Jakub Chojnicki

Bezpieczne
pozyskanie drewna

Dobre praktyki

2013-05-28 12:22:57
 Jakub Chojnicki

Bezpieczne
pozyskanie drewna

Dobre praktyki

Warszawa 2013
Projekt okadki i rysunki
DOROTA ZAJC

Zdjcia
ANDRZEJ JAWORSKI

Opracowanie redakcyjne
MAGDALENA REGULSKA-KIWAK

Opracowanie typograficzne i amanie

BARBARA CHAREWICZ

Wydawca skada podzikowania recenzentowi niniejszego poradnika Panu mgr. in. Kazimie-
rzowi Staszyskiemu, byemu nadinspektorowi pracy Okrgowego Inspektoratu Pracy w Rze-
szowie, obecnie biegemu sdowemu przy Sdzie Okrgowym w Kronie z zakresu ochrony
pracy i zdrowia w lenictwie.

Autor serdecznie dzikuje Panu Henrykowi Pozorskiemu, wacicielowi Zakadu Usug Lenych
z Woli Ninej i jego pracownikom oraz Nadlenictwu Rymanw za umoliwienie wykonania
fotografii na potrzeby publikacji.

Copyright Gwny Inspektorat Pracy 13008/01/00

PASTWOWA INSPEKCJA PRACY

GWNY INSPEKTORAT PRACY
WARSZAWA 2013

www.pip.gov.pl
 1.
Pilarka, rodki ochrony osobistej, pomocnicze
narzdzia pracy

Podstawowe narzdzie pracy musi by bezpieczne i wygodne w uytkowaniu. Dlatego nale-

y dba o wszystkie podzespoy pilarki, bo od ich prawidowego dziaania zaley nasze zdrowie
i ycie!
Elementy pilarki chronice zdrowie i ycie drwala (fot. 1): 1. Bezwadnociowy hamulec acu-
cha tncego i jednoczenie osona lewej rki. 2. Osona prawej doni. 3. Wychwytnik acucha

4 5

2
3

Fot. 1

tncego na wypadek jego zerwania. 4. Blokada dwigni gazu. 5. Rozdzielona cz silnikowa

od uchwytw oraz amortyzatory obniaj drgania. Informacje na temat codziennego serwisu,
ostrzenia acucha i przegldw znajdziesz w instrukcji obsugi przeczytaj j! Przed rozpocz-
ciem pracy koniecznie sprawd dziaanie hamulca (1) i smarowanie acucha tncego. Zwiksz ob-
roty silnika pilarki nad wieym pniakiem powinna pojawi si na nim struka oleju (fot. 2).
Waciwe smarowanie zmniejsza zuycie acucha tncego i prowadnicy oraz sprawia, e ci-
cie pilark jest wydajniejsze.
Stosowanie odpowiedniego paliwa i oleju do smarowania urzdzenia tncego (piy acucho-
wej i prowadnicy) ma wpyw na bezpieczestwo, zdrowie i czas uytkowania pilarki.

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 3

 Fot. 2

Podczas tankowania wycz pilark. Uywaj specjalnych kanistrw na paliwo i olej z kocw-
kami, ktre uatwi nalewanie pynw bez rozlewania. Ochronisz rodowisko i unikniesz zagroe-
nia poarowego (fot. 3).

Fot. 3

Niezbdne w pracy drwala-pilarza rodki ochrony zdrowia i ycia (fot. 4):

 hem ochronny z siatkow oson oczu lub twarzy i ochronnikami uszu (chroni przed wirami,
spadajcymi gaziami i nadmiernym haasem > 85 dB),
 spodnie antyprzeciciowe (zatrzymuj ruch acucha tncego, zanim zetknie si on z ciaem),

4 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 4

 rkawice ochronne (chroni przed urazami i wychodzeniem; nieosonite i zimne donie

s bardziej podatne na chorob wibracyjn),
 buty z wysok cholewk, wzmocnionymi noskami, podeszw antypolizgow i wkadk
antyprzeciciow.
Uwaga! Kada osoba przebywajca w miejscu prowadzenia prac cinkowych musi
uywa hemu ochronnego i kamizelki ostrzegawczej zgodnie z przeznaczeniem .
Na powierzchni roboczej naley zawsze mie ze sob sprzt, ktry pomoe bezpiecznie wy-
brn z trudnych sytuacji, np. cign zawieszone drzewo (cigacz linowy). Bezporedni dostp
do rnych narzdzi pomocniczych, np. klinw, dwignio-obalaczy, motyk, siekier, siekieromotw
usprawni i przyspieszy prace (fot. 5).

Fot. 5

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 5

 2.
Przepisy i zasady bezpiecznej pracy
na powierzchni roboczej

Praca przy pozyskiwaniu drewna wie si ze szczeglnym zagroeniem dla zdrowia i ycia
ludzkiego, dlatego powinna by wykonywana przez co najmniej dwie osoby, przebywajce na po-
wierzchni roboczej. Drwale lub zespoy robocze, pracujce w odlegoci od siebie co najmniej
dwch wysokoci obalanych drzew, musz pozostawa w kontakcie wzrokowym i gosowym
(fot. 6).

Fot. 6

Pracownicy, wykonujcy prac w tym samym czasie na danym terenie, musz zna (fot. 7):
 przebieg granic powierzchni roboczej oraz dziaek roboczych,
 strefy niebezpieczne wszystkich rodzajw wykonywanych prac,
 przyjty oglny kierunek obalania,
 kolejno wykonywania prac i obalania drzew oraz wymagania bhp przy poszczeglnych czyn-
nociach,
 zasady porozumiewania si i sygnalizacji zagroe.
Przed rozpoczciem pracy naley zapewni miejsce do ogrzania si i spoywania posikw,
ktre rwnie ochroni przed opadami atmosferycznymi (schron przyzrbowy). Na powierzchni ro-
boczej powinna by dostpna apteczka, a pracownicy musz by zapoznani z zasadami udziela-

6 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 7

nia pierwszej pomocy i organizacji akcji ratunkowej (fot. 8a i 8b). Miejsce prowadzenia prac cin-
kowych naley tak oznakowa, by na powierzchni robocz nie wtargny osoby postronne.
Tablice informacyjne (fot. 9) trzeba zdj zaraz po zakoczeniu prac!

