzykawka,
antykoagulant - w sytuacji okrelonej poniej
mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany
szczelnym przykryciem zabezpieczajcym przed wyciekiem
wodoodporna, samoprzylepna tama
rodek do odkaania zewntrznej czci pojemnika oraz woda do jego
przemycia
rczniki do osuszenia pojemnika
PROCEDURA Krew pobierana jest od zwierzt, z wyjtkiem samic:
POBRANIA PRBKI - ciarnych, u ktrych pord powinien nastpi w terminie 2 tygodni;
- u ktrych pord nastpi w terminie do 2 tygodni od dnia pobrania
prbki.
W przypadku samic, ktre poroniy, do bada serologicznych pobiera si, w
terminie od 12 do 20 dni po poronieniu, krew1:
- z dodatkiem rodka zapobiegajcego krzepliwoci (antykoagulanta), w
przypadku bada na wykrycie bakterii we krwi (okres bakteremii);
- bez dodatku rodka zapobiegajcego krzepliwoci, w przypadku bada
na wykrycie przeciwcia brucelozy.
Probwk napenia si w taki sposb, aby krew spywaa wolno po jej
wewntrznej cianie, a do napenienia probwki w 2/3 jej pojemnoci.
WYMAGANIA Pobran krew stopniowo schadza si. Surowice otrzymane z
ZWIZANE Z Niedopuszczalne jest zamraanie pobranej krwi. prbek krwi silnie
PRZECHOWYWANIEM Prbki krwi z antykoagulantem powinny zosta zhemolizowanych lub
I TRANSPORTEM wymieszane. zanieczyszczonych flor
Kad prbk umieszcza si w mocnym, bakteryjn nie nadaj
sterylnym, szklanym lub plastikowym si do bada w OWD.
pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem wieo pobrane prbki
1 Pobranie krwi do bada bakteriologicznych midzy 12 a 20 dniem po poronieniu nie zwalnia z obowizku
wczeniejszego wysania do laboratorium poronionego podu w caoci lub wycinkw narzdw wewntrznych
oraz wycinku oyska.

zabezpieczajcym przed wyciekiem. Przykrycie krwi naley pozostawi
okleja si dookoa wodoodporn tam na okoo 2 godziny w
samoprzylepn. temperaturze
Powierzchni zewntrzn pojemnika, po jego pokojowej, a nastpnie
zamkniciu, odkaa si, a nastpnie pucze si dostarczy do
czyst wod i osusza. laboratorium. W czasie
Na pojemniku umieszcza si etykiet zawierajc transportu prbki krwi
opis zwierzcia i jego numer identyfikacyjny, naley chroni przed
rodzaj prbki, dat i miejsce jej pobrania, imi i przemarzniciem lub
nazwisko oraz adres posiadacza zwierzcia. nadmiernym
Prbki zapakowane w wyej opisany sposb, przegrzaniem, gdy
umieszcza si w mocnym kartonie lub powoduje to hemoliz
drewnianym pudeku i transportuje do lub przeronicie flor
laboratorium w temperaturze 4C. bakteryjn prbek.
Zacznik 5 Arkusz wynikw bada w kierunku brucelozy
u byda/kz/owiec/wi
CZAS NA Prbki przesya si bezporednio do W dniu pobrania
DOSTARCZENIE laboratorium, przed upywem 24 godzin od ich prbki.
POBRANEGO pobrania. W razie trudnoci
MATERIAU DO O przewidywanym terminie dostarczenia dostarczenia prbek
LABORATORIUM przesyki powiadamia si laboratorium. krwi do laboratorium w
dniu ich pobrania,
mona je po kilku
godzinach formowania
si skrzepu w
temperaturze
pokojowej, przechowa
do dnia nastpnego w
chodni (2-8oC).
LABORATORIUM ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy
WETERYNARYJNE ZHW w Kronie ZHW w Bydgoszczy, ZHW w Kronie
POSIADAJCE ZHW w ZHW w OT we Wocawku ZHW w ZHW w
AKREDYTACJ Biaymstoku ZHW w odzi Biaymstoku
METODY ZHW w ZHW w ZHW w Krakowie ZHW w Gdasku
Biaymstoku Oddz. ZHW w Warszawie ZHW w Poznaniu
w omy TP w Siedlcach ZHW w Poznaniu
ZHW w Gdasku ZHW w Warszawie Prac. w Koninie
ZHW w Poznaniu TP w Ostroce ZHW w Szczecinie
ZHW w Poznaniu ZHW w Opolu PIWet-PIB w
Prac. w Koninie ZHW w Kronie Puawach
ZHW w Szczecinie ZHW w ZHW w
PIWet-PIB w Biaymstoku
Puawach ZHW w ZHW w
Biaymstoku Oddz.
w omy
ZHW w Gdasku
ZHW w Katowicach
ZHW w Kielcach
ZHW w Poznaniu
Prac. w Lesznie
ZHW w Poznaniu
ZHW w Poznaniu
Prac. w Koninie
ZHW w Szczecinie
PIWet-PIB w
Puawach

PRAWODAWSTWO UE
2005 r. w sprawie zwalczania brucelozy
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 lutego 2006
r. zmieniajce rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju z dnia 17
2005 r. w sprawie szczegowych wymaga weterynaryjnych niezbdnych
do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzdowo
wolne lub wolne od chorb zakanych zwierzt
grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA GORCZKA Q

