Podsumowanie kluczowych zmian

w Wytycznych resuscytacji 2015 ERC

Koen Monsieurs, Jerry Nolan

Janusz Andres, Pawe Krawczyk, Edyta Drab, Marta Dembkowska

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osb dorosych

oraz automatyczna defibrylacja zewntrzna
Wytyczne resuscytacji 2015 ERC podkrelaj krytyczne znaczenie interakcji pomidzy dys-
pozytorem pogotowia ratunkowego, wiadkiem zdarzenia wykonujcym RKO oraz od-
powiednio wczesnym uyciem AED. Efektywna, skoordynowana reakcja spoeczestwa,
ktra czy powysze elementy jest kluczowym czynnikiem w poprawie przeywalnoci
w pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia.
Dyspozytor pogotowia ratunkowego odgrywa istotn rol we wczesnym rozpoznaniu za-
trzymania krenia, zapewnieniu telefonicznego instruktau prowadzenia RKO oraz zlo-
kalizowaniu i zadysponowaniu automatycznego defibrylatora zewntrznego.
Przeszkolony wiadek zdarzenia powinien szybko oceni poszkodowanego, a w przypadku
braku jego reakcji i normalnego oddechu natychmiast wezwa suby ratunkowe.
U poszkodowanego, ktry nie reaguje i nie oddycha prawidowo, wystpuje zatrzymanie
krenia i wymaga on natychmiastowej RKO. wiadkowie zdarzenia oraz dyspozytorzy
medyczni powinni podejrzewa zatrzymanie krenia u kadego pacjenta z drgawkami,
a take dokadnie oceni, czy poszkodowany oddycha prawidowo.
Osoby prowadzce RKO powinny uciska klatk piersiow u wszystkich pacjentw z za-
trzymaniem krenia. Osoby przeszkolone i zdolne do prowadzenia oddechw ratowni-
czych powinny naprzemiennie uciska klatk piersiow i wykonywa oddechy ratunkowe.
Przekonanie co do rwnorzdnoci prowadzenia RKO z wycznym uciskaniem klatki
piersiowej a stosowaniem standardowego algorytmu BLS nie jest na tyle mocne, aby zmie-
ni aktualn praktyk (30 ucini : 2 oddechy).
Prowadzenie wysokiej jakoci RKO pozostaje gwnym czynnikiem poprawiajcym prze-
ywalno. Wytyczne co do gbokoci ucini oraz czstoci nie zmieniy si. Osoby
wykonujce RKO powinny zapewni uciski klatki piersiowej o odpowiedniej gbokoci
(co najmniej 5 cm, ale nie wicej ni 6 cm) z czstoci 100120 ucini/min. Po kadym
uciniciu naley pozwoli klatce piersiowej rozpry si cakowicie oraz minimalizowa
przerwy w uciskaniu. Prowadzc oddechy ratownicze/wentylacj naley powici okoo
1 sekundy na wdech objtoci wystarczajca do widocznego uniesienia si klatki piersio-
wej. Stosunek uciskw klatki piersiowej do wentylacji pozostaje 30 : 2. Nie naley przery-
wa uciskw klatki piersiowej celem wykonania wdechu na wicej ni 10 s.
Wykonanie defibrylacji w cigu 35 minut od zatrzymania krenia moe skutkowa
przeywalnoci sigajc 5070%. Osoby prowadzce RKO mog wykona wczesn de-

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

1
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

fibrylacj uywajc dostpnych publicznie i znajdujcych si na miejscu zdarzenia automa-

tycznych defibrylatorw zewntrznych. Programy publicznego dostpu do AED powinny
by czynnie wdraane w miejscach publicznych o duym zagszczeniu populacji ludzkiej.
Sekwencja RKO jak u dorosych moe by bezpiecznie stosowana u dzieci, ktre s nie-
przytomne i nie oddychaj prawidowo. Gboko ucini klatki piersiowej u dzieci po-
winna wynosi co najmniej jedn trzeci jej gbokoci (u niemowlt wynosi to 4 cm,
a u dzieci 5 cm).
Cakowita niedrono drg oddechowych spowodowana ciaem obcym jest stanem na-
gym wymagajcym natychmiastowego leczenia i wymaga natychmiastowego postpowa-
nia polegajcego na wykonywaniu uderze w plecy, a jeli to zawiedzie ucini nadbrzu-
sza. Jeli poszkodowany straci przytomno, naley natychmiast rozpocz RKO, podczas
gdy wzywana jest pomoc.