Fot. 8a

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 7

 Fot. 8b

Fot. 9

8 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 10

Prac trzeba tak zorganizowa, by w jak najwikszym stopniu wyeliminowa rczne przenosze-
nie adunkw. Jeli jednak jest to konieczne, naley stosowa sprzt pomocniczy, odpowiednio do-
brany do wielkoci, masy i rodzaju adunku, zapewniajcy bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.
Mona to osign poprzez wykorzystanie wzkw z wasnym napdem lub zaplanowanie podno-
szenia i przemieszczania adunkw w zespoach dwuosobowych z zachowaniem norm dwigania
(fot. 10).
Za duy, przewyszajcy moliwoci czowieka ciar przenoszonego adunku moe spowodo-
wa powany uraz krgosupa. Poniej przedstawiono maksymaln dozwolon wag przedmiotw
transportowanych rcznie z zachowaniem bezpiecznych metod podnoszenia i przenoszenia:

Dopuszczalny ciar w kg
Wykonywana praca
na jednego pracownika (mczyzn)
Praca ponad 4 godziny na dob 30 kg
Przenoszenie
jednoosobowe Praca do 4 razy na godzin
50 kg
i do 4 godzin na dob

Przenoszenie wieloosobowe Praca ponad 4 godziny na dob 25 kg

adunkw o d. ponad 4 m Praca do 4 razy na godzin
i masie ponad 30 kg 42 kg
i do 4 godzin na dob

Niedopuszczalne jest jednoosobowe rczne przenoszenie przedmiotw o masie przekracza-

jcej 30 kg na wysoko powyej 4 m lub na odlego przekraczajc 25 m. Niedopuszczalne jest
take zespoowe przenoszenie przedmiotw na odlego przekraczajc 25 m lub o masie prze-
kraczajcej 500 kg [13].

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 9

 3.
Przygotowanie stanowiska cinki i obalania
drzewa. Uwaga, odbicie!

Strefa zagroona odbiciem pilarki to grna cz kocwki prowadnicy (fot. 11). Nie wolno
t czci prowadnicy rozpoczyna i prowadzi cicia, bo moe to doprowadzi do powanego
wypadku!
Odbicie moe wystpi podczas okrzesywania, kiedy kocwka prowadnicy uderzy w niewi-
doczn pod pniem ga lub inn przeszkod. Ryzyko odbicia wystpuje rwnie podczas zaka-
dania rzazu sztyletowego. Aby zminimalizowa skutki ewentualnego odbicia, naley prawidowo
trzyma pilark blisko ciaa tak, by palce i kciuk pewnie obejmoway uchwyty. Kciuk lewej doni
powinien obejmowa uchwyt przeciwstawnie do reszty palcw (fot. 12).
W momencie rozpoczynania cicia sztyletowego lub przerzynki, prowadnic naley przyka-
da do drzewa doln kocwk. Po zagbieniu si czubka prowadnicy w drewno prostujemy pi-
lark i kontynuujemy cicie (fot. 13).
Przygotowanie stanowiska cinki i obalenia drzewa rozpoczynamy od oczyszczenia terenu
w pobliu drzewa oraz na ciekach oddalania (rys. 1 i rys. 2) z podszytu i podrostu, usuwajc je
przy samej ziemi (fot. 14). cieka oddalania (w przypadku pracy z pomocnikiem drwala dwie
cieki oddalania) musi by dokadnie oczyszczona z przeszkd na odlego od drzewa min. 5 m.
W tym celu mona wykorzysta motyk.

Fot. 11

10 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 12

Fot. 13

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 11

Rys. 1. cieki oddalania w terenie paskim. Rys. 2. cieki oddalania w terenie grzystym.

Jeli drwal pracuje sam, wystarczy jedna cieka oddalania.

Fot. 14

12 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 15

Fot. 16

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 13

 Fot. 17

Nastpnie naley podkrzesa gazie czynno t mona wykona siekier (fot. 15), pi
lisi ogon lub pilark. Pracuj w takiej pozycji, by pie oddziela Ci od pilarki. Nie pracuj pilark
powyej linii ramion. Najbezpieczniej podkrzesywa doln czci prowadnicy, prowadzc pi-
lark od gry w d (fot. 16). Szyj korzeniow drzewa naley oczyci przed cink ze zminera-
lizowanej korowiny, uywajc siekiery. Ma to istotny wpyw na zachowanie ostroci acucha
tncego, a porednio na ograniczenie poziomu wibracji i haasu. Przed rozpoczciem cinki na-
rzdzia pomocnicze (kliny, siekier) naley uoy w zasigu rk (fot. 17). Oce rwnie, czy
na drodze upadajcego drzewa nie znajduj si uschnite drzewa, z ktrych mog odpada ga-
zie lub cae korony, co moe spowodowa wypadek przy pracy.

14 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 4.
cinka drzew oglne zasady

Czsto przed rozpoczciem cinki drzewa trzeba oceni uoenie i wpyw nabiegw korzenio-
wych na zaplanowany kierunek obalania. Nigdy nie usuwaj nabiegw, ktre pomagaj zacho-
wa ustalony kierunek obalania i zwikszaj bezpieczestwo pracy podczas cinki. Podczas
usuwania napyww korzeniowych przy drzewie powinien znajdowa si tylko drwal. Pierwszy
rzaz przy usuwaniu napywu jest zawsze pionowy, drugi poziomy. Na fot. 18 pokazano przeszka-
dzajcy nabieg korzeniowy, ktry usunito przed rozpoczciem cinki.

Fot. 18

Kolejno zakadania ci przy wykonywaniu rzazu podcinajcego przedstawia fot. 19.

1.

Fot. 19
ci
cie
rz
az
u
po
dcin
aj
z p um ia

y
ina
rza inim dcic

jc
odc 45

ce
go
m t po
k

rzaz cinajcy prg bezpieczestwa

2. cicie rzazu podcinajcego ok. 1/10 pnia

wysoko pniaka
maks. 1/4 pnia

gboko podcicia zawiasa 1/10 pnia

1/4 1/3 pnia

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 15

 Nigdy podczas cinki nie przecinaj zawiasy i nie docinaj jej, jeli rzaz cinajcy si roz-
chyla! Krawd rzazu podcinajcego powinna by prostopada do zamierzonego kierunku obala-
nia. atwo to zapewni, przystawiajc pilark prowadnic do drzewa icelujc lini biegnc przez
rozrusznik (fot. 20a i 20b) lub kad krawdzi prostopad do prowadnicy w miejsce, gdzie ma
upa drzewo. Poprzez szpar po pierwszym ukonym ciciu (1) rzazu podcinajcego obserwuj
postp drugiego cicia poziomego (2) tak, by nie przeci zawiasy (fot. 19). Dolna paszczyzna rza-
zu podcinajcego (fot. 19) powinna by zawsze rwnolega do poziomu. Przyjmuje si, i
1-centymetrowe odchylenie od poziomu dolnej paszczyzny rzazu podcinajcego skutkowa mo-
e przechyleniem korony drzewa o 1 m w bok, a tym samym niekontrolowan zmian obranego
kierunku obalenia drzewa i ewentualnym jego zawieszeniem. Jeli barwa wirw wskazuje na zgni-
lizn pnia zwiksz szeroko zawiasy (fot. 21). Nie poprawiaj rzazu podcinajcego poprzez
zwikszanie szerokoci zawiasy
w jednym jej kocu. Jeli zawia-
sa jest nierwna, wkna drzew-
ne w cieszym kocu mog ulec
zerwaniu i utracisz kontrol nad
obalanym drzewem. Trjktn
zawias, szersz po stronie prze-
ciwnej do pochylenia, stosujemy
wycznie przy obalaniu drzew
pochylonych w bok od kierunku
obalania i wwczas nigdy jej nie
skracamy. Jeli skracasz zawias,
to na gboko nie wiksz ni
Fot. 20a 5 cm.

