tr

12
 Kurt Lscher, Andreas Hoff, Gil Viry & Eric Widmer, Mariano Snchez,
Giovanni Lamura & Marta Renzi, Andrzej Klimczuk, Paulo de Salles Oliveira,
gnes Nemnyi, Enik Veress, Cecilia Bjursell & Ann-Kristin Bostrm,
Graina Rapolien & Sarmit Mikulionien, Sema Olak & Aye Canatan

Generationen, Generationenbeziehungen, Generationenpolitik

Generations, intergenerational relationships, generational policy
Gnrations, relations intergnrationelles, politiques de gnrations
Generaciones, relaciones intergeneracionales, poltica generacional
Generazioni, relazioni intergenerazionali, politica generazionale
Pokolenia, relacje midzypokoleniowe, polityka relacji
midzypokoleniowych
Geraes, relaes intergeracionais, poltica geracional
Nemzedkek, nemzedkek kztti kapcsolatok, nemzedki politika
Generaii. Politici generaionale i relaii intergeneraionale
Generation, relationer mellan generationer, generationspolicy
Kartos, kart santykiai, kart politika
12. Kuaklar, kuaklararas ilikiler, kuak politikas

Ein mehrsprachiges Kompendium

A multilingual compendium
Un abrg multilingue
Un compendio multilinge
Un compendio multilingue
Wielojzyczne kompendium
Um compndio multilngue
Tbbnyelv kompendium
Un compendiu multilingvistic
Ett mngsprkigt kompendium
Daugiakalbis kompendiumas
ok dilli bir Rehber
12
 GENERATIONES
Kuaklar, kuaklararas konularn teori, metodoloji, aratrma ve politika ynnden incelen-
mesiyle ilgili farkl lkelerden ve farkl alanlardan meslektalarn oluturduu bamsz bir adr.
Finansal olarak Konstanz niversitesi Mkemmellik Merkezi Sosyal Btnlemenin Kltrel
Temelleri tarafndan desteklenmektedir.

Generationes ist ein freies Netzwerk von Wissenschaftlerinnen und Wissenschaftlern, in unter-
schiedlichen Lndern und Disziplinen, die sich mit aktuellen Fragen der Generationenanalyse in
Theorie, Methodologie, Empirie und Politik beschftigen. Es wird vom Exzellenzcluster Kulturelle
Grundlagen von Integration der Universitt Konstanz gefrdert.

Generationes is a free network of scholars from different countries and disciplines concerned
with the analysis of intergenerational issues in theory, methodology, research and policy. It is
financially supported by the Center of Excellence Cultural Foundations of Social Integration,
University Konstanz

Edition 2016

Universitt Konstanz 2016

This book is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International
License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits use, duplication, adap-
tation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate
credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons license
and indicate if changes were made.

ISBN 978-3-89318-074-5

Downloads:
www.generationen-compendium.de

12 Untersttzt von:

262
Giri
nszde belirtildii zere, bu projede kuaklarn analizinde mmkn olan eitli bak alarn-
dan birini benimsiyoruz. Balangta unlar belirtmek nemlidir: nsanlar kendilerini bir kua-
n yeleri olarak tanmladklarnda veya bakalar onlar byle algladnda, kuak yeliinin
kendilerinin sosyal kimlikleri ve dolaysyla da kendilerinin eylemleri iin nemli olduunu kabul
etmektedirler. Bu durumun nereye kadar gidecei de, onlarn zel durumuna, grevlerine ve
sosyal evresine baldr. Bu bak as, zellikle insanlarn bireysel ve sosyal kimliklerini nasl
gelitirdikleri sorusunun nemli olduu postmodern toplumlardaki hayat asndan zellikle
yardmc olabilir.

Bu k noktas kuak analizi iin kaynak olabilecek bir kavramsal ereve sunmaktadr. Bize gre
bu alma, daha dikkatli incelendiinde, Karl Mannheimin1 ok iyi bilinen sezgiye dayal kuak
durumu (kuak gerei), kuakla ilgili birim ilikili aralarn, bilin ve kimlikle ilikili farkl varsa-
ymlar kapsamnda nemli olduuna iaret etmektedir.

Byle bir bak as, sosyal entegrasyon ve kuaa ait olma zerine belirli bir odaklanmay gerek-
tiren farkl kuaklarn yeleri arasndaki ilikilere ve bu ilikilerdeki dinamiklere zellikle dikkat
eker. Bu amala, zel bir bir terminoloji ortaya karmaya alyoruz. Insanln dnyevi deneyi-
minde retkenliin idrak edilmesi ve son olarak yaamn anlamn aratrmak herzaman birbiriyle
balantl olmutur. Tm bunlar hem gemiin hem de gnmzn nemli temalardr. Gn-
mzn bu elikili dinamii ve gelecein belirsizlii, kuaklarn sorunlar zerine olan mevcut
ilgiyi daha da arttrmaktadr (bu nedenledir ki, kuak teorisinin kurucusu olan Karl Mannheima
atf yaplmaktadr).

Bu bak as, sosyal tabakalar veya karlatrlabilir sosyal snflargruplar olarak alglanan
kuaklardan farkldr. (kuaklarn tarihsel tanm). Ancak, gznnde bulundurulmas gereken
sorunun, deneyimi paylaan topluluklarn ncelikle nasl gzlemlenebileceidir. Bir baka bak
as da ailedeki kuaklara odaklanr (kuaklarn kaltmla ile ilgili tanm).

Bizim bak amz, bu iki alg arasndaki ortaklklarn aratrlmasna olanak salamaktadr. Ancak
kuaklararas ilikilerin dzenlenmesi gerektiinden yapsal ve sosyo-demografik koullarn da
gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. Dolaysyla, yeni bir kavram olan kuak politikasnn

1
Kuak ve bilgi arasndaki iliki, Karl Mannheimn inceledii bir konu olmutur. O, varolusal olarak btn dnce-
lerin bir toplumsal grup tarafndan belli bir g talebi ile oluturulduunu, bundan dolay fikirlerin evrensel kln-
maya alldn belirtmitir. Birkuan bireyleri somut bir grup oluturamazlar ve birbirleriyle ilikileri srekli
deildir, ama onlar belli bir zaman ve mekanda ortak bir konuma sahiptirler. Bir toplumsal snfn yeleri ekonomik
durumlarna gre belirlenirken, kuaklar zamansal ve mekansal birortakl ve tarihsel sreci paylamaktadrlar.
Kuaklar bu erevede zgn bir tarihsel srecin ve tecrbenin etkisi altnda kalarak fikirlerini ve grlerini
gelitirmektedirler. Mannheime gore, dier kuaklarla karlatrldnda bir kiinin kuann konumu, doas
bakmndan aka ekonomik deildir. Ancak yine de kuan, kuakla balantl olanlarn fikirleri zerinde nemli
bir etkisi vardr. Kuakta yer alan yeler belirli bir toplumsal yeri paylamalarndan dolay da bir gruptur. Her kuak
ncelerinde olan ve kendilerinden sonra gelecek kuaklarn deneyimlediklerinden farkl olaylar tecrbe etmek-
tedirler (Yank, H. ss. 1920. eviren notu).
12
263
 aydnlatt siyasal boyutlar iin iine girmektedir. Bu ayn zamanda kuaklararas adalet2 kav-
ramn biraz daha gelitirme frsatn salamaktadr.