Q fever
METODA / TEST OWD
BADANIA
REPREZENTATYWNA Od wszystkich zwierzt podejrzanych o chorob.
LICZBA PRBEK
DO POBRANIA probwka bez antykoagulantu
PRBKI wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i hermetycznie
zamykanych.
PROCEDURA Przed pobraniem krwi upowaniony lekarz weterynarii powinien
POBRANIA PRBKI sporzdzi list zwierzt zgodn z Zacznikiem 2.
Krew naley pobiera jaow ig z yy jarzmowej. Probwk bez
antykoagulantu po napenieniu krwi do 2/3 objtoci (ok. 7 ml) naley
zamkn szczelnie korkiem i niezwocznie oznakowa. Probwki z krwi
naley oznaczy liczb biec, pod ktr badane zwierz zostao wpisane
na list. Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego uytku,
zawierajcych wkadk uatwiajc wydzielanie si surowicy i
hermetycznie zamykanych.
WYMAGANIA Surowice wydzielone z prbek krwi silnie zhemolizowanych lub
ZWIZANE Z zanieczyszczonych flor bakteryjn nie nadaj si do bada serologicznych.
PRZECHOWYWANIEM Silnie antykomplementarnie dziaaj rwnie wszystkie zwizki
I TRANSPORTEM chemiczne, ktre wi jony Mg i Ca, np. wersenian sodowy.
wieo pobrane prbki krwi naley odstawi na okoo 2 godziny w
temperaturze pokojowej, a nastpnie (najlepiej tego samego dnia)
dostarczy do laboratorium.
W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzniciem lub
nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przeronicie
prbek.
CZAS NA W dniu pobrania prbki.
POBRANEGO pobrania, mona je do dnia nastpnego przechowa w chodni (2-8C), ale
MATERIAU DO po kilku godzinach formowania si skrzepu w temperaturze pokojowej.
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE


RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA LISTERIOZA

Listeriosis
METODA / TEST Horyzontalna metoda wykrywania obecnoci i oznaczania liczby Listeria
monocytogenes; metoda wykrywania obecnoci zgodnie z opisem
zawartym w PN-EN ISO 11290-1 oraz PN-EN ISO 11290-1:1999/A1.
MATERIA DO W zalenoci od postaci klinicznej choroby do bada diagnostycznych
BADANIA pobiera si:
- krew
- chorobowo zmienione narzdy wewntrzne
- mzg
- rdze krgowy
- pyn mzgowo-rdzeniowy
- poroniony pd
- mleko.
REPREZENTATYWNA Od zwierzt chorych, podejrzanych o chorob i padych z podejrzeniem
LICZBA PRBEK listeriozy.
SPRZT NIEZBDNY Prbki materiau pobiera si czystymi, jaowymi narzdziami, najlepiej
DO POBRANIA jednorazowego uytku.
POJEDYNCZEJ Dodatkowo:
PRBKI mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany
szczelnym przykryciem zabezpieczajcym przed wyciekiem,
wodoodporna, samoprzylepna tama,
przemycia,
rczniki do osuszenia pojemnika.
PROCEDURA
POBRANIA PRBKI
laboratorium w temperaturze 4-8C (do czasu wysanie prbki naley
przechowywa w temperaturze 4C. Dopuszcza si transport zamroonych
prb, bez rozmraania ich w trakcie transportu.
CZAS NA Prbki przesya si bezporednio do laboratorium, w moliwie najkrtszym
POBRANEGO O przewidywanym terminie dostarczenia przesyki powiadamia si to
MATERIAU DO laboratorium.
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17

listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorb odzwierzcych i
odzwierzcych czynnikw chorobotwrczych, zmieniajca decyzj rady
90/424/EWG i uchylajca dyrektyw Rady 92/117/EWG
take zwizanej z nimi opornoci na rodki przeciwdrobnoustrojowe

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA PCHERZYKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ

Vesicular stomatitis
METODA / TEST ELISA rozpoznanie serologiczne; ELISA rozpoznanie
test w wersji liquid-phase blocking wirusologiczne.
(LPBE).
UWAGI SPECJALNE
BADANIA
LICZBA PRBEK poszukiwanego czynnika w populacji, jeli choroba wystpuje w formie
klinicznej, pobra prbki od 2-4 zwierzt.
SPRZT NIEZBDNY iga jednorazowa
DO POBRANIA sterylna probwka (lub tubostrzykawka) bez dodatku rodka
POJEDYNCZEJ konserwujcego
PRBKI
PROCEDURA Do bada naley pobra prbki krwi penej od zwierzt chorych lub
podejrzanymi o zakaenie wirusem VS. Z igy krew powinna wolno spywa
do probwki po cianie wewntrznej do 2/3 pojemnoci.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
DOSTARCZENIE W przypadku pobierania prbek w zwizku z podejrzeniem choroby, prbki
POBRANEGO naley dostarczy do Laboratorium Zakadu Wirusologii Pastwowego
MATERIAU DO Instytutu Weterynaryjnego - Pastwowego Instytutu Badawczego (ul.
LABORATORIUM Partyzantw 57, 24-100 Puawy).
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
u wi
2004 r. w sprawie sposobu i trybu zwalczania niektrych chorb
zakanych zwierzt podlegajcych obowizkowi zwalczania

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA PRYSZCZYCA CZ I

Foot and mouth disease - FMD
METODA / TEST ELISA rozpoznanie serologiczne; SN - rozpoznanie serologiczne.
test w wersji liquid-phase blocking
(LPBE).
BADANIA
REPREZENTATYWNA W celu kontroli wystpowania pryszczycy corocznie bada si, na obszarze
LICZBA PRBEK powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk byda albo wi.
Liczba prbek powinna by adekwatna do czstotliwoci wystpowania
poszukiwanego czynnika w populacji (nie mniej jak od 3 zwierzt chorych).
SPRZT NIEZBDNY Iga jednorazowa,
DO POBRANIA sterylna probwka (lub tubostrzykawka) bez dodatku rodka
POJEDYNCZEJ konserwujcego.
PRBKI Zalecany sposb pakowania materiaw biologicznych z podejrzeniem
zapakowania s opisane w Zaczniku 3 Podrcznika.
PROCEDURA Do bada naley pobra prbki krwi penej od zwierzt chorych lub
podejrzanymi o zakaenie wirusem FMD. Z igy krew powinna wolno
spywa do probwki po cianie wewntrznej do 2/3 pojemnoci.
ZWIZANE Z
PRZECHOWYWANIEM
I TRANSPORTEM
CZAS NA Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy nie moe by zlecany
DOSTARCZENIE przedsibiorstwom spedycyjnym, wiadczcym usugi transportowe.
POBRANEGO Prbki musi dostarczy kurier najszybszym moliwym rodkiem
MATERIAU DO transportu, niezwocznie po pobraniu, najpniej przed upywem 24 godzin
LABORATORIUM od pobrania.
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
u wi

Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego
2006 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA PRYSZCZYCA CZ II

Foot and mouth disease - FMD
METODA / TEST RT-PCR - rozpoznanie ELISA - rozpoznanie
wirusologiczne. wirusologiczne.
MATERIA DO Do badania pobiera si:
BADANIA nabonek (materia najbardziej odpowiedni)
pynna zawarto pcherzy
mleko
krew
Dodatkowo:
pyn z jamy gardowej (probang)
wymaz z nosa i pyska
nasienie
REPREZENTATYWNA Nie mniej jak od 3 zwierzt chorych.
LICZBA PRBEK W celu kontroli wystpowania pryszczycy corocznie bada si, na obszarze
powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk byda albo wi.
SPRZT NIEZBDNY Zalecany sposb pakowania materiaw biologicznych z podejrzeniem
DO POBRANIA pryszczycy i/lub choroby pcherzykowej wi oraz sprzt niezbdny do
POJEDYNCZEJ zapakowania s opisane w Zaczniku 3.
PRBKI Prbki pobiera si czystymi, jaowymi narzdziami, do jaowych naczy,
najlepiej jednorazowych.
zawarto pcherza: strzykawka z ig,
krew: probwka z etykiet, w systemie prniowym,
mleko: naczynie z szerok szyjk i z zakrcanym przykryciem.
luz z cieni gardowo

przeykowej (probang sample) od
byda, wymaz z nosa od wi:
zgbnik przeykowy,
wymazy z nosa: jaowy wacik,
Uwaga! Naczynie na prbk ok.
10 ml musi by przystosowane do
ewentualnego zamraania,
szczelnie zamykane, aby gaz nie
przedosta si do jego wntrza,
poniewa spowoduje obnienie
pH i inaktywacj wirusa (prbka
taka jest nieprzydatna do
badania).
nasienie: jaowe naczynie.
PROCEDURA Nabonek - prbk ze cian nieuszkodzonego lub wieo rozerwanego
POBRANIA PRBKI pcherza, nie mniej ni 1g (wielko znaczka pocztowego 2 cm2).
Zawarto pcherzy - pobra strzykawk z ig, tyle ile tylko moliwe.
Mleko - ok. 20ml od byda w okresie laktacji. Prbk mleka po kilku
strzykniciach do przedzdajacza pobiera si do naczy z szerok szyjk i z
zakrcanym przykryciem.
Krew - 5-10ml zarwno od zwierzt zdrowych, podejrzanych, chorych i
rekonwalescentw oraz od ktrych trudno pobra inny materia w iloci
wystarczajcej, szczeglnie owiec, kz i wi.
Prbk krwi pobra jaowo. Podczas pobierania krew powinna powoli
spywa po ciance probwki, do 2/3 objtoci, nie dopuci do hemolizy
krwinek.
luz z cieni gardowoprzeykowej
(probang sample) od byda, wymaz z

nosa od wi - pobra co najmniej 2
ml, od dorosego byda, cielt, owiec
i kz ,wyjtkowo od wi.
Technika pobierania luzu:
a. Zwierz poskromi stosownie do
gatunku i wielkoci, otworzy
jam gbow.
b. Zbiorniczek zgbnika
przeykowego (rozmiarze
dostosowanym do gatunku i
wielkoci zwierzcia) umieci za
korzeniem jzyka w kierunku
przeyku.
c. Zgbnik przesuwa w d
przeyku do momentu a
zbiorniczek bdzie wyczuwalny
palcami w grzbietowej czci
garda przed wejciem do krtani.
d. Zgbnik przesuwa do przodu i
do tyu w celu zeskrobania luzu
z komrkami z bony luzowej
garda i przeyku, a nastpnie
wycofa.
Od wi ywych wymazy z nosa,
jamy gbowej pobiera si jaowym
wacikiem i natychmiast umieszcza
w buforze (pyn Eagleà do hodowli
tkankowej /gliceryna) z
antybiotykiem, jak w punkcie
1).Transport +5C (3C).
Nasienie - pobiera si do jaowych
naczy szczelnie zamykanych.
WYMAGANIA Wirus pryszczycy wraliwy jest zarwno na wahania temperatury jak i pH.
ZWIZANE Z Optymalne warunki dla wirusa: warto pH 7,2 7,6 i temp. stabilna +4C.
PRZECHOWYWANIEM Nabonek prbk nabonka schodzi, nie zamraa. Transport w +5C
I TRANSPORTEM (3C).
Zawarto pcherza - warunki transportu - pH 7.2 7.6, temperatura
+50C( 3 0C).
Mleko do pobranej prbki naley doda bufor (pyn Eagleà do hodowli
tkankowej /gliceryna) i antybiotyk, schadza i transportowa w +5C
(3C).
Krew po pobraniu krew i rodek zapobiegajcy krzepniciu (EDTA -
kwas etylenodwu-aminoczterooctowym) agodnie wymiesza, schodzi. Nie
zamraa. Krew transportowa schodzon +5C (3C).