k.o.
Fot. 20b

16 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 k.o.
Fot. 21

Typy rzazw podcinajcych (k.o. ):

Rzaz z jednym ciciem poziomym:
przy cince cieszych drzew lub silnie pochylonych zgodnie z k.o. z zasto-
sowaniem klinw.

Rzaz klinowy z ciciem ukonym grnym i dolnym:

cinka drzew w d stoku na stromych zboczach,
wydua czas upadania drzewa, a przy odpowiednio duym kcie rozwar-
cia rzazu zawiasa nie ulega zerwaniu i drzewo nie zsuwa si ze stoku.

Rzaz klinowy z poziomym ciciem dolnym (najczstszy):

w terenie paskim i drzewach o powyej 20 cm w miejscu cicia,
przy cince drzew o ponad dwie dugoci prowadnicy i dosercowym po-
mocniczym rzazie cinajcym,
przy drzewach silnie pochylonych zgodnie z k.o. mona wykona dwa takie
cicia boczne pod ktem 45 do k.o., ktrych punkt styku wyznaczy k. o.,
zawiasa ulega zerwaniu, zanim drzewo upadnie.

Rzaz klinowy z poziomym grnym ciciem:

cinka drzew w d stoku,
pierwszy rzaz ukony, drugi poziomy na wysokoci powierzchni stoku
po przeciwnej stronie pnia,
przy kcie rozwarcia rzazu powyej 45 opnia si upadek drzewa i zerwa-
nie zawiasy,
rzaz cinajcy lekko powyej podcicia, dobre dla drzew o atwo rozszcze-
piajcym si drewnie.

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 17

 4.1. cinka drzew z wykorzystaniem urzdze pomocniczych
1. cink z uyciem dwignio-obracaka prowadzi si jednoosobowo (fot. 22). Podcicie po-
winno mie gboko ok. 1/5 pnia. Drzewo naley obala z uyciem siy mini ng, utrzymu-
jc wyprostowany krgosup.
Przy drzewach lekko pochylo-
nych w kierunku zgodnym z k.o.
wykonujc rzaz cinajcy, zosta-
wia si boczn listw przytrzy-
mujc drzewo (1) i przecina j
(ukonie w d) dopiero po wo-
eniu stopki dwignio-obracaka
w szczelin rzazu (2) (schemat 1).
Rysunek nr 3 pokazuje kolejno
prowadzenia ci.

Fot. 22

2
Schemat 1.

1
3

k.o.
W przypadku drzew lekko pochylonych w kierunku przeciwnym do zamierzonego k. o. stosu-
je si dwie techniki cinki z uyciem dwignio-obracaka (schemat 2):
Technika 1. Wykona rzaz cinajcy, woy dwignio-obracak w szczelin rzazu i nastpnie
zaoy rzaz podcinajcy 2-3 cm poniej rzazu cinajcego z pozostawieniem prawidowej zawia-
sy. Obali drzewo dwignio-obracakiem.
Technika 2. Wykona rzaz podcinajcy (1), a nastpnie od strony podcicia rzaz sztyletowy
prostopadle do krawdzi podcicia nieco powyej planowanego rzazu cinajcego (2). Woy
dwignio-obracak w rzaz sztyletowy od strony przeciwnej do k.o. (3). Nastpnie w dwch etapach
wykona rzaz cinajcy po obu stronach rzazu sztyletowego, prowadzc pilark w stron podci-
cia i formujc zawias (4 i 5). Drzewo obala si dwignio-obracakiem. W tej metodzie mona rw-
nie wykorzysta kliny zamiast dwigni.

18 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 2 3 Schemat 2.

1
kierunek
pochylenia 4

5 6
k.o.

2. cink z wykorzystaniem tyczki kierunkowej prowadzi si dwuosobowo (fot. 23). Dugo

tyczki powinna wynosi min. 4 m. Wideki musz by trwale osadzone na grubszym kocu tyczki.
Drwal wykonuje podcicie, pomocnik wbija na wysokoci min. 3 m wideki tyczki w drzewo i zaj-
muje pozycj, ktra umoliwi mu napieranie na tyczk i obalenie drzewa w zaplanowanym
kierunku. Po wykonaniu
rzazu cinajcego i ufor-
mowaniu zawiasy drwal
moe pomc obali drze-
wo. Tyczk naley trzyma
z boku ciaa.

Zabronione jest:
 wyjmowanie
wideek tyczki
z drzewa w trakcie
wykonywania rzazu
cinajcego,
 stosowanie tyczki
podczas obalania
drzew w gr stoku,
 pozostawianie
tyczki opartej
Fot. 23 o stojce drzewo.

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 19

 4.2. cinka drzew z wykorzystaniem klinw
1. Drzewa o mniejszej od uytecznej dugoci prowadnicy (schemat 3):
a. Wykona prawidowe podcicie i ewentualnie skrci zawias (maks. 5 cm) (1).
b. Oprze ostrog pilarki o drzewo i doln czci prowadnicy rozpocz rzaz cinajcy
od strony przeciwnej do k.o. (2).
c. Po przeciciu poowy rednicy pnia woy kliny i lekko pobi (3).
d. Dokoczy rzaz cinajcy i uformowa prawidow zawias (4).
e. Obali drzewo klinami (5).
Schemat 3.

1 2 3 4 5
k.o.

2. Drzewa o nie wikszej ni dwie uyteczne dugoci prowadnicy (schemat 4):

a. Wykona prawidowe podcicie i ewentualnie skrci zawias (maks. 5 cm) (1).
b. Rozpocz rzaz cinajcy ciciem sztyletowym (uwaga na odbicie!) od strony podci-
cia (2) w taki sposb, by uformowa prawidow cz zawiasy (3), prowadzi pilark
ruchem okrnym do poowy pnia.
c. Woy w szczelin rzazu cinajcego klin i lekko pobi (4).
d. Prowadzi dalej cicie cinajce (pilarka cay czas jest w rzazie) do momentu uformo-
wania zawiasy, woy drugi klin i lekko pobi (5).
e. Odstawi pilark i pobijajc na przemian oba kliny obali drzewo (6).
Ten sposb cinki drzewa ma rwnie drugi wariant wykonuje si cicie zoone polegajce
na uformowaniu zawiasy poprzez dwa cicia sztyletowe po obu stronach drzewa.
Schemat 4.
1 2
3

k.o.

