Arkusz zawiera informacje MFA

prawnie chronione do momentu

rozpoczcia egzaminu. 2017
UZUPENIA ZDAJCY
KOD PESEL
miejsce
na naklejk

EGZAMIN MATURALNY Z FIZYKI

POZIOM ROZSZERZONY

DATA: 18 maja 2017 r.

NOWA FORMUA
GODZINA ROZPOCZCIA: 9:00
CZAS PRACY: 180 minut
LICZBA PUNKTW DO UZYSKANIA: 60

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron (zadania 117).

Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego
egzamin.
2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy
kadym zadaniu.
3. W rozwizaniach zada rachunkowych przedstaw tok rozumowania
prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
6. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
7. Moesz korzysta z Wybranych wzorw i staych fizykochemicznych na
egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora
prostego.
8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj numer PESEL
i przyklej naklejk z kodem.
9. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej dla egzaminatora.

MFA-R1_1P-172

MFA
Ukad graficzny
CKE 2015 2017
Zadanie 1.
Podczas prb testowych kierowca samochodu, jadcy po poziomym prostym torze
km
z prdkoci 50 , rozpocz hamowanie bez polizgu ze staym opnieniem i zatrzyma si
h
po przebyciu 12 m. Czas reakcji kierowcy pomijamy, a ponadto przyjmujemy, e wspczynnik
tarcia statycznego opon o jezdni jest wikszy od analogicznego wspczynnika tarcia
kinetycznego.
Zadanie 1.1. (02)
Oblicz czas hamowania samochodu. Wynik podaj w sekundach.

Zadanie 1.2. (01)

Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo
F jeli jest faszywe.

1. Wspczynnik tarcia zaley od rodzaju nawierzchni jezdni. P F

Przy ustalonej prdkoci pocztkowej minimalna droga hamowania zaley od

2. P F
wspczynnika tarcia opon o jezdni.

Przy ustalonej prdkoci pocztkowej droga hamowania z polizgiem jest

3. P F
dusza od minimalnej drogi hamowania bez polizgu.

Zadanie 1.3. (03)

km
W kolejnej prbie samochd, jadcy z prdkoci pocztkow 60 , rozpocz hamowanie
h
z opnieniem takim samym jak poprzednio i po przejechaniu 12 m uderzy w przeszkod.
Oblicz, z jak prdkoci samochd uderzy w przeszkod.

Strona 2 z 18 MFA_1R
 Zadanie 2.
Podczas centralnego sprystego zderzenia gadkiej kuli z tak sam kul spoczywajc
wymieniaj si one prdkociami, tzn. kula uderzajca si zatrzymuje, a uderzona odskakuje
z prdkoci, jak miaa kula uderzajca. Gdy zderzenie jest spryste, ale niecentralne,
zachodzi sytuacja przedstawiona na poniszym rysunku. Zaznaczono dwa kolejne pooenia
kuli K1 (po prawej stronie tu przed zderzeniem, a kula K2 wtedy spoczywaa). Moemy
rozpatrywa ruch kadej z kul jako zoenie ruchu wzdu osi I oraz ruchu wzdu
prostopadej do niej osi II. Ruch wzdu osi I przebiega tak jak w zderzeniu centralnym,
a skadowe prdkoci kadej z kul wzdu osi II nie zmieniaj si podczas zderzenia.
I II

K1 v K1 v

K2

Zadanie 2.1. (02)

Na podanym rysunku roz wektor prdkoci kuli K1 przed zderzeniem na skadowe
wzdu kierunkw I i II. Narysuj lini cig tory ruchu obu kul po zderzeniu.
Zadanie 2.2. (01)
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Aby uzasadni twierdzenie, e podczas zderzenia sprystego niecentralnego skadowe
prdkoci kadej z kul wzdu osi II si nie zmieniaj, wystarczy skorzysta z tego, e
A. speniona jest zasada zachowania pdu.
B. speniona jest zasada zachowania energii kinetycznej.
C. sia wzajemnego oddziaywania kul jest skierowana wzdu osi I.
D. sia wzajemnego oddziaywania kul jest skierowana wzdu osi II.

