Basisprincipes en 61439-1 en 60204-1

Basisprincipes
EN 61439-1 EN 60204-1
Uitgave 2011
Gregoor Verlinden
Directeur Speciale Technieken en Vorming Electro-Test
Electro-Test bvba
Erkend opleidingsverstrekker
Kerkstraat 33
1820 MELSBROEK
Telefoon: (02) 751 98 39

Fax: (02) 751 52 09
E-mail: info@electro-test.be
http://www.electro-test.be
BASISPRINCIPES EN 61439-1 EN 60204-1
COLOFON
Dit werk is tot stand gekomen met de steun van het RTC Vlaams Brabant.
Dit document mag aan de scholen in de integrale vorm gratis aangeboden worden.
De scholen dienen deze syllabus in zijn geheel aan de leerlingen voor te stellen.
Deze syllabus werd samengesteld door Electro-Test bvba. De auteur is Dhr.
Gregoor Verlinden, Directeur Speciale Technieken en Vorming bij Electro-Test vzw.
Niets van deze uitgave, zelfs gedeeltelijk, mag openbaar worden gemaakt,
gereproduceerd, vertaald of aangepast, in enige vorm ook, hierin begrepen
fotokopie, microfilm, bandopname of enig andere digitale vorm, of opgeslagen
worden in een geautomatiseerde gegevensbank, behoudens voorafgaande en
geschreven toestemming van de uitgever.
GV/SV/2010 -2- E.204.A

1 Inleiding .............................................................................................................................. 5
1.1 Situering AREI........................................................................................................................ 5
1.2 Situering EN 60439-reeks EN 61439 ................................................................................ 6
1.3 Situering EN 60204-1............................................................................................................. 7
2 Definities............................................................................................................................. 8
2.1 EN 60204-1 ............................................................................................................................ 8
2.2 IEC 61439-1 ......................................................................................................................... 12
3 EN 61439-1 EN 60204-1 ............................................................................................. 16
3.1 Bord...................................................................................................................................... 16
3.1.1 Bordkenmerken klasse ............................................................................................. 16
3.1.2 IP-graden ..................................................................................................................... 17
3.1.3 Leidinginvoer................................................................................................................ 21
3.1.4 Stroomrails art. 8.6.3 EN 61439-1 ............................................................................... 22
3.1.5 EN 61439-1 EN 60204-1........................................................................................... 26
3.2 Netscheider .......................................................................................................................... 27
3.2.1 Kenmerken................................................................................................................... 27
3.2.2 Indien vermogenscheider............................................................................................. 32
3.2.3 IP-graden ..................................................................................................................... 35
3.2.4 Aansluiting.................................................................................................................... 36
3.2.5 EN 61439-1 EN 60204-1........................................................................................... 36
3.3 Overstroombeveiligingen ..................................................................................................... 37
3.3.1 Automaten - technische karakteristieken ..................................................................... 37
3.3.2 Smeltveiligheden - technische karakteristieken........................................................... 40
3.3.3 IP-graden ..................................................................................................................... 43
3.3.4 Aansluitingen................................................................................................................ 43
3.3.5 EN 61439-1 EN 60204-1 ......................................................................................... 46
3.4 Contactoren.......................................................................................................................... 47
3.4.1 Technische karakteristieken ........................................................................................ 47
3.4.2 IP-graden ..................................................................................................................... 55
3.4.3 Aansluitingen................................................................................................................ 55
3.4.4 EN 61439-1 EN 60204-1 ......................................................................................... 55
3.5 Stuurtransfo 40 VA............................................................................................................... 56
3.5.1 Technische karakteristieken ........................................................................................ 56
3.5.2 IP-graden ..................................................................................................................... 60
3.5.3 Aansluitingen................................................................................................................ 60
3.5.4 EN 61439-1 EN 60204-1 ......................................................................................... 60
3.6 Drukknoppen ........................................................................................................................ 61
3.6.1 Kenmerken................................................................................................................... 61
GV/SV/2011 -3- E.204.A

3.6.2 IP-graden ..................................................................................................................... 66

3.6.3 Aansluitingen................................................................................................................ 67
3.6.4 EN 61439-1 EN 60204-1 .......................................................................................... 68
3.7 Potentiaalvereffeningen ....................................................................................................... 72
3.7.1 Kenmerken................................................................................................................... 72
3.7.2 IP-graden ..................................................................................................................... 73
3.7.3 Aansluitingen................................................................................................................ 73
3.7.4 EN 61439-1 EN 60204-1 ......................................................................................... 75
3.8 Externe leidingen ................................................................................................................. 76
3.8.1 Kenmerken................................................................................................................... 76
3.8.2 IP-graden ..................................................................................................................... 84
3.8.3 aansluitingen ................................................................................................................ 84
3.8.4 EN 61439-1 EN 60204-1 ......................................................................................... 84
3.9 Motoren ................................................................................................................................ 84
3.9.1 Kenmerken................................................................................................................... 84
3.9.2 Elektromotoren en bijbehorende uitrusting .................................................................. 85
3.9.3 IP-graden ..................................................................................................................... 86
3.10 Stopcontacten en verlichting ................................................................................................ 88
3.10.1 Stopcontacten .............................................................................................................. 88
3.10.2 Verlichting .................................................................................................................... 95
3.11 Schemas, gegevens en attesten ......................................................................................... 97
3.11.1 Schemas EN 60204-1 art. 17...................................................................................... 97
3.12 Controles en proeven......................................................................................................... 101
3.12.1 Controles .................................................................................................................... 101
3.12.2 Wie voert de controles uit? ........................................................................................ 101
4 Bijlagen........................................................................................................................... 103
4.1 Beknopt overzicht van beide normen................................................................................. 103
4.2 Belangrijke pictogrammen.................................................................................................. 104
4.3 Berekeningsvoorbeeld ....................................................................................................... 105
4.3.1 TN-S Rekenvoorbeeld ............................................................................................... 105
4.3.2 Tabellen ..................................................................................................................... 113
4.4 Overeenkomst bordenbouwer en eindklant ....................................................................... 121
4.5 Borden vormen................................................................................................................ 122
4.6 Routine testen .................................................................................................................... 125
GV/SV/2011 -4- E.204.A

1 Inleiding
1.1 Situering AREI
Het AREI (Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties) via het KB 10/03/1981 heeft
kracht van wet.
Het AREI werd afgeleid van de IEC 60364 voorwaarden voor laagspanningsinstallaties in
gebouwen. Zo ook de NEN 1010, de VDE0100, de NFC15-100 e.a.
Van deze IEC-norm maakt Cenelec HDs. HD staat voor Harmonisatie Document. Een HD
heeft juridisch dezelfde waarde als een Europese norm (EN).
De SPECIFIEKE normen mbt machines, toestellen, borden e.d. hebben voorrang op het
AREI. Zie art. 5.01, art. 7b, art .9.02.
Deze artikels zeggen:
Art. 5.01 Veilig elektrisch materieel
In een elektrische installatie mogen slechts veilige machines, toestellen en leidingen
aangewend worden. Dit wil zeggen dat ze moeten gebouwd zijn volgens de regels van
goed vakmanschap en dat ze in geval van foutloze installatie en onderhoud, en
toepassing volgens hun bestemming, zowel de veiligheid van personen als het behoud
van goederen niet in gevaar mogen brengen.
Art. 7 b)
hetzij wanneer het conform de normen is, door de Koning gehomologeerd of door het
B.I.N. geregistreerd.
Art. 9 Elektrische installaties
01. Nominale spanning
Elektrische installaties moeten in al hun onderdelen ontworpen en uitgevoerd worden in
functie van hun nominale spanning.
02. Regels van goed vakmanschap gelijkvormigheid met de normen
Indien er normen bestaan, gehomologeerd door de Koning of geregistreerd door het
B.I.N., moeten ze beschouwd worden als regel van goed vakmanschap.
Uit deze 3 artikels kan men afleiden dat de geharmoniseerde Europese normen, MOETEN
aanzien worden als regels van de kunst.
Elke elektrische installatie wordt gevoed via een VERDEELBORD. De basisnormen voor LS-
borden vindt men in de EN 60439-reeks zie IEC 61439-reeks.
GV/SV/2011 -5- E.204.A

IEC 60439 IEC 61439
LS-schakelen verdeelinrichtingen
Deel 1 algemene regels Deel 1 algemene regels
Deel 2 bijzondere eisen voor railkokersystemen Deel 2 vermogenscheiders en

vermogenschakelaars + lastschakelaars en/of
lastscheiders met hun mogelijke combinaties
Deel 3 bijzondere eisen voor LS-borden Deel 3 bijzondere eisen distributiekasten
toegankelijk voor ondeskundig personeel
Deel 4 bijzondere eisen voor bouwkasten Deel 4 bijzondere eisen voor bouwkasten
Deel 5 bijzondere eisen voor vermogenverdeling Deel 5 bijzondere eisen voor vermogenverdeling
via het openbaar net (voetpadkasten) via het openbaar net (voetpadkasten)
Deel 6 bijzondere eisen voor railkokersystemen
De Europese bijbel voor elektrische installaties van machines (eenvoudige en complexe) is

de EN 60204.1.
Borden en machines bevatten overstroombeveiligingen en diverse soorten schakelaars.
Hiervoor heeft Europa de EN 60947-reeks opgesteld.
EN 60947-1 Deel 1 LS-schakelaars algemeenheden

EN 60947-2 Deel 2 Circuit-breakers
EN 60947-3 Deel 3 Schakelaars, scheiders, gecombineerde eenheden van
schakelaars/scheiders en smeltveiligheden
EN 60947-4 Deel 4 Schakelaars en aanzetten van motoren
EN 60947-5 Deel 5 Stuurstroomkringen en schakelelementen
EN 60947-6 Deel 6 Meervoudige functieschakelaars / besturings- en
beveiligingsschakelaars
EN 60947-7 Deel 7 Aanvullende apparatuur aansluitblokken voor Cu-geleiders
1.2 Situering EN 60439-reeks EN 61439
De EN 60439-1 is een GEHARMONISEERDE EUROPESE NORM. Deze is opgesteld door

CENELEC, dwz Comit Europen de Normalisation Electricit. Cenelec kreeg de opdracht
van de Europese Economische Unie of Gemeenschap (EEG). Deze EEG schreef en schrijft
Economische richtlijnen.
Doel van deze richtlijnen: zij regelen het vrij verkeer van goederen en/of producten in Europa.
Alle economische richtlijnen MOETEN door alle lidstaten omgezet worden in een nationale
regelgeving. Inhoudelijk moeten economische richtlijnen in alle lidstaten identiek zijn.
GV/SV/2011 -6- E.204.A

De wettelijk na te leven eisen of voorwaarden worden beschreven in de bijlage 1 van de

economische richtlijn.
Deze eisen zijn bindend voor ALLE fabrikanten en/of ontwerpers van toestellen en/of
producten die onder het toepassingsgebied vallen van n of meerdere economische
richtlijnen.
Ter ondersteuning van de meestal algemene en vage wettelijke eisen geeft in een aantal
gevallen de EEG aan het CEN of CENELEC de opdracht een Europese norm te schrijven.
Als deze norm door ALLE lidstaten wordt erkend als DE REGEL VAN DE KUNST voor wat
het desbetreffend onderwerp betreft, dan wordt die norm geharmoniseerd en verschijnt deze
als dusdanig in het Europees Publicatieblad.
ALS een geharmoniseerde norm gevolgd wordt, dan bestaat per definitie het vermoeden
dat men conform is met de essentile eisen van de bijlage 1 van de desbetreffende richtlijn
voor wat het desbetreffend onderwerp betreft.
MAAR men moet geen geharmoniseerde normen volgen!
Samengevat:
ALS een bord samengesteld en gebouwd wordt conform de EN 60439-1, dan beantwoordt dit
bord aan de eisen gesteld door art. 5.01 + 7.b + 9.02 van het AREI en mag het ZEKER
aangewend worden.
Tussen het MOGEN KOPEN en IN DIENST STELLEN is er evenwel nog een GROOT
VERSCHIL.
De verantwoordelijke voor de INDIENSTNAME is de werkgever. De werkgever mag enkele
arbeidsmiddelen in dienst stellen als die de NODIGE waarborgen voor veiligheid bieden. Bv.
een bord met IP-graad 23, een afschakelvermogen van 6000 A volgens de EN 60898,
bedoeld voor een TN-S net enz., kan NIET de veiligheid waarborgen in een IT-net met
verdeelde nul waar een IP44 nodig is, en als het kortsluitvermogen op de plaats van
opstelling 20 kA is, is er ook een probleem.
1.3 Situering EN 60204-1
Wat de EN 60439-1 betekent voor elektrische borden, betekent de EN 60204-1 voor wat de
elektrische installaties van eenvoudige of complexe machines bevat.
Ook nu zijn de art. 5.01 + 7.b + 9.02 van het AREI de redenen en motivatie voor het naleven
van de EN 60204-1.
De EN 60204-1 is te aanzien als DE BIJBEL voor de elektrische installatie van machines.
Europese normen worden geschreven in het Frans, Engels of Duits. De officile vertaling
vanuit de ENE gekozen taal, zal ten allen tijde voor problemen blijven zorgen.
Nota:
EN 60439-1 EN 61439-1. Op dit moment mogen ze beiden nog toegepast worden. Straks blijft
enkel de EN 61439-14 nog over (01/11/2014).
GV/SV/2011 -7- E.204.A

2 Definities
2.1 EN 60204-1
Hierna volgen een aantal definities uit de EN 60204-1 versie 2006, via de NEN EN 60204-1
(een Belgische Vlaamse vertaling is er niet).
- Art. 3.1 bedieningsorgaan

deel van een toestel waarop handmatig een bedieningsactie wordt uitgevoerd
Nota:
Het bedieningsorgaan kan zijn uitgevoerd als hendel, knop, drukknop, rol, stoter enz.
Er bestaan enkele bedieningsmogelijkheden waarbij geen externe kracht noodzakelijk is, maar
slechts een handeling.
- Art. 3.3 - afscherming

onderdeel dat bescherming biedt tegen directe aanraking vanuit elke gebruikelijke
toegangsrichting
- Art. 3.8 - stuurstroomketen (van een machine)

stroomketen voor de besturing met inbegrip van de bewaking van een machine en de
elektrische uitrusting
- Art. 3.9 - besturingstoestel

toestel dat zich in de stuurstroomketen bevindt en wordt gebruikt om de machine te besturen
(bijvoorbeeld standopnemers, met de hand bediende stuurstroomschakelaars, relais,
magneetschakelaars, magnetisch bediende kleppen)
- Art. 3.10 - schakelmaterieel

schakeltoestellen en de combinatie ervan met bijbehorende besturings-, meet-, beveiligings-
en regelapparatuur, tevens samenstellingen van zulke toestellen en uitrusting met
bijbehorende doorverbindingen, accessoires, omhullingen en ondersteunende constructies,
welke in principe zijn bedoeld voor het besturen van elektrische energie verbruikende
toestellen
- Art. 3.11 - bestuurde stop

stopzetten van de beweging van een machine, waarbij de elektrische energie op de
aandrijforganen aanwezig blijft
- Art. 3.12 - directe aanraking

aanraking van actieve delen door personen of levende have
GV/SV/2011 -8- E.204.A

- Art. 3.13 - gedwongen schakelende contacten (in schakeltoestel)

bereiken van contactscheiding als rechtstreeks gevolg van een gespecificeerde beweging
van het schakeltoestel door starre delen (bijvoorbeeld niet afhankelijk van veren)
- Art. 3.16 - elektronische uitrusting

dat deel van de elektrische uitrusting dat stroomketens bevat die hoofdzakelijk zijn uitgevoerd
met elektronische toestellen en onderdelen
- Art. 3.17 - noodstoptoestel

handmatig bediend toestel dat wordt gebruikt om een noodstopfunctie in te leiden
- Art. 3.18 - nooduitschakeltoestel

handmatig bediend toestel dat wordt gebruikt om bij risico van elektrische schok of een ander
risico van elektrische oorsprong, de elektrische voeding naar de installatie of een deel
daarvan te onderbreken
- Art. 3.20 - omhulsel

deel dat uitrusting tegen bepaalde invloeden van buiten beschermt en in elke richting tegen
directe aanraking beschermt.
De EN 60529 zeg tin art. 3.1:
a) Omhulsels beschermen personen of levende have tegen toegang tot gevaarlijke delen.
b) Afschermingen, vormen van openingen of eventuele andere middelen welke aan het
omhulsel zijn bevestigd of door de omhulde uitrusting worden gevormd die geschikt
zijn om het binnendringen van de gespecificeerde testpennen te voorkomen of te
beperken, worden beschouwd als deel van het omhulsel, tenzij deze zonder
gebruikmaking van een sleutel of gereedschap kunnen worden verwijderd.
c) Voorbeelden van omhulsels zijn:
een kast of doos, op de machine gemonteerd of los van de machine;
een compartiment bestaande uit een omhulde ruimte binnen de machineconstructie.
- Art. 3.21 - uitrusting

materialen, bevestigingstoestellen, inrichtingen, toestellen, houders, apparaten en dergelijke,
die worden gebruikt als onderdeel van of in samenhang met de elektrische uitrusting van
machines
- Art. 3.22 - potentiaalvereffening

elektrische verbindingen tussen geleidende delen teneinde te komen tot
spanningsvereffening
- Art. 3.23 - aanraakbaar geleidend deel

geleidend deel van de elektrische uitrusting dat kan worden aangeraakt en onder normale
bedrijfsomstandigheden niet onder spanning staat maar door een defect wel onder spanning
kan komen
GV/SV/2011 -9- E.204.A