4 5 6

20 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 3. Drzewa o przekraczajcej dwie uyteczne dugoci prowadnicy (schemat 5, fot.: 24,
25 a, 25 b, 26, 27):
a. Wykona rzaz podcinajcy o odpowiednim kcie rozwarcia, by zmieci si w nim kor-
pus pilarki do wykonania rzazu sercowego (dordzeniowego) (1).
b. Od strony podcicia wykona rzaz sercowy na gboko zalen od gruboci drzewa
na poziomie przyszego rzazu cinajcego (uwaga na odbicie!) (2).
c. Rozpocz rzaz cinajcy ciciem sztyletowym od strony podcicia i uformowa cz
zawiasy, nieco szersz ni normalnie (3).
d. Po przeciciu ok. poowy pnia woy i pobi klin (kliny) (4).
e. Dokoczy rzaz cinajcy, stopniowo wkadajc i pobijajc lekko kliny; uformowa
drug cz zawiasy (4).
f. Obali drzewo klinami.
Cicie dordzeniowe i ewentualne skrcenie zawiasy musi pozostawi minimum 1/2 du-
goci caej zawiasy.
Schemat 5.
3

1 2 4

k.o.

Fot. 24

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 21

 Fot. 25a

Fot. 25b

22 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 26

Fot. 27

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 23

 4.3. cinka drzew pochylonych zgodnie z kierunkiem obalania
Najbezpieczniejsza metoda cinki polega na zostawieniu od strony przeciwnej do k.o. listwy
przytrzymujcej tzw. pitki, o szerokoci ok. 1/4 pnia, ktr przecinamy na samym kocu jed-
nym ciciem poziomym lub ukonym, stojc nieco z boku drzewa (schemat 6, fot. 28, 29, 30, 31, 32).

2 Schemat 6.

1 3 4
k.o.

a. Wykonujemy prawidowe podcicie (1).

b. Rzaz cinajcy rozpoczynamy od strony zawiasy ciciem sztyletowym (uwaga na odbicie!),
formujc zawias i kontynuujc cicie w stron przeciwn do k.o. (2).
c. Pozostawiamy niedocit cz drzewa pitk i wyjmujemy pilark z rzazu (2).

Fot. 28

24 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 29

d. W przypadku drzewa o pnia wikszej ni uyteczna dugo prowadnicy wykonujemy

rzaz sztyletowy z drugiej strony pnia, formujemy drug cz zawiasy ipitk (zaleca si
wprowadzenie klinw w rzaz cinajcy, ktre bd asekurowa prawidowy upadek drze-
wa; jest to wane, jeli pochylenie jest nieokrelone i podczas wiatru) (3).
e. Przecinamy pitk (4).

Fot. 30

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 25

 Fot. 31

Fot. 32

26 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 4.4. cinka drzew silnie pochylonych zgodnie z kierunkiem
obalania
1. cinka z zastosowaniem dwch rzazw podcinajcych klinowych bocznych (schemat 7):
a. Wykona dwa rzazy podcinajce klinowe boczne tak, by punkt styku wypada na kie-
runku pochylenia drzewa i by cofnity do rodka pnia ok. 1/10 , a kt midzy podci-
ciami wynosi ok. 90 (1).
b. Jeeli pnia jest wiksza ni uyteczna dugo prowadnicy, naley wykona boczne
cicia skracajce (2).

Schemat 7.

1 2

k.o.

c. Rzaz cinajcy naley wykona szybkim ciciem w pozycji dogodnej do szybkiego od-
dalenia si, stojc z boku drzewa (zagroenie rozupania pnia!), w kierunku od tyu
drzewa do kierunku pochylenia z zachowaniem progu bezpieczestwa (1 i 2).
d. W momencie rozchylania si rzazu cinajcego natychmiast oddali si.

2. cinka metod przez kliny, zalecana do drzew liciastych (schemat 8):

a. Podcicie wykona jednym rzazem poziomym i jak tylko to jest moliwe wprowadzi
w rzaz i pobi kliny inaczej prowadnica ulegnie zakleszczeniu; jeli drzewo jest grub-
sze ni uyteczna dugo prowadnicy, podcicie rozoy na dwa cicia, za kadym ra-
zem wkadajc w rzaz kliny (1).
b. Prowadzi rzaz podcinajcy do ok. 1/2 pnia, fazami tnc i pobijajc kliny (2).
c. Wyj pilark z rzazu i maksymalnie pobi kliny (3).
d. Zakadajc wysoki prg bezpieczestwa (8-12cm), wykona boczne skrcenie rzazu
cinajcego (4) (przy cieszych drzewach nie jest to konieczne).
e. Rzaz cinajcy naley wykona szybkim ciciem w pozycji dogodnej do szybkiego od-
dalenia si, stojc z boku drzewa (moliwo rozupania pnia!), w kierunku od tyu
drzewa do kierunku pochylenia z zachowaniem progu bezpieczestwa (5).
f. Natychmiast si oddali w momencie rozchylania si rzazu cinajcego.

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 27

Schemat 8.

2 3

k.o.

4 5

4.5. cinka drzew pochylonych przeciwnie do zaoonego

kierunku obalania
1. Drzewa lekko pochylone przeciwnie do k.o. (schemat 9):
a. cink rozpocz od zaoenia rzazu cinajcego i jak tylko to moliwe zabezpieczy
drzewo klinami. Jeli drzewo jest grubsze ni uyteczna dugo prowadnicy, wykona-
nie rzazu naley podzieli na dwa etapy, kadorazowo uywajc klinw (1a1d).
b. Wykona pytki (1/5 ) klinowy rzaz podcinajcy (2).
c. Prowadzi rzaz cinajcy w kierunku zawiasy z jednoczesnym pobijaniem klinw do mo-
mentu wyprostowania drzewa (3a i 3b).
d. Skrci zawias i obali drzewo klinami (4).
Jeli drzewo jest grubsze ni dwie uyteczne dugoci prowadnicy, naley z uwzgldnieniem
zasad powyszych zastosowa technik rzazu dordzeniowego (sercowego).

