SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

ZARZDZANIE PRZEDSIWZICIAMI
- WCHANIANIE WIEDZY I DOWIADCZE.
- artyku dyskusyjny -

W artykule podjto prb uporzdkowania kilku zasadniczych kwestii, ktrych znaczenie

wydaje si istotne dla teorii i praktyki zarzdzania przedsiwziciami. Artyku prezentuje
punkt widzenia autora i jako taki moe sta si podstaw dyskusji. Jest to tym bardziej
uzasadnione, e dyskusja taka toczy si ju w skali wiatowej i z pewnoci odczujemy jej
efekty w najbliszej przyszoci. W niniejszym arykule wiedz potraktowano, jako rodzaj
informacji napywajcej wielotorowo i zaprezentowano ide zarzdzania przez projekty.

Wiedza i jej rosnce zasoby

Od czasu kiedy wydzielone przedsiwzicia stay si przedmiotem zainteresowania
teoretykw i praktykw zarzdzania ronie obszar stosownej wiedzy szczegowej. Przyrost
ten jest w ostatnich latach niezwykle intensywny o czym moe wiadczy rosnca liczba
ksiek, czasopism i publikacji internetowych na powyszy temat. Jeli nawet wtpi - czy
ilo publikacji faktycznie stanowi synonim przyrostu wiedzy (z uwagi na nieuniknione
powtrzenia) to i tak trzeba stwierdzi, e zasoby wiedzy specjalistycznej rosn bez
porwnania szybciej ni moliwo jej przyswojenia. Jest to wystarczajcy powd aby
zastanowi si nad reguami selekcji, przetwarzania i wchaniania tej wiedzy nie
wspominajc o jej wsptworzeniu i wzbogacaniu, co jest ju zagadnieniem bardziej
zoonym a poza tym wymagajcym uporzdkowania zagadnie podstawowych. Mwic
o wchanianiu wiedzy naley mie tutaj na myli uczenie si osb jak i caych organizacji.

Sowa, jako rodki porozumienia

Do zagadnie podstawowych naley z pewnoci ustalenie zakresu poj a wic
terminologii. Mwic o terminologii, to znaczy o sownictwie danej dziedziny wiedzy
naley mie tutaj na uwadze terminologi w zakresie zarzdzania projektami
(przedsiwziciami) jako czci wiedzy o zarzdzania w oglnoci. Mimo i wiedza
o zarzdzaniu projektami nie jest zbyt wiekowa to ju mwi si metodach tradycyjnych
a nowe pojcia pojawiaj si nieprzerwanie. Proces ten ma charakter globalny i w takiej te
skali podejmowane s prby uporzdkowania tego procesu. Naley zauway, e
zdecydowanie najwaniejszym pojciem jest tutaj sam projekt (przedsiwzicie), jako

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 1

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

podstawa istnienia odrbnej dziedziny wiedzy. Rne orodki i rni autorzy proponuj
rne definicje tego pojcia, co samo w sobie nie jest nieprawidowe i moe by w pewnych
sytuacjach uprawnione z uwagi na dalsze poczynania poznawcze autora definicji. Jeli
jednak wzi pod uwag globalny charakter wiedzy i ch jej praktycznego zunifikowania
w skali wiatowej nie mona przej obojtnie wobec niejednoznacznoci pojcia projekt.
Ilustracj tego niech bd ponisze definicje rnego pochodzenia (tabela).

rda odrbnoci wiedzy

Przyczyn powstania odrbnej dziedziny zarzdzania przedsiwziciami byo spostrzeenie
wyjtkowego charakteru zjawiska jakim s przedsiwzicia, na tle ogu dziaa bdcych
przedmiotem zainteresowania nauk o zarzdzaniu (ktre skupiay swoj uwag na
organizacjach w oglnoci a na przedsibiorstwach w szczglnoci). Miao to miejsce w
okresie podejmowania wielkich przedsiwzi inynieryjno-technicznych, ktre uzasadniay
potrzeb indywidualnego podejcia. Dzi jednak wiedza w tej dziedzinie poddawana jest
prbom unifikacji aby mona byo j wykorzystywa powszechnie i powstaj przy tej okazji
wtpliwoci interpreatcyjne wymagajce wyjanienia. Wyjanienie powstajcych
wtpliwoci jest niezbdnym warunkiem uznania zarzdzania przedsiwziciami jako
fragmentu wiedzy naukowej, ktra bdc czci wiedzy o zarzdzaniu nie bdzie z ni
sprzeczna. Spjno caej wiedzy wymaga aby szczegowo okreli zakres i przedmiot
zainteresowa dziedziny zarzdzania przedsiwziciami na tle caej wiedzy o zarzdzaniu.

