PAGINA LEWA
CZASOPISMA
WYDAWANE NA KASZUBACH DO ROKU 1939
ADAM UCZYSKI
Z
a pierwsze pismo publikowane wjzyku kaszubskim
uznaje si Skrb Kaszbsko-sovjnskj mw1,
zaoony przez Floriana Ceynow (18171881), na-
zywanego ojcem kaszubskiego regionalizmu iojcem
kaszubskiej literatury (pierwsze jego teksty zpo. XIX
wieku uwaane s za pocztek literatury
kaszubskiej, opracowa take gramatyk
i pisowni kaszubsk, ktr wielokrot-
nie modyfikowa).
Jak zauwaa Wiktor Pepliski, Skrb
Kaszbsko-sovjnskj mw jest trak-
towany jako pierwsze kaszubskie czaso-
pismo, poniewa przemawia za tym
() periodyczno wydawnictwa, we-
wntrzna struktura treci, skadajca si
zrnorodnych dziaw irubryk, po-
dzia na numery zautonomicznymi wi-
nietami2. Pierwszy zeszyt czasopisma
ukaza si w1866 r. (t. 1, z. 1, nr. 16),
kolejny dwa lata pniej (t. 1, z. 2, nr.
712). Trzynasty numer, mimo e ju
przygotowany, nie doczeka si wyda-
nia3. Pismo byo drukowane przez
mieszczcy si wwieciu zakad Wilhel-
ma Moesera iJuliusza Hauffego.
Autorem publikowanych w pimie materiaw by
przede wszystkim sam Ceynowa. Kady zeszyt liczy
99 stron. Wzeszycie pierwszym czasopisma zaprezentowa
on wasn koncepcj pisowni kaszubskiej oraz zebrane
materiay etnograficzne. Informowa tam rwnie ono-
wych, wkrtce majcych si pojawi wobiegu ksigarskim,
wasnych publikacjach zwizanych ztematyk sowiask,
zduym naciskiem na problematyk kaszubsk4.
Drugi zeszyt zosta wzbogacony o cykl Rozmwa
Kaszb zPlch5, bdcy kontynuacj opublikowanych
w1850 r., jako odrbny druk, rozwaa Ceynowy na temat
relacji pomidzy Kaszubami aPolakami. Ponadto wwyda-
niu znalazy si kaszubskie ludowe gawdy, humoreski
1
[J. Treder], Skrb Kaszbsko-sovjnskj mw, haso [w:] Jzyk kaszubski. Poradnik encyklopedyczny, red. J. Treder, wyd. 2. poprawione
i poszerzone, Gdask 2006, s. 228230.
2
W. Pepliski, Czasopimiennictwo kaszubskie w latach zaboru pruskiego: Aspekty programowe, publicystyczne i wydawnicze, Gdask
2002, s. 32.
3
F. Neureiter, Historia literatury kaszubskiej: prba zarysu, Gdask 1982, s. 55.
4
W. Pepliski, Czasopimiennictwo kaszubskie..., s. 3639.
5
F.S. Ceynowa, Rozmwa Plcha z Kaszb; Rozmwa Kaszb z Plch, oprac., wstp i przypisy J.Treder, Gdask 2007, Biblioteka
Pisarzy Kaszubskich, t. 1.
6
[J. Treder] Majkowski Aleksander, haso [w:] Jzyk kaszubski. Poradnik encyklopedyczny, s. 156158.
20 / / LISTOPAD 2016
Pomerania_listopad_2016kor.indd 20
CZ
1
ibajki, wtym tumaczenie na kaszubski dziea Aleksandra
Puszkina Orybaku irybce.
Kolejne kaszubskie czasopismo ukazao si dopiero na
pocztku XX w. Jego twrc by Aleksander Majkowski
(18761938), autor najsynniejszej ka-
szubskiej epopei c iprzigd Remsa.
Majkowski urodzi si w Kocierzynie.