28 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 2. Drzewa pochylone i silnie pochylone przeciwnie do k.o.:
a. Naley bezwzgldnie korzysta ze cigacza linowego lub wcigarki cignika, z uy-
ciem bloczkw kierunkowych.
b. Naley stosowa technik jak przy drzewach lekko pochylonych przeciwnie do k.o.,
z tym e przed rozpoczciem cinki naley zamocowa na drzewie moliwie wysoko li-
n i wstpnie j napi, zabezpieczajc drzewo przed upadkiem w stron przeciwn do
kierunku obalania.
c. Rozpocz rzazem cinajcym z uyciem i pobijaniem klinw, by nie zakleszczy pro-
wadnicy, rzaz prowadzi do ok. 1/2 pnia.

Schemat 9.

1a

1b

kierunek
pochylenia

k.o.

1c 1d 2

3b 4
3a

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 29

 d. Wykona pytki rzaz podcinajcy.
e. Prowadzi dalej rzaz cinajcy krtkimi etapami, za kadym razem pobijajc kliny.
f. Obali drzewo urzdzeniem linowym.
Nie wolno cign liny i drzewa bezporednio na siebie naley uy bloczkw kie-
runkowych. W chwili rozpoczcia upadania drzewa obsugujcy cigacz linowy po-
winien oddali si w bok na odlego min. 5 m.
Drzewa silnie pochylone (wierzchoek w rzucie pionowym siga od odziomka dalej
ni 3 m) powinny by obalane zgodnie z kierunkiem pochylenia.

4.6. cinka drzew pochylonych w bok od zaoonego kierunku

obalania
Obowizuj podstawowe zasady wykonywania rzazw, cink rozpoczyna si prawidowo wy-
konanym podciciem klinowym (schemat 10 i 11). Rzaz cinajcy rozpoczyna si, przy grubszych
drzewach, ciciem sztyletowym (1), rozpoczynajc od strony pochylenia drzewa (wkna ciska-
ne) i prowadzc go w kierunku wkien rozciganych (2). Stopniowo, jeli jest to ju moliwe, na-
ley zastosowa kliny i pobija je w miar postpu cicia (3). Naley pozostawi trjktn
zawias, szersz od strony przeciwnej do pochylenia i nie wolno jej skraca! (4). Drzewo
obalamy pobijajc kliny (5).

Schemat 10.

kierunek
pochylenia 1 2

3
k.o.

4 5

30 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Kolejno prowadzenia ci oraz moment woenia i pobicia klinw, w przypadku drzew
o mniejszej ni uyteczna dugo prowadnicy, przedstawia schemat 11.
Schemat 11.

kierunek kierunek
pochylenia pochylenia

k.o. k.o.

4.7. cinka drzew zmurszaych, dziuplastych i hubiastych

Naley stosowa znane ju sposoby bezpiecznego zakadania rzazw oraz ponisze zasady
(schemat 12 i 13):
a. Jeeli w czci odziomkowej widoczny jest mursz, huba lub dziupla rzaz podcinajcy wy-
konujemy w miejscu ich wystpowania.
b. Jeeli mursz wystpuje w rodku, na co wskazuje ciemniejsza barwa trocin i ich gbczasta
struktura, kliny umieszczamy w strefie drewna zdrowego, pobijajc je w kierunku rwno-
legym do zaoonego kierunku obalania.
c. Zawiasa powinna by pooona w strefie drewna zdrowego.
d. Bezpiecznie jest pozostawi szersz zawias, ni normalnie (wicej ni 1/10 pnia).
e. W przypadku wystpowania dziupli lub murszu w wyszych partiach drzewa lub w drze-
wostanach, gdzie drzewa hubiaste i zmurszae wystpuj masowo, zaleca si prowadzi
cink dwuosobowo, z wykorzystaniem tyczki kierunkowej.

Schemat 12. Schemat 13.

k.o. k.o.

Jeli dziupla lub mursz znajduj si w wyszych partiach drzewa, to podczas obalania drzewo
moe si przeama cink naley wtedy prowadzi z pomocnikiem, ktry obserwuje drzewo
w trakcie obalania i ostrzega drwala o zagroeniu.

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 31

 4.8. cinka drzew o wikszej ni jedna liczbie pni
 Przy drzewach ze zrostem niskim do 30 cm lub rednim do 130 cm cinamy kady pie
osobno, rozpoczynajc od najcieszego lub najatwiejszego, obalajc je zgodnie z kierun-
kiem pochylenia. Rzaz podcinajcy zakada si na wysokoci zrostu, formujc odwrcony
klin, rzaz podcinajcy wykonuje si do momentu uformowania prawidowej zawiasy. Oba-
lenie nastpuje samoistnie na skutek pochylenia pnia. W razie koniecznoci stosuje si
cicie sztyletowe, jak przy technice cinki drzew silnie pochylonych w kierunku obalania.
Po odciciu wszystkich pni wielozrostu, ostatni pie cina si jak normalne drzewo, z za-
chowaniem uwarunkowa (pochylenie drzewa, grubo pnia) i zasad opisanych wyej.
Przy zrocie pnia do 130 cm wysokoci dopuszcza si rozcinanie pnia wzdu wkien
drewna.
 Drzewa o zrocie pni wystpujcym na wysokoci wikszej ni 130 cm cinamy jak poje-
dyncze drzewo, tak wybierajc kierunek obalania, aby by on prostopady do pochylenia
pni obalanego drzewa lub paszczyzny wyznaczonej przez pnie o najwikszej masie.
W przypadku sabo zronitych pni naley dodatkowo zabezpieczy je przed rozupaniem
przez opasanie acuchem lub lin i ich napicie.

4.9. cinka drzew z pknitym pniem

Pknicia mog wystpowa przy obwodzie lub w pobliu osi pnia. Zawsze stosuje si wspo-
mniane wyej bezpieczne techniki cinki. Naley stosowa dodatkowo zasady:

Schemat 14. Schemat 15.

k.o. k.o.

 w przypadku pkni przy obwodzie (ciciwa) rzaz podcinajcy zakada si od strony

pknicia (schemat 14),
 w przypadku pknicia w pobliu osi pnia (bliej rednicy, na p itp.) rzaz podcinajcy za-
kada si prostopadle do pknicia (schemat 15),
 drzewo dodatkowo zabezpieczamy przed rozupaniem acuchem lub lin.

4.10. ciganie drzew zawieszonych

Nigdy:
 nie obalaj drugiego drzewa na ju zawieszone w celu wymuszenia upadku,
 nie cinaj drzewa, na ktrym zawiesio si inne drzewo,
 nie odcinaj metrowych odcinkw pnia od odziomka celem spowodowania upadku
drzewa zawieszonego,

32 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

  nie pracuj pod zawieszonym drzewem i w obszarze zagroonym niekontrolowa-
nym upadkiem takiego drzewa.