luz z cieni gardowoprzeykowej -
luz ze zbiorniczka - 2ml przela do
czystego naczynia szklanego,
przezroczystego z szerokim
otworem, upewni si, e zawiera
tkanki i materia komrkowy, nie
powinno w nim by widocznych
zanieczyszcze pokarmem. Doda
2ml buforu transportowego,
agodnie wstrzsn. Prbki
zanieczyszczone treci pokarmow
odrzuca si (s nieodpowiednie do
badania w hodowli komrek) i
pobieranie powtarza si po
przepukaniu jamy gbowej
zwierzcia czyst wod lub
roztworem pynu fizjologicznego.
Prbki zanieczyszczone krwi
s nieprzydatne do badania.
U owiec luzu jest zwykle mao,
ponadto jest gsty i trudno przela
go ze zgbnika, dlatego po pobraniu
(ok.2 ml) luz wypukuje si
buforem w objtoci 2ml.
Wymazy pobrane od wi
natychmiast umieszcza si w
buforze (pyn Eagleà do hodowli
tkankowej /gliceryna) z
antybiotykiem. Transport +5C
(3C).
Nasienie - do prbki doda bufor i
antybiotyk. Transportowa w +5C
(3 C).
CZAS NA Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy nie moe by zlecany
DOSTARCZENIE przedsibiorstwom spedycyjnym, wiadczcym usugi transportowe.
POBRANEGO Prbki musi dostarczy kurier najszybszym moliwym rodkiem
MATERIAU DO transportu, niezwocznie po pobraniu, najpniej przed upywem 24 godzin
LABORATORIUM od pobrania.
Nabonek - do laboratorium dostarczy natychmiast. W czasie do 10 godzin
moe by przewoona bez buforu. Jeli czas transportu moe by duszy,
nabonek naley umieci w maej iloci buforu 2 5 ml, skadajcego si z
rwnych czci 0,04 M buforu fosforanowego i gliceryny (PBS/gliceryna, lub
innego rwnowanego buforu (wane pH), transportowa w +5C (3C).
Ponadto, dla ochrony prbki przed rozwojem mikroorganizmw do buforu
naley doda jeden z antybiotykw w steniu: penicylina 1 000 IU,
siarczan neomycyny 100 IU, siarczan polimyksyny B 50 IU lub
mykostatyna 100 IU.
luz w cigu kilku godzin. Gdy
zachodzi obawa, e transport moe
trwa powyej kilku godzin, prbk
zamraa si w suchym lodzie lub
ciekym azocie.
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE

AKREDYTACJ
METODY
u wi
POLSKIE zwalczaniu chorb zakanych zwierzt.
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego
2006 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA WGLIK

Anthrax
METODA / TEST Badanie materiau na wglik powinno obejmowa:
badanie mikroskopowe przesanych rozmazw jak rwnie
sporzdzonych w laboratorium barwionych wedug metod stosowanych
w celu uwidocznienia otoczek,
posiew materiau na podoa bakteriologiczne w celu izolacji i
identyfikacji patogenu,
prb biologiczn na myszkach jeeli uzyskane wyniki innych bada
byy ujemne,
odczyn termoprecypitacyjny Ascoliego,
testy alternatywne metoda PCR.
MATERIA DO Do bada laboratoryjnych pobiera si:
BADANIA a) od zwierzt ywych krew oraz preparaty mazane na szkiekach
podstawowych,
b) maowin uszn w przypadku, gdy zwoki wykazuj rozkad gnilny
oraz gdy nie przeprowadza si sekcji zwierzcia,
c) ko dug w przypadku daleko posunitego rozkadu zwok,
d) wyjtkowo, od zwierzt poddanych ubojowi lub padych pobiera si
wycinki ledziony lub chorobowo zmienionego narzdu,
e) od wi podejrzanych o posta gardzielowo-jzykow wglika (glosso-
anthrax) wzy chonne okoogardzielowe oraz wycinki galaretowato
obrzkych tkanek,
f) jeli zachodzi konieczno badania skr - wycinki o rozmiarach 5x10
cm, a gdy to nie jest moliwe ze wzgldu na warto skry, skrawki z
czci nieprzedstawiajcych wikszych wartoci.
REPREZENTATYWNA Zwierzta chore, podejrzane o chorob, pade z rozpoznaniem lub
LICZBA PRBEK podejrzeniem wglika.
SPRZT NIEZBDNY Prbki materiau pobiera si czystymi, jaowymi narzdziami, najlepiej
DO POBRANIA jednorazowego uytku.
POJEDYNCZEJ Dodatkowo:
PRBKI mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany
szczelnym przykryciem zabezpieczajcym przed wyciekiem,
wodoodporna, samoprzylepna tama,
przemycia,
rczniki do osuszenia pojemnika.
PROCEDURA
POBRANIA PRBKI
laboratorium w temperaturze 4 - 8C. Dopuszcza si transport
zamroonych prb, bez rozmraania ich w trakcie transportu.

CZAS NA Prbki przesya si bezporednio do laboratorium, w moliwie najkrtszym
POBRANEGO O przewidywanym terminie dostarczenia przesyki powiadamia si to
MATERIAU DO laboratorium.
LABORATORIUM
LABORATORIUM
WETERYNARYJNE
POSIADAJCE
AKREDYTACJ
METODY
PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 92/117/EWG dotyczca rodkw ochrony przed
okrelonymi chorobami odzwierzcymi i odzwierzcymi czynnikami
chorobotwrczymi u zwierzt i w produktach pochodzenia zwierzcego, w
celu zapobieenia zakaeniom i zatruciom przenoszonym przez ywno
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie
wsplnotowy bydem i trzod chlewn.
Dyrektywa Rady 90/426/WE z dnia 26 czerwca 1990 w sprawie
warunkw zdrowotnych zwierzt, regulujcych przemieszczanie i
przywz zwierzt z rodziny koniowatych z pastw trzecich.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/99/WE z dnia 17
PRAWODAWSTWO Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierzt oraz
Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 maja 2005 r.
w sprawie zwalczania wglika