Nr zadania 1.1. 1.2. 1.3. 2.1. 2.2.

Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 3 2 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 3 z 18
Zadanie 3.
Prostoktn ramk z drutu o wymiarach o
5 cm 10 cm umieszczono w jednorodnym polu
magnetycznym o indukcji 0,2 T prostopadle do
linii pola (patrz rysunek obok).

Zadanie 3.1. (01)

Oblicz strumie indukcji pola magnetycznego przechodzcy przez powierzchni, ktr
obejmuje ramka.

Zadanie 3.2. (01)

Oblicz kt, o jaki naley obrci ramk wok zaznaczonej osi, aby strumie indukcji
pola magnetycznego przechodzcy przez ramk zmala dwukrotnie.

Zadanie 3.3. (01)

W obwodzie ramki umieszczono woltomierz i wprawiono ramk w ruch obrotowy ze sta
prdkoci ktow wok zaznaczonej osi.
Zaznacz waciwe dokoczenie zdania wybrane spord AC oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spord 1.3.
Wskazanie woltomierza bdzie najwiksze podczas przechodzenia ramki przez takie
pooenie, w ktrym linie pola magnetycznego bd tworzyy z paszczyzn ramki kt

strumie pola magnetycznego

A. 0 1. przechodzcy przez ramk jest
najwikszy.

strumie pola magnetycznego

przechodzcy przez ramk jest
B. 45 poniewa wtedy 2.
rwny poowie wartoci
maksymalnej.

szybko zmiany strumienia pola

C. 90 3. magnetycznego przechodzcego
przez ramk jest najwiksza.

Strona 4 z 18 MFA_1R
 Zadanie 4.
Kamie o masie 255 g upuszczono z okna na wysokoci 19,4 m i zmierzono czas spadania.
Zadanie 4.1. (03)
Wyka, e jeeli przyjmiemy model zjawiska, w ktrym na kamie dziaa staa sia oporu
powietrza o wartoci 0,148 N, to obliczony w takim modelu czas spadania t jest zgodny
z pomiarem, w ktrym otrzymano t = 2,05 0,01 s.

Zadanie 4.2. (01)

Zmierzony czas spadania wynosi t = 2,05 0,01 s i jest zgodny z obliczeniami opartymi na
modelu, w ktrym na kamie dziaa staa sia oporu powietrza o wartoci 0,148 N.
W rzeczywistoci sia oporu powietrza dziaajca na ciao zaley jednak od prdkoci ciaa.
Zaznacz waciwe dokoczenie zdania wybrane spord AB oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spord 1.2.
Po przeanalizowaniu podanych informacji mona ustali, e warto siy oporu powietrza
dziaajcej na kamie tu przed jego upadkiem jest

A. mniejsza od 0,148 N, 1. ronie ze wzrostem prdkoci ciaa.

poniewa sia
oporu powietrza
B. wiksza od 0,148 N, 2. maleje ze wzrostem prdkoci ciaa.

Nr zadania 3.1. 3.2. 3.3. 4.1. 4.2.

Wypenia Maks. liczba pkt 1 1 1 3 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 5 z 18
Zadanie 5.
Aby nada kuli pewn prdko i obliczy jej warto, pooono kul (bez prdkoci
pocztkowej) na rwni pochyej, po czym zmierzono dugo rwni s (tj. drog pokonan
przez kul podczas staczania) i czas staczania si kuli t (zob. rysunek). Zakadamy sta
warto przyspieszenia.

Zadanie 5.1. (01)

Wyprowad wzr pozwalajcy obliczy warto kocowej prdkoci kuli, jeli znane s tylko
s i t.

