1.

Ogrzewanie podogowe wodne

Ogrzewanie podogowe jest systemem ogrzewania

niskotemperaturowego, w ktrym 70% energii oddawane jest przez
promieniowanie, a tylko 30% przez konwekcj. Ogrzewanie to
zapewnia poczucie komfortu cieplnego dziki rwnomiernemu
rozchodzenia si ciepa w pomieszczeniu od podogi do sufitu.

Ogrzewanie podogowe stosowane jest:

- w budownictwie mieszkaniowym, zwaszcza jednorodzinnym,
- w budynkach uytecznoci publicznej: hotelach, bankach itp.
- w budownictwie przemysowym,
- w innych budynkach: sklepy, magazyny, pywalnie itp.

Rozkad temperatury w ogrzewanym pomieszczeniu

 Rozkad temperatury w ogrzewanym pomieszczeniu

Dla orientacyjnego okrelenia moliwoci zastosowania w danym pomieszczeniu

ogrzewania podogowego jako podstawowego rda ciepa, naley przyjmowa
wydajno podogi do 80 W/m2 (maksymalnie 100 W/m2). Wspczynnik przenikania ciepa
dla cian zewntrznych k < 0,3 W/m2K. Dla okien k < 2,0 W/m2K.
 Pionowy rozkad temperatury w pomieszczeniu dla rnych typw
ogrzewania

Temperatura obliczeniowa w ogrzewanym pomieszczeniu moe

by o 2 3K mniejsza w porwnaniu z ogrzewaniem konwekcyjnym
(wikszy udzia promieniowania przy ogrzewaniu podogowym
powoduje, e temperatura odczuwalna jest wiksza).
KOMFORT CIEPLNY parametry powietrza, tj. temperatura t,
wilgotno wzgldna oraz jego prdko w powinny by tak
dobrane, aby zapewni poczucie komfortu. Wymagania te s
spenione, gdy parametry powietrza w pomieszczeniach wynosz
(wg norm DIN):
latem: t = 2225C; = 3060% oraz w = 0,10,5 m/s,
zim: t = 2022C; = 4070% oraz w = 0,10,3 m/s.
Wg PN-83/B-03430/Az3:2000 - Wentylacja w budynkach
mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i uytecznoci publicznej
Wymagania (wraz ze zmian Az3):
latem: t = 2325C 11,5C; = 50 10%,
zim: t = 2122C 11,5C; = 45 10%.

Zalety ogrzewania podogowego:

zbliony do optymalnego rozkad temperatury w pomieszczeniu,

brak grzejnikw w pomieszczeniu,
wikszy komfort cieplny,
zmniejszenie iloci kurzu unoszonego w powietrzu, (z powodu
ograniczenia konwekcji),
lepsze wytumienie akustyczne (warstwa izolacyjna),
ograniczenie wysuszania powietrza w pomieszczeniu,
korzystne techniczne nisze temperatury czynnika grzejnego
(max. 55oC) oraz oszczdno energii (do 20% w stosunku do
ogrzewania tradycyjnego),
moliwo czenia z tradycyjn instalacj centralnego
ogrzewania,
instalacja nie ulega korozji, nie osadza si kamie kotowy,
szczelno dyfuzyjna stosowanych rur (dziki warstwie
aluminium w ciance rury tlen nie przenika do wody instalacyjnej)
- wymagania normy PN-93/C-04607,
moliwo wykorzystania niskotemperaturowych rde ciepa,
takich jak pompa ciepa, kolektory soneczne.
Ograniczenia ogrzewania podogowego:
koszt inwestycyjny instalacji jest ok. 30 40% wyszy od
instalacji tradycyjnej grzejnikowej,
ograniczenie wydajnoci cieplnej system ogrzewania
podogowego nie pokrywa zapotrzebowania ciepa w
pomieszczeniach o duych stratach ciepa (powyej 80 W/m2) lub
o ograniczonej powierzchni ogrzewania; w takich przypadkach
naley zastosowa dodatkowe ogrzewanie,
ogrzewanie podogowe charakteryzuje si znaczn
bezwadnoci ciepln system wolniej reaguje na sterowanie
od ogrzewania tradycyjnego,
ograniczenia w stosowaniu wykadzin podogowych ze wzgldu
na zdolno przewodzenia ciepa nie kade wykoczenie podogi
moe by zastosowane.
W ogrzewaniu podogowym wystpuje ograniczenie temperatury
powierzchni podogi. Optymalna temperatura wynosi 24 26oC
(DIN 4725). Ze wzgldu na odczucie komfortu cieplnego,
temperatura podogi nie powinna przekracza:
29C w strefie staego pobytu mieszkacw (pomieszczenia
mieszkalne i biurowe),
35C w strefie brzegowej (przy cianach zewntrznych
budynku),
33C w azienkach,
27C w pomieszczeniach roboczych, gdzie pracuje si na
stojco.
Podczas oblicze instalacji ogrzewania podogowego naley
sprawdzi, czy dla dobranego odstpu rur bdzie zachowana
dopuszczalna temperatura podogi. W rzeczywistoci, w warunkach
eksploatacji ogrzewania podogowego, temperatura podogi jest
nisza od obliczeniowej. Temperatura podogi z powodu
okrelonego odstpu midzy rurami grzejnymi waha si w
granicach 0,5 2,5K w porwnaniu z jej temperatur obliczeniow.
 Temperatura rednia podogi w funkcji temperatury zewntrznej