RNE GATUNKI ZWIERZT
KIERUNEK BADANIA WCIEKLIZNA

Rabies
METODA / TEST Test immunofluorescencji MIT
bezporedniej.
MATERIA DO W zalenoci od wielkoci zwierzcia do badania przesya si:
BADANIA cae zwoki w przypadku maych zwierzt( w tym nietoperzy);
gow w przypadku domowych zwierzt misoernych (psy, koty) lub
wolno yjcych zwierzt misoernych (lisy, jenoty, borsuki, kuny itp.);
mzgowie w przypadku duych zwierzt; pobrane mzgowie musi
zawiera kompletny pie mzgu oraz mdek i rg Ammona.
REPREZENTATYWNA W przypadku podejrzenia wcieklizny:
LICZBA PRBEK kade pade zwierz z podejrzeniem wcieklizny oraz
kade podejrzane zwierz, w przypadku jego kontaktu z
czowiekiem.
W celu kontroli wystpowania wcieklizny u lisw wolnoyjacych, materia
pobiera si od 8 lisw odstrzelonych na kadych 100 km2 obszaru, na
ktrym lisy zostay objte szczepieniem ochronnym przeciw wcieklinie.
SPRZT NIEZBDNY czyste, jaowe narzdzia, najlepiej jednorazowego uytku
DO POBRANIA papier absorpcyjny nasczony 10% wodnym roztworem formaliny
POJEDYNCZEJ plastikowy, mocny, szczelnie zamykany worek lub metalowy pojemnik
PRBKI hermetycznie zamykany
duy szczelnie zamykany worek
polistyrenowy pojemnik
ld (ew. suchy ld)
materia absorbujcy (np. lignina)
samoprzylepna tama
pudeko kartonowe wycieane foli
PROCEDURA Gowa - gow zwierzcia oddziela si od zwok tak aby pozostay przy niej
POBRANIA PRBKI dwa pierwsze krgi szyjne;
Mzgowie - naley otworzy czaszk i pobra mzg i przesa do
laboratorium. Pobrane mzgowie musi zawiera kompletny pie mzgu,
a take mdek i rg Ammona (hippocampus).
WYMAGANIA Zwoki maych zwierzt lub gowy zwierzt duych s zawijane w papier
ZWIZANE Z absorpcyjny nasczony 10% wodnym roztworem formaliny, a nastpnie
PRZECHOWYWANIEM wkada si je do plastikowego worka (mocnego, szczelnie
I TRANSPORTEM zamknitego).Jeeli pobrany zosta tylko mzg (due zwierzta) naley
woy go do plastikowego worka lub metalowego pojemnika hermetycznie
zamykanego. Numer kolejny prbki powinien by napisany pisakiem
wodoodpornym na worku lub pojemniku.
Pierwsza paczka wkadana jest do duego worka, ktry jest szczelnie
zamykany i umieszczany wewntrz polistyrenowego pojemnika wraz z
workami z lodem i materiaem absorbujcym (np. lignina). Przy
transporcie na wiksze odlegoci mona uy suchego lodu do chodzenia
prbki. Pudeko polistyrenowe oklejane jest mocn tam samoprzylepn.
Koperta zawierajca wszystkie potrzebne informacje o prbce jest
doczana do pudeka, ktre umieszczone jest wewntrz pudeka
kartonowego wycieanego foli. Pudeko powinno posiada wyrane
oznaczenia o materiale zakanym.
W punkcie Uwagi naley wskaza, czy stwierdzono kontakt zakany
z ludmi/zwierztami oraz opisa charakter powyszego kontaktu.
Zacznik 2 Protok pobrania prb (ewentualnie)

CZAS NA Materia do badania wirusologicznego powinien nadej do laboratorium w
DOSTARCZENIE stanie wieym.
POBRANEGO
MATERIAU DO
LABORATORIUM
LABORATORIUM ZHW w Warszawie TP w ZHW w Kronie
WETERYNARYJNE Ostroce
POSIADAJCE ZHW w Opolu
AKREDYTACJ ZHW w Kronie
METODY ZHW w Katowicach
ZHW w Poznaniu
PIWet-PIB w Puawach
u wi
2005 r. w sprawie zwalczania wcieklizny
dzikich

IV. Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych
WOJEWDZTWO NAZWA LABORATORIUM DANE ADRESOWE
50-900 Wrocaw, ul. Puaskiego 52

tel.: 0-71 341-70-67, 071 341-70-68
Zakad Higieny Weterynaryjnej
DOLNOLSKIE fax: 0-71 717-45-37
we Wrocawiu
zhw.wroclaw@wroc.wiw.gov.pl
www.wroc.wiw.gov.pl
85-090 Bydgoszcz,ul. Powstacw Wielkp. 10
tel.: 0-52 349-33-38, 322-83-44
Zakad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-52 349-33-41
w Bydgoszczy bydgoszcz.zhw@wetgiw.gov.pl
bydgoszcz.zhw@wp.pl
www.bydgoszczwiw.neostrada.pl/zhw.htm
KUJAWSKO- 87-100 Toru, ul. Antczaka 39/41

POMORSKIE tel.: 0-56 655-30-26 do 29
w Bydgoszczy, Oddzia
fax: 0-56 659-85-06
Terenowy w Toruniu
torun.zhw@wetgiw.gov.pl
Zakad Higieny Weterynaryjnej 87-800 Wocawek, ul. Planty 16/18

w Bydgoszczy, Oddzia tel.: 0-54 234-10-38
Terenowy we Wocawku wiwwloc@neostrada.pl
20-336 Lublin, ul. Sowicza 2

Zakad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-81 744-36-91, 92
LUBELSKIE
w Lublinie lublin.zhw@wetgiw.gov.pl
www.wiw.lublin.pl
66-400 Gorzw Wlkp., ul. Boh. Warszawy 4

Zakad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-95 720-42-63
w Gorzowie Wlkp. fax: 0-95 720-42-64
gorzwwlkp.zhw@wet.zgora.pl
LUBUSKIE
65-358 Zielona Gra, ul. Olbrychta 1
w Gorzowie Wlkp. Pracownia
tel.: 0-68 453-73-61
Bada Serologicznych w
zielonagora.zhw@wet.zgora.pl
Zielonej Grze
93-569 d, ul. Proletariacka 2/6,
w odzi fax: 0-42 636-86-24
zhwlodz@wp.pl
DZKIE
97-300 Piotrkw Trybunalski,
ul. Rzemielnicza 26
w odzi Oddzia w Piotrkowie
tel.: 0-44 646-46-76
Trybunalskim
zhwpiotrkowtryb@om.pl
30-695 Krakw 69, ul. Brodowicza 13 b
Zakad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-12 411-81-22; 411-30-90
MAOPOLSKIE
w Krakowie fax: 0-12 411-82-18
sekretariat@zhwkrakow.internetdsl.pl