Studia medyczne rozpocz w Berlinie,
gdzie rwnie zacz pisa swoje pierwsze
poematy wojczystym jzyku6. W1904 r.
Majkowski przyjecha do Gdaska, gdzie
rozpocz praktyk lekarsk w szpitalu
Najwitszej Maryi Panny. Wtym czasie
nawiza rwnie kontakt z Gazet
Gdask, zaoon przez Bernarda Mil-
skiego. Pismo wwczas przechodzio kry-
zys. Milski wyjecha do Poznania, wic
dziennik zmieni waciciela. Trway po-
szukiwania redaktora naczelnego. Maj-
kowski zacz przekonywa Rad Nad-
zorcz Spki, do ktrej naleaa Gazeta
Gdaska, e aby wzrosa liczba czytelni-
kw, pismo rwnie powinno si skon-
centrowa na sprawie kaszubskiej. Zaproponowa redago-
wanie dodatku po kaszubsku, ukazujcego si co dwa
tygodnie. Wmarcu 1905 r. zosta redaktorem naczelnym
Gazety Gdaskiej. Peni t funkcj wtajemnicy przed
kierownictwem szpitala.
w dodatek do Gazety Gdaskiej przygotowywany
przez Majkowskiego nazywa si Druba. Pismo dl pol-
scich Kaszubw. Od 6 maja do 22 lipca 1905 r. ukazao si
sze numerw. Ju wpierwszym wydaniu Majkowski zapo-
wiedzia, e dodatek bdzie wcaoci pisany po kaszubsku.
Wtekstach redaktora naczelnego przewijay si przede
wszystkim kaszubskie wtki tosamociowe oraz historycz-
ne. Zwraca on uwag na zagroenia dla mowy kaszubskiej,
wielu Kaszubw bowiem wstydzio si swojego jzyka
2016-11-02 22:47:21
 HISTORIA MEDIW KASZUBSKOJZYCZNYCH

imwio po niemiecku. Apelowa (czsto piszc wierszem),
aby ludno kaszubska obudzia si zletargu. Od drugiego
numeru wDrubie pojawiy si kaszubskie utwory lite-
rackie, m.in. autorstwa Floriana Ceynowy idrugiego chro-
nologicznie pisarza kaszubskiego Hieronima Derdowskie-
go (18521902), atake rne materiay folklorystyczne
przysyane zcaych Kaszub.
Niestety, waciciele Gazety Gdaskiej twierdzili, e
Kaszubi odebrali treci zamieszczone w dodatku jako
przedrzenianie i namiewanie si z nich i protestujc
przeciw temu, przestawali abonowa dziennik. Wefekcie
27 lipca 1905 r. odsunito Majkowskiego od funkcji redak-
tora naczelnego Gazety Gdaskiej.
Pomimo e pierwszy kaszubski eksperyment wydawniczy
Majkowskiego zakoczy si niepowodzeniem, nie zrezy-
gnowa on ztworzenia kaszubskojzyczne-
go czasopisma. Tym razem jednak posta-
wi na inteligencj jako odbiorcw7.
Pierwszy numer Gryfa ukaza si wli-
stopadzie 1908 r. Pismo wychodzio
przez 4 lata. cznie ukazao si 45 nu-
merw. Wplanach Majkowskiego Gryf
mia by miesicznikiem, jednak trudno
byo utrzyma tak czstotliwo. Poczt-
kowo redakcja miecia si wKocierzy-
nie, gdzie funkcje redaktora iwydawcy
peni Aleksander Majkowski. Niestety
wszed on wkonflikt zkocierskimi eli-
tami, co skutkowao przeniesieniem re-
dakcji do Gdaska w1911 r.