- Art. 3.24 - vreemd geleidend deel

geleidend deel dat geen deel uitmaakt van de elektrische installatie en dat oorzaak kan zijn
van potentiaalversleping, in het algemeen versleping van de aardpotentiaal
- Art. 3.25 - storing

einde van de mogelijkheid van een onderdeel om de vereiste functie te vervullen
Opm.
Na storing heeft het onderdeel een defect.
"Storing" is een gebeurtenis, terwijl "defect" een toestand is.
De voor deze term gegeven definitie geldt niet voor onderdelen die uitsluitend uit programmatuur
bestaan.
In de praktijk worden de termen "defect" en "storing" vaak als synoniemen gebruikt.
- Art. 3.28 - gevaar

mogelijke bron van letsel of gezondheidsschade
Opm.
De term gevaar kan nader worden aangeduid met de oorsprong ervan (bijvoorbeeld: mechanisch
gevaar, elektrisch gevaar) of met de aard van de mogelijke schade (bijvoorbeeld: gevaar van
elektrische schok, snijwonden, vergiftiging, brand).
Het in deze definitie behandelde gevaar:
is f permanent aanwezig tijdens het bedoelde gebruik van de machine (bijvoorbeeld
beweging van gevaarlijke bewegende delen, elektrische boogontlading tijdens het lassen,
ongezonde houding, geluidemissies, hoge temperatuur);
f kan onverwacht optreden (bijvoorbeeld: ontploffing, gevaar van beknelling ten gevolge van
een onbedoelde resp. onverwachte start, uitworp ten gevolge van breuk, val ten gevolge van
versnelling resp. vertraging).
- Art. 3.29 - indirecte aanraking

aanraking door personen of levende have van aanraakbare geleidende delen die door een
defect actief zijn geworden
- Art. 3.32 - vergrendeling/blokkering (als veiligheidsvoorziening)

voorziening die zorgt voor de onderlinge verbinding tussen de afscherming(en) of toestel(len)
met het besturingssysteem en/of alle of een deel van de elektrische voeding naar de machine
- Art. 3.33 - actief deel

stroomgeleider die of geleidend deel dat is bedoeld om bij normaal gebruik onder spanning te
staan, met inbegrip van een nulleider maar, volgens afspraak, geen PEN-leiding
- Art. 3.34 - machineaandrijving

krachtmechanisme bedoeld om de machine bewegingen te doen uitvoeren
GV/SV/2011 - 10 - E.204.A
- Art. 3.35 - machine

groep van met elkaar verbonden delen of onderdelen, waarvan er ten minste n kan
bewegen, voorzien van de bijbehorende machineaandrijvingen, stuurstroomketens en
hoofdstroomketens, die voor een bepaalde toepassing zijn samengevoegd, in het bijzonder
voor het verwerken, bewerken, verplaatsen of verpakken van een materiaal
De term "machine" geldt tevens voor een groep machines die, voor het bereiken van n
bepaald doel, zo zijn opgesteld en worden bestuurd dat zij als n geheel functioneren.
- Art. 3.36 - markering

tekens of opschriften die primair zijn bedoeld voor de identificatie van uitrusting, onderdelen
en/of toestellen, die tevens bepaalde eigenschappen kunnen weergeven
- Art. 3.45 - beschermingsleiding

stroomgeleider die bij sommige maatregelen ter bescherming tegen elektrische schok is
vereist om een elektrische verbinding tot stand te brengen tussen:
aanraakbare metalen delen;
vreemde geleidende delen;
hoofdaardklem (PE).
- Art. 3.46 - redundantie

toepassing van meer dan n toestel of systeem of deel van een toestel of systeem om
ervoor te zorgen dat, in geval n ervan niet juist functioneert, een ander beschikbaar is om
die functie te vervullen
- Art. 3.48 - risico

combinatie van de kans dat schade optreedt (te weten letsel of gezondheidsschade) en de
ernst van die schade
- Art. 3.49 - beveiligingsmiddel

beveiliging of beschermend toestel dat wordt gebruikt in een veiligheidsfunctie om personen
tegen gevaar te beschermen
- Art. 3.50 - beveiliging

veiligheidsmaatregelen met beveiligingsmiddelen die zijn bedoeld om personen te
beschermen tegen gevaar dat in redelijkheid niet geheel kan worden weggenomen of tegen
risicos die niet voldoende door een inherent veilig ontwerp kunnen worden verkleind
- Art. 3.52 - kortsluitstroom

overstroom ten gevolge van een kortsluiting door een defect of een onjuiste verbinding in een
stroomketen
GV/SV/2011 - 11 - E.204.A
- Art. 3.53 - (elektrotechnisch) deskundige

persoon met relevante opleiding, vaardigheden en ervaring die hem of haar in staat stellen,
risico's waar te nemen en gevaren te vermijden die met elektriciteit samenhangen
- Art. 3.54 - leverancier

persoon of bedrijf (bijvoorbeeld fabrikant, aannemer, installateur, samensteller) die de
uitrusting of diensten die bij de machine behoren, levert
Opm.
De organisatie van de gebruiker kan ook optreden in de hoedanigheid van leverancier aan
zichzelf.
- Art. 3.55 - schakeltoestel

toestel dat is ontworpen voor het in- en/of uitschakelen van de stroom in n of meer
stroomketens
Opm.
Met een schakeltoestel kunnen n of beide handelingen worden verricht.
- Art. 3.56 - niet-bestuurde stop

stopzetten van de beweging van een machine door de machineaandrijving niet langer te
voorzien van elektrische energie
Opm.
Deze definitie duidt niet op een bepaalde toestand van andere (bijvoorbeeld niet-elektrische)
toestellen met stopfunctie, bijvoorbeeld mechanische of hydraulische remmen die buiten het
toepassingsgebied van deze norm vallen.
- Art. 3.57 - gebruiker

persoon of bedrijf welke de machine en bijbehorende elektrische uitrusting gebruikt
2.2 IEC 61439-1
Nota:
Meerdere definities van de EN 60204-1 zijn nagenoeg 100 % identiek met deze van de EN
61439-1. Deze definities zijn in deze rubriek dan NIET herhaald.
- Art. 3.1.1 Schakel- en verdeelinrichting voor laagspanning

combinatie van n of meer laagspanningsschakeltoestellen met de daarbij behorende meet-
, signalerings-, beveiligings- en besturingscomponenten enz. die onder de
verantwoordelijkheid van de fabrikant met alle inwendige elektrische en mechanische
verbindingen en constructiedelen volledig zijn samengebouwd.
GV/SV/2011 - 12 - E.204.A
- Art. 3.1.5 rail

geleider met lage impedantie waarop verscheidene elektrische netwerken afzonderlijk
kunnen zijn aangesloten.
- Art. 3.2 aanbouwonderdelen van samenstellingen
- Art. 3.2.1 vast onderdeel

onderdeel bestaande uit samengestelde componenten en met draad aan een
gemeenschappelijk onderstel aangesloten en dat is ontworpen voor een vaste installatie.
- Art. 3.2.2 verplaatsbaar onderdeel

onderdeel dat compleet van een samenstelling kan worden verwijderd en vervangen terwijl
de kring waarop het is aangesloten onder spanning blijft
- Art. 3.2.3 - verbonden stand

stand van een verplaatsbaar onderdeel wanneer het volledig is verbonden voor zijn
voorziene functie
- Art. 3.2.4 - verplaatste stand

Stand van een verplaatsbaar onderdeel wanneer het uit de samenstelling is, en er
mechanisch en elektrisch van gescheiden is
- Art. 3.2.5 - invoeg tussenstuk

onderdeel dat het invoegen van een verplaatsbaar onderdeel op een plaats die daarvoor niet
is geschikt, vermijdt
- Art. 3.2.6 - vaste aansluiting

een aansluiting die wordt gemaakt of verbroken met behulp van gereedschap
- Art. 3.2.9 - compartiment

omsloten sectie of subsectie behalve de openingen nodig voor een kruising, controle of
ventilatie
- Art. 3.3 - uitwendige vormgeving van de samenstellingen
- Art. 3.3.1 - open samenstelling

samenstelling bestaande uit een structuur die het elektrisch materiaal ondersteunt (draagt),
met de onderdelen van het elektrisch materiaal onder stroom
- Art. 3.5 - installatievoorwaarden voor samenstellingen
GV/SV/2011 - 13 - E.204.A
- Art. 3.5.1 - samenstelling voor binneninstallatie

Samenstelling ontworpen om te worden gebruikt op plaatsen waar de
binnenwerkingsvoorwaarden beschreven in art. 7.1 van de norm zijn vervuld
- Art. 3.5.2 - samenstelling voor buiteninstallatie

samenstelling ontworpen om te worden gebruikt op plaatsen waar de
buitenwerkingsvoorwaarden beschreven in art. 7.1 van de norm zijn vervuld
- Art. 3.5.3 - vaste (stilstaande) samenstelling

samenstelling ontworpen om op zijn plaats te worden vastgezet, bv. in de vloer of op de muur
en om te worden gebruikt op die plaats
- Art. 3.5.4 - verplaatsbare samenstelling

samenstelling ontworpen om gemakkelijk te kunnen verplaatst worden van n plaats naar
een andere.
- Art. 3.6 - isolatiekarakteristieken
- Art. 3.6.1 - vrije ruimte

de afstand tussen twee geleidende onderdelen langs een gespannen draad de kortste weg
tussen deze geleidende onderdelen
- Art. 3.6.2 - kruipafstand

de kortste afstand langs de oppervlakte van het isolatiemateriaal tussen twee geleidende
onderdelen
- Art. 3.6.3 - overspanning

Iedere spanning met een piekwaarde hoger dan de overeenkomende piekwaarde van de
maximum vaste toestandspanning bij normale werkingsvoorwaarden
- Art. 3.6.4 - tijdelijke overspanning

overspanning bij een vermogenfrequentie van relatief lange duur (meerdere seconden)
- Art. 3.6.5 - kortstondige overspanning

overspanning van korte duur (enkele milliseconden of minder, oscillerend of niet oscillerend
(slingerend of niet), gewoonlijk zeer vochtig)
- Art. 3.6.8 - pollutie (bevuiling, bezoedeling)

iedere toevoeging van een vaste, vloeibare of gasachtige vreemde materie, wat kan
resulteren in een vermindering van de dilektrische sterkte of oppervlakte weerstand van de
isolatie
GV/SV/2011 - 14 - E.204.A
- Art. 3.6.9 - pollutiegraad (van de omgevingsvoorwaarden)

overeengekomen getal gebaseerd op de hoeveelheid geleidend of hydroscopisch stof,
geoniseerd gas of zout, en de relatieve vochtigheid en zijn de frequentie van of het
voorkomen ervan resulterend in hygroscopische absorptie of condensatie van vochtigheid
wat leidt tot een vermindering van de dilektrische sterkte en/of oppervlakte weerstand
GV/SV/2011 - 15 - E.204.A
3 EN 61439-1 EN 60204-1
3.1 Bord
3.1.1 Bordkenmerken klasse
- Klasse 1-borden hebben een MASSA dewelke moet geaard worden. De omhulling is in
elektrisch geleidend materiaal, dwz metaal (meestal staal).
Voordelen:
Ze zijn robuust
Zijn stralingsbestendig (EMC)
Nadelen:
De bescherming tegen indirecte aanraking moet gewaarborgd worden via
stroomopwaartse maatregelen
Monopolaire kabels invoeren (EMC) kan een probleem zijn
Metalen schakelen verdeelbord
Toepassing: industrie
Ue 690 V
Ui 1000 V
IP 55 zonder ventilatie
Icw 80 kA/1sec
- Klasse II-borden
Dit zijn de zogenoemde DUBBEL GESOLEERDE BORDEN (of totale isolatie).
Symbool:
Deze borden mogen niet geaard worden.
Voordelen:
De bescherming tegen indirecte aanraking van het bord zelf, is per definitie gewaarborgd
Monopolaire kabels invoeren is geen probleem
Nadelen:
Magnetische en elektrische velden kunnen in het bord storingen tot gevolg hebben
GV/SV/2011 - 16 - E.204.A
Waar gebruikt:
Tertiaire sector zoals hotels , werkplaatsen, sporthallen, ziekenhuizen enz.
Nota:
De INTERNE PE-installatie is te realiseren volgens de regels van de kunst.
3.1.2 IP-graden
- De IP-graad wordt gevormd door de volgende uitwendige invloedsfactoren:

AE: binnendringen van vreemde vaste lichamen. Dit is het eerste cijfer van de IP en
gaat van 0 t/m 6.
0 = geen bescherming
6 = volledig stofdicht
AD: binnendringen van vloeistoffen. Dit is het 2e cijfer van de IP en gaat van 0 t/m 8
0 = geen bescherming
8 =volledig waterdicht tot diept van 1 m
AG: schokbelasting. Wordt uitgedrukt via IK gevolgd door een cijfer of getal.
Bv. IP44.7
- Om de bescherming tegen directe aanraking te garanderen op toestellen en apparaten,

maakt de EN 60529 gebruik van 4 letters, te weten:
A = handrugveilig
B = vingerveilig. De testvinger heeft een diameter van 12 mm en een lengte van 8 cm
C =toestelveilig. Dit is een schroevendraaier van doorsnede van 2,5 mm en een lengte
van 10 cm
D = draad- of kindveilig. Dit is een stijve Cu-draad met diameter van 1 mm en een lengte
van 10 cm
GV/SV/2011 - 17 - E.204.A
ste
IP-graad 1 cijfer
IP Voorwaarden Voorbeeld Bescherming van personen

0 Geen voorwaarden Geen bescherming
1 Een sfeer met 50 mm mag niet Handrug

kunnen binnendringen.
2 Een sfeer van 12,5 mm mag niet Vingerveilig

binnen kunnen en moet op
voldoende afstand van delen
onder spanning blijven.
3 Schroevendraaier met 2,5 mm Werktuigveilig

mag niet kunnen binnendringen.
4 Draad van 1 mm Draadveilig of kindveilig
5 Stof mag niet kunnen Draadveilig of kindveilig

binnendringen.
6 Totaal stofdicht Draadveilig of kindveilig
GV/SV/2011 - 18 - E.204.A
de
Bescherming tegen het binnendringen van vloeistoffen 2 cijfer
0 niet beschermd geen speciale bescherming
1 beschermd tegen verticaal vallende waterdruppels

de waterdruppels die verticaal vallen mogen geen schadelijke
invloed hebben.
2 beschermd tegen vallende waterdruppels voor maximale

helling van 15
de verticaal vallende waterdruppels mogen geen schadelijke
gevolgen hebben wanneer het omhulsel tot op 15 van zijn
normale stand is gebogen.
3 beschermd tegen waterval in regen

waterdruppels die vallen onder een hoek kleiner dan 60
mogen geen schadelijke invloed hebben.
4 beschermd tegen waterprojecties

het uit een willekeurige richtingopspattend water mag geen
schadelijke invloed hebben.
5 beschermd tegen waterstralen

het uit een willekeurige richting opspattend water mag geen
schadelijke invloed hebben.
6 beschermd tegen stortzee

bij hoge zee of onder invloed van krachtige waterstralen, mag
het water niet in schadelijke hoeveelheid in het omhulsel
dringen.
7 beschermd tegen de gevolgen van onderdompeling

het indringen van water in schadelijke hoeveelheid binnen het
in water gedompeld omhulsel onder druk en gedurende een
bepaalde tijd, mag niet mogelijk zijn.
8 beschermd tegen langdurige onderdompeling

het materiaal is geschikt voor langdurige onderdompeling in
water onder de door de fabrikant voorgeschreven
omstandigheden.
GV/SV/2011 - 19 - E.204.A
Supplementaire letter
IP Voorwaarden Voorbeeld Bescherming R.A.

A 50 mm mag geen naakte delen kunnen Handrugveilig
aanraken.
B Testvinger 8 cm lang 12 mm mag geen Vingerveilig

naakte delen kunnen raken.
C Draad 2,5 mm lengte 10 cm mag geen Werktuigveilig

naakte delen raken.
D Draad 1 mm lengte 10 cm mag geen Draadveilig

naakte delen kunnen raken.
IPX6
GV/SV/2011 - 20 - E.204.A
IPX4
3.1.3 Leidinginvoer
Dit gebeurt meestal via wartels.

Ifv het type bord zijn wartels van de klasse 1 of klasse 2 te kiezen. De wartels moeten
gekozen worden ifv de diameter van de door te voeren leiding. Immers de te voorziene IP-
graad mag niet geschaad worden via de leidinginvoer.
Als monoleidingen worden ingevoerd in borden van de klasse 1, kan het noodzakelijk zijn
een niet magnetisch geleidende plaat te voorzien, in de plaats van de weggezaagde stalen
plaat uit het bord, om gevaarlijke inductiespanningen te voorkomen.
GV/SV/2011 - 21 - E.204.A
3.1.4 Stroomrails art. 8.6.3 EN 61439-1
Een stroomrail is een geleider met een lage impedantie waarop meerdere elektrische kringen
afzonderlijk kunnen aangesloten worden. Bijvoorbeeld:
Merk op: IP 30 320A

IP 55 250A logisch natuurlijk
De rails worden bevestigd op isolerende systemen, die bepaalde thermische invloeden en

dynamische krachten moeten kunnen verdragen.
De afstand tussen de isolerende steunen is functie van de te verwachten Icc piek
(piekkortsluitstroom).
De ontstane kracht bij kortsluiting is recht evenredig met Icc piek in het kwadraat.
D is variabel, met een max waarde voor elke Icc piek

E = constante (= 7.5cm)
Voorbeeld 1: Icc piek = 50 kA

Rail 50x5 D 25 cm
75x5 D 30cm
Rail 2(50x5) D 45cm
2(75x5) D 50cm
GV/SV/2011 - 22 - E.204.A
- Basisfilosofie rails
Elk merk geeft van zijn systeem de toegelaten maximale waarden op, voor de afstand(en)
i.f.v. de Icc piek, de opstelling van de rails verticaal
of horizontaal en het soort isolatoren.
- IEC 60865.1 ed. 2.0 (1993) Short-circuit currents calculation of effects part 1
definitions and calculation methods
- IEC 60865.2 ed. 2.0 (1994) Short-circuit currents calculation of effects part 2
examples of calculation
Kortsluitvastheid van het ALSB

Mogelijkheid 1
De Cu-rails worden UIT ELKAAR geduwd.
GV/SV/2011 - 23 - E.204.A
Mogelijkheid 2
De Cu-rails worden NAAR ELKAAR TOE getrokken.
Een Icc wordt gemaakt op een bepaald moment. Dit moment is bepalend voor
AANTREKKEN voorbeeld 2
WEGDUWEN voorbeeld 1
GV/SV/2011 - 24 - E.204.A
- Meest toegepaste railopstelling in borden.