02-156 Warszawa, ul. Lechicka 21

tel.: 0-22 846-01-68; 846-30-51 do 55
w Warszawie zhw@op.pl
zhw.wawa@wiw.siedlce.com
www.zhw.wawa.eta.pl
08-110 Siedlce, ul. Kazimierzowska 29
MAZOWIECKIE
ZHW w Warszawie Terenowa tel.: 0-25 631-10-85; 644-01-91 w. 24, 25
Pracownia w Siedlcach zhw.siedlce@wiw.siedlce.com
www.wiw.siedlce.com
07-412 Ostroka, ul. Skadowa 8a

ZHW w Warszawie Terenowa
tel.: 0-29 769-01-00; 769-06-26
Pracownia w Ostroce
zhw.ostroleka@wiw.siedlce.com
45 - 836 Opole, ul. Wrocawska 170

OPOLSKIE tel./fax: 0-77 457-50-10 wew. 317
w Opolu
zhw@wiw.opole.pl
38-400 Krosno, ul. ciegiennego 6/A

w Kronie fax: 0-13 432-69-33
krosno.zhw@wetgiw.gov.pl
ZHW w Kronie Pracownia
PODKARPACKIE 35-959 Rzeszw, ul. Warszawska 12
Mikrobiologii i Immunologii w
tel.: 0-17 852-12-42
Rzeszowie
ZHW w Kronie Pracownia
Chorb Ryb i Chorb 37-700 Przemyl, ul. Lwowska 7
Zakanych Zwierzt w tel.: 0-16 678-75-93
Przemylu
15-959 Biaystok, ul. Zwycistwa 26
Zakad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-85 651-62-91
w Biaymstoku zhw.bial@wiw.bianet.com.pl
sekretariat.zhw@wiw.bianet.com.pl
PODLASKIE
18-400 oma, ul. Nowogrodzka 160
tel.: 0-86 216-34-58
w Biaymstoku Oddzia w
fax: 0-86 216-26-05
omy
zhwlomza@op.pl
80-316 Gdask, ul. Kaprw 10
tel.: 0-58 552-12-68; 552-12-69
fax: 0-58 552-25-63
Zakad Higieny Weterynaryjnej zhwo@gdansk.wiw.gov.pl
w Gdasku
80-125 Gdask, ul. Kartuska 249
POMORSKIE tel.: 0-58 302-04-04; 322-38-75
zhwgd@gdansk.wiw.gov.pl
82-200 Malbork, ul. Boczne 8

LOM Laboratorium Oceny
tel.: 0-55 272-24-35
Mleka
lom@malbork. com

40-585 Katowice, ul. Brynowska 25a

tel.: 0-32 609-16-39; 609-16-31
LSKIE tel./fax: 0-32 609-16-34
w Katowicach
zhw@katowice.wiw.gov.pl
www.katowice.wiw.gov.pl
25-116 Kielce, ul. ciegiennego 205
tel.: 0-41 361-64-98
WITOKRZYSKIE
w Kielcach kielce.zhw@wetgiw.gov.pl
zhw@wiw.kielce.pl
www.wiw.kielce.pl/zhw
10-702 Olsztyn, ul. Warszawska 109
tel.: 0-89 524-05-07
w Olsztynie zhw@olsztyn.wiw.gov.pl
WARMISKO- zhwkierownik@olsztyn.wiw.gov.pl
MAZURSKIE www.olsztyn.wiw.gov.pl
Zakad Higieny Weterynaryjnej 14-100 Ostrda, ul. Sienkiewicza 13
w Olsztynie Oddzia w tel./fax: 0-89 646-63-23
Ostrdzie ozhwostroda@olsztyn.wiw.gov.pl
60-166 Pozna, ul. Grunwaldzka 250

tel.: 0-61 868-93-47
fax: 0-61 868-47-00
w Poznaniu
biuro.zhw@wiw.poznan.pl
www.wiw.poznan.pl
62-800 Kalisz, ul. Warszawska 63a
tel.: 0-62 767-20-25
Pracownia ZHW w Kaliszu
fax: 0-62 767-66-23
zhw.kalisz@wiw.poznan.pl
WIELKOPOLSKIE Pracownia Bada 62-500 Konin, ul. Kociuszki 37b

Serologicznych ZHW w Koninie tel./fax: 0-63 242-84-94
Kierownik zhw.konin@wiw.poznan.pl
64-100 Leszno, ul. wiciechowska 150

Pracownia ZHW w Lesznie tel./fax: 0-65 520-64-98
zhw.leszno@wiw.horyzont.net
64-100 Leszno, ul. wiciechowska 150

Midzywojewdzka Pracownia tel.: 0-65 529-58-01
Diagnostyki TSE w Lesznie fax: 0-65 529-27-05
bse.leszno@wiw.poznan.pl
71-337 Szczecin, ul. Ostrawicka 2

w Szczecinie fax: 0-91 489-82-45
zhwsekretariat@wiw.szczecin.pl
ZACHODNIO-
POMORSKIE 75-816 Koszalin, ul. Poczyska 70
w Szczecinie Oddzia ZHW w fax: 0-94 342-62-84
Koszalinie sekretariat@zhwkoszalin.pl
www.zhwkoszalin.pl

24-100 Puawy, Aleja Partyzantw 57

Pastwowy Instytut tel.: 0-81 889 30 00
LUBELSKIE Weterynaryjny - Pastwowy fax: 0-81 886 25 95
Instytut Badawczy w Puawach sekretariat@piwet.pulawy.pl
www.piwet.pulawy.pl
Zakad Pryszczycy
Pastwowego Instytutu 98-220 Zduska Wola, ul. Wodna 7
DZKIE Weterynaryjnego - tel.: 0-43 823 51 34
Pastwowego Instytutu fax : 0-43 823 52 75
Badawczego w Zduskiej Woli
Oddzia Pastwowego Instytutu
Weterynaryjnego -
KUJAWSKO- Pastwowego Instytutu 85-090 Bydgoszcz, ul. Powstacowi Wlkp. 10
POMORSKIE Badawczego w Bydgoszczy, tel. 0-52-349-31-40
Zakad Fizjopatologii Rozrodu i
Gruczou Mlekowego

