Bezpieczne Pozyskanie Drewna Poradnik

Spis treci
Rozdzia I 3
Obowizki pracodawcy lub osoby kierujcej pracownikami
oraz prawa i obowizki pracownika
Rozdzia II 6
Oglne przepisy i zasady bezpieczestwa i higieny pracy
Rozdzia III 9
Profilaktyczna ochrona zdrowia badania lekarskie
Rozdzia IV 10
Przygotowanie pracownika do pracy szkolenia bhp
i kwalifikacje
Rozdzia V 12
rodki ochrony osobistej, odzie i obuwie robocze.
Profilaktyczne posiki i napoje
Rozdzia VI 15
Pozyskiwanie drewna praca pilark, cinka i obalanie drzew
Rozdzia VII 20
Trudne i niebezpieczne operacje podczas pozyskiwania drewna
Rozdzia VIII 24
Operacje technologiczne na citych drzewach okrzesywanie
i przerzynka
Rozdzia IX 27
Prace zwizane ze zrywk i skadowaniem drewna
Rozdzia X 30
Bezpieczestwo i higiena pracy przy wywozie drewna
Akty prawne (3 strona okadki)

Jakub Chojnicki
Bezpieczne
pozyskanie drewna
Poradnik
Warszawa 2012
Projekt okadki
DOROTA ZAJC
Zdjcie na okadk
ANDRZEJ JAWORSKI
Opracowanie redakcyjne
MAGDALENA REGULSKA-KIWAK
Opracowanie typograficzne i amanie

BARBARA CHAREWICZ
Wydawca skada podzikowania recenzentom niniejszego poradnika:
Panu mgr. in. Kazimierzowi Staszyskiemu, byemu nadinspektorowi pracy Okrgowego Inspektoratu
Pracy w Rzeszowie, biegemu sdowemu przy Sdzie Okrgowym w Kronie z zakresu ochrony pracy i zdrowia
w lenictwie.
Panu mgr. in. Jerzemu Skarbkowi, st. specjalicie Suby Lenej z Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwo-
wych w Kronie.
Panu mgr. in. Januszowi Karnatowi, st. specjalicie Suby Lenej ds. bezpieczestwa i higieny pracy w Nad-
lenictwie Lutowiska.
Copyright Gwny Inspektorat Pracy W1 (1287)
PASTWOWA INSPEKCJA PRACY

GWNY INSPEKTORAT PRACY
WARSZAWA 2012
www.pip.gov.pl
Rozdzia I
Obowizki pracodawcy lub osoby

kierujcej pracownikami
oraz prawa i obowizki pracownika
Podstawowe obowizki w zakresie bhp, zwizane z pozyskaniem drewna w lasach, dotyczce pracodaw-
cy i osoby kierujcej pracownikami, zostay okrelone w Kodeksie pracy oraz w rozporzdzeniach, w tym m.in.
w rozporzdzeniu w sprawie oglnych przepisw bezpieczestwa i higieny pracy oraz w rozporzdzeniach bra-
nowych [3], a take w instrukcji bezpieczestwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac
z zakresu gospodarki lenej [6].
Obowizkiem pracodawcy jest m.in. zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy przy od-
powiednim wykorzystaniu osigni nauki i techniki, w celu chronienia zdrowia i ycia pracownikw. Dotyczy
to rwnie przedsibiorcw niebdcych pracodawcami, a organizujcych prac wykonywan przez osoby fi-
zyczne zatrudnione na innej podstawie ni stosunek pracy (np. umowa o dzieo, umowa-zlecenie lub umowa
podwykonawcza).
Ponadto naley zapewni rodki niezbdne do udzielania pierwszej pomocy w nagych wypadkach, zwal-
czania poarw i ewakuacji pracownikw oraz wyznaczy osoby do udzielania pierwszej pomocy i wykonywa-
nia dziaa w zakresie zwalczania poarw i ewakuacji. Liczba wyznaczonych pracownikw, ich szkolenie oraz
wyposaenie powinny uwzgldnia rodzaj i poziom wystpujcych zagroe. Pracodawca sam moe odpo-
wiada za pierwsz pomoc, ewakuacj pracownikw i zwalczanie poarw, pod warunkiem odbycia odpowied-
nich szkole.
Ze wzgldw bezpieczestwa naley zapewni czno ze subami zewntrznymi, wyspecjalizowanymi
w szczeglnoci w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz
ochrony przeciwpoarowej.
W przypadku zagroenia wstrzymaj prac i wydaj pracownikom polecenie oddalenia si w miej-

sce bezpieczne. Do czasu usunicia zagroenia nie moesz wyda polecenia wznowienia pracy.
Pracownicy powinni by informowani o:

1. zagroeniach dla zdrowia i ycia wystpujcych w zakadzie pracy, na poszczeglnych stanowiskach
pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postpowania w przypadku awarii i innych sytuacji za-
graajcych ich zdrowiu i yciu,
2. dziaaniach ochronnych i zapobiegawczych podjtych w celu wyeliminowania lub ograniczenia tych
zagroe,
3. pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania dziaa w zakresie zwal-
czania poarw i ewakuacji pracownikw (imi i nazwisko takiej osoby, miejsce wykonywania pracy, numer te-
lefonu subowego lub innego rodka komunikacji).
Jeeli powierzono pracownikowi funkcj kierowania zespoem innych pracownikw (np. brygadzicie), to
osoba ta jest odpowiedzialna za organizowanie stanowisk pracy w podlegym sobie obszarze zgodnie z prze-
pisami i zasadami bhp. Do obowizkw brygadzisty naley m.in. [1], [2], [6]:
organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie prac z uwzgldnieniem zabezpieczenia pracownikw
przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami zwizanymi z wykonywaniem pra-
cy w danych warunkach rodowiska pracy,
egzekwowanie od pracownikw przestrzegania przepisw i zasad bezpieczestwa i higieny pracy,
Bezpieczne pozyskanie drewna 3

niedopuszczanie do pracy osb o zauwaalnych oznakach niedyspozycji fizycznej lub psychicznej oraz
zgaszajcych takie niedyspozycje,
odsunicie od pracy osb nieprzestrzegajcych przepisw i zasad bezpiecznej pracy,
oznakowanie drg znakami zakazu wstpu na powierzchnie robocze, na ktrych prowadzone s pra-
ce stanowice zagroenie dla osb postronnych i wyznaczenie objazdw,
wyznaczenie i zapoznanie pracownikw z przebiegiem granic powierzchni roboczej i dziaek roboczych
oraz stref niebezpiecznych,
zapoznanie pracownikw z organizacj pracy, technologi i technik prac,
zapoznanie pracownikw z wystpujcymi zagroeniami dla zdrowia lub ycia z uwzgldnieniem wy-
mogw obowizujcych przy wykonywaniu prac szczeglnie niebezpiecznych, w tym instrukta pracownikw
obejmujcy w szczeglnoci: imienny podzia prac, kolejno wykonywania zada oraz wymagania bhp przy po-
szczeglnych czynnociach,
ustalenie znakw i sygnaw bezpieczestwa stosowanych podczas realizacji prac,
kontrola stanu wyposaenia technicznego i jego kompletno.
Obowizek wsppracy pracodawcw, ktrych pracownicy

jednoczenie wykonuj prac w tym samym miejscu
Podczas pozyskania drewna zdarzaj si przypadki pracy wicej ni jednego Zakadu Usug Lenych na po-
wierzchni roboczej. W takim przypadku pracodawcy (waciciele ZUL-i lub osoby przez nich wyznaczone do kie-
rowania pracownikami) lub osoby organizujce prac osb fizycznych maj obowizek wyznaczy
koordynatora, ktrego zadaniem bdzie skoordynowanie prac i sprawowanie nadzoru nad wszystkimi pracow-
nikami bez wzgldu na to, u jakiego pracodawcy s zatrudnieni.
Obowizek wyonienia koordynatora prac, ktry dziaa na mocy porozumienia, zawartego mi-
dzy dwoma lub wicej pracodawcami, ciy solidarnie na tych pracodawcach.
W sytuacji, gdy pracownicy nadlenictwa wykonuj lub mog wykonywa jednoczenie prac w tym sa-
mym miejscu, co pracownicy ZUL-u, zaleca si, by koordynatorem by leniczy lub inny upowaniony przedsta-
wiciel suby lenej (podleniczy, inynier nadzoru, suba bhp itp.) Wynika to m.in. z treci art. 208 [1], ktry
stanowi, e jeli porozumienie w sprawie koordynacji prac zawierane jest midzy pracodawcami, to aden z nich,
z racji funkcji okrelonej w art. 207 [1] nie moe by koordynatorem. Tak funkcj powinien sprawowa pra-
cownik jednego z pracodawcw, majcy dowiadczenie i kompetencje oraz znajcy procesy technologiczne
przeszkolony i wyksztacony zawodowo przedstawiciel zarzdcy lasu.
Powoanie koordynatora powinno odby si w formie pisemnego porozumienia midzy pracodawcami (nad-
lenictwem a ZUL-em, ZUL-em a ZUL-em itp.). W przypadku, gdy na terenie roboczym lenictwa prac wykonuj
wycznie osoby zatrudnione przez ZUL-e (bez udziau pracownikw LP), usugodawcy ci, bdcy pracodawcami
lub organizatorami pracy osb fizycznych, maj rwnie obowizek wyznaczy koordynatora w drodze porozu-
mienia.
Pracodawcy, ktrzy nie doprowadz do zawarcia porozumienia w sprawie koordynacji prac le-
nych, nie wyznacz koordynatora i nie upowani go do dziaa kontrolno-nadzorczych, po-
peniaj wykroczenie z art. 283 1 [1].
Obowizkiem koordynatora jest [1], [3]:

uzyska od poszczeglnych pracodawcw uprawnienia do wydawania polece w zakresie bhp ich pra-
cownikom, w celu skutecznego sprawowania nadzoru nad bhp,
4 Bezpieczne pozyskanie drewna

przeciwdziaa nieprawidowociom i zagroeniom wynikajcym z niewaciwej wsppracy,
nie dopuszcza do stosowania sposobw wykonywania prac bezporednio zagraajcych zdrowiu lub
yciu pracownikw,
niezwocznie wstrzymywa prac w razie stwierdzenia bezporedniego zagroenia dla ycia lub zdro-
wia pracownikw i podj dziaania w celu usunicia tego zagroenia,
odsun od pracy pracownika nieprzestrzegajcego przepisw i zasad bhp.
Wyonienie koordynatora nie zwalnia pracodawcw z obowizku dbaoci o organizacj sta-

nowisk pracy w sposb zapewniajcy wasnym pracownikom bezpieczne i higieniczne warun-
ki pracy.
Koordynator nie podlega odpowiedzialnoci wykroczeniowej i karnej, gdy nie jest pracodawc, nie kie-
ruje pracownikami i nie organizuje im pracy. Sprawuje tylko kontrol i nadzr koordynacyjny z upowanienia
pracodawcw.
Reasumujc, nadlenictwo w umowach zawieranych z ZUL-ami zobowizuje te podmioty do przestrzega-
nia przepisw i zasad bhp, zastrzegajc sobie prawo do rozwizania takiej umowy w przypadku niespeniania
tego wymogu. Tym samym nadlenictwo, by skutecznie egzekwowa przestrzeganie przepisw bhp, musi po-
dejmowa czynnoci kontrolno-nadzorcze wobec usugodawcy, bdce faktycznie dziaaniami koordynacyj-
nymi ze strony zarzdcy lasu w stosunku do zakadu (zakadw) usug lenych.
Prawa i obowizki pracownika

Przestrzeganie przepisw, zasad bhp oraz przepisw przeciwpoarowych jest podstawowym obowiz-
kiem kadego pracownika (art. 100 2 i art. 211 [1]).
W szczeglnoci pracownik ma obowizek [1], [6]:

1) zna przepisy i zasady bhp, bra udzia w szkoleniu i instruktau z tego zakresu oraz poddawa si wy-
maganym egzaminom sprawdzajcym,
2) wykonywa prac w sposb zgodny z przepisami i zasadami bhp, a take instrukcjami technologiczny-
mi oraz stosowa si do wydawanych w tym zakresie polece i wskazwek przeoonych,
3) dba o naleyty stan maszyn, urzdze, narzdzi i sprztu oraz o porzdek i ad w miejscu pracy,
4) uywa przydzielonych rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia roboczego, zgodnie
z ich przeznaczeniem,
5) poddawa si wstpnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i sto-
sowa si do wskaza lekarskich,
6) niezwocznie zawiadomi przeoonego o wypadku albo zagroeniu ycia lub zdrowia ludzkiego oraz
ostrzec wsppracownikw, a take inne osoby znajdujce si w rejonie zagroenia, o grocym im niebezpie-
czestwie,
7) wspdziaa z pracodawc i przeoonymi w wypenianiu obowizkw dotyczcych bezpieczestwa
i higieny pracy.
Pracownik ma prawo powstrzyma si od wykonywania pracy w przypadku, gdy warunki pracy nie odpo-
wiadaj przepisom bhp i stwarzaj bezporednie zagroenie dla zdrowia lub ycia pracownika, innych pracow-
nikw lub osb postronnych. W takim przypadku pracownik powinien niezwocznie zawiadomi przeoonego,
by nie narazi si na zarzut naruszenia obowizku wiadczenia pracy.
Niektre prace wymagaj od pracownikw szczeglnej sprawnoci psychofizycznej [7]. Przykadem mo-
e by praca przy liniach napowietrznych niskich, rednich i wysokich napi, praca operatora pulpitw ste-
rowniczych urzdze technologicznych wielofunkcyjnych i wielozadaniowych (harwester) lub praca kierowcy
pojazdw o dopuszczalnej masie cakowitej powyej 16 ton i dugoci adunku powyej 12 m.