L
F= 2,04 I1 I2 10 8 in kg
S
I1 = I2 = Ieff
L = lengte van de rails tussen 2 isolatoren.
S = afstand tussen L1 en L2
I = 1,8 . 2 Ieff
GV/SV/2011 - 25 - E.204.A
Bv. met Icc = 36 kA

Dit is trafo 1000 kVA met Ucc 4 %
Wordt Ip = 1,8 x 1,4 x 36 = 90 kA
6 50 -8
F is 2,04 x 90 . 10 . . 10
2
F = 4,131 TON
De plaatsingswijze van de rails, de onderlinge afstand van de isolatoren, en de afstand s zijn
belangrijke parameters. Deze invloeden zijn uit de hogergenoemde formule geweerd. Het gaat hier
dus om een principile benadering.
3.1.5 EN 61439-1 EN 60204-1
- EN 61439-1
De EN 61439-1 is de basisnorm voor borden in het algemeen.
Deze norm is geharmoniseerd.
Deze norm behandelt de constructie-eisen van het bord, zonder aandacht te hebben
voor de externe installatie (binnen zekere grenzen).
Een bord is bedoeld voor gebruik in welbepaalde uitwendige invloedsfactoren.
- EN 60204-1
Deze norm is bedoeld voor de elektrische installaties van machines, eenvoudige en
complexe, en zo ook voor arbeidsmiddelen.
De norm is geharmoniseerd.
Deze norm beperkt zich niet alleen tot het machinebord, maar beschrijft ook de
voorwaarden voor de externe leidingen, motoren, toebehoren zoals stopcontacten en
verlichting.
De EN 60204-1 verwijst in art. 2 naar de EN 61439-1 als DE regel van de kunst voor
bordenbouw.
De art. 9 + 10 van de EN 60204-1 besteden bijzonder veel aandacht aan de
stuurkringen, maw de combinatie van de EN 61439-1 + EN 60204-1 kunnen leiden tot
een perfect machinebord, conform de essentile eisen van de bijlage 1 van:
De machinerichtlijn 2006/42/EG
De arbeidsmiddelenrichtlijn 95/63/EG
De laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG
GV/SV/2011 - 26 - E.204.A
3.2 Netscheider
3.2.1 Kenmerken
3.2.1.1 Indien lastscheider
Symbool:
Constructienorm EN 60947-3
Karakteristieken indien 40 A IN 125 A
Ith = IN = 63 A
Ui = 690 V
Uimp 8 kV
Dynamische Icc vastheid 10 kA
Icw 3 kA 1 sec
Afschakelvermogen 50 kA 400 V?
IPXXB
Kan desgevallend benut worden als
noodstop.
Plaatsing: zie 3.1.1.
Schakelklasse AC23A bij 400 V voor 50 A
AC22 A bij 400 V voor 63 A
Elektrische levensduur: zie fabrikant
GV/SV/2011 - 27 - E.204.A
- Netscheider 63 A
GV/SV/2011 - 28 - E.204.A
GV/SV/2011 - 29 - E.204.A
- Lastschakelaar - lastscheider
Scheiding houdt in:

een dilektrische test dewelke Uimp (schokgolfspanning) bepaalt. Deze is typisch
voor de OPENINGSAFSTAND van de contacten in de lucht, bv. Uimp is 8 kV bij Ue
400/690 V
een voldoende stevigheid van de besturingsorganen en van de positiebepaling,
teneinde de MECHANISCHE BETROUWBAARHEID te kunnen waarborgen.
GV/SV/2011 - 30 - E.204.A
- EN 60947-3 - karakteristieken
GV/SV/2011 - 31 - E.204.A
3.2.2 Indien vermogenscheider
Symbool:
Constructienorm EN 60947-2
Ith = IN = 63 A standaardtype
Ui = 750 V
Uimp 8 kV
Ue 690 V
Ics = Icu als Ue = 500 V
Elektrische levensduur bij In = 4000 schakelingen
Gebruikscategorie A dwz NIET bedoeld voor een selectieve beveiliging
GV/SV/2011 - 32 - E.204.A
- EN 60947-2
Gebruikscategorie
A: Toestellen die NIET SPECIFIEK voorzien zijn om chronometrische selectiviteit
te waarborgen.
B: Toestellen die WEL voorzien zijn om een chronometrische selectiviteit te
waarborgen.
Bijkomende karakteristieken zullen op een dergelijke schakelaar aanwezig moeten
zijn.
Art. 7.3 EMC

Omgeving A: bedoeld voor netten, plaatsen, installaties op private LS bevattend
bronnen
met sterke straling.
Omgeving B: bedoeld voor publieke netten op LS, huishoudelijke, commercile en
licht
industrile installaties.
Vermogenschakelaars moeten immuun zijn voor EMC op industrile frequenties.
Art. 5.2 Markeringen

Ze moet volgende gegevens bevatten:
IN waarde
indien geschikt voor scheiding: aanduiden via symbool

aanduiding O - I
naam van de fabrikant
type of serienummer
EN 60 947.2 indien overeenkomstigheid met de norm bestaat
gebruikscategorie (AC 23 A of AC 23B)
gebruiksspanning Ue
frequentie en/of AC-DC
Ics en Icu bij Ue
Icw en tijd overeenstemmend met gebruikscat. B
In- en uitgangsklemmen aanduiding
Neuter met N indien hij aanwezig is
PE-klemaanduiding
Referentietemperatuur voor de thermische, niet gecompenseerde uitschakelaars,
als deze verschillend is van 30 C.
Info die op de kenplaat mag of in catalogus
GV/SV/2011 - 33 - E.204.A
Icm (toegekend sluitvermogen bij Icc indien groter dan)

Ui (toegekende isolatiespanning, als ze groter is dan de maximaal toegekende
gebruiks-spanning)
vervuilingsgraad, indien ze verschillend is van 3
Ithe (toegekende conventionele thermische stroom)
toegekende IP-graad
gegevens m.b.t. ventilatie, indien noodzakelijk
minimum afstand tussen vermogenschakelaar en massas
Uimp
minimale afmetingen van het omhulsel + de te voorziene ventilatie
minimum afstand tussen de vermogenscheiders en/of schakelaars t.o.v. metalen
delen.
geschiktheid voor type A of B, volgens voorkomend geval.
indien van toepassing detectie van de effectieve waarde van gevoeligheid van
harmonischen.
Ue van de stuurspanning
f van de stuurspanning
Ue minimum spanningsbewakingsspoel
Ie van indirecte uitschakelaar
aantal + type van de hulpcontacten
klemmen aanduidingen
Relatie tussen Ics Icu (4.3.5.2.2)
Cat. A Cat. B
% van Icu % van Icu
25 -
50 50
75 75
100 100
GV/SV/2011 - 34 - E.204.A
3.2.3 IP-graden
- Het basisprincipe (art. 6.2.2 EN 60204-1) zegt dat de IP-graad tenminste XXB moet zijn, dwz
VINGERVEILIG (testvinger heeft een diameter van 12 mm en is 8 cm lang).
- Toestellen op de deur van een bord moeten een IP XXA-graad hebben of HANDRUGVEILIG
zijn.
- Stroomkringen afgetakt vr de netscheider moeten eveneens een IPXXB-graad hebben.
- De EN 61439-1 zegt in art.8.4 dat de basisbescherming tegen directe aanraking XXB of XXD
moet zijn.
XXB: algemeen principe
XXD: als de bovenkant van het bord 1,6 m boven het vloeroppervlak ligt, dan moet
het plafond een XXD-graad hebben.
- Overeenkomst bordenbouwer en eindklant

8.4.2 Basic protection
8.4.2.1 General
Basic protection is intended to prevent direct contact with hazardous live parts.
8.4.2.2 Basic insulation provided by insulating material
8.4.2.3 Barriers or enclosures IP XXB/IP XXD
Air insulated live parts shall be inside enclosures or behind barriers providing at least a
degree of protection of IP XXB.
Horizontal top surfaces of accessible enclosures having a height equal to or lower than
1,6 m above the standing area, shall provide a degree of protection of at least IP XXD.
IPxxB : Bescherming tegen aanraking met

een vinger (12mm)
IPxxD : Bescherming tegen aanraking met

een draad (1 mm)
GV/SV/2011 - 35 - E.204.A
3.2.4 Aansluiting
- De voedingsleiding eindigt rechtstreeks op de klemmen van de netscheider.

- De IPXXB-graad is te waarborgen.
- In de nabijheid van de aansluitklem bevindt zich het aansluitpunt voor de toekomende PE-
geleider. Deze klem is gekenmerkt met de letters PE.
- Vanaf deze klem is er de verbinding naar de aardrail via een geelgroene VOB 16 mm.
- In principe wordt de nulleider niet verdeeld (om diverse redenen kan de N in het bord toch
verdeeld worden).
- Stroomafwaarts van de netscheider worden de verbindingen naar de stroomrails gerealiseerd
volgens de regels van de kunst.
3.2.5 EN 61439-1 EN 60204-1
- Art. 8.5 EN 61439-1 ingebouwde schakelaars of schakelcomponenten

Ze moeten gekozen worden overeenkomstig de desbetreffende (IEC- EN-normen)
Hun afschakelvermogen moet gekozen worden ifv het aanwezige kortsluitvermogen op
de plaats van opstelling.
Schakelelementen en schakelaars moeten, VOLGENS de fabrikanteninstructies
aangesloten worden.
- Art. 5 EN 60204-1
De kleur van de netscheider is grijs-zwart behoudens de uitzonderingen (rood-geel).
De handel mag zich op de deur, of de zijkant van het bord bevinden.
De hoogte van de netscheider is 1,7 m.
De netscheider is in uitgeschakelde stand vergrendelbaar.
De schakelklasse, indien lastscheider, zou AC23B moeten zijn.
Dwz hij moet 10 x In kunnen schakelen bij een cos van 0,35 of 0,45 (0,35 als IN > 100
A).
B betekent: niet veelvuldig kunnen schakelen.
Indien gekozen wordt voor een vermogenscheider moet die geschikt zijn voor scheiden
(zie lastscheider).
Sommige stroomkringen mogen afgetakt worden vr de netscheider:
Bv.
deze voor de bordverlichting
deze voor de voeding van een stopcontact voor onderhoud
Deze stroomkringen
moeten op passende wijze in de nabijheid van de netscheider, n of meer
permanente waarschuwingsaanduidingen bevatten.
GV/SV/2011 - 36 - E.204.A
moeten zijn gescheiden van andere stroomketens of

de stroomgeleiders moeten zijn aangeduid met kleuren, waarbij oranje de
voorkeur heeft
moeten opgenomen worden in het onderhoudsboek
3.3 Overstroombeveiligingen
3.3.1 Automaten - technische karakteristieken

3.3.1.1 Type 2-polig EPP 100 10 + 20 Ampre
- Curve B+C
- UN 240/415 V
- Elektrische levensduur 10000
- Afschakelvermogen 230/400 V 10 kA Cn EN 60898
- Afschakelvermogen 230/400 V 15 kA Cu EN 60947.2
- CE-label
GV/SV/2011 - 37 - E.204.A
Algemene gegevens
Nominale belastingswaarde 63 A
Kortsluitvastheid volgens NBN C63-439 10 kA
Isolatie PVC
Dilektrische vastheid 2,5 kV
Kruipstroomvastheid volgens NBN C20-002
Zelfdovendheid volgens IEC 295-2-1 960 C
GV/SV/2011 - 38 - E.204.A
3.3.1.2 Diff.-o-jump DSI 40 A 30 mA technische karakteristieken
EN 61008 type A
In 16 t/m 100 A
In 10 30 100 300 500 1000 mA
UN 2-polig 230 V
Min. werkspanning 2p 127 V
Elektrische levensduur 10000
Stootstroomvastheid type A 250 A 8/20 sec
-25 C tot + 55C
Schakelvermogen Icm 500 A
Inc 10000 A bij 230/400 v
Zekering 80 A gG
GV/SV/2011 - 39 - E.204.A
3.3.2 Smeltveiligheden - technische karakteristieken
- Informatie op smeltveiligheden:
De eerste letter staat voor het onderbrekingsgebied van de smeltpatronen
g = onderbreken in het gehele bereik
a = onderbreken in een gedeelte van het bereik
De tweede letter staat voor de gebruikscategorie
G = algemene toepassing
M = motorbeveiliging (vroeger back-up beveiliging)
R = halfgeleiderbeveiliging
Tr* = transformatorbeveiliging
F* = snel onderbreken, algemene toepassing
GV/SV/2011 - 40 - E.204.A
FF* = supersnel onderbreken, algemene toepassing

* worden niet genoemd in de IEC
Hieruit komen de volgende combinaties voort:

gG onderbreken in het gehele bereik, algemene toepassing
gM onderbreken in het gehele bereik, motorbeveiliging
aM onderbreken in een gedeelte van het bereik, motorbeveiliging
gR onderbreken in het gehele bereik, halfgeleiderbeveiliging
aR onderbreken in een gedeelte van het bereik, halfgeleiderbeveiliging
gTr onderbreken in het gehele bereik, transformatorbeveiliging
gF onderbreken in het gehele bereik, snel onderbreken
gFF onderbreken in het gehele bereik, supersnel onderbreken
- Kenplaatinfo
nominale spanning, 400 V, 500 V en 690 V AC, 250 V en440 V DC
nominale stroom vanaf 2 A in bouwgrootte 00C tot 1250 A inbouwgrootte 4a
bouwgrootte 000 (00C), 00, 1, 2, 3 en 4a afhankelijk van de nominaalstromen*
karakteristiek voor het te beveiligen object: gG, aM, gTr, gF, gFF
doorgelaten energie bij een overbelasting respectievelijk kortsluiting
* De bouwgroottes 0 en 4 zijn alleen voor vervangingsmarkt; niet voor nieuwe toepassingen.
GV/SV/2011 - 41 - E.204.A
- Voordelen smeltveiligheden
Ze falen nooit.
Ze hebben meestal een hoog onderbrekingsvermogen (HOV), bv. 50, 100 of 120 kA
onder de voorwaarden bepaald door de norm.
Ze begrenzen, binnen zekere grenzen, de kortsluitstroom (kapwaarde).
Ze zijn goedkoop.
Selectiviteit is mogelijk, ALS de fabrikanteninstructies gevolgd worden.
Stroomafwaarts van smeltveiligheden kunnen automaten met een afschakelvermogen
waarvan de waarde begrensd is door de kapstroom van de smeltveiligheid.
Icc bv. 20 kA
63 A gL 500 V 100 kA
Ikap = 1,5 kA
automaten met Icc 3 kA

volgens de EN 60947.2
volstaan
De dynamische krachten die ontstaan t.g.v. een kortsluiting, worden gereduceerd door de
kapwaarde van de smeltveiligheid.
GV/SV/2011 - 42 - E.204.A
Ttotaal = smelttijd + boogtijd

Ttotaal = 30 50 millisec. voor gL en/of aM smeltveiligheden
- Nadelen smeltveiligheden
De toegelaten lengte i.v.m. indirecte aanraking is ALTIJD korter, in dezelfde
omstandigheden, t.o.v. beveiliging met automaten.
Bv. indien TN-S is
U F SF
Lmax =
(1 + m) I fout
SF
m=
S PE
Met automaten mag IF vervangen worden door IMAGN. DREMPEL ALS
IF > IMD.
Het vervangen van een smeltveiligheid is in functie van meer of minder risicovol.
Bv. HOV zonder vonkenschotten!
De risicos voor frauderen zijn potentieel aanwezig.
Het gebruik van afwijkende In-waarden of afwijkende uitschakelcurven ligt voor de hand,
maar de gevolgen kunnen nefast zijn.
3.3.3 IP-graden
- Zowel voor smeltveiligheden als voor automaten geldt een IP-graad van XXB of vingerveilig.
- Automaten conform de desbetreffende EN-norm en tot op een bepaalde IN-waarde, zullen
constructief voldoen aan deze eis. Het eventuele probleem blijft de aansluiting volgens de
regels van de kunst;
- De desbetreffende EN-normen kunnen hogere eisen opleggen omwille van een AE2 of AE4-
invloed bv.
3.3.4 Aansluitingen
- Ze moeten bestand zijn tegen de te verwachten mechanische, thermische en agressieve

vloeistoffen of dampen.
- Aansluitingen moeten deugdelijk bevestigd worden.
- Ze moeten, waar nodig, van een trekontlasting voorzien worden.
- Moeten gebeuren volgens de regels van de kunst (zie DSI-aansluiting bv.)
GV/SV/2011 - 43 - E.204.A
GV/SV/2011 - 44 - E.204.A
- Aansluitingen mogen geen onderbrekingen bevatten zoals een lusterklem, of lasdoos e.d.
- Aansluitingen zijn, indien noodzakelijk genummerd. Deze nummering moet op de schemas
terug te vinden zijn.
GV/SV/2011 - 45 - E.204.A
- Aansluitingen dienen gekozen te worden op basis van:

omgevingstemepratuur
koelingsmogelijkheid
IZ-waarde
isolatiesoort
3.3.5 EN 61439-1 EN 60204-1
- EN 61439-1
Art. 9.3 mogelijkheden voor overstroombeveiligingen
Vermogenscheider
Smeltveiligheden
Combinaties van lastscheiders met of en smeltveiligheden
Nota:
Indien IT: het enkel onderbrekingsvermogen moet gekozen worden op basis van de sluiting
fase-fase
Indien de algemeen kortsluitbeveiliging in het bord voorzien met tijdsvertraging, moet de
bordenbouwer de nodige info geven ivm de MAXIMALE toegelaten tijdsvertraging
De desbetreffende EMC-regels van de kunst zijn te volgen. Zie IEC 61000-reeks
De bordenbouwer moet in overleg met de eindgebruiker overeengekomen welk de Icw-

waarde moet zijn en de erbijhorende tijd.
Zo ook moet afgesproken worden welke Icc piek het bord moet kunnen verdragen (9.3.2
EN 61439-1).
GV/SV/2011 - 46 - E.204.A
Art. 9.4 - EMC

