You are on page 1of 15

Wprowadzenie

Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Wykad 2
- Wzrost w perspektywie historycznej -

Maciej Bukowski

Katedra Ekonomii I SGH

18 padziernika 2010

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Lektury

1 Ksiki do ktrych warto sign w zwizku z tym tematem to:


David Landes Bogactwo i ndza narodw
Jared Diamond Strzelby, zarazki, maszyny
David N. Weil Economic Growth
Jared Diamond Upadek - dlaczego niektre spoeczestwa upady, a
innym si udao

2 Oraz last but not least: Angus Maddison Contours of the World
Economy 1-2030 AD

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Wzrost i technologie 1/2


1 Model Solowa-Swana przewiduje, e w dugim okresie jedynym
rdem wzrostu jest postp techniczny

rdo: Sid Meyers Civilization V

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

W konsekwencji rnice w rozwoju s relatywnie nowe

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Dlaczego wzrost gospodarczy rozpocz si tak niedawno?


1 Przez wiksz cz historii innowacje technologiczne wprowadzane
byy rzadko i powoli si rozprzestrzeniay
Rewolucja neolityczna (yzny pksiyc, Nowa Gwinea, Chiny,
Mezoameryka)- udomowienie rolin i zwierzt (od ok. 9-10tys lat
temu)
Koo (basen Morza Czarnego) - lepszy, wydajniejszy transport (ok
5500 lat temu)
Pismo (yzny pksiyc, Mezopotamia) - pierwsze cywilizacje (ok
5000 lat temu)
Wytop brzu (yzny pksiyc, Chiny) - zwikszenie jakoci narzdzi
(ok. 5000 lat temu)
Wytop elaza (yzny pksiyc, Hetyci) - zwikszenie jakoci
narzdzi (ok. 3000 lat temu)
Chomto (obszar Chin) - zwikszenie wydajnoci pracy ludzkiej (ok.
2000 lat temu)
2 W rezultacie wzrost gospodarczy by niewielki, a co gorsza jego
owoce konsumowa niemal w caoci przyrost populacji (tzw.
puapka malthuzjaska)
Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju
Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Dlaczego Europa?

1 Kluczowe dla przyspieszenia wzrostu gospodarczego byy innowacje


generujce inne innowacje

Mechanizacja (Europa)- pierwsze zegary, wytwarzanie


standaryzowanych narzdzi (ok. 1200 AD)
Ruchoma czcionka (Europa, Niemcy) - spadek kosztw wymiany
wiedzy (ok 1453 AD)
Kapitalizm (Europa, Wochy) - nakierowanie na zysk i szereg
innowacji organizacyjnych takich jak spka czy bank (ok. 1500 AD)
Indywidualizm (Europa, Anglia, Holandia) - nakierowanie na
jednostkowy sukces (ok. 1600 AD)
Uniwersytet i racjonalno (Europa) - wytworzenie si
krytyczno-empirycznej metody naukowej (midzy 1100-1600 AD)
2 Ich skutkiem byo powstanie w Europie masy krytycznej dla
tworzenia, a co waniejsze udoskonalania i upowszechniania
innowacji - powstanie rodowiska, ktrego brakowao w innych
czciach wiata.

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Co si stao w Anglii?
1 Przeom przyniosy XVIII i XIXwiek, kiedy w Europie pojawiy si i
rozpowszechniy kluczowe wynalazki:
Silnik parowy (Anglia, Europa, USA)- znaczne zwikszenie
wydajnoci pracy (1768AD)
Maszyna tkacka (Anglia, Francja, Europa, USA) - znaczne
zwikszenie wydajnoci pracy (midzy 1750 a 1800AD)
Kolej i statki parowe (Anglia, Europa, USA) - znaczny spadek
kosztw transportu (ok. 1820 AD)
Powszechne szkolnictwo (Francja, Anglia, Europa, USA) -
podniesienie kapitau ludzkiego w skali kraju (od 1800 AD)
Nowoczesna nauka (Anglia, Francja, Niemcy, Europa, USA) -
tworzenie odkry na przyszo dla techniki (od 1600 AD)
Fabryka wynalazkw (USA, Europa) - nakierowanie na systematyczne
innowacje w technice (ok. 1880 AD)
Masowa produkcja (USA, Europa) - znaczny wzrost wydajnoci
(1908 AD)