Burada bunu vurgulayan eitli bak alarndan biri sunulmaktadr. Bu, daha fazla kefedil-
mesi gereken bir ufkun geniliini gstermektedir. Gelecekte, yaam seyri ynelimlerinin yan
sra sosyo-kltrel boyutlara daha da yakndan bakmak niyetindeyiz. Yorumlar memnuniyetle
karlanacaktr.

Neden byle ok dilli bir rehber? Hemen hemen btn lisans derecelerinin gsterdii zere
bilimin kresel olduu iyi bilinmektedir. ngilizcenin stnl de ortada. Ancak sonu olarak
ortaya kan tek biimlilik genellikle aldatcdr, nk farkl kltr ve dillerde bulunan ince farkl-
lklar gizlemektedir. Dahas, Avrupa dzeyinde artan bir kurumsal ve yasal dzenleme akmas
ve eitli Avrupa lkelerindeki giderek benzer hle gelen sosyal eilimler kltrel farkllklarn
devamlln maskelemektedir. Bu farkllklar (grnrde) ayn olan kuaklararas terminolojinin
farkllaan anlaylaryla, hatta farkl terimlerin kullanlyla ifade edilmektedir.

Bizim fikrimizce ok dillilik, fenomenlerin ve kuaklararas aratrma sahasndaki teorik keiflerin

daha iyi anlalmasn salamaktadr. nce farkllklar daha fazla dnmeye itmektedir. zellikle
zorlayc olanlar, devlet/hkmet veya politika gibi kolayca evrilemeyen terimlerdir.

12 2
Akademik syleme bal olarak orijinali Almanca olan Generationengerechtigkeit teriminin farkl evirileri mev-
cuttur: kuaklararas adalet, kuaklararas eitlik veya kuaklararas adillik.

264
Trke versiyonu zerine yorumlar
Bu projede yer almak bizi ok heyecanlandrd ve sorumluluk hissi ile almaya tahmin ettiimiz-
den daha uzun bir zaman ayrdk.

ngilizceden Trkeye evirip uyarlamak aslnda ok kolay olmad. ou zaman ikilemde kald-
mz konu ve kavramlar oldu. Kelimesi kelimesine ve zgr eviri arasndaki dengeyi tutturmak
eviri srecinde ok skntl oldu. Daha nce eviriler yapmtk ama bu rehberde kendimizi ok
sorumlu ve en doru szckleri ve ifade biimlerini kullanmak zorunda hissettik. Kuaklarara-
s ilikiler konusunda alyor olmamza ramen kuak kavramna karlk gelen generation
kavram ve bu kavramn son ek alm biimlerini(rnein; generational, generativity) Trkeye
evirmek zor oldu. Trke ve ngilizce gramer ve cmle yaps farkll da ayr bir zorluktu. Bu
nedenle Almanca versiyonuna da bakarak baz kavramlar daha anlalr hale getirmeye altk.

Sema Olak & Aye Canatan

12
265
 Kuaklar kavramna yaklam
Kuaklararas ilikilerin zamanlamas

12.01Kuaklararas atma, kuaklararas diyalog, kuaklararas dayanma veya yal

yk gibi dikkat eken, can alc moda olan szckler, halkn kuaklararas sylemle nasl bir
ilikisi olduunu gstermektedir. Bu sylemler, kuaklararas ilikilerin nasl yaanp deerlendi-
rilmeleri gerektiiyle ilgili kuaklararas gizli bir derin anlam ya da etkili konuma sanat (retorik)
ifadeleridir. Kuaklararas szcnn bir zellii, idealletirme (dayanma) ve tehdit (atma)
arasndaki kart yapy kuaklararas farkllklar olduundan daha abartl bir ekilde ortaya koy-
maktr. Benzetmeler (mecazi) bu kuaklararas kavramnn nemli birer parasdrlar. Dolaysyla
da aadaki benzetme (mecazi) (J. Bilsteinn Metaphoric of the Term of Generationna gre.
Liebau/Wulf: Generation. Weinheim 1996da) anlalabilir.Baknz Tablo 1:

Kuaklararas kavramnn deiik mecazi biimleri rnekler

Geliim/Kalknma Yeni bir nsann yaratl
Dngsellik ve sre Kuaklar zinciri, yaamn dnemleri
Yasa Kuaklararas szleme
yiletirme, Islah retmen, Bahvan, genlik bizim
geleceimizdir
Yabanclk ve ilikiyi kesme Kuaklarn sava

12.02L.L. Nashe (1978. Concepts of existence. Daedalus 107, 1de) gre, Yunanca genos
szc, var olma anlamna gelen genesthai fiilinden gelmekte ve yaamn srekli deien
eiine adm atmay tanmlamaktadr. ocuklarn doumuyla birlikte ebeveynlerininkinden fark-
l, yeni bir kuak ortaya kar. Bu durum her yeni kuakla birlikte tekrar edilir. Bu olay tekrar tekrar
olmaktadr ancak sz konusu olgu, ayn kalmaktadr. Antik Romada Yunanca generatio terimi-
nin evirisi dou, yaratl, reme anlamlarna gelmektedir. Dolaysyla da yaratan, biim
olarak kendisine benzeyen bir ey yaratmaktadr ancak sz konusu insanlar olduunda yaratl,
yaratcdan tr olarak deil, bireysel olarak farkldr. Bunun tesinde, J. Bilstein kuak teriminin
iki temel fikre dayandna dikkat eker: dou ve yaratln yan sra devamllk ve dngsellik,
dier bir ifadeyle yaratl ve aidiyet ki bunlar metafor olarak kullanmda da yanstlmaktadr.
Bu temel gerilimler kuaklararas etkili konumann kutuplamasnda kendini gsteren kuak-
lararas ilikilerdeki ikilem potansiyeline ve ikilem deneyimine atfta bulunmaktadr S. Weigel
(2006. Genea-Logik) kuak kavram; evrim ve gelenek arasnda bir kesime noktas olarak eitli
akademik bilimlerde anahtar bir kavram olduunu ve ayn zamanda bu kavramn bilim ve insanlk
arasndaki farkllklarna da dikkat ekmektedir. Bu durum, kuaklarn nicelletirildii ve nitel-
letirildii mevcut aratrma yntemlerinde yanstlmaya devam etmektedir.

12.03Kuak kavramnn nemini anlayabilmek iin ksa gemiini ve kullanm eitliliini gz

12 nnde bulundurmak arttr. Yeni bir eyin daha nce var olan bir eyden evrilebilecei / re-
tilebilecei inanc kuak szcnn merkezindedir. Bir eyin yeni kuann daha nce var
olandan ayr olmas ve ayn zamanda da ortak zellikler barndrmas ok nemlidir. O zaman

266
kavramn tarihesi biraz basitletirmeyle aamalara ayrlabilir (kavram Antropoloji, Biyoloji,
Tarih ve Sosyoloji ile ilikilendirmek nemlidir.)

