Konstrukcje Drewniane - Obliczenia Statyczne I Projektowanie WG ENV 1995-1-11993

Konstrukcje drewniane-Obliczenia statyczne i projektowanie Page 1 of 98
ABSTRAKT NORMY
TUMACZENIE ABSTRAKTU
PRZEDMOWA
1. WST P
1.1. Przedmiot normy.
1.2. Zakres stosowania normy.
1.3. Definicje.
1.4. Jednostki miar.
1.5. Symbole
1.6. Normy powoane.
1.7. Trwao konstrukcji.
1.8. Wymagania oglne dotycz ce wykonywania konstrukcji drewnianych.
2. MATERIAY
2.1. Postanowienia oglne.
2.2. Drewno lite.
2.3. Drewno klejone warstwowo.
2.4. Sklejka.
2.5. Pyty wirowe.
2.6. Twarde pyty pil niowe.
2.7. Kleje.
3. ZASADY PROJEKTOWANIA
3.1. Wymagania podstawowe.
3.2. Wa ciwo ci materiaw.
3.3. Obliczanie si wewn trznych.
3.4. Sprawdzanie stanw granicznych no no ci.
3.5. Sprawdzenie stanw granicznych u ytkowalno ci.
3.6. Minimalne przekroje elementw z drewna litego.
3.7. Osabienia przekrojw.
4. STANY GRANICZNE NO NO CI.
4.1. Postanowienia oglne(*)).
4.2. Wymagania dodatkowe.
5. STANY GRANICZNE U YTKOWALNO CI
5.1. Wymagania oglne.
5.2. Warto ci graniczne ugi .
5.3. Obliczanie ugi .
6. Elementy zo one.
http://127.0.0.1:49152/lpAbc/lpext.dll/m_psbud/norma/prawob_1/pnb03150.html 2007-03-15
6.1. Belki klejone z cienkimi ciankami.

6.2. Belki klejone z cienkimi pasami.
6.3. Belki zo one z zastosowaniem cznikw mechanicznych.
6.4. Supy klejone i supy zo one z zastosowaniem cznikw mechanicznych.
6.5. D wigary zo one z zastosowaniem pytek kolczastych.
6.6. Dachowe ukady tarczowe.
6.7. Tarczowe t niki cienne.
7. Z CZA
7.2. Podatno z czy na czniki trzpieniowe.
7.3. No no poprzeczna cznikw trzpieniowych.
7.4. Z cza na gwo dzie.
7.5. Z cza na zszywki.
7.6. Z cza na ruby.
7.7. Z cza na sworznie.
7.8. Z cza na wkr ty.
7.9. Z cza na pytki kolczaste.
7.10. Z cza na pier cienie z bate.
Za cznik Z-2.2.3. (normatywny).
sierpie 2000
POLSKI KOMITET POLSKA NORMA PN-B-03150

NORMALIZACYJNY
Konstrukcje drewniane Zamiast
PN-81/B-03150/00
PN-81/B-03150/01
PN-81/B-03150/02
PN-81/B-03150/03
ICS 91.080.20
Timber structures Obliczenia statyczne i projektowanie Grupa katalogowa
Calculation and design rules ICS 91.080.20
nr ref. PN.B-03150:2000
Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny dnia 11 sierpnia 2000 r.
(Uchwaa nr 20/2000-o)
ABSTRAKT NORMY
Podano oglne zasady oblicze statycznych i projektowania konstrukcji budowlanych z drewna
i/lub materiaw drewnopochodnych. Tre normy podzielono na siedem rozdziaw dotycz cych:
okre le i oznacze , materiaw, zasad projektowania, stanw granicznych no no ci i
u ytkowalno ci, elementw zo onych, z czy. Przyj te zasady oparte zostay na EUROCODE 5
(ENV 1995-1-1:1993).
TUMACZENIE ABSTRAKTU
This standard applies to the calculation and design rules of timber structures made of wood and/or
wood based panels. It consist of seven chapters, including definitions and marking, materials,
general rules of designing, ultimate limit states serviceability components, joints. Accepted rules
are based on EUROCODE 5 (ENV 1995-1-1:1993).
PRZEDMOWA
Norma obejmuje projektowanie konstrukcji budowlanych z drewna i materiaw
drewnopochodnych.
Norma zostaa opracowana w oparciu o ENV 1995-1-1:Eurocode 5 Design of timber structures.
Part 1.1 General rules and rules for buildings.
W normie przyj to zasady oznacze , numeracji rozdziaw, wzorw i rysunkw przyj te w
Eurocode 5.
Norma zawiera za czniki normatywne, ktrych numeracja odpowiada numeracji rozdziaw, w
ktrych zostay powoane.
Norma nie obejmuje projektowania obiektw z uwzgl dnieniem zagadnie ochrony przed ogniem.
Istotne zmiany w stosunku do PN-81/B-03150.00.01.02.03:
zmieniono zasady okre lania warto ci obliczeniowych wa ciwo ci materiaw,
zmieniono zasady oblicze elementw ciskanych i zginanych z drewna litego i klejonego
warstwowo oraz elementw zo onych na czniki podatne,
zmieniono zasady obliczania no no ci i rozmieszczania cznikw trzpieniowych.
1. WST P
1.1. Przedmiot normy.
Przedmiotem normy s zasady oblicze statycznych i projektowania konstrukcji budowlanych z

drewna i materiaw drewnopochodnych.
1.2. Zakres stosowania normy.
Norm stosuje si przy projektowaniu konstrukcji drewnianych, tj. konstrukcji wykonanych z

drewna litego, klejonego warstwowo oraz z pyt drewnopochodnych czonych za pomoc kleju
lub cznikw mechanicznych.
Norma nie obejmuje projektowania budownictwa mostowego i budowy podpr linii
elektroenergetycznych, a tak e konstrukcji na terenach poddanych eksploatacji grniczej. Norma
nie obejmuje sprawdzania konstrukcji z uwagi na zagadnienia ogniowe.
1.3. Definicje.
1.3.1
drewno klejone warstwowo element konstrukcyjny wytworzony przez sklejenie warstw
drewna o rwnolegym ukadzie wkien
1.3.2
klasa drewna cecha jako ci drewna odpowiadaj ca warto ci wytrzymao ci charakterystycznej
na zginanie (np. C30)
1.3.3
sklejka symetryczna pyta sklejona z nieparzystej liczby warstw forniru, w ktrej wewn trzne i
zewn trzne warstwy s , z uwagi na grubo i rodzaj, symetryczne wzgl dem warstwy rodkowej
1.3.4
sworze pr t o przekroju okr gym, zwykle stalowy, mieszcz cy si w ci le dopasowanych
otworach i stosowany w celu przenoszenia obci e prostopadych do osi pr ta
1.3.5
ustabilizowana zawarto wilgoci zawarto wilgoci, przy ktrej drewno ani nie traci, ani nie
pobiera wilgoci z powietrza
1.3.6
wymiar nominalny wymiar podany jako po dany przy okre lonej zawarto ci wilgoci, do
ktrego odnosz si odchyki, w idealnym przypadku rwne zeru
1.3.7
wilgotno bezwzgl dna stosunek masy wody zawartej w materiale (np. w drewnie) do masy
suchego materiau, zwykle wyra ony w procentach
1.4. Jednostki miar.
W obliczeniach nale y stosowa legalne jednostki miar zgodnie z mi dzynarodowym ukadem

jednostek SI.
1.5. Symbole
1.5.1. Du e litery aci skie.

A, oddziaywanie wyj tkowe, pole przekroju
Ad, obliczeniowe pole przekroju poprzecznego
Aef, efektywne pole kontaktu pytki kolczastej z drewnem elementu czonego
Af, pole przekroju jednej ga zi supa wieloga ziowego
An, pole przekroju netto
Atot, cakowite pole przekroju supa wieloga ziowego
C, sztywno spr ysta elementu usztywniaj cego
Cd, obliczeniowa graniczna warto efektw oddziaywa zewn trznych o warto ci

charakterystycznej
DM, sia dziaaj ca na sworze wywoana momentem zginaj cym
DN, sia dziaaj ca na sworze wywoana si podu n
DQ, sia dziaaj ca na sworze wywoana si poprzeczn
E, modu spr ysto ci

Ed, obliczeniowy efekt oddziaywa zewn trznych o warto ci charakterystycznej
E0,05, 5% kwantyl moduu spr ysto ci wzdu wkien
E0,mean, warto rednia moduu spr ysto ci wzdu wkien
E90,mean, warto rednia moduu spr ysto ci w poprzek wkien
F, sia, oddziaywanie
Fc, sia ciskaj ca
Fc,d, sia ciskaj ca o warto ci obliczeniowej
FM, sia w z czu wywoana dziaaniem momentu zginaj cego
Fr,d, minimalna sia do przeniesienia w z czu dziaaj ca w dowolnym kierunku
Ft, sia rozci gaj ca
Ft,d, sia rozci gaj ca o warto ci obliczeniowej
G, oddziaywanie stae
Gmean, warto rednia moduu odksztacenia postaciowego
I, moment bezwadno ci przekroju

Ief, zast pczy moment bezwadno ci przekroju zo onego
If, moment bezwadno ci przekroju jednej ga zi pr ta wieloga ziowego wzgl dem jej rodka
ci ko ci
Itot, cakowity moment bezwadno ci pr ta wieloga ziowego
K, modu podatno ci z czy przy zastosowaniu cznikw mechanicznych

Kser, dora ny (chwilowy) modu podatno ci z czy przy zastosowaniu cznikw
mechanicznych w stanie granicznym u ytkowalno ci
Ku, dora ny (chwilowy) modu podatno ci z czy przy zastosowaniu cznikw mechanicznych
w stanie granicznym no no ci
L, rozpi to belki, wysi g wspornika
M, moment zginaj cy
M(x), moment zginaj cy o warto ci zmieniaj cej si wzdu osi belki
Map,d, moment zginaj cy w kalenicy wywoany dziaaniem obci enia obliczeniowego
Md, warto obliczeniowa momentu zginaj cego, moment zginaj cy w przewi zkach pr ta
wieloga ziowego
My,d, moment uplastycznienia cznika wywoany dziaaniem obci enia obliczeniowego
N, sia podu na
Nd, obliczeniowa sia podu na
Q, oddziaywanie zmienne
R, no no
Rd, obliczeniowa warto no no ci elementu lub cznika
Sd, sia wewn trzna wywoana oddziaywaniem o warto ci obliczeniowej
Td, sia poprzeczna w przewi zkach pr ta wieloga ziowego
V, obj to rozci ganego fragmentu konstrukcji, sia poprzeczna

V(x), sia poprzeczna o warto ci zmieniaj cej si wzdu osi belki x
Vd, sia poprzeczna wywoana obci eniem obliczeniowym
V0, obj to odniesienia
X, wa ciwo materiau
Xk, warto charakterystyczna wa ciwo ci materiau
Xd, warto obliczeniowa wa ciwo ci materiau
1.5.2. Mae litery aci skie.

a, liniowa wielko geometryczna; odlego odcinka na ktrym przyo one jest obci enie
prostopade do wkien, od kraw dzi elementu; odlego mi dzy elementami usztywniaj cymi;
osiowy rozstaw ga zi supa wieloga ziowego; rozstaw cznikw trzpieniowych wzdu wkien
b, szeroko
be, odlego kraw dzi obci onej od cznika najbardziej oddalonego
bef, szeroko obliczeniowa pasa pyty z ebrami podu nymi
bi, szeroko arkusza i t nika (tarczy)
bl, szeroko najszerszego arkusza t nika (tarczy)
d, rednica trzpienia cznika

e, rozstaw cznikw; mimo rd po czenia ga zi skratowania ze supem wieloga ziowym
ea, mimo rd niezamierzony (przypadkowy)
f, wytrzymao ; strzaka uku

fc,0,d, wytrzymao obliczeniowa na ciskanie wzdu wkien
fc,90,d, wytrzymao obliczeniowa na ciskanie prostopade do wkien
fc,w,d; ft,w,d, wytrzymao obliczeniowa na ciskanie i rozci ganie rodnika lub cianek
bocznych przekroju zo onego
fh,k, wytrzymao charakterystyczna na docisk
fh,d, wytrzymao obliczeniowa na docisk
fm,k, wytrzymao charakterystyczna na zginanie
fm,d, wytrzymao obliczeniowa na zginanie
fm,y,d; fm,z,d, wytrzymao obliczeniowa na zginanie wzdu osi gwnych y i z
ft,0,d, wytrzymao obliczeniowa na rozci ganie wzdu wkien
ft,0,k, wytrzymao charakterystyczna na rozci ganie wzdu wkien
ft,90,d, wytrzymao obliczeniowa na rozci ganie prostopade do wkien
ft,90,k, wytrzymao charakterystyczna na rozci ganie prostopade do wkien
fv,d, wytrzymao obliczeniowa na cinanie
fv,k, wytrzymao charakterystyczna na cinanie
fv,0,d, wytrzymao obliczeniowa na cinanie rwnolege do wkien rodnika lub pyty pasw
przekroju zo onego
fv,0,k, wytrzymao charakterystyczna na cinanie rwnolege do wkien rodnika lub pyty
pasw przekroju zo onego
fv,90,d, wytrzymao obliczeniowa na cinanie prostopade do wkien rodnika lub pyty pasw
przekroju zo onego
fv,90,k, wytrzymao charakterystyczna na cinanie prostopade do wkien rodnika lub pyty
pasw przekroju zo onego
h, wysoko przekroju
hap, wysoko d wigara w kalenicy
he, wysoko przekroju podci tego przy podporze
hf, wysoko pasa belki o przekroju zo onym
hi, wysoko ci elementw belek zo onych (i = 1,2,3)
hp, wysoko belki na podporze
hw, wysoko rodnika
i, promie bezwadno ci przekroju; nachylenie skosu belki podci tej przy podporze
k, wspczynnik
kc, wspczynnik wyboczeniowy
kcrit, wspczynnik stateczno ci gi tnej
kc,90, wspczynnik zwi kszaj cy wytrzymao na ciskanie prostopade do wkien
kdef, wspczynnik uwzgl dniaj cy przyrost przemieszczenia w czasie na skutek pezania i

zmian wilgotno ci
kh, wspczynnik zwi kszaj cy wytrzymao elementw z drewna litego lub klejonego
warstwowo o maym przekroju poprzecznym
kmod, wspczynnik modyfikuj cy parametry wytrzymao ciowe z uwagi na czas trwania
obci enia i zmiany wilgotno ci materiau
kr, wspczynnik uwzgl dniaj cy zmniejszenie no no ci na skutek zginania wkien przy
produkcji drewna klejonego warstwowo
kv, wspczynnik uwzgl dniaj cy wpyw podci cia przy podporze na wytrzymao na cinanie
kvol, wspczynnik uwzgl dniany przy skr caniu
l, rozpi to ; dugo pytki; dugo pytki w kierunku analizowanego przekroju

l1, rozstaw osiowy przewi zek
lc, dugo ciskanego pasa uku; rozstaw st e bocznych pasa ciskanego; odlego mi dzy
przekrojami zabezpieczonymi przed obrotem i przemieszczeniem bocznym
lw, dugo wyboczeniowa
m, liczba prz se
n, liczba; liczba paszczyzn cinania; liczba gwo dzi
qd, obci enie obliczeniowe rwnomiernie rozo one
r, promie krzywizny
s, rozstaw cznikw; dugo poowy uku mierzona w rozwini ciu osi
t, grubo tarcicy
tw, grubo cianki w belkach zo onych
t1; t2, grubo ci elementw skadowych z cza; g boko zakotwienia cznika
u, przemieszczenie, ugi cie

ufin, przemieszczenie, ugi cie ko cowe
uinst, przemieszczenie, ugi cie chwilowe (dora ne)
unet, ugi cie wynikowe (poni ej prostej cz cej podpory belki)
uo, wygi cie konstrukcyjne belki
uM; uV, ugi cie belki swobodnie podpartej wywoane dziaaniem odpowiednio momentu
zginaj cego i siy poprzecznej
uz; uy, skadowe ugi cia belek przy zginaniu uko nym odpowiednio w dwch prostopadych
kierunkach
u1, ugi cie wywoane obci eniem staym
u2, ugi cie wywoane obci eniem zmiennym
x; y; z, osie gwne
1.5.3. Litery greckie.
, k t nachylenia przekroju, stosunek
, k t, stosunek
c, wspczynnik uwzgl dniaj cy prostoliniowo elementw ciskanych
, cz ciowy wspczynnik bezpiecze stwa wa ciwo ci materiau

, smuko
ef, smuko zast pcza pr ta
m, smuko sprowadzona przy zginaniu
rel, smuko sprowadzona przy ciskaniu
z, smuko pasa elementu zo onego
i, wspczynnik kombinacji obci e
, wspczynnik uwzgl dniaj cy rodzaj zastosowanego cznika przy obliczaniu supw

zo onych; wspczynnik do obliczania napr e przy skr caniu belek
1, wspczynnik uwzgl dniaj cy wpyw si poprzecznych na ugi cia belek
k, g sto charakterystyczna materiau
mean, g sto rednia materiau
, napr enie normalne
c,0,d, napr enie obliczeniowe ciskaj ce w kierunku rwnolegym do wkien
c,90,d, napr enie obliczeniowe ciskaj ce w kierunku prostopadym do wkien
c, ,d, napr enie obliczeniowe ciskaj ce pod k tem do wkien
c,crit, napr enie krytyczne przy ciskaniu
f,c,d, rednie napr enie obliczeniowe ciskaj ce w pasie elementu o przekroju zo onym
f,c,max,d, maksymalne napr enie obliczeniowe ciskaj ce w pasie elementu o przekroju

zo onym
f,t,d, rednie napr enie obliczeniowe rozci gaj ce w pasie elementu o przekroju zo onym
f,t,max,d, maksymalne napr enie obliczeniowe rozci gaj ce w pasie elementu o przekroju
zo onym
m,crit, napr enie krytyczne przy zginaniu
m,d, napr enie obliczeniowe od zginania
m,0,d, napr enie obliczeniowe od zginania na prostej kraw dzi d wigara trapezowego
m, ,d, napr enie obliczeniowe od zginania na nachylonej kraw dzi d wigara trapezowego
t,0,d, napr enie obliczeniowe przy rozci ganiu rwnolegym do wkien
t,90,d, napr enie obliczeniowe przy rozci ganiu prostopadym do wkien
w,c,d, napr enie obliczeniowe ciskaj ce rodnik lub cianki boczne belek o przekroju
zo onym
w,t,d,
napr enie obliczeniowe rozci gaj ce rodnik lub cianki boczne belek o przekroju
zo onym
, napr enie styczne
d, napr enie obliczeniowe cinaj ce
F, jednostkowa no no zakotwienia pytki z uwagi na si podu n
M, jednostkowa no no zakotwienia pytki z uwagi na moment zginaj cy
mean,d, napr enie obliczeniowe cinaj ce wyznaczone przy zao eniu rwnomiernego rozkadu
napr e
tor,d, napr enie obliczeniowe przy skr caniu
, wspczynnik wyboczeniowy elementw ciskanych
1.6. Normy powoane.
PN-82/B-02000 Obci enia budowli Zasady ustalania warto ci.

PN-82/B-02001 Obci enia budowli Obci enia stae.
PN-82/B-02003 Obci enia budowli Obci enia zmienne technologiczne Podstawowe
obci enia technologiczne i monta owe.
PN-86/B-02005 Obci enia budowli Obci enia suwnicami pomostowymi, wci garkami i
wci gnikami.
PN-80/B-02010 Obci enia w obliczeniach statycznych Obci enie niegiem.
PN-77/B-02011 Obci enia w obliczeniach statycznych Obci enie wiatrem.
PN-87/B-02013 Obci enia budowli Obci enia zmienne rodowiskowe Obci enie
oblodzeniem.
PN-90/B-03000 Projekty budowlane Obliczenia statyczne.
PN-76/B-03001 Konstrukcje i podo a budowli Oglne zasady oblicze .
PN-81/B-03020 Grunty budowlane Posadowienie bezpo rednie budowli Obliczenia statyczne i
projektowanie.
PN-82/D-94021 Tarcica iglasta konstrukcyjna sortowana metodami wytrzymao ciowymi.
PN-EN 300:2000 Pyty o wirach orientowanych (OSB) Definicje, klasyfikacja i specyfikacja.
PN-EN 301:1994 Kleje na bazie fenolo- i aminoplastw do drewnianych konstrukcji no nych
Klasyfikacja i wymagania u ytkowe.
PN-EN 310:1994 Pyty drewnopochodne Oznaczanie moduu spr ysto ci przy zginaniu i
wytrzymao ci na zginanie.
PN-EN 312-4:2000 Pyty wirowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt przenosz cych
obci enia, u ytkowanych w warunkach suchych.
PN-EN 312-5:2000 Pyty wirowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt przenosz cych
obci enia, u ytkowanych w warunkach wilgotnych.
PN-EN 312-6:2000 Pyty wirowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt o
podwy szonej zdolno ci do przenoszenia obci e , u ytkowanych w warunkach suchych.
PN-EN 312-7:2000 Pyty wirowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt o
podwy szonej zdolno ci do przenoszenia obci e , u ytkowanych w warunkach wilgotnych.
PN-EN 335-1:1996 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Definicja klas zagro enia
ataku biologicznego Postanowienia oglne.
PN-EN 335-2:1996 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Definicja klas zagro enia
ataku biologicznego Zastosowanie do drewna litego.
PN-EN 338:1999 Drewno konstrukcyjne Klasy wytrzymao ci.
PN-EN 350-2:2000 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Naturalna trwao
drewna litego Wytyczne dotycz ce naturalnej trwao ci i podatno ci na nasycanie wybranych
gatunkw drewna maj cych znaczenie w Europie.
PN-EN 351-1:1999 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Drewno lite
zabezpieczone rodkiem ochrony Klasyfikacja wnikania i retencji rodka ochrony.
PN-EN 383:1998 Konstrukcje drewniane Metody bada . Okre lanie wytrzymao ci na docisk do
podo a dla cznikw trzpieniowych.
PN-EN 384:1999 Drewno konstrukcyjne Oznaczanie warto ci charakterystycznych wa ciwo ci
mechanicznych i g sto ci.
PN-EN 386:1999 Drewno klejone warstwowo Wymagania eksploatacyjne i minimalne
wymagania produkcyjne.
PN-EN 408:1998 Konstrukcje drewniane Drewno konstrukcyjne lite i klejone warstwowo.
Oznaczanie niektrych wa ciwo ci fizycznych i mechanicznych.
PN-EN 409:1998 Konstrukcje drewniane Metody bada . Okre lanie momentu uplastycznienia
gwo dzi.
PN-EN 460:1997 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Naturalna trwao drewna
litego Wytyczne dotycz ce wymaga w zakresie trwao ci drewna stosowanego w klasach
zagro enia.
PN-EN 518:2000 Drewno konstrukcyjne Sortowanie. Wymagania w odniesieniu do norm
dotycz cych sortowania wytrzymao ciowego metod wizualn .
PN-EN 519:2000 Drewno konstrukcyjne Sortowanie. Wymagania dla tarcicy sortowanej
wytrzymao ciowo metod maszynow oraz dla maszyn sortuj cych.
PN-EN 594:1998 Konstrukcje drewniane Metody bada . Badanie sztywno ci i no no ci pyt
ciennych o szkielecie drewnianym.
PN-EN 622-2:2000 Pyty pil niowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt twardych.
PN-EN 622-3:2000 Pyty pil niowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt ptwardych.
PN-EN 622-5:2000 Pyty pil niowe Wymagania techniczne Wymagania dla pyt
formowanych na sucho (MDF).
PN-EN 1058:1999 Pyty drewnopochodne Okre lanie warto ci charakterystycznych wa ciwo ci
mechanicznych i g sto ci.
PN-EN 1075:2000 Konstrukcje drewniane Metody bada Po czenia na metalowe pytki

kolczaste.
PN-EN 1193:1999 Konstrukcje drewniane Drewno konstrukcyjne i drewno klejone warstwowo
Oznaczanie wytrzymao ci na cinanie i wa ciwo ci mechanicznych w poprzek wkien.
PN-EN 1194:2000 Konstrukcje drewniane Drewno klejone warstwowo Klasy wytrzymao ci i
okre lanie warto ci charakterystycznych.
PN-EN 26891:1997 Konstrukcje drewniane Z cza na czniki mechaniczne Oglne zasady
okre lania wytrzymao ci i odksztacalno ci.
PN-82/H-97018 Ochrona przed korozj Konwersyjne powoki chromianowe na cynku i kadmie.
PN-85/M-82101 ruby ze bem sze ciok tnym.
PN-88/M-82121 ruby ze bem kwadratowym.
PN-85/M- 82501 Wkr ty do drewna ze bem sze ciok tnym.
PN-85/M-82503 Wkr ty do drewna ze bem sto kowym.
PN-85/M-82504 Wkr ty do drewna ze bem sto kowym soczewkowym.
PN-85/M-82505 Wkr ty do drewna ze bem kulistym.
PrPN-EN 335-3 Trwao drewna i materiaw drewnopochodnych Definicja klas zagro enia
ataku biologicznego Zastosowanie do pyt drewnopochodnych.
PrPN-EN 636-1 Sklejka Wymagania techniczne Wymagania dla sklejki u ytkowanej w
warunkach suchych.
warunkach wilgotnych.
warunkach zewn trznych.
PrPN-EN 12369 Pyty z materiaw drewnopochodnych Warto ci charakterystyczne
okre lonych wyrobw.
1.7. Trwao konstrukcji.
1.7.1. Postanowienia oglne.