Kade wydanie otwiera dzia Roz-
praw, ktry suy Majkowskiemu jako
gos wprowadzajcy czytelnika wzawar-
to numeru. Do pozostaych dziaw
naleay: Bajki kaszubskie, Pieni ka-
szubskie, Powieci i poezje, Ksiki i czasopisma,
Sprawozdania ikrytyki, Kronika, Rozmaitoci. Wza-
oeniu inicjatora pisma Gryf mia porusza szerok
tematyk zwizan z ksztatowaniem si kaszubskiego
ruchu regionalnego. Std te, poza dominujcymi tema-
tami kulturalnymi, sporo miejsca powicano wnim na
wtki historyczne, spoeczne oraz polityczne. A 40% za-
wartoci Gryfa byo redagowane przez samego Majkow-
skiego. Rwnie wkwestii publikowanych utworw lite-
rackich na amach pisma dominoway dziea jego
zaoyciela, ale przedstawiana bya rwnie twrczo
m.in. Jana Karnowskiego (18861939) iks. Leona Heyke-
go (18851939)8.
Pojawienie si Gryfa od razu spotkao si zpozytyw-
nym oddwikiem w gronie jego adresatw, tj. modej
inteligencji lokalnej. Pismo umoliwiao prezentowanie
swoich pogldw oraz debiut literacki. Pierwszymi prenu-
meratorami czasopisma byli studenci Seminarium Du-
chownego wPelplinie. Gryf dociera rwnie do innych
czci zaboru pruskiego, anawet do czytelnikw zinnych
zaborw. Mia prenumeratorw w rodowiskach inteli-
genckich wToruniu, Poznaniu, Wilnie iwKrakowie9.
Wanym wydarzeniem, do ktrego przyczyni si Maj-
kowski za porednictwem Gryfa, byo powstanie Towa-
rzystwa Modokaszubw autonomicznej kaszubskiej
organizacji regionalnej. Moda inteligencja wramach To-
warzystwa chciaa dy do zaktywizowania wszystkich
Kaszubw pod wzgldem kulturalnym, politycznym igo-
spodarczym. Za spraw Towarzystwa w1913 r. powoano
wSopocie Muzeum Kaszubsko-Pomorskie wraz zbiblio-
tek. Niestety wtym samym roku zaprzestano wydawania
Gryfa. Ostatecznie dziaalno modokaszubw przerwa
wybuch Iwojny wiatowej10.
Wydawanie Gryfa zostao jednak
wznowione. Pierwszy numer po wojnie
ukaza si 1 lipca 1921 r. Pismo wycho-
dzio zprzerwami do roku 1934. Pier-
wotnie inicjatorem powrotu Gryfa by
Aleksander Majkowski, ktry redagowa
swoje czasopismo wKartuzach, za druk
zleca zakadowi Pomorzania w Ko-
cierzynie. Zawartoci ten Gryf nie
rni si znaczco od wersji przedwo-
jennej. Znaczn metamorfoz przeszed
on dopiero wlatach 19311934, kiedy
z inicjatywy Wadysawa Pniewskiego
(18931940), profesora w gdaskim
Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej,
ponownie przeniesiono redakcj do
Gdaska. Wtej formie Gryf bardziej
koncentrowa si na kwestiach polskoci
Pomorza ni na wczesnych problemach
Kaszubw, co byo powodem do niezado-
wolenia uMajkowskiego ijego licznych krytycznych uwag
na temat ostatniego wznowienia pisma, ktrego by zao-
ycielem11.
Kolejnym kaszubskojzycznym periodykiem wychodz-
cym wII Rzeczypospolitej bya Zrzesz Kaszbsk, wy-
dawana wKartuzach, azaoona przez Aleksandra Labu-
d (19021981) iJana Trepczyka (19071989). rdem
fascynacji obu tych postaci byo dzieo Aleksandra Maj-
kowskiego, studiowali numery wydawanego przez niego
Gryfa. Postanowili si spotka zMajkowskim. Odwie-
dzili go w1928 r. wKartuzach. Rozmowa osprawach
kaszubskich zczowiekiem formatu Majkowskiego zain-
spirowaa Labud iTrepczyka do utworzenia 18 sierpnia
1929 r. Zrzeszenia Regionalnego Kaszubw, ktrego
formalnym prezesem zosta Majkowski, jego zastpc La-
buda, za Trepczykowi przypada funkcja sekretarza.