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u osb dorosych

Wytyczne ALS 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji kad nacisk na popraw opieki oraz imple-
mentacj wytycznych w celu poprawy wynikw leczenia indywidualnego pacjenta. Od czasu
opublikowania Wytycznych w 2010 roku obecne Wytyczne ALS Europejskiej Rady Resuscytacji nie
zawieraj wikszych zmian w zakresie zasadniczych interwencji ALS.
Kluczowe zmiany od 2010 roku:
W dalszym cigu kadzie si nacisk na wykorzystywanie systemw szybkiego reagowania
w opiece nad pacjentem, ktrego stan ulega pogorszeniu, oraz zapobieganie wewntrz-
szpitalnemu zatrzymaniu krenia.
W dalszym cigu kadzie si nacisk na wysokiej jakoci ucinicia klatki piersiowej z mi-
nimalizacj przerw na czas jakiejkolwiek interwencji ALS: ucinicia klatki piersiowej s
przerywane na krtko tylko w celu umoliwienia przeprowadzenia okrelonych interwen-
cji. Zalicza si do tego minimalizacj przerw w uciniciach klatki piersiowej poniej 5 s,
aby wykona defibrylacj.
Dy si do stosowania elektrod samoprzylepnych do defibrylacji oraz strategii minimali-
zowania przerw przed defibrylacj, chocia wiadomo, e defibrylacja w niektrych okolicz-
nociach jest nadal wykonywana za pomoc yek.
Dodano nowy rozdzia powicony monitorowaniu podczas zaawansowanych zabiegw
resuscytacyjnych, w ktrym szczeglnie zaakcentowano wykorzystanie kapnografii w celu
potwierdzenia i cigego monitorowania pooenia rurki dotchawiczej, jakoci prowadzo-
nej RKO oraz jako wczesnego objawu powrotu spontanicznego krenia (return of sponta-
neous circulation ROSC).
Istnieje wiele metod zabezpieczania dronoci drg oddechowych podczas RKO. Zalecane
jest stopniowanie interwencji z uwzgldnieniem czynnikw zwizanych z pacjentem oraz
umiejtnoci ratownika.
Zalecenia dotyczce stosowania lekw podczas RKO nie ulegy zmianie, ale ich rola w po-
prawie wynikw leczenia po zatrzymaniu krenia nie jest jednoznaczna.
Rutynowe zastosowanie mechanicznego uciskania klatki piersiowej nie jest zalecane, ale
znajduje uzasadnienie, w sytuacjach gdy prowadzenie wysokiej jakoci manualnych uci-
ni jest niemoliwe do wykonania lub w zagraa bezpieczestwu ratownika.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

2
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Ultrasonografia okoo zatrzymania krenia znajduje zastosowanie w rozpoznawaniu jego

odwracalnych przyczyn.
Techniki pozaustrojowych zabiegw resuscytacyjnych znajduj zastosowanie jako terapia
ratunkowa w wyselekcjonowanej grupie pacjentw, u ktrych standardowe dziaania ALS
s nieskuteczne.

Zatrzymanie krenia w sytuacjach szczeglnych

Szczeglne przyczyny
Rozdzia ten omawia potencjalnie odwracalne przyczyny zatrzymania krenia, ktre musz by
zidentyfikowane i wykluczone w czasie RKO. S one podzielone na dwie grupy po 4H i 4T:
hipoksja; hipo/hiperkaliemia i inne zaburzenia elektrolitowe; hipo/hipertermia; hipowolemia;
odma prna; tamponada (serca); zakrzep (wiecowy lub pucny); toksyny (zatrucia).
Przeycie po zatrzymaniu krenia w przebiegu asfiksji naley do rzadkoci, a u pacjentw,
ktrzy przeyli, czsto stwierdza si cikie uszkodzenia neurologiczne. Podczas RKO klu-
czowe jest wczesne rozpoczcie wentylacji puc z suplementacj tlenu.
Zachowanie duej czujnoci klinicznej oraz agresywne leczenie zaburze elektrolitowych
moe zapobiec zatrzymaniu krenia. Nowy algorytm dostarcza klinicznych wskazwek
ratunkowego postpowania w zagraajcej yciu hiperkaliemii.
Pacjenci w hipotermii, ktrzy nie wykazuj objaww niestabilnoci krenia (skurczowe
cinienie ttnicze 90 mmHg, brak komorowych zaburze rytmu lub temperatura gbo-
ka 28C), mog by ogrzewani przy uyciu minimalnie inwazyjnych technik zewntrz-
nych (np. nawieww ciepego powietrza i doylnej poday ogrzanych pynw). Pacjentw
z objawami niestabilnoci krenia naley przekaza bezporednio do orodka posiadaj-
cego zaplecze do prowadzenia pozaustrojowych zabiegw podtrzymujcych ycie (extra-
corporeal life support ECLS).
Wczesne rozpoznanie i natychmiastowe leczenie dominiow poda adrenaliny pozosta-
je podstawowym postpowaniem ratunkowym w anafilaksji.
miertelno w zatrzymaniach krenia spowodowanych urazem jest bardzo wysoka. Naj-
czstsz przyczyn mierci jest krwotok. Uwag zwraca fakt, i u wikszoci pacjentw,
ktrzy przeywaj, nie wykrywa si hipowolemii, ale inne odwracalne przyczyny (hipo-
ksja, odma prna, tamponada worka osierdziowego), ktre musz by natychmiast leczo-
ne. Opracowano nowy algorytm postpowania w zatrzymaniu krenia spowodowanym
urazem w celu uszeregowania priorytetowych interwencji ratujcych ycie. Ucinicia klat-
ki piersiowej nie mog opnia leczenia przyczyn odwracalnych. Zatrzymanie krenia
o etiologii nieurazowej prowadzce do wtrnych urazw powinno by rozpoznane i leczo-
ne wedug standardowych algorytmw.
Dowody, na podstawie ktrych mona by zaleca rutynowo transport pacjentw w trak-
cie RKO po pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia, gdy podejrzewa si przyczyn kar-
diogenn, s ograniczone. Transport w takich okolicznociach moe przynie korzyci
wyselekcjonowanej grupie pacjentw, gdy dostp do szpitala z pracowni hemodyna-
miki jest natychmiastowy i infrastruktura opieki przed- i wewntrzszpitalnej zapewnia
dostpno zespow dowiadczonych w prowadzeniu mechanicznego lub hemodyna-
micznego wspomagania krenia oraz przezskrnej interwencji wiecowej (PCI) w trak-
cie RKO.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