W celu zapewnienia wa ciwej trwao ci konstrukcji nale y uwzgl dnia nast puj ce czynniki:
warunki u ytkowania konstrukcji w trakcie wymaganego okresu przydatno ci u ytkowej,
kryteria wymaganego zachowania si konstrukcji,
oczekiwane warunki rodowiskowe,
skad, wa ciwo ci i zachowanie si materiaw,
ksztat elementw i ich szczegy konstrukcyjne,
jako wykonania i poziom kontroli,
rodki ochrony.
Warunki u ytkowania, w tym tak e i rodowiskowe, nale y oszacowa ju na etapie
projektowania, aby umo liwi ocen ich wpywu na trwao konstrukcji oraz podj cie
odpowiednich rodkw dla ochrony materiaw.
Drewno i materiay drewnopochodne nale y zabezpiecza przed korozj chemiczn , je li

konstrukcje te przeznaczone s do pracy w rodowisku chemicznie agresywnym.
Konstrukcje drewniane nale y projektowa i zabezpiecza rodkami przeciwogniowymi,
op niaj cymi czas zaponu, odpowiednio do wymaga ochrony przeciwpo arowej.
1.7.2. Odporno na korozj biologiczn .
Drewno i materiay drewnopochodne powinny albo mie naturaln trwao zgodnie z PN-EN
350-2 dla poszczeglnych klas zagro enia (okre lonych w PN-EN 335-1 i PN-EN 335-2 oraz
PrPN-EN 335-3), albo by poddane ochronie wybranej zgodnie z PN-EN 351-1 i PN-EN 460.1)
1)Do chwili opracowania norm odnosz cych si do wymaga dla konstrukcji drewnianych w
zakresie ochrony przed korozj biologiczn dopuszcza si wykorzystanie Instrukcji ITB nr 355/98
Ochrona drewna budowlanego przed korozj biologiczn rodkami chemicznymi. Wymagania i
badania.. Warszawa 1998.
Sposb i zakres zabezpieczenia powinien by podany na rysunkach roboczych i w opisie
technicznym.
1.7.3. Odporno cznikw na korozj
czniki metalowe i inne czniki konstrukcyjne powinny by , tam gdzie jest to niezb dne,
wykonane z materiaw odpornych na korozj albo by zabezpieczone przed korozj zgodnie z
wymaganiami obj tymi odpowiednimi przepisami.
Przykady minimalnego zabezpieczenia przed korozj oraz wymaga materiaowych dla r nych
klas u ytkowania podano w tablicy 1.7.3.
Tablica 1.7.3 Przykady minimalnych wymaga dotycz cych materiau cznikw oraz ich zabezpieczenia
przed korozj .
cznik Klasa u ytkowania

1 2 3
Gwo dzie, sworznie, wkr ty nie ma nie ma stal nierdzewna
ruby nie ma Fe/Zn 12c stal nierdzewna
Zszywki Fe/Zn 12c Fe/Zn 12c stal nierdzewna
Pytki kolczaste i pytki stalowe grubo ci Fe/Zn 12c Fe/Zn 12c stal nierdzewna
do 3 mm
Pytki stalowe grubo ci od 3 mm do 5 nie ma Fe/Zn 12c stal nierdzewna
mm
Pytki stalowe grubo ci powy ej 5 mm nie ma nie ma stal nierdzewna
Fe/Zn12c Zgodnie z norm PN-82/H-97018
1.8. Wymagania oglne dotycz ce wykonywania konstrukcji

drewnianych.
Konstrukcje drewniane klejone powinny by wykonywane w wyspecjalizowanych wytwrniach,

maj cych odpowiednie wyposa enie, wykwalifikowany personel oraz zorganizowan kontrol
techniczn . Kontrola powinna dotyczy rodzaju i jako ci stosowanych materiaw oraz
wa ciwego przebiegu procesu technologicznego.
W przypadku konstrukcji drewnianych klejonych czenie elementw na klej powinno by
wykonywane wzdu wkien. Po czenia klejone pod k tem mo na stosowa pod warunkiem
spenienia wymaga podanych w pkt 7 normy.
2. MATERIAY
2.1.1. Warto ci charakterystyczne.

(1) Wa ciwo materiau reprezentowana jest przez warto charakterystyczn Xk, ktra
odpowiada kwantyIowi zao onego rozkadu statystycznego danej wa ciwo ci, okre lonej przez
stosowane normy i badanej w ustalonych warunkach. W niektrych przypadkach za warto
charakterystyczn przyjmowana jest warto nominalna (minimalna, okre lona np. przez
producenta itp.). Oznaczenia wa ciwo ci charakterystycznych przedstawiono na rys. 2.1.1.
(2) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci okre la si jako kwantyle 5-procentowe, otrzymane

z bada trwaj cych przez 300 s z zastosowaniem prbek o wilgotno ci rwnowagowej
odpowiadaj cej temperaturze i wilgotno ci wzgl dnej powietrza, odpowiednio: 20C i 65%.
(3) Warto ci charakterystyczne moduu spr ysto ci okre la si jako kwantyle 5-procentowe
(E0,05) otrzymane z bada przeprowadzonych w warunkach wg 2.1.1.(2). Zgodnie z PN-EN 384
pkt 3.1 warto ci rednie moduu spr ysto ci (E0,mean) nazywane s rwnie warto ciami
charakterystycznymi.
(4) Warto ci charakterystyczne moduu odksztacenia postaciowego okre la si jako kwantyle 5-
lub 50-procentowe otrzymane z bada w warunkach wg 2.1.1.(2).
(5) Warto ci charakterystyczne g sto ci okre la si jako kwantyle 5-procentowe dla masy i
obj to ci materiaw odpowiadaj cych ustabilizowanej wilgotno ci, przy temperaturze i
wilgotno ci wzgl dnej powietrza odpowiednio: 20C i 65%.
2.1.2. Warto ci obliczeniowe.
Warto obliczeniow wa ciwo ci mechanicznych materiaw Xd okre la si wg p. 3.2.2.
2.2. Drewno lite.
2.2.1. Gatunki drewna konstrukcyjnego.

(1) W konstrukcjach drewnianych nale y stosowa drewno iglaste zgodnie z PN-EN 338. W
uzasadnionych przypadkach dopuszcza si stosowanie innych gatunkw drewna.
(2) Wkadki, klocki itp. drobne elementy konstrukcyjne nale y wykonywa z drewna d bowego,
grochodrzewiowego (akacjowego) lub innego, podobnie twardego.
2.2.2. Klasyfikacja.
(1) Drewno powinno by klasyfikowane wytrzymao ciowo.
(2) Zasady klasyfikacji powinny by oparte na ocenie wizualnej, na nieniszcz cych metodach
pomiaru jednej lub wi cej wa ciwo ci lub na kombinacji obu metod.
(3) Klasyfikacja wizualna powinna spenia minimum wymaga podanych w PN-EN 518 lub w
PN-82/D-94021.
(4) Klasyfikacja metodami maszynowymi powinna spenia minimum wymaga podanych w PN-
EN 519 lub w PN-82/D-94021.
(5) Klasy drewna litego podano w PN-EN 338.
(1) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci i spr ysto ci oraz g sto ci wyznacza nale y wg
PN-EN 384.
(2) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci odnosi nale y do elementw zginanych o
wysoko ci 150 mm oraz do elementw rozci ganych o szeroko ci 150 mm, do prbek o
wymiarach 45 mm x 180 mm x 70 mm w przypadku wytrzymao ci na rozci ganie prostopade do
wkien i do elementw o obj to ci 0,0005 m3, rwnomiernie napr onych w przypadku
wytrzymao ci na cinanie.
(3) Dla zginanych lub rozci ganych elementw z drewna litego, o wysoko ci lub szeroko ci
mniejszej ni 150 mm, warto ci charakterystyczne fm,k i ft,0,k mo na zwi kszy , mno c przez
wspczynnik kh, jako mniejsz z warto ci obliczonych ze wzoru 2.2.3.
(2.2.3)
gdzie:
h wysoko przekroju przy zginaniu lub szeroko przy rozci ganiu w mm.
(4) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych dla drewna litego o wilgotno ci 12%
przyjmowa nale y wg PN-EN 338. Wybrane warto ci dla drewna litego klas stosowanych w
kraju podano w za czniku Z-2.2.3-1.
Warto ci obliczeniowe okre la si wg pkt 3.2.2.
2.2.5. Wilgotno drewna.
(1) Wilgotno drewna stosowanego na elementy konstrukcyjne zale na jest od warunkw
eksploatacji i od przyj tej technologii wytwarzania. Nie powinna ona przekracza :
a) 18% w konstrukcjach chronionych przed zawilgoceniem,

b) 23% w konstrukcjach pracuj cych na otwartym powietrzu.
2.3. Drewno klejone warstwowo.
2.3.1. Wymagania dotycz ce wykonania.

(1) Drewno klejone warstwowo powinno spenia wymagania PN-EN 386.
(2) Wilgotno drewna stosowanego na elementy klejone warstwowo powinna by zgodna z
wymaganiami technologii klejenia i nie przekracza 15%.
2.3.2. Klasyfikacja.
Klasy drewna klejonego warstwowo podano w PN-EN 1194.
(1) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci i spr ysto ci nale y wyznacza na podstawie
bada przeprowadzonych wg PN-EN 408 i PN-EN 1193 lub oblicza na podstawie wa ciwo ci
materiau warstw i po cze zgodnie z PN-EN 1194.
(2) Dla klas drewna klejonego warstwowo wg pkt 2.3.2 warto ci charakterystyczne wytrzymao ci
i spr ysto ci podano w PN-EN 1194. Wybrane warto ci dla drewna klejonego warstwowo klas
stosowanych w kraju przedstawiono w za czniku Z-2.3.3-1.
(3) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci odnosi nale y do:
elementw zginanych o wysoko ci 600 mm,
elementw rozci ganych wzdu wkien o szeroko ci 600 mm,
elementw rozci ganych prostopadle do wkien o obj to ci 0,01 m3,
elementw rwnomiernie napr onych w przypadku wytrzymao ci na cinanie o obj to ci
0,0005 m3.
4) Dla zginanych lub rozci ganych elementw z drewna klejonego warstwowo o wysoko ci
przekroju lub szeroko ci mniejszej ni 600 mm, warto ci charakterystyczne dla fm,k oraz ft,0,k
mo na zwi kszy mno c przez wspczynnik kh, jako mniejsz warto otrzyman ze wzoru
2.3.3.
(2.3.3)
gdzie:
h wysoko przekroju przy zginaniu lub szeroko przy rozci ganiu, w mm.
Warto ci obliczeniowe wa ciwo ci mechanicznych drewna klejonego warstwowo okre la si wg
pkt 3.2.2.
2.4. Sklejka.
(1) Ukad warstw na grubo ci sklejki powinien by symetryczny.

(2) Sklejka stosowana w konstrukcjach powinna spenia wymagania PrPN-EN 636-1-2-3.
(3) Grubo sklejki przeznaczonej na elementy konstrukcyjne powinna wynosi co najmniej 8
mm. Dopuszcza si stosowanie sklejki grubo ci min. 5 mm na okadziny elementw ciennych.
(4) Wilgotno sklejki stosowanej w konstrukcjach powinna by uzale niona od miejsca i zakresu
jej stosowania. Nie powinna by wi ksza ni 10%. W warunkach uzasadnionych, np. do
elementw cian zewn trznych, dopuszcza si stosowanie pyt o wy szej wilgotno ci.
(1) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych i g sto ci dla sklejki nale y okre la
wg PN-EN 1058.
(2) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych i g sto ci dla sklejki stosowanej w
krajach europejskich podano w PrPN-EN 12369. W obliczeniach statycznych mo na wykorzysta
dane dla sklejki krajowej podane w za czniku Z-2.4.2-1 do niniejszej normy.
Warto ci obliczeniowe wa ciwo ci mechanicznych sklejki okre la si wg pkt 3.2.2.
2.5. Pyty wirowe.

(1) Pyty wirowe stosowane w konstrukcjach powinny spenia wymagania PN-EN 312-4-5-6-7.
(2) Pyty wirowe o wknach orientowanych (OSB) powinny spenia wymagania PN-EN 300.
(3) Wilgotno pyt wirowych stosowanych w konstrukcjach powinna by uzale niona od
miejsca i zakresu ich stosowania. Nie powinna by wi ksza ni 10%. W warunkach
uzasadnionych, np. na elementy cian zewn trznych, dopuszcza si stosowanie pyt o wy szej
wilgotno ci.
(1) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych, spr ystych i g sto ci dla pyt
wirowych nale y okre li wg PN-EN 1058.
(2) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych i g sto ci dla pyt wirowych
stosowanych w krajach europejskich podano w PrPN-EN 12369. W obliczeniach statycznych
mo na wykorzysta dane dla pyt wirowych pasko prasowanych produkcji krajowej podane w
za czniku Z-2.5.2-1.
Warto ci obliczeniowe wa ciwo ci mechanicznych pyt wirowych okre la si wg pkt 3.2.2.
2.6. Twarde pyty pil niowe.

(1) Twarde pyty pil niowe stosowane w konstrukcjach powinny spenia wymagania PN-EN
622-2-3-5.
(2) Wilgotno twardych pyt pil niowych stosowanych w konstrukcjach powinna by
uzale niona od miejsca i zakresu ich stosowania. Nie powinna by wi ksza ni 10%. W
warunkach uzasadnionych, np. na elementy cian zewn trznych, dopuszcza si stosowanie pyt o
wy szej wilgotno ci.

(1) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych, spr ystych i g sto ci dla twardych
pyt pil niowych nale y okre la wg normy PN-EN 1058.
(2) Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych i g sto ci dla twardych pyt
pil niowych stosowanych w krajach europejskich podano w PrPN-EN 12369. W obliczeniach
statycznych mo na wykorzysta dane dla twardych pyt pil niowych produkcji krajowej podane w
za czniku Z-2.6.2-1.
Warto ci obliczeniowe wa ciwo ci mechanicznych twardych pyt pil niowych okre la si wg pkt
3.2.2.
2.7. Kleje.
Kleje do konstrukcji drewnianych powinny spenia wymagania normy PN-EN 301.
3. ZASADY PROJEKTOWANIA
3.1. Wymagania podstawowe.
3.1.1. Oglne zasady projektowania.

Obliczenia konstrukcji nale y wykonywa wedug metody stanw granicznych:
stanu granicznego no no ci,
stanu granicznego u ytkowalno ci.
3.1.2. Zapewnienie niezawodno ci konstrukcji.
(1) Konstrukcj nale y tak zaprojektowa i wykona , aby moga by uznana za niezawodn , to
jest aby w przewidzianym okresie u ytkowania i przy odpowiedniej konserwacji, bez
nadmiernych kosztw i z nale ytym prawdopodobie stwem:
nie nast pio przekroczenie stanw granicznych no no ci oraz u ytkowalno ci,
oddziaywania wyj tkowe, takie jak po ar, eksplozje, uderzenia itp., na skutek ktrych ulega
zniszczeniu cz konstrukcji, a tak e b dy przy projektowaniu, wykonywaniu i u ytkowaniu
obiektu, nie spowodoway zniszczenia konstrukcji w zakresie nieproporcjonalnie du ym w
stosunku do pocz tkowej przyczyny.
(2) Konstrukcje nale y, w sposb wa ciwy dla danego obiektu i zgodny z obowi zuj cymi
przepisami, zabezpieczy przed ujemnym wpywem wilgoci, korozji biologicznej oraz innych
czynnikw destrukcyjnych zgodnie z pkt 1.7, a tak e zapewni nale yt ochron
przeciwpo arow .
(3) Podane wy ej wymagania powinny by spenione przez odpowiednie zwymiarowanie
elementw konstrukcji, opracowanie szczegw konstrukcyjnych oraz przez okre lenie,
wa ciwych dla danego obiektu, zasad kontroli produkcji elementw, monta u oraz u ytkowania.
3.1.3. Obliczenia statyczne.
(1) Obliczenia statyczne nale y wykonywa wedug oglnych zasad podanych w PN-76/B-03001.
(2) Zakres, ukad i forma oblicze powinny by zgodne z PN-90/B-03000.
3.1.4. Sytuacje obliczeniowe.
W projektowaniu nale y uwzgl dnia nast puj ce sytuacje obliczeniowe:

sytuacje stae, odpowiadaj ce zwykym warunkom u ytkowania konstrukcji,
sytuacje przej ciowe, np. w czasie budowy,
sytuacje wyj tkowe.
3.1.5. Oddziaywania.
3.1.5.1. Rodzaje i podzia oddziaywa .
(1) Rozr nia si nast puj ce rodzaje oddziaywa :
sia (obci enie) przyo ona do konstrukcji (oddziaywanie bezpo rednie),
odksztacenie wymuszone (oddziaywanie po rednie), np. wpyw temperatury, osiadanie.
(2) Oddziaywania dziel si :
a) zale nie od ich zmienno ci w czasie na:
oddziaywania stae (G), np. ci ar wasny,
oddziaywania zmienne (Q),
oddziaywania dugotrwae, np. obci enie skadowanymi materiaami,
oddziaywania redniotrwae, np. obci enie u ytkowe,
oddziaywania krtkotrwae, np. nieg lub wiatr ( nieg na niektrych obszarach kraju mo e by
przyjmowany jako oddziaywanie redniotrwae),
oddziaywania chwilowe,
oddziaywania wyj tkowe (A), np. eksplozje lub uderzenia pojazdw;
b) zale nie od ich zmienno ci w przestrzeni na:
oddziaywania nieruchome, np. ci ar wasny,
oddziaywania ruchome, powoduj ce r ne ukady oddziaywa , np. obci enie u ytkowe,
obci enie wiatrem, obci enie niegiem.
3.1.5.2. Warto ci i kombinacje oddziaywa .
(1) Warto ci charakterystyczne oddziaywa przyjmowa nale y wedug PN-82/B-02001, PN-
82/B-02003, PN-82/B-02004, PN-86/B-02005, PN-80/B-02010, PN-77/B-02011, PN-87/B-02013,
PN-81/B-03020.
(2) Warto ci cz ciowych wspczynnikw bezpiecze stwa dla obci e F nale y przyjmowa
zgodnie ZPN-82/B-02001.
(3) Kombinacje oddziaywa nale y przyjmowa zgodnie z PN-82/B-02009.
(4) Obci enia obliczeniowe dla budowli, ktrych zniszczenie poci gn oby za sob katastrofalne
skutki, nale y mno y przez wspczynnik konsekwencji zniszczenia n, zgodnie z norm PN-
76/B-03001.
3.2. Wa ciwo ci materiaw.

Warto ci charakterystyczne dla drewna litego i klejonego oraz materiaw drewnopochodnych Xk
nale y przyjmowa wedug pkt 2.1. niniejszej normy.

Warto obliczeniow Xd wa ciwo ci materiau okre la si wedug wzoru:
(3.2.2)
gdzie:
M cz ciowy wspczynnik bezpiecze stwa dla wa ciwo ci materiau, w tym dla drewna i
materiaw drewnopochodnych, podany w tabl. 3.2.2.
kmod cz ciowy wspczynnik modyfikacyjny, uwzgl dniaj cy wpyw na wa ciwo ci
wytrzymao ciowe czasu trwania obci enia i zawarto ci wilgoci w konstrukcji, zale ny od klasy
u ytkowania konstrukcji i od klasy trwania obci enia.
Warto ci wspczynnikw kmod podane s w tablicy 3.2.5.
Tablica 3.2.2 Cz ciowe wspczynniki bezpiecze stwa dla wa ciwo ci materiaw M.
Okre lenia M
Stany graniczne no no ci
kombinacje podstawowe
drewno i materiay drewnopochodne 1,3
elementy stalowe w z czach 1,1
sytuacje wyj tkowe 1,0
Stany graniczne u ytkowalno ci 1,0
3.2.3. Klasy u ytkowania konstrukcji.

Konstrukcje nale y przypisywa do jednej z podanych poni ej klas u ytkowania:
klasa u ytkowania 1 charakteryzuje si zawarto ci wilgoci w materiale odpowiadaj c
temperaturze 20C i wilgotno ci wzgl dn otaczaj cego powietrza przekraczaj c 65% tylko
przez kilka tygodni w roku,
klasa u ytkowania 2 charakteryzuje si zawarto ci wilgoci w materiale odpowiadaj c
temperaturze 20C i wilgotno ci wzgl dn otaczaj cego powietrza przekraczaj c 85% tylko
przez kilka tygodni w roku,
klasa u ytkowania 3 odpowiada warunkom powoduj cym wilgotno drewna wy sz ni
odpowiadaj c klasie u ytkowania 2.
System klas u ytkowania ma na celu gwnie okre lenie warto ci wytrzymao ciowych i
obliczanie przemieszcze w zadanych warunkach wilgotno ciowych.
W klasie u ytkowania 1 przeci tna zawarto wilgoci w wi kszo ci gatunkw drewna iglastego
nie przekracza 12%.
W klasie u ytkowania 2 przeci tna zawarto wilgoci w wi kszo ci gatunkw drewna iglastego
nie przekracza 20%.
Klasa u ytkowania 3 dotyczy tylko wyj tkowych przypadkw konstrukcji uwa anych za
przypisane do tej klasy.
3.2.4. Klasy trwania obci enia.