Fot. 33

Bezpieczne techniki cigania drzew zawieszonych opisane zostay w pierwszej czci porad-
nika. Przy uywaniu drga naley zwrci uwag na to by by solidny, niepopkany i mia min. 3 m
dugoci, co zapewni bezpieczn odlego od odziomka, zmieniajcego pooenie w wyniku ob-
racania (fot. 33). Zawsze pchamy od siebie i nie opieramy drga ani obracaka o barki!

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 33

 5.
Operacje technologiczne na citych drzewach

5.1. Okrzesywanie drzew

Okrzesywanie moe by czynnoci bezpieczn, wykonan szybko i bez zbdnego wysiku.
Naley dobrze skoordynowa pynno ruchw pilarki po pobocznicy pnia i przemieszczanie si
wzdu obalonego drzewa. Pozycj przy drzewie i chwyt pilarki od pionowego do poziomego
i z powrotem do pionowego naley zmienia w tym samym czasie przede wszystkim podczas
przechodzenia do kolejnego okka gazi. Najlepsza wysoko lecego pnia do okrzesywania
zawiera si midzy kolanami a biodrami. Jeli pie ley na ziemi, wzrasta ryzyko odbicia pilarki,
bo nie wida dokadnie gazi i przeszkd, znajdujcych si od spodu. Najwaniejsze zasady bez-
pieczestwa:
 pewnie stj na nogach, a wzdu pnia przemieszczaj si tylko wtedy, gdy prowadnica jest
po przeciwnej stronie pnia lub po zacigniciu hamulca bezpieczestwa (fot. 34.);
 trzymaj pilark blisko siebie, nie schylaj si plecami tylko przykucaj na nogach (fot. 35.);
 jak najczciej opieraj korpus pilarki o pie lub udo odciaj krgosup (fot. 36);
 nie tnij kocwk prowadnicy. Pilark pracuj jak dwigni z wykorzystaniem podparcia
o pie (technika dwigniowa) (fot. 37).

Fot. 34

34 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 35

Fot. 36

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 35

 Fot. 37

Przed zetkniciem si acucha tncego piy z gazi wprowad pilark na pene obroty sil-
nika. Przechylaj pilark przed gaziami, ktre zaraz obetniesz w kierunku, w ktrym one wyra-
staj. Kadc prowadnic pasko na grnej stronie pnia, okrzesuj grne gazie przed prze-
chyleniem pilarki do pozycji pionowej. Podczas przekadania pilarki lewa rka swobodnie prze-
mieszcza si po przednim uchwycie, a prawa palcem wskazujcym lub kciukiem wciska manet-
k gazu. Dolne gazie okrzesuje si stopniowo podczas przesuwania si wzdu pnia, jeli pie
jest uniesiony. Naley zachowa ostrono, gdy pie moe zmieni pooenie po odciciu
dolnych gazi. Pie lecy na ziemi naley obrci obracakiem (od siebie!) po dokonaniu okrze-
sywania bocznych i grnej paszczyzny pnia i okrzesa spodni stron na kocu. Jeli jeste po-
cztkujcym drwalem, moesz potrenowa ruchy, przekadanie pilarki i zmiany uchwytw na ju
okrzesanej strzale przy wyczonej pilarce.
Czsto przed waciwym okrzesaniem konieczne jest skrcenie gazi, co uatwia prac,
a przede wszystkim likwiduje naprenia w odcinanej gazi (fot. 38). Prawidowa likwidacja na-
pre pozwoli unikn uderzenia gazi i wypadku przy pracy. Grube gazie naley odcina
z wykorzystaniem dwch rzazw (podcicie i rzaz cinajcy) (fot. 39). Skracanie mona wykona
etapami, by stopniowo likwidowa naprenia. Zawsze stawaj po wklsej stronie wygicia ga-
zi (patrz zdjcia poniej). Przeszkadzajce odcite gazie naley odrzuca od pnia, by nie utrud-
niay waciwego okrzesywania (ryzyko potknicia) (fot. 40).

36 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 38

Fot. 39

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 37

 Fot. 40

5.2. Przerzynka drewna

Bezpieczna przerzynka drewna wymaga oceny napre wystpujcych w lecym pniu. Za
ocena skutkuje zakleszczeniem prowadnicy lub rozszczepieniem drewna. Niezachowanie ostro-
noci moe skutkowa okaleczeniami i zamaniami ng. Zawsze naley obserwowa zacho-
wanie si duycy podczas prowadzonego cicia, bo jeli le oceniono naprenia w drewnie,
szybka reakcja drwala moe zapobiec wypadkowi przy pracy. Przygotuj sobie ciek oddalania,
w razie gdyby drzewo odbio w Twoim kierunku. Sprawd, czy duyca nie stoczy si po przeci-
ciu. Jeli pracujesz w grach, a drzewa obalono po warstwicy, stawaj zawsze powyej przerzyna-
nych sztuk drewna. Zawsze zajmuj pozycj po wklsej (wewntrznej) stronie wygitego pnia
i po tej stronie rozpoczynaj przerzynk.
Jeli drewno jest wygite w d (fot. 41) (wkna drewna ciskane s od gry) rozpocznij od rza-
zu od gry, tnij do momentu zaciskania si prowadnicy w rzazie. Wyjmij pilark i rozpocznij drugi rzaz
od dou do momentu przecicia duycy. Cicia powinny si spotka. Taka kolejno zapobiegnie za-
kleszczeniu prowadnicy. Moesz w trakcie prowadzenia pierwszego rzazu porusza pilark w przd
i w ty. Wyczujesz moment, kiedy prowadnica si zakleszcza i to jest znak do rozpoczcia drugiego
cicia od dou (fot. 42 i 43).
Jeli drewno jest wygite w gr (wkna ciskane s od dou) rozpocznij przerzynk od do-
u i dokocz drugim rzazem od gry. Taka kolejno zapobiegnie pkaniu drewna.
Szybka metoda przerzynki drewna z maymi napreniami o mniejszej ni dugo prowad-
nicy polega na przeciciu trzyman pionowo pilark poowy przekroju pnia (od strony przeciw-
nej ni stoisz), a nastpnie szybkim obrceniu pilarki pracujcej na penych obrotach do poziomu
i dokoczeniu przerzynki.