7
 . Popowska-Taborska, Kaszubszczyzna. Zarys dziejw, Warszawa 1980, s. 54.
H
8
W. Pepliski, Czasopimiennictwo kaszubskie, s. 100139.
9
Ibidem, s. 140145.
10
Ibidem, s. 166193.
11
W. Pepliski, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej 19201939. System funkcjonowania i oblicze spoeczno-polityczne prasy
polskiej, Gdask 1987, s. 300301.

LSTOPADNIK 2016 / / 21

Pomerania_listopad_2016kor.indd 21 2016-11-02 22:47:21

 HISTORIA MEDIW KASZUBSKOJZYCZNYCH
Zrzeszenie miao kontynuowa zadania, ktre zapoczt-
kowali modokaszubi. Sam Labuda podkrela, e zrze-
szicy wistocie pragn dla swych ziomkw: rwnych
praw, szacunku dla wartoci dziedzicznych, dla jzyka
izwyczajw wszystko po to, by nie utraci kaszubskiej
tosamoci12.
Pocztkowa dziaalno redakcyjna zrzeszicw to pu-
blikacje w1930 r. wpimie Chcz Kaszbsk (bdcym
niedzielnym dodatkiem do Dziennika Gdyskiego) oraz
redagowanie dodatku Gryf Kaszubski,
ktry ukazywa si zGryfem od pa-
dziernika 1931 r. do wrzenia 1932 r.13
Prawdziwym organem prasowym
Zrzeszenia Regionalnego Kaszubw bya
wspomniana ju Zrzesz Kaszbsk.
Wmarcu 1933 r. ukazaa si ulotka zna-
gwkiem Kaszubi!, zwiastujca nowe
czasopismo. Ulotka gosia konieczno
wydawania tytuu prasowego redagowa-
nego cakowicie w duchu kaszubskim
istanowicego samoobron ludnoci ka-
szubskiej przed utrat integralnoci14.
Pierwszy, okazowy numer periodyku
zosta wydany na pocztku kwietnia
1933 r. Pocztkowo redakcja miecia si
wGdyni przy ul. witojaskiej. 1 lipca
1933 r. przeniesiono j do Kartuz. Stao
si tak, poniewa drukarnia prorzdowe-
go Dziennika Gdyskiego, ktra drukowaa rwnie
Zrzesz, pod wpywem naciskw politycznych zerwaa
umow zczasopismem ikonieczne byo znalezienie nowe-
go zakadu wydawniczego, ktrym bya wanie drukarnia
Ignacego iMarii Szutenbergw wKartuzach. W1933 r.
ukazay si 63 numery pisma. W1934 r. wydano 22 nume-
ry. Wlatach 19351936 wyszy zaledwie trzy numery, lecz
ju od 1937 r. do wybuchu wojny Zrzesz ukazywaa si
jako miesicznik.
Wlatach 19331935 redaktorem naczelnym Zrzesz
Kaszbsczi by Aleksander Labuda. W1936 zacz si
stara oprac wUrzdzie Skarbowym wToruniu, ktr
rozpocz wroku nastpnym. Wizao si to ze zmian na
stanowisku redaktora naczelnego, ktre obj Feliks Mar-
szakowski (19141987), dotychczas sekretarz Aleksandra
Majkowskiego. Labuda nie przesta jednak pisa iprzysy-
a swoich tekstw.