Przedsiwzicie i przedsibiorstwo
Chcc wskaza rda odrbnoci przedsiwzi naley w pierwszym rzdzie podkreli
cech jednorazowoci dziaa, ktra wynika poniekd ze znaczenia sowa przedsiwzi
(przedsiwzicie), w odrnieniu od znaczenia sowa przedsibra (przedsibiorstwo), ktre
akcentuje raczej niejednorazowy charakter dziaa. W jzyku angielskim taka rnica nie
jest widoczna ale w celu rozrnienia obu przejaww aktywnoci ludzkiej mona
zastosowa okrelenia corporation (i odpowiednio corporate management) oraz project
(i odpowiednio project management). Bezporednia analiza znaczenia tych sw nie daje
takiego poytku, jak to ma miejsce w jzyku polskim ale rozrnienie faktycznego
znaczenia obu poj jest take bardzo przejrzyste. Przy czym korporacja (corporation) jest
synonimem staoci [Skov] w odrnieniu do spki a zwaszcza projektu. Powysze
zrwnanie sw przedsibiorstwo i korporacja poczynione przez autora niniejszego artykuu
nie jest oczywicie uprawnione w caej rozcigoci, zwaszcza e korporacja ma swoje
cise znaczenie prawne a ponadto nie jest ono powszechnie spotykane (poza USA [Skov])
ale jak si okae powysze rozrnienie moe sta si podstaw dwch definicji.