12.04Kaamn tarihesinin aamas

1. Birinci aama, antik dnyay ve karanlk alar (Ortaa) ilgilendirir ve srasyla gemie ve
gelenee bakarak gnmz anlamaya alma abalarn iermektedir. Bireyin yaam seyrinin
zamana bal yaps ve toplumsal gelime arasnda kurulan benzeim aile ve akrabalk aracl-
yla salanr. Bu erken aama, bilginin kuaktan kuaa aktarmn kabul ederek kuaklararas
ilikilerin pedagojik olarak anlamlandrlmasna bir zemin oluturmaktadr.

2. kinci aama modern a ile birlikte balar. Bu aama, kuak kavramnn youn olarak yeni ve
ak bir gelecee doru balangcn iaretlerini vermesi ile zdelemitir. Kuaklar ilerlemenin
bir balatcs olarak grlrler. Odaklanma sanat ve bilim zerinedir. Kavramn nvurgusu,
bilgi aktarmnn, retmen-renci modeline odaklanan kuaklararas bir ilikiler modeliyle
ayn dorultuda ilerledii eklindedir. Bunun tersine, ailede kuaklar zinciri varsaylan olarak
alnr ve burjuva ailesinin ideallerine gre ilenir. lk aamaya benzer bir ekilde, ou rnek
erkeklere gndermede bulunur.

3. Kuaklar anlamann nc bir aamas da kuak kavramnn belli bir zaman dilimini tarif
etmek iin kullanlan bir tan arac olarak ele alnd daha yakn gemile birlikte balar. Bu
aama, gemi, gnmz ve de gelecek arasndaki ilikide deien bak asn ifade etmekte-
dir. Srasyla gemile ve gelenekle intibak yaplmsa ve bu hlen geerliyse bile gelecek belir-
siz olarak grlr. Bu i eliki ada toplumlardaki postmodern zmlemelerde aktr.
Ancak kesinliin yitirilmesi, kuaklar anlama konusundaki ufkun genilemesine katk da sa-
lamtr: Ailedeki ve toplumdaki kuaklarn devamll birbirleriyle ilikilidir. Bu, en ok sosyal
politika alannda, refah devleti (ve devletin reformu) balamnda kuaklararasnda yeniden
dzenlenen adalete ilikin sorularda aktr.

12.05Postmodernlikte sosyo-politik analizler iin nemli etkileri olan toplumsal cinsiyet fark-
llklarna zellikle nem verilmektedir. Kadnlarn rol tannmakta ve iki cinsiyetin ilikisi tartl-
maktadr. Bu sylemler, medyann her yerde birden bulunuu ve bizim onunla olan ilikimizden
nemli lde etkilenmektedir. Bunun yine bakm rneinde olduu gibi kuaklar ve toplumsal
cinsiyet arasndaki yakn dayanma asndan etkileri bulunur.

Kavramlardaki eitliliin gnmze uyumlatrlmas

12.06Gnmzde, kuaklararas konulara gsterilen ilgi ok eitli yaynlarda (ksmen daha
fazla dikkat ekmeyi hedefleyen baz yeni snflandrma kullanlmas) kendini gstermektedir
Aada, bunlar yeni yaynlar kullanarak kavramn tarihesi asndan bir dzen iinde vermeye
alyoruz. (Bu yaynlar iyi bilindii iin okuyucular tamamen internetteki bibliyografik kaynak-
aya ynlendiriyoruz.)
12
267
 zetle, en azndan kuaklararas konu ve sylemlerin aada verilmi olan kategorilerini
tanmlyoruz

1. Soybilimsel kuaklar; akrabalk, soy ve aile rolleriyle ilgilidir:

Literatrden rnekler:
Bengtson ve Robertson (1985). Grandparenthood.
Cherlin ve Furstenberg Jr. (1986). The New American Grandparent.
Rossi ve Rossi (1990). Of human bonding: parent-child relationships across the life course.
Szinovacz (1998). Handbook on Grandparenthood.

2. Pedagojik kuaklar; okullardaki, irketlerdeki (rnein, mentorluk) ve genel olarak toplum

ve kltrdeki eitimle ilgili ilikiler ve rollere deinmektedir.
Literatrden rnekler:
Ecarius (1998). Was will die jngere mit der lteren Generation?
Generationenbeziehungen in der Erziehungswissenschaft [Gen kuak, yal kuakla ne
yapmak istiyor? Pedagojide kuaklararas ilikiler].
Liebau (1997). Generation. Versuch ber eine pdagogischanthropologische
Grundbedingung [Kuak. Pedagojik antropolojik bir temel ihtiya hakknda makale].
Mead (1972). Culture and Commitment: A Study of the Generation Gap.
Schelsky (1957). Die skeptische Generation. Eine Soziologie der deutschen Jugend
[Kukucu kuak. Alman genliinin sosyolojisi].

3. Sosyo-kltrel tarihsel kuaklar unlara deinir

a) savalara, ekonomik ve siyasi huzursuzluk ve bunlar sonucunda ortaya kan kolektif
kimliklere.
Literatrden rnekler:
Eisenberg (1982). The lost generation: Children in the holocaust.
Elder Jr. (1974). Children of the Great Depression.
Easterlin vd. (1990). Retirement prospects of the baby-boom generation.

b) eilim belirleyici kltrel hareketler, tarzlar ve almalara,

Literatrden rnekler:
Campbell (1999). This is the beat generation.
Coupland (1991). Generation X: Tales for an accelerated culture.
Jones (1986). Great expectations: America and the baby boom generation.

c) refah devleti dzenlemeleri, kazanmlar ve ykmllklerine (rnein, yallk gven-

cesi finansman)
Literatrden rnekler:
Arber ve Attias-Donfut (2000). The myth of generational conflict: The family and state in
ageing societies.

12 Daatland ve Lowenstein (2005). Intergenerational solidarity and the family welfare state
balance.

268
 Kohli (1999). Private and public transfers between generations: Linking the family and the
state.
Willetts (2010). The Pinch. How the baby boomers took their childrens futureand why
they should give it back.

4. Zaman tanl kuaklar, ideal tipteki ergen kuaklar vurgulayan belli altgruplarn mevcut du-
rumuna yaplan nermeleri ierir:
Literatrden rnekler:
Bpple ve Knfer (1998).GenerationXTC: Technound Ekstase [XTC Kua: tekno ve eksta-
zi].
Epstein (1998). Youth culture: Identity in a postmodern world.
Illies (2000). Generation Golf.
Tapscott (2009). Grown up digitalHow the next generation is changing your world.

Dier ifadeler, terimi metaforik bir anlamda kullanmaktadrlar. rnein, ilalar, aralar (arabalar,
bilgisayarlar) ve teknikler kua gibi.