Er moet vooraf overeengekomen worden tussen de bordenbouwer en de eindklant welke
testen mbt EMC moeten gebeuren; zie bijlage J van de norm.
- EN 60204-1
De norm bepaalt dat volgende beveiligingen te voorzien zijn:
Overstroom tgv Icc
Overbelasting
Afwijkende temperaturen
Spanningsdalingen
Overdreven toerental
Foutieve fasevolgorde
Overspanning tgv blikseminslag
aardfoutstromen
Het AREI kent meerdere van de opgesomde beveiligingen niet.
Stopcontactkringen moeten beveiligd worden tegen Icc + Io
Lichtkringen moeten enkel beveiligd worden tegen Icc
Stuurstroomtrafo alleen beveiligen tegen Icc
MAAR, in beide gevallen moet de Icc-beveiliging zo laag mogelijk zijn.
3.4 Contactoren
3.4.1 Technische karakteristieken
Contactor 20 A 2NO 24 V
Constructienorm EN 60947.4.1
Ui 400 V
UN 250 V
Zekering type gL 20 A
Wattverlies per contact bij IN 1W
Elektrische levensduur ac1 150 000
Elektrische levensduur ac3 150000
Stuurkring inschakelvermogen 8VA
Stuurkring houdvermogen 3,2 VA
Stuurkring UN 24 V AC
GV/SV/2011 - 47 - E.204.A
- EN 60947-4
Afschakelvermogen
Ieff die de contactor kan afschakelen, rekening houdend met de symmetrische
component van de kortsluiting. Deze waarde is omgekeerd evenredig met de
netspanning. Meestal zullen de contacten zelf een asymmetrische stroom kunnen
weerstaan die 2 maal groter is dan de effectieve waarde.
Inschakelvermogeninschakelen, rekening houdend met de symmetrische component

van de kortsluiting. Deze waarde is evenredig met de netspanning. Meestal zullen de
contacten zelf een asymmetrische stroom kunnen weerstaan die 2 maal groter is dan de
effectieve waarde.
Elektrische levensduur
Het is het aantal schakelingen bij VOLLAST dat een element kan verdragen of voor 90%
kan hebben, zonder herstelling of vervanging van om het even welk onderdeel.
Ie Ue en bedrijfsklasse
Mechanische levensduur
Aantal onbelaste schakelingen die contacten kunnen hebben zonder onderhoud (geen
stroom door polen), voor wat het MECHANISCHE ASPECT betreft.
Intermitterend gebruik
Contactoren indeling:
Volgens toegelaten gebruik: 1 - 3 - 12 - 30 - 120 - 300 - 1200
d.w.z. deze contactoren mogen 1 - 3 - 120 of 1200 maal per uur schakelen.
Motorstarter indeling: 1 - 3 - 12 en 30
Voor motorstarters betekent de indeling dat de starter moet in staat zijn om:
de motor te starten
op volle snelheid de motor te laten draaien
voeding naar de motor te scheiden.
GV/SV/2011 - 48 - E.204.A
Art. 5.4 Gebruiksklassen normale gebruiksvoorwaarden
Cat. Toepassingsmogelijkheden
AC1 Niet of zwak inductieve belastingen
AC2 Sleepringankermotoren: inschakelen zonder tegenstroomremmen, ompolen nadat
de nominale stroom bereikt is
AC3 Kooiankermotoren, inschakelen zonder tegenstroomremmen, uitschakelen nadat
de nominale stroom is bereikt
AC4 Kooiankermotoren, inschakelen, tippen, uitschakelen terwijl de motor nog in
aanloop is met tegenstroomremmen, ompolen voordat de nom stroom is beperkt
AC5a Besturing van ontladingslampen
AC5b Besturing van gloeilampen
AC6a Besturing van transformatoren
AC6b Besturing van condensatoren
AC7a Zwakke ind belastingen voor huishoudelijke doeleinden
AC7b Motorbelastingen voor huishoudelijke doeleinden
AC8a Besturing van koelcompressoren met manuele herinschakeling van de
onverstroomlosser/relais
AC8b Besturing van koelcompressoren met automatische herinschakeling van de
overstroomlosser/relais.
Art. 8.2 Algemeenheden

Een contactor of motorstarter moet veilig kunnen werken tussen 85 en 110% van de
Ue.
Een relais of minimum spanningsbeveiliging moet uitschakeling tot gevolg hebben,
zelfs als de spanning langzaam daalt, voor een waarde tussen 70 en 35% van Ue.
Als U 35% van Ue moet het inschakelen verhinderd worden. Pas als U 85%
mag het relais of de minimumspanningsbewaking terug inschakelen.
Klemmen zijn aan te duiden volgens de regels der kunst.
De werkingsvoorwaarden worden opgegeven door de fabrikant.
Spoelen van relais en contactoren worden gekenmerkt door een isolatieklasse.
Klasse Spoel in de lucht temperatuur in K

A 85
E 100
B 110
F 135
H 160
Een contactor, klasse 120 mag een cyclustijd hebben van 30 sec., een
contactorklasse 300, heeft een cyclustijd van 12 sec. en n van 1200 een tijd van 3
sec.
GV/SV/2011 - 49 - E.204.A
Sluit- en onderbreekvermogen
Voorwaarden voor onderbreking van de verschillende categorien.
Gebruiks- Onderbreken Aantal en frequentie

categorie
Ic/Ie Uc/Ue Cos Aantal Aantal Tijd van
schakelingen cycli/min stroomdoorgang (2)
AC1 1.5 1.05 0.8 50 (6) 50 milli
AC2 4 (8) 1.05 0.65 50 6 50 milli
AC3 8 1.05 (A) 50 6 50 milli
AC4 10 1.05 (A) 50 6 50 milli
AC5a 3 1.05 0.45 50 6 50 milli
AC5b 1.5 (3) 1.05 - - - -
AC6a (10) (10) (10) (10) (10) (10)
AC6b - - - 50 - 50 milli
AC7a 1.5 1.05 - 50 - 50 milli
AC7b 8 1.05 - 50 - 50 milli
AC8a 6 1.05 - 50 - 50 milli
AC8b 6 1.05 - 50 - 50 milli
I= effectieve waarde van de stroom

Ic = sluiten onderbrekingstroom
Ie = gebruiksstroom
U= toegepaste spanning
Ur = terugopkomende spanning
Ue = gebruiksspanning
(1) Cos = 0,45 voor Ie 100A

Cos = 0,35 voor Ie > 100A
(2) Tijd < 0,05 sec.
(3) Belasting via gloeilampen
(6) De rusttijd varieert van 10 sec. voor Ic < 100A tot 240 sec. als Ic > 1600A.
(8) Zie norm
(10) Zie norm.
Art. 8.2.4 Contactoren voor AC3 en AC4 gebruik

Deze contactoren moeten een overstroom kunnen verdragen bij overlast, volgens
de gegevens hierna vermeld:
Ie Iproef Tijdsduur
630 A 8 Ie max 10 sec
> 630 A 6 Ie max* 10 sec
* minimumwaarde is 5040 A
GV/SV/2011 - 50 - E.204.A
Art. 8.2.5 Kortsluitvoorwaarden voor contactoren, starters en combinaties

Type 1
Na elke kortsluitafschakeling mag de startcombinatie stuk zijn.
Beschadigingen aan contactoren, thermische relais, zijn toegelaten.
Type 2
Het thermisch relais mag niet beschadigd zijn na een kortsluitafschakeling.
De hoofdcontacten van de contactor mogen licht aan elkaar gelast zijn zodat ze
zonder noemenswaardige vervormingen gescheiden kunnen worden.
Stuurstroomcontactoren
- Constructienorm EN 60947-5-1
- EN 61095 specificatie voor elektromechanische schakelaars voor huishoudelijk en
aanverwant gebruik
- GE-relais
Deze relais is NIET bedoeld voor stuurkringen voor machines, waarvoor een HOGER
veiligheidsniveau noodzakelijk is, dan B volgens de EN 954-1.
GV/SV/2011 - 51 - E.204.A
- Algemene karakteristieken EN 60947-5-1
Normaal open NO
Normaal gesloten NC
Dubbel NO
Dubbel NC
Twee richting
contact
Dubbele onderbreking per pool

in 2 richtingen.
Dubbele onderbreking per pool, via 4

contactklemmen.
Technische karakteristieken
Ue
Ui
Uimp
Ie
GV/SV/2011 - 52 - E.204.A
Ith Ithe
f
sluiten onderbrekingsvermogen
Gebruikscategorien
AC AC12 Ohmse belastingen of statische belastingen gesoleerd via

optokoppler
AC13 Sturing via statische belasting gescheiden door trafo
AC14 Elektromechanische belasting met P 72 VA
AC15 Zie 14 P > 72 VA
Art. 5 Gegevens op het materieel

De volgende info moet door de fabrikant gegeven worden :
naam van de constructeur of fabriekskenmerk
type of serienummer, zodat nodige inlichtingen kunnen bekomen worden bij de
fabrikant
EN 60947.5.1., indien van toepassing
gebruiksspanning Ue
gebruikscategorie en overeenstemmende Ie waarde en Ue
isolatiespanning Ui
schokgolfspanning Uimp
IP-graad, indien toestel in behuizing ondergebracht is
vervuilingsgraad
type en maximum waarde van de te voorziene overstroombeveiliging.
indien van toepassing, scheidingssymbool
kortsluitstroom, indien < 1000 A
overspanningstoestel, indien van toepassing
geschiktheid voor scheiding, indien van toepassing
overspanning t.g.v. schakelen.
GV/SV/2011 - 53 - E.204.A
Art. 7.2.4 Normale situaties volgens categorie
Gebruiks Normale gebruiksomstandigheden

-
categorie Inschakelen Uitschakelen Aantal en frequentie van sluiten en openen
I/Ie U/Ue Cos I/I U/Ue Cos Aantal Aantal Tijd van
e schakelingen cycli/min stroom-
doorgang
AC12 1 1 0.9 1 1 0.9 6050 6 50 milli
AC13 2 1 0.65 1 1 0.65 6050 6 50 milli
AC14 6 1 0.3 1 1 0.3 6050 6 50 milli
AC15 10 1 0.3 1 1 0.3 6050 6 50 milli
T0.95 T0.95
DC12 1 1 1 ms 1 1 1 ms 6050 6 50 milli
DC13 1 1 60 p 1 1 60 p 6050 6 50 milli
Emp Emp
DC14 10 1 15 1 1 15 6050 6 50 milli
ms ms
Emp = Empirisch of 60 P = 6 x 50 = 300 msec. Men kiest P op 50 W.
Het aantal proeven, de rustpauzen e.a. worden opgegeven in de norm voor deze
proeven.
Art. 7.2.4 Abnormale situaties volgens categorie
Gebruiks- Noodsituaties
categorie
Inschakelen Uitschakelen Aantal en frequentie van sluiten en openen
I/Ie U/Ue Cos I/Ie U/Ue Cos Aantal Aantal Tijd van
schakelingen cycli/min stroomdoorgang
AC12 - - - - - - - - -
AC13 10 1.1 0.65 1.1 1.1 0.65 10 6 50 milli
AC14 6 1.1 0.7 6 1.1 0.7 10 6 50 milli
AC15 10 1.1 0.3 10 1.1 0.3 10 6 50 milli
- - - - - - - - -
DC12 - - - - - - - - -
DC13 1.1 1.1 6P 1.1 1.1 60 P 10 10 50 milli
DC14 10 1.1 15 10 1.1 15 10 10 50 milli

ms ms
Het aantal proeven, de rustpauzen e.a. worden opgegeven in de norm voor deze
proeven.
GV/SV/2011 - 54 - E.204.A
3.4.2 IP-graden
- Basisfilosofie: IPXXB
3.4.3 Aansluitingen
- Zie algemene regels van de kunst

- Zie EN 60204-1 art. 13.2.4. Dit artikel BEVEELT aan:
Kies ROOD als bedrading voor AC-sturing
Kies LICHTBLAUW als bedrading voor DC-sturing
Nota:
In principe is de N niet verdeeld volgens de EN 60204-1.
3.4.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- De EN 61439-1 kent als dusdanig geen stuurcontactoren.

- De EN 60204-1 zegt in artikel 9:
Art. 9 - Stuurstroomkringen en besturingsfuncties

Stuurstroomkringen
Voor de voeding moeten stuurtrafos gebruikt worden. Het moeten
scheidingstrafos zijn.
Indien DC stuurstroomkringen als TN-S moeten ze gevoed worden via aparte
wikkelingen van de trafo of via een afzonderlijke trafo.
Trafos zijn niet verplicht als er slechts n motorschakelaar en twee externe
besturingstoestellen aanwezig zijn (bv. eindeloop + noodstop).
De Ue waarde moet geschikt zijn voor de toepassing terwijl ze de 277 Volt niet
mag overschrijden.
Stuurkringen moeten beveiligd worden tegen kortsluiting, maar deze beveiliging
moet zo laag mogelijk gekozen worden.
In de TN-S kring komen alle functies tussen de niet geaarde spoelzijde en de
overstroombeveiliging.
Geschakelde voedingen conform de EN 61558.2.17 voldoen aan de gestelde
eisen.
Besturingsfuncties
Opm.
Informatie over de veiligheidsgerelateerde aspecten van besturingsfuncties wordt gegeven in ISO
13849-1 (1999), ISO 13849-2 (2003) en IEC 62061.
GV/SV/2011 - 55 - E.204.A
In deze paragraaf worden geen eisen gespecificeerd voor de uitrusting die wordt gebruikt om
besturingsfuncties uit te voeren. Voorbeelden van dergelijke eisen worden gegeven in hoofdstuk
10.
Startfuncties
Startfuncties moeten in werking treden door inschakeling van de desbetreffende
stroomketen.
Stopfuncties
Er bestaan 3 categorien stopfuncties, te weten:
Categorie 0: stoppen door onmiddellijke uitschakeling van de voeding van
de machineaandrijving.
Categorie 1: een bestuurde stop waarbij de voeding van de
machineaandrijving, benodigd voor het stoppen, aanwezig blijft en de
voeding wordt onderbroken wanneer de machine tot stilstand is gekomen.
Categorie 2: een bestuurde stop waarbij de voeding van de
machineaandrijving aanwezig blijft.
3.5 Stuurtransfo 40 VA
3.5.1 Technische karakteristieken
- Uprim 240 V
- Usec 12-24 V
- Kortsluitbeveiliging PTC
- Gebruikstemperatuur - 20 C tot + 40C
- Isolatiespanning 4 kV
- IP20
- Constructienorm EN 61558-1
- Toestelspecifieke norm EN 61558-2-2
- CE-label
- Symbool
- Verdraagt kortstondige veelvuldige overbelastingen
- Fabrikanteninstructies volgen
GV/SV/2011 - 56 - E.204.A
- Gekozen transfo EN 61558-1
GV/SV/2011 - 57 - E.204.A
- Kenmerken EN 61558-2-2
Usec 12 24 50 110 230 V
Ui 250 V bij ZLS of ZLVS
Uimp 4 kV
IP-graad
Symbool
Vermogen P in VA
Normnummer Titel Publ. datum
Veiligheid van energietransformatoren, voedingseenheden,

NBN EN 61558-1 : 2006 smoorspoelen en dergelijke - Deel 1 : Algemene bepalingen 2006
en beproevingen (+ corrigendum)

NBN EN 61558-1/A1 : 2009 smoorspoelen en dergelijke - Deel 1 : Algemene bepalingen 2009
en beproevingen
Veiligheid van transformatoren, voedingseenheden,

smoorspoelen en dergelijke - Deel 2-1 : Bijzondere
NBN EN 61558-2-1 : 2007 bepalingen en proeven voor scheidingstransformatoren en 2007
voedingseenheden die scheidingstransformatoren bevatten
voor algemeen gebruik
Veiligheid van transformatoren, voedingseenheden,

smoorspoelen en dergelijke - Deel 2-2 : Bijzondere
NBN EN 61558-2-2 : 2007 bepalingen en proeven voor stuurstroomtransformatoren en 2007
voedingseenheden die stuurstroomtransformatoren
bevatten
Veiligheid van energietransformatoren, smoorspoelen,

voedingseenheden en combinaties daarvan - Deel 2-3 :
NBN EN 61558-2-3 : 2010 2010
Bijzondere bepaling en beproeving voor
ontstekingstransformatoren voor gas- en oliebranders
Veiligheid van energietransformatoren, voedingseenheden

NBN EN 61558-2-4 : 2009 en dergelijke - Deel 2-4 : Bijzondere bepalingen voor 2009
beschermingstransformatoren voor algemeen gebruik
Veiligheid van transformatoren, smoorspoelen,

voedingseenheden en combinaties daarvan - Deel 2-5 :
NBN EN 61558-2-5 : 2010 Bijzondere bepalingen en proeven voor transformatoren, 2010
voedingseenheden met ingebouwde transformator en
voedingseenheden voor scheerapparaten
Veiligheid van transformatoren, smoorspoelen,

NBN EN 61558-2-6 : 2009 voedingseenheden en dergelijke met een voedingsspanning 2009
tot 1100 V - Deel 2-6 : Bijzondere eisen en beproevingen
voor beschermingstransformatoren en voedingseenheden
GV/SV/2011 - 58 - E.204.A
Normnummer Titel Publ. datum
die beschermingstransformatoren bevatten

NBN EN 61558-2-7 : 2008 en dergelijke - Deel 2-7 : Bijzondere bepalingen voor 2008
speelgoedtransformatoren

NBN EN 61558-2-8 : 2010 en dergelijke - Deel 2-8 : Bijzondere bepalingen voor
beltransformatoren

en dergelijke - Deel 2-9 : Bijzondere bepalingen voor
NBN EN 61558-2-9 : 2003 transformatoren voor looplampen van klasse III voor 2003
wolfraamdraadlampen (vervangt gedeeltelijk NBN EN
60742)

NBN EN 61558-2-12 : 2002 en dergelijke - Deel 2-12 : Bijzondere bepalingen voor 01/2002
magnetische spanningsstabilisatoren

smoorspoelen en dergelijke tot 1 100 V - Deel 2-13 :
NBN EN 61558-2-13 : 2009 Bijzondere bepalingen en proeven voor 2009
spaartransformatoren en voedingseenheden die
spaartransformatoren bevatten

en dergelijke - Deel 2-15 : Bijzondere bepalingen voor
NBN EN 61558-2-15 : 2001 10/2001
beschermingstransformatoren ten behoeve van medisch
gebruikte ruimten (+ erratum)

en dergelijke - Deel 2-16 : Bijzondere eisen en
NBN EN 61558-2-16 : 2010 2010
beproevingen voor geschakelde voedingseenheden en
transformatoren voor geschakelde voedingseenheden

NBN EN 61558-2-19 : 2001 en dergelijke - Deel 2-19 : Bijzondere bepalingen voor 08/2001
netfiltertransformatoren

NBN EN 61558-2-20 : 2001 en dergelijke inrichtingen - Deel 2-20 : Bijzondere 06/2001
bepalingen voor kleine smoorspoelen

NBN EN 61558-2-23 : 2010 en dergelijke inrichtingen - Deel 2-23 : Bijzondere 12/2010
bepalingen voor transformatoren voor bouwplaatsen
GV/SV/2011 - 59 - E.204.A
3.5.2 IP-graden
- Zie algemene principes

- Hou rekening met de door de fabrikant opgegeven informatie, zoals ta 35/B betekent dat de
transfo mag opgesteld worden in een omgeving waar de temperatuur 35 C. In die
omstandigheden geldt de isolatieklasse B. De opgegeven IP-graad mag daarbij niet
benvloed worden door
3.5.3 Aansluitingen
- Principieel geldt TN-S voor de secundaire van de trafo.