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 2

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

definicja oryginalna rdo tumaczenie proponowane

przedsiwzicia (projektu) (autorstwo) (Tomasz Wiatr, Pozna 2000)
A systematic process for achieving a Kompozycja z rnych rde Pewien systematyczny proces majcy na
distinct objective. The 'system' wg. Maxa Widemana. celu osignicie jakiego wyranego celu.
consists of a period of planning Poz. D03426 wg. [Wideman] Ten system skada si z fazy planowania
followed by a period of 'doing', and poprzedzajcej okres wykonywania i jest
this system is repeated at every level powtarzony na kadym poziomie
of detail. These two 'periods' are the szczegowoci. Te dwie fazy s
genesis of the project life cycle. rdem cyklu ycia projektu. Zarzdzanie
Project management is the process projektami jest procesem zarzdzania
of managing the project process. przebiegiem projektu.
A process for conducting work that Kompozycja z rnych rde Pewien proces dla wykonania pracy, ktra
produces a new product of one sort wg. Maxa Widemana. tworzy jaki nowy produkt takiego czy
or another. Poz. D01342 wg. [Wideman] innego rodzaju.
A novel undertaking or systematic Kompozycja z rnych rde Pewne nowatorskie przedsiwzicie lub
process to create a new product or wg. Maxa Widemana. systematyczny proces majcy na celu
service the delivery of which signals Poz. D01353 wg. [Wideman] wprowadzenie nowego produktu lub
completion. Projects are typically usugi, ktrych dostarczenie sygnalizuje
constrained by limited resources. ukoczenie [tego przedsiwzicia lub
procesu]. Projekty s ograniczone przez
skoczone (ograniczone) zasoby.
A process or undertaking that R. Max Wideman, Cost Pewien proces lub przedsiwzicie
encompasses an entire set of Control of Capital Projects. obejmujce jaki niepodzielny zestaw
activities having a definable starting BiTech Publishers Ltd, czynnoci i dajcy si okreli moment
point and well defined objectives the Richmond, BC, Canada, rozpoczcia oraz dobrze zdefiniowane
delivery of which signal the 1995. cele, ktrych osignicie sygnalizuje
completion of the project. Projects Poz. D01343 wg. [Wideman] ukoczenie tego przedsiwzicia. Projekty
are usually required to be bywaj zwykle realizowane przy
accomplished within limited ograniczonych rodkach.
resources.
A unique venture with a beginning Sunny Baker & Kim Baker, Pewne unikalne zamierzenie z okrelonym
and an end, undertaken by people to On Time/On Budget, pocztkiem i kocem, przedsiwzite przez
meet established goals within Prentice Hall, Englewood ludzi dla spenienia ustanowionych celw
defined constraints of time, Cliffs, NJ, 1992. w granicach zdefiniowanych ogranicze
resources, and quality. Poz. D01346 wg. [Wideman] czasu, rodkw i jakoci.
A unique, novel and transient R. Turner Interpretacja wg. Pewne unikalne, nowatorskie
endeavor undertaken to achieve Gower Handbook of Project i przemijajce zamierzenie przedsiwzite
novel objectives and involving Management. 3rd. Edn, Ch. w celu osignicia nowatorskich celw,
considerable risk and uncertainty 1. Poz. D02619 wg. zwizane ze znacznym ryzykiem
[Wideman]. i nieokrelonoci.
Any undertaking that has a defined D. I. Cleland, Field Guide to Pewne zamierzenie, ktre ma
objective, a cost parameter, and a Project Management. Van zdefiniowany cel, parametr kosztowy
time element for its development. A Nostrand Reinhold, 1998. i odcinek czasu dla jego wykonania. Grupa
cluster of activities that are pulled Poz. D01351 wg. [Wideman] czynnoci, ktre s zespolone w celu
together to deliver something of dostarczenia pewnej wartoci dla klienta.
value to a customer.
Any temporary, organized effort that Project Management Memory Pewien tymczasowy, zorganizowany
creates a one-time product, service, Jogger, GOAL/QPC, 1997 wysiek, ktry tworzy jaki jednorazowy
process, or plan. MartinTate. Poz. D01350 wg. product, usug, proces lub plan.
[Wideman]
A temporary endeavor undertaken to A Guide to the Project Pewne tymczasowe zamierzenie
create a unique product or service. Management Body of przedsiwzite dla stworzenia unikalnego
Knowledge. PMI Standards produktu lub usugi.
Committee, 1986.
An organized undertaking, limited in Nordic Project Management Pewne zorganizowane przedsiwzicie dla
time to achieve specific objectives. Terminology, NORDNET, osignicia okrelonych celw ograniczone
Reistad Offset, Oslo, 1985. w czasie.
Poz. D01349 wg. [Wideman]