12
269
 Kavramsal Temeller
k noktas

12.07Kuak kavram, genellikle yorumlayc bir ereve olarak kullanlr ve bu nedenle de

kuak kavramnn ne anlama geldii bilindii veya ierikten bunun karlabilecei varsaylmakta-
dr. Ancak, kavramn bir aratrmada ve analizde kullanlmas durumunda tam olarak neyi ifade
ediyor olduunun teorik olarak tanmlanmas gerekmektedir. Kavramsal eitlilii/farkll sis-
temletirme giriimlerinde daha zet ve anlalr bir tanmlanma yolu tercih edilir. Biz burada
semiyotik3 gen olarak tanmlanan bir versiyonu uyarladk. Buna gre, bu kavramn anlam
teorik varsaymlar ve uygulamal amalara dayal bir biimde aklayc tutum ve kanta dayal ili-
kinin sonucudur. Yani, kavramn yorumlanmasn, retilmesini veya iaretleri anlama srelerini
ieren btn faktrlerin sistematik bir ekilde incelenmesinin sonucudur. Bu bak asyla bakl-
dnda, tanmlamalar sezgisel/deneyimsel hipotezler olarak yorumlanabilir. Kavramlar, zaman
zaman kantl olsa da genellikle teorik temelli varsaymlar ierir. Bu bir vaka almas olsayd
hakllk yan olabilirdi. Ancak, bu kavram; deiime, yeniden ilenmeye ve eklemeler yaplmaya
ihtiya duyabilmektedir.

12.08k noktamz, girite vurguland gibi etimoloji ve kuaklarn tarihesi kavramndan

baklabilecek kuaa aidiyet ve kuaklararas kimlik ykleme arasndaki karlkl ilikidir. Tm
bunlar dikkati, bireyler ve gruplar arasndaki karlkl sosyal ilikilere ekmektedir, nk bunlar
-sosyolojik bir bak asndan- kimlikleri meydana getirmektedir. Dahas, yaamn zel ve kamu-
sal alanlarna uyarlanabilir ve bireysel ve kolektif yaam tarzlaryla aktarlabilir. Kuaklararas ili-
kilerin yasal anlamann yan sra gelenek ve greneklerdeki kurulumu, rnein, kuaklarn siyasi
boyutlar gibi srekli olarak yeni bir kuak rejiminin yaratlmasnn gereklilii belirtmektedir. Bu
temel olgular arasndaki isel korelasyon kuaklararas ilikilere, kavramsal bir rnt olarak yak-
lalmasn ifade etmektedir. Biz de bu yzden temel tanm neriyoruz: kuaklar ve kuaklara-
ras kimlik; kuaklararas ilikiler ve kuaklararas rejim ve politika.

Bunlar daha sonra da baka olgularn kademeli tanmlamalar olmak adna referans noktalar
hline gelebilirler.

Kuaklar ve kuak kimlii

Temel Tanmlamalar
12.09Kuak kavram eylemler ve belirli nfus gruplar, akrabalk ilikileri, kurumsal aidiyet
veya gemiteki olaylarn deneyimiyle balantl sosyal ilikiler arasndaki kimlikle ilgili etkileimi

3
Semiyotic (Semiyoloji); Simge, sembol ve iaretlerin yorumlanmasn, retilmesini veya iaretleri anlama sre-
lerini ieren btn faktrlerin sistematik bir ekilde incelenmesine dayanan bir bilim daldr. Baka bir ifadeyle;

12 insanla insan, insanla doa arasndaki etkileimi aklamak, bu amala da bilgikuramsal, yntembilimsel ve betim-
sel adan tm kapsayc, tutarl ve yaln bir kuram oluturmak, gsterge bilimi diye adlandrlan bir bilim dalnn
alanna girer. Kltrel kodlar, gelenekler ve metni anlam srelerine gre dzenlenmi iaret sistemleri diye nite-
lenen her ey semiyotiin inceleme alanna girmektedir.(eviren notu)

270
zmleme amacn tamaktadr. Odak noktasn; bireylerin yansra mterek taraflarn dn-
ce, duygu, istek ve eylem, yaam biimi ve yaam serveni oluturmaktadr

12.10Bir kuan yesi olmay sosyal kimlie ykleyerek bahsetmemizin nedeni, temel bir
nitelik tanmlama tuzandan kamak ve bunun yerine deneysel olarak gzlemlenebilecek
eylemlere odaklanmaktr. Bu, zaman zaman sosyal gruplar veya (btn bir kuan) ortak dene-
yim topluluklar gibi kolektif aktrlerin eylemlerine ait saylan aktarlm anlamda gerekleir.
Kimlikle ilgili dnceler de bu konuyla alakaldr.

12.11Kuaa ait kimliklerin kendi kendini yanstan (z-dnmsel) atflar anlamnda Johann
Wolfgang Goethenin otobiyografisi Poetry and Truth (iir ve Hakikat) tan alntlanp farkl bir
ekilde ifade edilecek olursa, on yl nce ya da sonra doan herkesin eitimi ve d dnya ze-
rindeki etkisi ynnden tamamen farkl bir insan olaca sylenebilir. Doum yat, ya, aidiyet
sresi ve tarihsel olaylar zamann sosyolojik tanmlamalarn iermektedir.

Kuaklararas farkllk
12.12Kimlii tanmlanm bir kuan varl fikri, onun dier kuaklardan zorunlu olarak ayrl-
d anlamna gelir. Dolaysyla kuaklararas farkllklar, gelitirici deneyimler asndan olduu
gibi yaamdaki ve toplumsal tarihteki deiimler asndan, yani duygu, dnme, bilgi ve eylem
asndan da tanmlanabilir. te yandan kuaklararas farkllklarn gemii ve deneyimleri, bir
toplumun ve onun tarihinin baskn olan ortak aidiyet zellii tarafndan retilir. Kuaklararas
ayrlklar, bireyler arasnda tanmlanabildii gibi, kuaklar arasnda da ortak deneyim toplulukla-
r olarak tanmlanabilir.

Birden fazla kuaa ait olma: okkuakl olma

12.13Prensipte her bir birey ayn anda birka farkl kuaa ait olabilir. Bu, sosyal ilikilerde
hem frsatlara hem de engellere neden olabilir. rnein, byk kardeler, kk kardelere kar
ebeveyn grevlerini (bakm, yetitirme) stlenebilirler. Soybilime gre daha gen olan kuak,
iletiim teknolojisindeki yeterliliklerine bal olarak ara sra orta yal ve yal kuaklara kar
retmenlik roln stlenebilir, dier yandan da hayatlarn srdrme veya birliktelik hiyerari-
leri konusunda daha yal kuaklara baml olabilir. Bir kariyer peinde koturan ebeveynler belli
zamanlarda renci roln stenirken dier zamanlarda da ocuklarna kar ebeveyn roln
stlenebilirler.

12.14Dolaysyla ok kuaa ait olma genel olarak her bir birey iin geerlidir. Bu nedenle
soybilimsel, sosyal ve kltrel etkiler karmtr. Bu durum, rol atmalar ve kararszlk dene-
yimlerine neden olabilir.

12
Kuaklararas ortaklkta sosyal entegrasyon (btnleme): retken sosyal entegrasyon
12.15Kiiye zel ve mterek kuaklararas ilikilerde birbirinden ayrlan temel belirleyici
nedir? Kural olarak kuaklar mterek grevlerini yerine getirmeleri yan sra soybilimsel mirasn

271
 srdrlmesi ve gelitirilmesinde birlikte aba gsterirler, renme srecinde de elbirliinde
ilerlemektedirler. Bu varsaym aadaki gibi tanmlanmtr: Yal ve gen, rnein, byk ebe-
veynler ve torunlar, birlikte bir ey yaptklarnda bu, ounlukla renmeyle ilikilendirilir. Ancak
yaa veya kuak yeliine bavurmak renmenin birok biimiyle de ilintilidir. Durum byle
olunca, nc bir faktr de iin iine girmektedir: maddi, sosyal ve kltrel mirasn aktarlmas,
benimsenmesi ve gelitirilmesi. Bunlar, sosyal entegrasyonun en nemli ve belirgin sreleridir.