3
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Zalecenia poday lekw fibrynolitycznych, gdy podejrzewane jest zatrzymanie krenia

z powodu zatorowoci pucnej, nie ulegy zmianie. Nie zaleca si rutynowej embolektomii
chirurgicznej lub mechanicznej trombektomii, gdy zatorowo pucna jest podejrzewan
przyczyn zatrzymania krenia. Takie metody naley rozway tylko wtedy, gdy diagnoza
zatorowoci pucnej zostaa potwierdzona.
Nie zaleca si rutynowego pukania odka w celu eliminacji trucizn z przewodu pokarmo-
wego. Zmniejszono nacisk na zastosowanie tlenu hiperbarycznego w zatruciu tlenkiem wgla.
Szczeglne okolicznoci
Rozdzia powicony szczeglnym okolicznociom zawiera zalecenia dotyczce leczenia zatrzymania
krenia, do ktrego doszo w specyficznych lokalizacjach. Zalicza si do nich specjalistyczne pla-
cwki ochrony zdrowia (np. sala operacyjna, kardiochirurgia, pracownia hemodynamiki, oddzia
dializoterapii, chirurgia stomatologiczna), samoloty komercyjne lub lotniczego pogotowia ratun-
kowego, boiska sportowe, rodowisko zewntrzne (np. tonicie, trudny teren, due wysokoci,
zasypanie przez lawin, uderzenia pioruna oraz poraenie prdem) oraz miejsca zdarze masowych.
Pacjenci poddawani procedurom chirurgicznym w znieczuleniu oglnym, szczeglnie
w trybie nagym, s obarczeni ryzykiem okoooperacyjnego zatrzymania krenia. Nowy
rozdzia omawia najczstsze przyczyny zatrzymania krenia i stosowne modyfikacje pro-
cedur resuscytacyjnych w tej grupie pacjentw.
Zatrzymanie krenia po rozlegych operacjach kardiochirurgicznych jest stosunkowo cz-
stym zdarzeniem w bezporednim okresie pooperacyjnym. Kluczem do skutecznej resu-
scytacji jest rozpoznanie koniecznoci przeprowadzenia ratunkowej resternotomii, szcze-
glnie w przebiegu tamponady lub krwotoku, gdy zewntrzne ucinicia klatki piersiowej
mog by nieskuteczne. Jeli podjte interwencje nie przyniosy skutku, resternotomi
naley wykona w cigu piciu minut.
Postpowanie w zatrzymaniu krenia w rytmach do defibrylacji (migotanie komr VF
oraz czstoskurcz komorowy bez ttna pVT) podczas cewnikowania serca powinno po-
lega na natychmiastowym wykonaniu do trzech defibrylacji, jedna po drugiej, zanim roz-
pocznie si ucinicia klatki piersiowej. W celu zapewnienia wysokiej jakoci ucini klatki
piersiowej oraz redukcji naraenia personelu na promieniowanie podczas angiografii w trak-
cie RKO, zaleca si stosowanie mechanicznych urzdze do uciskania klatki piersiowej.
W chirurgii stomatologicznej nie naley zdejmowa pacjenta z fotela stomatologicznego
w celu rozpoczcia RKO. Fotel trzeba szybko rozoy do pozycji horyzontalnej, a pod
wezgowie podoy stoek, aby zwikszy jego stabilno podczas prowadzenia RKO.
Zastosowanie AED podczas lotu na pokadach samolotw komercyjnych moe skutkowa
przeywalnoci do czasu wypisu ze szpitala a do 50%. AED i odpowiedni sprzt do
RKO powinny stanowi obowizkowe wyposaenie pokadw wszystkich komercyjnych
samolotw w Europie z uwzgldnieniem linii regionalnych i tzw. tanich linii lotniczych.
Naley rozway prowadzenie RKO zza gowy poszkodowanego, jeli ograniczenia prze-
strzeni uniemoliwiaj prowadzenie ucini metod konwencjonaln (np. w przejciu
midzy fotelami).
Czsto wystpowania zatrzymania krenia na pokadzie migowcw lotniczego pogo-
towia ratunkowego lub innych ambulansw powietrznych jest niska. Podkrela si istotn
rol przygotowania pacjenta do lotu oraz zastosowanie mechanicznych urzdze do uci-
skania klatki piersiowej.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