2 W rezultacie tego procesu Europa (zwaszcza Anglia) i USA


znacznie wyprzedziy pozostae regiony wiata.
Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju
Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Europa wierzya w handel

1 Handel sam w sobie nie tworzy bogactwa - pozwala jednak na


wytworzenie si klasy kupieckiej/buruazji i akumulacj kapitau w
rkach innych ni panowie ziemscy

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

A Anglia jeszcze bardziej

1 To wanie na handlu i potdze morskiej moliwe byo


przeksztacenie biednej Anglii w wiatowe mocarstwo

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Dlaczego nie Chiny?

1 Chiny historycznie rzecz biorc miay od pnej staroytnoci


niewielk przewag technologiczn nad Europ wczeniej wynajdujc
(lub adaptujc) takie wynalazki jak

Papier
Proch strzelniczy
Ruchoma czcionka
Zegar wodny
Strzemi
Chomto

2 Nie ustpoway te Europie (a w pewnych okresach takich jak


wczesne redniowiecze) nawet j przewyszay pod wzgldem
redniej jakoci rzemiosa
3 Mimo to, to nie Chiny ale Europa zdominowaa wiat po roku 1650 -
dlaczego?

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Ronice midzy Europ a Chinami w roku 1500


1 W Europie istniao wiele pastw, a w Chinach wadza bya
scentralizowana - wadcy rywalizowali ze sob, a bdy
krtkowzrocznoci jednego z nich nie musiay wyeliminowa
wynalazku
Przykad 1: Galileusz puka do wielu wadcw a znalaz sponsora
swoich bada we florenckich Medyceuszach.
2 W Europie od 16 wieku rozpowszechnia si i zawsze w jakim
pastwie bya ywa idea indywidualizmu - w Chinach dominowa
konfucjanizm nakierowany na harmonie i interes pastwa jako caoci
Przykad 2: Vasco da Gama, Krzysztof Kolumb, Francis Drake i inni
eglarze pywali przede wszystkim dla wasnego zysku i wasnej
kariery. W Chinach wielka flota z 1453 roku zostaa zniszczona gdy
w przekonaniu dworu: rdem bogactwa nie jest handel tylko
rolnictwo

3 Tylko w Europie wyksztacia si krytyczno - racjonalna metoda


naukowa (Kopernik, Galileusz, Kepler, Kartezjusz, Newton...) ktra
okazaa si niezwykle skuteczna w analizie rzeczywistoci.
Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju
Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

W obliczu sukcesw Anglii

1 W poowie XIX wieku, kiedy europejskie imperia kolonialne (z Angli


na czele) efektywnie objy cay wiat, sukces modelu zachodnio
europejskiego stawa si oczywisty

2 Wywoao to silne prdy modernizacyjne w pierwszym rzdzie w


samej Europie (wschodnie i pnocne peryferia), a w drugim w
czci jej kolonii (gwnie amerykaskich - Argentyna i wczeniej
USA, Kanada).

3 Z krajw pozaeuropejskich o rodowodzie niekolonialnym wikszo


trwaa w stagnacji ukryta za parawanem izolacji (cesarskie Chiny,
osmaska Turcja). Jedynie Japonia ok. roku 1860 wraz z obaleniem
szogunatu i pocztkiem tzw. epoki Meji (restauracj), wkroczya na
ciek modernizacji.

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Droga Japonii 1/3

1 Japonia dysponowaa podobnym do Europy zasobem kapitau


ludzkiego

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Droga Japonii 2/3

1 Nie majc duo kapitau Japoczycy pracowali

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju


Wprowadzenie
Wzrost gospodarczy - perspektywa historyczna

Droga Japonii 3/3

1 Ale to akumulacja kapitau w maszynach i urzdzeniach stana u


rde sukcesu Japonii w XXw

rdo: Maddison 2005

Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju

You might also like