Teksty wZrzesz pocztkowo byy pisane gwnie po
polsku, zwyjtkiem felietonw Labudy pod tytuem G-
czw Mack gd. Potem stopniowo kaszubskich tekstw
przybywao. Pisownia kaszubska, zaczerpnita zpublika-
cji Aleksandra Majkowskiego wGryfie, bya stopniowo
rozwijana, gwnie przez samego Labud, ktry wyda
w1939 r. dzieo Zasady pisowni Kaszubskiej: ze sownicz-
kiem ortograficznym. Sowniczek zawiera ok. 180 termi-
12
 . Szymikowski, Zrzesz Kaszbsk w latach 19331939, Bolszewo 2010, s. 4043.
D
13
W. Pepliski, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 302.
14
Ibidem.
15
D. Szymikowski, Zrzesz Kaszbsk, s. 2737.
16
W. Pepliski, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 312.
22 / / LISTOPAD 2016
Pomerania_listopad_2016kor.indd 22
nw, gwnie par wyrazw ozblionej pisowni, arnym
znaczeniu (np. jo j, jem jm, rzec rzc).
Zrzesz Kaszbsk zazwyczaj miaa objto szeciu
stron wformacie A5, ale ukazyway si rwnie numery
owikszej imniejszej objtoci. Pismo byo kolportowane
gwnie za porednictwem poczty. Byo te do nabycia
wjednej ksigarni ijednym kiosku na terenie Kartuz15.
Najwiksz popularnoci cieszyy si felietony pisane
przez Aleksandra Labud. Wspomniany ju cykl Gczw
Mack gd porusza kwestie polityczne,
administracyjne i kulturowe w sposb
satyryczny. Autor domaga si zmian,
wartociowa i wymiewa fakty, ludzi,
zjawiska. Nie zawsze byy to teksty naj-
wyszych lotw, nie zawsze art trzyma
si ram dobrego tonu, lecz mimo to felie-
tony Labudy podobay si czytelnikom.
Inn rubryk publicystyczn przygoto-
wan przez Labud bya Trybuna Ludu
Kaszubskiego, pozbawiona sarkazmu
i ironii. Penia funkcj interwencyjn.
Wystpowano wniej wobronie pokrzyw-
dzonych wwyniku nieprzychylnych dzia-
a administracji pastwowej wobec lud-
noci kaszubskiej16.
Poza tym Zrzesz powicaa duo
miejsca kwestii jzyka kaszubskiego. Na
amach pisma opublikowano wstp
iprzedmow do Sownika jzyka pomorskiego, czyli ka-
szubskiego Stefana Ramuta, ktry uzasadni tam wsposb
naukowy odrbno jzyka kaszubskiego wstosunku do
polskiego. Aleksander Labuda wypowiada si czsto na
temat jzyka literatury kaszubskiej. Jej cz (np. dziea
Hieronima Derdowskiego) okrela mianem popsutej
polszczyzny bd argonu. Za waciw kaszubszczyzn
literack uwaa utwory Aleksandra Majkowskiego iJana
Karnowskiego. Rwnie na amach Zrzesz apelowano,
aby jzyk kaszubski znalaz swoje miejsce jako odrbny
przedmiot wszkoach, anawet na uniwersytetach pol-
skich, zwaszcza w Poznaniu17. Do krgu odbiorcw
Zrzesz mona byo zaliczy przede wszystkim Kaszu-
bw, wywodzcych si zrnych grup spoecznych. Dzi-
ki pomorskim korporacjom studenckim na uniwersyte-
tach wWarszawie iwPoznaniu oraz Kou Kaszubologw,
dziaajcemu na Wyszym Seminarium Duchownym
wPelplinie, zasig pisma wykracza poza granice Kaszub.