(1) Oddziaywania przypisywa nale y, w obliczeniach no no ci i sztywno ci, do jednej z klas
trwania obci enia podanych w tabl. 3.2.4.
(2) Klasy trwania obci enia okre lone s przez efekt staego obci enia, dziaaj cego przez
okre lony przedzia czasu w okresie u ytkowania konstrukcji. Dla oddziaywa zmiennych
wa ciw klas wyznacza nale y na podstawie oszacowania zwi zku mi dzy typow
zmienno ci obci enia w czasie i wa ciwo ciami reologicznymi materiau.
Tablica 3.2.4 Klasy trwania obci enia.
Klasa trwania Rz d wielko ci skumulowanego trwania obci enia Przykady

obci enia charakterystycznego obci enia
Stae wi cej ni 10 lat ci ar wasny
Dugotrwae 6 miesi cy 10 lat obci enie
magazynu
redniotrwae 1 tydzie 6 miesi cy obci enie
u ytkowe
Krtkotrwae mniej ni 1 tydzie nieg*) i wiatr
Chwilowe na skutek awarii
*)Na terenach, gdzie znacz ce obci enie niegiem wyst puje przez du szy czas, obci enie to
traktuje si jako redniotrwae.
3.2.5. Wspczynniki modyfikacyjne dla klas u ytkowania i czasu trwania obci enia.
(1) Nale y posugiwa si warto ciami wspczynnikw modyfikacyjnych kmod podanymi w
tablicy 3.2.5.
(2) Je eli kombinacja obci e zawiera oddziaywania nale ce do r nych klas trwania
obci enia, warto kmod nale y przyjmowa odpowiednio do oddziaywania o najkrtszym czasie
trwania, np. dla kombinacji obci enia staego i obci enia krtkotrwaego przyjmuje si warto
kmod jak dla obci enia krtkotrwaego.
Tablica 3.2.5 Warto ci wspczynnika kmod.
Materia / klasa trwania obci enia Klasa u ytkowania

1 2 3
Drewno lite i klejone warstwowo, sklejka
stae 0,60 0,60 0,50
dugotrwae 0,70 0,70 0,55
redniotrwae 0,80 0,80 0,65
krtkotrwae 0,90 0,90 0,70
chwilowe 1,10 1,10 0,90
Pyty wirowe zgodne z PN-EN 312-6*)
i PN-EN 312-7,
pyty OSB zgodne z PN-EN 300, klasy 3 i 4
stae 0,40 0,30
dugotrwae 0,50 0,40
redniotrwae 0,70 0,55
krtkotrwae 0,90 0,70

chwilowe 1,10 0,90
Pyty wirowe zgodne z PN-EN 312-4*) i PN-EN 312-5,
pyty OSB zgodne z PN-EN 300, klasy 2*), pyty pil niowe
zgodne z PN-EN 662-2 (pyty twarde)
stae 0,30 0,20
dugotrwae 0,45 0,30
krtkotrwae 0,85 0,60
chwilowe 1,10 0,80
Pyty pil niowe zgodne z PN-EN 622-3,5 (pyty ptwarde i
twarde)
stae 0,20
dugotrwae 0,40
redniotrwae 0,60
krtkotrwae 0,80
chwilowe 1,10
*) Nie stosuje si w warunkach klasy u ytkowania 2.
3.3. Obliczanie si wewn trznych.
Siy wewn trzne nale y oblicza przy zao eniu spr ystej pracy konstrukcji, przyjmuj c
schematy statyczne odpowiadaj ce jej pracy w rozpatrywanych stanach granicznych.
3.4. Sprawdzanie stanw granicznych no no ci.
(1) Do stanw granicznych no no ci, sprawdzanych wedug zasad podanych w normie, nale :
wyczerpanie no no ci miarodajnych przekrojw lub fragmentw konstrukcji,
utrata stateczno ci ciskanych elementw konstrukcji no nej lub elementw usztywniaj cych
konstrukcj podstawow ,
utrata no no ci po cze elementw konstrukcji.
(2) Sprawdzenie stanw granicznych no no ci polega na wykazaniu, e w ka dym przekroju
(elemencie) czy w le konstrukcji, dla ka dej z kombinacji oddziaywa obliczeniowych
okre lonych w PN-82/B-02000 pkt 4.2, speniony jest warunek:
(3.4)
w ktrym:
Sd oznacza uoglnion si wewn trzn wywoan tymi oddziaywaniami, a Rd odpowiedni si
graniczn obliczon przy zao eniu, e wytrzymao ci materiaw osi gaj wytrzymao ci
obliczeniowe.
3.5. Sprawdzenie stanw granicznych u ytkowalno ci.
(1) Sprawdzenie stanw granicznych u ytkowalno ci polega na wykazaniu, e dla kombinacji
oddziaywa charakterystycznych, okre lonych w PN-82/B-02000 p. 4.3.3, speniony jest

warunek:
(3.5.a)
w ktrym:
Ed oznacza obliczeniowy efekt omwionych wy ej oddziaywa , a Cd jego warto graniczn .
(2) Dora ne przemieszczenie uinst wywoane oddziaywaniami nale y oblicza posuguj c si

warto ci redni odpowiednich moduw spr ysto ci i dora nego moduu podatno ci z czy
Kser podanego w pkt 7.
(3) Ko cowe przemieszczenie ufin wywoane oddziaywaniem nale y oblicza ze wzoru:
(3.5.b)
w ktrym:
kdef jest wspczynnikiem uwzgl dniaj cym przyrost przemieszczenia w czasie na skutek
cznego efektu pezania i wilgotno ci. Warto ci tego wspczynnika podane s w tablicy 5.1.
3.6. Minimalne przekroje elementw z drewna litego.
Najmniejszy przekrj poprzeczny netto jednolitego elementu konstrukcji no nej, z wyj tkiem at
dachowych, powinien wynosi nie mniej ni 4.000 mm2, przy czym jego grubo nie powinna by
mniejsza ni 38 mm. W konstrukcjach o z czach na gwo dzie lub ruby powierzchnia przekroju
drewna nie powinna by mniejsza ni 1.400 mm2, a grubo pr ta nie mniejsza ni 19 mm.
3.7. Osabienia przekrojw.
(1) Minimalny wymiar przekroju poprzecznego w miejscach osabionych powinien by nie

mniejszy ni 30 mm i stanowi nie mniej ni 0,5 grubo ci przy osabieniach symetrycznych oraz
nie mniej ni 0,6 grubo ci przy osabieniach niesymetrycznych.
(2) Osabienie przekroju cznikami nale y uwzgl dnia wedug zasad podanych w pkt 7.
4. STANY GRANICZNE NO NO CI.

4.1. Postanowienia oglne*).
4.1.1. Rozci ganie rwnolege do wkien.

Przy rozci ganiu rwnolegym do wkien nale y speni nast puj cy warunek:
(4.1.1)
w ktrym:
An powierzchnia przekroju rozci ganego netto, w mm2,
ft,0,d obliczeniowa wytrzymao na rozci ganie, w MPa.

*) Postanowienia niniejszego rozdziau dotycz elementw wykonanych z drewna litego lub z
drewna klejonego warstwowo.
4.1.2. Rozci ganie prostopade do wkien.
Przy rozci ganiu prostopadym do wkien nale y speni nast puj cy warunek:
dla drewna litego:
(4.1.2.a)
dla drewna klejonego warstwowo:
(4.1.2.b)
w ktrych:
ft,90,d obliczeniowa wytrzymao na rozci ganie prostopadle do wkien,
V0 obj to odniesienia rwna 0,01 m3,
V obj to rozci ganego fragmentu konstrukcji, V= bh2.

4.1.3. ciskanie rwnolege do wkien.
(1) Przy ciskaniu rwnolegym do wkien nale y speni nast puj cy warunek:
(4.1.3)
gdzie:
kc wspczynnik wyboczeniowy wg pkt 4.2.1 wzr 4.2.1.a lub 4.2.1.b.
Ad powierzchnia obliczeniowa przekroju poprzecznego, w mm2, przyjmowana odpowiednio:
Ad = An je eli symetryczne osabienia naruszaj kraw dzie pr ta,
Ad = Ab,r je eli symetryczne osabienia nie naruszaj kraw dzi pr ta i nie s wi ksze ni 25%
Ab,r,
Ad = 4An/3 je eli osabienia niesymetryczne nie naruszaj kraw dzi pr ta i s wi ksze ni 25%
Ab,r,
fc,0,d obliczeniowa wytrzymao na ciskanie.
(2) Szczegowe zasady projektowania elementw ciskanych zostay przedstawione w pkt 4.2.1.
4.1.4. ciskanie prostopade i sko ne do wkien.
(1) Przy ciskaniu prostopadym do wkien nale y speni nast puj cy warunek:
(4.1.4.a)
w ktrym:
kc,90 wspczynnik (patrz tablica 4.1.4), ktry uwzgl dnia mo liwo zwi kszenia
wytrzymao ci, kiedy dugo obci onego odcinka, wynikaj ca z rozkadu siy, oznaczona jako /
na rys. 4.1.4.1 jest maa,
fc,90,d obliczeniowa wytrzymao na ciskanie prostopade do wkien.
Rysunek 4.1.4.1 ciskanie prostopade do wkien.
Tablica 4.1.4 Warto ci wspczynnika kc,90.
l1 150 mm l1 > 150 mm
a 100 mm a < 100 mm
l 150 mm 1 1 1
150 mm > /
15 mm 1 1 + (150 l) / 170 1 + a (150 l) / 17000
l < 15 mm 1 1,8 1 + a / 125
(2) Napr enie ciskaj ce sko ne do wkien (patrz rys. 4.1.4.2) powinno spenia nast puj cy
warunek:
(4.1.4.b)
Rysunek 4.1.4.2 Napr enie sko ne do wkien.
4.1.5. Zginanie.
(1) Nale y speni nast puj ce warunki:
(4.1.5.a)
(4.1.5.b)
gdzie:
m,y,di m,z,d s napr eniami obliczeniowymi od zginania w stosunku do osi gwnych

pokazanych na rysunku 4.1.5,
fm,y,d i fm,z,d s odpowiadaj cymi tym napr eniom wytrzymao ciami obliczeniowymi na
zginanie.
Rysunek 4.1.5 Osie belki.
(2) Warto ci wspczynnika km nale y przyjmowa nast puj co:
dla przekrojw prostok tnych km = 0,7
dla innych przekrojw km = 1,0
(3) Sprawdzi nale y rwnie warunek stateczno ci (pkt 4.2.2).

4.1.6. Zginanie z osiow si rozci gaj c .
Nale y speni nast puj ce warunki:
(4.1.6.a)
(4.1.6.b)
gdzie:
t,0,d napr enie obliczeniowe na rozci ganie,
ft,0,d wytrzymao obliczeniowa na rozci ganie,
km wg pkt 4.1.5.
4.1.7. Zginanie z osiow si ciskaj c .

(1) Nale y speni nast puj ce warunki:
(4.1.7.a)
(4.1.7.b)
gdzie:
c,0,d napr enie obliczeniowe na ciskanie,
fc,0,d wytrzymao obliczeniowa na ciskanie,
km wg pkt 4.1.5.
(2) Sprawdzi nale y rwnie warunek stateczno ci (pkt 4.2.2).

4.1.8. cinanie.
4.1.8.1. Postanowienia oglne.
(1) Nale y speni nast puj cy warunek:
(4.1.8.1)
(2) Na ko cach belki wielko ci obci e znajduj cych si w odlego ci do 2 h od podpory mo na
zredukowa zgodnie z rysunkiem 4.1.8.1.
Rysunek 4.1.8.1 Zredukowana linia wpywowa si poprzecznych przy podporze.
4.1.8.2. Belki podci te na podporze.

(1) Napr enia cinaj ce w belkach podci tych przy podporach (rys. 4.1.8.2) nale y oblicza
przyjmuj c efektywn (zredukowan ) wysoko przekroju elementu he.
(2) Dla belek podci tych od strony obci onej (rys. 4.1.8.2.a) nale y uwzgl dni koncentracj
napr e na sko nym odcinku belki.
Rysunek 4.1.8.2 Belki podci te przy podporach.
(3) Nale y speni warunek:
(4.1.8.2.a)
Dla belek podci tych od kraw dzi ciskanej
kv = 1,0
(4.1.8.2.b)
Dla belek podci tych od kraw dzi rozci ganej
(4.1.8.2.c)
gdzie:
h wysoko belki, w mm,
i nachylenie skosu belki (rys. 4.1.8.2),
x odlego od punktu podparcia do pocz tku skosu,
a = he / h.
(4) Warto ci kn nale y przyjmowa nast puj co:
dla drewna litego kn = 5
dla drewna klejonego warstwowo kn = 6,5
4.1.9. Skr canie.

(4.1.9.a)
(2) Maksymalne napr enia przy skr caniu mo na dla belek prostok tnych sprawdza wedug
wzoru:
(4.1.9.b)
gdzie:
b, h wymiary przekroju poprzecznego belki, w mm,
wspczynnik, ktrego warto ci mo na przyjmowa wedug tabl. 4.1.9.
Tablica 4.1.9 Wspczynnik .
h/b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1) 1,61 1,36 1,25 1,18 1,14 1,12 1,10 1,09 1,08 1,07
1) Warto ci dla po rednich stosunkw h/b oblicza si stosuj c interpolacj liniow .
4.1.10. Skr canie ze cinaniem.

Nale y speni nast puj cy warunek:
(4.1.10)
4.1.11. cinanie z rozci ganiem prostopadym do wkien.
(4.1.11)
(2) Warto ci wspczynnika kvol nale y przyjmowa nast puj co:
dla drewna litego kvol = 1
dla drewna klejonego warstwowo , gdzie V = bh2 i V0 = 0,01 m3.
4.2. Wymagania dodatkowe.
4.2.1. Supy jednolite.

(1) W obliczeniach statycznych supw ciskanych nale y uwzgl dni wpyw wyboczenia
powodowanego przez pocz tkow krzywizn pr ta i przypadkowe mimo rody.
(2) Przy sprawdzaniu napr e wywoanych si ciskaj c nale y uwzgl dni wspczynniki
wyboczeniowe kc (kc,y, kc,z), ktre nale y okre la wedug wzorw:
(4.2.1.a)
(4.2.1.b)
gdzie:
(4.2.1.c)
(4.2.1.d)
(4.2.1.e)
(4.2.1.f)
gdzie:.
c wspczynnik dotycz cy prostoliniowo ci elementw:
dla drewna litego c = 0,2
dla drewna klejonego warstwowo c = 0,1
(4.2.1.g)
(4.2.1.h)
y = lc / iy smuko wzgl dem osi y
z = lc / iz smuko wzgl dem osi z
(3) Stan graniczny no no ci supw osiowo ciskanych nale y sprawdza wedug warunkw:
(4.2.1.i)
(4.2.1.j)
km wg pkt 4.1.5.
W przypadku gdy 0,500 stan graniczny no no ci supw osiowo ciskanych nale y

rel
sprawdza wedug wzorw podanych w pkt 4.1.7.
(4) Wpyw wyboczenia w supach ciskanych mo na pomin , gdy ich smuko c 15.
(5) Smuko ci elementw ciskanych nie powinny przekracza warto ci podanych w tablicy 4.2.1.
Tablica 4.2.1 Graniczne smuko ci elementw ciskanych.
Lp. Elementy smuko c
1. Pr ty jednolite 150
2. Pr ty zo one na podatnych cznikach 175
3. Wiatrownice, t niki 200
(6) Dugo wyboczeniow elementw ciskanych lc nale y oblicza wedug wzorw:
(4.2.1.k)
(4.2.1.l)
Warto ci wspczynnikw dugo ci wyboczeniowej nale y przyjmowa wedug zalece
podanych na rysunku 4.2.1.
Rysunek 4.2.1 Wspczynniki dugo ci wyboczeniowej.
a) dla pr tw o ko cach sztywno zamocowanych w nieprzesuwnych podporach = 0,70,

b) dla pr tw z jednym ko cem sztywno zamocowanym, a drugim opartym przegubowo na podporach
nieprzesuwnych = 0,85,
c) dla pr tw na obu ko cach opartych przegubowo na podporach nieprzesuwnych = 1,00,
d) dla pr tw jednym ko cem opartych przegubowo na nieprzesuwnej podporze, a drugim zamocowanym w
podporze przesuwnej = 1,50,
e) dla pr tw jednym ko cem sztywno zamocowanych w nieprzesuwnej podporze, a drugim swobodnym =
2,00,
f) warto ci wspczynnikw dla elementw kratownic podano w pkt 4.2.5.
4.2.2. Belki.
(1) W stanie granicznym no no ci belek zginanych nale y speni warunek:
(4.2.2.a)
(2) Warto wspczynnika stateczno ci gi tnej kcrit zale na jest od smuko ci sprowadzonej
okre lonej wzorem:
(4.2.2.b)
w ktrym:
m,crit napr enia krytyczne przy zginaniu, obliczone zgodnie z klasyczn teori stateczno ci.
(3) Dla przekrojw prostok tnych wzr (4.2.2.b) przyjmuje posta :
(4.2.2.c)
Warto ci kcrit mo na oblicza ze wzorw:
dla
dla
dla
Warto ci ld dugo ci obliczeniowe belek do wzoru 4.2.2.c okre la si w zale no ci od
rzeczywistej rozpi to ci l i sposobu przyo enia obci enia wg tablicy 4.2.2.
Tablica 4.2.2 Stosunek dugo ci obliczeniowej belki ld do dugo ci rzeczywistej l wg wzoru 4.2.2.c.
Rodzaj belki i obci enia ld/l

Swobodnie podparta, obci enie rwnomierne lub rwne momenty na ko cach 1,0
Wspornik, moment na ko cu 1,0
Swobodnie podparta, obci enie skupione w rodku belki 0,85
Wspornik, obci enie skupione na ko cu 0,85
Wspornik, obci enie rwnomierne 0,60
Warto ci podane w tablicy dotycz obci e , dziaaj cych w osi rodkowej belki. Dla obci e
pionowych, przyo onych do grnej powierzchni belki, obliczon warto ld zwi ksza si o 2 h, za dla
obci e przyo onych do dolnej powierzchni redukuje si o 0,5 h, gdzie h wysoko belki.
(4) Dla belek, ktre w strefie ciskanej s zabezpieczone na caej swej dugo ci przed
przemieszczeniami bocznymi i na podporach przed skr caniem, wspczynnik kcrit = 1,0.
4.2.3. D wigary jednotrapezowe.

(1) Napr enia kraw dziowe przy zginaniu dla d wigarw jednotrapezowych o nachyleniu grnej
kraw dzi 10 (rys. 4.2.3) sprawdza si wedug wzorw (4.2.3.a) i (4.2.3.b).
Rysunek 4.2.3 D wigar jednotrapezowy.
na dolnej kraw dzi d wigara
(4.2.3.a)
na grnej nachylonej kraw dzi d wigara
(4.2.3.b)
(2) Je eli dolna rozci gana kraw d d wigara jest nachylona pod k tem do wkien drewna, to
napr enia kraw dziowe na tej kraw dzi sprawdza si wedug wzoru:
(4.2.3.c)
UWAGA: Dla tego przypadku ogranicza si k t pochylenia tej kraw dzi do kierunku wkien
drewna wedug poni szych zalece
dla drewna klejonego warstwowo klasy GL24 i GL30: ,
dla drewna klejonego warstwowo klasy GL35 i GL40: .

4.2.4. D wigary dwutrapezowe i d wigary o osi zakrzywionej.
(1) W strefie kalenicowej (rys. 4.2.4) napr enia od zginania powinny spenia warunek:
(4.2.4.a)
gdzie:
kr wspczynnik uwzgl dniaj cy zmniejszenie no no ci na skutek wygi cia wkien drewna
przy produkcji drewna klejonego warstwowo.
(2) Napr enia w kalenicy nale y oblicza wedug wzoru:
(4.2.4.b)
gdzie:
Map,d moment zginaj cy w kalenicy
hap wysoko d wigara w kalenicy
(4.2.4.c)
gdzie:
(4.2.4.d)
(4.2.4.e)
(4.2.4.f)
(4.2.4.g)
(3) Dla d wigarw dwutrapezowych kr = 1.
(4) Dla d wigarw o osi zakrzywionej
dla
dla
(5) W strefie kalenicowej napr enia rozci gaj ce prostopade do wkien nale y sprawdza
wedug warunku:
(4.2.4.h)
gdzie:
kdis wspczynnik uwzgl dniaj cy wpyw rozdziau napr e w strefie kalenicowej, o
nast puj cych warto ciach:
dla d wigarw dwutrapezowych oraz d wigarw o osi zakrzywionej i staym przekroju kdis =
1,4
dla d wigarw o osi zakrzywionej i zmiennej wysoko ci przekroju kdis = 1,7
Vo obj to odniesienia rwna 0,01 m3
V obj to strefy kalenicowej (strefa zakreskowana na rys. 4.2.4).
Nale y przyjmowa
gdzie:
Vb cakowita obj to d wigara.
Rys. 4.2.4. D wigary dwutrapezowe i o osi zakrzywionej.
(6) Najwi ksze napr enia rozci gaj ce prostopade do wkien wywoane momentem zginaj cym
nale y oblicza wedug wzoru:
(4.2.4.i)
gdzie:
(4.2.4.j)
(4.2.4.k)
(4.2.4.l)
(4.2.4.m)
(7) W d wigarach dwutrapezowych nachylenie grnej kraw dzi nie powinno by wi ksze ni 10
( 10).
UWAGA: Dla d wigarw o osi zakrzywionej i podporach nieprzesuwnych, do napr e
obliczonych wedug wzorw (4.2.4.b) i (4.2.4.h) dodaje si napr enia wywoane dziaaniem si
podu nych.
(8) Poza stref kalenicow obowi zuj zasady podane w pkt 4.2.3.
4.2.5. D wigary kratowe.
(1) D wigar kratowy mo na uwa a za zesp pr tw po czonych wzajemnie w w zach (np. jak
pokazano na rys. 4.2.5.1).
(2) Osie ustroju nie powinny wychodzi poza przekrj elementw, a w przypadku elementw
zewn trznych powinny pokrywa si z ich osiami geometrycznymi.
Rysunek 4.2.5.1 D wigar kratowy.
4.2.5.2. Analiza oglna.