Rozdzia II
Oglne przepisy i zasady bezpieczestwa

i higieny pracy
Praca przy pozyskaniu drewna, obejmujca cink, okrzesywanie, przerzynk, zrywk, magazynowanie
i wywz drewna, wie si z duymi zagroeniami dla wykonujcych j pracownikw. Wykorzystywane maszy-
ny i urzdzenia, technologia prowadzenia cinki, oddalenie od siedzib ludzkich to elementy rodowiska pracy,
przy ktrych szczeglny nacisk powinien by pooony na bezpieczestwo pracy.
Cz prac, zwizanych z pozyskiwaniem drewna, zaliczana jest do prac szczeglnie niebezpiecznych [3].
Naley do nich usuwanie drzew:
trudnych (zomw i wywrotw),
z uszkodzonym pniem,
ze stwierdzon zgnilizn wewntrzn,
silnie pochylonych przeciwnie do zaoonego kierunku obalania,
zawieszonych, trudnych do cignicia,
wyjtkowo grubych (o rednicy powyej dwch uytecznych dugoci prowadnicy),
zlokalizowanych w ssiedztwie budynkw, budowli, linii teleenergetycznych i szlakw komunikacyj-
nych.
Pracodawca, w zwizku z prowadzeniem prac szczeglnie niebezpiecznych, ma obowizek:
ustali i aktualizowa wykaz prac szczeglnie niebezpiecznych,
okreli szczegowe wymagania bhp przy wykonywaniu tych prac,
poinformowa pracownikw o zagroeniach,
zapewni bezporedni nadzr nad tymi pracami przez wyznaczone osoby (np. brygadzist),
zadba o odpowiednie rodki zabezpieczajce,
zapewni instrukta pracownikw obejmujcy:
imienny podzia pracy,
kolejno wykonywania zada,
wymagania bhp przy poszczeglnych czynnociach,
zapewni, by do miejsc prowadzenia tych prac miay dostp jedynie osoby upowanione i odpowied-
nio poinstruowane.
Nadzr bezporedni oznacza stay kontakt pracodawcy lub osoby przez niego wyznaczonej (brygadzi-
sta) z pracownikiem czyli przebywanie w miejscu prowadzenia prac szczeglnie niebezpiecznych.
Do pozostaych prac stosuje si nadzr dorany, polegajcy na kontakcie pracodawcy lub osoby przez
niego wyznaczonej z pracownikiem, co najmniej raz pod koniec zmiany roboczej [6].
Strefy niebezpieczne
Strefa niebezpieczna to przestrze wok urzdzenia lub stanowiska pracy, w ktrej wszyscy przebywaj-
cy naraeni s na ryzyko urazu, utraty zdrowia lub ycia. Pracownicy wykonujcy prac w tym samym czasie
i miejscu musz:
zna przebieg granic powierzchni roboczej oraz dziaek roboczych,
zna strefy niebezpieczne wszystkich rodzajw wykonywanych prac,
mie ustalone zasady porozumiewania si lub sygnalizacji.

Niedopuszczalne jest rozpoczynanie i prowadzenie prac bez upewnienia si, e w strefie nie-
bezpiecznej nie znajduj si osoby postronne lub zwierzta.
W strefie niebezpiecznej mog znajdowa si wycznie osoby wykonujce dan prac oraz ewentualnie
osoby uprawnione (nadzr, koordynator, kontrolujcy).
Jeeli instrukcja obsugi maszyny lub urzdzenia nie stanowi inaczej, strefa niebezpieczna [6]:
1. przy cince i obalaniu drzew wynosi co najmniej dwie wysokoci cinanych drzew,
2. podczas prac wykonywanych z zastosowaniem narzdzi rcznych:
a) z elementami tncymi (np.: siekiera, kosa, motyka) wynosi co najmniej 5 m, a dla pilarki co naj-
mniej 2 m,
b) rotacyjnymi (np.: glebogryzarka, kosiarka), wynosi co najmniej 5 m,
c) tncymi na wysigniku (np.: wykaszarka) wynosi co najmniej 10 m,
3. wok urzdzenia do rozdrabniania pozostaoci pozrbowych wynosi 100 m,
4. podczas mechanicznego korowania drewna obejmuje myg drewna przeznaczonego do korowania
razem z urzdzeniami podawczymi oraz korowark i myg drewna okorowanego razem z urzdzeniami od-
biorczymi,
5. wok pracy urawia z chwytakiem (nie dotyczy harwestera) obejmuje przestrze objt maksymal-
nym wysigiem urawia i dugoci przemieszczanego drewna + 5 m,
6. wok harwestera jest rwna dwm wysokociom cinanych drzew powikszon o maksymalny wy-
sig urawia,
7. podczas zrywki kolejkami linowymi obejmuje powierzchni pomidzy linami oraz powierzchni
znajdujc si na zewntrz lin, w odlegoci rwnej dwukrotnej dugoci zrywanego drewna,
8. przy zaadunku i rozadunku pojazdw przeznaczonych do zrywki i wywozu drewna wyposao-
nych w urawie obejmuje przestrze objt obrysem pojazdu i mygy wraz z przestrzeni midzy pojazdem
i myg oraz przestrzeni sigajc dookoa poza maksymalny wysig urawia i dugo przemieszczanego
drewna,
9. podczas zrywki konnej w czasie zaadunku i wyadunku drewna to obszar obrysu mygy i osi wozu lub
sa z adunkiem, od strony zaadunku lub wyadunku.
Oglne informacje zapewniajce bezpieczn

i higieniczn prac
Zgodnie z art. 225 [1] pracodawca powinien zapewni, by prace, przy ktrych istnieje moliwo wy-
stpienia szczeglnego zagroenia dla zdrowia lub ycia ludzkiego, byy wykonywane przez co naj-
mniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Do takich prac nale: cinka i obalanie drzew, zrywka oraz
zaadunek drewna [3]. Jeli na powierzchni roboczej pracuje wicej ni jeden zesp pilarzy, naley prace ze-
spoowe wykonywa w sposb zapewniajcy kontakt wzrokowy lub gosowy pomidzy wsppracownika-
mi. Dopuszczalna jest na powierzchni lenej praca jednoosobowa z uyciem maszyn wielooperacyjnych
(procesory, harwestery) oraz samojezdnych rbarek, pod warunkiem wyposaenia operatora w skuteczny ro-
dek cznoci.
Wszystkie eksploatowane maszyny i urzdzenia techniczne zakupione przed 1 maja 2004 r. i uywane
nadal musz spenia minimalne wymagania dotyczce bezpieczestwa i higieny pracy [11], a zakupione po tej
dacie musz posiada deklaracj zgodnoci oraz oznakowanie CE, powiadczajce zgodno produktu z wy-
maganiami zasadniczymi, w tym wymaganiami bezpieczestwa. Minimalne wymagania to m.in. zamontowa-
ne osony na wszystkich ruchomych czciach maszyn, ktre powinny t oson posiada, czytelne i zrozumiae
oznakowanie elementw sterujcych maszyn zapewniajce bezpieczestwo pracownikw, ale rwnie do-
starczenie im instrukcji uytkowania maszyn.

Cigniki i maszyny samojezdne uywane na powierzchniach lenych naley wyposay w bezpieczne
kabiny lub ramy ochronne na wypadek wywrotki, a maszyny uywane do zrywki we wcigarki linowe z kratow-
nic zabezpieczajc stanowisko operatora od strony wcigarki.
Pracownicy musz umie obsugiwa powierzone maszyny i urzdzenia oraz przestrzega instrukcji
obsugi poszczeglnych rodkw technicznych. Pilarki oraz inne maszyny i urzdzenia niesprawne technicznie
powinny zosta wyczone z uytkowania do czasu naprawy oraz zabezpieczone przed przypadkowym uru-
chomieniem.
Na kadej powierzchni roboczej musi znajdowa si podrczna apteczka wraz z instrukcj udzielania
pierwszej pomocy przedlekarskiej.
Po zakoczeniu pracy naley:
uporzdkowa miejsce jej prowadzenia, zwracajc szczegln uwag na likwidacj moliwych za-
groe dla osb trzecich,
wszystkie maszyny, urzdzenia i narzdzia zabezpieczy przed uyciem przez osoby postronne oraz
przed niekontrolowanym przemieszczeniem,
sprawdzi uywane rodki ochrony indywidualnej oraz odzie i obuwie robocze pod ktem ich dal-
szej przydatnoci.
Niedopuszczalne jest prowadzenie prac:

podczas ulewnego deszczu, burzy, nieycy, okici niegowo-lodowej, gradu;
w gstej mgle i przy wietrze, ktry moe wpyn na zmian zaoonego kierunku obalania drzew, po-
wodowa przedwczesne obalenie, pkanie drzew i konarw lub stanowi inne, szczeglne zagroenie
dla pracujcych osb;
przy temperaturze powietrza poniej -20 C, a w przypadku prac na drzewach stojcych poniej -5 C;
O
po zapadniciu zmroku z wyczeniem prac z uyciem maszyn wielooperacyjnych, wykonywanych

przy owietleniu sztucznym zapewniajcym dobr widoczno.
Podczas prac przy pozyskaniu drewna nastpujce czynnoci s zabronione:

Stosowanie technologii nieustalonych przed rozpoczciem pracy bd zabronionych.
Eksploatacja pojazdw, maszyn, urzdze i narzdzi niezgodnie z zaleceniami producenta lub niezgod-
nie z ich przeznaczeniem, a take wprowadzanie w nich zmian konstrukcyjnych.
Praca maszynami i urzdzeniami agregowanymi z cignikiem bez wymaganych oson ruchomych i wi-
rujcych elementw maszyn i urzdze.
Nieuzasadnione przebywanie w strefie niebezpiecznej.
Przechowywanie i transportowanie narzdzi rcznych o niezabezpieczonych ostrzach.
Transport osb na zaczepionych lub zawieszonych maszynach, elementach tych maszyn i urzdzeniach
do tego nieprzeznaczonych oraz przebywanie na transportowanym adunku.
Praca maszynami i innymi urzdzeniami technicznymi pod liniami teleenergetycznymi w sytuacjach
zagraajcych zetkniciem si ich elementw z przewodami tych linii.
Przewoenie w kabinie pojazdu wikszej liczby osb ni ta, dla ktrej kabina jest przystosowana.
Uywanie pojazdw, maszyn, urzdze i narzdzi niesprawnych technicznie.
Przewoenie materiaw atwopalnych i innych niebezpiecznych materiaw lub przedmiotw (np. sub-
stancji rcych, narzdzi o niezabezpieczonych ostrzach, itp.) w czci osobowej pojazdu.
Stosowanie zuytych lub uszkodzonych rodkw ochrony indywidualnej.

Rozdzia III
Profilaktyczna ochrona zdrowia

badania lekarskie
Pracownik zatrudniony na stanowisku pracy zwizanym z pozyskaniem drewna (np. drwal-operator pilar-
ki, zrywkarz, ich pomocnicy, operator cignika itp.) powinien przed dopuszczeniem do pracy uzyska zawiad-
czenie lekarskie, stwierdzajce brak przeciwwskaza do pracy na tym stanowisku.
Nie mona dopuci do pracy pracownika nieposiadajcego aktualnego orzeczenia lekarza me-
dycyny pracy, stwierdzajcego brak przeciwwskaza do pracy na danym stanowisku
(art. 2294 [1]).
Obowizek zapewnienia pracownikom profilaktycznych bada lekarskich wymaga zawarcia odpowied-

niej pisemnej umowy z podstawow jednostk suby medycyny pracy.
Badania profilaktyczne odbywaj si na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawc. Skie-
rowanie musi zawiera:
okrelenie rodzaju badania wstpne, okresowe czy kontrolne,
okrelenie stanowiska lub stanowisk pracy zajmowanych przez kierowanego na badania pracownika,
informacje o wystpowaniu na tych stanowiskach pracy czynnikw szkodliwych dla zdrowia,
uciliwych lub niebezpiecznych wraz z aktualnymi wynikami bada i pomiarw tych czynnikw rodowi-
ska pracy.
Zakres i czstotliwo bada lekarskich zale od rodzaju pracy i wystpowania na stanowisku pracy czyn-
nikw szkodliwych lub niebezpiecznych, a reguluje to rozporzdzenie [4]. Lekarz prowadzcy badanie moe
na podstawie charakterystyki stanowiska pracy poszerzy zakres badania o dodatkowe badania specjalistycz-
ne, a take wyznaczy krtszy termin nastpnego badania (okresowego). Wskazane jest, aby lekarz uzupeni
informacje ze skierowania o spostrzeenia z przeprowadzonych wizytacji stanowisk pracy.
Koszt bada lekarskich w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej pracownikw, a take koszty zwiza-
ne z dojazdem na badania lekarskie ponosi pracodawca. Za czas przeznaczony na wykonanie bada lekarskich
naley si pracownikowi wynagrodzenie.
Kade badanie lekarskie koczy si wydaniem orzeczenia lekarskiego. Pracodawca jest zobowizany prze-
chowywa orzeczenie lekarskie pracownika w jego aktach osobowych. Dodatkowo naley przechowywa in-
ne orzeczenia lekarskie wydane pracownikom, a dotyczce:
utraty przez pracownika zdolnoci do wykonywania dotychczasowej pracy,
koniecznoci przeniesienia pracownika do innej pracy ze wzgldu na stwierdzenie szkodliwego wpy-
wu wykonywanej pracy na zdrowie pracownika,
stwierdzenia u pracownika objaww wskazujcych na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 1 [1]).
Wskazane jest, aby nawet do doranego wykonywania prac wycinkowych i zrywkowych byy dopuszcza-
ne wycznie osoby majce odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczestwa i hi-
gieny pracy. Pracodawca lub inny podmiot organizujcy prac moe wymaga od osoby, z ktr zawiera
umow cywilnoprawn, poddania si badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Wwczas osoba ta
1
ma obowizek (art. 211 i 304 [1]) odby szkolenie i podda si badaniom lekarskim. Umowa czca organiza-
tora pracy (pracodawc) z innym podmiotem powinna okrela wszystkie kwestie dotyczce bezpieczestwa
i higieny pracy. Jeli bowiem obowizek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy nie b-
dzie zrealizowany waciwie, to w przypadku kontroli lub wypadku przy pracy podmiotem odpowiedzialnym
bdzie organizator pracy w rozumieniu art. 304 3 pkt. 1 i 2 [1].

PAMITAJ!
Niedopuszczalne jest kierowanie kobiet do prac uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia, okre-
lonych w przepisach [1], [9].
Modocianym nie wolno wykonywa prac im wzbronionych, okrelonych przepisami [1], [10] np. prac,
podczas ktrych s naraeni na zwikszone niebezpieczestwo urazw, w tym w szczeglnoci zwizane z ob-
rbk drewna przy uyciu pilarek acuchowych z napdem elektrycznym lub mechanicznym, obsug pilarek
tarczowych, tamowych, ramowych (trakw), maszyn do obrbki drewna o bezporednim rcznym posuwie ma-
teriau oraz wszelkich pracach przy zrywce, pozyskiwaniu i transporcie drewna. Przepisy dopuszczaj praktycz-
n nauk zawodu drwala dla modocianych w wieku powyej 17 lat.
Rozdzia IV
Przygotowanie pracownika do pracy

szkolenia bhp i kwalifikacje
Pracownik zatrudniony przy pozyskiwaniu i zrywce drewna musi posiada wiedz z zakresu bezpiecznych me-
tod pracy. Niezbdn wiedz merytoryczn o sposobach wykonywania danej czynnoci oraz o obsudze ma-
szyn i urzdze zapewniaj kursy specjalistyczne np. drwala operatora pilarki spalinowej. Cz kursu
powicona jest oglnym bezpiecznym zasadom i metodom pracy z uyciem maszyn i narzdzi. Natomiast
wiedz szczegow z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy zapewni powinny szkolenia bhp, ktrym bez-
wzgldnie podlegaj:
pracodawca i osoby kierujce pracownikami np. brygadzista,
pracownicy, a take studenci odbywajcy praktyk oraz uczniowie szk zawodowych zatrudnieni w ce-
lu praktycznej nauki zawodu,
osoby zatrudnione na innej podstawie ni umowa o prac np. umowa-zlecenie.
Nie wolno dopuci pracownika do pracy, do ktrej wykonywania nie posiada on wymaganych
kwalifikacji lub potrzebnych umiejtnoci, a take dostatecznej znajomoci przepisw oraz za-
sad bezpieczestwa i higieny pracy (art. 2373 1 [1]).
Szkolenia w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy prowadzone s jako szkolenia wstpne (instrukta
oglny i stanowiskowy) dla osb nowoprzyjtych do pracy przed dopuszczeniem do jej wykonywania
i szkolenia okresowe, majce na celu przypomnienie i ugruntowanie wiedzy ju posiadanej [5]. Pracownik
ma obowizek potwierdzi na pimie zapoznanie si z przepisami oraz zasadami bezpieczestwa i higieny
pracy. Szkolenia bhp odbywaj si w czasie pracy oraz na koszt pracodawcy.
Pracodawca np. waciciel ZUL-u, zatrudniajcy pracownikw, musi rwnie odby szkolenie w dziedzinie
bhp, by mc skutecznie realizowa obowizki w tym zakresie naoone na niego przez przepisy prawa
(art. 237321 i 2374 1 i 2 [1]). Te obowizki to:
zapewnienie szkole bhp pracownikom,
zaznajamianie pracownikw z przepisami i zasadami bhp,
wydawanie szczegowych instrukcji i wskazwek dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy na po-
szczeglnych stanowiskach pracy.