Zrzesz Kaszbsk bya uznawana za jeden znajduej
wychodzcych periodykw kaszubskich. Po II wojnie wia-
towej wznowiono jego wydawanie wWejherowie. Pierwszy
numer ukaza si 4 padziernika 1945 r. Niestety wokresie
PRL-unie byo szans na dusze wydawanie pisma. Bory-
kao si ono nie tylko zproblemami administracyjnymi,
gdy wadza tumia przejawy odrbnoci mniejszoci et-
2016-11-02 22:47:22

nicznych, dc do ujednolicenia kraju ispoeczestwa, ale
rwnie zmagao si zkopotami finansowymi. Zrzesz
znikna zrynku prasowego jesieni 1947 r. Wwolnej Pol-
sce, wlatach 19921993, Edmund Kamiski (ur. 1934),
dziaacz kaszubski zWejherowa, wyda jeszcze sze nu-
merw pod nazw Zrzesz Kaszbsk18.
Wopozycji do Zrzesz sta dwutygodnik Klka, wy-
dawany od 8 grudnia 1937 r. wWejherowie. Zaoycielem
pisma, redaktorem naczelnym oraz wydawc by Franci-
szek Schroeder (19111990), urzdnik wejherowskiego
magistratu. Redakcja Klki skadaa si zmniej wwczas
znanych dziaaczy itwrcw kaszubskich, pochodzcych
zWejherowa.
Zasadniczym postulatem, ktry pojawia si we wszyst-
kich numerach Klki, byo podkrelanie polskoci Ka-
szub, zachcanie Kaszubw do wsppracy zwadzami
pastwowymi. Z jednej strony ostrzegano czytelnikw
przed hitlerowsk III Rzesz, ale zdrugiej strony pismo
walczyo rwnie zseparatystami kaszubskimi (nazywajc
wten sposb redaktorw Zrzesz Kaszbsczi iczonkw
Zrzeszenia Regionalnego Kaszubw), krytykowao ydw,
masonw ibolszewikw19.
WKlce jzyk kaszubski by traktowany jako gwara
jzyka polskiego. Pismo stosowao uproszczon pisowni,
zblion do fonetycznej, iopart na polskim alfabecie znie-
wielkim udziaem kaszubskich znakw. Np. takie sowo jak
morze pisano po kaszubsku na kilka sposobw: muerze,
morze, merze, anawet mjerze20. Od lutego 1938 r. pismo
zaczo drukowa wodcinkach "O Panu Czorlisczim co
do Pucka po sece jacho" autorstwa Hieronima Derdow-
skiego (18521902). Pojawiay si rwnie utwory ksiy
Leona Heykego (18851939) iBernarda Sychty (1907
1982). Nie brakowao take twrczoci literackiej auto-
rw bezporednio zwizanych zKlk, do ktrych zali-
czali si m.in. Leon Roppel (19121978), Jzef Ceynowa
(19051991) iJan Ryszard Rbca (19131978)21.
W sierpniu 1938 r. zmieniono zapis tytuu pisma
zKlka na Kleka bez podania przyczyny. W1939 r.
zwikszono czstotliwo jego ukazywania si irozszerzo-
no tytu na Kleka. Tygodnik Wielkiego Pomorza. By to
pocztek koca tego periodyku, albowiem boryka si on
zcoraz wikszymi kopotami finansowymi, aredagowa go
waciwie ju jedynie sam Franciszek Schroeder. 26 marca
1939 r. ukaza si jego ostatni numer. Pomimo zapowiedzi
kontynuowania wydawania pisma oraz m.in. planowanej
na jego amach monografii Gdyni, przewidywanej na rok
1940, po wojnie nie wznowiono dziaalnoci czasopisma,
mimo e wszyscy najwaniejsi autorzy zwizani zKlk
przeyli okupacj. WWejherowie zacza wychodzi po-
gardzana przez nich niegdy Zrzesz Kaszbsk, zktr
17
D. Szymikowski, Zrzesz Kaszbsk, s. 123128.
18
 Ibidem, s. 177178.