12.16retken sosyal entegrasyon, farkl kuaklarn yeleri arasnda renme ve onlarn ortak
ekonomik, sosyal ve kltrel miraslarn eletirel deerlendirilmesi srelerinde sosyal kimlik zel-
liklerinin gelitirilmesi olarak tanmlanabilir.

retkenlik
12.17retkenlik, nfus biliminde genellikle retken davranla ayn anlamda kullanlr. Psi-
kolojide Eriksonun, yal kuan gen olanlara bakma istei olarak anlamasndan beri bu byle
olmutur. Biz admda daha kapsaml bir anlay sunuyoruz:

Birincisi ilk genellemede retkenlik kavram, insanlarn dnceleri ve eylemlerinde arkadan

gelen kuaklarn varln tasarlayabilmeleri fikrine balanabilir. nsanlar retken davranlar-
n st derecede kontrol edebilmektedirler. ou, ebeveynlie karar verebilir veya karsnda
olabilir.

kinci olarak, insanlarn arkadan gelen kuaklarn iyiliini dnme ve buna gre hareket ede-
bilme kapasiteleri bulunmaktadr. Bu, hem birey hem de sosyal kurumlar iin benzer bir zorun-
luluk ve sorumluluk olarak doru kabul edilmitir.

Yakn zamanda tartmaya eklenen nc bir genelleme, gencin de bireysel ve mterek

olarak yalnn iyiliine ynelik farkndalk gelitirebilme deneyimini veya igrsn dikkate
almaktadr.

12.18Bu dorultuda biz u tanmlamay neriyoruz: retkenlik, bireysel ve mterek olarak

kuaklarn karlkl bamllklarnn farknda olmalarna ve eylemlerinde bunu gz nnde bulun-
duran insan yeteneine iaret eder. retkenliin bu aklamas, bireysel ve mterek-toplumsal
yaamn anlam aray potansiyellerini vurgulamaktadr.

Kuaklararas ilikilerin boyutlar

Temel tanmlamalar
12.19ki ve daha fazla kuak arasndaki sosyal ilikiler, ayn kuak iindeki sosyal ilikilergibi,
benzerlikleri ve farkllklaryla kuak yelii bilinci ile belirlenir (kuaklararas ve kuakii ilikiler).

12 12.20Bu ilikiler, karlkl ve dnmsel uyum, ikna, al-veri ve renme srelerinde

somut bir duruma gelir. Kuaklararas ilikilerin yaps ve dinamikleri baka eylerin yan sra

272
kurumsal grevlere de (yaam gvenlii, bakm ve yetitirme) baldr. Ayn zamanda, byle ili-
kileri srdrp gelitirmek nemlidir.

12.21Tanmmz, sosyal ilikilerin srekli olarak birbiriyle ilikili olan ve bu ekilde ereve-
lenmi, dolaysyla yegne olmayan (bireysel ve kolektif) etkileimler eklindeki tanmlamasna
dayanmaktadr. Birok durumda bu ereve, birlikte yaplmas gereken grevler veya birbirimiz-
le karlatmz sosyal roller araclyla balangta belirlenmektedir. Ancak en ilginci birbirini
takip eden kuaklarn yeleri arasndaki ilikilerdir.

12.22Farkllam teorik ve deneysel zmlemelerde kuaklararas ilikileri ina etmek iin

sosyal bir mantn tanmlanp tanmlanamayaca sorgulanmaktadr. Genel alveri ve karlk-
llk kurallar ne derece geerlidir? Bu, kuaklararas ilikilerin ayrt edici zelliklerinden biri midir?

12.23Bu balamda zellikle nemli olan, arkadan gelen kuaklarn yelerinin karlkll veya
karlkllk farkndaln ertelemesidir. Bu kurallar farkl kuaklarn yeleri arasnda farkl trden
aktarmlar hakkndaki verileri nasl ilemektedir? zel ve kamu aktarmlar arasndaki iliki nedir?
kavram; kuaklararas atma, kuaklararas dayanma ve kuaklararas duygu karmakl
bu sorulara ynelik kapsaml bir yaklam sunmaktadr.

Kuaklararas atma
12.24Kuaklararas atma kavram kuaklararasndaki atmalar kztran kanlmaz
dinamik farkllklarn bulunduu inancna dayanmaktadr.

12.25Geleneksel ve popler literatrde yaygn inan, gen ve yal arasndaki atmalarn az

ok kaltsal olduu ve bu ilikilerin (sosyal) doasnda bulunduudur. Nasl sona erecei sistemin
znde var olan toplumun gelimesinde grnr. Aile ve akrabalk alarnda g ilikileri doal
k noktas olarak grnmektedir. Son zamanlarda gen ve yal arasndaki atmalar refah
devleti kurumlarnda toplumsal kaynaklarn ve katlmn datmyla ilikili olarak tartlmaktadr.

Kuaklararas dayanma
12.26Kuaklararas dayanma, ayn veya farkl kuaklarn yeleri arasnda koulsuz gven
duymann bir ifadesi olarak tanmlanabilir.

12.27Kuaklararas dayanma kavram, temel olarak Amerika Birleik Devletlerinde yalan-

ma ve kuaklararas ilikiler zerine yaplan aratrmalar araclyla poplerlik kazanmtr. Bu,
ksmen izole bir ekirdek aile kavramna, aile ve akrabaln genel olarak nemini kaybetmesi-
ne ve yallk destei gereksiniminin tek tarafl alglanmasna kar tepkidir. Bengtson/Robertsn
iinde alt boyutun yerald modeline (Intergenerational solidarity in aging families. Journal of
Marriage and Familiy, 1991: 856870) sklkla atfta bulunulur. Bunlar, (1) ilikisel dayanma
(etkileimin skl ve rntleri), (2) duygusal dayanma (pozitif duygularn tr, derecesi veya
karlkll), (3) anlamaya dayal dayanma (tavrlar, deerler ve inanlara ilikin anlamann
derecesi), (4) ilevsel dayanma (destein/kaynaklarn verilip alnmasnn derecesi ve miktar),
12
273
 (5) kuralc dayanma (ailevi rollere ve ykmllklere balln gc) ve (6) yapsal dayanma
(ailenin bykl veya corafi yaknlk gibi kuaklararas ilikilerin frsat yaps) eklindedir.

