Energia wiatru

Wiatr jest odnawialnym rdem energii. Jest to ruch powietrza spowodowany rnic gstoci ogrzanych mas powietrza

i ich przemieszczaniem ku grze. Powoduje to rnic cinie, a naturalna tendencja do ich wyrwnywania powoduje

powstawanie wiatru.

wiatowe zasoby energii wiatru, ktre nadaj si do wykorzystania z technicznego punktu widzenia, to 53 tys. TWh/rok.

Ta ilo energii jest 4 razy wiksza ni wynosio globalne zuycie energii elektrycznej w 1998 roku.

Najbardziej istotn cech energii wiatrowej jest jej dua zmienno, zarwno w przestrzeni (geograficzna) jak i w czasie.

Zmienno wiatru w czasie dotyczy bardzo szerokiej skali czasu - od sekund do lat. Wyrnia si nastpujce rodzaje

zmiennoci w czasie:

Wieloletni. Na niektrych obszarach obserwuje si wyrane trendy zmian (prawdopodobnie zwizane z postpujcymi

zmianami klimatycznymi). Na og wystpuj wyrane rnice o charakterze przypadkowym midzy kolejnymi latami,

take wtedy, gdy badamy urednione warunki wiatrowe na duych obszarach. Przypadkowa zmienno wiatru w tej skali

czasu przekada si na problemy w prognozowaniu i planowaniu pracy systemu elektroenergetycznego w odpowiednim

horyzoncie czasowym.

Roczn. W warunkach Polski rednia sia wiatru jest bardzo mocno zrnicowana w zalenoci od pory roku. Rysunek

poniej pokazuje jak w warunkach duskich wyglda typowy rozkad energii wiatru dla poszczeglnych miesicy roku

(polskie wybrzee ma prawdopodobnie zbliony rozkad). Istotne jest, e zmienno energii wiatru w tej skali czasu jest

do dobrze przewidywalna. To pozwala wystarczajco dokadnie prognozowa wielko energii, ktra zostanie

wyprodukowana w cigu roku. Innym wanym wnioskiem jest to, e energia wiatru jest najwiksza w miesicach od

listopada do marca, czyli wtedy, gdy w warunkach polskich jest ona najbardziej potrzebna.

Energia wiatru w poszczeglnych miesicach roku (wykres powsta na podstawie pomiarw na terenie Danii, ale jest

wsplny dla klimatu umiarkowanego).

1
Synoptyczn. Zmienno kilkudniowa zwizana ze zjawiskami atmosferycznymi duej skali (przesuwanie si orodkw

wyowych i niowych). Zmienno ta ma charakter przypadkowy i jest trudno przewidywalna.

Dobow. W wielu miejscach pomiary prdkoci wiatru wykazuj cykliczno o okresie jednej doby. Jest ona zwizana z

lokalnymi powtarzajcymi si zjawiskami termicznymi (np. nagrzewaniem si ziemi w cigu dnia, ozibianiem w nocy i

wywoany tym ruch powietrza). W warunkach Polski naley oczekiwa do dobrego dopasowania si zmian dobowych

energii wiatru do zmian zapotrzebowania w sieci. Najmniejsza energia wiatru wystpuje w nocy, maksimum w rodku

dnia. Zmienno wiatru w skali czasu synoptycznej, dobowej i minutowej ma wpyw na prowadzenie ruchu systemu.

Typowa zmienno prdkoci wiatru w cigu doby.

Minutowa, sekundow. Za te zmiany odpowiadaj turbulencje i podmuchy wiatru, przechodzcy front burzowy itp. Tego

typu zmiany maj charakter przypadkowy, s nieprzewidywalne i naley je traktowa jako zakcenia. Minimalizacje

niekorzystnego wpywu zakce wiatru na prace elektrowni wiatrowej mog zapewni odpowiednie ukady regulacji.

Zjawiska powodujce zmienno sekundow s sabo skorelowane nawet w obrbie jednej farmy. Dlatego moc caej

farmy wiatrowej wykazuje mniejsze wzgldne zmiany mocy ni pojedyncza siownia wiatrowa. Zmienno sekundowa

ma wpyw na jako energii.

Gdybymy chcieli odzyska ca energi, jak niesie wiatr, powietrze nie mogoby opuci wirnika. Nie uzyskalibymy

wtedy jednak adnej energii, gdy powietrze nie mogoby rwnie wpa w obszar wirnika. Okazuje si, e najbardziej

efektywna jest turbina, ktra spowalnia wiatr do 2/3 jego pocztkowej prdkoci. Aby to zrozumie musimy sign do

podstawowego prawa aerodynamiki turbin wiatrowych - prawa Betz'a.

Prawo Betz'a

Zamy, e rednia prdko wiatru przechodzcego przez obszar wirnika jest redni prdkoci niezakconego wiatru

przed wirnikiem v1 i prdkoci wiatru po przejciu przez wirnik v2 czyli (v1+v2)/2. Masa powietrza pyncego przez wirnik

w czasie jednej sekundy wynosi:

m = rF(v1+v2)/2

2
gdzie: m - masa na sekund; r - gsto powietrza; F - powierzchnia zakrelana przez wirnik; (v1+v2)/2 - rednia

prdko wiatru przechodzcego przez wirnik. Moc odbierana od wiatru przez wirnik, zgodnie z II zasad dynamiki

Newtona:

P = (1/2) m (v12 - v22)

Podstawiajc za mas wyraenie z poprzedniego rwnania otrzymamy:

P = (r/4) (v12 - v22) (v1+v2) F

Teraz porwnajmy ten rezultat z cakowit moc niezakconego przepywu powietrza przez tak sam powierzchni F;

nazwijmy j Po

Po = (r/2) v13 F

Rozpatrzmy teraz takie rwnanie:

(P/Po) = (1/2) (1 - (v2 / v1)2) (1 + (v2 / v1))

Okazuje si, e wykres funkcji (P/Po) = f(v2 / v1) osiga maksimum rwne 0,59 dla (v2 / v1) = 1/3. Oznacza to, e idealna

turbina wiatrowa spowalni wiatr do 1/3 jego pierwotnej wartoci i odzyska 59 % energii w nim zawartej.

Moc wiatru zmienia si proporcjonalnie do trzeciej potgi jego prdkoci. Zgodnie z prawem Betz'a maksymalna

teoretyczna sprawno zamiany mocy wiatru na moc mechaniczn wynosi 59,3%. Turbiny wiatrowe wykorzystuj mniej

ni 50% mocy wiatru. Jeeli przyjmiemy, e gsto prawdopodobiestwa prdkoci wiatru jest opisana rozkadem

Weibulla (zaoenie suszne dla typowej lokalizacji elektrowni wiatrowej) i uwzgldnimy proporcjonalno mocy wiatru do

szecianu jego prdkoci to uzyskamy funkcje rozkadu gstoci mocy.

Rozkad gstoci mocy w funkcji wiatru.

W zwizku z zalenoci od szecianu prdkoci, natura wiatru ma zasadniczy wpyw na wszystkie aspekty procesu

konwersji energii wiatru na energi elektryczn, poczwszy od wyboru lokalizacji i wyznaczania opacalnoci inwestycji,

3
poprzez rozwizania techniczne turbin, przekadni mechanicznych i generatorw a po problemy integracji z sieci

elektroenergetyczn.

Roczna produkcja energii w elektrowni wiatrowej w zalenoci od redniorocznej prdkoci wiatru (elektrownia GE Wind

Energy 1.5s, 1500 kW).