4
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Prawdopodobn przyczyn nagej i niespodziewanej utraty przytomnoci u sportow-

ca na boisku sportowym jest przyczyna kardiogenna, co wymaga szybkiego rozpozna-
nia i wczesnej defibrylacji. Podkrela si istot kardiologicznych bada przesiewowych
u sportowcw.
Czas trwania zanurzenia pod wod jest kluczowym czynnikiem determinujcym wyniki
leczenia po epizodzie tonicia. Zanurzenie przekraczajce 10 minut wie si ze zym roko-
waniem. wiadkowie zdarzenia odgrywaj krytyczn rol we wczesnych czynnociach ra-
tunkowych i resuscytacji. Priorytetem w resuscytacji pacjentw z zatrzymaniem oddechu
lub krenia w takich okolicznociach jest nadal oksygenacja i wentylacja.
Szanse na dobry wynik leczenia po zatrzymaniu krenia w trudnych warunkach terenu
lub w grach mog by mniejsze ze wzgldu na opnione dotarcie sub ratunkowych
i przeduony transport. Zauwaaln rol peni lotnicze suby ratunkowe oraz dostp-
no AED w odlegych, ale czsto odwiedzanych lokalizacjach.
Kryteria prowadzenia przeduonej RKO i pozaustrojowego ogrzewania ofiar zasypania
przez lawiny niene w zatrzymaniu krenia s bardziej rygorystyczne. Kryteria odcicia
stosowane w leczeniu z wykorzystaniem pozaustrojowych zabiegw podtrzymujcych y-
cie (ECLS) zostay zmienione z > 35 minut na > 60 minut czasu przebywania pod pokry-
w nien, z < 32C na < 30C temperatury gbokiej w momencie wydobycia poszko-
dowanego spod lawiny oraz z 12 mmol/l na 8 mmol/l poziomu potasu w osoczu przy
przyjciu do szpitala. W pozostaych przypadkach obowizuj standardowe wytyczne.
Podkrela si konieczno zapewnienia bezpieczestwa podczas prowadzenia RKO u ofia-
ry poraonej prdem.
Zalecenia postpowania w zdarzeniach masowych polegaj na zapobieganiu opnieniom
w leczeniu osb, ktre mona uratowa. Bezpieczestwo na miejscu zdarzenia jest naj-
waniejsze. W celu uszeregowania priorytetw leczenia naley zastosowa system segrega-
cji i jeeli liczba ofiar przekracza moliwoci sub ratunkowych, nie naley podejmowa
RKO u ofiar bez oznak ycia.
Szczeglni pacjenci
Rozdzia powicony szczeglnym pacjentom przedstawia wskazwki w zakresie postpowania
resuscytacyjnego u pacjentw z cikimi schorzeniami towarzyszcymi (astma, niewydolno serca
z zastosowaniem urzdze wspomagajcych prac komr, schorzenia neurologiczne, otyo) oraz
pacjentw w szczeglnych stanach fizjologicznych (cia, staro).
Leczeniem pierwszego rzutu w zaostrzeniu astmy jest -2-mimetyk podawany wziewnie.
Doylna poda -2-mimetyku sugerowana jest tylko u pacjentw, ktrych nie mona wia-
rygodnie leczy drog wziewn. Nie zaleca si ju wziewnej poday magnezu.
U pacjentw, ktrzy posiadaj urzdzenia wspomagajce prac komr (ventricular assist
devices VADs) potwierdzenie zatrzymania krenia moe by trudne. Jeeli w czasie
pierwszych 10 dni po operacji kardiochirurgicznej wystpi zatrzymanie krenia, ktre nie
odpowie na defibrylacj, naley natychmiast wykona resternotomi.
Pacjenci z krwotokiem podpajczynwkowym mog mie zmiany w EKG sugerujce
ostry zesp wiecowy (OZW). U pacjenta pozostajcego w stanie piczki po zatrzyma-
niu krenia decyzj dotyczc wykonania tomografii komputerowej mzgowia przed lub
po koronarografii uzalenia si od oceny klinicznej, uwzgldniajc prawdopodobiestwo
wystpienia krwotoku podpajczynwkowego lub ostrego zespou wiecowego.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

5
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Nie zaleca si zmian sekwencji postpowania resuscytacyjnego u osb otyych, chocia

prowadzenie skutecznej RKO moe stanowi wyzwanie. Naley rozway zmian ratowni-
kw czciej, ni co standardowe dwie minuty. Zaleca si wczesn intubacj dotchawicz,
wykonan przez dowiadczon osob.
W zatrzymaniu krenia u kobiety w ciy kluczowymi interwencjami pozostaj wyso-
kiej jakoci RKO z rcznym przesuniciem macicy, wczesne rozpoczcie zaawansowanych
zabiegw resuscytacyjnych oraz wydobycie podu, jeli nie nastpi szybki powrt sponta-
nicznego krenia (ROSC).

Opieka poresuscytacyjna
Jest to nowy rozdzia w Wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji. W 2010 roku temat ten by
wczony w rozdzia dotyczcy zaawansowanych zabiegw resuscytacyjnych. Wsppraca ERC
z przedstawicielami Europejskiego Towarzystwa Intensywnej Terapii zaowocowaa wytycznymi
dotyczcymi opieki poresuscytacyjnej, ktre rozpoznaj znaczenie wysokiej jakoci opieki pore-
suscytacyjnej jako kluczowego ogniwa acucha Przeycia.
Najwaniejsze od 2010 roku zmiany dotyczce opieki poresuscytacyjnej obejmuj:
Wikszy nacisk kadzie si na potrzeb pilnej koronarografii i przezskrnej interwencji
wiecowej (PCI) po pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia o prawdopodobnej etiologii
kardiologicznej.
Kontrola temperatury docelowej (Targeted temperature management TTM) pozostaje
wanym zagadnieniem, ale istnieje teraz nowa opcja temperatury docelowej 36C, zamiast
poprzednio rekomendowanej 3234C. Prewencja gorczki pozostaje bardzo wana.
Prognozowanie opiera si obecnie na strategii multimodalnej, a nacisk kadzie si na wy-
starczajcy odstp czasowy, dajcy moliwo poprawy stanu neurologicznego oraz ust-
pienie dziaania lekw sedujcych.
Dodano nowy rozdzia dotyczcy rehabilitacji osb, ktre przeyy zatrzymanie krenia.
Rekomendacje w tym zakresie obejmuj systematycznie zorganizowan odleg opiek po
zatrzymaniu krenia, ktra powinna by ukierunkowana na potencjalne upoledzenie
funkcji poznawczych i emocjonalnych, jak rwnie na gromadzenie danych na ten temat.