Jeeli pracownikowi zostanie przeduona umowa o prac na dotychczasowym stanowisku i o ile ma za-
chowan cigo zatrudnienia, pracodawca nie musi go poddawa ponownemu szkoleniu wstpnemu (in-
struktaom). Pracownik taki bdzie podlega szkoleniu okresowemu, zgodnie z trybem przeprowadzania takich
szkole [5].
Instrukta oglny, przeprowadzany przez osob penic obowizki suby bhp, powinien zapozna
uczestnikw szkolenia z podstawowymi przepisami bezpieczestwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pra-
cy, w regulaminie pracy (jeli jest), a take z branowymi przepisami oraz zasadami bhp [3] obowizujcymi
w danym zakadzie pracy oraz z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Szkolenie wstpne w postaci instruktau stanowiskowego przeprowadza najczciej bezporedni prze-
oony nowego lub przenoszonego na inne stanowisko pracy pracownika, pod warunkiem, e posiada odpo-
wiednie kwalifikacje i dowiadczenie zawodowe oraz jest przeszkolony w zakresie metod prowadzenia
instruktau stanowiskowego. Pracownik, po odbyciu instruktau stanowiskowego, powinien przede wszystkim
posiada:
wiedz i praktyczne umiejtnoci z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy,
informacje o niebezpiecznych, szkodliwych i uciliwych czynnikach rodowiska pracy, wystpujcych
na jego stanowisku pracy (np. poziom haasu, wibracji, mikroklimat) i jego bezporednim otoczeniu oraz o ry-
zyku zawodowym, zwizanym z wykonywan prac,
wiedz i umiejtnoci dotyczce sposobw ochrony przed zagroeniami wypadkowymi i zagroenia-
mi dla zdrowia, zarwno w trakcie normalnej pracy, jak i w warunkach nietypowych, awaryjnych.
Pracownik wykonujcy prac na kilku stanowiskach pracy powinien odby instrukta stano-
wiskowy na kadym z tych stanowisk.
Sposb wykonania instruktau stanowiskowego i jego czas powinien by dostosowany do wyksztacenia

i dotychczasowego dowiadczenia zawodowego pracownika oraz zagroe wystpujcych na zajmowanym
przez niego stanowisku pracy. Przyjmuje si, e dla stanowisk robotniczych czas instruktau stanowiskowego
powinien wynosi min. 8 godzin lekcyjnych (po 45 min), a dla pracownikw zatrudnionych na stanowiskach
administracyjno-biurowych min. 2 godziny lekcyjne.
Wikszo wypadkw przy pracy spowodowanych jest w trakcie pierwszego roku wykonywa-
nia pracy (m.in. brak dowiadczenia zawodowego) lub po upywie 10 lat pracy (m.in. rutyna)!
Czstotliwo szkole okresowych z zakresu bhp:
Czstotliwo
Minimalny
odbywania Forma
Zajmowane w zakadzie pracy stanowisko czas
szkolenia szkolenia
szkolenia*
okresowego
Pracodawca i inne osoby kierujce pracowni-

1. kami, w szczeglnoci kierownicy, mistrzowie 16 h
i brygadzici.
kurs,
Pracownicy suby bhp i osoby wykonujce za- 32 h w tym
2. nie rzadziej seminarium,
dania suby bhp. 4 h wicze
ni raz na 5 lat samoksztacenie
Pracownicy, ktrzy s naraeni na czynniki nie- kierowane
bezpieczne, uciliwe lub szkodliwe dla zdro-
3. 8h
wia oraz pracownicy, ktrych praca wie si
z odpowiedzialnoci w zakresie bhp.

Czstotliwo
Minimalny
odbywania Forma
Zajmowane w zakadzie pracy stanowisko czas
szkolenia szkolenia
szkolenia*
okresowego
Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach ro-
instrukta
botniczych, na ktrych wykonywane s prace nie rzadziej
4. na stanowisku 8h
szczeglnie niebezpieczne (due zagroenia ni raz na 1 rok
pracy + wykad
dla zdrowia i zagroenia wypadkowe).
* w godzinach lekcyjnych trwajcych 45 minut.
Pierwsze szkolenie okresowe pracodawca i inne osoby kierujce pracownikami, w szczeglnoci kierow-
nicy, mistrzowie i brygadzici, powinni odby w okresie do 6 miesicy od momentu rozpoczcia pracy na tych
stanowiskach pracy. Pozostae grupy pracownikw, wymienione w tabeli, powinny odby pierwsze szkolenie
okresowe w okresie do 12 miesicy. Naley pamita, e usuwanie drzew trudnych (m.in. zomy, wywroty,
drzewa zawieszone) jest prac szczeglnie niebezpieczn w wietle obowizujcych przepisw [3].
Kwalifikacje
Zgodnie z 21 rozporzdzenia [3] do pracy z uyciem pilarki dopuci mona wycznie pracownikw,
ktrzy ukoczyli z wynikiem pozytywnym szkolenie, obejmujce cz teoretyczn i praktyczn, na zasadach
i warunkach okrelonych w:
rozporzdzeniu z dnia 12 padziernika 1993 r. w sprawie zasad i warunkw podnoszenia kwalifikacji
zawodowych i wyksztacenia oglnego dorosych (Dz. U. Nr 103, poz. 472 oraz z 2006 r. Nr 31, poz. 216),
rozporzdzeniu z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupeniania przez osoby dorose wie-
dzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. Nr 31, poz. 216).
Kierowca cignika rolniczego, wykorzystywanego przy zrywce drewna, musi posiada uprawnienia do je-
go obsugi. Operator maszyn wielooperacyjnych powinien odby specjalistyczne szkolenie, zakoczone uzy-
skaniem odpowiedniego dokumentu, potwierdzajcego posiadane kwalifikacje do ich obsugi. Kierowca
samochodu do wywozu drewna z zamontowanym urawiem powinien posiada uprawnienia do jego obsugi,
wydawane przez Urzd Dozoru Technicznego (UDT).
Rozdzia V
rodki ochrony osobistej, odzie

i obuwie robocze. Profilaktyczne posiki i napoje
rodki ochrony indywidualnej (. o. i.) to rnego rodzaju wyposaenie i akcesoria noszone lub trzymane
przez pracownika w celu ochrony przed zagroeniami, zwizanymi z wystpowaniem niebezpiecznych lub
szkodliwych czynnikw w rodowisku pracy.
rodki ochrony indywidualnej powinny by stosowane w sytuacjach, kiedy nie mona:
unikn zagroe,

ograniczy zagroenia za pomoc rodkw ochrony zbiorowej (odgrodzenie od zagroenia) lub odpo-
wiedniej organizacji pracy (np. zastosowanie nowoczesnego harwestera).
Dla pracownikw powinny zosta ustalone rodzaje rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey i obu-
wia roboczego, ktrych stosowanie na stanowisku drwala, pomocnika lub zrywkarza jest konieczne. Zasady
wyposaenia pracownikw w odzie i ochrony osobiste zamieszcza si w regulaminie pracy (przy zatrudnianiu
powyej 20 pracownikw) lub mog one przybra form tabel przydziau rodkw ochrony indywidual-
nej, odziey i obuwia roboczego. Naley take:
okreli warunki stosowania . o. i., a w szczeglnoci czas i przypadki, w ktrych powinny by uywane,
jeeli rodki ochrony indywidualnej utraciy swoj funkcj ochronn, poniewa upyn ter-
min ich przydatnoci do uycia lub ulegy uszkodzeniu, naley niezwocznie wyposay pracownikw
w rodki speniajce t funkcj,
informowa pracownikw o sposobach posugiwania si . o. i. oraz egzekwowa ich stosowanie zgod-
nie z przeznaczeniem na stanowiskach pracy,
wyda zrozumia dla pracownikw instrukcj uywania, kontroli i konserwacji rodkw ochrony indy-
widualnej.
Nie wolno dopuci do pracy pracownika bez rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey
i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.
Drwal nie moe rozpocz pracy pilark bez kompletnej ochrony gowy (hem ochronny), ochro-
ny twarzy i oczu (przybice, gogle) ochrony suchu (wkadki/nauszniki przeciwhaasowe), ochro-
ny rk (rkawice ochronne), ochrony ng (spodnie/nogawice z wkadk przeciw przeciciow),
butw z ochron przed przeciciem i oson palcw oraz bez odziey z elementami w kolorze
ostrzegawczym [6].
Osoby, ktre nie bior udziau w pracach na powierzchni roboczej, ale s uprawnione do przebywania
w miejscu prowadzenia prac przy pozyskaniu drewna, obowizuje uywanie kamizelki ostrzegawczej i hemu
ochronnego.
Ochrony oczu naley stosowa w kadym uzasadnionym przypadku np. przy wyznaczaniu i znakowaniu
drzew I i II klasy wieku.
Pracujcy cignikiem zrywkowym pracownik powinien by wyposaony w ochronniki suchu w przypad-
ku, kiedy haas w kabinie przekracza 85 dB.
Dostarczone pracownikom do stosowania . o. i. musz:
posiada europejski znak CE, oznaczajcy zgodno wykonania tego wyrobu z zasadniczymi wyma-
ganiami bezpieczestwa;
by dopasowane do istniejcego zagroenia i nie stwarza wikszego;
uwzgldnia warunki istniejce w danym miejscu pracy, na danym stanowisku.
Rodzaje rodkw ochrony indywidualnej i odziey ochronnej, zagroenia i rodzaje prac, przy ktrych wy-
magane jest ich stosowanie, znajduj si w zaczniku nr 2 do rozporzdzenia [2].
Odzie i obuwie robocze

Na kadym stanowisku pracy, na ktrym s wykonywane prace zwizane z bezporedni obsug maszyn
i innych urzdze technicznych, a take ze wzgldw technologicznych lub ze wzgldw bhp pracodawca jest
zobowizany do dostarczenia pracownikom na swj koszt odziey i obuwia roboczego, speniajcego wyma-
gania okrelone w Polskich Normach.
Mona rwnie ustali stanowiska pracy, na ktrych dopuszcza si moliwo uywania przez pracowni-
kw wasnej odziey i obuwia roboczego. Pracownicy musz tylko na takie rozwizanie si zgodzi, a uywa-
na przez nich odzie i obuwie robocze musz spenia wymagania bhp. Poza tym pracownikowi uywajcemu

wasnej odziey i obuwia roboczego, pracodawca wypaca ekwiwalent pieniny w wysokoci uwzgldniaj-
cej ich aktualne ceny.
Dobr rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia roboczego, a take przewidywane okresy
uytkowania odziey i obuwia roboczego powinny by uzalenione od rodzaju stosowanej technologii, cha-
rakteru oraz warunkw pracy, rodzajw i wielkoci (poziomu) zagroe, stopnia brudzenia i niszczenia odziey
i obuwia, itp.
Jeeli pracodawca nie zapewnia prania odziey roboczej, czynnoci te mog by wykonywane przez pra-
cownikw, pod warunkiem wypacania im ekwiwalentu pieninego w wysokoci kosztw poniesionych przez
pracownika w zwizku z jej praniem.
Profilaktyczne posiki i napoje

Jeeli pracownicy wykonuj prac w warunkach szczeglnie uciliwych (mikroklimat gorcy i zimny) lub
prace wymagajce duego wysiku fizycznego, przysuguj im profilaktyczne posiki i napoje. W przypadku, kie-
dy nie ma moliwoci wydawania posikw ze wzgldu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze
wzgldw organizacyjnych, naley umoliwi pracownikom przyrzdzanie posikw we wasnym zakresie
z otrzymanych od pracodawcy produktw.
Pracodawca ustala, po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracownikw, na ktrych stanowiskach pracy pra-
cownicy powinni otrzymywa posiki i napoje oraz jakie bd zasady ich wydawania lub jakie bd warunki za-
pewnienia posikw w inny sposb.
Posiki powinny by wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach
pracy, natomiast napoje powinny by dostpne dla pracownikw w cigu caej zmiany roboczej.
Zapewnia si posiek profilaktyczny pracownikom, ktrzy wykonuj prac zwizan z wysikiem fizycz-
nym, powodujcym w cigu 8 godz. efektywny wydatek energetyczny [8]:
powyej 2000 kcal u mczyzn i powyej 1100 kcal u kobiet,
powyej 1500 kcal u mczyzn i powyej 1000 kcal u kobiet prace wykonywane na otwartej prze-
strzeni w okresie zimowym (od dnia 1 listopada do dnia 31 marca),
w trakcie usuwania klsk ywioowych i innych zdarze losowych.
Okrelajc wydatek energetyczny, mona skorzysta z tabel opisujcych wydatek energetyczny przy r-
nego rodzaju pracach. Przykadowo rbanie drewna (2 kg ciaru siekiery, 35 uderz./min) to wydatek energe-
tyczny ok. 10 kcal/min. pracy. Praca pi rczn powoduje wydatek energetyczny rzdu 10,8 kcal/min.
Zapewnia si napoje pracownikom zatrudnionym [8]:
w warunkach mikroklimatu gorcego, o wartoci wskanika obcienia termicznego (WBGT) powy-
ej 25C,
w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzujcego si wartoci wskanika siy chodzcej po-
wietrza (WCI) powyej 1000,
przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniej 10C lub powyej 25C,
przy pracach zwizanych z wysikiem fizycznym, powodujcym w cigu zmiany roboczej efektywny
wydatek energetyczny organizmu powyej 1500 kcal u mczyzn i 1000 kcal u kobiet,
na stanowiskach pracy, na ktrych temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekra-
cza 28C.
Ilo napojw powinna zaspokaja potrzeby pracownikw. Napoje powinny by zimne lub gorce w za-
lenoci od warunkw wykonywania pracy, a w przypadku pracy w mikroklimacie gorcym powinny by wzbo-
gacone w sole mineralne i witaminy.