Pozostae parametry wyjciowe do projektowania ogrzewania

podogowego powinny wynosi:

dopuszczalna temperatura zasilania: 55C,

rednia temperatura powierzchni podogi nie powinna
przekracza 29oC,
rnica temperatur pomidzy zasilaniem a powrotem: 510K,
prdko przepywu wody w przewodach grzewczych:
0,10,6 m/s,
sprawno przekazywania energii cieplnej przez system
grzewczy do pomieszczenia: 90%,
dugo obwodu grzewczego z rury 16 mm powinna by
mniejsza od 120 m, a z rury 20 mm - 150 m,
dla temperatury 20oC w pomieszczeniu orientacyjna wydajno
cieplna podogi wynosi 80 W/m2,
strata cinienia na pojedynczej ptli grzejnej: pptli 20 kPa.
Przy obliczaniu ogrzewa podogowych zakada si, e ilo ciepa
przekazywana w gr nie powinna by mniejsza ni 90%, a
temperatura zasilania powinna wynosi 30 50oC.
Wydatek cieplny podogi uzaleniony jest od temperatury powietrza
i podogi. Rnica tych temperatur T 1K powoduje emisj
strumienia ciepa o gstoci ok. 11 W/m2. Wspczynnik wnikania
ciepa (konwekcja + promieniowanie) wynosi, przy redniej
nadwyce temperatury podogi w stosunku do temperatury
powietrza 9K, ok. 11,1 W/(m2K).

Konstrukcja podogi w ogrzewaniu podogowym

Podoga jako paszczyzna grzejna ukadana na poziomej konstrukcji

skada si z nastpujcych warstw:
- izolacja cieplna (pyty styropianowe o gstoci min. 20 kg/m3,
wena mineralna usztywniona ywicami),
- izolacja przeciwwilgociowa (folia polietylenowa 0,18 0,2 mm),
- pyty grzejnej z rurami,
- posadzki.

Ogrzewania podogowe wykonywane s w dwch zasadniczych

systemach:
w technologii mokrej (zaprawy cementowe lub anhydrytowe),
w technologii suchej (stosowane s rury miedziane w koszulkach
tworzywowych).

Podstawow cech technologii mokrej jest to, e rury grzejne

zalewane s warstw jastrychu. Jastrych to wysoko gatunkowy gips
(anhydryt CaSO4) z dodatkiem wypeniaczy mineralnych (piasek
kwarcowy) i plastyfikatorw (zmikczaczy) - domieszki obniajce
napicie powierzchniowe wody w stopniu umoliwiajcym
ograniczenie jej zuycia o okoo 10% i przy zachowaniu tej samej
konsystencji (dobrym plastyfikatorem jest EMULSJA BUDOWLANA
ATLAS). Ilo plastyfikatora wynosi ok. 3,5 kg na m3 jastrychu.
W technologii suchej rury ukadane s w warstwie izolacji cieplnej w
pytach ze specjalnie uksztatowanymi rowkami.
Przekrj podogi z ogrzewaniem wykonanym metod mokr

Przekrj podogi z ogrzewaniem wykonanym metod such

Pyty izolacyjne dla ogrzewania wykonanego metod such

Przykadowe schematy uoenia rur w pytach

Konstrukcja stropu grzejnego uzaleniona jest od temperatury
pod stropem:

Podoga nad pomieszczeniem ogrzewanym (strop midzykondygnacyjny)

(opr cieplny ku doowi wynosi ok. 0,75 m2K/W)
Podoga nad pomieszczeniami nieogrzewanymi, nad piwnicami oraz nad
powietrzem zewntrznym (grubo izolacji dochodzi do 80 mm przy
= 0,04 W/mK)
Podoga na gruncie. Opr cieplny takiej podogi powinien wynosi R = 2,2
m2K/W (co odpowiada gruboci izolacji ok. 80 100 mm).
 Podoga w pomieszczeniu o duych obcieniach uytkowych

Konstrukcja instalacji ogrzewania podogowego powoduje, e czas

eksploatacji tej instalacji nie powinien by krtszy od okresu
eksploatacji budynku, tj. ok. 50 lat.
Wymagania jakociowe stawiane stosowanym materiaom:
- trwao ponad 50 lat, szczelno tlenowa, znaczna wytrzymao
na naprenia rozcigajce.
Do produkcji rur stosuje si materiay:
polipropylen (PP),
polietylen (PE) i wzmocniony polietylen (VPE),
polibutylen (PB),
mied, aluminium.

Przykady szczegowych rozwiza grzejnikw podogowych

Podogi pywajce
Na betonowych stropach jest moliwe zainstalowanie ogrzewania
podogowego stosujc panele styropianowe z wycitymi otworami
dla aluminiowych pyt promieniujcych oraz rur grzejnych. T
konstrukcj podogi mona uy dla wszystkich typw podg.

Podoga pywajca

Podogi drewniane podparte

Podoga tego typu opiera si na drewnianych belkach stropowych.
Warstwa izolacji o gruboci 10 cm wypenia cile przestrze
midzy belkami. Podogi te nie posiadaj wylewki betonowej. Na
blachach z wcinitymi w nie rurami grzejnymi uoone s deski
podogowe.

Podoga drewniana podparta

 Wielowarstwowa rura wykonana z polietylenu (trudnopalna dziki wstawce
aluminiowej)

Waciwoci rur stosowanych w ogrzewaniu podogowym:

- wspczynnik przewodnoci cieplnej: 0,45 W/mK,
- wspczynnik rozszerzalnoci liniowej: 0,025 mm/mK,
- maksymalna temperatura robocza: 60oC,
- maksymalne cinienie robocze: 0,6 MPa.