- Eveneens geldt: voor ELKE stuurspanning:
ofwel een APARTE trafo
ofwel een APARTE GESCHEIDEN wikkeling
- Let wel: 12 of 24 Volt voor de stuurkring is NIET verboden, maar Ui 250 V!
3.5.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- De EN 61439-1 behandelt het begrip stuurtransfo niet. De norm behandelt wel diverse
parameters, die onrechtstreeks met trafos bv. te maken hebben:
Lucht- en kruipwegafstanden art. 3.6 + 5
Isolatiespanning art. 5.2.3
Vervuilingsgraad art. 7.1.3
Overspanningscategorie art. 5.2.4
IP-graad art. 8
- De EN 6024-1 zegt:
Art. 4.2 stuurstroomtrafos moeten gekozen worden overeenkomstig de desbetreffende
norm
Zij moeten geschikt zijn voor de toepassing terzake.
Zij moeten toegepast worden overeenkomstig de fabrikanteninstructies.
Art. 9.1 zegt dat stuurstroomtrafos moeten gebruikt worden behoudens de

uitzonderingen.
GV/SV/2011 - 60 - E.204.A
3.6 Drukknoppen
3.6.1 Kenmerken
3.6.1.1 Drukknoppen
- Sleutelschakelaar
- Schakelaar met NC
- Schakelaar met NO
Karakteristieken
- UN AC2 tot 120 V max
DC2 tot 30 V max
- IN AC/DC 0,001 tot 0,15 A
- PN AC 8VA max
DC 4,5 W max
- EN 60947-5-1
- AA in bedrijf -25 C tot + 70 C
bij opslag -40 C tot + 70 C
- Ui 690 V
- Uimp 4 kV
- Icc beveiliging 16 A gG IEC 60269-1
- Gebruikskarakteristieken AC15 bij Ue 24 48 60 110 230 V
Ie 10 A en 3 A op 230 V
GV/SV/2011 - 61 - E.204.A
GV/SV/2011 - 62 - E.204.A
3.6.1.2 Noodstop
- Technische kenmerken van drukknoppen: zie EN 60947-5-1

- Norm EN 13850
- Achtergrond: geel
GV/SV/2011 - 63 - E.204.A
3.6.1.3 Signaallampen
- Constructienorm: EN 60947-5-1
- Aanbevolen kleuren (art. 10.3.2 EN 60204-1)
Tabel 4 kleurcodes voor signaallampen en de betekenis ervan in relatie tot de toestand van
de machine
Kleur Betekenis Verklaring Vereiste handeling

ROOD Noodsituatie Gevaarlijke situatie Onmiddellijk handelen tegen
gevaarlijke situatie (bv.
uitschakelen van de machine
bewust zijn van de gevaarlijke
situatie, afstand houden tot de
machine)
GEEL Abnormaal Abnormale situatie; situatie Bewaking en/of ingreep (bv. door
kan kritiek worden herstel van bedoelde functie)
BLAUW Gebod Aanduiding van situatie waarin Ingrijpen geboden
bedieningspersoneel moet
handelen
GROEN Normaal Normale situatie Indien gewenst
WIT Neutraal Overige situaties; kan worden Bewaking
gebruikt bij twijfel over
toepassing van ROOD, GEEL,
GROEN, BLAUW
Op signaalkolommen op machines is de volgorde van de toegepaste kleuren bij voorkeur als

volgt, van boven naar beneden: ROOD, GEEL, BLAUW, GROEN en WIT.
GV/SV/2011 - 64 - E.204.A
GV/SV/2011 - 65 - E.204.A
3.6.2 IP-graden
- IP-graad van de aansluitklemmen: IP2X volgens EN 60529

- IP-graad wordt 66 als ze in de desbetreffende omhullingen (klasse II) ingebouwd worden.
- Zie EN 60204-1 art. 6.2.2: drukknoppen en/of signaallampen op deuren moeten een IP XXA-
graad hebben.
- Directe aanraking
Toestellen op de deur van een bord: IPXXA volgens EN 6143+-1 en EN 60204-1
Toestellen elders: IPXXB
GV/SV/2011 - 66 - E.204.A
- Omgeving
Zie art. 10.1.3: EN 60204-1
De IP-graad is te kiezen ifv de aanwezige uitwendige invloeden
- Art. 11.3 - Beschermingsgraden

De bescherming van schakelmaterieel tegen het binnendringen van vreemde vaste deeltjes
en vloeistoffen moet afdoende zijn, waarbij rekening wordt gehouden met de uitwendige
invloeden waaronder de machine is bedoeld te werken (dwz de plaats en de fysieke
omgevingsomstandigheden), en moet voldoende bescherming geven tegen stof,
koelmiddelen en spaanders/slijpsel.
Omhulsels voor schakelmaterieel moeten een beschermingsgraad bieden van tenminste
IP22 (zie IEC 60529).
Uitzonderingen:
Waar een elektrische bedrijfsruimte wordt gebruikt als beschermend omhulsel die een
beschermingsgraad biedt die voldoende is om het binnendringen van vaste stoffen en vloeistoffen
tegen te gaan.
Waar afneembare sleepcontacten op contactdraad- of spanningsrailsystemen worden toegepast
en IP22 niet wordt bereikt, maar wel de maatregelen van 6.2.5 worden toegepast.
Opmerking
Hieronder volgen enkele voorbeelden van toepassingen, samen met de beschermingsgraad die
door het omhulsel wordt geboden:
Geventileerd omhulsel dat slechts een motoraanloopweerstand en andere uitrusting van
grote omvang bevat: IP10
Geventileerd omhulsel dat andere uitrusting bevat: IP32
Omhulsel voor algemene industrile toepassingen: IP32, IP43 en IP54
Omhulsel voor gebruik op plaatsen die met een lagedrukwaterspuit worden gereinigd
(afgespoten): IP55
Omhulsel dat bescherming biedt tegen fijn stof: IP65
Omhulsel dat sleepringen bevat: IP2X
Afhankelijk van de ter plaatse van de installatie heersende omstandigheden kan een andere
beschermingsgraad nodig
3.6.3 Aansluitingen
- Ze moeten geschikt zijn voor de geleidersectie.

- In principe komt er 1 aansluiting onder 1 klem de fabrikanteninstructies moeten gevolgd
worden.
- Gesoldeerde verbindingen kunnen principieel niet (schokken-trillingen).
- De aansluitgeleiders moeten genummerd worden (zie 13.2.1 van de EN 602041).
- Afgeschermde geleiders zijn aan te sluiten volgens de regels van de kunst +
fabrikanteninstructies volgen.
GV/SV/2011 - 67 - E.204.A
- Hou rekening met de EMC-invloeden op de plaats van opstellen.
3.6.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- De EN 60204-1 verwijst in art. 10.1.4 naar de EN 60947.5.1.

- Deze norm zegt o.a.
GV/SV/2011 - 68 - E.204.A
Bijlage A
Enkele karakteristieken volgens de gebruikte categorie
Aanwijzing Gebruiks- Ithe Ie i.f.v. Ue Aangeduide waarden

categorie
Courant alternatif 120V 240V 380V 480V 500V 600V M B
A150 AC-15 10 6 - - - - - 7200
A300 AC-15 10 6 3 - - - - 7200 720
A600 AC-15 10 6 3 1.9 1.5 1.4 1.2 7200 720
B150 AC-15 5 3 - - - - - 3600 360
B300 AC-15 5 3 1.5 - 3600 360
B600 AC-15 5 3 1.5 0.95 0.75 0.72 0.6 3600 360
C150 AC-15 2.5 1.5 - - - - - 1800
C300 AC-15 2.5 1.5 0.75 - - - - 1800 180
C600 AC-15 2.5 1.5 0.75 0.47 0.375 0.35 0.3 1800 180
D150 AC-14 1.0 0.6 - - - - - 432 72
D300 AC-14 1.0 0.6 0.3 - - - - 432 72
E150 AC-14 0.5 0.3 - - - - - 216 36
Courant continu 125V 250V 400V 500V 600V
N150 DC-13 10 2.2 - - - - 275 275
N300 DC-13 10 2.2 1.1 - - - 275 275
N600 DC-13 10 2.2 1.1 0.63 0.55 0.4 275 275
P150 DC-13 5 1.1 - - - - 138 138
P300 DC-13 5 1.1 0.55 - - - 138 138
P600 DC-13 5 1.1 0.55 0.31 0.27 0.2 138 138
Q150 DC-13 2.5 0.55 - - - - 69 69
Q300 DC-13 2.5 0.55 0.27 - - - 69 69
Q600 DC-13 2.5 0.55 0.27 0.15 0.13 0.1 69 69
R150 DC-13 1.0 0.22 - - - - 28 28
R300 DC-13 1.0 0.22 0.1 - - - 28 28
M = sluiten
B = snijden
De letter A of B is de Ithe-waarde + de melding ac of dc. Zie norm. Het getal achter de letter
is de Ui-waarde.
Bijlage C
Mechanische levensduur
Het is het aantal schakelingen bij nullast dat een element kan verdragen of voor 90%
GV/SV/2011 - 69 - E.204.A
Elektrische levensduur
Het is het aantal schakelingen bij VOLLAST dat een element kan verdragen of voor 90%
Voorwaarden
Stroomsoort Gebruiksart. Voorwaarden Onderbreking

I U Cos I U Cos
AC 15 10Ie Ue 0,7(1) Ie Ue 0,4(1)
Stroomsoort Gebruiksart. Voorwaarden Onderbreking
I U Cos I U Cos
DC 13 Ie Ue 6P(2) I Ue 6P(2)
Ie = gebruiksstroom I = onderbrekingsstroom
Ue = gebruiksspanning U = spanning
P = Ue.Ie T0.95 = tijd nodig om 95% te bereiken van het regime
vermogen in millisec.
1. Is enkel van toepassing op spoelen. De factor 0.4 geldt als parallel over de spoel een weerstand
voorzien werd.
2. Bv. 50W. betekent een 6P van 6 x 50 = 300 millisec. Tijdens het trekken mag het opgeslorpte
vermogen gedurende 300millisec. groter zijn dan 50W.
- Art. 8 Proeven
Ui
Een fabrikant moet de volgende proefspanningen aanleggen, onder de voorwaarden
bepaald door de norm, om de volgende Ui waarden te kunnen vermelden op de kenplaat
of in de catalogus.
Ui Uproef eff.waarde
Ui 60 1 kV
60 < Ui 300 2 kV
300 < Ui 690 2,5 kV
690 < Ui 800 3 kV
800 Ui 1 kV 3,5 kV
Andere proeven: zie norm
- EN 61439-1 zegt:
Art. 7
Omgevingstemperatuur moet 40 C en de gemiddelde waarde over 24 u moet
35 C zijn.
De relatieve luchtvochtigheid mag tijdelijk 100 % zijn als de omgevingstemperatuur
25 C
GV/SV/2011 - 70 - E.204.A
De vervuilingsgraad binnen dewelke het bord mag opgesteld worden, mag max. 3
zijn. De componenten zouden geschikt moeten zijn voor een vervuilingsgraad 3.
Het bord mag niet hoger dan 2000 m boven de zeespiegel opgesteld worden;
Speciale eisen:
Zie afspraak vooraf tussen de gebruiker en bordenbouwer.
Art. 8 constructieve eisen

Zie attesten en/of technische specificaties van elke component opgegeven door de
fabrikant en de noodzakelijke te vervullen voorwaarden op de plaats van opstelling.
Specifieke eisen kunnen zijn volgens art. 7+8:

Weerstand tegen corrosie
Thermische stabiliteit
Weerstand tegen stralingen
Mechanische stevigheid
Lucht- en kruipwegafstanden
Bescherming tegen directe aanraking
Elektrische scheidingen
Onderhoudsvoorwaarden
Enz.
GV/SV/2011 - 71 - E.204.A
3.7 Potentiaalvereffeningen
3.7.1 Kenmerken
- Potentiaalvereffeningsgeleiders (PVG) zijn naakt of geelgroen. Tenminste, geelgroen bij

voorkeur.
- De EN 61439-1 zegt ivm de sectie van de PEs in het bord:
Minimale sectie van de externe koperen
Sectie fasen in mm Pe-geleiders
S 16 S
16 < S 35 16
35 < S 400 S/2
400 < S 800 200
800 < S S/4
Bijlage B van de norm zegt mbt de PE-sectie.

kS Icc.t of
Icc
SPE t
k
De factor k is te kiezen als volgt:
PVC XLPE Butylrubber

Eindtemperatuur 160 C 250 C 220 C
Mantel of geleider k
Koper 143 176 166
Aluminium 95 116 110
Staal 52 64 60
De begintemperatuur werd bepaald op 30 C.

Art. 8.4 van de bordennorm omschrijft de voorwaarden waaraan de
potentiaalvereffeningsinstallatie (PVI) moet beantwoorden.
- Metalen delen met een oppervlakte S < 5x5 cm moeten niet geaard worden.
- Metalen delen in het bord die ONBEREIKBAAR zijn, moeten niet geaard worden.
- Schroeven, klinknagels, naamplaatjes moeten niet geaard worden.
- Vermiste, gelakte, geverfde metalen delen vormen geen of onvoldoende isolatie. Ze moeten
maw geaard worden.
- Aan de PVI is de grootste aandacht te besteden.
- Principieel mag de PE-installatie niet onderbroken kunnen worden.
GV/SV/2011 - 72 - E.204.A
3.7.2 IP-graden
Niet van toepassing
3.7.3 Aansluitingen
- Er wordt steeds 1 PE-geleider aangesloten onder 1 klem.

- PE-geleiders zijn te nummeren. Ze zijn op het schema terug te vinden.
- Tussenliggende verbindingen zijn niet toegelaten.
- U spaart een verbindingsdoos en een verbindingsmiddel. Dit zijn kemels van inbreuken en
kunnen nooit in de rubriek opmerkingen terecht komen. Zie A.R.E.I. art. 207.07 + 70.04.
GV/SV/2011 - 73 - E.204.A
- Er komt slechts 1 geleider onder 1 klem, tenzij volgens de fabrikanteninstructies (LSRL

7./23/EG hij bepaalt het toegelaten gebruik) meerdere geleiders mogen.
Geleiders van verschillende secties kunnen meestal niet volgens de regels van de kunst
onder 1 klem geklemd worden (A.R.E.I. 207.07).
GV/SV/2011 - 74 - E.204.A
3.7.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- EN 61439-1: zie kenmerken

- EN 60204-1 art. 8
- Deze norm verwijst in art. 8.2 naar de EN 61439-1 mbt de sectie van de PE.
- De sectie van de PE-geleiders is functie van het netsysteem en moet dus berekend worden
indien het om een IT of TN-net gaat. De sectie van PE-geleiders in TT-netten: zie AREI art.
72 + 73 + 81
GV/SV/2011 - 75 - E.204.A
- Volgens de EN 60204-1 bestaat de PE-installatie uit:

PE-aansluitklem
PE-geleiders naar massas
Aanraakbare geleidende delen
Geleidende constructieve delen
Vreemde geleidende delen die de structuur van de machine vormen
- Elk aansluitpunt voor PE-leidingen wordt aangeduid met het symbool:
of met de letters PE
of via de kleur geelgroen
- Art. 13.2 zegt:

Een PE wordt gekenmerkt door:
Of geelgroene kleur
Of vorm van de PE
Of de ligging van de PE
Of aanduiding via Arabische cijfers
Vorm: bv. middelste ader van een alu-leiding.
Plaats: bv. middelste geleider van een VGVB-leiding
Markering: bv. aders gekenmerkt met het cijfer 1 zijn PE-geleiders
Principieel:
Geel-groen moet over de ganse lengte aanwezig zijn
Verhouding geel-groen 30-70 %
Als de PE NIET gemakkelijk toegankelijk is, moeten alleen de UITEINDEN geel-
groen zijn.
3.8 Externe leidingen
3.8.1 Kenmerken
- De EN 6143-1 kent geen EXTERNE leidingen. De EN 60204-1 spreekt in art. 12 over

externe leidingen.
Zijn toegelaten:
Art. 12.3 Isolatie
GV/SV/2011 - 76 - E.204.A
Typen isolatie zijn onder andere:

Polyvinylchloride (PVC)
Natuurrubber en synthetisch rubber
Siliconenrubber (Sir)
Minerale stoffen
Vernet polyethyleen (XLPE)
Etheenpropeensamenstelling (EPR).
ALLE leidingen met hoger genoemde isolatie en conform een EN of IEC-norm of
conform een HD mogen gebruikt worden als ze in overeenstemming zijn met de
aanwezige uitwendige invloeden.
Kabels conform een NBN-EN kunnen uiteraard eveneens gekozen worden als ze
toegelaten zijn ifv de uitwendige invloeden.
Kabels enkel conform een NBN mogen ALS er geen EN-norm terzake of HD terzake
bestaat.
- De EN 60204-1 moet mbt het AREI een sterke vereenvoudiging door ivm de toegelaten
stroomsterkte Iz door een leiding.
Tabel 6 voorbeelden van de toelaatbare stroom (Iz) van k operen stroomgeleiders of kabels
met PVC-isolatie bij constante belasting en bij een omgevingstemperatuur van +40C bij
verschillende methoden van aanleg
Installatiemethode
B1 B2 C E
Doorsnede Maximaal toelaatbare stroom IZ voor driefaseketens
2
mm Amp
0,75 8,6 8,5 9,8 10,4
1,0 10,3 10,1 11,7 12,4
1,5 13,5 13,1 15,2 16,1
2,5 18,3 17,4 21 22
4 24 23 28 30
6 31 30 36 37
10 44 40 50 52
16 59 54 66 70
25 77 70 84 88
35 96 86 104 110
50 117 103 125 133
70 149 130 160 171
95 180 156 194 207
120 208 179 225 240
elektronica
(paren)
0,2 NVT 4,3 4,4 4,4
0,5 NVT 7,5 7,5 7,8
0,75 NVT 9,0 9,5 10
Nota's 1. De waarden van de maximaal toelaatbare stroom van tabel 6 zijn gebaseerd op
- n symmetrische driefaseketen voor doorsnede van 0,75 mm en meer
- n paar stuurstroomketens voor doorsneden tussen 0,2 mm en 0,75 mm
Waar meer belaste kabels/paren zijn genstalleerd, verminder de waarde van tabel 6 volgens D.2 of
GV/SV/2011 - 77 - E.204.A
D.3
2. Voor andere omgevingstemperaturen dan +40C, corr igeer de toelaatbare stroom met behulp
van de waarden van tabel D.1.
3. Deze waarden gelden niet voor buigzame leidingen die op trommels zijn gewikkeld.
4. Voor de waarden voor de toelaatbare stroom van andere kabels, zie HD 384.5.52.
- Buigzame (soepele) leidingen zijn toegelaten als ze van de klasse 5 of 6 zijn (veel dunne
samengeslagen aders).
IEC 60228 klasseindeling soepelheid