Rozdzia VI
Pozyskiwanie drewna praca pilark, cinka

i obalanie drzew
cinka i obalanie drzew jest najtrudniejsz i najbardziej niebezpieczn operacj w procesie pozyskania
drewna. Nieznajomo zasad bezpiecznej pracy lub ich lekcewaenie moe doprowadzi do miertelnego wy-
padku przy pracy.
Przed rozpoczciem pracy pilark spalinow naley sprawdzi:
dziaanie hamulca bezpieczestwa (uderzajc lekko kocem prowadnicy wyczonej pilarki w pieniek,
sprawdzimy dziaanie bezwadnociowe lub popychajc hamulec nadgarstkiem rki trzymajcej uchwyt przed-
ni w czasie, gdy pilarka pracuje);
napicie acucha tncego i jego ostro naley pamita o prawidowych ktach natarcia pilnika
podczas ostrzenia acucha (najlepiej stosowa prowadniki pilnika i pilniki waciwej rednicy) i identycznej
liczbie ruchw ostrzcych dla kadego zba acucha;
obroty biegu jaowego, ktre powinny by tak ustawione, by acuch tncy nie porusza si na biegu
jaowym;
prawidowe smarowanie acucha tncego skierowa prowadnic uruchomionej pilarki w kierunku
wieego pniaka i skontrolowa pojawianie si na nim drobin oleju po zwikszeniu obrotw pilarki.
Bezpieczestwo pilarza i wydajno pracy bd wiksze, jeli pilarka bdzie dobrze przygoto-
wana do pracy, czyli zgodnie z zasadami uytkowania, opisanymi w instrukcji obsugi!
W momencie uruchamiania pilarki lub pilarki z urzdzeniem tncym na wysigniku, acuch lub tarcza nie
mog dotyka adnego przedmiotu. Przenoszc pilark na odlego pow. 20 m oraz przez przeszkody, naley
wyczy silnik.
Bezwzgldnie naley unika pracy t stref urzdze tncych, w ktrych wystpuje zagroe-
nie odbicia caej pilarki!
Podczas pracy pilark uchwyt podtrzymujcy (przedni) musi by trzymany tak, aby kciuk obejmowa
uchwyt przeciwstawnie do pozostaych palcw. Zapewni to odpowiedni kontrol nad pracujc pilark.
Organizujc prace z uyciem pilarki, naley dy do moliwie krtkiego czasu jej uytkowania w okresie
zmiany roboczej najlepiej zaplanowa czynnoci operacyjne pilark przeplatane regularnie pozostaymi czyn-
nociami na powierzchni roboczej. Naley rwnie pamita o zachowaniu ergonomicznej pozycji pilark
trzymamy blisko ciaa, pracujemy w lekkim rozkroku. Zapewni to bezpieczestwo pracy poprzez lepsz kon-
trol nad pilark i stabiln pozycj. Jednoczenie praca bdzie mniej mczca. Nie powinno si pracowa pi-
lark powyej linii barkw, z uwagi na jej ciar i wiksz moliwo wystpienia urazu podczas pracy.
Naley rwnie pamita o tym, e:
tnc doln krawdzi prowadnicy, pilarka jest odpychana od operatora (acuch pilarki biegnie w kie-
runku drwala),
tnc grn krawdzi prowadnicy, pilarka jest dopychana do operatora (acuch pilarki biegnie w kie-
runku od drwala).
W trakcie pracy uruchomion pilark zabronione jest:
dotykanie urzdzenia tncego, w tym regulacja napicia acucha,
dotykanie tumika ukadu wydechowego, take bezporednio po wyczeniu pilarki,

prowadzenie czynnoci konserwacyjnych i naprawczych, z wyjtkiem regulacji ganika.
Wykonujc cink i obalanie na powierzchni roboczej, naley zachowa nastpujc kolejno prac:
1. drzewa niebezpieczne hubiaste, zomy, wywroty itp.,
2. podszyt i drzewa przyguszone,
3. drzewa, ktrych kierunek obalania jest zgodny z przyjtym dla caej powierzchni,
4. drzewa, ktrych kierunek obalania jest inny, ni przyjty dla caej powierzchni.
Przygotowanie stanowiska cinki i obalenia drzewa

Przed przystpieniem do cinki trzeba oceni drzewo i ustali dokadnie kierunek obalania. Zwykle ko-
nieczne jest usunicie przeszkadzajcych gazi. Naley pamita, e usuwanie ywych lub martwych gazi
oraz skw siekier lub pi lisi ogon moe by wykonywane z ziemi do wysokoci 2 m [3]. Podkrzesywanie
z uyciem pilarki mona wykonywa do wysokoci barkw drwala operatora pilarki w taki sposb, by maksy-
malnie wykorzysta ochron przed urzdzeniem tncym, jak daje pie. Przygotowujc stanowisko cinki, na-
ley usun podrost i podszyt wok drzewa oraz na ciece oddalania. Wok drzewa w promieniu do 1 m
trzeba te usun runo i cik. Przed cink szyja korzeniowa drzewa w miejscu cicia pi acuchow po-
winna zosta okorowana, a przeszkadzajce nabiegi korzeniowe usunite. Nie wolno usuwa nabiegw po-
mocniczych, zwikszajcych bezpieczestwo podczas cinki, zapewniajcych utrzymanie ustalonego
kierunku obalania. Nabiegi usuwa si, wykonujc jako pierwszy rzaz pionowy, pamitajc o tym, e przy tej
czynnoci przy drzewie moe przebywa tylko drwal [6].
Bardzo istotne jest przygotowanie cieki oddalania, d. min. 5 m (w I i II kl. wieku drzewostanu min. 1 m),
z ktrej naley usun wszelkie przeszkody, a take nieg, ld i runo. Przy cince jednoosobowej wyznacza si
jedn ciek oddalania od strony, po ktrej przewiduje si zakoczenie rzazu cinajcego. Podczas cinki dwu-
osobowej naley przygotowa dwie cieki oddalania dla drwala i pomocnika. Po przygotowaniu stanowi-
ska pracy mona przystpi do cinki drzewa, upewniajc si, e w strefie niebezpiecznej (dwukrotna wysoko
drzew) nie przebywaj osoby postronne. Pomocnik drwala lub osoby uprawnione musz znajdowa si przy ci-
nanym pniu od strony przeciwnej do kierunku obalania.
cinka drzew o pnia mniejszej od uytecznej dugoci prowadnicy.
Rzaz podcinajcy wykonuje si:
1. od strony kierunku obalania, prostopadle do wytyczonego kierunku obalania przy cince drzew rosn-
cych prosto i nieuszkodzonych;
2. najczciej w formie klina (pierwszy rzaz ukony pod ktem min. 45 i rzaz poziomy, ktry powinien
skoczy si w miejscu zakoczenia rzazu ukonego na gbokoci z reguy 1/4 do 1/3 pnia); podcicia pa-
skie z jednym lub dwoma rzazami poziomym wykonuje si w przypadku drzew cieszych (do III kl. wieku).
Rzaz cinajcy:
1. musi by zaoony prostopadle do osi strzay (maksymalnie poziomo) ok. 1/10 pnia powyej pasz-
czyzny poziomego cicia rzazu podcinajcego; zapewni to powstanie progu bezpieczestwa;
2. wykonuje si w kierunku podcicia do momentu uformowania zawiasy (niedopiowanej rzazem cina-
jcym czci pnia o gruboci ok. 1/10 pnia). W trakcie wykonywania rzazu cinajcego naley uywa narz-
dzi pomocniczych np. klinw, pobijajc je stopniowo w miar prowadzenia cinki (w zalenoci od pnia).
cink mona wykona dwuosobowo, zapewniajc udzia pomocnika drwala z tyczk kierunkow.
Przy drzewach grubych wysoko progu bezpieczestwa nie moe by wiksza ni 1/10 pnia.
Przy obalaniu drzew w gr stoku prg bezpieczestwa musi mie wicej ni 5 cm wysokoci.
Po uformowaniu zawiasy obalamy drzewo. Jeli drzewa warunkuje cink z uyciem klinw, nie w ka-
dym przypadku konieczne jest wykonanie obalenia klinami. Jeli zaobserwujemy rozwieranie si rzazu
cinajcego podczas pracy pilark, co wiadczy o momencie rozpoczcia upadania drzewa, naley na-

tychmiast oddali si przygotowan ciek oddalania, obserwujc upadajce drzewo. Jeli obalenie
nastpuje z uyciem klinw, to w momencie rozpoczcia upadania drzewa nie wolno zabiera odstawionej
pilarki.
PAMITAJ!
Twoje ycie jest waniejsze ni sprzt, ktrym pracujesz.
W przypadku cinki drzew o pnia, w miejscu zakadania rzazw, nieprzekraczajcej dwch uytecznych
dugoci prowadnicy:
rzaz podcinajcy wykonujemy z zachowaniem zasad opisanych wyej,
rzaz cinajcy wykonuje si:
ciciem sztyletowym, pamitajc o zagroeniu odbiciem rozpoczynamy cicie doln stron pro-
wadnicy,
prostopadle do zaoonego kierunku obalania,
etapami, rozpoczynajc od uformowania czci zawiasy po wprowadzeniu prowadnicy w pie i da-
lej prowadzc cicie w kierunku od rzazu podcinajcego, ruchem okrnym, wkadajc najpierw je-
den klin, prowadzc dalej cicie bez wycigania pilarki z rzazu, wkadajc drugi klin i formujc
ostatecznie zawias,
zaleca si obalanie drzewa klinami po odstawieniu pilarki na bok, poprzez ich naprzemienne pobijanie.
W przypadku cinki drzew o pnia, w miejscu zakadania rzazw, przekraczajcej dwie uyteczne du-
goci prowadnicy:
rzaz podcinajcy wykonujemy z zachowaniem zasad opisanych wyej, lecz o odpowiednio wikszym
kcie rozwarcia, by zmieci si w nim korpus pilarki do wykonania rzazu sercowego,
wykonujemy rzaz sercowy od strony rzazu podcinajcego, wprowadzajc pilark ciciem sztyletowym
i wykonujc niezbyt mocne wahadowe ruchy, by nie naci zanadto przyszej zawiasy,
rzaz cinajcy prowadzimy w sposb opisany wyej jak dla drzew o pnia nieprzekraczajcej dwch
uytecznych dugoci prowadnicy,
w momencie zaobserwowania rozwierania si rzazu cinajcego naley oddali si od drzewa po cie-
ce oddalania.
Konieczne moe okaza si skrcenie zawiasy naley j wwczas naci z obu stron na gbo-
ko nie wiksz ni 5 cm. Rzaz sercowy i skrcenie zawiasy nie moe cznie zlikwidowa wi-
cej ni 1/2 dugoci zawiasy.
cinka drzewa pochylonego zgodnie z kierunkiem obalania:

wykonujemy rzaz podcinajcy od strony pochylenia,
rozpoczynamy rzaz cinajcy ciciem sztyletowym, tak by prowadnica przesza na wylot lub jeli drze-
wo jest grubsze od uytecznej dugoci prowadnicy, wykonujemy dwa cicia sztyletowe; mona zostawi nie-
co szersz zawias, cicie prowadzimy najpierw w kierunku podcicia,
koczymy rzaz cinajcy w kierunku przeciwnym do kierunku obalania (tam wkna drewna s rozci-
gane) z pozostawieniem zewntrznej listwy podtrzymujcej (pitki),
obalenie drzewa nastpuje po przeciciu listwy podtrzymujcej ciciem ukonym od gry pod nie-
wielkim ktem lub ciciem poziomym na wysokoci rzazu cinajcego.
cinka drzewa silnie pochylonego, grubszego ni uyteczna dugo prowadnicy:

wykonujemy rzaz podcinajcy od strony pochylenia (tam wkna drewna s ciskane) i nacinamy boki
zawiasy,
rzaz cinajcy podzielony jest na dwa etapy:
wprowadzamy prowadnic ciciem sztyletowym i prowadzimy rzaz w kierunku podcicia, formu-
jc pierwsz cz zawiasy,

prowadzimy rzaz cinajcy w kierunku przeciwnym do kierunku obalania (tam wkna drewna s
rozcigane) z pozostawieniem zewntrznej listwy podtrzymujcej, koczc pierwsz cz rzazu
cinajcego,
wprowadzamy z drugiej strony prowadnic w pie ciciem sztyletowym, formujc drug, ostateczn
cz zawiasy; obie paszczyzny rzazu cinajcego powinny znajdowa si na tym samym poziomie,
prowadzimy rzaz cinajcy w kierunku przeciwnym do kierunku obalania (wkna drewna rozciga-
ne) z pozostawieniem zewntrznej listwy podtrzymujcej, koczc drug cz rzazu cinajcego,
obalenie drzewa nastpuje po przeciciu listwy podtrzymujcej ciciem ukonym od gry pod nie-
wielkim ktem, z pozycji wyprostowanej.
cinka drzewa pochylonego w kierunku przeciwnym do zaoonego kierunku obalania:
Drzewo ciesze od uytecznej dugoci prowadnicy:
cink rozpoczynamy od poprowadzenia rzazu cinajcego, wkadajc i pobijajc kliny,
prowadzimy rzaz cinajcy do momentu zapewniajcego powstanie zawiasy,
wyjmujemy pilark i wykonujemy pytkie podcicie od strony wkien rozciganych,
od strony rzazu cinajcego ostatecznie formujemy zawias,
drzewo obalamy klinami, po odstawieniu pilarki.
Drzewo grubsze od uytecznej dugoci prowadnicy:

rozpoczynamy od zaoenia rzazu cinajcego ciciem sztyletowym, prowadzc je w kierunku prze-
ciwnym do zamierzonego kierunku obalania,
w miar wykonywania rzazu cinajcego wkadamy i pobijamy kliny, cicie prowadzimy do momen-
tu zapewniajcego powstanie zawiasy,
wyjmujemy pilark i od strony kierunku obalania (wkna drewna rozcigane) wykonujemy pytki
rzaz podcinajcy,
od strony rzazu cinajcego formujemy ostatecznie zawias,
nacinamy boki zawiasy,
Przy cince drzew silnie pochylonych przeciwnie do kierunku obalania naley wykorzysta ci-
gacz linowy lub cignik z wcigark, wykorzystujc zawsze bloczki kierunkowe w celu zmiany
kierunku nacigu liny.
cinka drzewa pochylonego w bok od zamierzonego kierunku obalania:

Drzewo ciesze od uytecznej dugoci prowadnicy:
wykonujemy rzaz podcinajcy,
rozpoczynamy rzaz cinajcy od strony pochylenia (wkna drewna ciskane), w trakcie ktrego wbi-
jamy pierwszy klin,
prowadzimy dalsz cz rzazu cinajcego, wprowadzajc drugi klin, take od strony wkien
ciskanych (ta sama wiartka pnia co pierwszy klin),
koczymy rzaz cinajcy, formujc zawias w ksztacie trjkta (szersza cz zawiasy od stro-
ny wkien rozciganych),
Drzewo grubsze od uytecznej dugoci prowadnicy:

rzaz cinajcy rozpoczynamy ciciem sztyletowym od strony wkien ciskanych, formujc pierw-
sz cz zawiasy w ksztacie trjkta,
prowadzimy dalsz cz rzazu cinajcego i wbijamy kliny od strony wkien ciskanych,
koczymy rzaz cinajcy ostatecznie, formujc zawias w ksztacie trjkta,
obalamy drzewo klinami, po odstawieniu pilarki.