(1) Siy wewn trzne w d wigarach kratowych nale y oblicza z uwzgl dnieniem odksztace
elementw i z czy, wpywu mimo rodowego podparcia oraz sztywno ci konstrukcji
podpieraj cej.
(2) Je eli osie elementw wewn trznych nie pokrywaj si z osiami ustroju, to przy sprawdzaniu
ich no no ci uwzgl dni nale y wpyw mimo rodw.
(3) W obliczeniach przyjmowa nale y dugo ci wyboczeniowe okre lone w pkt 4.2.5.4 i warto ci
po lizgu w z czach okre lone w pkt 7.
(4) Przyjmowa mo na, e elementy maj swobod obrotu w z czach.
4.2.5.3. Analiza uproszczona.
(1) Dla d wigarw o siatce trjk tnej dopuszcza si analiz uproszczon , gdy spenione s
nast puj ce warunki:
a) obwiednia ustroju nie zawiera k tw wkl sych,
b) cz powierzchni podparcia znajduje si pod w zem podporowym (patrz rys.4.2.5.1),
c) wysoko d wigara przekracza 0,15 razy jego rozpi to i 10 razy maksymaln wysoko pasa.
(2) Siy osiowe w elementach wyznacza nale y przy zao eniu, e ka dy z w zw jest
przegubowy.
(3) Momenty zginaj ce w elementach jednoprz sowych wyznacza nale y rwnie przy
zao eniu, e w zy ko cowe s przegubowe.
(4) Momenty zginaj ce w ci gych elementach wieloprz sowych wyznacza nale y przy
zao eniu, e element jest belk swobodnie podpart w ka dym z czu.
(5) Wpyw przemieszcze w zw i niepenej sztywno ci z czy uwzgl dnia nale y przez
redukcj o 10% momentw zginaj cych w w zach.
(6) Zredukowane momenty w zowe uwzgl dnia nale y przy obliczaniu prz sowych momentw
zginaj cych.
4.2.5.4. Sprawdzenie no no ci elementw.
(1) Przy sprawdzaniu elementw ciskanych ze wzgl du na wyboczenie nale y przyjmowa
nast puj ce wspczynniki dugo ci wyboczeniowej:
dla pasw kratownic w przypadku wyboczenia w paszczy nie kraty = 1,0
,
dla pasw kratownic usztywnionych patwiami, t nikami itp., w przypadku wyboczenia z
paszczyzny kraty = 1,0 (lc = 1,0 a, gdzie a rozstaw patwi lub t nikw),
dla supkw i krzy ulcw kratownic w paszczy nie kraty:

a) w przypadku po czenia z pasami na sworznie lub pojedyncz wi zk pier cieni =1,0,
b) przy innych po czeniach = 0,8,
dla supkw i krzy ulcw z paszczyzny kraty =1,0.
(2) Wpyw wyboczenia pr tw ciskanych mo na pomin , gdy smuko c 15.
4.2.6. Ramy i uki paskie.
(1) W obliczeniach ram uwzgl dni nale y napr enia wywoane przez nieprawidowo ci
geometryczne i konstrukcyjne, tj. odchyki mi dzy osi geometryczn a osi oboj tn przekroju,
powstae na skutek niejednorodno ci materiau oraz przypadkowe mimo rody powstae w trakcie
produkcji, monta u itp.
(2) Napr enia te mo na uwzgl dni przy przyj ciu przybli onego ksztatu wst pnego
odksztacenia konstrukcji, okre lonego przez dwa wyst puj ce jednocze nie czynniki:
a) k t nachylenia sinusoidalnie odksztaconej osi konstrukcji do jej osi teoretycznej, ktrego
warto , w radianach, nale y przyjmowa nie mniejsz ni :
dla
(4.2.6.a)
dla
(4.2.6.b)
gdzie:
h wedug rys. 4.2.6.1.
Rysunek 4.2.6.1 Przykady zao onych ugi wst pnych dla ram i ukw (a), odpowiadaj cych ugi ciu
symetrycznemu (b) i niesymetrycznemu (c).
b)
mimo rody przypadkowe wywoane niejednorodno ci materiau lub niedokadno ci produkcji i
monta u.
Warto ci e tych mimo rodw nale y przyjmowa nie mniejsze ni :
(4.2.6.c)
gdzie:
l dugo elementu ramy.
(3) Ugi cia nale y oblicza , przyjmuj c warto E wedug wzoru:
(4.2.6.d)
Przykady zao onych odksztace wst pnych podano na rys.4.2.6.1.

(4) Dugo ci wyboczeniowe lc supw i rygli ram, przy wyboczeniu w paszczy nie ramy, mo na
okre la ze wzoru:
(4.2.6.e)
w ktrym:
(4.2.6-f)
gdzie:
Is moment bezwadno ci supa,
h wysoko supa,
Ir moment bezwadno ci rygla,
r dugo poowy rygla.

W przypadku gdy moment bezwadno ci supa i rygla jest zmienny, we wzorze (4.2.6.f) nale y
przyjmowa moment bezwadno ci supa dla przekroju poprzecznego znajduj cego si w
odlego ci 0,65 h od przegubu podporowego oraz moment bezwadno ci rygla dla przekroju
poprzecznego znajduj cego si w odlego ci 0,65 h od kalenicy (por. rys.4.2.6.2).
Rysunek 4.2.6.2 Przekroje odniesienia do obliczania dugo ci wyboczeniowej ram.
(5) Dugo wyboczeniow lc ukw dwu- i trjprzegubowych dla stosunku strzaki wzniesienia
do rozpi to ci uku od f/l = 0,15 do f/l = 0,5 i przy nieznacznie zmiennym przekroju poprzecznym
mo na przyjmowa (rys. 4.2.6.3):
Rysunek 4.2.6.3 uk okre lanie dugo ci wyboczeniowej.
a) w paszczy nie uku lc = 1,25 s,
gdzie:
s dugo poowy uku mierzona w rozwini ciu po osi,
b) z paszczyzny uku
dla pasa grnego ciskanego lc = 1,0 a,
gdzie:
a odlego mi dzy usztywnieniami poprzecznymi
dla pasa dolnego ciskanego lc = a, zale nie od rodzaju usztywnie :
przy usztywnieniach w postaci d wigarw kratowych = 1,0,

przy usztywnieniach w postaci mieczy opartych jednym ko cem o uk, a drugim o patwie =
1,25.
(6) Ramy o naro ach zakrzywionych.
Ramy te s produkowane z drewna klejonego warstwowo, gwnie w postaci powek ram
trjprzegubowych, montowanych w cao na budowie (rys. 4.2.6.4).
Rysunek 4.2.6.4 Rama o naro u zakrzywionym.
Dla elementw o osi zakrzywionej grubo tarcicy t zale y od stosunku promienia krzywizny r do
jej grubo ci, z tym e powinien by speniony warunek oraz wymagania
produkcyjne wg PN-EN 386, w tym:
(4.2.6.g)
Przy ksztatowaniu ramy nale y post powa tak, aby k t przyci cia tarcicy odpowiada poni szym
zaleceniom:
dla drewna klejonego warstwowo klasy GL24 i GL30: ,
dla drewna klejonego warstwowo klasy GL35 i GL40: .

(7) Ramy o naro ach czonych na czniki mechaniczne.
Ramy tego typu (rys. 4.2.6.5) produkowane s z drewna klejonego warstwowo, gwnie w postaci
supw i rygli czonych w naro ach na sworznie lub pier cienie.
Rysunek 4.2.6.5 Rama o naro u wykonanym z zastosowaniem cznikw mechanicznych.
W po czeniu naro a zaleca si rozstawienie pier cieni lub sworzni na obwodzie okr gu. Siy
dziaaj ce na sworze lub jedn par pier cieni mo na wyznacza w sposb nast puj cy:
od momentu zginaj cego:
(4.2.6.h)
gdzie:
r odlego cznika od rodka ci ko ci caej grupy cznikw,
n liczba sworzni lub par pier cieni
od siy poprzecznej:
DV = V / n
(4.2.6.i)
od siy podu nej:
DN = N / n
(4.2.6.j)
Przy sprawdzaniu no no ci po czenia nale y bra pod uwag najbardziej niekorzystne dziaanie
tych skadowych na cznik w odniesieniu do kierunku wkien drewna.
4.2.7. Usztywnienia.
(1) Usztywnienia nale y projektowa w celu zapewnienia stateczno ci przestrzennej konstrukcji,
tj. zapewnienia podstawowym elementom no nym paskiej postaci zginania i zabezpieczenia ich
przed nadmiernym wyboczeniem.
(2) Stateczno przestrzenna konstrukcji powinna by zapewniona przez st enia poaciowe
podu ne i poprzeczne oraz t niki poaciowe.
(3) Przy projektowaniu usztywnie nale y przyjmowa najbardziej niekorzystn kombinacj
nieprawidowo ci konstrukcyjnych oraz zao onych ugi wst pnych.
4.2.7.2. Pojedyncze elementy ciskane.
(1) W pojedynczych elementach ciskanych wymagaj cych usztywnienia bocznego (rys. 4.2.7.2),
rozstawy a mi dzy elementami usztywniaj cymi nale y tak dobiera , aby ugi cia boczne
elementu ciskanego nie przekraczay warto ci:
a / 500 dla elementw klejonych warstwowo,
a / 300 dla innych elementw.
(2) Sztywno spr ysta C ka dego z elementw usztywniaj cych powinna by nie mniejsza ni :
(4.2.7.2.a)
gdzie:
(4.2.7.2.b)
(4.2.7.2-c)
m liczba prz se.
Rysunek 4.2.7.2 Przykady pojedynczych elementw ciskanych, usztywnionych przez podpory boczne.
(3) Ka dy element usztywniaj cy, su cy do zmniejszenia dugo ci wyboczeniowej, powinien

przejmowa obliczeniow si ciskaj c :
dla drewna litego
Fd = Nd / 50
(4.2.7.2.d)
dla drewna klejonego warstwowo
fd = Nd / 80
(4.2.7.2.e)
gdzie:
Nd rednia warto obliczeniowej siy ciskaj cej w elemencie.
(4) Obliczeniow warto siy stabilizuj cej Fd ciskanej strefy belki o przekroju prostok tnym
nale y oblicza przyjmuj c:
(4.2.7.2.f)
Warto kcrit nale y wyznacza wedug pkt 4.2.2, jak dla belki nieusztywnionej.
Md maksymalny moment obliczeniowy w belce o wysoko ci h.
4.2.7.3. Usztywnienie zespou elementw ciskanych.

(1) Usztywnienie su ce do zmniejszenia dugo ci wyboczeniowej oblicza si na si ciskaj c ,
wedug wzorw:
dla drewna litego
Fd = nNd / 50
(4.2.7.3.a)
dla drewna klejonego warstwowo
Fd = nNd / 80
(4.2.7.3.b)
gdzie:
n liczba elementw usztywnianych, wedug rys. 4.2.7.3.
Rysunek 4.2.7.3 Zesp belek lub d wigarw wymagaj cy usztywnienia bocznego.
(2) Si ciskaj c w patwiach, usztywniaj cych grne pasy ciskane wi zarw lub ram, nale y
oblicza wedug wzoru (4.2.7.3.a) i (4.2.7.3.b).
Napr enia wywoane t si nale y uwzgl dni przy obliczaniu napr e cakowitych, je eli
stanowi one nie mniej ni 5% napr e od zginania.
4.2.7.4. Usztywnienia poaciowe.
(1) Usztywnienia te projektuje si w postaci kratowych wi zarw poaciowych. Wi zary te mo na
oblicza na obci enie rwnomiernie rozo one qd, dziaaj ce w kierunku prostopadym do
paszczyzny st anych elementw. Nale y uwzgl dni dwa przeciwne zwroty tego obci enia.
(4.2.7.4)
gdzie:
Nd rednia obliczeniowa sia ciskaj ca w st anym elemencie o rozpi to ci l,
n liczba usztywnianych d wigarw.

l = h wg rys. 4.2.7.3.
(2) Ugi cie poziome w rodku rozpi to ci d wigara wywoane przez samo obci enie qd nie
powinno by wi ksze ni l / 700.
(3) Ugi cie poziome, wywoane przez sum qd i innych obci e , nie powinno by wi ksze ni l /
500.
(4) Wi zary wiatrowe, usytuowane w pasmach szczytowych lub przedskrajnych hal, obliczane na
obci enie wiatrem o warto ci w, mog stanowi rwnocze nie konstrukcj st aj c , je eli
obci enie qd obliczone wedug wzoru (4.2.7.4) spenia zale no :
W przypadku gdy , wi zary wiatrowe mog jednocze nie spenia rol st e

poaciowych tylko wtedy, gdy zostan obliczone na przeniesienie obci enia
(5) Rozstaw osiowy wi zarw usztywniaj cych powinien by nie wi kszy ni 30 m. W budynkach
o mniejszej dugo ci wi zary usztywniaj ce powinny by usytuowane w pasmach przy cianach
szczytowych lub w pasmach przedskrajnych.
4.2.7.5. T niki podu ne.
(1) W celu zmniejszenia dugo ci wyboczeniowej ram i ukw, w ktrych strefa ciskana
obejmuje cay przekrj poprzeczny lub znaczn jego cz , nale y stosowa t niki podu ne
prostopade do ich paszczyzny (rys. 4.2.7.5).
Rysunek 4.2.7.5 T niki pionowe.
(2) T niki nale y oblicza na obci enie qd, okre lone wedug wzoru 4.2.7.4, pomno one przez
ich rozstaw, tj. na si Q = qda.
(3) T niki nale y umieszcza w rodku rozpi to ci d wigarw, ukw lub ram, gdy ich
rozpi to l 12 m i nie rzadziej ni co 12,0 m gdy l > 12 m.
(4) Patwie mog by elementami t nikw, je eli ich smuko < 200.
(5) Napr enia w patwiach nale y oblicza wedug wzorw 4.1.7.a i 4.1.7.b, przyjmuj c
wytrzymao obliczeniow na ciskanie fc,d zwi kszon o 10%.
5. STANY GRANICZNE U YTKOWALNO CI

5.1. Wymagania oglne.
(1) Obliczanie konstrukcji wedug stanw granicznych u ytkowalno ci ma na celu sprawdzenie,

czy przemieszczenia konstrukcji nie ograniczaj mo liwo ci jej u ytkowania.
W szczeglno ci przemieszczenia konstrukcji, spowodowane oddziaywaniami zewn trznymi, a
tak e zmianami wilgotno ci i temperatury, powinny zawiera si w odpowiednich granicach,
ustalonych z uwagi na wymagania u ytkowe, w tym np. dotycz ce wygl du, mo liwo ci
zniszczenia lub uszkodzenia elementw budowlanych itp.
Obliczone ugi cia powinny by nie wi ksze ni warto ci graniczne podane w pkt 5.2.
(2) Ugi cia nale y oblicza zgodnie z zasadami mechaniki budowli. Dla elementw o przekrojach
zo onych nale y wprowadzi charakterystyki zast pcze wg rozdziau 6. Przy obliczaniu ugi nie
uwzgl dnia si osabienia przekrojw otworami na czniki mechaniczne.
W belkach i d wigarach peno ciennych, ktrych L / h 20 mo na pomin wpyw si
poprzecznych.
(3) W obliczeniach konstrukcji w stanach granicznych u ytkowalno ci nale y przyjmowa
obci enia charakterystyczne przy zastosowaniu warto ci rednich wa ciwo ci spr ystych
materiaw.
(4) Dora ne przemieszczenie uinst nale y oblicza posuguj c si warto ci redni odpowiednich
moduw spr ysto ci i dora nego moduu podatno ci z czy dla stanu granicznego
u ytkowalno ci Kser podanego w pkt 7.2 (tablica 7.2).
(5) Ko cowe przemieszczenie ufin nale y oblicza ze wzoru:
(5.1)
gdzie:
kdef wspczynnik uwzgl dniaj cy przyrost przemieszczenia w czasie na skutek cznego
wpywu pezania i zmian wilgotno ci. Warto ci tego wspczynnika przedstawiono w tablicy 5.1.
(6) Ko cowe przemieszczenie elementu wykonanego z materiaw o r nych wa ciwo ciach
pezania oblicza nale y przyjmuj c zmodyfikowane moduy spr ysto ci, ktre wyznacza si
dziel c chwilowe warto ci moduu dla ka dego materiau przez odpowiedni warto (1 + kdef).
(7) Je eli kombinacja obci e skada si z oddziaywa nale cych do r nych klas trwania
obci enia, udzia ka dego z oddziaywa w cakowitym przemieszczeniu oblicza nale y
oddzielnie.
Tablica 5.1 Warto ci kdef dla drewna, materiaw drewnopochodnych i z czy.
Materia Klasa u ytkowania

Klasa trwania obci enia 1 2 3
Drewno lite i klejone warstwowo
Stae 0,60 0,80 2,00
Dugotrwae 0,50 0,50 1,50
Krtkotrwae 0,00 0,00 0,30
Sklejka
Stae 0,80 1,00 2,50
Dugotrwae 0,50 0,60 1,80
Krtkotrwae 0,00 0,00 0,40
Pyty wirowe zgodne z PN-EN 312-61), PN-EN 312-7,
pyty OSB zgodne z PN-EN 300 klasy 3 i 4
Stae 1,50 2,25
Dugotrwae 1,00 1,50
Krtkotrwae 0,00 0,30

Pyty wirowe zgodne z PN-EN 312-41), PN-EN 312-5,
pyty OSB zgodne z PN-EN 300 klasy 21), pyty pil niowe
wg PN-EN 622-2
Stae 2,25 3,00
Dugotrwae 1,50 2,00
Krtkotrwae 0,30 0,40
Pyty pil niowe zgodne z PN-EN 622-3, PN-EN 622-5
Stae 3,00
Dugotrwae 2,00
redniotrwae 1,00
Krtkotrwae 0,35
1) Nie stosuje si w klasie u ytkowania 2.
5.2. Warto ci graniczne ugi .
5.2.1. Belki.
(1) Skadniki ugi cia podano na rys. 5.2.1, gdzie znaczenie okre le jest nast puj ce:
uo strzaka odwrotna (wygi cie wst pne), w mm,
u1 ugi cie wywoane obci eniem staym, w mm,
u2 ugi cie wywoane obci eniem zmiennym, w mm.
Rysunek 5.2.1 Oznaczenia ugi .
Ugi cie wynikowe unet poni ej prostej cz cej punkty podparcia belki, jest rwne:
unet = u1 + u2 uo
(2) Dla przypadkw, w ktrych nale y ogranicza ugi cia dora ne od obci e zmiennych, zaleca
si nast puj ce warto ci graniczne, je eli nie wyst puj wymagania dodatkowe:
Dla wspornikw:
gdzie:
L rozpi to belki lub wysi g wspornika, w mm.
(3) Dla przypadkw, kiedy nale y ogranicza ugi cie ko cowe ufin zaleca si nast puj ce warto ci
graniczne, je eli nie wyst puj wymagania dodatkowe:
Dla wspornikw:
5.2.2. D wigary kratowe.

Dla d wigarw kratowych warto ci graniczne ugi caej konstrukcji oraz poszczeglnych jej
elementw, je eli nie wyst puj wymagania dodatkowe, przyjmuje si wg tablicy 5.2.3.
Tablica 5.2.3 Warto ci graniczne ugi unet,fin.
Rodzaj Wykonane z wygi ciem wst pnym Wykonane bez wygi cia wst pnego
obci enia
D wigary D wigary kratowe D wigary D wigary kratowe Konstrukcje Pyty
peno cienne peno cienn cienne, ^ dachowe
Obliczenia e Obliczenia
przybli one dokadne przybli one dokadne
Stae i L/200 L/400 L/200 L/300 L/600 L/300 L/200 L/150

zmienne
W obiektach starych, remontowanych dopuszcza si warto ci unet,fin wi ksze od podanych o 50%.
5.2.3. Warto ci graniczne ugi .