Maksymalne obcienie podogi

Minimalna grubo wylewki betonowej nad rurami powinna wynosi

30 mm, natomiast maksymalna powinna wynosi 70 mm.
 Ukady rur w ogrzewaniu podogowym

Wybr ukadu przewodw grzejnika podogowego zaley od

przeznaczenia pomieszczenia, ktre ma by ogrzewane.

Ukad ptlowy (limakowy) zapewnia bardziej rwnomierny

rozkad temperatury podogi (rys. a).

Ukad meandrowy (rwnolegy) stosuje si w przypadkach, gdy

ogrzewane pomieszczenie ma jedn z przegrd o wyranie
wikszych stratach ciepa ni pozostae lub do podg o konstrukcji
drewnianej (rys. c). W tym przypadku pocztek wownicy, gdzie
jest najwysza temperatura umieszcza si przy tej przegrodzie.

W kadym z wymienionych ukadw moliwe jest zastosowanie

strefy brzegowej, w ktrej rozstaw przewodw grzejnych jest
celowo zmniejszony (rys. b, d, e). Strefy brzegowe stosuje si w
miejscach o duych stratach cieplnych, przy duych otworach
okiennych i drzwiowych, wzdu cian zewntrznych.
Strefy brzegowe obejmujce ponad 20% cznej powierzchni
ogrzewanej lub o wymiarach powyej 6 m2 powinny by
przyczone do rozdzielacza jako oddzielny obieg. W przypadku
mniejszych stref brzegowych mona zaprojektowa tzw.
zintegrowan stref brzegow.

Rozstaw rur ptli grzewczej gwnie zaley od rednicy rury

grzewczej oraz zapotrzebowania na ciepo q [W/m2] i temperatury
wewntrznej w pomieszczeniu.
Ukady rur w ogrzewaniu podogowym
W miejscach o duych stratach cieplnych, przy duych otworach
okiennych i drzwiowych, mona zastosowa stref brzegow o
szerokoci 1 m (maksymalnie 15% gbokoci powierzchni) wzdu
cian zewntrznych w ktrej ukadamy rury z mniejszym
rozstawem. W strefie brzegowej dopuszczalna jest wysza
temperatura podogi. Wownica w strefie brzegowej najczciej
stanowi niezaleny obieg grzejny. Dopuszcza si w
pomieszczeniach o maej powierzchni, aby wownica strefy
brzegowej bya poczona z ptl zasadnicz.

Wownica meandrowa Wownica limakowa

Wownice w strefie brzegowej (niezalene oraz poczone obiegi grzejne)

 Przykadowe sposoby ukadania rur w strefie brzegowej

Przed zalaniem rur betonem naley podda instalacj prbie

szczelnoci na cinienie 0,6 MPa w cigu 24 godzin. Przez okres
wizania warstwy betonu oraz podczas wykonywania pyty grzejnej
rury powinny pozosta pod cinieniem 0,2 - 0,3 MPa.
Uruchomienie instalacji powinno nastpi po okresie wizania
zaprawy (dla betonu wynoszcym 20 - 28 dni, dla jastrychu
anhydrytowego 7 dni).

Elementy mocujce rury grzewcze

 Szyny montaowe z wciciami co 5 cm umoliwiaj uoenie rur
w odpowiednich odstpach (ukadane prostopadle do kierunku
prowadzenia przewodw)

Uoenie rur grzejnych na matach montaowych wykonanych z polistyrenu,

ktre s montowane na zakadk, zabezpieczajc w 100% przeniknicie
betonu w gb izolacji.
 Dylatacje w ogrzewaniu podogowym

maksymalna powierzchnia pyty grzewczej 40 m2, przy

stosunku bokw pyty 2:1,
maksymalna dugo bokw pyty grzewczej 8 m,
ponad szczelinami dylatacji budowlanych,
przy przejciach przez otwory np. drzwi,
przy skomplikowanym, nieregularnym ksztacie pyty grzewczej.
Dylatacje umoliwiaj waciw prac betonowej pyty grzejnej i
zapobiegaj jej pkaniu na skutek skurczy cieplnych oraz wydue
termicznych rur.

Zasady podziau powierzchni pomieszczenia na strefy

Przykady podziau ptli grzejnej na strefy

 Dylatacj pomidzy pytami
grzewczymi montuje si
bezporednio na izolacji cieplnej dziki
tamie samoprzylepnej
na dolnej czci profilu. Profil ma
wysoko 10 cm oraz otwory,
w ktrych uoone s rury grzewcze
w rurze osonowej wystajcej
po 20 cm z obu stron profilu
dylatacyjnego.

Przejcie rur grzejnych przez dylatacj

Przykady podziau powierzchni pomieszczenia na strefy

 Rozdzielacze

Rozdzielacz oraz przepywomierz wbudowany w belk rozdzielacza

Rozdzielacz
Powyszy rysunek przedstawia rozdzielacz wykonany z mosidzu o
przekroju 1". Rozdzielacze s najczciej wykonane jako dwu-,
trj- oraz czterowyjciowe segmenty, ktre mona dowolnie czy
w kompletne rozdzielacze od 2 do 12 wyj. W rozdzielaczu
zasilajcym (grna belka) wbudowane s zawory regulacyjne
(zawory termostatyczne) dla kadej ptli grzejnej. Kady z tych
zaworw moe by wyposaony w siownik sterowany przez
termostat pokojowy. W rozdzielaczu powrotnym dla kadej
wownicy wbudowany jest zawr kompensacyjny (tzw. nastawa
wstpna) przepywu umoliwiajcy dokadn regulacj hydrauliczn
instalacji. W zalepk wbudowany jest krciec wlotowy do
napeniania instalacji wod oraz istnieje moliwo wkrcenia
odpowietrznika rcznego lub automatycznego. Przed kadym
rozdzielaczem naley zainstalowa zawory odcinajce.