38 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 41

Fot. 42

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 39

 1

Fot. 43

Jeli w drewnie wystpuj silne naprenia (mocne wygicia), to przed ciciem koczcym
przerzynk stosuje si rzaz sztyletowy zawsze w stron wkien ciskanych z pozostawieniem nie-
dopiu o szer. ok. 1/10 .
Jeli pie jest grubszy ni uyteczna dugo prowadnicy to w przypadku, gdy:
 drewno jest wygite w d pierwszy rzaz zakadamy pionowo, trzymajc pilark po prze-
ciwnej stronie pnia ni stoimy na g. 1/4 i kontynuujemy po wyprostowaniu pilarki rw-
nie do gbokoci 1/4 pnia; drugi rzaz zakadamy od dou, a jeli duyca jest mocno
naprona przed ostatecznym ciciem od dou zakadamy rzaz sztyletowy, prowadzc go
w gr w stron wkien ciskanych;
 drewno jest wygite w gr pierwszy rzaz zakadamy, trzymajc pilark pionowo po prze-
ciwnej stronie pnia ni stoimy na g. 1/4 i kontynuujemy po wyprostowaniu pilarki do g-
bokoci 1/10 pnia; drugi rzaz zakadamy od dou tnc na g. 1/3 pnia. Przerzynk
koczymy rzazem prowadzonym od gry w d w stron wkien ciskanych.
Przy usuwaniu zomw i wywrotw wystpuj silne naprenia w drewnie. Sposobem na prze-
rzynk takiego drewna jest wykorzystanie rzazu w ksztacie litery V od strony wkien ciskanych.
Drugi rzaz prowadzimy od strony wkien rozciganych do momentu przeamania si duycy. Na-
ley zachowa szczegln ostrono! Ustawiamy si zawsze po wklsej stronie wygicia
(fot. 44, 45).

40 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Fot. 44

Fot. 45

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 41

 6.
Bezpieczestwo i higiena pracy
przy zrywce drewna

Podczas zrywki drewna poszczeglne operacje robocze musz by prowadzone w taki spo-
sb i w takiej kolejnoci, aby zapewni przestrzeganie przepisw i zasad bezpieczestwa pracy.
Osoby pracujce przy zrywce drewna powinny zna strefy niebezpieczne oraz zosta zapoznane
ze wszystkimi zagroeniami wystpujcymi podczas pracy. Naley take ustali zasady porozu-
miewania si pomidzy zrywkarzem, jego pomocnikiem oraz pracownikiem nadzoru.
Wyznaczenie szlakw zrywkowych jest obowizkiem zarzdcy lasu, czyli nadlenictwa, jednak
wykonawca prac zrywkowych powinien w tym uczestniczy. Szlaki zrywkowe najlepiej wyznacza
bezporednio przed planowanym rozpoczciem prac, wykorzystujc w tym celu wykonany wcze-
niej szkic sytuacyjny. Szlaki musz by wyznaczone w sposb czytelny i jednoznaczny dla drwali-
-pilarzy, operatorw cignikw zrywkowych, pracownikw nadzoru i Suby Lenej.
Szeroko szlakw zrywkowych powinna uwzgldnia wymogi bezpieczestwa pracy, szlak
powinien by w miar prosty z agodnymi ukami. Generalnie stosuje si zasad, e szeroko szla-
ku musi by ok. 1 m wiksza od szerokoci rodka uywanego do zrywki. Szlak zrywkowy powi-
nien by szerszy w miejscach skrtw i ukw, naley unika ostrych zakrtw. Szlaki mog by
prowadzone zarwno po grzbietach wzniesie, jak i dolinami, prostopadle lub skonie do linii naj-
wikszych spadkw terenu. Zawsze naley uwzgldni maksymalne dopuszczalne spadki terenu
dla uywanych rodkw technicznych, okrelone w instrukcjach obsugi. Spadki poprzeczne i po-
dune szlaku zrywkowego powinny zapewni bezpieczne poruszanie si konkretnego typu ci-
gnika zrywkowego.
Szlaki zrywkowe:
 nie powinny by projektowane na stokach o spadku pow. 40%;
 przy spadku do 15% prowadzimy je w dowolnych kierunkach, przy zachowaniu zasad
wspomnianych wyej i wymogu najkrtszej odlegoci zrywki;
 przy spadkach terenu w zakresie 15-40% prowadzimy je ukonie do warstwic tak, by nie
przekroczy maks. spadku podunego zalenego od uywanego rodka zrywkowego:
zrywka konna i cigniki rolnicze do 18%, forwardery do 30%, skidery do 40%.

Zasady bezpiecznej pracy podczas zrywki drewna:

 przed zrywk ustala si sposoby i metody prowadzenia prac, uwzgldniajc warunki tere-
nowe i moliwoci techniczne,
 naley usun ze szlaku zrywkowego wszystkie przeszkody zagraajce bezpieczestwu
pracujcych wystajce kamienie, wysokie pniaki, posusz itp.,
 pomocnik zrywkarza lub pracownik nadzoru mog poda za zrywanym adunkiem w od-
legoci nie mniejszej ni 5 m.
 nie wolno dotyka lin, acuchw i drewna bdcego w ruchu,
 zabrania si przechodzenia przez liny i cignite drewno w czasie ruchu,

42 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

  niedopuszczalne jest przebywanie i poruszanie si przed obok lub z zasigu zrywanego
drewna,
 nie wolno odpina adunku przed zatrzymaniem rodka zrywkowego,
 zabrania si wleczenia lunej liny wcigarki za cignikiem,
 wcigarka montowana na cigniku powinna by wyposaona w urzdzenie do
natychmiastowego zwolnienia liny pod obcieniem.
Cignik zrywkowy lub rolniczy uywany do zrywki musi posiada kabin, chronic operato-
ra w razie wywrotki cignika. Wsporniki czce kabin z obudow silnika (rama ochronna) powin-
ny mie przekrj okrgy, co znacznie wzmacnia konstrukcj, a tym samym lepiej chroni operatora.
Jeli poziom haasu w kabinie przekracza 85 dB, operator musi pracowa w ochronnikach suchu
(fot. 46).

Fot. 46

Na wyposaeniu cignika powinny znajdowa si, w zalenoci od przyjtej metody zrywki,

sprawna wcigarka z siatk ochronn od strony kabiny, liny stalowe lub acuchy odpowiedniej
nonoci o okrelonym dopuszczalnym obcieniu, bloki i wielokrki, zcza, haki, omy, obraca-
ki. Czsto potrzebne te s wzki zrywkowe, czepce na odziomki, kleszcze. adunek naley zawsze
podcign jak najbliej pyty oporowej cignika lub wcigarki. Operator powinien pracowa w r-
kawicach (fot. 47 i 48).