Zadanie 5.2. (02)

Prdko kocow kuli mona te obliczy z zasady zachowania energii, jeeli zmierzymy
pocztkow wysoko h, z ktrej kula zaczyna si toczy. Zamy, e nie ma polizgu ani
strat energii mechanicznej (np. zwizanych z oporem powietrza).
Oce, czy przedstawione poniej wyprowadzenie wzoru na prdko kocow kuli jest
poprawne. Pod proponowanym wyprowadzeniem tego wzoru podkrel waciw
odpowied i podaj jej uzasadnienie.
Zasada zachowania energii wyraa si wzorem = , skd otrzymujemy = 2 .
Powysze wyprowadzenie wzoru na prdko kocow kuli jest (poprawne / niepoprawne).

Uzasadnienie

Zadanie 6.
Na rysunku zaznaczono liter S chwilowe o obrotu
pooenie satelity krcego po orbicie koowej
wok wirujcej Ziemi. Tor ruchu satelity ley
w paszczynie prostopadej do paszczyzny A S
rysunku. paszczyzna
rwnika
Zadanie 6.1. (01) B
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania. D
Rzutem orbity satelity na paszczyzn rysunku jest C
linia
A. B. C. D.

Strona 6 z 18 MFA_1R
 Zadanie 6.2. (01)
Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo
F jeli jest faszywe.

1. Satelita S moe by satelit geostacjonarnym. P F

2. Prdko liniowa satelity na danej orbicie zaley od jego masy. P F

Gdyby satelita kry po orbicie koowej o wikszym promieniu, jego

3. P F
prdko liniowa byaby mniejsza.

Zadanie 7.
Dwie kulki 1 i 2 zawieszono na nitkach zaczepionych w jednym punkcie O (patrz rysunek A).
Kulki naelektryzowano tak, e nitki si rozchyliy (patrz rysunek B). Oba rysunki
przedstawiaj stan rwnowagi.

O O 2

1 2 1
Rysunek A Rysunek B

Na rysunku B narysowano wektor siy cikoci Q dziaajcej na kulk 2.

Zadanie 7.1. (02)
Na rysunku B dorysuj i opisz pozostae siy dziaajce na kulk 2. Zachowaj waciwe
proporcje dugoci wektorw.
Zadanie 7.2. (01)
Masy kulek oznaczono odpowiednio jako m1 i m2.
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Na podstawie rysunku mona stwierdzi, e
A. m1 > m2, a adunki kulek s jednoimienne.
B. m1 > m2, a adunki kulek s rnoimienne.
C. m1 = m2, a adunki kulek s jednoimienne.
D. m1 = m2, a adunki kulek s rnoimienne.

Nr zadania 5.1. 5.2. 6.1. 6.2. 7.1. 7.2.

Wypenia Maks. liczba pkt 1 2 1 1 2 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 7 z 18
Zadanie 8. (02)
Przeszkod P owietlono jednoczenie dwoma punktowymi rdami wiata (znajdujcymi
si po lewej stronie przeszkody) i uzyskano na ekranie obraz zob. rysunek.
Wyznacz konstrukcyjnie pooenie obu rde wiata.

brak cienia

pcie

P cie

pcie

brak cienia

Zadanie 9.

Zadanie 9.1. (02)

W szklanej rurce o ksztacie litery U, ktrej przekrj jest jednakowy 8 cm
w obu ramionach, znajduje si woda. Przyjmij, e poziome
powierzchnie cieczy s paskie (pomi tzw. menisk). Grny koniec
rurki ley na wysokoci 8 cm nad powierzchni wody patrz rysunek.
Oblicz maksymaln wysoko supka oleju, ktry mona wla do
jednego z ramion rurki (tak aby poziom oleju pokrywa si z jej
grnym kocem).
g g
Przyjmij gsto wody rwn 1,00 , a gsto oleju rwn 0,82 .
cm3 cm3