Przy cince drzew pochylonych w kierunku przeciwnym do kierunku obalania zaleca si stosowa-
nie klinw. Przy drzewach pochylonych w bok od kierunku obalania nigdy nie nacinamy zawiasy!
cinka drzew przy uyciu dwigni-obracaka. Technik t stosuje si do drzew stosunkowo cienkich.
rzaz cinajcy prowadzimy od strony przeciwnej do kierunku obalania w taki sposb, by pozostawi
z boku pnia, prostopadle do rzazu podcinajcego, listw podtrzymujc o gruboci ok. 1/4 pnia,
wkadamy stopk dwigni obracaka w szczelin rzazu cinajcego,
przecinamy listw podtrzymujc rzazem ukonym z gry,
drzewo obalamy przy pomocy dwigni obracaka.
W przypadku cinki drzew o wikszej ni jedna liczbie pni:
przy drzewach ze zrostem niskim do 30 cm lub rednim do 130 cm cinamy kady pie osobno, rozpo-
czynajc od najcieszego lub najatwiejszego, obalajc je zgodnie z kierunkiem pochylenia. Rzaz podcinajcy
zakada si na wysokoci zrostu, formujc odwrcony klin, rzaz podcinajcy wykonuje si do momentu ufor-
mowania prawidowej zawiasy. Obalenie nastpuje samoistnie na skutek pochylenia pnia. W razie konieczno-
ci stosuje si cicie sztyletowe, jak przy technice cinki drzew silnie pochylonych w kierunku obalania.
Po odciciu wszystkich pni wielozrostu, ostatni pie cina si jak zwyke drzewo, z uwzgldnieniem pochyle-
nia drzewa, gruboci pnia i zasad opisanych wyej;
drzewa o zrocie pni wystpujcym na wysokoci wikszej ni 130 cm cinamy jak pojedyncze drzewo,
tak wybierajc kierunek obalania, aby by on prostopady do kierunku rozoenia pni obalanego drzewa lub
paszczyzny wyznaczonej przez pnie o najwikszej masie. W przypadku sabo zronitych pni naley dodatko-
wo zabezpieczy je przed rozupaniem przez opasanie acuchem lub lin, ktre przed cink naley napi.
cinka drzew pknitych.
Pknicia mog wystpowa przy obwodzie lub w pobliu rodka pnia. W przypadku pkni:
przy obwodzie (ciciwa) rzaz podcinajcy zakada si od strony pknicia,
w pobliu osi pnia (bliej rednicy, na p itp.) rzaz podcinajcy zakada si prostopadle do pknicia,
drzewo dodatkowo zabezpieczamy przed rozupaniem acuchem lub lin.
cinka drzew zmurszaych, dziuplastych i hubiastych.
Jeeli w czci odziomkowej widoczny jest mursz, huba lub dziupla rzaz podcinajcy wykonujemy
w miejscu ich wystpowania.
Jeeli mursz wystpuje w rodku, na co wskazuje ciemniejsza barwa trocin i ich gbczasta struktura,
kliny umieszczamy w strefie drewna zdrowego, pobijajc je w kierunku rwnolegym do zaoonego kierunku
obalania.
Zawiasa powinna by pooona w strefie drewna zdrowego.
Bezpiecznie jest pozostawi szersz zawias ni normalnie (wicej ni 1/10 pnia).
W przypadku wystpowania dziupli lub murszu w wyszych partiach drzewa lub w drzewostanach,
gdzie drzewa hubiaste lub zmurszae wystpuj masowo, zaleca si prowadzi cink dwuosobowo, z wyko-
rzystaniem tyczki kierunkowej.
Pracujc z uyciem dwigni obracaka, naley pamita o wykorzystaniu siy mini ng i utrzy-
mywaniu prostych plecw. Zapobiegnie to urazom krgosupa i mini przylegajcych.
cink drzew z uyciem tyczki kierunkowej przeprowadza si dwuosobowo. Tyczka musi mie min. 4 m
dugoci, a wideki naley trwale osadzi na grubszym kocu tyczki. Po wykonaniu podcicia pomocnik pilarza
wbija wideki w drzewo na wysokoci min. 3 m i ustawia si w miejscu zapewniajcym mocne napieranie tycz-
k na drzewo w stron kierunku obalania. Tyczk naley trzyma z boku ciaa. Drwal po uformowaniu zawiasy
moe pomc obali drzewo tyczkarzowi.
Czynnoci zabronione:
wyjmowanie wideek z drzewa w trakcie prowadzenia przez drwala rzazu cinajcego,
pozostawianie tyczki opartej o stojce drzewo.

Rozdzia VII
Trudne i niebezpieczne operacje

podczas pozyskiwania drewna
Zasady stosowania urzdze linowych do obalania drzew:
naley jak najwyej zamocowa lin na obalanym drzewie np. za pomoc dwch tyczek kierunkowych,
przed rozpoczciem cinki lina powinna by wstpnie napita,
zabrania si obala drzewo na operatora cigacza lub kierowc cignika z wcigark, jeli lina jest krt-
sza ni dwie dugoci drzewa. Przy krtszej linie naley wykorzysta bloczki kierunkowe do zmiany kierunku
cignicia,
obsugujcy cigacz lub kierowca cignika z wcigark powinien stosowa si do sygnaw podawa-
nych przez kierujcego cink (drwala),
z chwil, gdy drzewo zaczyna pada, pracownik obsugujcy cigacz linowy, powinien oddali si
w bok (co najmniej 5 m).
cinka drzew w pobliu linii energetycznych,

telekomunikacyjnych, drg publicznych i budynkw
Zabronione jest cinanie i obalanie drzew znajdujcych si w zasigu linii i urzdze energe-
tycznych oraz telekomunikacyjnych bez porozumienia z wacicielem lub dysponentem tych linii
i urzdze.
cinka powinna by prowadzona dwuosobowo z wykorzystaniem cigacza linowego lub cignika wy-
posaonego we wcigark i bloczki kierunkowe.
Zabronione jest dotykanie i podchodzenie do drzew zawieszonych na linach lub urzdzeniu
energetycznym, bdcym lub mogcym by pod napiciem, z uwagi na moliwo poraenia prdem!
ciganie drzew zawieszonych na linii lub urzdzeniu energetycznym moe si odbywa tylko w poro-
zumieniu z wacicielem lub dysponentem tych linii i urzdze, pod bezporednim nadzorem uprawnionych
przez waciciela (dysponenta) osb.
Drzewa pochylone w kierunku szlakw komunikacyjnych lub budynkw trzeba obala w kierunku prze-
ciwnym do pochylenia z wykorzystaniem cigacza linowego lub wcigarki wraz z bloczkami kierunkowymi.
Jeli prace zrbowe prowadzone s w pobliu drogi publicznej i nie ma moliwoci zorganizowania ob-
jazdu, to na drodze naley zapewni sterowanie ruchem poprzez rozmieszczenie posterunkw, w porozumie-
niu z odpowiednim urzdem, w zalenoci od kategorii drogi.
Midzy posterunkami na drodze, a pracujcymi na zrbie, naley ustali zasady porozumiewania si
i zapewni czno. Posterunkowi musz mie moliwo zatrzymania ruchu i posiada znak STOP.
Drzewa obalone na drog publiczn powinny zosta usunite zaraz po cince.
ciganie drzew zawieszonych

Drzewa cite, a nieobalone na ziemi musz zosta cignite bezporednio po zawieszeniu. Prace
na dziace roboczej trzeba wstrzyma do czasu usunicia zawieszenia (nie dotyczy ci pielgnacyjnych w I i II kl.
wieku), a wsppracownicy musz zosta poinformowani o zagroeniu. Wyrnia si zawieszenia:
czoowe gdy padajce drzewo ca koron oparo si o inne, stojce drzewo;

przednie gdy padajce drzewo opiera si koron o pie lub koron innego drzewa poniej wierzchoka;
boczne gdy padajce drzewo oparo si gaziami o pie lub koron innego drzewa z boku;
tylne gdy padajce drzewo oparo si pniem (strza) o koron innego drzewa;
widlaste gdy padajce drzewo wpado w rozwidlenia konarw innego, stojcego drzewa.
Zawieszenie mona usun poprzez:
przecicie zawiasy,
rczne lub z uyciem narzdzi pomocniczych odcignicie do tyu drzewa o pnia mniejszej ni 20 cm,
obrt drzewa obracakiem lub przesuwanie odziomka drgiem, ale tylko przy zawieszeniu bocznym,
uycie drga, obracaka lub urzdze linowych, cignikw lub koni przy zawieszeniu czoowym, przed-
nim i bocznym,
uycie wycznie urzdze linowych, cignikw lub koni przy zawieszeniu tylnym i widlastym.
Zabrania si odcinania jakichkolwiek kawakw drzewa od odziomka celem spowodowania

upadku drzewa oraz innych ni wyej wymienione sposobw cigania drzew zawieszonych.
cigajc drzewo zawieszone, naley najpierw przeci zawias, drwal z pomocnikiem musz sta po tej
samej stronie pnia, przeciwnej do kierunku przesuwania lub obracania. Na drg lub obracak naley napiera
od siebie. Drg powinien by solidny i niepopkany oraz mie min. 3 m dugoci. Drga lub obracaka nie na-
ley opiera o barki. W momencie rozpoczcia upadku ciganego drzewa pracujcy powinni oddali si nie-
zwocznie na bezpieczn odlego. Dobrze jest przy tych pracach zastosowa lizg ogranicza on wysiek
konieczny do cignicia drzewa i usprawnia prac.
W przypadku zawieszenia bocznego wskazane jest pozostawienie ok. 10-15 % dugoci zawiasy po stro-
nie, na ktr drzewo bdzie zsuwane. Pozostawienie czci zawiasy zapobiegnie zsuniciu si odziomka z pnia-
ka i wymusi obrt zawieszonego drzewa wok wasnej osi.
Przy ciganiu drzew zawieszonych za pomoc urzdze linowych lin umieszcza si na odziomku. Przy za-
wieszeniach bocznych zaleca si kilkakrotne owinicie liny wok odziomka, uwzgldniajc zamierzony kieru-
nek obrcenia drzewa.
Przy ciganiu drzewa zawieszonego w strefie niebezpiecznej mog znajdowa si tylko oso-
by uprawnione. Nie mog one przebywa w strefie upadku drzewa.
Jeli opisanymi metodami nie uda si cign drzewa, naley oznakowa miejsce zawieszenia tam i po-
wiadomi pracodawc lub koordynatora prac.
Usuwanie zomw i wywrotw

Nasilajce si w ostatnich latach gwatowne zjawiska pogodowe odciskaj swoje pitno take na drzewo-
stanach. Wichury i trby powietrzne mog powala cae hektary lasw, a zagroenie ze strony szkodnikw powo-
duje, e szkody takie wymagaj szybkiego uprztnicia. Konieczno usunicia wielu powalonych drzew na duych
nieraz powierzchniach stwarza nowe zagroenia. Zwizane s one z nieuporzdkowanym, chaotycznym rozrzu-
ceniem uszkodzonego surowca drzewnego na powierzchni roboczej, napreniami drewna, ktre wystpuj w su-
rowcu na skutek dziaania si przyrody oraz wiksz ni zwykle liczb osb pracujcych jednoczenie.
Czasem niedue dowiadczenie pracownikw Zakadw Usug Lenych, ktrzy kierowani s do usuwania
skutkw gwatownych wiatrw, niesie ze sob niebezpieczestwo wystpienia wypadkw przy pracy.
Praca zwizana z usuwaniem zomw i wywrotw uznana jest w przepisach za szczeglnie niebezpieczn
[3], poniewa stwarza due zagroenie dla ycia i zdrowia pracujcych. Zaleca si powierza j wykwalifikowa-
nym i dowiadczonym pracownikom. Obowizki pracodawcy podczas organizowania pracy szczeglnie nie-
bezpiecznej opisane zostay w rozdziale Oglne przepisy i zasady bezpieczestwa i higieny pracy.

Usuwanie zomw i wywrotw wie si z zapewnieniem waciwej organizacji prac. Odpowiada za to pra-
codawca, a w przypadku podmiotw samozatrudniajcych si o waciw organizacj pracy oraz przestrzega-
nie przepisw bhp zadba powinien waciciel terenu lub podmiot zarzdzajcy w przypadku lasw bdcych
wasnoci Skarbu Pastwa bd to Lasy Pastwowe.
Pracujcy przy usuwaniu zomw i wywrotw, powinni by podzieleni na dwuosobowe zespoy. Nastp-
nie naley wyznaczy dziaki robocze i ustali harmonogram prac, w tym kierunek ich prowadzenia. Zwykle ko-
nieczne jest wyznaczenie koordynatora (patrz rozdzia: Obowizki pracodawcy lub osoby kierujcej
pracownikami oraz prawa i obowizki pracownika). Naley rwnie sprawdzi kompletno wyposaenia pra-
cownikw w rodki ochrony indywidualnej oraz sprzt techniczny, konieczny do pracy w trudnych warunkach
cignik zrywkowy, cigacze linowe z bloczkami, bosaki, tyczki kierunkowe.
Planujc prace na dziakach roboczych, naley stosowa nastpujce zasady:
szeroko dziaek roboczych powinna zawsze rwna si min. dwukrotnej wysokoci powalonych drzew,
na jednej dziace roboczej moe pracowa tylko jeden zesp roboczy,
odlego midzy pracujcymi zespoami roboczymi powinna wynosi rwnie 2-krotn wysoko po-
walonych drzew (praca na co drugiej dziace roboczej),
kierunek wywrotw okrela kierunek prowadzenia prac w terenie paskim,
w terenie, na ktrym wystpuj spadki prace wykonuje si zazwyczaj w kierunku od dou do gry
stoku,
jeli wierzchoki drzew powalonych skierowane s w d stoku, powierzchni robocz naley podzieli
na poprzeczne kilkunastometrowe pasy, na ktrych prace wykonuje si po skosie w d stoku, przy zachowa-
niu oglnego kierunku prac na caej powierzchni roboczej w gr stoku,
przy wywrotach powalonych po warstwicy (w bok stoku), prace naley prowadzi na kilkunastometro-
wych pasach w kierunku wyznaczonym przez lece drzewa, przy zachowaniu oglnego kierunku prac na ca-
ej powierzchni roboczej w gr stoku,
przy usuwaniu uszkodzonych drzew w grach najczciej kierunkiem obalania jest d stoku,
przy agodnych pochyleniach terenu zomy mona obala po warstwicy lub ewentualnie w gr sto-
ku, o ile zachodzi pewno, e obalane drzewo nie stoczy si na pracownika,
drzewa mocno pochylone obala si w kierunku pochylenia,
wszystkie cinane drzewa powinny by obalane na teren wczeniej uprztnity.
Prace przygotowawcze
Przed przystpieniem do cinki drzew poamanych naley:
cign bosakiem z drzew stojcych obamane gazie i zwisajce wierzchoki drzew,
cign na ziemi drzewa zawieszone i lece na innych drzewach za pomoc cigacza linowego lub
cignika z wcigark, wykorzystujc take bloczki kierunkowe,
sprbowa oderwa cigaczem linowym poamane fragmenty drzew (wierzchoki) w kierunku zgod-
nym z kierunkiem zamania lub pod ktem 90,
pamita o zachowaniu bezpiecznej odlegoci od napronej liny cigacza,
standardowe czynnoci przygotowawcze podczas cinki drzew.
cinajc drzewa ze zamanym lub odpadnitym wierzchokiem, naley bezwzgldnie stosowa kliny lub
tyczk kierunkow.
Prace zasadnicze przy zomach i wywrotach

Najwaniejsz czynnoci podczas usuwania zomw i wywrotw jest prawidowa ocena napre, wy-
stpujcych w surowcu drzewnym powalonych i uszkodzonych drzew.
Drwal powinien znajdowa si zawsze po wewntrznej stronie wygitego pnia.