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 43

 Fot. 47

Fot. 48

44 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 7.
Wykaz aktw prawnych obowizujcych
przy pozyskaniu drewna:

1. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21 poz. 94 z pn. zm.).
2. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 wrzenia 1997 r. w sprawie oglnych
przepisw bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r., nr 169, poz. 1650 z pn. zm.).
3. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczestwa i higieny
pracy przy wykonywaniu niektrych prac z zakresu gospodarki lenej (Dz. U. z 2006 r., nr 161,
poz. 1141).
4. Rozporzdzenie z Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowa-
dzania bada lekarskich pracownikw, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracow-
nikami oraz orzecze lekarskich wydawanych do celw przewidzianych w Kodeksie pracy
(Dz. U. z 1996 r., nr 69, poz. 332 z pn. zm.).
5. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie
bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r., nr 180, poz. 1860 z pn. zm.).
6. Instrukcja bezpieczestwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu go-
spodarki lenej (zacznik do zarzdzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasw Pastwowych
z dnia 20 kwietnia 2012 r.).
7. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajw prac
wymagajcych szczeglnej sprawnoci psychofizycznej (Dz. U. z 1996 r., nr 62, poz. 287).
8. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posikw
i napojw (Dz. U. z 1996 r., nr 60, poz. 279).
9. Rozporzdzenie Rady Ministrw z 10 wrzenia 1996 r. w sprawie wykazu prac szczeglnie uci-
liwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. z 1996 r., nr 114, poz. 545 z pn. zm.).
10. Rozporzdzenie Rady Ministrw z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych mo-
docianym i warunkw ich zatrudniania przy niektrych z tych prac (Dz. U. z 2004 r., nr 200,
poz. 2047 z pn. zm.).
11. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z 30 padziernika 2002 r. w sprawie minimalnych wyma-
ga dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy w zakresie uytkowania maszyn przez pracow-
nikw podczas pracy (Dz. U. z 2002r., nr 191, poz. 1596 z pn. zm.).
12. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych,
jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r., nr 75, poz. 690 z pn. zm.).
13. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpiecze-
stwa i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych (Dz. U. z 2000 r., nr 26, poz. 313 ze
zmianami).
14. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137).
15. Rozporzdzenie Ministra rodowiska oraz Ministra Gospodarki z 2 maja 2012 r. w sprawie okre-
lenia gstoci drewna (Dz. U. 2012 r., poz. 536).

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 45

 8.
Spis schematw w publikacji

Schemat 1. Technika cinki i obalania drzewa z uyciem dwignio-obracaka.

Schemat 2. Technika cinki i obalania drzewa lekko pochylonego w kierunku przeciwnym do kie-
runku obalania z zastosowaniem pilarki i dwignio-obracaka.
Schemat 3. Technika cinki i obalania drzewa o rednicy mniejszej od uytecznej dugoci pro-
wadnicy.
Schemat 4. Technika cinki i obalania drzewa o rednicy nie przekraczajcej dwch dugoci uy-
tecznych prowadnicy.
Schemat 5. Technika cinki i obalania drzewa o rednicy pnia przekraczajcej dwie dugoci uy-
teczne prowadnicy.
Schemat 6. Technika cinki i obalania drzewa pochylonego zgodnie z kierunkiem obalania
rednica pnia wiksza od uytecznej dugoci prowadnicy.
Schemat 7. Technika cinki i obalania drzewa o rednicy mniejszej od uytecznej dugoci pro-
wadnicy. Technika cinki i obalania drzewa o rednicy przekraczajcej uyteczn du-
go prowadnicy.
Schemat 8. Technika cinki i obalania drzewa silnie pochylonego zgodnie z kierunkiem obala-
nia z zastosowaniem metody przez kliny rednica pnia nie przekraczajca dwch
uytecznych dugoci prowadnicy.
Schemat 9. Technika cinki i obalania drzewa lekko pochylonego przeciwnie do kierunku oba-
lania rednica pnia wiksza od uytecznej dugoci prowadnicy.
Schemat 10. Technika cinki i obalania drzewa pochylonego w bok od kierunku obalania red-
nica pnia wiksza od uytecznej dugoci prowadnicy.
Schemat 11. Technika cinki i obalania drzewa pochylonego w bok od kierunku obalania red-
nica pnia mniejsza od uytecznej dugoci prowadnicy.
Schemat 12. Umieszczenie klinw przy obalaniu drzewa z murszem zewntrznym.
Schemat 13. Umieszczanie klinw przy obalaniu drzewa z murszem w czci rodkowej pnia.
Schemat 14 i schemat 15. Wykonywanie rzazu podcinajcego przy cince drzew z pknitym
pniem.

46 Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki

 Spis treci
1. Pilarka, rodki ochrony osobistej, pomocnicze narzdzia pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2. Przepisy i zasady bezpiecznej pracy na powierzchni roboczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. Przygotowanie stanowiska cinki i obalania drzewa. Uwaga, odbicie! . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4. cinka drzew oglne zasady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
4.1. cinka drzew z wykorzystaniem urzdze pomocniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.2. cinka drzew z wykorzystaniem klinw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.3. cinka drzew pochylonych zgodnie z kierunkiem obalania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4.4. cinka drzew silnie pochylonych zgodnie z kierunkiem obalania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
4.5. cinka drzew pochylonych przeciwnie do zaoonego kierunku obalania . . . . . . . . . . . . 28
4.6. cinka drzew pochylonych w bok od zaoonego kierunku obalania . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4.7. cinka drzew zmurszaych, dziuplastych i hubiastych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
4.8. cinka drzew o wikszej ni jedna liczbie pni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.9. cinka drzew z pknitym pniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.10. ciganie drzew zawieszonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
5. Operacje technologiczne na citych drzewach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
5.1. Okrzesywanie drzew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
5.2. Przerzynka drewna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
6. Bezpieczestwo i higiena pracy przy zrywce drewna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
7. Wykaz aktw prawnych obowizujcych przy pozyskaniu drewna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
8. Spis schematw w publikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Bezpieczne pozyskanie drewna. Dobre praktyki 47

 ZAPRASZAMY
do zapoznania si z poradnikiem
Jakuba Chojnickiego
BEZPIECZNE POZYSKANIE DREWNA
Publikacja omawia bezpieczn organizacj stanowisk pracy
w lesie oraz zasady bezpiecznej cinki drzew.
Informuje o najczciej pojawiajcych si zagroeniach podczas
pracy oraz o sposobach ich unikania.
Wskazuje, jak bezpiecznie
posugiwa si narzdziami
do pozyskania drewna:
pilarkami, narzdziami
pomocniczymi, cikim
sprztem zrywkowym.
Ponadto broszura zwiera opis
wymaga prawnych
dotyczcych pracownikw
i pracodawcw, a take
zasady koordynacji prac
lenych.

Broszura, 32 strony,
wydanie 1,
Warszawa 2012 r.

Zachcamy do odwiedzania strony inter netowej

Pastwowej Inspekcji Pracy www.pip.gov.pl
Znajdziecie Pastwo na niej poradnik Bezpieczne pozyskanie drew-
na oraz inne wydawnictwa inspekcji pracy w for mie plikw pdf,
przeznaczone do bezpatnego pobrania.