- Klasse 1 massieve kern, bv. VOB (H07V-U) tot bv. 10 mm
- Klasse 2 samengeslagen kern, bv. XVB 120 mm
GV/SV/2011 - 78 - E.204.A
- Klasse 5 fijnaderige flexibele leiding, bv. H07RN-F
GV/SV/2011 - 79 - E.204.A
Specifieke kabels
- XVB
NAD Nationaal aanvaardingsdocument omzetting IEC 502

Het installeren kan tot bij 0C
IZO XVB > IZO VVB
Reden: max. bedrijfstemperatuur is 90 C i.p.v. 70 C voor VVB
Huishoudelijk + industrile toepassingen, mits de uitwendige invloeden gerespecteerd
worden.
GV/SV/2011 - 80 - E.204.A
- XFVB
fout
EN 187000-1995: hoofdspecificatie voor optische glasvezelkabel

IZO XFVB > IZO VFVB
Huishoudelijke en industrile toepassingen, mits de aanwezige uitwendige invloeden
gerespecteerd worden.
GV/SV/2011 - 81 - E.204.A
- EXVB
IZO EXVB > IZO EVVB

Huishoudelijk en industrile toepassingen.
Let wel:
F1 = vlamvertragend
Aanwezige uitwendige invloeden respecteren.
GV/SV/2011 - 82 - E.204.A
- Pireflex H07RN-F
Kabel bestand tegen OZON

Kabel bestand tegen AG3 + AH3
Gebruik:
Onderdompeling AD8
Rolbruggen, liften e.a.
Tijdelijke installaties
GV/SV/2011 - 83 - E.204.A
3.8.2 IP-graden
Niet van toepassing voor de GENOEMDE leiding.
3.8.3 aansluitingen
Niet van toepassing voor de GENOEMDE leiding.
3.8.4 EN 61439-1 EN 60204-1
Niet van toepassing
3.9 Motoren
3.9.1 Kenmerken
Constructienorm EN 60034.1
- De norm is toepasselijk op motoren en alternatoren.
- De kenplaat zou de volgende gegevens moeten bevatten:
merk
type
serienummer
vermogen in kW of pk
aantal polen paren
frequentie en draaisnelheid in tr/min.
arbeidsfactor
mogelijke schakelingen
isolatieklasse
IP-graad
constructienorm
- Overlastbeveiliging is een must
Overlastbeveiliging kan gewaarborgd worden door:
temperatuurbewaking van de wikkelingen;
stroombewaking van de wikkelingen;
beide beveiligingen voorzien.
GV/SV/2011 - 84 - E.204.A
- Temperatuurgrenzen van de isolatie

De bestendigheid van de isolatie hangt af van thermische, elektrische en mechanische
invloeden, van schadelijke atmosferische invloeden (bv. vochtigheid), van de weerstand
aan chemicalin en bevuiling aller aard.
De isolatiematerialen hebben onder normale bedrijfstoestanden een goede levensduur
indien de grenstemperatuur voor de overeenkomstige isolatieklasse volgens EN 60034.1
niet overschreden wordt.
3.9.2 Elektromotoren en bijbehorende uitrusting
De EN 61439-1 kent geen motoren. De EN 60204-1 spreekt over motoren.
3.9.2.1 Algemene eisen
Elektromotoren zouden moeten voldoen aan de eisen van IEC 60034-reeks.

De eisen betreffende de beveiliging voor motoren en bijbehorende uitrusting staan met
betrekking tot:
overstroombeveiliging: art. 7.2
overlastbeveiliging: art. 7.3
max. toerental: art. 7.6
voeding niet onderbreken art. 5.3 5.4 5.5
onderspanning: art. 7.5
overdreven toerental: art. 7.6
besturing bij fouten: art. 9.4
3.9.2.2 Motorbehuizingen
Zie EN 60034.5
3.9.2.3 Motorafmetingen
Zie EN 60072-reeks.
3.9.2.4 Montage
- afscherming waarborgen.
- gemakkelijk onderhoud en inspectie moet mogelijk zijn.
- alle klemkasten moeten toegankelijk zijn.
- smering, afstelling moet gemakkelijk mogelijk zijn.
- koeling moet gewaarborgd worden.
- ventilatiegaten moeten voorkomen dat spaanders, stof of wat dan ook kan binnendringen.
GV/SV/2011 - 85 - E.204.A
- motorcompartimenten moet:
schoon en droog gehouden worden
als compartiment behouden blijven.
3.9.2.5 Motoren worden gekozen op basis van:
- type motor
- type bedrijfscyclus
- vast of wisselend toerental (en de daaruit voortvloeiende wisselende invloed van de
ventilatie)
- mechanische trillingen;
- type motoraanzetinrichting;
- invloed van de hogere harmonischen van de spanning en/of stroom die de motor voedt (met
name wanneer gevoed door een statische omvormer) op de temperatuurverhoging;
- methode van aanlopen en mogelijke invloed van de inschakelstroom op de werking van
andere verbruikende toestellen op dezelfde voeding, waarbij tevens rekening wordt
gehouden met mogelijke bijzondere bepalingen van het elektriciteitsbedrijf;
- fluctuatie van het reactiekoppel in tijd en toerental;
- invloed van belastingen met grote massatraagheidsmomenten;
- invloed van bedrijf met constant koppel of bij constant vermogen;
- eventuele noodzaak van smoorspoelen tussen de motor en omzetter.
3.9.3 IP-graden
De bescherming van schakelmaterieel tegen het binnendringen van vreemde vaste deeltjes
en vloeistoffen moet afdoende zijn, waarbij rekening wordt gehouden met de uitwendige
invloeden waaronder de machine is bedoeld te werken (dwz de plaats en de fysieke
omgevingsomstandigheden), en moet voldoende bescherming geven tegen stof,
koelmiddelen en spaanders/slijpsel.
Uitzonderingen:
Waar een elektrische bedrijfsruimte wordt gebruikt als beschermend omhulsel die een
beschermingsgraad biedt die voldoende is om het binnendringen van vaste stoffen en vloeistoffen
tegen te gaan.
Waar afneembare sleepcontacten op contactdraad- of spanningsrailsystemen worden toegepaste
en IP22 niet wordt bereikt, maar wel de maatregelen van 6.2.5 worden toegepast.
Nota
Hieronder volgen enkele voorbeelden van toepassingen, samen met de beschermingsgraad die
door het omhulsel wordt geboden:
Geventileerd omhulsel dat slechts een motoraanloopweerstand en andere uitrusting van
grote omvang bevat: IP10
Geventileerd omhulsel dat andere uitrusting bevat: IP32
GV/SV/2011 - 86 - E.204.A
Omhulsel voor algemene industrile toepassingen IP32, IP43 en IP54

Omhulsel voor gebruik op plaatsen die met een lagedrukwaterspuit worden gereinigd
(afgespoten) IP55
Omhulsel dat bescherming biedt tegen fijn stof IP65
Omhulsel dat sleepringen bevat IP2X
Afhankelijk van de ter plaatse van de installatie heersende omstandigheden kan een andere
beschermingsgraad nodig.
Installatienormen
Het bord
- De eisen beschreven in de EN 60204.1 zouden moeten opgelegd worden m.b.t. het bord.
- Het bord zelf zou best van de klasse 1 zijn, volgens de EN 60536.1.
- De hoofdschakelaar, conform de EN 60947.2 gebruikerscategorie AC23, en geschikt voor
scheiding, volgens de EN 60947.3 zou oordeelkundig in het bord moeten voorzien worden.
Motorkenplaat
IEC 34 moet wel IEC 60034-1 zijn

73/.3/EEG is OUDE laagspanningsrichtlijn
Isolatieklasse: vermoedelijk B
IP54
P = 4 kW
GV/SV/2011 - 87 - E.204.A
3.10 Stopcontacten en verlichting
3.10.1 Stopcontacten
3.10.1.1 Kenmerken
- Constructienorm: EN 60309-1
- IP-graad IEC 60529
Veel voorkomende IP-graden: IP44 IP54 IP67
- Brand- en hittebestendigheid EN 60695-1
- Aanduidingen:
2P +
3P +
3P + N +
- Kleuren ifv Unominaal
De kleur van een stopcontact komt overeen met een bepaalde gebruiksspanning.
24 V: lila (20 tot 25 V)
42 V: wit (40 tot 50 V)
110 V: geel (100 tot 130 V)
230 V: blauw (200 tot 250 V)
400 V: rood (380 tot 480 V)
500 V: zwart (500 tot 690 V)
Contactdozen voor hoge frequenties
Groen: (100 tot 500 Hz)
GV/SV/2011 - 88 - E.204.A
- Industrile stopcontacten - uitvoeringsvormen
We onderscheiden: inbouwcontactdoos, wandcontactdoos, toestelcontactdoos,

koppelstekker, stekker.
3.10.1.2 IP-graden
- Art. 15.1 van de EN 60204-1 verwijst enkel naar de IEC 60309-1.

- Deze stopcontacten hebben over het algemeen een IP-graad van minstens 44.
- Het zijn andermaal de resultaten van de uitwendige invloedsfactoren die zullen bepalend zijn
voor de IP-graad van de toegelaten stopcontact.
3.10.1.3 Aansluitingen
- Deze gebeuren met leidingen conform de filosofie beschreven in art. 12 van de EN 60204-1.
- Aansluitingen kunnen via:
XVB
EXVB
VVB
EVAVB en andere equivalente leidingen, conform de desbetreffende EN-normen, HD of
IEC-normen.
- De PE-aansluiting is verplicht, behalve voor de stopcontacten op PELV.
PELV = Protected extra low voltage
= beschermde extra lage spanning
= ZLBS
- Stopcontactkringen moeten beveiligd worden tegen KORTSLUITING + OVERBELASTING.
GV/SV/2011 - 89 - E.204.A
- ALS stopcontacten gevoed worden via een stroomkring, AFGETAKT vr de

NETSCHEIDER, dan geldt:
Overstroombeveiilging moet een afschakelvermogen hebben gelijk aan dat van de
netscheider.
Aansluiting moet IPXXB zijn
Aansluiting moet voorzien zijn van

Stopcontacten moet IPXXB zijn of beter
- moet een mededeling van gelijke strekking zijn opgenomen in het onderhoudshandboek en
gelden n of meer van de volgende bepalingen:
er moet een permanente waarschuwingsaanduiding zijn aangebracht in de

nabijheid van elke stroomketen die niet behoeft te worden gescheiden, zoals bepaald in
deze norm, of
de stroomketen die niet behoeft te worden gescheiden, moet zijn gescheiden van andere
stroomketens of
de stroomgeleiders moeten zijn aangeduid met kleuren, waarbij de aanbeveling oranje
draden kiezen in aanmerking moet worden genomen.
GV/SV/2011 - 90 - E.204.A
3.10.1.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- De bordennorm beschrijft niet specifiek de voorwaarden voor stopcontacten

verlichtingskringen.
- EN 60204-1 zegt in art. 6.4 - Bescherming door gebruik van PELV
Art. 6.4.1 Algemene eisen
Het doel van beschermende extra lage spanning (PELV) is personen te beschermen
tegen elektrische schok door indirecte aanraking en door directe aanraking van een vlak
van beperkte omvang
PELV-ketens moeten voldoen aan alle volgende voorwaarden:
a) de nominale spanning mag niet meer bedragen dan:
25 V wisselspanning effectieve waarde of 60 V gelijkspanning zonder rimpel,
wanneer de uitrusting normaal wordt gebruikt op droge plaatsen en wanneer geen
groot aanrakingsvlak van actieve delen met het menselijk lichaam is te verwachten
of
6 V wisselspanning effectieve waarde of 15 V gelijkspanning zonder rimpel, in alle
andere gevallen;
Opm.
De term zonder rimpel wordt gedefinieerd als een sinusvormige rimpel waarvan de effectieve
waarde maximaal 10 % van de nominale gelijkspanning is.
b) n zijde van de stroomketen of n punt van de voedingsbron van die stroomketen
moet met de beschermingsketen zijn verbonden;
c) actieve delen van PELV-ketens moeten elektrisch zijn gescheiden van andere
actieve stroomketens. De elektrische scheiding mag niet minder zijn dan is vereist
tussen de primaire en de secundaire stroomketen van een veiligheidstransformator
(zie IEC 61558-1 en IEC 61558-2-6);
d) stroomgeleiders van elke PELV-keten moeten fysiek zijn gescheiden van die van
andere stroomketens. Als dit niet kan, zijn andere passende maatregelen te nemen.
e) contactstoppen en contactdozen voor een PELV-keten moeten aan het volgende
voldoen:
1) contactstoppen mogen niet passen in contactdozen van stroomketens met een
andere spanning;
2) in contactdozen mogen geen contactstoppen passen van stroomketens met
een andere spanning.
Art. 6.4.2 PELV-bronnen

Beschermende extra lage spanning (PELV) moet worden betrokken van n van de
volgende bronnen:
een veiligheidstransformator volgens IEC 61558-1 en IEC 61558-2-6;
een stroombron met een mate van veiligheid die overeenkomt met die van een
veiligheidstransformator (bijvoorbeeld een motorgenerator met een wikkeling die
zorgt voor een gelijkwaardige scheiding);
een elektrochemische bron (bijvoorbeeld een batterij) of een andere bron die
onafhankelijk is van een keten met hogere spanning (bijvoorbeeld een door een
dieselmotor aangedreven generator);
GV/SV/2011 - 91 - E.204.A
een elektronische voeding die voldoet aan passende normen die te nemen
maatregelen beschrijven om ervoor te zorgen dat, zelfs bij een inwendig defect, de
spanning aan de uitgaande aansluitklemmen de in 6.4.1 aangegeven waarden niet
kan overschrijden.
- Soorten trafo's
Scheidingstrafo
Een scheidingstransformator is een transformator met een functionele isolatie tussen

primaire en secundaire wikkelingen en waarin het risico van doorslag tussen primaire en
secundaire wikkelingen niet uit te sluiten is.
Beschermingstrafo
Een beschermingstransformator is een transformator waarvan de primaire en secundaire

wikkelingen elektrisch gescheiden zijn door een dubbele of versterkte isolatie om in de
stroombaan, gevoed door de secundaire wikkeling, de risico's te beperken bij toevallig
gelijktijdig contact tussen de massa en de actieve delen of de delen die actief kunnen
worden bij een isolatiefout.
Nota:
een bijzondere beschermingstrafo is deze waarbij Usec UL.
GV/SV/2011 - 92 - E.204.A
ZLS
ZLFS
ZLS + art. 80, 81, 82 of 75, 76, 77 + Up 1,5 kV 1 min.
ZLVS
ZLBS
ZLBS is Zeer Lage VeiligheidsSpanning in een TN-S net configuratie.
GV/SV/2011 - 93 - E.204.A
- EN 61558.1 en sommige markeringen

De EN 61558.1 bepaalt wanneer welk symbool op een trafo mag worden aangebracht. De
norm bevat meerdere tabellen waarnaar men verwijst.
De opwarming van de trafo moet altijd kleiner zijn dan ... om brand te voorkomen.
Definities Beproeving Veiligheidskenmerk Scheiding

volgens art. 14
Niet gevaarlijk in Er is ofwel geen Mogen gekenmerkt worden

geval van storing vlam of ze gaan
buiten gebruik
Resistent door Opwarming is >

constructie tabelwaarden
Niet resistent Opwarming is > Referenties in indicatie van het beschermingsmiddel

tabelwaarden als
instructies gevolgd
worden, d.w.z. 315
mA zetten
Ander middel Ingebouwde Referenties en indicaties van het beschermingsmiddel

(verwisselbaar) overlastbeveiliging
waardoor het
middel (thermisch)
moet werken
volgens de
tabelvoorwaarden
Ander middel Kortsluitvast door

(niet constructie
verwisselbaar)
GV/SV/2011 - 94 - E.204.A
3.10.2 Verlichting
3.10.2.1 Kenmerken
- Verlichtingstoestellen moeten voldoen aan de EN 60598-1.

- De schakelaar aan-uit mag NIET opgenomen zijn in de lamphouder of in het soepele
aansluitsnoer.
- Verlichtingsarmaturen, indien van de klasse 1, zijn te aarden volgens de regels van de kunst.
- Stroboscopische effecten moeten vermeden worden.
- Er is rekening te houden met eventuele EMC-invloeden.
3.10.2.2 IP-graden
- Deze zijn te kiezen ifv de aanwezige uitwendige invloeden op de plaats van opstelling.
- Gloeilampverlichtingen moeten tenminste voldoen aan de voorwaarde IPXXB ALS de lamp is
ingeschroefd.
3.10.2.3 Aansluitingen
- Het verlichtingstoestel in het verdeelbord kan gevoed worden via:

VOBst (H07V-K) in soepele buis
VOBst (H07V-K) in geribde buis
VTLB (H03VV-F) of CTLB (H05RR-F)
Sectie 0,75 mm
Andere equivalente leidingen
- De verlichtingskring moet enkel beveiligd worden tegen kortsluiting. Deze beveiliging moet
ZO LAAG mogelijk gekozen worden.
- Verlichtingstoestellen of installatie van de machine zelf: zie EN 1837.
3.10.2.4 EN 61439-1 EN 60204-1
- De bordennorm kent verlichting als dusdanig niet.