Warto ci graniczne ugi unet,fin, je eli nie wyst puj wymagania dodatkowe, mo na przyjmowa
wg tablicy 5.2.3.
5.3. Obliczanie ugi .
(1) Ugi cia belek przy zginaniu uko nym nale y oblicza wg wzoru:
(5.3.a)
w ktrym:
ufin,z, ufin,y skadowe ugi cia w dwch prostopadych kierunkach, w mm.
(2) Ugi cia belek ci gych, gdy stosunek rozpi to ci najwi kszego prz sa do najmniejszego nie
przekracza 1:0,8, przy jednakowym obci eniu wszystkich prz se, lub gdy stosunek
najwi kszego obci enia jednego prz sa do najmniejszego obci enia innego nie przekracza
1:0,8, przy zachowaniu jednakowej rozpi to ci prz se, mo na oblicza w przybli eniu,
przyjmuj c stosunek najwi kszego ugi cia belki ci gej do najwi kszego ugi cia belki
jednoprz sowej swobodnie podpartej:
a) dla prz se skrajnych:
0,65 przy obci eniu staym,
0,90 przy obci eniu zmiennym,
b) dla prz se rodkowych:
0,25 przy obci eniu staym,

0,75 przy obci eniu zmiennym.
(3) Je eli nie s prowadzone obliczenia dokadne, ugi cia belek swobodnie podpartych od
obci e rwnomiernie rozo onych mo na oblicza wedug wzorw:
a) dla belek o stosunku L / h 20
(5.3.b)
b) dla belek o stosunku L / h < 20 i staym przekroju prostok tnym
(5.3.c)
c) dla belek jak w pozycji b), lecz o przekroju prostok tnym zmiennym (rys. 5.3.a)
(5.3.d)
Rysunek 5.3 Belki o zmiennym przekroju.
d)
dla belek dwuteowych lub skrzynkowych o przekroju staym
(5.3.e)
e) dla belek dwuteowych i skrzynkowych o przekroju zmiennym (rys. 5.3.b)
(5.3.f)
w ktrych:
I moment bezwadno ci przekroju poprzecznego belki, przyjmowany odpowiednio jak dla belek
jednolitych lub o przekroju zo onym,
uM ugi cie belki swobodnie podpartej wywoane momentem zginaj cym,
uv ugi cie belki swobodnie podpartej spowodowane dziaaniem si poprzecznych,
1 wspczynnik wg tablicy 5.3,
h, hp wysoko belki odpowiednio: w rodku rozpi to ci, na podporze,
h, hp odlego mi dzy osiami pasw odpowiednio: w rodku rozpi to ci, na podporze,
(E ) sztywno przekroju, obliczona jak dla belek jednolitych lub o przekroju zo onym.
Tablica 5.3 Wspczynniki 1 do uwzgl dnienia wpywu si poprzecznych na ugi cia belek dwuteowych i
skrzynkowych.
Belki z drewna Belki z drewna i materiaw

drewnopodobnych
bw / bf 1) 1,00 0,50 0,33 0,25 0,33 0,25 0,125
1 19,2 30,0 40,0 51,0 33,0 48,0 90,0

1) bw, bf szeroko ci, odpowiednio: rodnika, pasa
6. Elementy zo one.
6.1. Belki klejone z cienkimi ciankami.
(1) W obliczeniach statycznych zakada si liniow zmienno napr e normalnych wzdu

wysoko ci przekroju (rys. 6.1)
Rysunek 6.1 Belki z cienkimi ciankami o przekrojach: a) dwuteowym, b) skrzynkowym.
(2) Napr enia normalne w pasach powinny spenia nast puj ce warunki:
(6.1.a)
(6.1.b)
(6.1.c)
(6.1.d)
gdzie:
f.c.max.d maksymalne obliczeniowe napr enie ciskaj ce w pasie,
f,t,max,d maksymalne obliczeniowe napr enie rozci gaj ce w pasie,
f,c,d rednie obliczeniowe napr enie ciskaj ce w pasie,
f,t,d rednie obliczeniowe napr enie rozci gaj ce w pasie,
kc wspczynnik stateczno ci bocznej pasa ciskanego.
(3) Wspczynnik kc mo na wyznaczy zgodnie z pkt 4.2.1, zale nie od smuko ci pasa
(6.1.e)
gdzie:
lc rozstaw st e bocznych pasa ciskanego lub odlego mi dzy przekrojami zabezpieczonymi
przed obrotem i przemieszczeniem bocznym,
b szeroko pasa belki (rys. 6.1).
Je eli zostan przeprowadzone badania do wiadczalne belki ze wzgl du na mo liwo utraty
paskiej postaci zginania, i belka nie ulegnie zwichrzeniu, to mo na przyj we wzorze (6.1.c)
warto kc = 1.0.
(4) Napr enia normalne w ciankach ( rodniku lub ciankach bocznych) belek zo onych
powinny spenia warunki:
(6.1.f)
(6.1.g)
gdzie:
w,c,d i w,t,d napr enia obliczeniowe ciskaj ce i rozci gaj ce,
fc,w,d i ft,w,d wytrzymao ci obliczeniowe na ciskanie i rozci ganie rodnika lub cianek.
(5) Je eli nie podano innych warto ci, obliczeniow wytrzymao na rozci ganie i ciskanie w
ciankach mo na przyjmowa jako rwn wytrzymao ci obliczeniowej na rozci ganie i ciskanie
materiau w rozpatrywanej paszczy nie zginania.
(6) Nale y sprawdzi warunek stateczno ci miejscowej cienkich cianek belek zo onych oraz
no no ci po cze .
(7) Sprawdzenie no no ci (stateczno ci miejscowej cianek) mo na pomin , je eli zachowane s
nast puj ce warunki:
(6.1.h)
(6.1.i)
gdzie:
\/d obliczeniowa sia poprzeczna,
hw wg rysunku (6.1),
hf,c wysoko przekroju pasa ciskanego,
hf,t wysoko przekroju pasa rozci ganego,
bw grubo cianki,
fv,0,d wytrzymao obliczeniowa na cinanie cianki.
(8) W przekrojach 1-1, zaznaczonych na rysunku (6.1), nale y wykaza , e napr enia cinaj ce
speniaj warunki:
gdy
(6.1.j)
gdy
(6.1.k)
gdzie:
mean napr enia obliczeniowe cinaj ce wyznaczone przy zao eniu ich rwnomiernego
rozkadu,
fv,90,d wytrzymao obliczeniowa na cinanie rodnika lub cianek,
hf wysoko przekroju pasa ciskanego hf,c lub rozci ganego hf,t.
6.2. Belki klejone z cienkimi pasami.
(1) Do oblicze nale y przyjmowa liniow zmienno napr e normalnych wzdu wysoko ci
przekroju.
(2) W obliczeniach nale y uwzgl dnia nierwnomierny rozkad napr e w pasach na skutek
cinania i wyboczenia.
(3) W przypadku nie przeprowadzenia dokadnych oblicze statycznych ustroju, stanowi cego w
istocie dwuwarstwow pyt z ebrami podu nymi, mo na przyj , e jest to zesp belek
rwnolegych dwuteowych i ceowych (por. rys. 6.2) o pasach, ktrych szeroko ci obliczeniowe
bef wyznacza si ze wzorw:
lub (pas grny i dolny belki dwuteowej)

(6.2.a)
lub (pas grny i dolny belki ceowej)

(6.2.b)
Warto ci bc,ef i bt,ef nie powinny by wi ksze ni maksymalne warto ci obliczone z uwagi na
cinanie okadzin.
Warto bc,ef poza tym nie mo e by wi ksza ni maksymalna warto obliczona z uwagi na
wyboczenie pyty.
Rysunek 6.2 Belki z pasami cienkimi.
(4) Maksymalne szeroko ci obliczeniowe pasa (bef), wynikaj ce z uwzgl dnienia warunkw
no no ci na cinanie okadzin oraz wyboczenia pyty, zawiera tablica 6.2.
(5) Je eli nie przeprowadza si szczegowej analizy wyboczenia pyt, to szeroko swobodna
pasa nie powinna by wi ksza od dwukrotnej szeroko ci wynikaj cej z wyboczenia pyty.
Tablica 6.2 Maksymalne szeroko ci obliczeniowe pasa ustalone ze wzgl du na cinanie okadziny materiau i
wyboczenie pyty w zale no ci od rodzaju materiau, z ktrego sporz dzono pasy wyodr bnionych belek
dwuteowych lub ceowych.
Rodzaj materiau pasa bef ze wzgl du na bef ze wzgl du na

cinanie, l dugo belki wyboczenie, hf wysoko
pasa bef
Sklejka z wknami w warstwie
zewn trznej ukierunkowanymi:
rwnolegle do rodnikw 0,1 l 25 hf
prostopadle do rodnika 0,1 l 20 hf
Ukierunkowane pyty wirowe (OSB) 0,15 l 25 hf
Pyty pil niowe lub wirowe z 0,2 l 30 hf
przypadkowym ukierunkowaniem wkien
(6) W przekroju 1-1 (por. rys. 6.2) nale y sprawdzi warunek:
(6.2.c)
gdzie:
mean,d obliczeniowe napr enia cinaj ce wyznaczone w zao eniu rwnomiernego ich
rozkadu w przekroju belki,
fv,90,d obliczeniowa wytrzymao na cinanie pyty pasw prostopadle do wkien.
(7) Napr enia normalne w pasach, wyznaczone dla szeroko ci obliczeniowej (be,f), powinny
spenia nast puj ce warunki:
(6.2.d)
(6.2.e)
gdzie:
f,t,d; f,c,d rednie obliczone napr enia w pasach rozci ganych, ciskanych
ff.c.d; ff,t,d wytrzymao obliczeniowa na ciskanie, rozci ganie.
(8) Nale y sprawdzi warunek no no ci dla wszystkich z czy pyt z belkami podu nymi ustroju.
6.3. Belki zo one z zastosowaniem cznikw mechanicznych.

(1) W analizie pracy statycznej belek zo onych z kilku elementw po czonych ze sob za
pomoc cznikw mechanicznych, nale y uwzgl dni wpyw po lizgu wyst puj cego w
z czach.
(2) Obliczenia nale y prowadzi , zakadaj c liniow zale no mi dzy si a po lizgiem.
(3) Dla cznikw typu sworzniowego chwilowy (pocz tkowy) modu podatno ci Ku, odniesiony
do paszczyzny cinania jednego cznika pozostaj cego w stanie granicznym no no ci, nale y
przyjmowa ze wzoru 7.2.a i tablicy 7.2.
(4) Je eli odlego mi dzy cznikami zmienia si rwnomiernie w kierunku podu nym, zgodnie
ze zmian siy cinaj cej od smin do smax ( ), to mo na przyj obliczeniow warto sef
ze wzoru:
sef = 0,75 smin + 0,25 smax
(6.3.1)
(5) Napr enia nale y oblicza przynajmniej dla chwilowych (pocz tkowych) i ko cowych
przemieszcze , przyjmuj c odpowiednie warto ci wspczynnika (uwzgl dniaj cego przyrost
przemieszczenia w czasie na skutek cznego efektu pezania i wilgotno ci) kdef z tablicy 5.1.
(6) Metod oblicze no no ci belek zo onych z zastosowaniem cznikw mechanicznych

podano w pkt 6.3.2. Metod t mo na stosowa do oblicze elementw zo onych z drewna i
innych materiaw.
6.3.2. Obliczanie no no ci belek.
Rozwa ane s belki o przekrojach przedstawionych na rys. 6.3.2.
Rysunek 6.3.2 Przekroje zo one o z czach podatnych (a) i rozkad napr e zginaj cych na wysoko ci (b).
(1) Obliczenia prowadzone s przy nast puj cych zao eniach:

belki s swobodnie podparte, rozpi to prz sa oznaczono liter l; wzory ustalone dla belki
swobodnie podpartej mo na stosowa dla belek ci gych, przyjmuj c do oblicze dugo l rwn
0,8 rozpi to ci odpowiedniego prz sa, a w przypadku belek wspornikowych dugo l rwn
dwukrotnej dugo ci wspornika,
poszczeglne elementy (drewniane lub z pyt drewnopochodnych) maj pen dugo , mog
by te wykonane z mniejszych cz ci po czonych z czami klejonymi,
poszczeglne cz ci belek s wzajemnie po czone cznikami mechanicznymi o module
podatno ci Ku,
rozstaw s cznikw jest stay lub zmienia si rwnomiernie, zgodnie ze zmian siy cinaj cej
od smin do smax, przy czym ,
obci enie dziaa w paszczy nie z-x, wywouj c moment zginaj cy M = M(X) oraz si
poprzeczn V = V(X),
je eli pas skada si z dwch cz ci po czonych ze rodnikiem lub belka ma przekrj

skrzynkowy, to rozstaw s1 okre la iloraz dugo ci odcinka i sumarycznej liczby cznikw,
rozmieszczonych w obu paszczyznach styku cianek i pasa na tym odcinku.
(2) Zast pczy moment bezwadno ci przekroju pr ta Ief oraz zast pcz sztywno gi tn (EI)ef
belki oblicza si wg wzoru:
(6.3.2.a)
gdzie:
Ei = E0,mean,i
Wielko ci Ii, Ai, ai, i dla przekrojw dwuteowych, skrzynkowych i ceowych (por. rys. 6.3.2)
wyznacza si ze wzorw:
(6.3.2.b)
(6.3.2.c)
dla i=1 oraz i=3

(6.3.2.d)
dla i=2 2=1,0
(6.3.2.e)
gdzie:
Ei = E0,05,i
Ki = Ku,i wg pkt 7.2
(6.3.2.f)
gdzie:
Ei = E0,mean,i obliczeniowy modu spr ysto ci podu nej i tej cz ci belki,
si odlego mi dzy cznikami sprowadzonymi do jednego szeregu.
Dla przekroju teowego h3 = 0
(3) Sprawdzenie warunku no no ci belki zo onej z zastosowaniem cznikw mechanicznych

polega na wyznaczeniu napr e kraw dziowych m,i + i por. rys. 6.3.2, napr e i w rodku
ci ko ci przekrojw oraz napr e cinaj cych i porwnanie ich z odpowiednim rodzajem
wytrzymao ci obliczeniowej drewna lub materiaw drewnopochodnych.
Napr enia normalne ( i, m,i) wyznacza si ze wzorw:
(6.3.2.g)
(6.3.2.h)
gdzie:
Ei = E0,mean,i
Napr enia cinaj ce wyst puj ce w rodniku belki
(6.3.2.i)
gdzie:
E = E0,mean
(4) Obci enie przypadaj ce na jeden cznik, wyst puj cy w pasach grnym i = 1 i dolnym i = 3
(por. rys. 6.3.2)
(6.3.2.j)
gdzie:
Ei = E0,mean,i
6.4. Supy klejone i supy zo one z zastosowaniem cznikw

mechanicznych.
(1) W analizie no no ci supa nale y uwzgl dni przemieszczenia na skutek po lizgu w z czach,
cinania i zginania trzonu oraz dziaania si podu nych w krzy ulcach (w przypadku zo onych
supw wieloga ziowych ze skratowaniem).
(2) Przy wymiarowaniu supw ciskanych przyjmuje si e:
dugo wyboczeniowa supa (lw = l) zale y od sposobu jego podparcia,
poszczeglne cz ci skadowe supa na caej dugo ci nie maj stykw,

sup obci ony jest si osiow Fc, dziaaj c w geometrycznym rodku ci ko ci przekroju.
6.4.1. No no supw zo onych wieloga ziowych z zastosowaniem cznikw

mechanicznych.
(1) W przypadku gdy wyboczenie supa nast puje w paszczy nie osi x-y (por. rys. 6.4.4) jego
no no rwna jest sumie no no ci poszczeglnych ga zi w tej e paszczy nie.
(2) W przypadku gdy rozpatrywana jest mo liwo wyboczenia w paszczy nie x-z nale y
sprawdzi warunek:
(6.4.1.a)
gdzie:
(6.4.1.b)
Atot cakowite pole przekroju supa,
kc wspczynnik wyboczeniowy zale ny od smuko ci zast pczej pr ta.
Smuko zast pcz pr ta ef wyznacza si ze wzoru:
(6.4.1.c)
gdzie:
(6.4.1.d)
(EI)ef wg wzoru 6.3.2.a.
Zakada si , e E1 = E2 = E3 = E; E = E0,mean rednia warto moduu spr ysto ci podu nej.
Wielko ci (EI)ef, Ai, Ii, i, ai dla supw o przekrojach skrzynkowym dwuteowym i teowym (rys.
6.3.2) wyznacza si ze wzorw (6.3.2.a, 6.3.2.b, 6.3.2.c, 6.3.2.d, 6.3.2.f). Wspczynnik
wyboczeniowy kc (kc.y, kc.z) we wzorze 6.4.1a okre laj wzory 4.2.1.a i b.
(3) Dla pr tw o smuko ci wzgl dnej i , gdy pr t jest jednocze nie

zginany w paszczy nie wyboczenia x-y lub x-z, nale y sprawdzi warunki zestawione w pkt
4.1.7.
6.4.2. Obci enie cznikw.
(1) Obci enie Fi, przypadaj ce na pojedynczy cznik, nale y wyznaczy ze wzoru: 6.3.2.j, w
ktrym:
V = V(x)
(2) Warto Fi wyznacza si dla i = 1 oraz dla i = 3, zakadaj c rozstaw cznikw si = si (x) i
przejmuj c si poprzeczn ze wzorw od (6.4.2.a) do (6.4.2.c).
(3) Obliczeniow si poprzeczn nale y wyznaczy ze wzorw:
dla
(6.4.2.a)
dla
(6.4.2.b)
dla
(6.4.2.c)
6.4.3. Obci enie zo one.

W przypadkach gdy wyst puj mae mimo rody od obci e (wynikaj ce np. z ci aru wasnego
dziaaj cego niezale nie od siy osiowej) obowi zuj postanowienia pkt 4.2.1.
6.4.4. Supy wieloga ziowe z przewi zkami.
(1) Rozwa ane s supy wieloga ziowe (rys. 6.4.4) po czone przewi zkami. Przewi zki
zewn trzne lub wewn trzne mog by po czone z trzonem supa za pomoc gwo dzi, rub z
podkadkami lub kleju.
Rysunek 6.4.4 Supy zo one wieloga ziowe z przewi zkami.
Pole przekroju supa Atot i moment bezwadno ci pola przekroju wzgl dem osi y-y Iytot:
sup dwuga ziowy: Atot = 2A;
(6.4.4.a)
sup trzyga ziowy: Atot = 3A;
(6.4.4.b)
(2) Przyj to nast puj ce zao enia projektowe dla supw zo onych wieloga ziowych:
sup skada si z dwch, trzech lub czterech identycznych ga zi,
przekroje s bisymetryczne,
nale y stosowa parzyst liczb przewi zek, rozmieszczon rwnomiernie na dugo ci supa,
obowi zkowo na obu ko cach pr ta powinny by umieszczone przewi zki,
odst p mi dzy ga ziami (a) powinien spenia zale no , gdy s po czone

przewi zkami wewn trznymi oraz w przypadku przewi zek zewn trznych,
wysoko przewi zek l2 powinna spenia zale no dla przewi zek wewn trznych
oraz dla przewi zek zewn trznych,
w ka dej paszczy nie cinania po czenia przewi zki z ga zi supa nale y umieszcza co
najmniej cztery gwo dzie lub dwie ruby z podkadkami,
po czenie na gwo dzie ko cowych przewi zek powinno mie co najmniej cztery gwo dzie
rozmieszczone w jednym rz dzie wzdu osi pionowej supa (x),
supy s obci one siami osiowymi,
z cza i przewi zki s wymiarowane zgodnie z postanowieniami podanymi w pkt 6.4.6.
6.4.5. No no supw.
(1) W przypadku gdy wyboczenie supa nast puje w paszczy nie x-y (por. rys. 6.4.4) jego
no no rwna jest sumie no no ci poszczeglnych ga zi.
(2) Je eli wyboczenie supa nast puje w paszczy nie x-z, to jego no no nale y ustali na
podstawie wzoru (6.4.1.a) po uprzednim wyznaczeniu smuko ci zast pczej ef ze wzoru:
(6.4.5.a)
gdzie:
smuko pr ta jednolitego tej samej dugo ci l, (6.4.5.b)

n liczba ga zi,
wspczynnik uwzgl dniaj cy rodzaj zastosowanych cznikw
smuko pojedynczej ga zi o przekroju bh i dugo ci l1 rwnej osiowemu

rozstawowi przewi zek (por. rys. 6.4.4) (6.4.5.c)
We wzorze (6.4.5.c) nale y przyjmowa jako minimaln smuko pojedynczej ga zi mi dzy
przewi zkami 1=30.
Tablica 6.4.5 Warto ci wspczynnika .
Obci enie Przewi zki

wewn trzne zewn trzne
klejone na gwo dzie na ruby*) klejone na gwo dzie
1 2 3 4 5 6
Stae lub 1 4 3,5 3 6
dugotrwae
rednio- lub 1 3 2,5 2 4,5
krtkotrwae
*) ruby z podkadkami
6.4.6. Obci enie przewi zek.

(1) Przewi zki nale y wymiarowa na siy wynikaj ce z obci enia si poprzeczn Vd
wyznaczon ze wzorw (6.4.2.a, 6.4.2.b, 6.4.2.c).
(2) Si poprzeczn i moment zginaj cy w przewi zkach pr ta dwuga ziowego mo na oblicza
wg wzorw:
;
(6.4.6.a)
gdzie:
a1 osiowy rozstaw ga zi,
n liczba paszczyzn cinania.

W przypadku supa trzyga ziowego i czteroga ziowego:
;
(6.4.6.b)
; ; ;
(6.4.6.c)
(3) Rozkad siy poprzecznej na poszczeglne ga zie i siy cinaj ce w przewi zkach przedstawia
rys. 6.4.6.
Rysunek 6.4.6 Rozkad siy poprzecznej na ga zie pr ta zo onego.
6.4.7. Supy ze skratowaniem.

6.4.7.1. Konstrukcja i zao enia.
(1) Rozr nia si supy dwuga ziowe ze skratowaniem w ksztacie litery N oraz V (por. rys.
6.4.7.1.1 i 6.4.7.1.2).
Rysunek 6.4.7.1.1 Sup dwuga ziowy ze skratowaniem typu N.
Rysunek 6.4.7.1.2 Sup dwuga ziowy ze skratowaniem typu V.
[tu obrazek]
Na rysunkach tych przyj to nast puj ce oznaczenia:
Af pole przekroju jednej ga zi, If moment bezwadno ci przekroju jednej ga zi wzgl dem osi
1-1 przechodz cej przez rodek ci ko ci (rys. 6.4.7.1.1, 6.4.7.1.2),
e mimo rd od nieosiowego przeci cia krzy ulcw w w le.
(2) Przy konstruowaniu supa i jego wymiarowaniu przyjmuje si nast puj ce zao enia:
przekrj poprzeczny supa jest bisymetryczny,
w zy skratowania obustronnego mog by przesuni te wzgl dem siebie o p dugo ci
przedziau l1,
siatk pr tw skratowania nale y projektowa w ten sposb, aby liczba przedziaw wynosia co
najmniej trzy,
w po czeniu ka dego krzy ulca z pasami powinno znajdowa si co najmniej po cztery
gwo dzie,
smuko pojedynczej ga zi supa o dugo ci l1, odpowiadaj cej odlego ci mi dzy w zami,
nie powinna by wi ksza ni 60,
pojedyncza ga supa nie powinna ulec zniszczeniu przez utrat stateczno ci lokalnej na
dugo ci przedziau l1,
na obu ko cach supw skratowanych nale y stosowa przewi zki zewn trzne.
6.4.7.2. No no .
(1) No no supa ustalona przy uwzgl dnianiu wyboczenia w paszczy nie osi x-y, rwna si
sumie no no ci poszczeglnych ga zi (por. rys. 6.4.7.1.1, 6.4.7.1.2).
(2) Rozpatruj c stateczno supa w paszczy nie x-z nale y ustali smuko zast pcz wg wzoru:
(6.4.7.2.a)
gdzie:
totjest smuko ci supa o dugo ci l, takim samym przekroju i momencie bezwadno ci (por. rys.
6.4.7.1.1, 6.4.7.1.2)
(6.4.7.2.b)
Warto wspczynnika zale y od ksztatu skratowania i rodzaju z czy.
(3) Dla supw klejonych ze skratowaniem typu V
(6.4.7.2.c)
(4) Dla klejonych supw ze skratowaniem typu N
(6.4.7.2.d)
(5) Dla gwo dziowanych supw typu V
(6.4.7.2.e)
gdzie:
n liczba gwo dzi w krzy ulcu,
K modu podatno ci z czy wg rozdziau 7.
Je eli krzy ulec skada si z dwch lub wi cej cz ci, a liczba n jest sum gwo dzi (nie liczb
gwo dzi w paszczy nie cinania), to jako E nale y przyj warto Emean.
(6) Dla gwo dziowanych supw typu N
(6.4.7.2.f)
gdzie:
n, K jak we wzorze (6.4.7.2.e).
Je eli krzy ulec skada si z dwch lub wi cej cz ci, a liczba n jest sum gwo dzi, to za E nale y
przyjmowa warto E0,mean.
(7) Sprawdzenie warunku no no ci cznikw nale y wykona po wyznaczeniu siy poprzecznej
Vd ze wzorw (6.4.2.a, 6.4.2.b, 6.4.2.c).
(8) Smuko pr tw skratowania nie powinna przekracza warto ci .
6.5. D wigary zo one z zastosowaniem pytek kolczastych.
(1) Oglne zasady ksztatowania d wigarw podano w pkt 4.2.5.1, dotycz cym projektowania
belek kratowych.
(2) Podane ni ej zasady oblicze po cze elementw d wigarw za pomoc pytek kolczastych
mog by stosowane rwnie do analizy wytrzymao ciowej d wigarw z innymi cznikami
podobnego typu, takimi jak nakadki metalowe lub ze sklejki.
6.5.1. Z cza.
(1) Z cza na pytki mo na uwa a za w zy sztywne, je eli obrt elementw spowodowany
obci eniem zewn trznym nie ma znacz cego wpywu na warto ci si w elementach
rozpatrywanych d wigarw. Wymagania te speniaj :
a) z cza na pytki o no no ci odpowiadaj cej co najmniej 1,5-krotnej warto ci przyo onego
zespou siy i momentu,
b) z cza na pytki o no no ci odpowiadaj cej co najmniej warto ci przyo onego zespou si i
momentu, pod warunkiem e:
w z czu nie wyst puje moment wi kszy ni 0,3 no no ci elementu na zginanie,
konstrukcja nie staje si ukadem geometrycznie zmiennym.
(2) Wpyw po lizgu w z czu mo na uwzgl dni poprzez modu podatno ci lub uwzgl dniaj c
zao ony po lizg, odpowiadaj cy rzeczywistej warto ci napr e w z czu.
(3) Warto chwilowego moduu podatno ci Kser lub zao onego po lizgu user dla granicznego
stanu u ytkowalno ci nale y okre la na podstawie bada do wiadczalnych zgodnie z metod
okre lania wielko ci K = Kser przedstawion w normie PN-EN 26891. Warto chwilowego
moduu podatno ci Kser dla cznikw trzpieniowych mo na przyjmowa z tablicy 7.2.
(4) Chwilowy modu podatno ci Ku dla stanu granicznego no no ci okre la si z zale no ci 7.2.a.
(5) Ko cowy modu podatno ci Ku,fin wyznacza si ze wzoru 7.9.1.a.
(6) Zao ony po lizg dla stanu granicznego no no ci (uu) okre la si ze wzoru 7.9.1.b.
(7) Ko cowy zao ony po lizg uu,fin wyznacza si ze wzoru 7.9.1.c.
6.5.2. Analiza oglna d wigarw na pytki z zastosowaniem pytek kolczastych.