V. Aktualizacja i zgaszanie uwag do Podrcznika
Aktualizacja Podrcznika
Zaktualizowane czci niniejszego Podrcznika, jak rwnie dodatkowe fragmenty

rozszerzajce jego tre, s dostpne na stronie internetowej Gwnego Inspektoratu
Weterynarii (www.wetgiw.gov.pl).
Uwagi do Podrcznika
Uwagi do Podrcznika mona zgasza na adres: podrecznik@wetgiw.gov.pl.

VI. Bibliografia
Niniejszy Podrcznik zosta opracowany w oparciu o nastpujce dokumenty i

akty prawne:
1. Zbir Metod Diagnostycznych 2007

2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierzt oraz
zwalczania chorb zakanych zwierzt (Dz. U. Nr 69 p oz. 625 z pn. zm.)
3. Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals 2008
4. Manual of Diagnostic Tests for Aquatic animals 2006
Rozporzdzenia:
5. Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia

22 maja 2001 r. ustanawiajce zasady dotyczce zapobiegania, kontroli i
zwalczania niektrych przenonych gbczastych encefalopatii
6. Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r.
zmieniajce zacznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG
7. Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r.
zmieniajce zacznik X do rozporzdzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu
Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybki ch testw
8. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004 r.
w sprawie szczegowego sposobu i trybu zwalczania afrykaskiego pomoru
koni (Dz. U. Nr 131 poz. 1408)
9. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004
r. w sprawie zwalczania afrykaskiego pomoru wi (Dz. U. Nr 158 poz.
1658)
r. w sprawie sposobu i trybu zwalczania niektrych chorb zakanych
zwierzt podlegajcych obowizkowi zwalczania (Dz. U. Nr 158 poz. 1659)
11. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004
r. w sprawie zwalczania grulicy byda (Dz. U. Nr 258 poz. 2585)
12. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004
r. w sprawie okrelenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia
kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierzt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813
z pn. zm.)
13. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r.
w sprawie zwalczania wcieklizny (Dz. U. Nr 13, poz. 103)
14. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2005 r.
w sprawie zwalczania chorb zakanych ryb (Dz. U. Nr 60, poz. 528)
15. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2005
r. w sprawie zwalczania brucelozy (Dz. U. Nr 79 poz. 690)
16. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 maja 2005 r. w
sprawie zwalczania wglika (Dz. U. Nr 88, poz. 750)
r. w sprawie szczegowych wymaga weterynaryjnych niezbdnych do
uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzdowo
wolne lub wolne od chorb zakanych zwierzt (Dz. U. Nr 126, poz. 1058)

18. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r.
w sprawie zwalczania rzekomego p omoru drobiu (Dz. U. Nr 158, poz. 1330)
19. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrzenia 2005
r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykaskiego pszcz (Dz. U. Nr 187,
poz. 1574)
20. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005
r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o
wystpowaniu chorb zakanych zwierzt podlegajcych obowizkowi
zwizanej z nimi opornoci na rodki przeciw drobnoustrojowe (Dz. U. Nr
242, poz. 2045)
21. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2006 r.
w sprawie szczegowego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy (Dz. U. Nr
28, poz. 205)
22. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2006
r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zakanych miczakw (Dz. U.
Nr 73, poz. 512)
r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi (Dz. U. z 2007 r. Nr 2,
poz. 17)
24. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej biaaczki byda, grulicy
byda, brucelozy u byda, wcieklizny, gbczastej encefalolopatii oraz
programu zwalczania i kontroli zakae wirusami wysoce zjadliwej grypy
ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich (Dz. U. Nr 104 poz.
714)
25. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrzenia 2007
r. w sprawie zwalczania zarazy pucnej byda (Dz. U. Nr 178 poz. 1261)
r. w sprawie zwalczania grypy ptakw (Dz. U. Nr 239 poz. 1752)
27. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej biaaczki byda (Dz. U.
Nr 249 poz. 1852)
28. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008
r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwizanej ze zwalczaniem
chorb zakanych zwierzt (Dz. U. Nr 17, poz. 107)
29. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2008 r.
w sprawie sposobu i trybu zwalczania choroby pcherzykowej wi (Dz. U.
Nr 40 ,poz. 237)
30. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r.
w sprawie zwalczania enzootycznej biaaczki byda (Dz. U. Nr 4 7 ,poz. 278)
31. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie
wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u wi (Dz. U.
Nr 64 poz. 397)

Dyrektywy:
32. Dyrektywa Rady 64/432/EWG w sprawie problemw zdrowotnych zwierzt

wpywajcych na handel wewntrz wsplnotowy bydem i trzod chlewn
33. Dyrektywa Rady 90/426/WE w sprawie warunkw zdrowotnych zwierzt,
regulujcych przemieszczanie i przywz zwierzt z rodziny koniowatych z
pastw trzecich
34. Dyrektywa Rady 90/539/EWG w sprawie warunkw zdrowotnych zwierzt,
regulujcych handel wewntrzwsplnotowy i przywz z pastw trzecich
drobiu i jaj wylgowych
35. Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotyczca warunkw zdrowotnych zwierzt,
obowizujcych przy wprowadzaniu na rynek zwierzt i produktw
akwakultury
36. Dyrektywa Rady 92/66/EWG wprowadzajca wsplnotowe rodki
zwalczania rzekomego p omoru drobiu
37. Dyrektywa Rady 92/117/EWG dotyczca rodkw ochrony przed
okrelonymi chorobami odzwierzcymi i odzwierzcymi czynnikami
chorobotwrczymi u zwierzt i w produktach pochodzenia zwierzcego, w
celu zapobieenia zakaeniom i zatruciom przenoszonym przez ywno
38. Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzajca minimalne wsplnotowe rodki
zwalczania niektrych chorb may
39. Dyrektywa Rady 98/46/EC z dnia 24 czerwca 1998 r. nowelizujca
zaczniki A,D (Rozdzia I) oraz F do Dyrektywy 64?432/EEC o p roblemach
zdrowia zwierzt w handlu bydem i trzod chlewn wewntrz Wsplnoty
40. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/99/WE z dnia 17
Decyzje:
41. Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiajca plany pobierania prbek i