Zabiegi resuscytacyjne u dzieci

Zmiany w wytycznych zostay wprowadzone w odpowiedzi na przekonywujce dowody naukowe,
nowe rozwizania kliniczne oraz organizacyjne w celu promowania ich w praktyce i uatwieniu
nauczania.
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne
Czas wykonywania wdechu powinien trwa okoo 1 s, podobnie jak u dorosych.
W przypadku prowadzenia ucini klatki piersiowej, powinno si uciska doln cz
mostka na gboko przynajmniej jednej trzeciej wymiaru przednio-tylnego klatki pier-
siowej (4 cm u niemowlt i okoo 5 cm u dzieci).

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

6
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Postpowanie z ciko chorym dzieckiem

Jeli nie ma objaww wstrzsu septycznego, gorczkujce dzieci powinny otrzymywa
pyny z zachowaniem ostronoci, a po zastosowanej pynoterapii naley przeprowadzi
ponown ocen. W niektrych postaciach wstrzsu septycznego restrykcyjna terapia kry-
staloidami izotonicznymi moe przynie wiksze korzyci ni liberalna poda pynw.
Dla kardiowersji w napadowym czstoskurczu nadkomorowym (SVT) wstpna warto
energii zostaa ustalona na 1 J/kg.
Algorytm zatrzymania krenia u dzieci
W wielu aspektach jak u dorosych.
Opieka poresuscytacyjna
Zapobieganie gorczce u dzieci z przywrconym spontanicznym kreniem (ROSC) po
pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia.
Kontrola temperatury docelowej (TTM) u dzieci po ROSC powinna by ukierunkowa-
na na utrzymanie normotermii lub umiarkowanej hipotermii.
Nie istnieje pojedynczy czynnik prognostyczny pozwalajcy okreli, kiedy zakoczy re-
suscytacj.

Resuscytacja i wspomaganie okresu adaptacji noworodkw

bezporednio po urodzeniu
Poniej przedstawiono gwne zmiany wprowadzone w wytycznych w 2015 roku, dotyczce
resuscytacji bezporednio po urodzeniu:
Wspomaganie okresu adaptacji: rozpoznanie szczeglnej sytuacji noworodka zaraz po
urodzeniu, ktry rzadko wymaga resuscytacji, ale czasami potrzebuje medycznej pomo-
cy w trakcie okresu adaptacji. Termin wspomaganie okresu adaptacji zosta wprowadzo-
ny, by lepiej odrni dziaania majce na celu przywrcenie czynnoci niezbdnych do
ycia narzdw (resuscytacj) od pomocy w adaptacji.
Klemowanie ppowiny: obecnie zaleca si co najmniej jednominutowe opnienie w za-
klemowaniu ppowiny u noworodkw w dobrym stanie oglnym zarwno donoszonych,
jak i urodzonych przedwczenie. Jak dotd nie ma wystarczajcych dowodw, by zaleca
konkretny czas zaklemowania ppowiny u noworodkw, ktre wymagaj resuscytacji bez-
porednio po urodzeniu.
Temperatura: temperatura nowo narodzonych dzieci, nieurodzonych w zamartwicy po-
winna by utrzymana w granicach 36,537,5C. Znaczenie osignicia takiej tempera-
tury jest podkrelane i istotne ze wzgldu na zwizek ze miertelnoci i chorobowoci.
Temperatura noworodka przy przyjciu do oddziau powinna by oceniana jako czynnik
rokowniczy oraz jako wskanik jakoci opieki.
Utrzymanie odpowiedniej temperatury: utrzymanie temperatury ciaa w granicach
36,537,5C u dzieci urodzonych poniej 32 tygodnia ciy moe wymaga stosowania
zoonych interwencji zarwno bezporednio po urodzeniu, jak i podczas przyjmowania
do oddziau i w okresie stabilizacji. Czynnoci te obejmuj stosowanie ogrzanych, nawilo-
nych gazw oddechowych, utrzymywanie wyszej temperatury otoczenia i owinicie ciaa
i gowy foli plastikow wraz z zastosowaniem podgrzewanego materaca lub stosowanie
Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