(1) Wymagania oglne dotycz ce ksztatowania d wigarw podano w pkt 4.2.5.2.
(2) Dla d wigarw kratowych o siatce trjk tnej, gdy sia skupiona (np. ci ar czowieka) ma
skadow prostopad do pasa kraty kN i gdy spenione s jednocze nie warunki:
oraz
wymagania podane w pkt 4.1.6 i 4.1.7 mo na zast pi przez:
(6.5.2)
6.5.3. Analiza uproszczona d wigarw z zastosowaniem pytek kolczastych.

(1) Przy konstruowaniu d wigarw i wyznaczaniu si wewn trznych w elementach obowi zuj
postanowienia pkt 4.2.5.3.
(2) Podparcie d wigara mo na uwa a za przegubowe, je eli nie mniej ni poowa podpory
znajduje si w rzucie pionowym pod cznikiem w z czu, a ponadto odlego a2 na rys. 6.5.3
jest nie wi ksza ni a1/3 lub 100 mm, z tym e obowi zuje warto wi ksza.
Rysunek 6.5.3 Warunki charakteryzuj ce podparcie przegubowe.
6.6. Dachowe ukady tarczowe.
(1) Dla zapewnienia stateczno ci oglnej ustrojw pr towych nale y stosowa st enia
zapewniaj ce przeniesienie na fundamenty wszelkich obci e i oddziaywa poziomych.
St eniami mog by sztywne tarcze, tj. elementy dachw, stropw i cian.
(2) Ukady tarczowe stanowi ce poaciowe st enia dachowe, zo one z arkuszy pyt
drewnopochodnych, mog by po czone z ustrojem no nym dachu budynku za pomoc
cznikw mechanicznych.
(3) Ukad tarczowy obci ony w sposb rwnomierny (por. rys. 6.6) mo na oblicza w sposb
uproszczony gdy spenione s nast puj ce warunki:
rozpi to l tarczy zawarta jest mi dzy 2b i 6b, gdzie b jest wysoko ci tarczy (rys. 6.6.),
o no no ci tarczy (przepony) decyduje no no cznikw (a nie pyt).
(4) Je eli nie przeprowadza si dokadnych oblicze , to belki skrajne tarczy nale y projektowa
tak, aby przenosiy maksymalny moment wyst puj cy w rozwa anym ukadzie.
(5) Mo na przyj , e napr enia cinaj ce s rozo one rwnomiernie na przekroju na szeroko ci
tarczy.
(6) W przypadku mijankowego uo enia pyt (por. rys. 6.6) rozstaw gwo dzi wzdu nieci gych
kraw dzi arkuszy mo na zwi kszy o 50% (maksymalnie do warto ci 40 d lub 150 mm) nie
redukuj c ich no no ci.
Rysunek 6.6 Obci enie tarczy i uo enie pyt w mijank .
6.7. Tarczowe t niki cienne.
(1) Tarczowy t nik cienny mo e by wykonany z drewnianego szkieletu z okadzinami

pytowymi po czonymi za pomoc cznikw mechanicznych.
(2) No no t nika ciennego ustala si , zakadaj c e pracuje on jako wspornik obci ony si
poziom Fv,d przyo on w grnym naro u tarczy (rys. 6.7.1 i 6.7.2).
No no tarczy wspornikowej mo na okre li rwnie na podstawie bada .

(3) Pyty cienne skadaj ce si z arkuszy przymocowanych jednostronnie do szkieletu (por. rys.
6.7.1) mo na oblicza w sposb uproszczony, gdy s spenione warunki:
w pycie nie ma otworw wi kszych ni 200 mm x 200 mm,
rozstaw cznikw jest stay wzdu obwodu ka dego arkusza,
szeroko b t nika (tarczy) jest rwna lub wi ksza ni 1/ jej wysoko ci (dugo ci
4
wspornika), tzn. .
Rysunek 6.7.1 Rozwi zanie konstrukcyjne tarczy typowej (a) i modelu badawczego (b).
(4) No no obliczeniow Fv,d nale y wyznaczy ze wzoru:
(6.7.a)
gdzie:
Rd obliczeniowa no no cznika,
bl szeroko najszerszego arkusza,
bi szeroko arkuszy pozostaych (b2, b3...),
s rozstaw cznikw.
(5) Je eli do szkieletu tarczowego umocowane s arkusze z obu stron i s tego samego rodzaju
oraz grubo ci, to no no tarczy mo na wyznaczy jako sum no no ci obu warstw pyt
okadzinowych. W przypadku gdy pyty tworz ce okadziny s r nego rodzaju lub
przymocowane r nymi cznikami, to no no warstwy sabszej nale y uwzgl dni tylko w
poowie.
(6) Pr ty ciskane tarczy nale y wymiarowa na si wyznaczon ze wzorw:
dla tarcz z obustronnymi pytami (6.7.b)
dla tarcz z jednostronn pyt (6.7.c)

(7) Elementy rozci gane szkieletu powinny by mocowane bezpo rednio do podstawy (lub
fundamentu) i obliczone na si wyznaczon ze wzoru:
(6.7.d)
(8) Je eli pojedyncze pyty (arkusze) tarczy zawieraj otwory drzwiowe lub okienne, to tych
elementw pytowych nie nale y uwzgl dnia przy ustalaniu no no ci tarczy. Ka da grupa
przylegych penych pyt powinna by zamocowana podobnie jak pojedyncza pyta cienna, w
sposb przedstawiony na rys. 6.7.2.
Rysunek 6.7.2 Tarcza z otworami.
(9) Je eli w badaniach wyznaczono no no charakterystyczn pyty o okre lonych wymiarach

szeroko ci btest i wysoko ci htest (por. rys. 6.7.1), to no no tarczy o podobnej konstrukcji, ale
innych wymiarach (h, b), mo na okre li ze wzorw:
Fk = kb kh Ftest,k
(6.7.e)
gdzie:
dla
(6.7.f)
dla
(6.7.g)
dla
(6.7.h)
dla
(6.7.i)
dla
(6.7.j)
7. Z CZA
(1) No no ci charakterystyczne i odksztacalno charakterystyczn cznikw wyznacza nale y

na podstawie bada wykonanych zgodnie z PN-EN 26891 oraz innymi normami dotycz cymi
bada cznikw. Preferuje si stosowanie do oblicze wynikw bada wykonanych przy
rozci ganiu.
(2) Je eli sia w z czu przenoszona jest przez wi cej ni jeden rodzaj cznikw, w obliczeniach
nale y uwzgl dni wpyw r nych wa ciwo ci cznikw (spoiny klejowe i czniki mechaniczne
odznaczaj si r nymi sztywno ciami i nie mo na zakada , e wsppracuj ze sob ).
(3) Wpyw na no no z cza oddziaywa o zmiennym znaku uwzgl dnia nale y przyjmuj c do
wymiarowania, odpowiednio, siy Ft,d + 0,5 Fc,d oraz Fc,d + 0,5 Ft,d.
(4) Wymiary oraz rozmieszczenie cznikw w z czu (rozstaw i ich odlego ci od kraw dzi i
ko cw elementw czonych) nale y tak dobra , aby oczekiwana no no z cza zostaa
osi gni ta.
(5) W przypadku kiedy nie przeprowadza si bardziej dokadnych oblicze , dla cznikw
rozmieszczonych jak na rys. 7.1 nale y sprawdzi nast puj cy warunek:
(7.1)
gdzie:
odlego kraw dzi obci onej od najbardziej odlegego cznika, w mm,
Vd obliczeniowa sia cinaj ca przenoszona przez czniki w elemencie o

grubo ci t, w N,
k t mi dzy si F i kierunkiem wkien, w stopniach.
(6) Minimalna grubo nakadek lub wkadek stalowych w z czu wynosi 2 mm.
Rysunek 7.1 Z cze obci one si dziaaj c pod k tem do wkien.
7.2. Podatno z czy na czniki trzpieniowe.
(1) Dla cznikw typu trzpieniowego modu podatno ci chwilowej w stanie granicznym no no ci
Ku, odniesiony do paszczyzny cinania i jednego cznika, oblicza nale y ze wzoru (7.2.a)
(7.2.a)
(2) Dla z czy, w ktrych stosowane s czniki typu trzpieniowego, chwilowy modu podatno ci
Kser, odniesiony do paszczyzny cinania i jednego cznika, w stanie granicznym u ytkowania,
nale y przyjmowa z tablicy 7.2.
Tablica 7.2 Warto ci Kser dla cznikw typu trzpieniowego w N/mm.
Lp. Rodzaj cznika Rodzaj po czenia drewno-drewno, pyta-

drewno, stal-drewno1)
1. Sworznie, ruby, wkr ty, gwo dzie (z k
1,5 d / 20
nawierconymi otworami)
2. Gwo dzie (bez nawiercania otworw) k
1,5 d0,8 / 25
3. Zszywki k
1,5 d0,8 / 60
1) w kg/m3; d w mm
k
(3) Je eli g sto ci charakterystyczne ( k,1, k,2) dwch czonych elementw s r ne, to we
wzorach w tablicy 7.1 za warto k nale y przyjmowa :
(7.2.b)
(4) Ko cowe przemieszczenie w z czu na czniki trzpieniowe w stanie granicznym
u ytkowalno ci okre la si ze wzoru:
(7.2.c)
(5) Ko cowe przemieszczenia w z czu na czniki trzpieniowe, wykonanym z elementw o
r nych wa ciwo ciach pezania (kdef,1, kdef,2), oblicza si ze wzoru:
(7.2.d)
(6) Po lizg chwilowy (dora ny) dla z czy z cznikami trzpieniowymi uinst w stanie
granicznym u ytkowania oblicza nale y ze wzoru:
uinst = 1(mm) + F / Kser
(7.2.e)
(7) Ko cowy po lizg dla z czy na czniki trzpieniowe ufin przyjmowa nale y wg wzoru:
ufin = 1(mm) + uinst (1 + kdef)
(7.2.f)
gdzie:
uinst chwilowy po lizg trzpienia,
kdef wg tablicy 5.1.
7.3. No no poprzeczna cznikw trzpieniowych.
7.3.1. Z cza drewno-drewno i pyta-drewno.

No no obliczeniow na docisk cznikw trzpieniowych w z czach drewno-drewno i pyta-
drewno, odniesion do paszczyzny cinania i do jednego cznika, przyjmowa nale y ze
wzorw:
a) dla cznikw jednoci tych jako minimaln warto obliczon ze wzorw:
b) dla cznikw dwuci tych jako minimaln warto obliczon ze wzorw:
gdzie:
t1, t2 grubo ci elementw skadowych z cza (drewna lub pyty) lub g boko zakotwienia
cznika, w mm,
= fh,2,d / fh,1,d,
fh,1,d, fh,2,d wytrzymao obliczeniowa na docisk w elemencie o grubo ci t1, t2, w MPa,
d rednica trzpienia cznika, w mm,

My,d moment obliczeniowy uplastycznienia cznika, w Nmm.
Rodzaje zniszczenia z czy trzpieniowych podano na rys. 7.3.1.

Rysunek 7.3.1 Rodzaje zniszczenia z czy z drewna i pyt (litery odpowiadaj oznaczeniom we wzorach).
(2) Warto ci obliczeniowe wytrzymao ci na docisk, fh,1,d i fh,2,d, oblicza nale y ze wzorw:
(7.3.1.l)
(7.3.1.m)
gdzie:
fh,k wytrzymao charakterystyczna na docisk, w MPa,
kmod wg tablicy 3.3,
M wg p. 3.2.2.
(3) Warto ci obliczeniowe momentu uplastycznienia cznika nale y oblicza ze wzoru:
(7.3.1.n)
(4) Wytrzymao na docisk, fh, w przypadku braku mo liwo ci obliczenia wedug niniejszej
normy, nale y oblicza wg normy PN-EN 383 i za cznika A do tej normy, a moment
uplastycznienia, My, okre la nale y zgodnie z norm PN-EN 409 i za cznikiem A do tej normy,
je eli w dalszych punktach nie stanowi si inaczej.
7.3.2. Z cza stal-drewno.
(1) No no obliczeniow jednoci tych cznikw trzpieniowych w z czach stal-drewno dla
pytek stalowych o grubo ci w odniesieniu do jednego cznika przyjmuje si jako
mniejsz warto obliczon ze wzorw:
No no obliczeniow jednoci tych cznikw trzpieniowych w z czach stal-drewno dla grubych
pytek stalowych o grubo ci okre la nale y jako mniejsz warto ze wzorw:
Dla pytek o grubo ci nale y stosowa interpolacj liniow . Rodzaje zniszczenia

z czy przedstawiono na rys. 7.3.2.
Rysunek 7.3.2 Rodzaje zniszczenia z czy stal-drewno.
(2) No no obliczeniow na jedno ci cie dwuci tych cznikw trzpieniowych w z czu z

wewn trzn pytk stalow o grubo ci , w odniesieniu do paszczyzny cinania i
jednego cznika wyznaczy nale y jako mniejsz warto ze wzorw:
Odpowiadaj ce rodzaje zniszczenia z czy podano na rys.7.3.2.

(3) No no obliczeniow na jedno ci cie dwuci tych cznikw trzpieniowych w z czu z
zewn trznymi pytkami stalowymi o grubo ci , w odniesieniu do paszczyzny cinania i
jednego cznika wyznaczy nale y jako mniejsz warto ze wzorw:
Odpowiadaj ce rodzaje zniszczenia z czy podano na rys. 7.3.2.

(4) Dla grubych pytek stalowych (grubo t > d) no no obliczeniow wyznacza nale y jako
mniejsz warto ze wzorw:
Odpowiadaj ce rodzaje zniszczenia z czy podano na rys. 7.3.2.

(5) Dla grubo ci pytek 0,5 d < t < d dopuszcza si interpolacj liniow .
(6) Nale y rwnie sprawdzi no no pytki stalowej.

7.3.3. Z cza wieloci te.
No no z czy wieloci tych wyznacza nale y jako sum minimalnych no no ci dla ka dej
paszczyzny cinania.
7.4. Z cza na gwo dzie.

(1) Do z czy konstrukcyjnych nale y stosowa gwo dzie o przekroju trzpienia okr gym,
kwadratowym i/lub trjk tnym. Dopuszcza si stosowanie innych rodzajw gwo dzi po
uprzednim okre leniu ich no no ci i odksztacalno ci zgodnie z PN-EN 26891. Najcz ciej
stosowane wymiary gwo dzi podano w za cznikach Z-7.4.1-1, Z-7.4.1-2, Z-7.4.1-3, Z-7.4.1-4.
Jako rednic gwo dzi przyjmuje si wymiary d, a lub h podane w ww. za cznikach.
(2) rednica gwo dzi powinna wynosi :
w elementach drewnianych z czy od 1/6 do 1/11 grubo ci najcie szego elementu z cza.
w elementach z czy z twardych pyt pil niowych oraz ze sklejki o grubo ci do 8 mm od 2 mm

do 4 mm,
w elementach z czy ze sklejki o grubo ci ponad 8 mm od 2,5 mm do 4,0 mm,
w elementach z czy z pyt wirowych o grubo ci do 25 mm od 2,5 mm do 5,0 mm.
(3) Minimalna grubo , w mm, elementw drewnianych z czy, t, powinna by nie mniejsza ni
okre lona wzorem:
gdzie:
k w kg/m3,
d w mm.
Minimalna grubo , w mm, elementw z czy powinna wynosi : ze stali 2 mm, ze sklejki 8 mm, z
twardych pyt pil niowych 5 mm, z pyt wirowych 10 mm.
Oznaczenia grubo ci elementw z czy, wg rys. 7.4.1, jak poni ej:
t1 mniejsza z grubo ci drewna od strony gwki i g boko ci zakotwienia dla z czy dwuci tych,
w mm,
t2 g boko zakotwienia dla z czy jednoci tych i grubo elementu rodkowego dla z czy
dwuci tych, w mm.
Rysunek 7.4.1 Oznaczenia grubo ci elementw z cza t1, t2.
(4) Gwo dzie wbija si wedug ukadu prostok tnego lub przestawionego. W ukadzie wbijania
rozr nia si szeregi biegn ce wzdu wkien drewna oraz rz dy biegn ce w poprzek wkien.
Rozr nia si rwnie kraw dzie obci one i nieobci one (rys.7.4.2.1.1)
(5) Obliczanie przekroju poprzecznego netto: w elementach rozci ganych przekrj poprzeczny
zmniejsza si o przekrj otworw na gwo dzie o rednicy wi kszej ni 4,5 mm:
dla ukadu prostok tnego: o przekrj wszystkich otworw w jednym rz dzie,
dla ukadu przestawionego: o przekrj otworw w dwch rz dach.
(6) Redukcja no no ci gwo dzi: w z czach rozci ganych no no gwo dzia na jedno ci cie
zmniejsza si o 10% przy zastosowaniu ponad 10 szt. gwo dzi oraz o 20% przy zastosowaniu
ponad 20 szt. gwo dzi w jednym szeregu.
7.4.2. Gwo dzie obci one poprzecznie.
(1) No no poprzeczn gwo dzi oblicza si wedug zasad podanych dla cznikw trzpieniowych
zgodnie z rozdziaem 7.3.
(2) Przy obliczaniu potrzebnej dugo ci gwo dzi obci onych poprzecznie nale y uwzgl dni
potrzebn dugo wbicia gwo dzi, dodaj c 1,0 mm na ka dy szew mi dzy czonymi elementami
oraz 1,5 d na ostrza gwo dzi.
7.4.2.1. Z cza na gwo dzie typu drewno-drewno.
(1) Dla gwo dzi o rednicy do 8 mm przyjmowa nale y warto ci charakterystyczne na docisk jak
ni ej:
bez uprzednio nawierconych otworw
fh,k = 0,082 k d-0,3 N/mm2
(7.4.2.1.a)
z uprzednio nawierconymi otworami
fh,k = 0,082 (1 0,01 d) k N/mm2
(7.4.2.1.b)
gdzie:
k w kg/m3,
d w mm.
(2) Dla gwo dzi ze zwykego gadkiego drutu stalowego o minimalnej wytrzymao ci na
rozci ganie 600 MPa przyjmowa nale y nast puj ce warto ci charakterystyczne dla momentu
uplastycznienia:
dla gwo dzi okr gych:
My,k = 180 d2,6 Nmm
(7.4.2.1.c)
dla gwo dzi kwadratowych:
My,k = 270 d2,6 Nmm
(7.4.2.1.d)
gdzie:
d w mm
(3) Otwory na gwo dzie nale y nawierca w drewnie o g sto ci charakterystycznej
. rednica nawierconego otworu nie powinna by wi ksza ni 0,8 d.
(4) Dla gwo dzi gadkich g boko zakotwienia powinna wynosi min. 8 d.
(5) Dla gwo dzi pier cieniowych i rubowych g boko zakotwienia powinna wynosi co
najmniej 6 d.
(6) Minimalna liczba gwo dzi w z czu powinna wynosi 2.
(7) Gwo dzie wbijane wzdu wkien nale y uwa a za niezdolne do przenoszenia si.
(8) Minimalne rozstawy i odlego ci gwo dzi w z czach nale y przyjmowa wg tablicy 7.4.2.1,
zgodnie z oznaczeniami podanymi na rysunku 7.4.2.1.1.
Rysunek 7.4.2.1.1 Odlego ci cznikw dla ukadu prostok tnego (a), przestawionego (b). Oznaczenia.
Tablica 7.4.2.1 Minimalne rozstawy i odlego ci gwo dzi.
Rozstawy i Minimalne rozstawy i odlego ci gwo dzi bez nawierconych Minimalne rozstawy i
odlego ci otworw odlego ci gwo dzi z
nawierconymi
otworami
a1 d < 5 mm (5 + 5 |cos |) d (7 + 6 |cos |) d (4 + 3 cos ) d

d
5 mm (5 + 7 |cos |) d
a2 5d 5d (3 + 1sin ) d
a3t (koniec (10 + 5 cos ) d (15 + 5 cos ) d (7 + 5 cos ) d
obci ony)
a3c (koniec 10 d 15 d 7d
nieobci ony)
a4t (kraw d (5 + 5 sin ) d (7 + 5 sin ) d (3 + 4 sin ) d
obci ona)
a4c (kraw d 5d 7d 3d
nieobci ona)
Minimalny rozstaw a1 mo e by dodatkowo zmniejszony do 4d, je eli wytrzymao na docisk fh,k
zredukowano, mno c jej warto przez wspczynnik
(9) Je eli t2 l jest wi ksze ni 4 d (patrz rys. 7.4.2.1.2.), to gwo dzie bez nawierconych otworw
wbijane z obu stron, mog na siebie zachodzi w elemencie rodkowym.
(10) Odlego ci gwo dzi w kierunku rwnolegym i prostopadym do wkien w ukadzie
prostok tnym (a) i przestawionym (b) przedstawiono na rys. 7.4.2.1.1.
(11) Maksymalne warto ci odlego ci gwo dzi wynosz : a1 40 d; a2 20 d.
Rysunek 7.4.2.1.2 Zachodz ce na siebie gwo dzie.
7.4.2.2. Z cza na gwo dzie pyta-drewno.