Strona 8 z 18 MFA_1R
 Zadanie 9.2. (01)
Do naczy poczonych o ksztacie litery U wlano ciecz 3, a nastpnie
do ramion rurki dolano ciecze 1 i 2 tak, e grny poziom cieczy 1 i 2 by
jednakowy (zob. rysunek). Ciecze nie mieszaj si ze sob, a ich 2
gstoci 1 , 2 i 3 s rne. Ciecze rozmieciy si tak, jak
1
przedstawiono na rysunku. 3
Zaznacz poprawn relacj midzy gstociami cieczy.
Pomi efekty, jakie mog by zwizane z napiciem powierzchniowym.
A. 1 > 3 > 2 B. 3 > 2 > 1
C. 2 > 1 > 3 D. 3 > 1 > 2

Zadanie 10. (04)

Rozgrzana stalowa kulka o promieniu 2 cm i masie 260 g, pooona na poziomej tafli lodu
o temperaturze 0 C i gruboci 3 cm, roztopia ld w miejscu zetknicia i przesza na drug
stron tafli.
Oszacuj minimaln pocztkow temperatur kulki, dla ktrej byo to moliwe.
J
W obliczeniach przyjmij ciepo waciwe stali rwne 460 , ciepo topnienia lodu rwne
kgK
J g
335 000 oraz gsto lodu wynoszc 0,9 .
kg cm

Nr zadania 8. 9.1. 9.2. 10.

Wypenia Maks. liczba pkt 2 2 1 4
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 9 z 18
Zadanie 11.
Interferometr to bardzo precyzyjne urzdzenie, ktre wykorzystuje efekt interferencji wiata
do mierzenia odlegoci z dokadnoci rzdu pojedynczej dugoci fali. Promie odniesienia
oraz promie pomiarowy przebiegaj rne drogi w przestrzeni: jeden drog S-P-Z1-P-E,
a drugi drog S-P-Z2-P-E (patrz rysunek poniej). Obydwa promienie interferuj ze sob,
a odczytanie rozkadu prkw interferencyjnych pozwala okreli rnic drg przebytych
przez te promienie.
Michelson zmierzy dugo wzorca metra przechowywanego w Paryu i wyrazi j liczb
dugoci fali monochromatycznego wiata lampy kadmowej. Pokaza on, e wzorzec metra
jest rwnowany 1 553 163,5 dugoci fali tego wiata. Za to osignicie otrzyma w 1907
roku Nagrod Nobla.

Z2 Interferometr Michelsona:
S rdo wiata
Z1
P P pytka pprzepuszczalna
(przepuszczajca cz wiata,
S a cz odbijajca)
Z1, Z2 zwierciada
E ekran do obserwacji obrazu
interferencyjnego
E

Zadanie 11.1. (02)

Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo
F jeli jest faszywe.

1. Zmiana dugoci fali wiata nie wpywa na obraz interferencyjny. P F

Jedn z cech obrazu interferencyjnego jest obecno jasnych i ciemnych

2. P F
prkw.

3. Obraz interferencyjny na ekranie si zmieni, jeeli odsuniemy zwierciado Z2. P F

4. Obraz interferencyjny na ekranie si zmieni, jeeli odsuniemy rdo S. P F

Zadanie 11.2. (02)

Oblicz czstotliwo fali wiata, ktrego Michelson uy do pomiarw.