Przykadowe gwne wymiary rozdzielacza (maksymalna temperatura

robocza 60C, maksymalne cinienie robocze 6 bar, maksymalny przepyw
przez jedn belk rozdzielacza 1 l/s)
Charakterystyki rozdzielacza powrotnego z zaworami do regulacji wstpnej
 Charakterystyka rozdzielacza zasilajcego z zaworami odcinajcymi
firmy Heimeier

Zastosowanie rozdzielaczy umoliwia doprowadzenie czynnika

grzejnego do odbiornikw (podg grzejnych) w poszczeglnych
pomieszczeniach za pomoc przewodw cigych oraz poprawia
sprawno rozdziau czynnika. Rozdzielacze umoliwiaj zasilanie
czynnikiem poszczeglnych podg i indywidualn regulacj
przepywu do ptli grzejnych.

Wspczynnik przepywu Kv (m3/h lub l/min) to przepyw przez

zawr na okrelonej drodze i w nastpujcych warunkach:
- spadek cinienia statycznego na zaworze wynosi 105 Pa (1 bar),
- medium jest woda o temperaturze pomidzy 5C a 40C.
Warto wspczynnika Kv podaje si dla penego otwarcia
zaworw (wg DIN IEC 534).
Przykad podczenia ukadu mieszajcego wraz z rozdzielaczem
 Rozmieszczenie elementw wodnego ogrzewania podogowego

Regulacja hydrauliczna instalacji ogrzewania podogowego

Cech ogrzewania podogowego jest dua bezwadno cieplna.

Oznacza to, e po wyczeniu ogrzewania pyta grzejna jeszcze
przez dugi czas oddaje ciepo. W zwizku z tym istniej trudnoci z
automatyczn regulacj temperatury pomieszcze, w ktrych
wystpuj okresowe znaczne zyski ciepa, np. od nasonecznienia.

W ogrzewaniu podogowym mona zastosowa nastpujce

sposoby regulacji:
a) wsplna regulacja temperatury w pomieszczeniach

Regulacja wsplna. W tym przypadku wszystkie wownice s sterowane wg

tej samej nastawy termostatu, ktry umieszczony jest w najbardziej
reprezentatywnym temperaturowo pomieszczeniu.

b) indywidualna regulacja temperatury w pomieszczeniach

Gdy zachodzi potrzeba niezalenej regulacji temperatury w poszczeglnych

pomieszczeniach obsugiwanych przez rne wownice, naley zastosowa
rozdzielacze z wbudowanymi zaworami termostatycznymi. Sterowane s one
przez termostaty pokojowe za porednictwem siownikw elektrotermicznych.
Jeden termostat moe sterowa kilkoma siownikami, jeeli w pomieszczeniu
znajduje si kilka wownic.
 Regulacja indywidualna

c) wykorzystanie naciennych moduw regulacyjnych

Pojedyncze wownice ogrzewajce np. azienk mona regulowa lokalnie

poprzez tzw. nacienne moduy regulacyjne, wyposaone w zawr
termostatyczny, zintegrowany z nim odpowietrznik rczny oraz w gowic
termostatyczn. Modu regulacyjny montowany jest na powrocie wownicy.

Stosowane s dwa typy takich urzdze:

- lokalnie regulowana jest pojedyncza ptla zasilana obnionymi parametrami
- regulowana jest ptla zasilana wyszymi parametrami (jak dla grzejnikw
konwekcyjnych) wwczas modu regulacyjny wyposaony jest w dwa
zawory termostatyczne; pierwszy z nich obnia temp. wody zasilajcej
wownic (gowica termostatyczna posiada zakres regulacji 30 50oC),
natomiast drugi suy do regulacji temperatury w pomieszczeniu.
Rnica cinie midzy zasileniem a powrotem wystarcza z reguy do
odpowiedniej pracy wownicy o powierzchni podogi do 10 m2. Stosujc to
rozwizanie unika si kosztownego ukadu mieszajcego.
d) zjawisko samoregulacji

Wpyw okresowych zyskw ciepa jest czciowo ograniczony przez

samoregulacj ogrzewania podogowego. Polega ona na tym, e przy
wzrocie temperatury powietrza w pomieszczeniu maleje rnica midzy
temperatur podogi a temperatur powietrza, a co za tym idzie maleje
strumie ciepa oddawany przez podog. Przykadowo przy temperaturze
podogi 26oC i wzrocie temperatury powietrza o 2oC (z 20 do 22 oC),
strumie ciepa oddawanego do pomieszczenia maleje o 1/3 (strumie ciepa
proporcjonalny odpowiednio do t = 6K i t = 4K).

e) poczenie instalacji ogrzewania podogowego z ogrzewaniem

tradycyjnym - regulacja staowartociowa

Przy poczeniu ogrzewania podogowego z ogrzewaniem tradycyjnym

grzejnikowym o wyszej temperaturze zasilania naley zastosowa ukad
obnienia temperatury zasilania wownicy:
Termostatyczny zawr regulacyjny z czujnikiem przylgowym zapewnia, e
temperatura wody zasilajcej nie przekroczy temperatury zadanej.
Dodatkowym zabezpieczeniem jest termiczny wycznik pompy przy
temperaturze o 5oC wikszej ni nastawa gowicy zaworu termostatycznego.