Wany jest sposb likwidowania napre w przecinanym drewnie. Przerzynk zawsze rozpoczyna si
po tej stronie drzewa, po ktrej wkna s ciskane (wewntrzna strona wygi obustronnie podpartych,
d pnia, ktrego jeden koniec wisi w powietrzu itp.). Aby skutecznie likwidowa naprenia drewna, naley
wykonywa przerzynk powoli i stopniowo.
Dopuszcza si i zaleca wykonywanie:
wielu naci, stopniowo rozluniajcych naprania w surowcu,
rzazu klinowego na lecym surowcu,
rzazu z dwoma podciciami zalecane przy szczeglnie napronym drewnie,
rzazu z dwoma podciciami prostopadymi do rzazu podcinajcego zalecane do grubych wywrotw,
rzazu sztyletowego, pomidzy rzazem podcinajcym a koczcym przerzynk.
W zalenoci od wystpowania naprenia ciskajcego ustala si rne pooenie rzazu cinajcego:

jeli naprenie ciskajce wystpuje po grnej stronie pnia, umiejscowienie rzazu cinajcego powin-
no by przesunite o kilka cm w stosunku do rzazu podcinajcego w kierunku bryy korzeniowej i wykonane
po dolnej stronie pnia,
jeli naprenie ciskajce wystpuje po dolnej stronie pnia, umiejscowienie rzazu cinajcego powin-
no by przesunite o kilka cm w stosunku do rzazu podcinajcego w kierunku wierzchoka i wykonane po gr-
nej stronie pnia.
Nieprawidowe rozpoznanie napre w drewnie i za technika przerzynki mog doprowadzi

do powanego wypadku.
Technologia prac przy zomach i wywrotach zaley od rodzaju uszkodzenia drzewa:

Drzewa zamane, take nieposiadajce ju wierzchoka, usuwa si, stosujc standardowe techniki zale-
cane przy cince drzew normalnych, z obowizkiem stosowania klinw oraz tyczki kierunkowej. W przypadku
braku pewnoci, co do zachowania si obalanego drzewa, zaleca si stosowanie cigacza linowego.
Drzewa ze zwisajcym zamanym wierzchokiem naley usuwa standardowo, z tym e kierunek oba-
lania wyznacza zamany zwisajcy wierzchoek.
Drzewa z opierajcym si na ziemi lub innym drzewie zamanym wierzchokiem naley obala w kie-
runku prostopadym do kierunku wyznaczonego przez zamany wierzchoek.
Przy usuwaniu bardzo zniszczonych drzew naley bezwzgldnie uywa cigaczy linowych.
Zabrania si poruszania si w obszarze pod zamanym, opierajcym si lub zwisajcym wierz-

chokiem drzewa.
Podczas usuwania wywrotw naley zwrci szczegln uwag na moliwo upadku bryy korzeniowej
po zakoczeniu przerzynki. Konieczne jest zabezpieczenie pracujcego drwala przed uderzeniem przez upa-
dajc, oddzielon od pnia, bry korzeniow. Do tego celu powinno si wykorzysta cigacz linowy lub ci-
gnik z zaczepion stalow lin. Trzeba te pamita o podkadce z solidnego kawaka drewna, opartego o bry
korzeniow, na ktrym oprze si lina zaczepiona do odziomka. Zapobiegnie to zagbieniu si liny w ziemi
oblepiajc korzenie i niekontrolowane poluzowanie. Lina powinna zosta naprona od strony przeciwnej
do pracujcego drwala.
W przypadku wywrotw czciowych (naderwany system korzeniowy) zwykle cay pie jest pochylony,
moe rwnie by oparty o inne rosnce drzewa. cink takich drzew prowadzi si w sposb standardowy,
z tym e kierunkiem obalania powinien by kierunek pochylenia. Szczegln uwag naley zwrci na zacho-
wanie bryy korzeniowej.
Do usuwania zomw i wywrotw mona z powodzeniem wykorzysta maszyny wielooperacyjne. Nale-
y tylko przeprowadzi ogldziny usuwanych drzew, by unikn ewentualnego uszkodzenia gowicy robo-
czej. W przypadku wywrotw zupenych drwal, przed rozpoczciem pracy przez maszyn wielooperacyjn,

powinien odci bry korzeniow, zachowujc bezpieczne metody pracy, a nastpnie oddali si na bez-
pieczn odlego.
Operator maszyny wielooperacyjnej ma obowizek upewnia si, czy w pobliu pracujcej ma-
szyny nie znajduj si ludzie.
Okrzesywanie podczas usuwania zomw i wywrotw

Prace te wykonuje si zgodnie z obowizujcymi oglnie, podczas okrzesywania, zasadami bezpiecznej
pracy. Dopuszcza si okrzesywanie pni nielecych bezporednio na ziemi, szczeglnie gdy dziki temu moli-
we jest zmniejszenie napre wystpujcych w surowcu.
Okrzesujc strzay czciowo wiszce w powietrzu, naley przestrzega nastpujcych zasad:
Okrzesywanie moe by prowadzone do wysokoci barkw pilarza, ktry powinien sta bezporednio
na ziemi.
Uwzgldniajc naprenia, gazie odcina si doln czci prowadnicy jak najbliej korpusu pilarki.
Gazie przygniecione przez inne drzewa naley przecina etapami, najpierw w pobliu przygniecenia,
potem przy okrzesywanym pniu.
Gazie wygite i naprone naley przecina najpierw na wygiciu, stojc po wklsej stronie wygi-
cia i likwidujc stopniowo naprenia, potem przy pniu okrzesywanego drzewa.
Dopuszcza si okrzesywanie od wierzchoka do odziomka pnia.
Zabronione jest wchodzenie na okrzesywane lece lub uniesione nad ziemi drzewo oraz sta-
wanie nad nimi okrakiem.
Rozdzia VIII
Operacje technologiczne na citych drzewach

okrzesywanie i przerzynka
Wiele zagroe wypadkowych, szkodliwoci i uciliwoci zawodowych, zwizanych z prac przy pozyski-
waniu drewna z uyciem pilarki spalinowej mona ograniczy, stosujc waciw organizacj pracy oraz prawi-
dowe i ergonomiczne techniki jej wykonywania.
Znaczna liczba wypadkw przy pracy, (takich jak np.: okaleczenia ng i rk), ma miejsce podczas okrzesy-
wania i przerzynki drewna. Przyczyn tych wypadkw s najczciej odbicia prowadnicy pilarki, wynikajce ze
zego lub niekontrolowanego przyoenia urzdzenia tncego do gazi lub pnia. Czsto zdarzaj si rwnie
uderzenia gaziami w wyniku niewaciwej likwidacji napre w przecinanym drewnie oraz osunicie pnia
na nogi drwala przy nieostronym okrzesywaniu gazi, na ktrych opiera si pie po obaleniu na ziemi.
Pracownik powinien trzyma pilark obiema rkoma, ukadajc kciuki tak, by obejmoway
uchwyty. Dziki temu ma szans zapanowa nad efektem odbicia w momencie jego zaistnienia.
Efektu odbicia naley zawsze unika!
Okrzesywa naley pnie lece na ziemi lub nieznacznie uniesione na gaziach znajdujcych si od dou.
Zaleca si uywanie lekkich pilarek. Drwal wykonuje okrzesywanie samodzielnie lub przy udziale pomocnika,

ktry odciga okrzesane gazie i konary (szczeglnie dotyczy to okrzesywania drzew liciastych). Do odcina-
nia cieszych gazi i skw zaleca si stosowanie siekiery i wwczas przy drzewach o rednicy poniej 50 cm
w miejscu cicia drwal powinien ustawi si po przeciwnej stronie strzay drzewa, w stosunku do odcinanej ga-
zi lub ska. Przy drzewach o rednicy powyej 50 cm drwal powinien sta po stronie okrzesywanego ska lub
gazi, zajmujc pozycj na wysokoci odcinanej gazi. Ta sama zasada dotyczy uywania pilarki.
Kierunek okrzesywania wyznaczaj warunki pozyskiwania drewna:
drzewa obalone w terenie paskim i w d stoku okrzesuje si od odziomka do wierzchoka,
drzewa obalone po warstwicy okrzesuje si, stojc powyej okrzesywanego drzewa,
drzewa obalone w gr stoku okrzesuje si od wierzchoka do odziomka.
W przypadku zomw i wywrotw mona okrzesywa sztuki nielece na ziemi, jeeli spowoduje to likwi-
dacj napre i zapewni bezpieczniejsz prac.
Podczas okrzesywania grubszych konarw czsto zdarza si zakleszczenie prowadnicy w rzazie. Nie wol-
no wyszarpywa pilarki z rzazu! W celu uniknicia zakleszczenia najlepiej jest przed kocowym okrzesaniem
skrci gruby konar, likwidujc naprenia w przerzynanej gazi. Skrcenie gazi pozwoli rwnie uzyska
waciw paszczyzn po okrzesaniu, rwn z pobocznic okrzesywanego pnia. Wymg dokadnego okrzesa-
nia kadej strzay oznacza konieczno obracania pnia przez drwala z uyciem np. dwignio-obracaka lub dr-
ga z acuchem. Wykonujc t czynno, naley wykorzysta si mini ng i trzyma wyprostowan pozycj
ciaa (proste plecy) oraz zachowa ostrono.
W przypadku okrzesywania gazi lecych po dolnej stronie pnia naley uwaa na naprenia
wystpujce w caym citym drzewie i mie na uwadze moliwo zmiany pooenia caego pnia. Ga-
zie znajdujce si od spodu najbezpieczniej okrzesywa grn stron prowadnicy.
Waciwa technika okrzesywania, tzw. dwigniowa, polega na opieraniu korpusu pilarki o okrzesywa-
ny pie lub ramienia rki podtrzymujcej pilark o wasne udo. Zapewnia to zmniejszenie wysiku fizycznego
i obcie ukadu miniowo-szkieletowego oraz ogranicza wibracje, co pozwala unikn schorze zawodo-
wych. Wzdu okrzesywanego drzewa naley porusza si w tych momentach, w ktrych prowadnica znajdu-
je si po przeciwnej od drwala stronie pnia.
Rozrniamy nastpujce techniki dwigniowe podczas okrzesywania:
3-punktowa, ktra znajduje zastosowanie przy odlegoci midzy ssiednimi okkami skw lub ga-
zi przekraczajcej 1,5 dugoci prowadnicy,
6-punktowa, polecana przy odlegoci midzy ssiednimi okkami skw lub gazi nie przekraczaj-
cej 1,5 dugoci prowadnicy,
12-punktowa, stosowana w modszych drzewostanach, gwnie wierkowych przy gstym ukadzie
okkw o odlegociach midzy nimi nieprzekraczajcych pojedynczej dugoci prowadnicy.
Rozpoczynajc okrzesywanie technik dwigniow 3-punktow, naley:
ustawi si przodem do okrzesywanego drzewa,
oprze korpus pilarki o okrzesywany pie,
odci grn stron prowadnicy sk (I) pooony po przeciwlegej stronie pnia,
przesuwajc do po uchwycie podtrzymujcym pilarki w kierunku pokrywy sprzga, ustawi korpus
pilarki midzy nogami w sposb zapewniajcy poziome cicie grnego ska (II) grn czci prowadnicy pro-
wadnica ley pasko na pniu; korpus pilarki naley docisn do pnia,
wracajc do normalnego uchwytu pilarki w pooeniu pionowym, oprze korpus pilarki o kolano w miej-
scu uchwytu podtrzymujcego, ruchem w d odci doln czci prowadnicy sk (III), znajdujcy si po tej
samej stronie pnia co pilarz.
Przy nastpnym okku opisane czynnoci naley powtrzy.
Stosujc technik 6-punktow, drwal po zakoczeniu cyklu cicia, jak w technice 3-punktowej, przesuwa si
do przodu i nie przekadajc pilarki, okrzesuje grn czci prowadnicy sk (IV) z nastpnego okka, znajdujcy
si po tej samej stronie pnia. Nastpnie ustawia pilark w pozycji poziomej, opiera korpus o pie i odcina grn
czci prowadnicy sk (V), znajdujcy si na wierzchniej stronie pnia. Obracajc pilark do pooenia pionowego,
opiera korpus pilarki o pie i odcina doln stron prowadnicy sk (VI), znajdujcy si po przeciwnej stronie pnia.