12.28Bu dayanma kavramnn yalnzca aile balam ierisindeki kuaklararas ilikilere gn-
derme yapt belirtilmelidir. Kavrama yaplan eletiriler, ortak aktiviteleri vermenin ve almann
veya bunlara dhil olmann zorlayarak veya gnlszce de yaplabileceini savunmaktadrlar.
Dahas, kuaklararas ilikilerin kuralc bir idealletirilmesi riski de mevcuttur. Bu yzden tipolojiyi
kuaklararas ilikileri boyutlandrma iin bir teklif olarak grmek nerilebilir. Ancak toplumsal
genelleme skntl olacaktr. Genel bir ifadeyle ok boyutlu dayanma kavram, kuaklararas
ilikilerin neminin en bata onun birleik sosyal uyuma salad katk araclyla tanmland
yaygn inan temeline dayanmaktadr. Dolaysyla kuaklararas ilikilerin isel dinamiklerinin ok
nemli ynleri gz ard edilir. Ayn ekilde, onlar ekillendiren sosyal koullar da kmsenir. Bu,
deneysel verilerin tasarlanmas, toplanmas ve zmlemesinde de aka grlr.

Kuaklararas duygu tezatl (her iki duygunun birlikte hissedilmesi)

12.29Kuaklararas duygu tezatl kavram, mikro-sosyolojik ve makro-sosyolojik kuaklara-
ras ilikilerin ayn zamanda ak ve nefret, bamszlk ve bamllk, yaknlk ve uzaklk gibi at-
mac ve dayanmac tavr ve davranlar ifade edebileceine atfta bulunur. Kayna, paralel
birliktelik ve eitliliin tannmasnda yatar. Bizim tanm nerimiz u ekildedir:

12.30Duygu tezatl kavram genel anlamyla birey ve kurulularn grnleri iin nemli
olan sosyal ilikiler, olgular ve metinlerin anlamn ararken duyguda, dncede, isteklerde veya
sosyal yaplarda kutupsal ztlklar arasnda tereddt etme (bocalama) deneyimine bavurur.

12.31Duygu tezatl kavramnn temeli psikoterapi ve Simmelin bireysellik ve sosyallik kav-

ramnda yatmaktadr. Duygu tezatlnn bilimsel ifadesinin (gnlk hayattaki ifadesine nazaran)
bal bana olumsuz bir armnn olmadn vurgulamak gerekir. duygu tezatl deneyimi
ve bu durumla ba etme bu yzden ilikileri srdrme anlamnda bir engel olarak grlebilir.
Bu, sosyal adan yaratc ve yeniliki bir ekilde yaplabilir. Ayrca, bireysel etki, g veya otorite
nemli olabilir. Buna gre dayanma, serbest brakma, geri ekilme ve ballk gibi eli-
kili duygularla ba etmenin farkl yollar bulunabilir.

12.32Kuaa ait kavramnn etimolojisi hlihazrda devamllk ve yenilik arasndaki gerilime

deinir. Bu tarz gerilimler ayrca birok kuaklararas ilikinin paralel yaknlk ve uzaklk zelliinin
bir sonucudur.

12.33Bu bak as iin genel bir bulusal hipotez aadaki gibi doru varsaylabilir: Kuak-
lararas ilikiler, yapsal gerekeler nedeniyle (yani yaknlklar ve deitirilemezlikleri) yksek
bir duygu tezatl deneyimleme potansiyelini ifade etmektedir. Ancak bunlar her zaman ve her
koulda duygu tezatl deildirler.

12
274
Kuaklararas ilikiler ve sosyal yaplar
12.34Kuaklararas kimliklerin atf demografik, sosyal ve kltrel yaplarn iine gmldr.
Bu yaplar bireyler, gruplar, kurumlar ve baka sosyal birimler arasndaki kuaklararas ilikileri
somut bir ekilde erevelemektedirler. Bu yapsal birimlere toplumsal dzeyde kuaklararas
ilikiler olarak deinilebilir (Generationenverhltnisse).

12.35Bu tanm, ilikilere (Beziehungen) atfta bulunanlardan yalnzca mikro-sosyal etki-

leimler ve makro-sosyal koullar olarak toplumsal ilikiler (Verhltnisse) asndan farklla-
r. yeleri arasndaki somut etkileimlerinde kendilerini gsteren makro-sosyal birimler aras
(soyut) ilikilerin de olabileceini gz nnde bulundurmalyz. Kuak kavram bu yzden mikro
ve makro dzeylerin ztl arasnda arac olmaya uygundur. Bunun belirtileri Mannheimn kav-
ramsal rntsnde, yani kuan konumu gncel kuak kuak birimde bulunabilir.

12.36Demografik bir bak asndan doum akranlar en nemli yapsal birimlerdir. Belirli bir
zaman diliminde domu btn insanlar kuak olarak tanmlanmaktadrlar. rgtler balamn-
da akranlar, belirli bir zaman diliminde o rgtn yeleri olmu btn insanlardr.

12.37Yukarda nerilen kuak tanmna gre doum akranlar, yeleri veya bakalar o doum
tarihini, ya veya girdiyi kimlikleri ve eylemleriyle ilgili biyografik ve gemi deneyimleri olan bir
kurumla balantlandrd zaman kuaklar hlini alrlar.

12.38Farkl kuaklarn yelerinin arasndaki yapsal ilikilerin ve dinamiklerin zmlemesi

zaman asndan da yaplabilir. Bir tarafta ayn anda yaayan (ezamanl) kuaklar vardr. Dier
taraftaysa yaantlarn paylamayan (artzamanl) kuaklar ve hem de ezamanl ve artzamanl
kuak deneyimleri arasnda karlkl balantlar vardr.

12.39Kuaklar karmak bir aprak sosyo-zamansal yap ve ilikiler sistemi ina etmekte-
dirler. Bunlar, bireylerin oklu kuak aidiyetlerinde ve kuaklararas ilikilerinde gzlemlenebilir.
Kuaklardan ikincisi (sonraki kuak), zt den seenekler arasnda bir tepki evresi ieriyorsa
ikilem deneyimini yaayabilirler. Bu, onlarn kendilerinden nceki kua takip etmeleriyle ve
gelecee uzanmalaryla tamamlanr. Kuaklarn ve kuaklararas ilikilerin zaman boyutlarnn
zmlemesi az aratrlmakla birlikte kuaklararas teori inas ve aratrmasnda gelecek vaat
eden bir alandr.

Kuak dzeninin ve kuak politikasnn unsurlar

12.40ocuklarn yalya uzun sreli bakma muhtal ve yal insanlarn genlerden ala-
ca bakm nda, kuaklararas ilikileri dzenlemek insan doasnn sosyo-kltrel bir grevi
hlini almaktadr ki bu, kurallar ve dzenlemelere ihtiya duyar. Bunlar, bu grevler ile farkllklar
ve etkiler hakkndaki uzlamalarn anlalmasnn ifadeleridir. rnein, ebeveyn otoritesi kav-
ramnn ebeveyn bakm kavramyla yer deitirmesi kuaa ait dzendeki tarihsel deiimi
ifade eder.
12
275
 12.41ilikisel mantk terimi sosyal ilikilerin dzenlenmesinin, ekonomik ve siyasi iktidar
ilikileri iinde yerlemi olarak bulunular ve gelenek, grenek ve normlar araclyla merui-
yetlerinin kurulu biimlerini ifade eder. Sosyal yaplar iinde gml olan bu kurallar bir kuak
rejimine atfta bulunmaktadr.