(1) Przy obliczaniu no no ci nale y stosowa zasady jak dla z czy drewno-drewno. Warto ci
obliczeniowe wytrzymao ci na docisk pyt oblicza nale y w sposb podany w pkt 7.3.1.(2).
(2) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci na docisk dla sklejki nale y przyjmowa wg
wzoru:
fh,k = 0,11 k d0,3 N/mm2
(7.4.2.2.a)
gdzie:
k w kg/m3
d w mm
(3) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci na docisk dla twardych pyt pil niowych nale y
oblicza wedug wzoru:
fh,k = 30 d0,3 t0,6 N/mm2
(7.4.2.2.b)
gdzie:
d w mm,
t grubo pyty, w mm
(4) Warto ci charakterystyczne wytrzymao ci na docisk dla pyt wirowych pasko prasowanych
nale y oblicza jak dla sklejki ze wzoru 7.4.2.2.a ze wspczynnikiem 0,8.
(5) W obliczeniach nale y stosowa reguy jak dla zwykych gwo dzi z gwkami o rednicy
minimum 2 d. Dla gwo dzi o mniejszych gwkach no no obliczeniow nale y zredukowa , np.
dla gwo dzi z owalnymi gwkami no no obliczeniow nale y zredukowa o poow .
(6) Minimalne rozstawy gwo dzi dla sklejki w z czach sklejka-drewno przyjmowa nale y
wedug tablicy 7.4.2.1 ze wspczynnikiem 0,85.
(7) Minimalne odlego ci dla sklejki nale y przyjmowa :
dla nieobci onej kraw dzi lub ko ca 3 d,
dla obci onej kraw dzi lub ko ca (3 + 4 sin ) d.
(8) Minimalne odlego ci dla twardych pyt pil niowych i pyt wirowych pasko prasowanych
nale y przyjmowa jak dla sklejki.
7.4.2.3. Z cza na gwo dzie stal-drewno.
(1) W obliczeniach nale y stosowa reguy podane w pkt 7.3.2.
(2) Minimalne rozstawy dla gwo dzi przyjmowa mo na wg tablicy 7.4.2.1 ze wspczynnikiem
0,7.
7.4.3. Gwo dzie obci one osiowo.
(1) Dla obci enia staego oraz dugotrwaego nie nale y stosowa gwo dzi obci onych osiowo.
(2) No no na wyci ganie gwo dzi wbitych prostopadle lub uko nie do wkien drewna (rys.
7.4.3.1.a i b) nale y oblicza ze wzorw 7.4.3.a, b, c przyjmuj c najmniejsz z warto ci:
gdzie:
l dugo pracuj ca gwo dzia, w mm. Dla gwo dzi rubowych, pier cieniowych itp. jako
dugo pracuj c przyjmuje si wy cznie cz nagwintowanego trzpienia gwo dzia.
Wzr 7.4.3.a dotyczy wyci gania gwo dzia z elementu, w ktrym znajduje si ostrze gwo dzia i
stosuje si dla wszystkich gwo dzi.
Wzr 7.4.3.b i c dotyczy przeci gania gwki gwo dzia przez element odpowiednio dla gwo dzi
okr gych i pier cieniowych.
Dla gwo dzi gadkich z gwk minimum 2 d wzr 7.4.3.b mo na pomin .
(3) Dugo pracuj c gwo dzia, l, przyjmowa nale y minimum 12 d dla gwo dzi o gadkim
trzpieniu oraz 8 d dla innych.
(4) Wspczynniki f1 oraz f2 zale mi dzy innymi od typu gwo dzi, gatunku drewna i jego klasy
(szczeglnie g sto ci) i wyznacza je nale y do wiadczalnie zgodnie z PN-EN 383.
(5) Warto ci charakterystyczne, f1.k oraz f2,k,dla gadkich gwo dzi okr gych oblicza mo na ze
wzorw:
N/mm2
(7.4.3.d)
N/mm2
(7.4.3.e)
(6) Warto ci obliczeniowe parametrw f1,d oraz f2,d mo na oblicza wg wzorw 7.3.1.1 oraz
7.3.1.m, podstawiaj c odpowiednie warto ci f1,k i f2,k w miejsce fh,1,k i fh,2,k.
(7) Dla konstrukcji drewnianych montowanych w stanie penego zawilgocenia lub bliskim tego
stanu, ktre mog ulec wysuszeniu pod obci eniem, warto ci f1,k oraz f2,k nale y pomno y
przez wspczynnik 2/3.
(8) Rozstaw i odlego ci dla gwo dzi obci onych osiowo przyjmowa nale y jak dla gwo dzi
obci onych poprzecznie. Dla gwo dzi wbijanych uko nie odlego od kraw dzi obci onej
powinna wynosi nie mniej ni 10 d (rys. 7.4.3.1.b.).
(9) Nie uwzgl dnia si no no ci gwo dzi na wyci ganie przy wbijaniu ich w czoo elementu oraz
gdy zachodzi mo liwo obci e dynamicznych.
Rysunek 7.4.3.1 Gwo dzie wbijane prostopadle i uko nie.
7.4.4. Gwo dzie obci one poprzecznie i osiowo.

(1) W przypadku z czy obci onych kombinacj si poprzecznych (F1a) i osiowych (Fax) nale y
speni nast puj ce warunki
dla gwo dzi gadkich:
(7.4.4.a)
dla gwo dzi pier cieniowych i rubowych:
(7.4.4.b)
gdzie:
R1a,d i Rax,d no no ci obliczeniowe z cza obci onego tylko si poprzeczn lub si osiow .
7.5. Z cza na zszywki.
(1) Do obliczania no no ci zszywek stosuje si reguy jak dla gwo dzi.

(2) No no zszywki na si poprzeczn nale y uwa a za rwnowa n no no ci dwch gwo dzi
o rednicy zszywki, pod warunkiem e k t mi dzy grzbietem zszywki a kierunkiem wkien
drewna jest wi kszy ni 30.
(3) Je eli k t mi dzy grzbietem zszywki a kierunkiem wkien drewna jest rwny lub mniejszy
ni 30, no no na obci enie poprzeczne zszywki nale y przyjmowa jak w pkt (2), pomno on
przez wspczynnik 0,7.
7.6. Z cza na ruby.
7.6.1. ruby obci one poprzecznie.

(1) Do wykonywania z czy nale y stosowa ruby wg PN-85/M-82101 oraz PN-88/M-82121 o
rednicy min. 10 mm. Dopuszcza si stosowanie rub innych po okre leniu ich przydatno ci na
podstawie bada przez upowa nion placwk naukowo-badawcz .
(2) Stosowane s reguy podane w pkt 7.3.
(3) Obliczanie przekroju netto: w z czach na ruby nale y przyjmowa osabienie przekroju dla
ukadu prostok tnego wszystkimi otworami w jednym rz dzie, a dla ukadu przestawionego
wszystkimi otworami w dwch rz dach, je eli odlego mi dzy nimi nie przekracza 20 cm, lub
otworami w jednym rz dzie, je eli odlego mi dzy rz dami jest wi ksza ni 20 cm.
(4) ruby w z czach nale y osadza w otworach o rednicy wielko ci okoo 0,97 rednicy ruby.
(5) Wilgotno elementw drewnianych czonych na ruby nie powinna przekracza 18%.
Wilgotno materiaw drewnopochodnych nie powinna przekracza 10%.
(6) Podkadki pod gwki i nakr tki rub powinny mie dugo boku lub rednic co najmniej 3 d
i grubo min. 0,3 d.
7.6.1.2. Z cza na ruby drewno-drewno.
(1) Do obliczania z czy na ruby o rednicy do 30 mm nale y stosowa nast puj ce
wytrzymao ci charakterystyczne na docisk w zale no ci od k ta nachylenia siy w stosunku do
wkien .
(7.6.1.2.a)
fh,0,k = fh,k wg pkt 7.4.2.1.b
k90 = 1,35 + 0,015 d dla drewna iglastego
(7.6.1.2.b)
k90 = 0,90 + 0,015 d dla drewna li ciastego (7.6.1.2.c)
(2) Dla rub stalowych nale y przyjmowa nast puj ce warto ci charakterystyczne dla momentu
uplastycznienia:
(7.6.1.2.d)
gdzie:
fu,k wytrzymao charakterystyczna na rozci ganie.
(3) W przypadku wi kszej liczby rub w jednej linii ni 6, no no dalszych rub nale y
zredukowa o 1/3, tj. dla n > 6 rub, efektywna ich liczba nef wynosi:
nef = 6 + 4(n 6) / 3
(7.6.1.2.f)
(4) Ukady rozmieszczenia rub przyjmuje si wg rys. 7.4.2.1.1.
(5) Minimalne rozstawy i odlego ci rub, wg oznacze na rys. 7.4.2.1.1, nale y ustala wedug
tablicy 7.6.1.2
Tablica 7.6.1.2 Minimalne rozstawy i odlego ci rub.
a1 Rwnolegle do (4 + 3 |cos |) d1)

wkien
a2 Prostopadle do 4d
wkien
a3,t 90 90 7 d (lecz nie mniej ni 80 mm)
a3,c 150 210 4d
90 < < 150 (1 + 6 |sin |) d (lecz nie mniej ni 4 d)

210 < < 270
a4,t 0 180 (2 + 2 sin ) d (lecz nie mniej ni 3 d)
a4,c wszystkie inne 3d

warto ci
1) Minimalny rozstaw a1 mo e by dodatkowo zmniejszony do 4 d je eli wytrzymao na docisk fh,0,k
zredukowano mno c przez wspczynnik .
7.6.1.3. Z cza na ruby pyta-drewno.

(1) Stosowane s reguy dla z czy na ruby drewno-drewno. Warto ci obliczeniowe
wytrzymao ci na docisk pyt oblicza nale y zgodnie z 7.3.1.(2).
(2) Dla sklejki wytrzymao charakterystyczn na docisk dla wszystkich k tw w stosunku do
wkien na powierzchni nale y oblicza ze wzoru:
fh,k = 0,11 (1 0,01 d) k w N/mm2
(7.6.1.3)
gdzie:
k w kg/m3,
d w mm.
7.6.1.4. Z cza na ruby stal-drewno.
Stosowane s reguy podane w 7.3.2 i 7.6.1.1.
7.6.2. ruby obci one osiowo.
(1) Nale y sprawdzi no no rub na rozci ganie oraz grubo podkadki.
(2) Napr enie obliczeniowe na docisk pod podkadk nie powinno przekracza 1,8 fc,90,d.
7.7. Z cza na sworznie.
(1) Maj zastosowanie reguy dla rub obci onych poprzecznie, z wyj tkiem warto ci dla a2 oraz
a3c wedug tablicy 7.6.1.2. Warto ci te dla sworzni wynosz :
a2 = 3 d
a3c = 3 d dla 150 210

a3c = a3t |sin | (lecz nie mniej ni 3 d) dla 90 < < 150 oraz 210 < < 270
(2) W z czach rozci ganych z ka dej strony styku liczba sworzni nie powinna by mniejsza ni 4
(w dwch szeregach i dwch rz dach). W w zach d wigarw kratowych liczba sworzni nie mo e
by mniejsza ni 2.
(3) W z czach rozci ganych co najmniej 25% sworzni nale y zast pi rubami ci gaj cymi o tej
samej rednicy co sworznie. W z czach z nakadkami stalowymi liczba rub ci gaj cych
powinna wynosi minimum 50%. W ka dym przypadku liczba rub ci gaj cych nie powinna by
mniejsza ni 3 (dwie ruby przy ko cach nakadek i jedna przy styku). W z czach ciskanych
nale y stosowa minimum po 2 ruby ci gaj ce po ka dej stronie styku.
7.8. Z cza na wkr ty.

(1) Do wykonywania z czy nale y stosowa wkr ty do drewna wg PN-85/M-82501, PN-85/M-
82503, PN-85/M-82504 i PN-85/M-82505.
Minimalna rednica wkr tw powinna wynosi 4 mm.
(2) Osadzanie wkr tw. Przyjmuje si , e:
wkr ty powinny by osadzane w uprzednio nawierconych otworach,
dugo gadkiej cz ci trzpienia nie powinna by mniejsza ni grubo elementu od strony
gwki,
g boko osadzenia wkr ta (tj. dugo zag biona w elemencie od strony ostrza) powinna
wynosi co najmniej 4 d,
otwr dla cz ci gadkiej powinien mie tak sam rednic jak rednica wkr ta i dugo rwn
tej cz ci wkr ta; otwr dla cz ci nagwintowanej powinien mie rednic rwn ok. 70%
rednicy cz ci gadkiej.
7.8.2. Wkr ty obci one poprzecznie.
(1) W przypadku wkr tw o rednicy mniejszej ni 8 mm stosowane s reguy podane w 7.4.2. W
przypadku wkr tw o rednicy wi kszej lub rwnej 8 mm stosowane s reguy podane w 7.6.1. Za
warto d przyjmowa nale y rednic w mm gadkiej cz ci trzpienia.
(2) Do obliczenia warto ci My,k przyjmowa nale y efektywn rednic def = 0,9 d, pod
warunkiem e rednica cz ci nagwintowanej nie jest mniejsza ni 0,7 d.
Je eli dugo gadkiej cz ci trzpienia, zag bionej w elemencie od strony ostrza, wynosi min. 4
d, do obliczenia warto ci My,k przyj mo na rednic trzpienia.
7.8.3. Wkr ty obci one osiowo.

(1) No no obliczeniow wkr tw na wyci ganie, wkr canych w poprzek wkien drewna,
oblicza nale y ze wzoru:
Rd = f3,d (lef d) w N
(7.8.3.a)
gdzie:
d rednica, w mm, mierzona w gadkiej cz ci wkr ta,
lef wkr cona dugo wkr ta w elemencie od strony ostrza.
Warto obliczeniow parametru f3,d oblicza nale y na podstawie warto ci charakterystycznej

f3,k wedug wzoru:
f3,d = fmod f3,k / M
(7.8.3.b)
gdzie:
w N/mm
(7.8.3.c)
k w kg/m3
(2) Minimalne odlego ci i dugo ci osadzenia przyjmowa nale y jak dla wkr tw obci onych
poprzecznie.
7.8.4. Wkr ty obci one poprzecznie i osiowo.
Spenione powinny by warunki rwnania 7.4.4.b.
7.9. Z cza na pytki kolczaste.

(1) Z cza na pytki kolczaste mo na uwa a za sztywne w przypadku, gdy obrt wywoany przez
obci enie nie ma istotnego wpywu na wielko si w elementach. Wymaganie to jest spenione
przez:
z cza o no no ci rwnej co najmniej 1,5-krotnej kombinacji przyo onej siy i momentu,

z cza o no no ci rwnej co najmniej kombinacji przyo onej siy i momentu, pod warunkiem
e:
w z czu nie wyst puje moment wi kszy ni 0,3 no no ci elementu na zginanie,
konstrukcja nie stanie si mechanizmem, je eli wszystkie takie z cza w konstrukcji stayby si
przegubami.
(2) Warto ci chwilowego moduu podatno ci Kser lub zao onego po lizgu user dla stanu
granicznego u ytkowalno ci okre la nale y na podstawie bada wg PN-EN 26891, zgodnie z
metod okre lania K(= Kser).
(3) Chwilowy modu podatno ci Ku dla stanu granicznego no no ci okre la si wg wzoru 7.2.a
(4) Ko cowy modu podatno ci Ku,fin okre la si ze wzoru:
Ku,fin = Ku / (1 + kdef)
(7.9.1.a)
(5) Zao ony po lizg dla stanu granicznego no no ci uu okre la si ze wzoru:
uu = 2 user
(7.9.1.b)
(6) Ko cowy zao ony po lizg
uu,fin = uu (1 + kdef)
(7.9.1.c)
(7) Osabienia elementw spowodowane wprasowaniem pytki nie uwzgl dnia si .
7.9.2. Geometria pytek.
(1) Geometria pytek zostaa przedstawiona na rys. 7.9.2. Przyj te oznaczenia:
x gwny kierunek pytki,
y kierunek prostopady do kierunku gwnego,
k t mi dzy kierunkiem x i si F,
k t mi dzy kierunkiem wkien drewna i siy F,
k t mi dzy kierunkiem x i lini styku (lub paszczyzn analizowanego przekroju),
Aef powierzchnia efektywna: powierzchnia cakowitego kontaktu mi dzy pytk i drewnem
elementu czonego, pomniejszona o cz ci powierzchni znajduj ce si poza okre lonymi
wymiarami wzdu kraw dzi,
l dugo pytki w kierunku analizowanego przekroju,
b szeroko pytki.
Rysunek 7.9.2 Geometria z cza na pytki kolczaste jednostronne.
7.9.3. No no pytek kolczastych.

(1) No no charakterystyczna pytki kolczastej powinna by okre lona na podstawie bada
wykonanych zgodnie z metodami podanymi w PN-EN 1075 dla nast puj cych wa ciwo ci:
fa, , no no zakotwienia na jednostk powierzchni pytki (no no z uwagi na docisk kolcw
do drewna),
fa,0,0 no no zakotwienia na jednostk powierzchni dla = 0 i = 0,
fa,90,90 no no zakotwienia na jednostk powierzchni dla = 90 i = 90,
ft,0 no no na rozci ganie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku x ( = 0),
ft,90 no no na rozci ganie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku y ( = 90),
fc,0 no no na ciskanie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku x ( = 0),
fc,90 no no na ciskanie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku y ( = 90),
fv,0 no no na cinanie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku x ( = 0),
fv,90 no no na cinanie na jednostk szeroko ci pytki w kierunku y ( = 90).
(2) Do wyznaczania no no ci obliczeniowych pytek kolczastych na rozci ganie, ciskanie i

cinanie nale y przyjmowa warto kmod = 1,0 oraz warto M = 1,1.
(3) No no obliczeniow zakotwienia fa, , ,d nale y przyjmowa na podstawie bada lub
oblicza ze wzorw:
dla 45
dla 45 < 90
fa, , ,d = fa,0.0,d (fa,0,0,d fa,90,90,d) sin (max ( , )
(7.9.3.c)
(4) No no obliczeniow zakotwienia w kierunku wkien drewna oblicza si ze wzorw:
Wielko ci stae k1, k2, 0 wyznacza si na podstawie bada zgodnie z PN-EN 1075 dla danego
typu pytki kolczastej.
7.9.4. Sprawdzenie no no ci z cza.
7.9.4.1. No no zakotwienia pytek.
(1) No no jednostkow zakotwienia F i M sprawdza si za pomoc wzorw:
(7.9.4.1.a)
(7.9.4.1.b)
gdzie:
FA sia dziaaj ca na pytk , przyo ona w rodku ci ko ci powierzchni efektywnej,
MA moment dziaaj cy na pytk ,
Ip biegunowy moment bezwadno ci powierzchni efektywnej,
rmax odlego od rodka ci ko ci do najdalszego punktu powierzchni efektywnej.
UWAGA: W celu zmniejszenia siy ciskaj cej FA mo na uwzgl dni przenoszenie jej z jednego
elementu na drugi przez napr enia dociskowe (styk), pod warunkiem e szczelina mi dzy
czonymi elementami nie b dzie wi ksza ni rednio 1 mm i nie przekracza warto ci 2 mm. W
takich przypadkach z cze nale y oblicza na minimaln si ciskaj c FA / 2.
(2) Nale y speni rwnie nast puj ce warunki:
(7.9.4.1.c)
(7.9.4.1.d)
(7.9.4.1.e)
7.9.4.2. No no pytek.
(1) W z czach o styku prostym siy dziaaj ce w dwch gwnych kierunkach pytki oblicza si z
nast puj cych wzorw (warto ci dodatnie oznaczaj siy rozci gaj ce, ujemne ciskaj ce):
(7.9.4.2.a)
(7.9.4.2.b)
gdzie:
F sia w z czu,
FM sia wywoana przez moment M w z czu (FM = 2 M/l).
(2) Speniony powinien by nast puj cy warunek:
(7.9.4.2.c)
gdzie:
Fx,d, Fy,d warto ci obliczeniowe si dziaaj cych w kierunku x oraz y,
Rx,d, Ry,d warto ci obliczeniowe no no ci pytki w kierunkach x oraz y.
Warto ci Rx,d i Ry,d wyznacza si jako warto ci no no ci przekrojw rwnolegych lub

prostopadych do osi gwnych, ze wzorw:
(7.9.4.2.d)
(7.9.4.2.e)
(4) Nale y sprawdzi wszystkie przekroje krytyczne.
7.9.5. Wymagania dodatkowe.
(1) Z cze powinno by zdolne do przeniesienia minimalnej siy Fr,d dziaaj cej w dowolnym
kierunku. Minimalna sia wynosi Fr,d,min =1,7 kN. W elementach kratownic Fr,d,min = 1,0 + 0,1 L,
w kN, gdzie L dugo d wigara (kratownicy), w m.
(2) Minimalny wymiar dugo ci pytki kolczastej z ka dej strony styku powinien wynosi 40 mm
oraz h/3, gdzie h wysoko maksymalna przekroju elementw czonych.
(3) Pytki kolczaste w pasach czonych na dugo ci powinny zachodzi co najmniej na 2/3
szeroko ci elementu drewnianego.
7.10. Z cza na pier cienie z bate.

(1) W z czach mog by stosowane pier cienie z bate dopuszczone do stosowania w
budownictwie.
(2) No no i rozmieszczenie oraz modu podatno ci pier cieni przyjmuje si wedug danych
producenta, potwierdzonych w dokumentach dopuszczaj cych je do stosowania w budownictwie.
7.11. Z cza klejone.
(1) Do czenia elementw konstrukcji z drewna i pytowych materiaw drewnopochodnych
mog by stosowane z cza klejone przedstawione na rys. 7.11.1. Wymiary z czy klinowych
przedstawiono w tablicy 7.11.1.
Rysunek 7.11.1 Rodzaje z czy klejonych: a klinowe, b uko ne, c nakadkowe, d czoowe.
Tablica 7.11.1 Wymiary z czy klinowych wedug oznacze na rys. 7.11.1.
Dugo l Podziaka b Szeroko b1 b1/b

mm
60 15 2,7 0,180
50 12 2,0 0,167
20 6,2 1,0 0,161
10 3,7 0,6 0,162
7,5 2,5 0,2 0,080
(2) W z czach nakadkowych dugo nakadek nie powinna by mniejsza ni 10 grubo ci

elementw czonych.
(3) Do wykonywania z czy klinowych nale y stosowa kleje przewidziane do klejenia
konstrukcji drewnianych wedug pkt 2.7.
(4) Wilgotno elementw czonych powinna odpowiada rodzajowi kleju i technologii klejenia i
nie przekracza 15%.
(5) Grubo spoiny klejowej powinna odpowiada rodzajowi kleju i nie powinna by wi ksza ni
0,1 mm.
(6) Do czenia pyt z materiaw drewnopochodnych nie powinny by stosowane z cza o
dugo ci l < 10 mm.
(7) Osabienia przekroju: w z czach klinowych, z wyj tkiem elementw klejonych warstwowo, w
obliczeniach przekroju nie uwzgl dnia si powierzchni zaj tej przez szeroko ci ostrzy klinw b1
wg rys. 7.11.1; w pozostaych rodzajach z czy klejonych osabienia przekroju nie uwzgl dnia si .
7.11.2. No no z czy klejonych.
7.11.2.1. No no z czy klinowych.
(1) Napr enie zginaj ce w elementach czonych na z cza klinowe, w MPa, okre la si wedug
wzoru:
(7.11.2.1.a)
gdzie:
Md obliczeniowy moment zginaj cy w przekroju, w Nmm,
Wn wska nik wytrzymao ci przekroju netto, w mm3.
(2) Napr enie rozci gaj ce w elementach czonych na z cza klinowe, w MPa, oblicza si ze
wzoru:
(7.11.2.1.b)
gdzie:
Nt,d obliczeniowa sia rozci gaj ca w z czu, w N,
An powierzchnia przekroju netto, w mm2.
(3) Napr enie ciskaj ce w elementach czonych na z cza klinowe, w MPa, oblicza si ze
wzoru:
(7.11.2.1.c)
gdzie:
Nc,d obliczeniowa sia w z czu na ciskanie, w N,
fm,t,c,d warto obliczeniowa wytrzymao ci materiaw czonych elementw z cza

odpowiednio na zginanie, rozci ganie lub ciskanie, w Mpa.
7.11.2.2. No no z czy nakadkowych.
(1) Napr enie w z czach nakadkowych, w MPa, oblicza si wedug wzoru:
(7.11.2.2)
gdzie:
Nt,c,d warto obliczeniowa si, odpowiednio: na rozci ganie lub ciskanie, przypadaj cych na
nakadk , w N,
l, b odpowiednio: dugo , szeroko spoiny klejowej z jednej strony styku, w mm,
fv,d warto obliczeniowa wytrzymao ci materiaw czonych elementw z cza na cinanie, w
MPa.
7.11.2.3. No no z czy uko nych.
(1) Napr enie na cinanie w spoinach z czy uko nych, w MPa, oblicza si ze wzoru:
(7.11.2.3.a)
gdzie:
Nt,c,d warto obliczeniowa siy, odpowiednio: rozci gaj cej lub ciskaj cej, w z czu, w N,
k t nachylenia spoiny klejowej do kierunku dziaania siy, w stopniach.