Technika wahadowa znajduje zastosowanie do cienkich gazi gsto rozmieszczonych w okkach. Drwal,
przemieszczajc si wzdu strzay od odziomka do wierzchoka, wykonuje trzy ruchy pilark o dugoci ok. 80-
100 cm, zawsze wykonujc cicie grn czci prowadnicy. Rozpoczyna od okrzesania gazi po tej samej stro-
nie pnia, po ktrej stoi. Nastpnie wykonuje ruch powrotny urzdzeniem tncym w kierunku odziomka
po wierzchniej stronie pnia. Przekada pilark na drug stron pnia i koczy okrzesywanie tego odcinka ruchem
w kierunku wierzchoka.
W trakcie okrzesywania naley zachowa ostrono i bezpieczn odlego urzdzenia tnce-

go od ng, szczeglnie wykonujc cicie z gry po stronie drwala doln czci prowadnicy.
Trzeba uwaa na moliwo wystpienia odbicia pilarki w wyniku kontaktu urzdzenia tn-
cego z niewidocznymi przeszkodami lub gaziami. Przechodzc z wczon pilark w momen-
tach, kiedy cicie nie jest prowadzone, naley zacign hamulec bezpieczestwa.
Czynnoci zabronione podczas okrzesywania:

odamywanie gazi i skw,
stawanie na drzewie, opieranie stopy o drzewo, stawanie okrakiem nad drzewem,
odcinanie gazi i skw kocwk prowadnicy,
odcinanie gazi niewidocznych i niedostpnych (np. ukrytych w niegu),
chodzenie w trakcie wykonywania cicia,
trzymanie wczonej pilarki tylko za uchwyt sterujcy,
odcinanie gazi od strony wkien ciskanych, skutkujce zakleszczeniem prowadnicy,
wyszarpywanie zakleszczonej prowadnicy z rzazu,
odcinanie gazi napronych przed usuniciem naprenia,
praca urzdzeniem tncym pilarki powyej barkw,
skracanie gazi napronej, stojc po wypukej stronie jej wygicia,
obracanie drzewa przy uyciu siekiery,
stawanie na stoku poniej okrzesywanego drzewa.
Przerzynka
Przerzynka moe w niektrych przypadkach przysparza trudnoci. Na skutek napre wystpujcych
w drewnie prowadnica pilarki moe ulec zakleszczeniu podczas przerzynania. W takim przypadku naley wy-
korzysta kliny, rozchyli rzaz i wycign zakleszczon prowadnic. Mona rwnie podway przerzynane
drewno drgami i rozluni zakleszczenie. Zawsze naley obserwowa, co dzieje si z przerzynanym pniem, by
mc w odpowiedniej chwili zareagowa na likwidowane w drewnie naprenia. Koczc przerzynk, rwnie
zachowaj ostrono odcity kawaek pnia lub reszta drzewa mog po ciciu zmieni pooenie.
W terenie pochyym nigdy nie wolno stawa poniej lecego przerzynanego pnia.
Przed przerzynk naley oceni miejsca i si napre wkien w drewnie wkna ciskane mog znaj-
dowa si na grnej lub dolnej czci pnia. Przerzynk rozpoczynamy zawsze od strony wkien ciskanych
na gboko ok. 1/3 pnia. Drugi rzaz zakadamy po przeciwnej stronie pnia i koczymy przerzynk (drzewa
cienkie). Przy drzewach grubszych ni uyteczna dugo prowadnicy, wknach ciskanych od gry i niezbyt
duych napreniach, cicie zaczyna si od strony przeciwnej ni stoi drwal przy ustawieniu pilarki pionowo
w d. Po wykonaniu rzazu na gboko ok. 1/4 pnia prostujemy pilark i prowadzimy cicie od gry lub
od dou na gboko ok. 1/4 pnia, w zalenoci od umiejscowienia wkien rozciganych. Koczymy prze-
rzynk od strony wkien rozciganych. Przy wystpowaniu w drewnie silnych napre wykonujemy rzaz szty-
letowy od strony wkien rozciganych w kierunku ciskanych.
Technika cicia i przerzynki drewna, w ktrym wystpuj naprania, zostaa opisana w podrozdziale Usu-
wanie zomw i wywrotw.

Rozdzia IX
Prace zwizane ze zrywk

i skadowaniem drewna
Operacja przemieszczania citego i wyrobionego drewna od miejsca cinki do miejsca skadowania, zwa-
na zrywk, najczciej organizowana jest z uyciem cignikw zrywkowych (np. typu LKT-81), czasem rwnie
rolniczych o odpowiedniej mocy z urzdzeniem zrywkowym. W trudnych terenach grskich stosuje si zryw-
k konn lub kolejkami linowymi. W przypadku wyrbki drewna stosowego i opau powinno si dy do wy-
eliminowania zrywki rcznej, zgodnie z 3 rozporzdzenia [13] oraz postanowieniami instrukcji [6].
Przed przystpieniem do zrywki drewna naley:
ustali sposoby i metody przeprowadzenia pracy w zalenoci od warunkw terenowych i posiada-
nego sprztu,
dokona wyboru i przygotowa miejsca skadowania drewna, usun ze szlakw zrywkowych prze-
szkody utrudniajce prac i powodujce zagroenie wypadkowe,
zapewni minimaln odlego midzy stanowiskami pracy cinki i zrywki wynoszc, co najmniej
dwie wysokoci drzew.
Rczne przenoszenie i ukadanie drewna

Jeli zachodzi konieczno rcznego przeniesienia i uoenia drewna, np. w stosy, pracownicy powinni by
zapoznani z bezpiecznymi sposobami rcznego przemieszczania przedmiotw o duym ciarze (rozporz-
dzenie [13]). Rczne prace transportowe powinny rwnie by uwzgldnione w ocenie ryzyka zawodowego.
Nie wolno przekracza dopuszczalnych norm dwigania masa przedmiotw podnoszonych i przenoszonych
przez jednego pracownika nie moe przekracza:
30 kg przy pracy staej,
50 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin w cigu 4 godzin/dob).
Niedopuszczalne jest rczne przenoszenie przedmiotw o masie przekraczajcej 30 kg na wyso-
ko powyej 4 m lub na odlego przekraczajc 25 m. Do rcznego przenoszenia drewna naley stoso-
wa przeznaczone do tego celu narzdzia pomocnicze (haki, kleszcze, capiny itp.).
Podczas rcznego przenoszenia i ukadania drewna nie wolno:

przenosi drewna za pomoc siekiery;
rcznie adowa na pojazdy i mygowa drewna wielkowymiarowego;
adowa i ukada drewna na wysoko powyej 1,5 m od podoa, na ktrym stoi pracownik;
przebywa pracownikom pomidzy legarami podczas wtaczania drewna na myg lub pojazd.
Dopuszczalny jest rczny zaadunek i mygowanie drewna mao i redniowymiarowego do wysokoci

piersi (ok. 1,3 m od podoa, na ktrym stoi pracownik).
Drewno odbierane w stosach na gruncie (redniowymiarowy S2, S3a i S4 oraz maowymiarowy M1 i M2)
powinno by ukadane w stosach na podkadkach. Wysoko stosu mierzona od poziomu legarw nie powin-
na przekracza 2 m. Stos drewna powinien by bezpiecznie ustabilizowany koki uywane do formowania
stosw powinny by zdrowe i dobrze wbite w ziemi.
Drewno przeznaczone do rcznego zaadunku na pojazdy powinno by uoone prostopadle do drogi wy-
wozowej w miejscu nieograniczajcym ruchu pojazdw.

Zrywka mechaniczna cignikami
Najwaniejsze zasady bezpieczestwa pracy z wykorzystaniem cignikw typu skidder i rolniczych,
przystosowanych do zrywki:
cignik rolniczy bezwzgldnie musi by wyposaony w oson wau przekazania mocy,
przed uruchomieniem cignika, wcigarki lub osprztu operator musi upewni si, czy ktokolwiek nie
przebywa w strefie zagroenia (w pobliu cignika i podciganego lub zrywanego drewna),
prdko cignika powinna by zawsze dostosowana do warunkw terenowych, a cignik moe poru-
sza si tylko po wytyczonych wczeniej szlakach operacyjnych, ktrych parametry powinny by dostosowane
do gabarytw maszyny i zapewni jej swobod manewrowania,
przed opuszczeniem cignika naley opuci myglark, uraw lub raki oporowe i wczy hamulec po-
stojowy lub roboczy,
przed oddaleniem si od cignika naley zawsze wyczy silnik.
Cignik powinien by wyposaony (w zalenoci od przyjtej metody zrywki), w sprawn wcigark z siat-
k ochronn od strony kabiny, liny stalowe lub acuchy odpowiedniej nonoci o okrelonym dopuszczalnym
obcieniu, bloki i wielokrki, zcza, haki, omy, obracaki. Czsto potrzebne te s wzki zrywkowe, czepce
na odziomki, kleszcze.
Wcigarki montowane na cignikach zrywkowych powinny by wyposaone w urzdzenie

do natychmiastowego zwalniania liny pod obcieniem.
W trakcie zrywania drewna naley zachowa szczegln ostrono przy podciganiu drewna do cigni-
ka pod ktem wikszym ni 45o oraz w trakcie jazdy po zboczach. Zakrty naley pokonywa spokojnie, bez
ostrych skrtw, zwaszcza w gr zbocza. Jeli zachodzi obawa o stabilno cignika, najlepiej zwolni adu-
nek, ustawi cignik prostopadle do warstwicy i ponownie podcign zrywane drewno.
adunek naley zawsze podcign jak najbliej pyty oporowej cignika lub wcigarki. W trakcie jazdy ze
zrywanym drewnem pomocnik moe i w odlegoci nie mniejszej ni 5 m za adunkiem. Podczas ci piel-
gnacyjnych pomocnik moe znajdowa si w drzewostanie obok wyciganego drewna.
Ze wzgldw bezpieczestwa nastpujce czynnoci w trakcie prowadzenia zrywki

s zabronione:
dotykanie lin, acuchw i drewna bdcego w ruchu,
wleczenie lunej liny wcigarki za cignikiem,
przebywanie na transportowanym adunku,
przechodzenie przez liny i cignite drewno w czasie ich ruchu,
przebywanie i chodzenie przed, obok lub w zasigu zrywanego drewna,
odpinanie adunku przed zatrzymaniem pojazdu i zupenym zwolnieniem lin,
przebywanie w zasigu pracy lin lub urawia,
czenie liny za pomoc wzw,
jazda cignikiem przez zmurszae i nieoznakowane mostki oraz skrajem gbokich roww,
wykonywanie przerzynki drewna znajdujcego si na cigniku lub nieodczepionego od cignika,
zrywanie drewna wcigark pojazdu do wywozu drewna.
Rozpoczynajc zrywk z wykorzystaniem cignikw nasibiernych (forwarderw) lub cignikw rol-

niczych z przyczep i urawiem hydraulicznym, naley si upewni, czy nikt nie przebywa w zasigu pracy
urawia. Stan techniczny urawia powinien by systematycznie sprawdzany. Producent maszyny okrela w in-
strukcji uytkowania maksymalny spadek terenu, na jakim maszyna moe pracowa. W trakcie pracy na sto-
kach naley zachowa szczegln ostrono, forwarder lub cignik powinien porusza si prostopadle
do warstwicy. Jazda z adunkiem dopuszczalna jest wycznie w d stoku. W trakcie jazdy wzdu warstwic u-
raw moe by wykorzystywany jako przeciwwaga w wyjtkowych sytuacjach.

Najwaniejsze zasady bezpiecznej pracy:
Podczas pracy nie stosowa maksymalnego wysigu urawia.
Przed wyczeniem silnika maszyny naley oprze chwytak urawia o ram lub trwae podoe.
Nie wolno przebywa i przechodzi pod adunkiem trzymanym przez chwytak urawia.
Nie wolno przerywa pracy i pozostawi adunku zawieszonego na urawiu.
Zrywka drewna z wykorzystaniem koni i zrywka kolejkami linowymi, z uwagi na ograniczenie jej stosowa-
nia do terenw grskich, nie bdzie szerzej omwiona. Zrywajc drewno tymi metodami, naley stosowa za-
pisy instrukcji [6]. Kolejka linowa musi posiada decyzj Urzdu Dozoru Technicznego, dopuszczajc j
do eksploatacji. Pracownik obsugujcy kolejk musi mie wane badania lekarskie, dopuszczajce go do pra-
cy na takim stanowisku oraz uprawnienia do obsugi kolejki linowej.
Skadowanie i ukadanie drewna

Przed przystpieniem do pracy miejsca skadowania drewna naley tak przygotowa i zorganizowa, aby
postronni pracownicy nie byli naraeni na kontakt z pracujcymi maszynami i zrywanym drewnem. Miejsca
pod stosy i mygy powinny by zalegarowane w celu zapewnienia stabilnoci skadowanego drewna oraz ua-
twienia zaadunku na samochody wywoce drewno. Odstpy midzy legarami pod myg powinny wyno-
si 2-3 m. Odlego midzy czoami mygie powinna wynosi co najmniej 3,5 m. Kt nachylenia bocznych cian
mygie niezabezpieczonych przed rozsuwaniem nie powinien przekracza 30o.
Mygy mog by ukadane:
rwnolegle do drogi wywozowej przy zaadunku linowo-wcigarkowym,
prostopadle lub rwnolegle przy zaadunku urawiem,
odziomkami naprzemiennie przy zaadunku urawiem.
Prawidowa myga, zapewniajca bezpieczestwo pracy powinna mie:
cile uoone drewno,
wyrwnane czoo,
zabezpieczenie przed rozsuwaniem np. klamry lub supy oporowe w przypadku wysokiego mygowania.
Mygie nie wolno zakada:
bezporednio przy drogach publicznych,
w miejscach uniemoliwiajcych dokonywanie prawidowego i bezpiecznego zaadunku drewna,
np.: pod napowietrznymi liniami energetycznymi, w ich pobliu, na stokach, itp.,
Przy roztaczaniu mygy drgami naley ustawia si z boku poza czoami duyc.
Podczas mygowania nie wolno przebywa:
pod zawieszonym i przemieszczanym adunkiem,
na mygach w momencie ukadania,
na rodkach transportowych w czasie zaadunku i rozadunku,
w zasigu mygowanych duyc i kd.
Wypadkiem grozi rwnie:

dotykanie lin i drewna bdcego w ruchu,
przechodzenie przez liny i cignite drewno w czasie ich ruchu,
odpinanie adunku przed zatrzymaniem i zupenym zwolnieniem lin,
czenie lin za pomoc wzw,
zatrzymywanie staczajcego si drewna ciaem lub przy uyciu drga,
podkadanie pod duyce kamieni.