Strona 10 z 18 MFA_1R
 Zadanie 12.
Uczniowie uyli soczewki skupiajcej i otrzymali na ekranie ostry obraz wieczki. Gdy
dostawili do soczewki skupiajcej drug soczewk, to aby przy niezmienionym pooeniu
wieczki jej obraz na ekranie by nadal ostry, musieli odsun ekran od ukadu soczewek.
Zadanie 12.1. (02)
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania wybierz wszystkie moliwoci.
Soczewka, ktr dostawili uczniowie, bya
1. 2. 3. 4. 5.
A. skupiajca
i moga mie
ksztat
B. rozpraszajca

Zadanie 12.2. (01)

Zaznacz poprawne zdanie.
A. W wyniku dostawienia soczewki i odsunicia ekranu wielko obrazu na ekranie si
zwikszya.
B. W wyniku dostawienia soczewki i odsunicia ekranu wielko obrazu na ekranie si
zmniejszya.
C. Nie mona rozstrzygn, czy w wyniku dostawienia soczewki i odsunicia ekranu
wielko obrazu na ekranie si zwikszya czy zmniejszya, gdy zaley to od wyboru
ksztatu soczewki.
D. Nawet jeeli znany jest ksztat soczewki, nie mona rozstrzygn, czy w wyniku
dostawienia soczewki i odsunicia ekranu wielko obrazu na ekranie si zwikszya czy
zmniejszya.
Zadanie 13. (01)
Na poniszych rysunkach kropk zaznaczono trzy rne osie prostopade do paszczyzny
rysunku, wok ktrych moe si obraca spinacz biurowy.

A. B. C.
Zaznacz rysunek, na ktrym spinacz ma najwikszy moment bezwadnoci wzgldem
danej osi.

Nr zadania 11.1. 11.2. 12.1. 12.2. 13.

Wypenia Maks. liczba pkt 2 2 2 1 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 11 z 18
Zadanie 14.

Zadanie 14.1. (02)

Na rysunku poniej zaznaczono bieguny magnetyczne zwojnicy, gdy pynie przez ni prd
(tzn. na zewntrz zwojnicy pole jest takie, jak pole magnesu o zaznaczonych biegunach).
Wewntrz zwojnicy umieszczono igiek magnetyczn, a inn igiek na zewntrz.

N S

Zaznacz kierunek prdu w zwojach i zamaluj pnocne bieguny obu igieek

magnetycznych. Pomi wpyw innych pl magnetycznych (np. ziemskiego).
Informacja do zada 14.214.4
Uczniowie postanowili wyznaczy warto poziomej skadowej indukcji ziemskiego pola
magnetycznego. Posuyli si zwojnic o dugoci 5 cm i rednicy 10 cm, skadajc si ze
100 zwojw. Wewntrz zwojnicy umiecili kartonow wkadk, na ktrej mogli ustawia
igiek magnetyczn.
Po umieszczeniu igieki wewntrz zwojnicy uczniowie wybrali takie natenie prdu
pyncego przez zwojnic oraz tak ustawili zwojnic, aby mona byo ustawi igiek
w rwnowadze w dowolnym pooeniu poniewa ziemskie pole magnetyczne zostao
zrwnowaone przez pole magnetyczne zwojnicy (indukcja pola wewntrz zwojnicy bya
rwna 0). Natenie prdu miao wtedy warto 13 mA.
Zadanie 14.2. (02)
Oszacuj wynikajc z pomiarw warto skadowej poziomej indukcji ziemskiego pola
magnetycznego.

Strona 12 z 18 MFA_1R
 Zadanie 14.3. (01)
Warto skadowej poziomej indukcji ziemskiego pola magnetycznego, otrzymana
w opisanym dowiadczeniu, okazaa si niedokadna. Podaj moliw przyczyn tej
niedokadnoci.
Przyjmij, e wszystkie pomiary zostay wykonane starannie i z uyciem bardzo precyzyjnych
przyrzdw, igieka zostaa dobrze wykonana, a wszelkie inne rda pola zostay
wykluczone.

Zadanie 14.4. (01)

W rzeczywistoci niepewno wyznaczenia wartoci indukcji pola magnetycznego pochodzi
rwnie z niepewnoci pomiaru natenia prdu . Niepewno pomiaru natenia prdu
w opisanym dowiadczeniu wynosia 1 mA.
Oblicz wynikajc std niepewno wzgldn obliczonej wartoci indukcji pola
magnetycznego zwojnicy.