Wymagania stawiane materiaom stosowanym przy wykaczaniu

podg (materiaom wykadzinowym)

W ogrzewaniu podogowym dopuszcza si stosowanie

nastpujcych wykadzin wykoczeniowych podogi:
a) kamie naturalny (granit, marmur itp.),
b) pytki ceramiczne,
c) wykadziny podogowe elastyczne (np. PVC),
d) wykadziny podogowe dywanowe,
e) parkiet gruboci do 10 mm.

Wykadziny elastyczne i dywanowe musz mie atest producenta,

e s dopuszczone do stosowania przy ogrzewaniu podogowym.
rednia wilgotno parkietu nie powinna by wiksza ni 8% 2%.
Opr cieplny warstwy nad rurami grzewczymi powinien by nie
wikszy ni 0,15 (m2K)/W. Poniewa opr cieplny warstw poniej
rur grzejnych powinien by dziesiciokrotnie wikszy, w przypadku
granicznym powinien wynosi 1,5 (m2K)/W. Do ukadania wykadzin
podogowych mog by stosowane jedynie materiay, ktre
wytrzymuj temperatur pracy systemu i zachowuj swoje
waciwoci niezalenie od podwyszonej temperatury.

Opr cieplny R [m2K/W] dla rnych rodzajw podg w zalenoci od

gruboci materiau stosowanego na wykadzin podogi
 2. System ogrzewania ciennego

Rury posiadaj specjaln barier antydyfuzyjn EVOH (alkohol

etylowinylowy) lub PVOH (alkohol poliwinylowy) zgodnie z norm
DIN 4726. Bariera antydyfuzyjna zabezpiecza instalacj przed
dyfuzj tlenu (korozja grzejnikw, kotw, wymiennikw).

Dane techniczne rury Uponor evalPEX-a.

System ogrzewania ciennego oraz budowa rury

Instalacj ogrzewania ciennego mona wykona w tak zwanym
systemie na mokro standardowy tynk oraz na sucho z
zastosowaniem pyt AL wykoczonych pytami gipsowo-
kartonowymi.

System na mokro System na sucho

Ogrzewanie cienne jako ogrzewanie paszczyznowe ma

podobne wasnoci do ogrzewania podogowego, z pewnymi
rnicami:

Temperatura powierzchni grzejnej moe wynosi do 35C -

wiksza wydajno cieplna.
Mona zastosowa mniejsze przykrycie rur ok. 1,5 cm
(w ogrzewaniu podogowym ok. 4,5 cm), dziki czemu powstaje
mniejsza bezwadno cieplna i jest moliwa lepsza regulacja
temperatury w pomieszczeniu. Moliwo zastosowania przy
renowacji budynkw (cakowita grubo 3-4 cm).
 Okadzina podogowa nie stanowi przeszkody, jakim jest jej opr
cieplny (w ogrzewaniu podogowym opr nie powinien
przekracza 0,15 m2K/W).
W okresie letnim moliwo zastosowania jako instalacji
chodzcej.
90% ciepa emitowane jest na drodze promieniowania, a 10% na
drodze konwekcji.

Przykad schematu instalacji Przekrj ciany z ogrzewaniem

ciennym
 3. Ogrzewanie podogowe elektryczne
Zasada dziaania polega na umieszczeniu w pododze kabli grzewczych,
ktre przekazuj przez podog ciepo do pomieszczenia. Ogrzewanie
podogowe moe by wykonane na dwa sposoby: jako ogrzewanie
bezporednie lub akumulacyjne. Rnica polega jedynie na gruboci wylewki
betonowej, ktra znajduje si nad elementem grzewczym.

Ogrzewanie podogowe bezporednie

System ten dziaa natychmiast po wczeniu, gdy kable grzewcze

umieszczone s tu pod pytami posadzki w warstwie zaprawy klejcej.
W zwizku z tym regulator temperatury na bieco wcza i wycza
ogrzewanie, aby utrzyma w pomieszczeniu temperatur zadan przez
uytkownika. Do tego typu ogrzewa zalicza si take podogi na legarach,
pod ktr pooono elektryczne kable grzewcze.

Charakterystyka:
praca w systemie jedno- lub dwutaryfowym,
2
moc jednostkowa od 80 do 160 W/m ,
moliwo regulacji temperatury pomieszczenia i jej okresowego
obniania.

Ogrzewanie elektryczne w pododze na legarach

Ogrzewanie podogowe akumulacyjne

System ten dziaa na zasadzie adowania ciepem wylewki betonowej w

czasie, gdy energia elektryczna ma nisz cen (z reguy 8 godzin w nocy i 2
godziny po poudniu) i stopniowym oddawaniu ciepa do pomieszczenia.
W odrnieniu od bezporedniego ogrzewania podogowego kable grzewcze
nie znajduj si tu pod powierzchnia, lecz maja nad sob 7 do 10 cm
betonowej wylewki, ktra jest akumulatorem ciepa. Dlatego w tym systemie
nie ma moliwoci bezporedniej regulacji temperatury. Ciepa
zmagazynowanego w pododze nie da si zatrzyma i czasem powoduje to
niepotrzebny wzrost temperatury w pomieszczeniu. Jedyna moliwo
zapanowania nad zuyciem energii, to regulacja czasu adowania. Ukad
sterowania adowaniem w zalenoci od warunkw pogodowych ustala
potrzebny czas adowania.

Charakterystyka:
praca w systemie dwutaryfowym,
2
moc jednostkowa od 100 do 160 W/m ,
brak jakiejkolwiek moliwoci regulacji temperatury pomieszczenia,
pogodowa automatyka adowania.