Rozdzia X
Bezpieczestwo i higiena pracy

przy wywozie drewna
Drewno dugie oraz zrbki mona adowa i rozadowywa wycznie z uyciem urzdze mechanicznych.
Jedynie w przypadku awarii urzdze wyadowczych moliwe jest rczne zrzucenie adunku z pojazdu. Naley
wtedy korzysta z omw, obracakw itp.
Drewno duycowe przygotowane do wywozu musi by posortowane wedug dugoci, odpowiednio
do moliwoci uywanych pojazdw wywozowych. Maksymalne dopuszczalne rnice w dugoci sztuk drew-
na, umieszczonych na jednej mygle, nie mog przekracza 4 m. Odziomki naley uoy w kierunku wywozu,
wyrwna czoa. Wielko mygy powinna by co najmniej rwna adownoci pojazdu. Jeli mygy s mniejsze,
naley je ukada po jednej stronie drogi.
Kody przewidziane do zaadunku urawiami musz by uoone prostopadle do kierunku wywozu, w my-
gach z wyrwnanymi czoami.
Drewno do zrbkowania powinno by uoone zgodnie z wymogami dla poszczeglnych typw rba-
rek. Wywz zrbkw mona wykonywa jednoosobowo, kierowca powinien by wyposaony w rodek czno-
ci np. telefon komrkowy.
W przypadku rozadunku drewna u odbiorcy kierowca i pomocnik musz ustali z operatorem urzdze-
nia rozadowujcego zasady bezpiecznego rozadunku i zasady sygnalizacji poszczeglnych czynnoci, w tym
sygnay ostrzegawcze i alarmowe.
Pracujc w pobliu lub na drodze publicznej, a take wczajc si do ruchu podczas wyjazdu
z drogi lenej, naley zachowa szczegln ostrono. Zawsze trzeba mie kontrol nad po-
jazdem zabroniona jest jazda po spadku terenu z wyczonym silnikiem lub rozczonym na-
pdem (na luzie). Podczas oblodzenia drogi na koa naley zakada acuchy.
Zaadunek i wyadunek drewna z uyciem urawia

hydraulicznego
Prace tego typu wykonuje kierowca operator urawia, take jednoosobowo, jeli wyposaony jest w ro-
dek cznoci np. telefon. Drewno do zaadunku powinno by odpowiednio przygotowane, uoone w mygach
i stosach rwno, pogrupowane zgodnie z wymiarami drewna. Obsuga pojazdw do wywozu drewna tylko
w wyjtkowych przypadkach powinna bra udzia w pracach przygotowujcych do zaadunku, ograniczajc
si do przerzynki pojedynczych sztuk drewna. Jeli zachodzi konieczno dokonania przerzynki, operator u-
rawia rozkada drewno z mygy w taki sposb, by duyce nie stykay si i nie krzyoway.
Zasady zaadunku drewna urawiem na samochd do wywozu i kolejno czynnoci:
1. Oceni, czy miejsce zaadunku zapewnia bezpieczn prac, np. nie znajduje si pod lini wysokiego
napicia lub na zboczu w miejscu, gdzie moe nastpi wywrcenie pojazdu.
2. Po przyjedzie do miejsca zaadunku naley unieruchomi pojazd zacign hamulec, a w razie ko-
niecznoci pod koa podoy kliny.
3. Sprawdzi, czy w strefie niebezpiecznej nie znajduj si osoby postronne.
4. Konice powinny by postawione i unieruchomione.

5. Zachowa ostrono podczas zajmowania miejsca dla operatora urawia, w zalenoci do typu
urawia.
6. adunek chwyta moliwie najbliej rodka cikoci i upewniajc si, e zachowana jest stateczno
pojazdu, przenie adunek ponad konicami.
7. W momencie wyczucia zachwiania statecznoci pojazdu natychmiast opuci rami urawia, zmniej-
szy ilo chwytanego drewna lub skrci rami urawia.
8. Kolejno zaadunku kd i drewna stosowego na zestaw samochd + przyczepa:
a) zaadowa samochd do wysokoci ok. 2/3 wysokoci konic,
b) adowa przyczep do momentu wykorzystania adownoci,
c) zaadowa samochd do momentu wykorzystania adownoci.
9. Zestaw samochd + przyczepa aduje si do takiej wysokoci, by drewno wraz z pooonym na nim ra-
mieniem urawia miecio si w granicach gabarytw zestawu dopuszczalnych przepisami o ruchu drogowym,
czyli 4 m.
10. Stan adunku oraz pojazdu po zaadowaniu powinien by skontrolowany zaraz po zakoczeniu zaa-
dunku, po przejechaniu ok. 100 m oraz przed wjazdem na drog publiczn.
11. Kolejno rozadunku kd i drewna stosowego jest nastpujca:
a) przed rozpoczciem rozadunku naley ustali, czy miejsce rozadunku zapewnia bezpieczn prac,
b) drewno lece na samochodzie rozadowa, zostawiajc adunek do wysokoci 2/3 wysokoci konic,
c) cakowicie rozadowa przyczep,
d) rozadowa samochd (drewno lece po stronie przeciwnej do strony rozadunku wyadowa ja-
ko ostatnie).
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo o ruchu drogowym [14] adunek nie moe powodowa prze-
kroczenia dopuszczalnej masy cakowitej lub dopuszczalnej adownoci pojazdu. Umieszcza si go
na pojedzie w taki sposb, aby:
nie powodowa przekroczenia dopuszczalnych naciskw osi pojazdu na drog;
nie narusza statecznoci pojazdu;
nie utrudnia kierowania pojazdem;
nie ogranicza widocznoci drogi lub nie zasania wiate, urzdze sygnalizacyjnych, tablic
rejestracyjnych lub innych tablic albo znakw, w ktre pojazd jest wyposaony.
adunek umieszczony na pojedzie powinien by zabezpieczony przed zmian pooenia lub
wywoywaniem nadmiernego haasu. Urzdzenia suce do mocowania adunku powinny by za-
bezpieczone przed rozlunieniem si, swobodnym zwisaniem lub spadniciem podczas jazdy.
adunek wystajcy poza paszczyzny obrysu pojazdu moe by na nim umieszczony tylko
przy zachowaniu nastpujcych warunkw:
adunek wystajcy poza boczne paszczyzny obrysu pojazdu moe by umieszczony tylko
w taki sposb, aby cakowita szeroko pojazdu z adunkiem nie przekraczaa 2,55 m,
a przy szerokoci pojazdu 2,55 m nie przekraczaa 3 m, jednak pod warunkiem umieszcze-
nia adunku tak, aby z jednej strony nie wystawa na odlego wiksz ni 23 cm;
adunek nie moe wystawa z tyu pojazdu na odlego wiksz ni 2 m od tylnej paszczy-
zny obrysu pojazdu lub zespou pojazdw; w przypadku przyczepy konicowej odlego t
liczy si od osi przyczepy;
adunek nie moe wystawa z przodu pojazdu na odlego wiksz ni 0,5 m od przedniej
paszczyzny obrysu i wiksz ni 1,5 m od siedzenia dla kierujcego.
Przy przewozie drewna dugiego dopuszcza si wystawanie adunku z tyu za przyczep koni-
cow na odlego nie wiksz ni 5 m.
adunek wystajcy poza przedni lub boczne paszczyzny obrysu pojazdu powinien by ozna-
czony. Dotyczy to rwnie adunku wystajcego poza tyln paszczyzn obrysu pojazdu na odlego

wiksz ni 0,5 m. Przy przewozie drewna dugiego dopuszcza si oznakowanie koca adunku cho-
rgiewk lub tarcz barwy pomaraczowej.
Wysoko pojazdu z adunkiem nie moe przekracza 4 m.
Jeeli masa, naciski osi lub wymiary pojazdu wraz z adunkiem lub bez adunku s wiksze od do-
puszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach okrelajcych warunki techniczne pojaz-
dw oraz wyej wymienione wymiary, przejazd pojazdu jest dozwolony tylko pod warunkiem
uzyskania zezwolenia. Przy przewozie drewna jego rzeczywist mas ustala si jako iloczyn objto-
ci adunku i normatywnej gstoci ustalonej dla danego gatunku drewna [16].
Rzeczywista masa cakowita przyczepy cignitej przez samochd ciarowy o dopuszczalnej
masie cakowitej przekraczajcej 3,5 t nie moe przekracza rzeczywistej masy cakowitej tego samo-
chodu powikszonej o 40%.
Dugo zespou pojazdw samochd + przyczepa nie moe przekracza 18,75 m. Przejazd ze-
spou pojazdw zoonego z liczby pojazdw wikszej ni 2 lub o dugoci wikszej wymaga zezwo-
lenia.
Tryb uzyskiwania zezwole okrela ustawa [15].
Dodatkowe zasady bezpiecznej pracy:

na czas przerw w pracy z uyciem urawia hydraulicznego chwytak naley oprze w sposb stabilny
o podoe, pojazd lub adunek,
pilark do ewentualnego przerzynania drewna w razie koniecznoci naley przewozi poza kabin kie-
rowcy.
Czynnoci zabronione w trakcie zaadunku i rozadunku drewna z uyciem urawia:

Przebywanie w strefie niebezpiecznej.
Wyadunek duyc przez konice bez uycia specjalnych urzdze.
Jednoczesna praca urawia i przerzynka drewna.
Przerzynka duyc niedokadnie rozmygowanych i skrzyowanych.
Przebywanie w kabinie samochodu podczas pracy urawia sterowanego spoza kabiny.
Przerzynka i przewoenie adunku w chwytaku urawia.
Rczny zaadunek i wyadunek drewna

Pracownik ukadajcy drewno moe w ostatniej fazie zaadunku lub w pocztkowej fazie rozadunku drew-
na stosowego sta na burcie bocznej skrzyni adunkowej. Burta musi by odpowiednio umocowana w pooe-
niu poziomym, np. zaczepiona acuchem do burty przedniej i tylnej.
Czynnoci zabronione w trakcie rcznego zaadunku i rozadunku drewna:

rzucanie drewna na pojazd w czasie ukadania drewna na pojedzie przez innych adowaczy,
podawanie drewna ponad gow i rzucanie do rk odbierajcego,
zrzucanie drewna na ziemi w trakcie ukadania drewna przez innych adowaczy,
stanie na mygach i chodzenie po nich.

Akty prawne
1. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21 poz. 94 z pn. zm.).
2. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 wrzenia 1997 r. w sprawie oglnych przepi-
sw bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r., nr 169, poz. 1650 z pn. zm.).
3. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy
przy wykonywaniu niektrych prac z zakresu gospodarki lenej (Dz. U. z 2006 r., nr 161, poz. 1141).
4. Rozporzdzenie z Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania
bada lekarskich pracownikw, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz
orzecze lekarskich wydawanych do celw przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r., nr 69,
poz. 332 z pn. zm.).
5. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bez-
pieczestwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r., nr 180, poz. 1860 z pn. zm.).
6. Instrukcja bezpieczestwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospo-
darki lenej (zacznik do zarzdzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasw Pastwowych z dnia 20
kwietnia 2012 r.).
7. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajw prac wyma-
gajcych szczeglnej sprawnoci psychofizycznej (Dz. U. z 1996 r., nr 62, poz. 287).
8. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posikw i napo-
jw (Dz. U. z 1996 r., nr 60, poz.279).
9. Rozporzdzenie Rady Ministrw z 10 wrzenia 1996 r. w sprawie wykazu prac szczeglnie ucili-
wych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. z 1996 r., nr 114, poz.545 z pn. zm.).
10. Rozporzdzenie Rady Ministrw z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych modocianym
i warunkw ich zatrudniania przy niektrych z tych prac (Dz. U. z 2004 r., nr 200, poz. 2047 z pn. zm.).
11. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z 30 padziernika 2002 r. w sprawie minimalnych wymaga
dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy w zakresie uytkowania maszyn przez pracownikw
podczas pracy (Dz. U. z 2002 r., nr 191, poz. 1596 z pn. zm.).
12. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, ja-
kim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r., nr 75, poz. 690 z pn. zm.).
13. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczestwa
i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych (Dz. U. z 2000 r., nr 26, poz. 313 ze zmianami).
14. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137).
15. Ustawa z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektrych innych
ustaw (Dz. U. z 2011 r., nr 222, poz. 1321).
16. Rozporzdzenie Ministra rodowiska oraz Ministra Gospodarki z 2 maja 2012 r. w sprawie okrelenia
gstoci drewna (Dz. U. 2012 r., poz. 536).

Bezpieczne Pozyskanie Drewna Poradnik

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bezpieczne Pozyskanie Drewna Poradnik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Spis treci

Akty prawne (3 strona okadki)

Opracowanie typograficzne i amanie

Wydawca skada podzikowania recenzentom niniejszego poradnika:

Copyright Gwny Inspektorat Pracy W1 (1287)

PASTWOWA INSPEKCJA PRACY

Obowizki pracodawcy lub osoby

W przypadku zagroenia wstrzymaj prac i wydaj pracownikom polecenie oddalenia si w miej-

Pracownicy powinni by informowani o:

Bezpieczne pozyskanie drewna 3

Obowizek wsppracy pracodawcw, ktrych pracownicy

Obowizkiem koordynatora jest [1], [3]:

4 Bezpieczne pozyskanie drewna

Wyonienie koordynatora nie zwalnia pracodawcw z obowizku dbaoci o organizacj sta-

Prawa i obowizki pracownika

W szczeglnoci pracownik ma obowizek [1], [6]:

Bezpieczne pozyskanie drewna 5

Oglne przepisy i zasady bezpieczestwa

6 Bezpieczne pozyskanie drewna

Oglne informacje zapewniajce bezpieczn

Bezpieczne pozyskanie drewna 7

Niedopuszczalne jest prowadzenie prac:

po zapadniciu zmroku z wyczeniem prac z uyciem maszyn wielooperacyjnych, wykonywanych

Podczas prac przy pozyskaniu drewna nastpujce czynnoci s zabronione:

8 Bezpieczne pozyskanie drewna

Profilaktyczna ochrona zdrowia

Obowizek zapewnienia pracownikom profilaktycznych bada lekarskich wymaga zawarcia odpowied-

Bezpieczne pozyskanie drewna 9

Przygotowanie pracownika do pracy

10 Bezpieczne pozyskanie drewna

Sposb wykonania instruktau stanowiskowego i jego czas powinien by dostosowany do wyksztacenia

Czstotliwo szkole okresowych z zakresu bhp:

Pracodawca i inne osoby kierujce pracowni-

Bezpieczne pozyskanie drewna 11

* w godzinach lekcyjnych trwajcych 45 minut.

rodki ochrony osobistej, odzie

12 Bezpieczne pozyskanie drewna

Odzie i obuwie robocze

Bezpieczne pozyskanie drewna 13

Profilaktyczne posiki i napoje

14 Bezpieczne pozyskanie drewna

Pozyskiwanie drewna praca pilark, cinka

Bezpieczne pozyskanie drewna 15

Przygotowanie stanowiska cinki i obalenia drzewa

16 Bezpieczne pozyskanie drewna

cinka drzewa pochylonego zgodnie z kierunkiem obalania:

cinka drzewa silnie pochylonego, grubszego ni uyteczna dugo prowadnicy:

Bezpieczne pozyskanie drewna 17

Drzewo grubsze od uytecznej dugoci prowadnicy:

cinka drzewa pochylonego w bok od zamierzonego kierunku obalania:

Drzewo grubsze od uytecznej dugoci prowadnicy:

18 Bezpieczne pozyskanie drewna

Bezpieczne pozyskanie drewna 19

Trudne i niebezpieczne operacje

cinka drzew w pobliu linii energetycznych,

ciganie drzew zawieszonych

20 Bezpieczne pozyskanie drewna

Zabrania si odcinania jakichkolwiek kawakw drzewa od odziomka celem spowodowania

Usuwanie zomw i wywrotw

Bezpieczne pozyskanie drewna 21

Prace zasadnicze przy zomach i wywrotach

22 Bezpieczne pozyskanie drewna

W zalenoci od wystpowania naprenia ciskajcego ustala si rne pooenie rzazu cinajcego:

Nieprawidowe rozpoznanie napre w drewnie i za technika przerzynki mog doprowadzi