niektrych chorb ryb ora z uchylajca decyzj 92/532/EWG
42. Decyzja Komisji 2001/618WE ograniczajca moliwo obrotu i handlu
winiami midzy krajami lub regionami rnym statusie epizootycznym w
zakresie choroby Aujeszkyego
43. Decyzja Komisji 2002/106/WE zatwierdzajca Podrcznik Diagnostyczny
ustalajcy procedury diagnostyczne, metody pobierania prbek oraz
kryteria do oceny testw laboratoryjnych sucych do potwierdzenia
klasycznego pomoru wi
44. Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiajca plany pobierania prbek oraz
metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i potwierdzania
wystpowania u miczakw Bonamiosis (Bonami ostreae) i Marteiliosis
(Marteilia refringens)
45. Decyzja Komisji 203/466/WE ustanawiajca kryteria podziau na strefy i
urzdowego nadzoru w nastpstwie podejrzenia lub potwierdzenia
wystpowania niedokrwistoci zakanej ososia (ISA)

46. Decyzja Komisji 2006/437/WE zatwierdzajca podrcznik diagnostyczny
dotyczcy grypy ptakw, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE
47. Decyzja Komisji 2008/185/WE wprowadzajca zakaz handlu winiami dla
krajw, ktre nie s wolne od choroby Aujeszkyego lub, w ktrych nie jest
realizowany program zwalczania tej choroby
48. Decyzja Komisji 2008/650WE zmieniajca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w
sprawie wykazu zgaszania chorb zwierzt we wsplnocie poprzez
u wi

VII. Zaczniki

01 Podręcznk 2008.12.12 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

01 Podręcznk 2008.12.12 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PODRCZNIK POBIERANIA PRBEK

do laboratoryjnych bada diagnostycznych

Opracowanie: Gwny Inspektorat Weteryn arii

PROJEKT WSPFINANSOWANY ZE RODKW UNII EUROPEJSKIEJ

Spis uytych skrtw ................................................................................ 3

II. Cz oglna ..................................................................................... 5

III. Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okrelonych

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 1

IV. Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych ....................... 85

V. Aktualizacja i zgaszanie uwag do Podrcznika ...................... 89

VI. Bibliografia ....................................................................................... 90

VII. Zaczniki .......................................................................................... 94

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 2

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 3

Podrcznik pobierania prbek do laboratoryjnych bada diagnostycznych

Celem Podrcznika jest ujednolicenie postpowania jednostek i osb

Podrcznik nie jest dokumentem prawnie wicym i nie moe stanowi

Wersje elektroniczne zacznikw niniejszego Podrcznika s dostpne na

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 4

Przy podejmowaniu decyzji dotyczcych prbek, ktre bd przekazane do

Prbki powinny by pobierane z uwzgldnieniem celu, kierunku badania

Pobieranie prbek powinno przebiega z zachowaniem ostronoci

W kadym przypadku manipulacja materiaem biologicznym pochodzcym

Wszystkie pobrane prbki powinny by starannie opakowane, oznakowane

Specyficzne wymagania w zakresie pobierania prbek do badania w kierunku

Szczegowe procedury pobierania prbek (postpowanie zabezpieczajce,

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 5

a. Oglna procedura pobierania prbek

Przed pobraniem prbek naley starannie przeanalizowa cel, dla

Materia od ywych zwierzt naley pobiera bez zadawania zwierzciu

Miejsca, z ktrych pobierane s prby, nie mog by odkaane, poniewa

Pobrane prbki powinny by oznaczone liczb biec, pod ktr badane

Zuyty sprzt i odzie ochronna jednorazowego uytku powinny by

Z uwagi na to, e materia biologiczny moe zawiera niebezpieczne

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 6

Kady pojemnik naley zaopatrzy w etykiet zawierajc:

Przekazywanym prbkom powinno towarzyszy pismo przewodnie

Po starannym zapakowaniu prbki, pojemnik z prbk i zaczonym

Na opakowaniu zewntrznym kontenera (pudeka), w ktrym przewozi

Materia biologiczny zakany! Nie otwiera podczas transportu!

W sytuacjach szczeglnych kontaktowa si z* .......................................................

Wskazane jest, aby osoba odpowiedzialna za pobrane prbki (Powiatowy

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 7

i. Prbki od zwierzt ywych

Pobieranie prbek krwi

Pobieranie prbek kau

Pobieranie prbek ze skry

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 8

Pobieranie prbek z oka (worka spojwkowego) i jamy nosowej

Pobieranie prbek mleka

ii. Prbki od zwierzt martwych (prbki post-mortem)

Po mierci zwierzt mona pobiera prbki tkanek do

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 9

iii. Prbki rodowiskowe

Prbki rodowiskowe mog by pobierane w celu monitorowania

c. Procedury dodatkowe zwizane z pobieraniem prbek od zwierzt

Czonkowie zespou pobierajcego prbki, przed przystpieniem do

W podejrzanym stadzie przegld zwierzt gatunkw podatnych

Podczas przegldu sporzdza si wykaz zwierzt chorych, podejrzanych

Przegld zwierzt rozpoczyna si w pierwszej kolejnoci od czci,

Zwierzta przebywajce na pastwisku w pobliu gospodarstwa zapdza si

PODRCZNIK POBI ERANIA PRBE K 10

W celu zmniejszenia stresu zwierzt moliwe jest zastosowan ie rodkw