Przekrj elektrycznej akumulacyjnej podogi grzejnej

1. Dwie yy grzejne oporowe
2. Podstawowa izolacja z teflonu AFLON
3. Dodatkowa izolacja usieciowanego
polietylenu XLPE
4. Ekran ochronny z 14 cynkowanych
drutw miedzianych 0,3 mm
5. Folia aluminiowa
6. Powoka zewntrzna z
polipropylen / polietylen
1. ya grzejna skrtka trzech drutw
oporowych
2. Podstawowa izolacja z usieciowanego
polietylenu XLPE
3. Ekran ochronny z 14 cynkowanych
drutw miedzianych 0,3 mm
4. Folia aluminiowa
5. Powoka zewntrzna z PVC ciepo
odpornego

Przykady kabli grzejnych:

2-yowe (jednostronnie zasilane) 1-yowe (dwustronnie zasilane)

Przykady mat grzejnych

 Mata grzejna

Warianty uoenia mat grzejnych

Przykady zastosowa mat grzejnych
Przykady zastosowania niskotemperaturowego wodnego systemu
grzewczego

Ogrzewanie parkingw Ogrzewanie boiska pikarskiego

System ten stosowany jest do podgrzewania pyt obiektw

sportowych (w tym boisk pikarskich), cigw pieszych, jezdni,
podjazdw do obiektw publicznych, szpitali, przedszkoli itp.
System przy staej pracy jest w stanie utrzyma powierzchni
boiska w stanie niezamarzajcym, a take zapobiec gromadzeniu
si niegu. Dla standardowego boiska dana moc cieplna wynosi
12002000 kW, wymagana temperatura zasilania wynosi ok. 35C.
System stosuje si take do podgrzewania pasw startowych
lotnisk, hangarw lotniczych itd. System ten eliminuje konieczno
odnieania i usuwania lodu, zapewniajc czyst i such
powierzchni. Zwykle rozstaw rur wynosi okoo 25 cm, co
zapewnia w miar rwnomierny rozkad temperatury na powierzchni
gruntu. Czynnikiem grzewczym jest mieszanina wody i glikolu, co
zabezpiecza medium przed ewentualnym zamroeniem.
Temperatur czynnika grzewczego dobieramy tak, aby na
ogrzewanej powierzchni bya temperatura nieco powyej 0C. Jest
to zwykle okoo +5C. Przy tym zaoeniu temperatura czynnika
grzewczego wynosi zwykle od +25C do maksymalnie + 45C.
Zalecany spadek temperatury na ptli grzewczej to okoo 15C.
4. Obliczenia wodnych ogrzewa podogowych

Zaoenia wstpne:

maksymalna temperatura podogi dla strefy pobytowej 29oC, dla

strefy brzegowej 35oC, w azience 33oC,
minimalna prdko przepywu wody w wownicy w = 0,15 m/s,
temperatura wody zasilajcej 35 55oC,
maksymalny spadek temperatury wody dla strefy pobytowej
t = 10 K, w strefie brzegowej t = 6 K (dla strefy brzegowej
ogrzewanej oddzieln wownic),
maksymalne opory przepywu w pojedynczej wownicy
pmax = 20 kPa,
maksymalna dugo wownicy l = 120 m.

Wskazwki do projektowania:

minimalna grubo pyty grzejnej 0,065 m,

minimalna odlego uoenia wownic od ciany
pomieszczenia 0,15 m,
rozstaw rur (modu a) w strefie brzegowej przyjmuje si 0,10 lub
0,15 m, a w strefie pobytowej 0,20; 0,25; 0,30; 0,35 m,
szeroko strefy brzegowej 0,60 - 1,00 m.
 4.1. Metodyka oblicze dla pomieszcze bez strefy brzegowej

4.1.1. Obliczenie orientacyjnej gstoci strum. ciepa z 1 m2 podogi

Q&
q or = [ W/m 2 ]
F

qor - orientacyjna gsto strumienia ciepa [W/m2],

Q& - straty ciepa pomieszczenia [W],
F - przewidziana do ogrzewania powierzchnia podogi [m2].
Do dalszych oblicze przyjmuje si pomieszczenie, w ktrym qor jest
najwiksze (z wyczeniem azienki, gdzie najczciej wymagane jest
zastosowanie dodatkowego grzejnika). Dobra wykadzin podogow
oraz odczyta z tablicy 4.1 warto oporu cieplnego R.

4.1.2. Zaoenie temperatury zasilania i powrotu instalacji

i obliczenie redniej rnicy temperatury

(t z + tp )
t r = ti
2
tr - rednia rnica temperatury midzy czynnikiem grzewczym a
temperatur pomieszczenia [K],
tz - temperatura zasilania [oC],
tp - temperatura powrotu [oC],
ti - temperatura wewntrzna pomieszczenia [oC].

Wartoci tr dla najczciej stosowanych przypadkw podano w tablicy 4.2:

4.1.3. Z tablicy 4.3 wybra modu uoenia rur a, dla ktrego q qor
oraz nie jest przekroczona dopuszczalna temperatura podogi
(dla temperatury pomieszczenia ti = 25oC odczytan
temperatur podogi naley zwikszy o 4oC. Gsto
strumienia ciepa nie ulega zmianie).
4.1.4. Obliczy wydajno ciepln z 1 mb wownicy oraz
wymagan jej dugo

ql = qa [ W/m]

ql - wydajno cieplna z 1 mb wownicy, [W/m],

q - rzeczywista gsto strumienia ciepa, [W/m2],
a - modu uoenia rur, [m].