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 3

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

A one-time effort to accomplish an
explicit objective by a specific time.
Each project is unique although
similar projects may exist. Like the
individual activity, the project has a
distinguishable start and finish and a
time frame for completion. Each
activity in the project will be
monitored and controlled to
determine its impact on other
activities and projects
Any undertaking with a defined
starting point and defined objectives
by which completion is identified. In
practice most projects depend on
finite or limited resources by which
the objectives are to be accom-
plished
Projects typically are one-time
efforts dedicated to the delivery of a
product which is, in some aspects, of
a unique nature. Considerable skills
and experience are required to
identify potential problems and
risks, to plan activities, time, people,
equipment, material and money
required
A temporary management
environment which is created in
order to achieve a particular business
objective through the control and co-
ordination of logistical and technical
resources.
Unique set of co-ordinated activities,
with definite starting and finishing
points, undertaken by an individual
or organisation to meet specific
objectives within defined time, cost
and performance parameters. (See
also BS ISO 10006.)
Alternative definition: An endeavour
in which human, material and
financial resources are organised in a
novel way to deliver a unique scope
of work of given specification, often
within constraints of cost and time,
and to achieve beneficial change
defined by quantitative and
qualitative objectives
uwaga: w tych przypadkach kiedy w powyszej tabeli podano kod alfanumeryczny, np. D01353 oznacza on symbol wedug sownika:
Wideman Comparative Glossary of Common Project Management Terms V2.0 is copyright by R. Max Wideman and PMForum,
February, 1999 and January 2000, ktry by rdem niektrych przytoczonych definicji wybranych jako podstawa do bada i porwna.
PM Software Terminology:
DaveWagner(dave@nis.com)
, National Information
Systems, Inc. and Gil
Howard, iTECH Consulting
Group Ltd . czynno, tak i projekt ma rozpoznawalny
(ghoward@globalnet.co.uk/).
Poz. D03604 wg. [Wideman]
Rni autorzy cytowani w
Project Management Body
of Knowledge Glossary of
Terms. PMI Wydanie 1987.
Poz. D01352 wg. [Wideman]
A. R. Probst i J. Wolitzer.,
Project management and
expert systems. Project
Management, Vol 6, No 1,
February 1988.
Projectnet Glossary, April
1997.
Wg.www.projectnet.co.uk/p
m/pmwhat2.htm
Syllabus for the APMP
Examination. APM, Second
Edition 2000.
Wg.
www.apm.org.uk/copyright/
agreement.htm
Syllabus for the APMP
Examination. APM, Second
Edition 2000.
Wg.:
www.apm.org.uk/copyright/
agreement.htm
Pewien jednorazowy wysiek dla realizacji
pewnego jasno postawionego celu w
okrelonym czasie. Kady projekt jest
unikalny chocia mog istnie projekty
podobne. Podobnie jak pojedyncza
pocztek i koniec oraz okres realizacji.
Kada czynno w projekcie jest
kontrolowana i kierowana w celu ustalenia
jej wpywu na inne czynnoci i projekty.
Pewne przedsiwzicie o cile
okrelonym pocztku i celach, ktrych
osignicie wyznacza zakoczenie. W
praktyce wikszo projektw zaley od
skoczonych lub ograniczonych zasobw,
przy pomocy ktrych cele s realizowane.
Projekty s jednorazowym wysikiem
skierowanym na dostarczenie produktu,
ktry jest pod wieloma wzgldami
wyjtkowej natury. Potrzebne s spore
umiejtnoci i dowiadczenie do wykrycia
potencjalnych problemw i ryzyk aby
zaplanowa dziaania, czas, ludzi, sprzt,
materiay i potrzebne pienidze.
Pewne tymczasowe rodowisko
zarzdzania, ktre jest stworzone dla
osignicia okrelonych celw
biznesowych poprzez sterowanie
i koordynacj zasobw logistycznych
i technicznych.
Unikalny ukad skoordynowanych
czynnoci ze zdefiniowanym pocztkiem i
kocem przedsiwzity przez osob lub
organizacj dla spenienia specyficznych
celw w ramach zdefiniowanego czasu,
kosztw i parametrw jakociowych (por.
take BS ISO 10006).
definicja alternatywna w stosunku do w.w.:
Pewne zamierzenie, w ktrym zasoby
ludzkie, materiaowe i finansowe s
zorganizowane w nowy sposb dla
wykonania unikalnego zakresu pracy
wedug podanej specyfikacji, zwykle w
ramach ogranicze kosztw i czasu, dla
uzyskania korzystnej zmiany okrelonej
przez cele ilociowe i jakociowe.

Definicja przedsiwzicia (projektu)

Na podstawie powyszego rozrnienia przedsiwzi i przedsibiorstw oraz korporacji
i projektw mona stwierdzi, e przedsiwzicie (projekt) to dziaanie jednorazowe oraz
tymczasowe. Przy czym jednorazowo dziaania naley rozumie jako niepowtarzalno

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 4

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

zorganizowania tego dziaania (rodzaj i ukad zasobw) lub warunkw w jakich ono si
odbywa (otoczenie), natomiast tymczasowo naley rozumie, jako konieczno brania
pod uwag zakoczenia dziaania, jako integralnej czci przedsiwzicia (cykl ycia
projektu). Definicja ta zawiera oczywicie podobiestwa do niektrych przytoczonych
wczeniej definicji autorskich [Turner; Probst i Wolitzer] czy te definicji proponowanych
przez zespoy skupione wok organizacji: Association of Project Management (organizacja
naleca do International Project Management Association) oraz Project Management
Institute (ksiga Project Management Body of Knowledge w wersji z roku 1996) i Project
Management Software Technology (a zwaszcza Wagner i Howard cytowani w sowniku
Maxa Widemana).