19
W. Pepliski, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 313315.
20
S. Cholcha, Klka 70 lat pniej, Naji Gch, nr 2, 2009, s. 39.
21
S. Cholcha, Z kaszubskiego Wejherowa, Pomerania, nr 5, 2009, s. 3234.
22
S. Cholcha, Ostatnie karty, Pomerania, nr 6, 2009, s. 3841.
23
W. Pepliski, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 316319.
24
Ibidem, s. 319322.
Pomerania_listopad_2016kor.indd 23
HISTORIA MEDIW KASZUBSKOJZYCZNYCH
Franciszek Schroeder nawet wsppracowa. Dorobek
Klki w latach 19371939 to wydanych 38 numerw
wnakadzie po 1000 egzemplarzy22.
Ostatnim kaszubskim periodykiem, ktry wychodzi
wokresie midzywojennym, by dwutygodnik Przyjaciel
Ludu Kaszubskiego, ktrego pierwszy numer ukaza si
1 kwietnia 1928 r. Pismo wydawane byo iredagowane
przez Friedricha Lorentza (18701937) niemieckiego
jzykoznawc ibadacza kaszubszczyzny. Wpracach redak-
cyjnych uczestniczy rwnie Alojzy Budzisz (18741934),
emerytowany nauczyciel i pisarz kaszubski. Przyjaciel
Ludu Kaszubskiego redagowany by wcaoci po kaszub-
sku iwzaoeniu twrcy mia by pismem folklorystycz-
nym, dystansujcym si od polityki. Przyjaciel mia by
dwutygodnikiem skierowanym do lokalnej ludnoci, kt-
ra miaaby moliwo publikowania na jego amach swo-
ich utworw literackich, zebranych materiaw etnogra-
ficznych itp. Pomimo e pismo byo kolportowane
bezpatnie na terenie Kartuz, nie spotkao si zwikszym
zainteresowaniem czytelnikw. Wnumerze 24 zgrudnia
1929 r. redakcja poinformowaa ozakoczeniu dziaalno-
ci, dodajc, e cel czasopisma zosta osignity, udowod-
nio ono bowiem, e mowa kaszubska nie wymara23.
Przyjaciel Ludu Kaszubskiego ponownie zacz si
ukazywa w1936 r. Tym razem wWejherowie. Formu
nie rni si zbytnio od wersji zlat 19281929. Koncen-
trowa si na publikacji kaszubskich materiaw literackich
ietnograficznych oraz zamieszcza wjzyku polskim kro-
nik wydarze, ktre odbyway si na Kaszubach, nie po-
ruszajc zupenie tematw politycznych.
Ukazywanie si periodyku na terenie Wejherowa wzbu-
dzio due kontrowersje. Podejrzewano, e upodstaw wy-
dawania Przyjaciela Ludu Kaszubskiego stay interesy
niemieckich organizacji mniejszociowych, zwizanych
zobron niemczyzny na Pomorzu, ktre zakaday, e ist-
nieje dua szansa na germanizacj ludnoci kaszubskiej.
Niemcom, zamieszkujcym powiaty zasiedlone przez Ka-
szubw, zalecano wystpowanie wich imieniu idemon-
strowanie narodowoci kaszubskiej jako swojej. Sprzyjaa
temu dziaalno Friedricha Lorentza i jego koncepcja
ojzyku kaszubskim, nawet jeli jej podstaw byy tylko
przekonania naukowe. Przyjaciela Ludu Kaszubskiego
najprawdopodobniej finansowali Niemcy zWolnego Mia-
sta Gdaska, oczym mog wiadczy niemieckojzyczne
reklamy gdaskich firm, ktre byy publikowane na jego
amach wlatach 19281929. Ostatecznie pismo zostao
zlikwidowane 1 padziernika 1938 r. na mocy zmian
wprawie, ktre dozwalay stosowanie rodkw prewen-
cyjnych wobec publikacji, co do ktrych istnieje podejrze-
nie, e szkodz Polsce24.
LSTOPADNIK 2016 / / 23
2016-11-02 22:47:22