- De EN 60204-1 zegt in art. 15.2.2 - voeding:
De nominale spanning van de plaatselijke verlichting mag niet hoger zijn dan 250 V tussen
de geleiders.
Aanbevolen wordt om een spanning te kiezen van ten hoogste 50 V tussen de geleiders.
Verlichtingsstroomketens moeten vanuit n van de volgende bronnen worden gevoed:
een speciaal hiervoor dienende scheidingstransformator die is verbonden met de
lastzijde van de netscheider. In de secundaire stroomketen moet overstroombeveiliging
aanwezig zijn;
een speciaal hiervoor dienende scheidingstransformator die is verbonden met de
netzijde van de netscheider. Deze bron is alleen toegelaten in verlichtingsstroomketens
ten behoeve van
GV/SV/2011 - 95 - E.204.A
onderhoudswerkzaamheden in omhulsels met besturingstoestellen. In de secundaire

stroomketen moet overstroombeveiliging aanwezig zijn;
een machinestroomketen met speciaal hiervoor dienende overstroombeveiliging;
een scheidingstransformator die is verbonden met de netzijde van de netscheider, met in
de primaire stroomketen een speciaal hiervoor dienende netscheider en in de
secundaire stroomketen een overstroombeveiliging en gemonteerd in het omhulsel met
besturingstoestellen naast de netscheider;
een verlichtingsstroomketen met uitwendige voeding (bijvoorbeeld voeding voor
fabrieksverlichting). Dit is alleen toegelaten in omhulsels met besturingstoestellen en
voor machineverlichting waar het totale toegekende vermogen van de machine niet meer
dan 3 kW bedraagt.
Indien de voeding gebeurt via een aparte kring, afgetakt vr de netscheider: zie 3.10.1.4:
stopcontacten.
GV/SV/2011 - 96 - E.204.A
3.11 Schemas, gegevens en attesten
3.11.1 Schemas EN 60204-1 art. 17
- Schemas zijn een must: zie art. 17.2.b4 + 2b5 en het AREI art. 16.
- Schemas zouden moeten getekend worden volgens de EN 61082-1+2.
- Art. 17.3 van de norm zegt:
Tenzij anders is overeengekomen tussen fabrikant en gebruiker:
moet de documentatie in overeenstemming zijn met de relevante delen van EN 61082;
moeten referentieaanduidingen in overeenstemming zijn met de relevante delen van EN
61346;
moeten instructies en/of handleidingen in overeenstemming zijn met EN 62079;
moeten eventuele stuklijsten in overeenstemming zijn met EN 62027, klasse B.
- Art. 17 - Technische documentatie

Art. 17.1 Algemeen
De informatie die noodzakelijk is voor installatie, bedrijf en onderhoud van de elektrische
uitrusting van een machine, moet worden verstrekt in een geschikte vorm, bv.
tekeningen, schema's, grafieken, diagrammen, tabellen en instructies. Deze informatie
moet worden geleverd in de taal die is overeengekomen (zie bijlage B).
De verstrekte informatie mag zijn aangepast aan de complexiteit van de elektrische
uitrusting.
Voor zeer eenvoudige uitrusting mag de desbetreffende informatie in n document zijn
vervat, mits dit document alle elementen van de elektrische uitrusting toont en voldoende
is om de aansluiting op het voedingsnet tot stand te brengen.
Art.17.2 Te verstrekken informatie

De met de elektrische uitrusting te verstrekken informatie moet ten minste omvatten:
a) een hoofddocument (stuklijst of lijst van documenten);
b) aanvullende documenten, waaronder:
1) een duidelijke, volledige beschrijving van de uitrusting, installatie en montage,
alsmede van de aansluiting op de elektrische voeding(en);
2) eisen te stellen aan de elektrische voeding(en);
3) informatie over de fysieke omgeving (bv. verlichting, trilling, verontreinigingen in
de omgevingslucht), waar van toepassing;
4) blokschema's, waar van toepassing;
5) stroomkringschema('s);
6) waar toepasselijk, informatie over:
programmeren, indien noodzakelijk voor het gebruik van de uitrusting;
besturingsvolgorde;
inspectie-intervallen;
GV/SV/2011 - 97 - E.204.A
frequentie en methode van functionele beproeving;

aanwijzingen over afstelling, onderhoud en reparatie, in het bijzonder van
de beveiligingstoestellen en stroomketens;
een lijst van aanbevolen reserveonderdelen en
een lijst van meegeleverd gereedschap.
7) een beschrijving met inbegrip van aansluitschema's van de
beveiligingsmiddelen, vergrendelingsfuncties en onderlinge vergrendeling van
afschermingen tegen gevaren, in het bijzonder bij gecordineerd
samenwerkende machines;
8) een beschrijving van de beveiliging en de daartoe aanwezige middelen, waar
het noodzakelijk is om de beveiliging buiten werking te stellen, bv. voor
afstellingen of onderhoud;
9) instructies over de procedures om de machine veilig te stellen ten behoeve van
onderhoud;
10) informatie over bewerking, transport en opslag;
11) informatie over belastingsstromen, piekaanloopstromen en de toegelaten
spanningsval, indien van toepassing;
12) informatie over de resterende risico's ten gevolge van de genomen
beschermingsmaatregelen, aanwijzing of er enige specifieke scholing is vereist
en specificatie van eventueel noodzakelijks beschermende uitrusting voor
personen.
Art. 17.3 Eisen te stellen aan alle documentatie

Tenzij anders is overeengekomen tussen fabrikant en gebruiker:
moet de documentatie in overeenstemming zijn met de relevante delen van IEC
61082;
moeten referentieaanduidingen in overeenstemming zijn met de relevante delen van
IEC 61346;
moeten instructies en/of handleidingen in overeenstemming zijn met IEC 62079;
moeten eventuele stuklijsten in overeenstemming zijn met IEC 62027, klasse B.
Voor het verwijzen naar de verschillende documenten moet de leverancier n van de

volgende methoden kiezen:
waar de documentatie een gering aantal documenten omvat (bv. minder dan vijf)
moet elk van de documenten ten behoeve van de onderlinge verwijzing
(kruisverwijzing) zijn voorzien van de documentnummers van alle andere
documenten die betrekking hebben op de elektrische uitrusting of
bij hoofddocumenten op slechts n enkel niveau moeten alle documenten met
documentnummer en naam zijn opgenomen in een tekeningen- of documentenlijst
of
alle documenten op een bepaald niveau van de documentatiestructuur moeten met
documentnummer en naam zijn opgenomen in een stuklijst die betrekking heeft op
hetzelfde niveau.
GV/SV/2011 - 98 - E.204.A
Art. 17.4 Installatiedocumenten

De installatiedocumenten moeten alle informatie bevatten die nodig is ter voorbereiding
van het opstellen van de machine, met inbegrip van de inbedrijfstelling. In complexe
gevallen kan het nodig zijn voor details te verwijzen naar de montagetekeningen.
De aanbevolen ligging, het type en de doorsnede van de ter plaatse te installeren
voedingskabels moeten duidelijk zijn aangegeven.
De gegevens die nodig zijn om het type, de kenmerken, de toegekende stromen en de
afstelling van het (de) aan het punt van de voeding van de elektrische uitrusting van de
machine te installeren.
Waar nodig, moeten afmetingen, doel en plaats van leidingkokers in de fundering waarin
de gebruiker moet voorzien, gedetailleerd zijn aangegeven.
Afmetingen, type en doel van leidingkokers, kabelrekken of kabelondersteuningen
tussen de machine en de bijbehorende uitrusting waarin de gebruiker moet voorzien,
moeten gedetailleerd zijn aangegeven (zie bijlage B).
Waar nodig, moet op de tekening zijn aangegeven, op welke plaatsen ruimte nodig is om
de elektrische uitrusting te kunnen uitbouwen of onderhoud daaraan te verrichten.
Waar van toepassing moet bovendien worden gezorgd voor een aansluitschema of
bedradingslijst. Dit schema of deze lijst moet volledige informatie bevatten over alle
externe verbindingen.
Waar de elektrische uitrusting ontworpen is om te werken op verschillende
netvoedingsspanningen, moeten op het aansluitschema of de bedradingslijst de
wijzigingen of doorverbindingen zijn aangegeven, die nodig zijn voor het gebruik van de
desbetreffende voeding.
Art. 17.5 Overzichtsschema's en functieschema's

Waar het noodzakelijk is voor een beter begrip van de werkingsprincipes, moet een
overzichtsschema worden verstrekt. Een overzichtsschema geeft de elektrische
uitrusting in symbolen weer, samen met de functionele samenhang ervan, zonder dat
alle onderlinge verbindingen behoeven te worden getoond.
Art. 17.6 Stroomkringschema's

Er moeten n of meer stroomkringschema's worden verstrekt.
Dit/deze schema('s) moet(en) de stroomketens op de machine en de bijbehorende
elektrische uitrusting weergeven.
Eventuele grafische symbolen die niet voorkomen in IEC 60617-DB:2001, moeten
afzonderlijk zijn weergegeven en zijn beschreven in de schema's of in aanvullende
documenten.
De symbolen voor en de aanduiding van onderdelen en toestellen 'moet in alle
documenten en op de machine consequent worden toegepast.
Waar van toepassing, moet een schema aanwezig zijn dat de aansluitklemmen voor
interfaceaansluitingen weergeeft;
Dit schema mag ter vereenvoudiging samen met het/de aansluitklemmen voor
interfaceaansluitingen weergeeft.
Dit schema mag ter vereenvoudiging samen met het/de stroomkringschema('s) worden
gebruikt.
Het schema voor de aansluitklemmen zou een verwijzing moeten bevatten naar het
gedetailleerde stroomkringschema van elke weergegeven eenheid.
GV/SV/2011 - 99 - E.204.A
Op de elektromechanische schema's moeten symbolen voor schakelaars en

schakelfuncties zijn weergegeven in de toestand waarin alle voorzieningen (bv.
elektriciteit, lunch, water, smeermiddel) zijn uitgeschakeld en de machine en de
bijbehorende elektrische uitrusting in de normale startpositie staan.
Stroomgeleiders moeten zijn gemarkeerd volgens 13.2.
Stroomketens moeten zo zijn weergegeven dat hun functie gemakkelijk kan worden
begrepen en het onderhoud en de opsporing van defecten gemakkelijk kunnen
plaatsvinden.
Functionele eigenschappen van de besturingstoestellen en onderdelen die niet blijken uit
het gebruikte symbool, moeten zijn opgenomen in de schema's naast het symbool, of er
moet naar worden verwezen in een voetnoot.
Art. 17.7 Bedieningshandleiding

Tot de technische documentatie moet tevens een bedieningshandleiding behoren die
uitvoerige en deugdelijke procedures bevat voor het installeren en het gebruik van de
uitrusting. Bijzondere aandacht zou moeten worden geschonken aan de getroffen
veiligheidsmaatregelen.
Waar de werking van de uitrusting kan worden geprogrammeerd moet uitgebreide
informatie worden verstrekt over programmeermethoden, benodigde uitrusting,
programmacontrole en (waar nodig) aanvullende veiligheidsprocedures.
Art. 17.8 Onderhoudshandleiding

Tot de technische documentatie moet tevens een bedieningshandleiding behoren die
uitvoerige en deugdelijke procedures bevat voor afstelling, onderhoud, preventieve
controle en reparatie. Aanbevelingen met betrekking tot de frequentie van en rapportage
over onderhoud en reparatie zouden in deze handleiding moeten zijn opgenomen.
Indien methoden ter controle van het juiste bedrijf zijn gegeven, moet het gebruik van
deze methoden uitvoerig zijn beschreven.
Art. 17.9 Stuklijsten

Waar stuklijsten zijn meegeleverd, moeten deze tenminste informatie bevatten die
noodzakelijk is voor het bestellen van reserve- of vervangende onderdelen (bv.
onderdelen, toestellen, programmatuur, beproevingsapparatuur, technische
documentatie), die nodig zijn voor preventief of correctief onderhoud met inbegrip van
die delen waarvan de gebruiker van de uitrusting wordt aangeraden om deze in voorraad
te houden.
GV/SV/2011 - 100 - E.204.A

3.12 Controles en proeven
3.12.1 Controles
3.12.1.1 Volgens EN 60204-1 art. 18
- De controle zou moeten omvatten:

Nazicht dat de elektrische installatie overeenstemt met de technische documentatie.
Nazicht mbt de bescherming tegen indirecte aanraking
Meting isolatieweerstanden
Spanningstest
Nazicht op restspanningen
FUNCTIONELE PROEVEN
3.12.1.2 Volgens EN 61439-1 art.10
- Nazicht op:
Robuustheid van materialen, bestandheid tegen corrosie, isolatie, bestandheid tegen de
zonnestralen + kenplaten
IP-graden
Kortsluitvastheid
Temperatuurbestendigheid
EMC
Enz.
3.12.2 Wie voert de controles uit?
- De borden- of machinebouwer moet sowieso controle uitvoeren alvorens dat de CE-

markering kan worden aangebracht op zijn machine of het bord dat hij te koop aanbiedt.
- Een bord dat een deel is van een machine, moet VEILIG zijn alvorens het geleverd wordt
aan de machinebouwer. Een CE-markering hoeft niet op het bord, het attest van
conformiteit met de EN 61439-1 of EN 60204-1 moet wel.
- Deze controles en proeven kunnen uitgevoerd worden door een bevoegde of een
afgevaardigde van een erkend organisme.
- Later volgt in Belgi, op basis van het AREI art. 270, een verplichte controle vr
indienststelling.
Nota:
Een bord is veilig (AREI art. 7) als het bv. conform de EN 61439-1 gebouwd werd. Een
VOLLEDIG attest, gedateerd en ondertekend door een BEVOEGDE is dan voldoende.
GV/SV/2011 - 101 - E.204.A

Let wel:
De AANSLUITINGEN en hun relatie tot de geplaatste OVERSTROOMBEVEILIGINGEN vallen
BUITEN de verantwoordelijkheid van het voorgelegde attest.
GV/SV/2011 - 102 - E.204.A

4 Bijlagen
4.1 Beknopt overzicht van beide normen
Dit overzicht toont inhoudelijk de belangrijkste begrippen en voorwaarden uit beide normen.
EN 61439-1 EN 60204-1
Wordt GEHARMONISEERD 61439-1 Is geharmoniseerd
Is GEHARMONISEERD 60439-1
Art. 1 toepassingsgebied Art. 1 toepassingsgebied
Art. 2 normatieve referenties Art. 2 normatieve referenties
Art. 3 definities (uitgebreide definities) Art. 3 definities
Art. 4 symbolen en aanbevelingen Art. 4 algemene eisen
Art. 5 Interface karakteristieken Art. 5 aansluitklemmen voor inkomende
voedingsleidingen, scheiders en schakelaars
Ipiek
Icw
Icc
Art. 6 informatie Art. 6 bescherming tegen:
Kenplaat Directe aanraking
Instructies Indirecte aanraking
Art. 7 omgevingsvoorwaarden uitwendige Art. 7 beveiliging tegen overstromen
invloeden
Beveiliging tegen afwijkende temperaturen
Vervuilingsgraden
Beveiliging tegen overdreven snelheid
Hoogte
Beveiliging tegen bliksem
Vervoer
Beveiliging tegen onderspanning
Art. 8 constructieve vereisten Art. 8 potentiaalvereffeningen
Bescherming tegen corrosie
Bescherming tegen onstabiliteit
Bescherming tegen mechanische invloeden
Bescherming tegen elektrische schokken
Inwendige componenten en schakelelementen
Interne verbindingen en stroomkringen
Koeling
Aansluitpunten voor externe
Art. 9 dilektrische eigenschappen Art. 9 stuurkringen
GV/SV/2011 - 103 - E.204.A

Ui 9.1 basisfilosofie
Uimp 9.2 start-stopfunctie
Temperatuur Noodstopfunctie
Icc Draadloze bediening
Io Dubbele bediening
EMC 9.3 vergendelingen- blokkeringen
9.4 besturingsfuncties bij storingen
Art. 10 designvoorwaarden Art. 10 bedienignsinterface +
besturingstoestellen
Algemeenheden
Drukknoppen
IP-graden
Signaallampen
Kenplaten
Noodstoptoestellen
Art. 11 routine nazichten en proeven Art.11 schakelmateriaal + opstelling
Bijlagen Art. 12 elektrische leidingen
Art. 13 installatiemethoden
Algemeenheden
Identificatie van:
Stroomgeleiders
Nulleiders
PE-geleider
Bedrading buiten omhulsels
Art. 14 elektromotoren + toebehoren
Art. 15 stopcontacten + verlichting
Art. 16 kenplaten + pictogrammen +
verwijzingen
Art. 17 technische documentatie
Art.18 proeven en controles
Bijlagen
4.2 Belangrijke pictogrammen
Gevaar voor elektrische Gevaar Vallen door hoogteverschil

spanning
GV/SV/2011 - 104 - E.204.A

Laserstraal Oxiderende stoffen Niet-ioniserende straling
Belangrijk magnetisch veld Struikelen
Niet aanraken Niet te dicht naderen Verboden te schakelen
4.3 Berekeningsvoorbeeld
4.3.1 TN-S Rekenvoorbeeld
Gegevens
- HS/LS trafo Ie 1000 A UCC 3% P = 630 kVA
RT 3 milli
XT 6 milli
- Net configuratie TN-S
- Algemene vermogenscheider in hoofdbord X

Thermisch ingesteld op 1000 A
Magnetisch op 15 kA
Afschakelvermogen 30 kA
- Barenstel met diverse vertrekken, waarvan vertrek A:

PVC kabel 3 x 120 + 70 + 70
lengte 100 m
GV/SV/2011 - 105 - E.204.A

beveiliging 200 x 0,90 thermisch

3 kA magnetisch
16 kA afschakelvermogen
- Secundair bord Y gevoed via kabel A bevat lastscheider

voeding naar machine Z belasting 95 A
kabel B (PVC kabel 3 x 50 + 25 +25 )
lengte 50 m
beveiliging 100 A thermisch
1,5 kA magnetisch
10 kA afschakelvermogen EN 60947.2
- Plaatsingswijzen
Kabel A > 6 kabels open goot
Kabel B 2 kabels open goot
Omgevingstemperatuur 25C
- Gevraagd!
1. Overlastbeveiliging OK?
2. Afschakelvermogen OK?
3. Indirecte aanraking OK?
4. Kortsluitbeveiliging OK?
5. Bedrijfsstroom t.o.v. Iz OK?
GV/SV/2011 - 106 - E.204.A

- Berekeningen
1. Overbelasting
Basisformule :
IB IN IZ
Kiezen wij IB = IN
Berekenen wij IZ
IZ = IZO . fw . ft
Kabel A = 269 x 1,06 x 0,79 = 225 A (tabel 52C- 52D 52E)