Naley jednak zauway, e wikszo zacytowanych definicji (tabela) proponowanych

przez powysze osoby i orodki wcza do definicji takie cechy przedsiwzicia (np.
systematyczno postpowania, zdefiniowany pocztek oraz okrelone ograniczenia,
kosztowe i jakociowe, danie korzystnoci zmian), ktre powinny je charakteryzowa,
jednake nie s one warunkami koniecznymi a jedynie kryteriami optymalizacji. Nie s one
take wycznie przypisane przedsiwziciom. Nie oznacza to oczywicie kwestionowania
istotnoci cech cytowanych przez wspomniane osoby i instytucje, zwaszcza e faktycznie
kade przedsiwzicie powinno te cechy posiada, posiadanie tych cech nie jest jednak
immanentn cech przedsiwzi i nie powinno by czci definicji.

Zaproponowana w niniejszym artykule definicja ma na celu zakcentowanie nieodcznych

cech przedsiwzicia, ktre sprawiaj e rni si ono od przedsibiorstw. Naley tutaj
doda e w zwizku z tym posiada ona wad polegajc na pominiciu cech, ktre s
wsplne dla przedsibiorstw i przedsiwzi a mianowicie celowo i zdefiniowany zakres
prac. Tak wic podana definicja ma charakter roboczy i nie pretenduje do miana nowoci.

Definicja przedsibiorstwa
Biorc pod uwag przeciwstawienie przedsiwzicia przedsibiorstwu mona
zaproponowa pewn definicj przedsibiorstwa, mwic i przedsibiorstwo to dziaania
powtarzalne o charakterze staym. Przy czym powtarzalno dziaania naley rozumie,
jako pewien wielokrotnie stosowany sposb zorganizowania (rodzaj i ukad zasobw),
natomiast przez stao naley rozumie trwao (dugotrwao) zespou dziaa bez
brania pod uwag zakoczenia tego procesu (brak cyklu ycia przedsibiorstwa). Definicja
ta ma charakter roboczy w stosunku do dalszych wywodw.

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 5

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

Fundament istnienia przedsibiorstw

Analizujc powysz definicj prowizoryczn mona oczywicie kwestionowa cech
staoci przedsibiorstwa, poniewa trudno znale przedsibiorstwo charakteryzujce si
nieograniczon dugowiecznoci, jako przejawem staoci. Mona jednak przyj, e
tworzenie przedsibiorstwa jest zawsze podyktowane chci stworzenia warunkw
wzgldnie staych i w oglnym przypadku przedsibiorstwa istniej znacznie duej ni
przedsiwzicia, chocia znane s przypadki przedsibiorstw (spek), w ktrych dziaanie
wpisana jest krtkotrwao, gdy spka przestaje istnie z chwil zaniku jednego
z elementw j tworzcych [Skov] a wic nie jest tworem zbyt staym. Stao w wikszym
stopniu dotyczy wic korporacji ni spek ale mona z pewnym przyblieniem przyj
zaoenie o wzgldnej trwaoci kadego przedsibiorstwa.

Chwiejno fundamentu
Nie da si wic raczej zakwestionowa idei staoci, jako fundamentu egzystencji
wszelkiego typu przedsibiorstw, naley jednak zwrci uwag na du zmienno
otoczenia (warunkw dziaania) w ktrym funkcjonuje przedsibiorstwo. Zmienno moe
wynika przykadowo z wymaga klinentw, ktre s zmienne okresowo i wymuszaj
zmiany programu produkcji, ktra nie moe by staa. Taka zmienno moe powodowa
stan sprzecznoci funkcjonalnej. Odpowiedzi na t sprzeczno musi by mechanizm
adaptujcy przedsibiorstwo, jako wyraz denia do wspomnianej staoci dziaania.

Powtarzalno a indywidualno
Biorc pod uwag jedynie wzgldn trwao przedsibiorstwa mona powiedzie, e
gwn cech odrniajc przedsibiorstwo od przedsiwzicia jest powtarzalno
podejmowanych dziaa. Naley jednak stwierdzi, e jednorazowo przedsiwzicia kryje
w sobie pewn niespodziank przejawiajc si w znaczeniu okrelenia niepowtarzalno.
Ow niepowtarzalno zidentyfikowano, jako niepowtarzalno zorganizowania caoci
(jako ukadu zasobw), poniewa trudno sobie wyobrazi twr cakowicie niepowtarzalny
w kadym swoim fragmencie (moe poza dzieem sztuki [Drucker]). Nie podwaa to
oczywicie niepowtarzalnoci caoci ale rwnoczenie nie wyklucza istnienia dziaa
skadowych o charakterze powtarzalnym. Podobnie zreszt, jak produkcja powtarzalna nie
wyklucza istnienia dziaa skadowych o charakterze jednorazowym (niepowtarzalnym).
Fakt ten dostrzegaj rwnie D.Wagner i G.Howard twierdzcy, e projekt jest unikalny, co
nie wyklucza jednak istnienia projektw podobnych (definicja w tabeli).