Temel tanmlama
12.42Kuaklararas bir rejim bir toplumdaki kuaklararas ilikileri dzenlemek iin var olan
kurallarn toplam ve bunlarn gelenek, grenek ve hukuktaki alt dalmlar olarak tanmlanabi-
lir. Bunun hukukta yeri vardr ve ilikisel mantn unsurlar olarak ifade edilir. Her ikisi de ayn
zamanda mevcut iktidar ve otorite yaplarnn ifadeleridir.

Kuak ve toplumsal cinsiyet

12.43Hem kuak hem de toplumsal cinsiyet analitik ve deneysel olarak yakndan ilikilidir. Bu
iki kategorilerin her ikisi de sosyal, siyasi ve kltrel kurum ihtiyac duyan biyolojik olgular ifade
etmektedir. En nemlisi retkenlik toplum cinsiyet ilikileri tarafndan belirlenmektedir. Tarihsel
anlamda (retrospektif) geriye doru bir bak kuak kavramnn genel anlamda erkek egemen
bak asyla kullanldn gstermektedir. Bu durum, grevlerin gnlk yaamda asimetrik ata-
masnda olduu kadar yasal dzenlemelerde de ifade edilmektedir. Toplumsal cinsiyet rollerinin
geen on yllarda, kabul edilmi ve gerek deiim dinamikleri, kuaklararas ilikilerin dzenlen-
mesiyle yakndan ilikilidir. Buna en iyi rnek, bakm grevlerinin dzenlemesidir.

Kuaklararas adalet (hakkaniyet)/adillik/eitlik4

12.44Adalet (hakkaniyet) kavram, ierisinde bireysel erdemin yan sra sosyal bir normu
da iinde barndrmaktadr. Bu, kuaklararas ilikilerin dzenlenmesinde de byledir. Bu a-
dan adalet kavramlar makro-sosyal (rnein, toplumsal kaynaklarn datm) balamlarla ilgili
olduu kadar mikro-sosyal (rnein, gnlk yaamda eitim) balamlarla da ilgilidir. Aristonun
gnmze kadar yol gsterdii nermelerine atfta bulunarak adaletin iki farkl boyutunu
deerlendirebiliriz.

Birincisi, ekli adalettir. Toplumsal dzen ierisinde kurallarn yelere adil ve bu anlamda eit
bir ekilde uygulanmasn gerektirir ki bu, kuaklararas iletiim iin de geerlidir.
kinci boyut, kapsam hedeflidir.

12.45Burada takas adaleti, birinin, yelerin performans asndan kazan eitliini hedef
almasn ngrr. Siyaset bilimi ve ekonomi literatrnde buna verim adaleti de denir. Bunun
tesinde, datc adalet pozisyona, bireyin devlet nezdinde deer veya erdeme atfta bulunur.
htiyac temelli adalet bunun dier bir addr.

12 Almanca Generationengerechtigkeit terimi ngilizcede farkl kelimeye karlk gelir: kuaklararas adalet,
4

kuaklararas adillik ve kuaklararas eitlik. Bunlarn kullanm sylemin balamna bal olarak eitlilik gsterir
ve kavramn farkl ynlerini vurgular kuaklararas eitlik ekonomik zelliklere, kuaklararas adillik ise felsefi
yorumlamalara atfta bulunur; kuaklararas adaletin de sosyo-hukuksal bir arm vardr.

276
12.46Son zamanlarda felsefi-etik sylemlerde pragmatik bir deiim gzlemlenebilir. znde
bu, sosyal balamlardaki katlmc adaletin veya kapsayc adaletin eylemlerine odaklanr.

12.47Kuaklararas ilikilerin dzenlenmesine uygulandnda bu u anlama gelir: Ebeveynler

ocuklarna, mmkn olsa bile annda, hatta hibir zaman geri denmeyen maddi ve maddi
olmayan olanaklar tanrlar. Bu nedenle sadece deiim adaletinden fazlas sz konusudur. Yine
de ocuklarn ve ebeveynlerin farkl ihtiyalarn gz nnde bulundurmak nemlidir. Adaletin
iki biimi de ocuklarn kendi ocuklarna, alm olduklar eyi sk sk maddi veya maddi olmayan
miras olarak aktard fikriyle ekillenebilir. Ayn zamanda aileler ierisinde ve aileler tarafndan
toplumsal iyilik ve toplum tarafndan tannan (rnein, emeklilik sistemi) beeri sermaye retimi
iin bir talep doabilir.

12.48Ayrca, adalet kavramlar u anda yaayan ve gelecekteki yaayacak kuaklar arasndaki

iliki asndan (rnein, doal kaynaklarn kullanm, kamu borcunun miktar ve kltrel mira-
sn takdir edilmesi) nemlidir. Kuaklararas adaletin ok boyutlu doasna hitap etmesi asn-
dan, kuaklararas politikann genel insan haklarna uyumlu ve ayn zamanda kuaklarn karlkl
bamllna ve sonu olarak ortaya kan sorumluluklara iaret eden normatif bir tanmn ne-
riyoruz. The Convention on the Rights of the Child (CRC) (ocuk Haklar Szlemesi) bu anlamda
nemli bir belgedir.

12.49te yandan, adaletle ilgili kavramlar gnlk hayatta da rol oynamaktadr. Bu kavram-
lar orada, adillik ve tarafszlk inanlaryla harmanlanm dier kavramlarla bir aradadr. nemli
bir lt, adaletin (hakkaniyetin) eite eit, eit olmayana eit olmayan bir ekilde davranlmas
gerektiini syleyen vecizedeki gibi eitlik ve eitsizlik arasndaki ilikidir.

12.50Adaletle ilgili kavramlarda gemi (rnein, edinilmi mlkiyet), gnmz (mlkiyetin

mevcut kullanm ve art) ve gelecek (mlkiyeti devretme) anlay nemlidir. Buna gre, kuak-
lararas adalet sorunu, kuaklararas meselelere paralel olarak olduka ilgi grmektedir. Kuak-
lararas adalet, siyasi giriimlerin de nemli bir kaygsdr. Hemen hemen istisnasz bir ekilde
kuaklar toplumsal kolektifler (ve ska da ya gruplar balamnda) felsefi ve siyasi antlamalara
atfta bulunmaktadrlar.

12.51Dahas, zaman iinde kuaklararas adalet ve farkl zamanlarda kuaklararas adaletin

ayrlmas sorusu nemlidir. Bu, ilk olarak ayn zamanda yaayan kuaklar (veya ya gruplar) ara-
sndaki ilikiyi, ikinci olarak da bugn yaamakta olan ve gelecekte de yaayacak olan kuaklar
arasndaki ilikiyi ifade etmektedir. Burada, gelecei ne kadar dnmemiz gerektii ve bugnn
yaayan kuaklarnn ykmllklerini uzak gelecee brakp brakmamalar tartlmaktadr. Ayr-
ca gnmz kuaklar ve varl dorudan veya dolayl olarak nceki kuan retkenlik kararlar-
na bal olan gelecek kuaklar arasndaki ilikinin doasna da olduka dikkat edilmektedir. Bak
asnn en az kua kapsayacak ekilde geniletilmesi nerilmektedir (Laslett: intergenera-
tional tri-contract [kuaklararas l szleme]).