7
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

wycznie podgrzewanego materaca. Wszystkie te interwencje skutecznie zmniejszaj ry-

zyko hipotermii.
Optymalna ocena czynnoci serca: u dzieci wymagajcych resuscytacji mona stosowa
EKG, by zapewni szybk i dokadn ocen czynnoci serca.
Smka: w przypadku obecnoci smki intubacja dotchawicza nie powinna by wyko-
nywana rutynowo. Naley j przeprowadza wycznie przy podejrzeniu niedronoci na
poziomie tchawicy. U nieoddychajcych lub niewydolnie oddychajcych noworodkw na-
cisk kadzie si na rozpoczcie wentylacji w cigu pierwszej minuty ycia i nie powinno si
jej opnia.
Powietrze/tlen: wspomaganie oddychania u noworodkw donoszonych naley rozpoczy-
na stosujc powietrze. U noworodkw urodzonych przedwczenie pocztkowo naley
stosowa powietrze lub tlen w niskim steniu (do 30%). Jeli mimo skutecznej wentylacji
oksygenacja (najlepiej oceniana za pomoc pulsoksymetru) pozostaje nieakceptowalnie
niska, naley rozway zastosowanie tlenu w wyszym steniu.
CPAP: Wspomaganie oddychania u wczeniakw oddychajcych spontanicznie, ale nie-
wydolnie mona pocztkowo prowadzi stosujc CPAP, a niekoniecznie intubujc.
Przedstawione wytyczne nie definiuj jedynego moliwego sposobu prowadzenia resuscytacji po
urodzeniu; nakrelaj one jedynie szeroko akceptowany pogld, jak mona prowadzi resuscytacj
bezporednio po urodzeniu zarwno bezpiecznie, jak i skutecznie.

Ostre zespoy wiecowe

Poniej zamieszczono najwaniejsze nowe, uaktualnione w stosunku do wytycznych ERC z roku
2010, zalecenia dotyczce rozpoznania i leczenia ostrych zespow wiecowych (OZW).
Interwencje diagnostyczne w OZW
Wykonanie 12-odprowadzeniowego EKG na etapie przedszpitalnym u pacjentw z podej-
rzeniem zawau z uniesieniem odcinka ST (STEMI) nie tylko przyspiesza wdroenie lecze-
nia reperfuzyjnego na etapie przedszpitalnym bd w szpitalu, ale take zmniejsza mier-
telno. Zalecenia te dotycz zarwno chorych poddawanych pierwotnej angioplastyce
wiecowej (PPCI), jak i chorych leczonych fibrynolitycznie.
Rozpoznawanie STEMI w zapisie EKG moe by dokonywane przez osoby niebdce
lekarzami (z pomoc lub bez programw komputerowych), o ile zapewniona bdzie odpo-
wiednia trafno rozpozna, monitorowana przez programy cigej kontroli jakoci.
W przypadku STEMI aktywacja orodka kardiologii inwazyjnej przez wczesne, przed-
szpitalne powiadomienie moe nie tylko przyspieszy rozpoczcie leczenia, ale rwnie
zmniejszy miertelno pacjentw.
Ujemny wynik oznaczenia troponin sercowych o wysokiej czuoci (hs-cTn) w trakcie wstp-
nej diagnostyki chorego nie moe by jedyn podstaw do wykluczenia OZW, ale moe
usprawiedliwia wczesny wypis chorych z klinicznie niskim prawdopodobiestwem choroby.
Interwencje terapeutyczne w OZW
Inhibitory receptora dla ADP (klopidogrel, ticagrelor, prasugrel z pewnymi zastrzeenia-
mi), mog by podawane zarwno na etapie przedszpitalnym, jak i w szpitalnych oddzia-
ach ratunkowych u pacjentw z podejrzeniem STEMI kierowanych do pierwotnej PCI.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

8
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Heparyna niefrakcjonowana (UFH) moe by podana przedszpitalnie oraz w szpitalu

u pacjentw z podejrzeniem STEMI kierowanych do pierwotnej PCI.
U pacjentw ze STEMI na etapie przedszpitalnym jako alternatyw do UFH mona po-
da enoksaparyn.
Pacjenci z blem w klatce piersiowej z podejrzeniem OZW, u ktrych nie stwierdza si
dusznoci, hipoksemii lub cech niewydolnoci serca, nie wymagaj dodatkowej suplemen-
tacji tlenu.
Decyzj dotyczce leczenia reperfuzyjnego u chorych ze STEMI
Wybr metody leczenia reperfuzyjnego zosta poddany analizie z uwzgldnieniem rnych
moliwoci lokalnych systemw opieki zdrowotnej.
Jeeli planowan strategi leczenia jest fibrynoliza, w sytuacji kiedy czas transportu chore-
go ze STEMI do szpitala przekracza 30 minut, przy odpowiednim przeszkoleniu persone-
lu rekomenduje si podanie leku fibrynolitycznego na etapie przedszpitalnym.
W rejonach, gdzie sie pracowni kardiologii interwencyjnej jest wystarczajco rozwinita,
odpowiednia selekcja pacjentw ze STEMI i ich bezporedni transport celem wykonania
PCI jest preferowany w stosunku do leczenia fibrynolitycznego.
Pacjenci ze STEMI, ktrzy trafili do oddziau ratunkowego szpitala niedysponujcego
moliwoci wykonania PCI, powinni by niezwocznie przekazywani do orodkw kar-
diologii interwencyjnej, pod warunkiem e pierwotna PCI bdzie moliwa do przeprowa-
dzenia w cigu 120 minut (6090 minut dla pacjentw z ostrymi objawami i rozlegym
zawaem). W przeciwnym razie chorzy ci powinni najpierw otrzyma leczenie fibryno-
lityczne, po ktrym winni by przetransportowani do orodka kardiologii interwencyjnej.
Pacjenci, ktrzy otrzymali leczenie fibrynolityczne w oddziale ratunkowym szpitala niepo-
siadajcego moliwoci przeprowadzenia PCI, powinni by, jeli to moliwe, przekazywani
celem wykonania wczesnej rutynowej koronarografii w cigu 3 do 24 godzin. Przekazanie
pacjenta w tej sytuacji nie powinno by uzalenione jedynie od obecnoci niedokrwienia.
Nie zaleca si rutynowego wykonywania PCI bezporednio po leczeniu fibrynolitycznym
(< 3 godziny), chyba e fibrynoliza jest nieskuteczna.