(2) Napr enie rozci gaj ce, prostopade do wkien drewna, w spoinach z czy uko nych oblicza
si w MPa ze wzoru:
(7.11.2.3.b)
gdzie:
ft,90,d wytrzymao obliczeniowa spoiny klejowej na rozci ganie prostopade, w Mpa. 7.11.2.4.
No no z czy czoowych.
No no ci z czy czoowych na rozci ganie i zginanie nie uwzgl dnia si .
7.11.3. Podatno z czy klejonych.
Modu podatno ci z czy klejonych w MPa oblicza si ze wzorw:
Ku = 1,0 E0,05
(7.11.3.a)
Kser = 1,0 E0,mean
(7.11.3.b)


Klasy wytrzymao ci warto ci charakterystyczne (wybrane dla krajowego drewna
iglastego) drewna litego o wilgotno ci 12% wg tablicy Z-2.2.3-1.
Tablica Z-2.2.3-1
Rodzaje Oznaczenia Klasy drewna konstrukcyjnego litego o wilgotno ci 12%

wa ciwo ci
C 24 C 30 C 35 C 40
Wytrzymao ,w N/mm2 (MPa)
Zginanie fm,k 24 30 35 40
Rozci ganie ft,0,k 14 18 21 24
wzdu wkien
Rozci ganie w ft,90,k 0,4 0,4 0,4 0,4
poprzek wkien
ciskanie wzdu fc,0,k 21 23 25 26
wkien
ciskanie w fc,90,k 5,3 5,7 6,0 6,3
poprzek wkien
cinanie fv,k 2,5 3,0 3,4 3,8
Spr ysto , w kN/mm2 (GPa)

redni modu E0,mean 11 12 13 14
spr ysto ci
wzdu wkien
5% kwantyl E0,05 7,4 8,0 8,7 9,4
moduu
spr ysto ci
wzdu wkien
redni modu E90,mean 0,37 0,40 0,43 0,47

spr ysto ci w
poprzek wkien
redni modu Gmean 0,69 0,75 0,81 0,88
odksztacenia
postaciowego
G sto , w kg/m3
Warto k 350 380 400 420
charakterystyczna
Warto rednia mean 420 460 480 500
Odpowiadaj ca klasyfikacja wedug PN-82/D-94021
Dla grubo ci
38 MKG, KG MKS, KS MKW, KW
tarcicy, w mm
< 38 KG MKG, KS MKS, KW
Uwaga: Dla innych gatunkw krajowego drewna iglastego warto ci charakterystyczne ustala si
mno c warto ci z tablicy przez wspczynniki: dla drewna modrzewiowego 1,2; dla drewna
jodowego 0,8.

Warto ci charakterystyczne drewna klejonego z drewna litego iglastego wybranych klas
najcz ciej stosowanych w krajua (drewno klejone warstwowo o wilgotno ci 12%) wg
tablicy Z-2.3.3-1.
Tablica Z-2.3.3-1
Rodzaje wa ciwo ci Oznaczenia Klasy drewna klejonego warstwowo o wilgotno ci 12%

GL 24 GL 30 GL 35 GL 40
Wytrzymao , w N/mm2 (MPa)
Zginanie fm,g,k 24 30 35 40
Rozci ganie wzdu ft,0,g,k 14 18 21 24
wkien
Rozci ganie w poprzek ft,90,g,k 0,4 0,4 0,4 0,4
wkien
ciskanie wzdu wkien fc,0,g,k 21 23 25 26
ciskanie w poprzek fc,90,g,k 5,3 5,7 6,0 6,3
wkien
cinanie fv,g,k 2,5 3,0 3,4 3,8

redni modu spr ysto ci Eg,0,mean 11 12 13 14
wzdu wkien
5% kwantyl moduu Eg,0,05 7,4 8,0 8,7 9,4
spr ysto ci wzdu
wkien
redni modu spr ysto ci Eg,90,mean 0,37 0,40 0,43 0,47
w poprzek wkien
redni modu Gg,mean 0,69 0,75 0,81 0,88
odksztacenia
postaciowego
G sto , w kg/m3
Warto g,k 350 380 400 420
charakterystyczna
UWAGA: Drewno klejone warstwowo mo e by zaliczone do jednej z wymienionych klas jako ci,
je eli wykonane jest z drewna litego tej samej klasy. Dla klas od GL 30 do GL 40 dopuszcza si
stosowanie drewna o jedn klas ni sz w cz ci rodkowej przekrojw elementw zginanych o
wysoko ci 0,6 h, gdzie h wysoko przekroju, np. do klasy GL 35 zalicza si drewno klejone
warstwowo z drewna litego klasy C 35 z wewn trzn stref o wysoko ci przekroju 0,6 h z drewna
litego klasy C 30.

Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych sklejki bukowej produkcji krajowej
wg tablicy Z-2.4.2-1.
Tablica Z-2.4.2-1
Rodzaje wa ciwo ci Oznaczenia Liczba fornirw (warstw)

7 9 11 13 15
Grubo sklejki, w mm
810 12 15 18 20
Wytrzymao , w N/mm2 (Mpa)
Zginanie prostopade do fm,90,k 68 61 52 46 41
paszczyzny pyty
11 18 28 34 39
Zginanie w paszczy nie fm,k 27 27 27 27 27
pyty
18 18 18 18 18
Rozci ganie w ft,k 45 54 45 45 36
paszczy nie pyty
30 24 30 36 39
ciskanie w paszczy nie fc,k 26 31 26 26 21
pyty
17 14 17 21 22
ciskanie prostopade do fc,90,k 10 10 10 10 10
paszczyzny pyty
9,5 9,5 9,5 9,5 9,5
cinanie w paszczy nie fv,k 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
pyty
2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
cinanie prostopade do fv,90,k 9 9 9 9 9
paszczyzny pyty
9 9 9 9 9
Spr ysto ,w kN/mm2 (GPa)
redni modu Em,90,mean 7 7 7 7 7
spr ysto ci przy
zginaniu prostopadym 3 3 3 3 3
do paszczyzny pyty
redni modu Em,0,mean 9,6 8,7 7,4 6,6 5,9
spr ysto ci przy
zginaniu w paszczy nie 0,65 1,5 2,85 3,5 4
pyty
redni modu Et,0,mean 5,5 6,6 5,5 5,5 4,4

spr ysto ci przy
2,7 3 3,65 4,4 4,7
rozci ganiu w
paszczy nie pyty
redni modu Ec,0,mean 5,5 6,6 5,5 5,5 4,4
spr ysto ci przy
ciskaniu w paszczy nie 2,7 3 3,65 4,4 4,7
pyty
redni modu Gm,0,mean 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25
odksztacenia
postaciowego przy
zginaniu w paszczy nie 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25
pyty
odksztacenia
postaciowego przy
zginaniu prostopadym 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7
do paszczyzny pyty
Warto g,k 480
charakterystyczna
g sto ci, kg/m3
UWAGA: Warto ci grne dotycz kierunku wzdu wkien fornirw zewn trznych, dolne w poprzek
wkien fornirw zewn trznych.

Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych pyt wirowych paskoprasowanych
suchotrwaych i wodoodpornych wg tablicy Z-2.5.2-1.
Tablica Z-2.5.2-1
Rodzaje Oznaczenia Pyty o grubo ci, w mm

wa ciwo ci
613 1420 2125 2632 3340 > 40
Wytrzymao , w N/mm2 (MPa)
Zginanie fm,90,k 20,0 18,0 15,0
prostopade do
paszczyzny pyty
Zginanie w fm,k 14,2 12,5 10,8 9,2 7,5 5,8
paszczy nie pyty
15,0 13,3 11,7 10,0 8,3 7,5
Rozci ganie w ft,k 8,9 7,9 6,9 6,1 5,0 4,4
paszczy nie pyty
9,4 8,5 7,4 6,6 5,6 5,6
ciskanie w fc,k 12,0 11,1 9,6 9,0 7,6 6,1
paszczy nie pyty
12,7 11,8 10,3 9,8 8,5 7,8
ciskanie fc,90,k 10,0 10,0 10,0
prostopade do
paszczyzny pyty
cinanie w fv,k 1,8 1,6 1,4 1,2 1,1 1,0
paszczy nie pyty
1,9 1,7 1,5 1,3 1,2 1,0
cinanie fv,90,k 6,6 6,1 5,5 4,8 4,4 4,2
prostopade do
paszczyzny pyty 7,0 6,5 5,9 5,2 4,8 4,4

redni modu Em,90,mean 3,2 2,9 2,7 2,4 2,1 1,8
spr ysto ci przy
zginaniu
prostopadym do 3,5 3,3 3,0 2,6 2,3 2,1
paszczyzny pyty
redni modu Em,0,mean 2,2 1,9 1,6
spr ysto ci przy
zginaniu w
paszczy nie pyty
redni modu Et,0,mean 1,8 1,7 1,6 1,4 1,2 1,1
spr ysto ci przy
rozci ganiu w 2,0 1,9 1,8 1,5 1,4 1,3
paszczy nie pyty
redni modu Ec,0,mean 1,8 1,7 1,6 1,4 1,2 1,1
spr ysto ci przy
ciskaniu w 2,0 1,9 1,8 1,5 1,4 1,3
paszczy nie pyty
redni modu Gm,0,mean 0,86 0,83 0,77 0,68 0,60 0,55
odksztacenia
postaciowego
przy zginaniu w 0,96 0,93 0,86 0,75 0,69 0,66
paszczy nie pyty
redni modu Gm,90,mean 0,20 0,20 0,20
odksztacenia
postaciowego
przy zginaniu
prostopadym do
paszczyzny pyty
G sto , w kg/m3
Warto k 650 600 550 500 500 500
charakterystyczna
UWAGA: Warto ci grne dotycz wasno ci pyt suchotrwaych, dolne pyt wodoodpornych.

Warto ci charakterystyczne wa ciwo ci mechanicznych twardych pyt pil niowych wg
tablicy Z-2.6.2-1.
Tablica Z-2.6.2-1
Rodzaje Oznaczenia pyty ptwarde, grubo pyty twarde, grubo w mm

wa ciwo ci w mm
10 > 10 3,5 3,65,5 > 5,5
G sto , w kg/m3
650 600 900 850 800
Wa ciwo ci wytrzymao ciowe, w N/mm2 (MPa)
Zginanie fm,90,k 17 15 37 35 32
prostopade do
paszczyzny pyty
Zginanie w fm,k 20 20 20
paszczy nie
pyty
Rozci ganie w ft,k 9 8 27 26 23
paszczy nie
pyty
ciskanie w fc,k 9 8 28 27 24
paszczy nie
pyty
ciskanie fc,90,k 14 14 14
prostopade do
paszczyzny pyty
cinanie w fv,k 0,3 0,25 3 3 2,5
paszczy nie
pyty
cinanie fv,90,k 5,5 4,5 19 18 16
prostopade do
paszczyzny pyty
Wa ciwo ci spr yste, w kN/mm2 (GPa)
redni modu Em,90,mean 3,1 2,9 5 4,8 4,6
spr ysto ci przy
zginaniu
prostopadym do
paszczyzny pyty
redni modu Em,0,mean 2 2 2,5 2,5 2,5
spr ysto ci przy
zginaniu w
paszczy nie
pyty
redni modu Et,0,mean 3,1 2,9 5 4,8 4,6
spr ysto ci przy
rozci ganiu w
paszczy nie
pyty
redni modu Ec,0,mean 3,1 2,9 5 4,8 4,6
spr ysto ci przy
ciskaniu w
paszczy nie
pyty
redni modu Gm,0,mean 1,3 1,2 2,1 2 1,9
odksztacenia
postaciowego
przy zginaniu w
paszczy nie
pyty
odksztacenia
postaciowego
przy zginaniu
prostopadym do
paszczyzny pyty
Za cznik Z-7.4.1 (normatywny).

Wymiary gwo dzi okr gych najcz ciej stosowanych w konstrukcjach drewnianych wg
tablicy Z-7.4.1-1.
Tablica Z-7.4.1-1
rednica trzpienia, d, mm Dugo gwo dzia, l, mm rednica gwki, D, mm

1,5 20, 25, 30, 38 4,0
1,6 20, 25, 30, 32 4,0
1,8 20, 25, 30, 32, 35, 40 4,2
2,0 25, 27, 30, 35, 40, 45 4,5
2,1 32, 40, 45, 50 5,0
2,2 40, 45, 50, 55 5,0
2,3 50 5,0
2,4 25, 40, 45, 50, 55 5,5
2,5 40, 45, 50, 55, 60, 65 5,5
2,7 29, 40, 45, 50, 55,60, 65, 70, 80 6,5
2,8 25, 45, 50,55, 60, 65, 70, 75 6,5
3,0 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80 7,0
3,1 50, 55, 60, 65, 70, 80 7,0
3,2 75, 85 7,0
3,4 25, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 90 8,0
3,5 50, 55, 60, 65, 70, 80, 90 8,0
3,7 70, 80 8,5
3,8 70, 75, 80, 85, 90, 100, 115 8,5
3,9 90 9,0
4,0 75, 80, 90, 100, 110 9,0
4,1 90, 130 9,0
4,2 76, 90, 100, 110, 120 9,5
4,4 100 10,5
4,5 90, 95, 100, 125 10,5
4,6 100, 130 10,5
4,9 100, 110 12,5
5,0 100, 110, 115, 125, 140, 145, 150 12,5
5,1 100, 112, 125 12,5
5,2 115, 120 12,5
5,4 125 13,5
5,5 125, 140, 145, 150, 160 13,5
5,6 50, 65, 125, 140, 150 13,5
5,7 125, 135 13,5
5,8 125, 140 13,5
5,9 140, 160 13,5
6,0 125, 140, 150, 160, 175, 180 13,5
6,1 65, 160 13,5
6,2 140, 150 13,5
6,4 160 14,8
6,5 160, 180 14,8
6,6 180 14,8

6,7 150, 180 14,8
7,0 180, 200, 210, 225, 230, 250, 300 15,5
7,2 200 15,5
7,6 230, 260 16,5
8,0 200, 230, 250 17,5
8,6 260 19,0
8,8 260 20
9,0 260, 275, 280, 300, 310 21
UWAGA: Jako symbol gwo dzia przyjmuje si oznaczenie d x l, np. 4,6 x 100.
Wymiary gwo dzi kwadratowych najcz ciej stosowanych w konstrukcjach drewnianych wg

tablicy Z-7.4.1-2.
Tablica Z-7.4.1 -2
Wymiar boku trzpienia, a, mm Dugo gwo dzia, l, mm rednica gwki, D, mm

2,0 40 4,5
2,0 50 5,0
2,2 55 5,0
2,3 50, 55, 60 5,0
2,5 50, 55, 60, 65 5,5
2,8 60, 65, 70, 75 6,5
3,0 80, 90 7,0
3,1 65, 70, 80 7,0
3,4 80, 90, 100 8,0
3,5 100 8,0
3,7 80, 100 8,0
3,8 100, 125 9,0
4,0 100, 125 9,0
4,2 100, 110, 120 9,0
4,0 100, 125 9,0
4,2 100, 110, 120 9,0
4,5 125 10,5
4,6 100, 120, 130 10,5
5,0 125, 150 11,5
5,5 125 11,5
5,5 140, 145, 160, 175 12,5
5,9 140 14,0
6,0 180, 200 14,0
7,0 210, 225, 250 15,5
7,6 230 16,5
8,0 275, 300 17,5
UWAGA: Jako symbol gwo dzia przyjmuje si oznaczenie a x l, np. 3,7 x 80.,
Wymiary gwo dzi trjk tnych najcz ciej stosowanych w konstrukcjach drewnianych wg
tablicy Z-7.4.1-3.
Tablica Z-7.4.1-3
Bok trjk ta, a, mm Wysoko trjk ta, h1), mm Dugo gwo dzia, l, mm rednica gwki, D, mm
2,0 1,7 40, 50 4,0
2,2 1,9 50, 60 4,2
2,5 2,15 60, 70 5,0
3,0 2,6 80 5,5
3,5 3,0 90 7,0
4,0 3,5 100, 110 8,0
4,5 3,9 90, 100, 110, 125 8,0
5,0 4,3 125, 150 9,5
5,5 4,8 150 10,5
6,0 5,2 175 12,5
6,5 5,2 180 13,5
7,0 6,1 200, 225 14,0
8,0 7,0 225, 250 15,5
8,0 7,0 275, 300 17,0
1) W normach wyst puje oznaczenie b.
UWAGA: Jako symbol gwo dzi trjk tnych przyjmuje si a x h x l, np. 4,5 x 3,9 x 100.
Wymiary gwo dzi kwadratowych skr canych w konstrukcjach drewnianych wg tablicy Z-

7.4.1-4.
Tablica Z-7.4.1-4
Wymiar boku trzpienia, a, mm Dugo gwo dzia, l, mm rednica gwki, D, mm

2,5 60 5,5
3,0 70, 80 7,0
3,4 80, 90, 100 7,5
3,8 100 8,0

Konstrukcje Drewniane - Obliczenia Statyczne I Projektowanie WG ENV 1995-1-11993

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Konstrukcje Drewniane - Obliczenia Statyczne I Projektowanie WG ENV 1995-1-11993

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Konstrukcje drewniane-Obliczenia statyczne i projektowanie Page 1 of 98

6.1. Belki klejone z cienkimi ciankami.

POLSKI KOMITET POLSKA NORMA PN-B-03150

Przedmiotem normy s zasady oblicze statycznych i projektowania konstrukcji budowlanych z

1.2. Zakres stosowania normy.

Norm stosuje si przy projektowaniu konstrukcji drewnianych, tj. konstrukcji wykonanych z

nie obejmuje sprawdzania konstrukcji z uwagi na zagadnienia ogniowe.

1.4. Jednostki miar.

W obliczeniach nale y stosowa legalne jednostki miar zgodnie z mi dzynarodowym ukadem

1.5.1. Du e litery aci skie.

Aef, efektywne pole kontaktu pytki kolczastej z drewnem elementu czonego

Af, pole przekroju jednej ga zi supa wieloga ziowego

An, pole przekroju netto

Atot, cakowite pole przekroju supa wieloga ziowego

C, sztywno spr ysta elementu usztywniaj cego

Cd, obliczeniowa graniczna warto efektw oddziaywa zewn trznych o warto ci

DN, sia dziaaj ca na sworze wywoana si podu n

DQ, sia dziaaj ca na sworze wywoana si poprzeczn

E, modu spr ysto ci

E0,05, 5% kwantyl moduu spr ysto ci wzdu wkien

E0,mean, warto rednia moduu spr ysto ci wzdu wkien

E90,mean, warto rednia moduu spr ysto ci w poprzek wkien

Fc,d, sia ciskaj ca o warto ci obliczeniowej

FM, sia w z czu wywoana dziaaniem momentu zginaj cego

Fr,d, minimalna sia do przeniesienia w z czu dziaaj ca w dowolnym kierunku

Ft, sia rozci gaj ca

Ft,d, sia rozci gaj ca o warto ci obliczeniowej

I, moment bezwadno ci przekroju

K, modu podatno ci z czy przy zastosowaniu cznikw mechanicznych

Map,d, moment zginaj cy w kalenicy wywoany dziaaniem obci enia obliczeniowego

Sd, sia wewn trzna wywoana oddziaywaniem o warto ci obliczeniowej

Td, sia poprzeczna w przewi zkach pr ta wieloga ziowego

V, obj to rozci ganego fragmentu konstrukcji, sia poprzeczna

Vd, sia poprzeczna wywoana obci eniem obliczeniowym

V0, obj to odniesienia

Xd, warto obliczeniowa wa ciwo ci materiau

1.5.2. Mae litery aci skie.

bef, szeroko obliczeniowa pasa pyty z ebrami podu nymi

bi, szeroko arkusza i t nika (tarczy)

bl, szeroko najszerszego arkusza t nika (tarczy)

d, rednica trzpienia cznika

f, wytrzymao ; strzaka uku

fc,90,d, wytrzymao obliczeniowa na ciskanie prostopade do wkien

fh,d, wytrzymao obliczeniowa na docisk

fm,k, wytrzymao charakterystyczna na zginanie

fm,d, wytrzymao obliczeniowa na zginanie

fm,y,d; fm,z,d, wytrzymao obliczeniowa na zginanie wzdu osi gwnych y i z

ft,0,d, wytrzymao obliczeniowa na rozci ganie wzdu wkien

ft,0,k, wytrzymao charakterystyczna na rozci ganie wzdu wkien

ft,90,d, wytrzymao obliczeniowa na rozci ganie prostopade do wkien

ft,90,k, wytrzymao charakterystyczna na rozci ganie prostopade do wkien

fv,d, wytrzymao obliczeniowa na cinanie

fv,k, wytrzymao charakterystyczna na cinanie

he, wysoko przekroju podci tego przy podporze

hf, wysoko pasa belki o przekroju zo onym

hi, wysoko ci elementw belek zo onych (i = 1,2,3)

hp, wysoko belki na podporze

hw, wysoko rodnika

kcrit, wspczynnik stateczno ci gi tnej

kc,90, wspczynnik zwi kszaj cy wytrzymao na ciskanie prostopade do wkien

kdef, wspczynnik uwzgl dniaj cy przyrost przemieszczenia w czasie na skutek pezania i

kvol, wspczynnik uwzgl dniany przy skr caniu

l, rozpi to ; dugo pytki; dugo pytki w kierunku analizowanego przekroju