12
277
 Kuaklararas szleme
12.52Kuaklararas szleme, u anda alma hayat iine yer alan kuan emekli olmu
kuan emeklilik maa alabilmesi iin emeklilik gvencesi katklar araclyla deme yapt
alrken de veya kuaklararas dayanma sisteminin metaforik bir tanmdr. Bu noktada
kuaklarn refah devleti kavram uygulanmaktadr. yi oturmu kuaklararas dayanma sistemi
demografik deiimle birlikte kuaklararas eitliin devam eden srdrlebilirlii ilgili tartma-
lara meydan hazrlayan bir teste tabii tutulmaktadr.

nsan kapasitesi (Humanvermgen)

12.53nsan kapasitesinin oluumu, kiinin kendisini dnyayla uyumlu hle getirmesi ve baka
bireylerle etkileime gemesi adna gereken genel beceriler rneindeki gibi hayat yeterliklerinin
aktarlmas ve retimini ifade eder. Yaamsal kapasite terimi bunu gsteren en uygun terim gibi
durmaktadr. Bir dier anlam ise bireylerin almalarn salayan bilgi ve becerileri ifade eder,
bu kavram rnein alma kapasitesinden daha geni bir anlam bir anlatm ierir. Her ikisi de
toplumdaki herhangi ekonomik, sosyal veya kltrel bir etkileimin olmazsa olmazdr. Bu szc-
n iki farkl ynl anlamnn (Almanca) Vermgen5 tanmlanmas maksatl (bilerek) yaplmtr.
Eer bir ey yapma kapasitemizi ifade edersek bu, maddi imknlara olduu kadar beceri ve
bilgiye de atfta bulunabilir. Kapasitenin iki biimi de birbirine baldr.

Kuaklararas politika
12.54Kuaklararas politika kavram, -kelimenin yine baka bir anlamnda kuaklararas ili-
kilerin bir tr toplumsal organizasyonunun bulunmas gerekliliinin tannmasndan kaynaklanr.
Buna istinaden kuaklararas politikalar rtk ve ak olarak ayrt edilebilir.

12.55Sosyo-politik uygulamaya ilikin zmlemenin mevcut durumu kapsamnda aadaki

tezi neriyoruz:
Kuaklararas politika, gnmzde kuaklararas adaletin abalarn yanstmaktadr ki kuaklar
arasnda kaynaklarn datmnda en byk rol stlenen hem devlet hem de sivil toplum kuru-
lular burada nemli aktrlerdir. ki tanm nerilmektedir:

12.56Tanmlayc kuaklararas politika: Kuaklararas politika zel ve kamusal alanlardaki

kuaklar arasndaki bireysel ve kolektif ilikileri kurumsallatrma abalarn ierir. Bunun te-
sinde, baka politika alanlarndaki nlemlerin ne dereceye kadar kastl veya kastsz olarak ilgili
olduklar aklanmaldr.

12.57Programl kuaklararas politika: Kuaklararas politikann yaratl, bir yandan sorumlu

ve topluluk ynelimli kiiliin, dier yandan da toplumsal geliimin garantisini salayacak ekilde
gnmzde ve gelecekte zel ve kamusal kuaklararas ilikilerin yaratlmasna izin veren top-
lumsal koullarn oluturulmasna atfta bulunur.

12 5
Her iki anlamn da ngilizce evirisi ya kapasite ya da sermaye eklinde olacaktr.

278
12.58Uygulamal kuaklararas politikann giderek nem kazanan bir alan, kuaklararas
diyalog bal altndaki projeleri iermektedir. Farkl kuaklar temsil eden iki ya da daha fazla
ya grubunun yeleri ortak aktivitelere katlr ve kamu yarar iin kullanl olan projelere dhil
olurlar. Ayn zamanda birok katlmc da kendilerini daha fazla gelitirme frsatyla motive olurlar.
renme srelerinin (retken sosyalizasyon) kuaklararas ilikilerin belirli bir zellii olduu
varsaymna gre bu aktiviteler eitimsel projeler olarak grlebilir. Bu aktiviteler fazladan politik
bir nem kazanrlar, nk sklkla sivil katlml giriimlere baldrlar. Devlet yardm almalar
durumunda bu ounlukla tamamlayc bir doaya sahiptir.

Btnleyici bir kuaklararas politikann emas

12.59Aadaki ema, kuaklararas politika anlayn zetlemektedir. Kuaklararas ilikilerin
liberal, ak grl oluumu iin toplumsal koullar salamak bunun merkezindedir. Bu koullar,
bireyin gelimesi ve bamsz ve topluluk ynelimli bir kiilie brnmesi iin temel bir n art-
tr. Dier sosyo-politik argmanlar buna deinmektedir. Bunlar, bamsz ve topluluk ynelimli
bir kiilik gelitirmek iin bireysel kendini gerekletirmenin nemli bir n kouludur. Gereki
ve istenilen toplumsal dinamiklerin nda devaml bir yanstmaya ihtiya duyarlar. Bu, tm
insann gelitirilmesine atfta bulunduu iin kuaklararas ilikilerin sosyal yaplar ve kurumlar
seviyesinde dzenlenmesini dorudan veya dolayl olarak etkileyen devlete ait olan ve olmayan
kurumlarn bir zeti gerekmektedir. Bunlar, isel olarak daha genel argmanlara (oklara) bal
olan belirli normatif argmanlara dayanmaktadr. Bu anlay sradan bir anlk bir durumdan faz-
lasn ierir. Ortak, kapsayc hedefleri gzetlemeyi gerektiren basit bir koordinasyondan ziyade,
youn ve aktif ibirliini gerektirir. Bu, etkin gerilimlerin, sosyal eitsizliklerin ve ilgilerin sosyal-
yaratc bir ekilde ele alnn gerektirmektedir. Dolaysyla, bu dorultuda kavramsallatrlm
bir kuaklararas politika, genel toplumsal politikalar iin nemli itici g oluturmaktadr.

12
279
 Kuakla ilgili spesifik politika alanlar
ocukluk/ergenlik/aile/yallk/eitim

Aktiviteler/grevler
Ev idaresi bakm- sosyal entegrasyon

Gnmzde ve gelecekte hayatn farkl alanlarnda kuaklararas

ilikilerin oluumu

Kiilik geliimi Kimlik Kurum

Genel siyasi ve etik grler

nsan haklar
Adalet
Sorumluluk
Gvenilirlik
retkenlik
Toplumsal Cinsiyet

leriye Dnk Deerlendirme

12.60Kuaklar anlatlr ve saylr (S. Weigel). Kuaklar ve kuaklararas ilikiler gibi sk sk
ifade edilen ve birbirinden ayrlmas zor kavramlar ele almak disiplinler aras bak asn gerek-
tirir. Ayn zamanda, bu; teori, uygulama ve politika oluturma arasnda kpr oluturulmasnda
nemli rol stlenmektedir Tm bunlar farkl aratrma yntemleri ve bilgi transferi kullanmn
gerektirir. Bunlar uygun detaylarla aklamak ayr bir rehber gerektirir. Ancak bu deneme tas-
la dahi kuaklararas konularn akademik adan byleyici ve uygulamada gerekli olan bir
alan olduunu gstermektedir.

12
280