Decyzje dotyczce leczenia reperfuzyjnego u chorych po powrocie spontanicz-

nego krenia (ROSC)
Zaleca si dokadn diagnostyk inwazyjn ttnic wiecowych (oraz natychmiastowe PCI,
jeeli jest wskazana) w wyselekcjonowanej grupie pacjentw po nagym pozaszpitalnym
zatrzymaniu krenia o przypuszczalnej etiologii kardiogennej, u ktrych w EKG stwier-
dza si uniesienie odcinka ST, analogicznie jak u chorych ze STEMI, u ktrych nie doszo
do zatrzymania krenia.
U nieprzytomnych chorych z ROSC po pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia o podejrze-
wanej etiologii kardiogennej, ale bez uniesienia odcinka ST w EKG, rozsdne jest rozwa-
enie diagnostyki inwazyjnej naczy wiecowych w przypadku stwierdzenia najwyszego
ryzyka wiecowej przyczyny zatrzymania krenia.

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

9
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

PIERWSZA POMOC

Pierwsza pomoc w medycznych stanach nagych

Uoenie osoby niereagujcej, ale oddychajcej
Osoby, ktre nie reaguj, ale oddychaj prawidowo, naley uoy w pozycji bezpiecznej
na boku, a nie na wznak (na plecach). W niektrych sytuacjach, takich jak np. uraz, uka-
danie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej moe nie by postpowaniem waciwym.
Optymalna pozycja dla poszkodowanych we wstrzsie
Poszkodowanych we wstrzsie naley uoy na wznak (na plecach). Jeli nie ma przesanek
wskazujcych na obecno urazu, naley biernie unie nogi poszkodowanego w celu za-
pewnienia przejciowej (< 7 minut) poprawy parametrw yciowych. Znaczenie kliniczne
tej przejciowej poprawy parametrw yciowych jest niepewne.
Poda tlenu w pierwszej pomocy
Nie ma bezporednich wskaza do poday tlenu przez osoby udzielajce pierwszej pomocy.
Stosowanie lekw rozszerzajcych oskrzela
Osobom cierpicym na astm, ktre maja problemy z oddychaniem, naley pomc przyj
posiadany przez nie lek rozszerzajcy oskrzela. Osoby przeszkolone w udzielaniu pierwszej
pomocy powinny zna rne metody podawania lekw rozszerzajcych oskrzela.
Rozpoznawanie udaru
U osb z podejrzeniem ostrego udaru naley uy schematu rozpoznawania udaru celem
skrcenia czasu do rozpoznania, jak i rozpoczcia definitywnego leczenia. Osoby udziela-
jce pierwszej pomocy powinny by przeszkolone w wykorzystaniu schematu FAST (Face,
Arm, Speech Tool Test: Twarz, Rami, Mowa) lub CPSS (Cincinnati Pre-hospital Stroke
Scale Przedszpitalna Skala Udaru Cincinnati), by uatwi wczesne rozpoznanie udaru.
Poda aspiryny w przypadku blu w klatce piersiowej
W warunkach przedszpitalnych poszkodowanym z blem w klatce piersiowej z podejrze-
niem zawau minia sercowego (OZW) naley wczenie poda 160325 mg aspiryny
do rozgryzienia. Ryzyko powika, takich jak anafilaksja czy powane krwawienie, jest
wzgldnie mae. Nie naley podawa aspiryny dorosym z blem w klatce piersiowej nie-
jasnego pochodzenia.
Druga dawka adrenaliny w anafilaksji
W warunkach przedszpitalnych drug dawk adrenaliny dominiowo naley poda oso-
bom, u ktrych objawy anafilaksji nie ustpuj po 515 minutach od wstpnej dawki
dominiowej z ampukostrzykawki z adrenalin. Druga dawka adrenaliny dominiowo
moe by rwnie potrzebna, jeli objawy powrc.
Postpowanie w hipoglikemii
Osobom przytomnym z objawow hipoglikemi naley poda tabletki zawierajce glukoz
w dawce 1520g. Jeli tabletki z glukoz nie s dostpne, naley poda inne produkty
spoywcze zawierajce cukier.
Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

10
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Odwodnienie zwizane z wysikiem fizycznym i postpowanie nawadniajce

W celu nawodnienia osoby odwodnionej w wyniku wysiku fizycznego naley uy 38%
napojw wglowodanowo-elektrolitowych. Alternatywnie mona poda wod, 12% na-
poje wglowodanowo-elektrolitowe, wod kokosow, 2% mleko, herbat z dodatkiem lub
bez roztworw wglowodanowo-elektrolitowych.
Uraz oka spowodowany substancj chemiczn
W przypadku urazu oka spowodowanego dziaaniem substancji chemicznej naley jak naj-
szybciej przepuka oko cigym strumieniem czystej wody w duej objtoci, a nastpnie
skierowa poszkodowanego na konsultacj specjalistyczn.