Q&
l= [ m]
ql

l - dugo wownicy, [m],

Q& - straty ciepa pomieszczenia, [W],
ql - wydajno cieplna z 1 mb wownicy, [W/m].

Orientacyjne zapotrzebowanie rury w zalenoci od moduu jej

uoenia podane jest w tablicy 4.4.

4.1.5. Jeeli l > 120 m wownic naley podzieli na kilka

obwodw, dla ktrych przeprowadza si oddzielne obliczenia
cieplne i hydrauliczne, wyznaczajc ilo ciepa oddawan
przez te wownice

F
Qi = Q& i [W]
F

Q& i - ciepo oddawane przez i - t wownic, [W],

Fi - powierzchnia podogi zajmowana przez i - t wownic, [m2],
F - cakowita powierzchnia podogi, [m2].

Temperatura zasilenia dla wownic poczonych rwnolegle jest

jednakowa.
4.1.6. Przy obliczeniach wydajnoci cieplnych wownic
ogrzewajcych pomieszczenia, przez ktre prowadzone s
odcinki tranzytowe przyjmuje si zapotrzebowanie cieplne
danego pomieszczenia pomniejszone o zyski ciepa od
przewodw tranzytowych

Q& = Q& Q& tr = Q& ltr ql [ W]

Q& - straty cieplne pomieszczenia pomniejszone o zyski z tranzytw, [W],

Q& tr - zyski ciepa od odcinkw tranzytowych wownicy, [W],
ltr - dugoci odcinkw tranzytowych wownicy, [m].

4.1.7. Narysowanie wownicy na rzucie poziomym pomieszczenia

(dugo rzeczywista) oraz obliczenie strumienia masy wody:

0,86Q&
m& = [kg/h]
t
t - rnica temp. midzy zasilaniem i powrotem czynnika, [K].

4.1.8. Obliczenie oporw przepywu wody przez wownic

p = Rl + Z [Pa ]
R - jednostkowy liniowy spadek cinienia [Pa/m], wg tablicy 4.5.

Przy obliczaniu oporw miejscowych naley przyj wspczynnik oporw

miejscowych = 0,5 dla pojedynczego kolana wownicy:

Z = Z1 [Pa ]

Z - opory miejscowe [Pa],

Z1 - jednostkowe opory miejscowe danej wownicy,
- wspczynnik oporw miejscowych, wg tablicy 4.6.

Jeeli p > 20 kPa, wownic nale podzieli na krtsze odcinki

i powtrzy obliczenia cieplne i hydrauliczne dla kadego z nich.
4.1.9. Strumie objtoci i wysoko podnoszenia pompy
obiegowej
n
1,1 m& i
1,1p
V&i = i =1
3600 [m 3 /h ]; Hp = [mH 2O]
g
n liczba ptli obsugiwanych przez pomp obiegow,
rednia gsto czynnika grzejnego, [kg/m3].

4.2. Metodyka oblicze dla pomieszcze ze stref brzegow

4.2.1. Dobra wykadzin podogow, a nastpnie odczyta z tabeli

4.1 odpowiadajc jej warto R oporu cieplnego. Wstpnie
zaoy, e strefa brzegowa i pobytowa ogrzewane s t
sam wownic.

4.2.2. Okreli powierzchni Fb [m2] jak zajmie strefa brzegowa

(dugo powinna by rwna dugoci ciany zewntrznej,
szeroko 0,6 - 1,0 m), oraz powierzchni Fp [m2] jak
zajmuje strefa pobytowa.

4.2.3. Obliczy redni rnic temperatur tr wg punktu 4.1.2.

4.2.4. Zaoy modu uoenia rur 0,10 lub 0,15 [m], odczyta z
tablicy 4.3 gsto strumienia ciepa w strefie brzegowej qb
[W]. Nie wolno przekroczy maksymalnej temperatury
podogi w strefie brzegowej 35 [oC].

4.2.5. Obliczy wydajno ciepln grzejnika podogowego w strefie

brzegowej

Q& b = q b Fb [ W ]
qb - gsto strumienia ciepa w strefie brzegowej, [W/m2],
Fb - powierzchnia strefy brzegowej, [m2].
4.2.6. Obliczy wydajno ciepln z 1 mb wownicy w strefie
brzegowej oraz dugo wownicy w tej strefie

qlb = qb ab [ W/m ]
ab - modu uoenia rur w strefie brzegowej, m.

Q& b
lb = [m]
qlb
4.2.7. Obliczy wydajno ciepln grzejnika podogowego w strefie
pobytowej oraz orientacyjn gsto strumienia ciepa dla tej
strefy

Q& p = Q& Q& b [ W ]

Q& p
q p or = [ W/m 2 ]
Fp

Fp - powierzchnia strefy pobytowej, [m2].

4.2.8. Dalsze obliczenia wykona wg punktw 4.1.3 4.1.4

4.2.9. Cakowita dugo wownicy

l = lb + l p [m]

4.2.10. Obliczenia hydrauliczne przeprowadzi jak w punktach

4.1.7 4.1.9

Jeeli cakowita dugo wownicy (wraz ze stref brzegow)

l > 120 m lub opory przepywu przekraczaj p = 20 kPa, stref
brzegow naley zaprojektowa jako oddzieln wownic
(z zalecanym spadkiem temperatury wody dla tej strefy t = 6 K).
 Tablice do ogrzewa podogowych wodnych