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 6

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

Idea zarzdzania przez projekty

Powysze spostrzeenia mog by podstaw przyjcia zaoenia o istnieniu do
uniwersalnej metody zarzdzania, ktra moe by zastosowana w odniesieniu do kadego
przedsiwzicia a ponadto take do wikszoci przedsibiorstw. Przy czym w tym drugim
przypadku naley odpowiednio przeksztaci punkt widzenia na przedsibiorstwo
akcentujc jego zmienno oraz dokonujc przeksztacenia celu dziaania przedsibiorstwa
na cele czstkowe, dla ktrych realizacji powouje si do ycia tymczasowe
przedsiwzicia. Tym samym moliwe jest potraktowanie przedsibiorstwa jako sumy
przedsiwzi, oczywicie w pewnym przyblieniu. Podejcie takie jest tym bardziej
uzasadnione, e zmienno otoczenia nie pozwala raczej przyjmowa strategii na tyle
dokadnej a jednoczenie wystarczajco elastycznej aby moga oprze si zmiennoci
otoczenia a takich cech wymaga si od dobrego planu, ktrym wszake jest kada strategia.

Panaceum przeciw zmiennoci otoczenia moe by wic przedstawienie wizji i misji

przedsibiorstwa jako zestawu czstkowych celw, ktre s zgodne ze ogln koncepcj
strategiczn. Cele te mog by nastpnie podstaw podjcia wydzielonych przedsiwzi.
W ten sposb moliwe jest sterowanie przedsibiorstwem rozumiane, jako proces
adaptacyjny a wic dynamiczny [Bellman]. W takim podejciu kade przedsiwzicie jest
etapem, ktra dostarcza wiedzy. W przypadku przedsibiorstwa jest to uwarunkowane
cigoci poszczeglnych przedsiwzi na drodze do realizacji celu strategicznego
a w przypadku niezalenych przedsiwzi jest synonimem uczenia tych uczestnikw,
ktrzy je realizuj aby mogli w przyszoci wykorzysta nabyt wiedz przy realizacji
innych przedsiwzi w przyszoci.

Pewne ograniczenie stosowania

Jedynym ograniczeniem w zakresie zastosowania powyszej koncepcji w caej rozcigoci
s specjalistyczne przedsibiorstwa o cigym charakterze produkcji czy usug (np.
rafineria, poczta). Wyrnienie tych przedsibiorstw nie jest powszechne w klasyfikacjach,
poniewa w klasycznej literaturze ekonomicznej dominuje podzia na produkcj
jednostkow i masow (jako przeciwstawne przypadki produkcji) z ewentualnym
wyrnieniem produkcji seryjnej (jako przypadku poredniego). Prosta analiza rodzajw
produkcji prowadzi jednak do wniosku, e produkcji jednorazowej naley przeciwstawi
raczej produkcj cig [Drucker] [Koontz i ODonnel].

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 7

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

Styl zarzdzania czy nowa idea

Biorc pod uwag postulowan uniwersalno omwionego podejcia do zarzdzania
(zarzdzanie przez projekty, management by projects) naley stwierdzi, e idea
zarzdzania przez projekty nie jest czym nowym ale jest ona zwykle traktowana jako styl
zarzdzania a wiadomo, e style zarzdzania nie mog by raczej stosowane w czystej
postaci i nawet tak powszechnie uznawane style jak zarzdzanie przez cele (management by
objectives) czy zarzdzania przez wyjtki (management by exceptions) nie mog by
jedynymi stylami, jakimi posuguj si menederowie. Ma to swoje rdo w wycinkowych
charakterze tych idei. Mona jednak zaryzykowa twierdzenie, e zarzdzanie przez
projekty nie ma charakteru wycinkowego, poniewa skupia si na dziaaniach traktowanych
integralnie. Z tego punktu widzenia zarzdzanie przez projekty nie wyklucza stosowania
adnego z wycinkowych stylw zarzdzania, poniewa samo nie jest jedynie stylem.