Kabel B = 131 x 1,06 x 0,88 = 140 A (tabel 52C 52D 52E)
Of voor kabel A bekomt men:

180 180 225 A
voor kabel B wordt dit
100 100 140 A
Besluit: de overbelastingsbeveiliging is OK
Nota:
Indien smeltveiligheden zouden geplaatst worden, zijn nog eens extra 2 formules toe te passen;
met smeltveiligheden moet het verschil tussen IN en IZ groot zijn, of het lukt niet. Hoe groot? 25
50 %.
GV/SV/2011 - 107 - E.204.A

- 400V
Indien Usec 3x400 V, gelden de waarden van deze tabellen.
630 kVA betekent een R van 3 3,5 m

een X van 6 m bij een Ucc van 3 %.
GV/SV/2011 - 108 - E.204.A

2. Kortsluitvermogen beveiliging
Het kortsluitvermogen: moet berekend worden

Afschakelvermogen is eigenschap van overstroombeveiliging om een ICC veilig te
onderbreken.
PAFSCHAKEL PKORTSLUITING
2.1 Afschakelvermogen
2.1.1 In bord X
I n 100 1000 100

I cc max = = = 33 kA
U cc 3
ICC afschakel gekozen was 30 kA dus fout
Imagn. drempel is 15 kA
2.1.2 In bord Y
ICC max op het einde van kabel A (tabel 52F)
RF = 0,153 x 100 = 15 milli
XF = 0,063 x 100 = 6 milli
RT = 3 milli x XT = 6 milli
UL
I cc =
3 (3 + 15)2 + (6 + 6)2
400 400
I cc = = = 11 kA
3 324 + 144 0,374
Notas
Kabel B heeft een vermogenscheider waarvan ICC 10 kA is.
Dit is FOUT:
of men voorziet 10 kA volgens EN 60898
of men voorziet 15 kA volgens EN 60947.2.
Kabel A heeft een vermogenscheider met afschakelvermogen 16 kA. Dit is fout. Zonder filiatie
moet dit > 33 kA worden.
GV/SV/2011 - 109 - E.204.A

2.1.3 ICC max aan machine
RFB = 0,387 x 50 = 19 milli (tabel 52F)

XFB = 0,066 x 50 = 3 milli (tabel 52F)
UL
I cc
3 (RT + RA + RB )2 + ( X T + X A + X B )2
400
I cc = = 5,9 kA
1,73 (18 + 19) 2
+ (12 + 3)
2
Het voorziene afschakelvermogen was 10 kA OK
TN-S
Bord X
Rails ALSB
Vertrek A
Impedantie fase
L1 L2 L3 -
Secundair
bord Y
Impedantie fase
L1 L2 L3 N
Kabel B
kortsluiting
GV/SV/2011 - 110 - E.204.A

3. Kleinste Icc (in B)

Impedantie van L1A kennen we:
RL1 = 15 m (zie 2.1.2)
XL1 = 6 m (zie 2.1.2)
Impedantie van L1B kennen we

RL2 = 19 m (zie 21.3)
XL2= 3 m (zie 2.1.3)
RTRAFO = 3 m
XTRAFO = 6 m
RPE A + RPE B berekenen we nu;
RPE A = 0,268 x 100 = 27 m (tabel 52F)
RPE B = 0,727 x 50 = 36 m (tabel 52F)
235
Ifout =
(3 + 15 + 19 + 27 + 36) + ( X ) 2
In de praktijk, als het over indirecte aanraking gaat, mogen we meestal X weglaten.
Omwille van de vereenvoudiging doen we het dan ook, of
235
Ifout = = 2,3 kA
0,1
Als een rechtstreekse isolatiefout in B ontstaat, weerstand 0 , dan zal er 2,3 kA vloeien
vanaf A via L1A - L1B en terug door RPE B + RPE A via C naar A.
De overstroombeveiliging auto Y schakelt magnetisch uit (d.w.z. op 30 50 msec) bij

een stroom van 1,5 kA
2,3 kA > 1,5 kA
D.w.z. in omstandigheden BB1 en BB2 (tabel 52 H is er geen probleem).
GV/SV/2011 - 111 - E.204.A

Rekenen wij even na:

Uc = (RT + RPE A + RPE B) x Ifout
Uc = 6 + 15 + 19 m . 2300 = 0,04 x 2300 = 92 V
Volgens tabel 52 H mag 100 v in BB1 omstandigheden 0,4 sec aangeraakt worden.
De uitschakeling gebeurt op 50 msec.
Rterre
C A
TN-S
RPE A L1A
Automaat Y
RPE B
L1B
B
B Z
B
GV/SV/2011 - 112 - E.204.A

Samenvatting
- Overlastbeveiliging
Kabel A 180 < 225 OK
Kabel B 100 < 140 OK
- Afschakelvermogen
Algemene netscheider: te laag Icc-vermogen
Hoe meer Ucc stijgt, hoe meer Icc daalt
- Indirecte aanraking:
Uc = 100 V
BB1- en BB2-omstandigheden OK
- Kortsluitbeveiliging
I cc 33000
S t = 0,05
k 115
S 290 x 0,223 = 65 mm
Er is een 70 mm voorzien aan PE, dus OK.
k : zie tabel 52 K
4.3.2 Tabellen
- De tabellen worden genummerd vanaf 52 A t/m 52 K. Sommige van deze nummeringen

stemmen overeen met het nummer uit het desbetreffend HD, andere niet.
Met deze tabellen kunnen alle leidingen berekend worden, uit welke lidstaat ook, als ze maar
conform zijn met de desbetreffende nationale norm.
Op het moment dat HD op de markt zijn die de voorwaarden voor leidingen inhouden, zullen
vermoedelijk nieuwe tabellen nodig zijn.
GV/SV/2011 - 113 - E.204.A

a. Volgens HD 384.5.52
Tabel 52A In buizen of in gesloten kabelgoot geplaatste kabels
DRADEN EN KABELS IN GESLOTEN SYSTEMEN

MAXIMALE TOELAATBARE BELASTINGSSTROOM Izo in A
Draad (eenaderige leiding zonder mantel)

Meeraderige kabel
Aantal draden naast elkaar
Nominale Aantal aders
koperdoorsnede
2
(mm ) PVC VPE + EPR
2 3 4 2 3 4
1 13,5 12 10,5 17 15 14
1,5 17,5 15,5 14 22 20 18
2,5 24 21 19 30 26 24
4 32 28 25 40 35 32
6 41 36 32 52 46 41
10 57 50 44 72 64 57
16 76 68 59 97 86 77
25 101 89 75 128 113 102
35 125 111 97 158 139 126
50 151 134 - 192 169 152
70 192 171 - 244 215 194
95 232 207 - 295 260 234
120 269 239 - 342 301 271
150 309 275 - 393 347 311
185 353 314 - 448 3952 356
240 415 369 - 526 465 418
Volgens NEN 1010 PVC : Polyvinylchloride
VPE : Vernet Polyethyleen
EPR : Ethyeen-Propyleen
GV/SV/2011 - 114 - E.204.A

Tabel 52 B Correctiefactoren van meerdere kabels naast elkaar in gesloten systeem
Afstand tussen de kabels met diameter D

Aantal kabels
d<0 0<d<2D
2 0,88 0,95
3 0,84 0,95
4 0,82 0,92
5 0,80 0,91
6 0,79 0,90
D : diameter van dikste kabel
d : kleinste afstand tussen 2 kabels
Tabel 52C Kabels in open systeem op kabelrekken aanspandraden e.a.

omgevingstemperatuur 30 C
KABELS IN OPEN SYSTEMEN

MAXIMALE TOELAATBARE BELASTINGSSTROOM Izo in A
PVC VPE + EPR

Nominale
koperdoorsnede Aantal aders Aantal aders
2
(mm )
1 2 3 4 1 2 3 4
1 19 15 13,5 12 23 19 17 15
1,5 24 19,5 17,5 15,5 29 24 22 20
2,5 33 26 24 21 40 33 30 26
4 45 35 32 28 55 45 40 35
6 58 46 41 36 71 58 52 46
10 80 63 57 50 98 81 72 64
16 107 85 76 68 131 108 97 86
25 142 112 101 89 173 143 128 113
35 175 138 125 111 215 176 158 139
50 212 168 151 134 259 214 192 169
70 270 213 192 171 330 272 244 215
95 327 258 232 207 399 330 295 260
120 379 299 269 239 462 382 342 301
150 435 344 309 275 531 438 393 347
185 496 392 353 314 607 500 448 395
240 584 461 415 369 713 589 526 465
Volgens NEN 1010 PVC : Polyvinylchloride
VPE : Vernet Polyethyleen
EPR : Ethyeen-Propyleen
GV/SV/2011 - 115 - E.204.A

Tabel 52D Bijkomende correctiefactoren indien meerdere kabels naast elkaar liggen in open
systeem
Eenaderig Meeraderig
Aantal kabels PVC XLPE EPR PVC XLPE EPR
d<0 0<d<2D d<0 0<d<2D
2 0,89 0,91 0,88 0,98
3 0,79 0,83 0,84 0,96
4 0,71 0,74 0,82 0,95
5 - - 0,80 0,94
6 - - 0,79 0,93
D : diameter van dikste kabel
d : kleinste afstand tussen 2 kabels
b. HD 384.5.523 Omgevingstemperaturen
Tabel 52E Reductiefactoren voor andere omgevingstemperaturen van lucht dan 30C zie
bepaling 523.1.2)
ISOLATIEMATERIAAL
PVC XLPE en Mineraal 1)
OMGEVINGS- EPR Aanraakbaar Niet aanraakbaar
TEMPERATUUR C
Met of zonder Zonder PVC-mantel
PVC-mantel
70 C 105 C
10 1,22 1,15 1,26 1,14
15 1,17 1,15 1,20 1,11
20 1,12 1,08 1,14 1,07
25 1,06 1,04 1,07 1,04
30 1,00 1,00 1,00 1,00
35 0,94 0,96 0,93 0,96
40 0,87 0,91 0,85 0,92
45 0,79 0,87 0,78 0,88
50 0,71 0,82 0,67 0,84
55 0,61 0,76 0,57 0,80
60 0,50 0,71 0,45 0,75
65 - 0,65 - 0,70
70 - 0,58 - 0,65
75 - 0,50 - 0,60
80 - 0,41 - 0,54
85 - - - 0,47
90 - - - 0,40
95 - - - 0,32
1) bij hogere temperaturen: raadpleeg de leverancier
GV/SV/2011 - 116 - E.204.A

c. Impedantie van geleiders

Tabel 52 F impedantie van geleiders
Kopergeleiders Aluminiumgeleiders
Sectie in mm
Weerstand RX in Inductantie XK in Weerstand RK in Inductantie XK in
m/m m/m m/m m/m
2,5 7,280 0,110
4 4,560 0,101 7,540 0,101
6 3,030 0,088 5,010 0,088
10 1,810 0,082 3,000 0,082
16 1,150 0,072 1,890 0,072
25 0,727 0,072 1,200 0,072
35 0,524 0,070 0,868 0,070
50 0,387 0,066 0,641 0,066
70 0,268 0,066 0,443 0,066
95 0,193 0,063 0,320 0,063
120 0,153 0,063 0,253 0,063
150 0,124 0,060 0,206 0,060
185 0,0991 0,060 0,164 0,060
240 0,0754 0,058 0,125 0,058
300 0,0601 0,058 0,100 0,058
GV/SV/2011 - 117 - E.204.A

d. Zichtbare impedantie van de laagspanningskabels
Tabel 52G Zichtbare impedantie van de laagspanningskabels

Gemiddelde temperatuur van de kern 65 C
Kabels met koperen kern
2
cos 0,3 /km cos 0,5 /km cos 0,8 /km secties mm
NIET GEWAPENDE LAAGSPANNINGSKABELS
4,4 7,2 11,5 1,5
2,7 4,4 6,9 2,5
1,7 2,8 4,4 4
1,17 1,9 2,9 6
0,75 1,14 1,7 10
0,48 0,75 1,13 16
0,33 0,5 0,73 25
0,27 0,39 0,54 35
0,22 0,3 0,4 50
0,18 0,235 0,3 70
0,15 0,19 0,23 95
0,14 0,165 0,19 120
0,124 0,15 0,17 150
0,114 0,13 0,14 185
0,103 0,115 0,12 240
0,097 0,105 0,11 300
0,092 0,097 0,096 400
0,098 0,091 0,083 500
GV/SV/2011 - 118 - E.204.A

e. Aanraakspanningen in BB1-2-3-omstandigheden
In dit geval zijn de waarden gekozen uit het A.R.E.I. art. 31.
De EN 60204.1 verwijst naar het HD 384.4.41. Hier worden langere tijden
toegelaten voor bepaalde spanningen dan vanuit het A.R.E.I.
Bij de besluitvorming n een berekening kan met deze filosofie rekening gehouden
worden.
Tabel 52H aanraakspanningen in BB1-2-3-omstandigheden
Conventionele relatieve grensspanning UL (t) in Volt

Maximale werkingsduur (t) in
seconden BB1 BB2
Wisselspanning Gelijkspanning Wisselspanning Gelijkspanning
< 50 < 120 < 25 < 60
5 50 120 25 60
1 72 155 43 89
0,5 87 187 50 105
0,2 207 276 109 147
0,1 340 340 170 175
0,05 465 465 227 227
0,03 520 520 253 253
0,02 543 543 263 263
0,01 565 565 275 275
GV/SV/2011 - 119 - E.204.A

f. Waarde van de constante k

De in punt 02 van art. 70 van het A.R.E.I. vermelde waarde van de constante k
wordt in de volgende tabel vastgelegd:
Tabel 52K waarde van de constante k
k-waarden voor gesoleerde beschermingsgeleiders die geen deel uitmaken van de kabels of voor blanke
beschermingsgeleiders in contact met de bekleding van kabels
Materiaal van de geleider Aard van de isolatie van de beschermingsgeleider of van de bekleding
van de kabels
Polyvinylchloride Netvormige Butylrubber (B)
(PVC) polyethyleen (PRC),
Ethyleen propyleen
(EPR)
Koper 143 176 160
Staal 51 64 60
k-waarden voor beschermingsgeleiders die deel uitmaken van een meerdradige kabel
Materiaal van de geleider Aard van de isolatie van de beschermingsgeleider of van de bekleding
van de kabels
Polyvinylchloride Netvormige Butylrubber (B)
(PVC) polyethyleen (PRC),
Ethyleen propyleen
(EPR)
Koper 115 143 134
Aluminium 76 94 89
Plaatsingsomstandigheden
Materiaal van de geleider Zichtbaar en in In gebouwen
gereserveerde lokalen
Zonder uitgesproken Met brandgevaar
brandgevaar
Koper 228 159 138
Staal 82 58 50
GV/SV/2011 - 120 - E.204.A

4.4 Overeenkomst bordenbouwer en eindklant
GV/SV/2011 - 121 - E.204.A

4.5 Borden vormen
GV/SV/2011 - 122 - E.204.A

GV/SV/2011 - 123 - E.204.A

GV/SV/2011 - 124 - E.204.A

4.6 Routine testen
GV/SV/2011 - 125 - E.204.A

Basisprincipes en 61439-1 en 60204-1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Basisprincipes en 61439-1 en 60204-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Basisprincipes

Telefoon: (02) 751 98 39

GV/SV/2010 -2- E.204.A

GV/SV/2011 -3- E.204.A

3.6.2 IP-graden ..................................................................................................................... 66

GV/SV/2011 -4- E.204.A

GV/SV/2011 -5- E.204.A

IEC 60439 IEC 61439

Deel 1 algemene regels Deel 1 algemene regels

Deel 2 bijzondere eisen voor railkokersystemen Deel 2 vermogenscheiders en

De Europese bijbel voor elektrische installaties van machines (eenvoudige en complexe) is

EN 60947-1 Deel 1 LS-schakelaars algemeenheden

1.2 Situering EN 60439-reeks EN 61439

De EN 60439-1 is een GEHARMONISEERDE EUROPESE NORM. Deze is opgesteld door

GV/SV/2011 -6- E.204.A

De wettelijk na te leven eisen of voorwaarden worden beschreven in de bijlage 1 van de

1.3 Situering EN 60204-1

GV/SV/2011 -7- E.204.A

- Art. 3.1 bedieningsorgaan

- Art. 3.3 - afscherming

- Art. 3.8 - stuurstroomketen (van een machine)

- Art. 3.9 - besturingstoestel

- Art. 3.10 - schakelmaterieel

- Art. 3.11 - bestuurde stop

- Art. 3.12 - directe aanraking

GV/SV/2011 -8- E.204.A

- Art. 3.13 - gedwongen schakelende contacten (in schakeltoestel)

- Art. 3.16 - elektronische uitrusting

- Art. 3.17 - noodstoptoestel

- Art. 3.18 - nooduitschakeltoestel

- Art. 3.20 - omhulsel

- Art. 3.21 - uitrusting

- Art. 3.22 - potentiaalvereffening

- Art. 3.23 - aanraakbaar geleidend deel

GV/SV/2011 -9- E.204.A

- Art. 3.24 - vreemd geleidend deel

- Art. 3.25 - storing

- Art. 3.28 - gevaar

- Art. 3.29 - indirecte aanraking

- Art. 3.32 - vergrendeling/blokkering (als veiligheidsvoorziening)

- Art. 3.33 - actief deel

- Art. 3.34 - machineaandrijving

- Art. 3.35 - machine

- Art. 3.36 - markering

- Art. 3.45 - beschermingsleiding

- Art. 3.46 - redundantie

- Art. 3.48 - risico

- Art. 3.49 - beveiligingsmiddel

- Art. 3.50 - beveiliging

- Art. 3.52 - kortsluitstroom

- Art. 3.53 - (elektrotechnisch) deskundige

- Art. 3.54 - leverancier

- Art. 3.55 - schakeltoestel

- Art. 3.56 - niet-bestuurde stop

- Art. 3.57 - gebruiker

2.2 IEC 61439-1

- Art. 3.1.1 Schakel- en verdeelinrichting voor laagspanning

- Art. 3.1.5 rail

- Art. 3.2 aanbouwonderdelen van samenstellingen

- Art. 3.2.1 vast onderdeel

- Art. 3.2.2 verplaatsbaar onderdeel

- Art. 3.2.3 - verbonden stand

- Art. 3.2.4 - verplaatste stand

- Art. 3.2.5 - invoeg tussenstuk