Tab. 4.1. Przyblione wartoci oporu cieplnego R

w zalenoci od wykadziny

Tab. 4.2. Wartoci redniej rnicy temperatur tr midzy temperatur

czynnika grzewczego a temperatur pomieszczenia dla rnych ti
( t = t z t p )
Tab. 4.3. Gsto strumienia ciepa q oddawanego przez podog w zalenoci od oporu
cieplnego R i moduu uoenia rur a dla temperatury pomieszczenia ti = 20oC
c.d. Tab. 4.3.
Tab. 4.4. Orientacyjne zapotrzebowanie rury 162
w zalenoci od moduu ukadania a
Tab. 4.5. Jednostkowy liniowy spadek cinienia w rurach wielowarstwowych
c.d. Tab. 4.5.
c.d. Tab. 4.5.
c.d. Tab. 4.5.
Tab. 4.6. Wartoci oporw miejscowych Z1 dla =1
w przewodach ogrzewa wodnych
 4.3. Metodyka oblicze przy wykorzystaniu wykresw

4.3.1. Wyznaczenie niezbdnej jednostkowej mocy cieplnej:

Q&
qo = [ W/m 2 ]
Fg

4.3.2. Sprawdzenie temperatury powierzchni podogi rys. 4.1

4.3.3. Dla ustalonej wartoci R i przyjtego rozstawu rur a naley

odczyta z rys. 4.2 warto wspczynnika korekcyjnego K

Wstpne oszacowanie odstpu midzy rurami:

qo 50 [ W/m 2 ] a = 0,30 [ m]
50 < qo 70 [ W/m 2 ] a = 0,20 [ m]
70 < qo 90 [ W/m 2 ] a = 0,15 [ m]
qo > 90 [ W/m 2 ] a = 0,10 [ m ]

Skorygowana warto gstoci strumienia ciepa:

q = qo K [ W/m 2 ]

4.3.4. Okrelenie wymaganej redniej arytmetycznej rnicy

temperatury dla grzejnika tar rys. 4.3

4.3.5. Okrelenie wymaganego spadku temperatury wody t

w wownicy (w funkcji tar oraz t1) rys. 4.4.
Optymalna warto t wynosi 10K

4.3.6. Wyznaczenie orientacyjnej dugoci wownicy (L = Fg / a),

strumienia masy czynnika ( m& = 0,86Q& / t ) oraz strat cinienia
(rys. 4.5); Fg powierzchnia grzejnika (podogi), m2.
 Wykresy do ogrzewa podogowych wodnych

Rys. 4.1. Okrelenie redniej temperatury powierzchni podogi (temperatura

ta nie moe przekracza wartoci dopuszczalnej)
Rys. 4.2. Okrelenie wartoci wspczynnika korekcyjnego K dla grzejnikw podogowych
z rur polibutylenowych dz / dw = 12,7 / 9,6
 tar [K]

Rys. 4.3. Okrelenie redniej arytmetycznej rnicy temperatury dla rur

grzejnikw podogowych wykonanych z tworzywa sztucznego
Rys. 4.4. Okrelenie wymaganego spadku temperatury t
czynnika grzejnego w wownicy;
tz temperatura czynnika grzejnego na zasilaniu,
ti obliczeniowa temperatura pomieszczenia
Rys. 4.5. Okrelenie strat cinienia w wownicy z rur polibutylenowych
 5. Obliczenia elektrycznych ogrzewa podogowych
5.1. Z nomogramu 5.1 wyznaczy jednostkow moc ciepln; lub za
pomoc wzoru:
Q&
qo = [ W/m 2 ]
Fg

Fg powierzchnia grzejnika (podogi), m2.

5.2. Z nomogramu 5.2 wyznaczy temperatur podogi

Jeli temperatura podogi tp przekracza warto dopuszczaln, to

zastosowanie w tym pomieszczeniu grzejnika podogowego nie jest
zalecane. W celu obnienia temperatury podogi naley rozway
moliwo dodatkowego ocieplenia przegrd zewntrznych.

5.3. Wybr typu i dugoci przewodu grzejnego oraz jego

rozmieszczenia (rozstawu a = Fg / L) nomogram 5.3

Wymagana moc cieplna przewodu:

Q& k = 1,1Q& [ W ]
(ok. 10% mocy cieplnej z grzejnika podogowego to strata do dou)
Naley wybiera przewody tak (moliwie najkrtsze), aby ich moc
jednostkowa q1 odpowiadaa mocy przewodw dostarczanych przez
producentw.

5.4. Sprawdzenie dopuszczalnej temperatury przewodu

Z nomogramu 5.4 wyznaczy wspczynnik korekcyjny K. Zastpcza

jednostkowa moc cieplna grzejnika wynosi wwczas:

qz = K qo [W/m2]

Z nomogramu 5.5 wyznaczy, w funkcji qz oraz a, temperatur przewodu

grzejnego. W przypadku przekroczenia tkmax (np. tkmax = 70oC) naley
wybra kabel o mniejszej mocy jednostkowej q [W/m] (duszy kabel).
 Wykresy do ogrzewa podogowych elektrycznych

Rys. 5.1. Okrelenie jednostkowej mocy cieplnej grzejnika podogowego

Rys. 5.2. Okrelenie temperatury powierzchni podogi
Rys. 5.3. Wybr typu przewodu grzejnego i okrelenie jego dugoci
Rys. 5.4. Wyznaczanie wspczynnika korekcyjnego K uwzgldniajcego opr cieplny dodatkowego
pokrycia pyty grzejnej
 Temperatura tk dla rnej temperatury w pomieszczeniu ti
i rnego rozstawu przewodw grzejnych a

Rys. 5.5. Okrelenie temperatury przewodu grzejnego (tkmax = 70oC)

6. Przykadowe koszty