Podsumowanie
Traktujc rzeczywisto jako rdo zmian naley potraktowa cae otoczenie organizacji
oraz j sam, jako przedmiot cigej obserwacji. W takim sensie mona powiedzie, e
zmienno kolejno nastpujcych sytuacji moe by podstaw uczenia si organizacji
(przedsibiorstwa) przez nabywanie dowiadcze i nastpnie przez ich wykorzystywanie
w przyszej dziaalnoci. Proces taki ma charakter dynamiczny i adaptacyjny, poniewa
kady nastpny krok jest konsekwencj kroku poprzedniego. Podejcie polegajce na
przeksztaceniu dziaalnoci przedsibiorstwa w szereg przedsiwzi czstkowych
o charakterze jednorazowym i tymczasowym moe wpyn bardzo oywczo na kad
organizacj jeli oczywicie bdzie nastpowaa regulacja jej funkcjonowania rozumiana
jako ujemne sprzenie zwrotne. Regulacja taka moe nastpowa przy wykorzystaniu
miernikw ekonomiczno-finansowych albo w oparciu o bardziej oglne mierniki
sprawnoci dziaania. W kadym razie wiedza o zarzdzaniu przedsiwziciami w obecnej
postaci jest tu niesychanie uyteczna w bardzo szerokim zakresie, nawet
w przedsibiorstwach ktre zwykle traktuj swoj dziaalno, jako niezmienn.

Post scriptum
W powyszym artykule przedstawiono pewne spojrzenie na skomplikowan rzeczywisto.
Naley jednak doda, e przeciwstawianie przedsibiorstw przedsiwziciom miao na celu
zwrcenie uwagi na problem ich zrnicowania wynikajcy z celu i strategii dziaania.
W rzeczywistoci jednak wiat przedsibiorstw wystpuje obok wiata przedsiwzi
a wiaty te wzajemnie si przenikaj. S wic due przedsibiorstwa, ktre w caoci

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 8

SPMP Trzecia Konferencja Project Management Profesjonalizm

opieraj sw egzystencj na realizacji wielu zrnicowanych przedsiwzi ale ich

biurokratyczna struktura organizacyjna ma charakter tak bardzo rozbudowany, e hamuje
elastyczne dopasowywanie si do zmieniajcych si wyzwa. Rwnoczenie spotyka si
przedsibiorstwa wirtualne, ktre nie posiadajc wikszej staej struktury organizacyjnej
podejmuj si trudnych przedsiwzi na du skal uzyskujc dobre rezultaty. Mwi si
take o organizacjach holograficznych i strukturach adhocratycznych [Robbins; Morgan],
ktre s elastyczne dziki elastycznoci kadego swojego elementu. Wszystko to wiadczy
o tym, e obecna rzeczywisto charakteryzuje si ogromn zmiennoci i coraz
powszechniej mwi si o nadchodzcej erze wiedzy i informacji [Toefler], w ktrej
dotychczasowe stereotypy dziaania mog by podwaone. W caej rozcigoci dotyczy to
rwnie wiata przedsibiorstw i przedsiwzi.

Literatura:
1. R.Bellman, Adaptacyjne procesy sterowania. PWN, Warszawa 1965.

2. P.F. Drucker, Praktyka zarzdzania. Krakw 1994.

3. A Guide to the Project Management Body of Knowledge. PMI, 1986.

4. H.Koontz, C.ODonnel, Zasady zarzdzania. Analiza funkcji kierowniczych. PWN,

Warszawa 1999.

5. G.Morgan, Obrazy organizacji. PWN, Warszawa 1998.

6. A.R.Probst, J.Wolitzer, Project management and expert systems. Project Management,

Vol 6, No 1, February 1988.

7. S.R.Robbins, Zachowania w organizacji. PWE, Warszawa 1998.

8. Syllabus for the APMP Examination. APM, Second Edition 2000.

9. N.A.Skov, Finanse i zarzdzanie. PRET, Warszawa 1994.

10. A.Toefler, Budowa nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali. Zysk i ska, Pozna 1995.

11. R.Max Wideman, Comparative Glossary of Common Project Management Terms.

Tomasz Wiatr Perfor Pozna 9