Zadanie 14.5. (01)

Zaznacz waciwe dokoczenie zdania wybrane spord AC oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spord 1.3.
Jeeli z izolowanego drutu wykonamy dug zwojnic, ciasno nawijajc zwoje drutu obok
siebie, to po jej rwnomiernym rozcigniciu o 1/3 dugoci, przy tym samym nateniu
prdu, pole magnetyczne wewntrz duszej zwojnicy bdzie
sabsze ni
A. 1. natenie prdu si nie zmienio.
w krtszej,
takie samo jak
B. poniewa 2. liczba zwojw si nie zmienia.
w krtszej,
silniejsze ni dusza zwojnica ma mniejsz gsto nawinicia
C. 3.
w krtszej, zwojw.

Nr zadania 14.1. 14.2. 14.3. 14.4. 14.5.

Wypenia Maks. liczba pkt 2 2 1 1 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 13 z 18
Zadanie 15. (02)
Poniej przedstawiono wykres pokazujcy, jak zmienia si stopie naadowania baterii
o pojemnoci 1200 mAh zastosowanej w smartfonie (telefonie komrkowym) podczas jego
uytkowania w cigu jednej doby. Podana warto pojemnoci 1200 mAh oznacza, e od
penego naadowania (100%) do penego rozadowania (0%) w obwodzie doczonym do
baterii przepywa taki sam adunek jak w cigu godziny, gdy natenie prdu jest stae
i wynosi 1200 mA.
stopie naadowania
100%

80%

60%

40%

20%

0%
0 6 12 18 24 t, h
Oszacuj maksymalne natenie prdu pobieranego z baterii w przedstawionym
przedziale czasu.

Zadanie 16.
Jdro izotopu radu 224Ra ulega rozpadowi alfa z czasem poowicznego zaniku okoo 3,7 dnia,
zgodnie ze schematem:
224
Ra 220Rn + 4He
Suma mas jdra radonu i jdra helu jest o 0,0062 u mniejsza od masy jdra radu, gdzie u jest
jednostk masy atomowej.

Strona 14 z 18 MFA_1R
 Zadanie 16.1. (01)
Powstae w wyniku rozpadu jdra radonu i helu oddziauj na siebie siami elektrycznymi.
Zamy, e s to jedyne siy, ktre dziaaj na te jdra.
Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo
F jeli jest faszywe.
Podczas oddalania si jder radonu i helu od siebie, w ukadzie odniesienia, w ktrym przed
rozpadem jdro radu spoczywao,

1. warto si odpychania elektrycznego maleje. P F

2. warto prdkoci kadego jdra ronie. P F
3. cakowity pd obu jder jest stay. P F

Zadanie 16.2. (02)

Udowodnij, e w ukadzie odniesienia, w ktrym jdro radu spoczywao, stosunek
energii kinetycznej uzyskanej przez jdro helu 4He do energii kinetycznej uzyskanej
przez jdro radonu jest rwny okoo 55.

Zadanie 16.3. (02)

Prbk zawierajc izotop 224Ra zbadano po upywie 13 dni od dostarczenia do laboratorium
i ustalono, e po tym czasie prbka zawieraa 0,75 mg tego izotopu.
Oszacuj mas tego izotopu w chwili dostarczenia do laboratorium.

Nr zadania 15. 16.1. 16.2. 16.3.

Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 2 2
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 15 z 18
Zadanie 17.
Historia zaczyna si od pewnego do modego, bo ledwie dobiegajcego czterdziestki pana.
W 1916 roku w swojej pracy naukowej zasugerowa on istnienie zjawiska nowego typu.
Elektron w atomie moe przebywa w stanie podstawowym, o najniszej energii, lub
w ktrym ze wzbudzonych. Obliczenia wskazyway, e jeli elektron jest w stanie
wzbudzonym, a na atom padnie kwant promieniowania o energii odpowiadajcej rnicy
midzy poziomem wzbudzonym a niszym, wwczas elektron przejdzie do stanu niszego,
emitujc kwant promieniowania identyczny z padajcym. Na wejciu mamy wic jeden
foton, a na wyjciu ju dwa, o tej samej energii, fazie i polaryzacji, poruszajce si w tym
samym kierunku. Nowe zjawisko jest zatem naturaln metod powielania fotonw.
Wspczeni ocenili odkrycie jako mao przydatne, przecie atomy najczciej przebywaj
w stanie podstawowym! Inwersja obsadze, czyli sytuacja, gdy w ukadzie fizycznym mamy
wicej atomw wzbudzonych ni w stanie podstawowym, wydawaa si skrajnie mao
prawdopodobna. Sceptyczne przyjcie nie miao specjalnego wpywu na samopoczucie
odkrywcy, bo ten by ju wiatu doskonale znany z innych powodw. Zapewne dlatego dzi
tak niewielu pamita, e opisane zjawisko, czyli emisj wymuszon, odkry Albert Einstein.
Na podstawie: Jarosaw Chrostowski, Era posusznych fotonw, Wiedza i ycie nr 6, 2010.

Zadanie 17.1. (01)

Pewien fizyk twierdzi, e gdy na atom w stanie wzbudzonym pada kwant promieniowania
o energii odpowiadajcej rnicy midzy tym stanem a niszym (jak w opisanym zjawisku),
to niekiedy przejciu elektronu do stanu niszego towarzyszy emisja dwch kwantw
promieniowania identycznych z padajcym czyli z jednego kwantu powstaj trzy
jednakowe kwanty.
Spord poniszych zda wybierz jedno, ktre prawidowo ocenia i uzasadnia, czy to, co
twierdzi fizyk, jest moliwe.
A. Jest to moliwe, ale wymaga bardzo starannego dopasowania energii kwantu do rnicy
energii stanw atomu.
B. Jest to niemoliwe, gdy zabrania tego zasada zachowania pdu.
C. Jest to niemoliwe, gdy zabrania tego zasada zachowania energii.
D. Jest to niemoliwe, gdy zabrania tego zasada zachowania adunku.
Zadanie 17.2. (01)
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Wizk wiata, skadajc si z fotonw o jednakowej energii, fazie, polaryzacji i kierunku
ruchu, mona wytworzy w
A. spektroskopie.
B. laserze.
C. mikroskopie.
D. fotokomrce.

Strona 16 z 18 MFA_1R
 Zadanie 17.3. (01)
Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo
F jeli jest faszywe.

Wszystkie fotony emitowane przez atom podczas przej elektronw ze

1. P F
stanw wzbudzonych do stanu podstawowego maj jednakowe energie.

2. Osignicie stanu inwersji obsadze wymaga dostarczenia energii. P F

Atom moe absorbowa fotony tylko o energii zblionej do energii

3. P F
fotonw, ktre moe emitowa.

Zadanie 17.4. (01)

W pewnym modelu opisujcym atom wodoru zakada si, e elektron porusza si po okrgu,
w ktrego rodku znajduje si jdro atomu wodoru.
Uzupenij ponisze zdanie.
Zgodnie z tym modelem atomu wodoru, elektron porusza si po okrgu pod dziaaniem
siy .................................................., ktra peni funkcj siy dorodkowej.

Zadanie 17.5. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania wybrane spord podanych w nawiasach.
Dla elektronu w atomie suma energii kinetycznej i energii oddziaywania z jdrem jest
(dodatnia / ujemna).
Energia elektronu w atomie (moe mie tylko warto nalec do pewnego cile
okrelonego zbioru / moe by dowolna).

Nr zadania 17.1. 17.2. 17.3. 17.4. 17.5.

Wypenia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

MFA_1R Strona 17 z 18
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

Strona 18 z 18 MFA_1R