Pierwsza pomoc w urazach

Kontrola krwawienia
Jeli to moliwe, naley zastosowa bezporedni ucisk na miejsce krwawice przy uyciu
opatrunku lub bez niego. Nie naley podejmowa prb tamowania znacznego krwawienia
zewntrznego poprzez ucisk proksymalnie do miejsca krwawicego czy te przez unoszenie
koczyny. Jednake w przypadku niewielkiego krwawienia lub krwawienia zamknitego
w obrbie koczyn moe by korzystne miejscowe schodzenie miejsca krwawienia z do-
datkowym uciskiem lub bez.
Opatrunki hemostatyczne
Naley uy opatrunku hemostatycznego, jeli bezporedni ucisk nie tamuje silnego krwa-
wienia zewntrznego lub rana znajduje si w miejscu, gdzie nie jest on moliwy. W celu
bezpiecznego i skutecznego zastosowania opatrunkw hemostatycznych potrzebne jest od-
powiednie przeszkolenie.
Uycie opaski uciskowej
Jeli bezporedni ucisk nie tamuje silnego krwawienia zewntrznego w obrbie koczyny,
naley uy opaski uciskowej. W celu bezpiecznego i skutecznego zastosowania opaski
uciskowej potrzebne jest odpowiednie przeszkolenie.
Stosowanie wycigu przy zamaniach z przemieszczeniem
Nie naley stosowa wycigu w przypadku zama koci dugich z przemieszczeniem.
Naley zabezpieczy uszkodzon koczyn poprzez jej unieruchomienie w szynie. Wycig
w przypadku zama powinny wykonywa tylko osoby przeszkolone w zakresie tej proce-
dury.
Pierwsza pomoc w ranach otwartych klatki piersiowej
Otwart ran klatki piersiowej naley pozostawi bez opatrunku (swobodny kontakt ze
rodowiskiem zewntrznym) lub zaoy opatrunek nieokluzyjny, jeli potrzeba. Naley
kontrolowa miejscowe krwawienie poprzez ucisk bezporedni.
Ograniczenie ruchomoci krgosupa
Nie zaleca si rutynowego zakadania konierza ortopedycznego przez osoby udzielajce
pierwszej pomocy. W przypadku podejrzenia urazu krgosupa szyjnego naley rcznie sta-
bilizowa gow, ograniczajc ruchy a do przybycia dowiadczonej pomocy medycznej.
Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

11
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

Rozpoznanie wstrznienia mzgu

Mimo e system oceny wstrznienia mzgu pomgby osobom udzielajcym pierwszej
pomocy w jego rozpoznaniu, nie ma jednak w obecnej praktyce prostego walidowanego
narzdzia tego typu. Ocen osoby z podejrzeniem wstrznienia mzgu powinien przepro-
wadzi personel medyczny.
Chodzenie oparze
Oparzenia termiczne naley jak najszybciej aktywnie chodzi wod przez co najmniej 10
minut.
Opatrunki oparzeniowe
Po okresie chodzenia oparzenia powinny by zabezpieczone lunym jaowym opatrun-
kiem.
Wybicie zba
Jeli zb nie moe by natychmiast reimplantowany, naley go przechowa w zbilansowa-
nym roztworze soli. Jeli nie jest on dostpny, naley uy propolisu, biaka jaja kurzego,
wody kokosowej, ricetralu, penego mleka, soli fizjologicznej lub soli zbuforowanej fo-
sforanami (w preferowanej kolejnoci) i skierowa poszkodowanego jak najszybciej na
konsultacj stomatologiczn.

Edukacja
W celu poprawy prewencji, rozpoznawania i postpowania w urazach i zachorowaniach
zalecane jest wdroenie programw edukacyjnych w zakresie pierwszej pomocy, kampanii
dotyczcych zdrowia publicznego i formalnych szkole z pierwszej pomocy.
Zasady edukacji w resuscytacji
Poniej przedstawiono podsumowanie najwaniejszych nowych pogldw lub zmian w zaleceniach
dotyczcych nauczania, implementacji i wsppracy zespow od czasu Wytycznych resuscytacji
2010 ERC.
Szkolenie
Zastosowanie manekinw o wysokiej wiarygodnoci klinicznej zapewnia wikszy realizm
fizyczny i ich uycie jest popularne wrd szkolcych si. S one jednak drosze od stan-
dardowych manekinw o niszej wiarygodnoci klinicznej. Zaleca si zastosowanie mane-
kinw o wysokiej wiarygodnoci klinicznej w centrach szkoleniowych, ktre dysponuj
rodkami na ich zakup i utrzymanie. Jednake uycie manekinw o niszej wiarygodnoci
klinicznej jest waciwe niezalenie od poziomu szkolenia na kursach ERC.
Urzdzenia przekazujce informacj zwrotn podczas RKO s przydatne, aby poprawi
czstotliwo ucini, ich gboko, relaksacj klatki piersiowej oraz pooenie rk. Urz-
dzenia emitujce dwik poprawiaj jedynie czstotliwo ucini i mog mie nieko-
rzystny wpyw na gboko ucini, jeli ratownik skoncentruje si na czstotliwoci.
Odstpy czasu pomidzy szkoleniami przypominajcymi bd si rni w zalenoci od
adresatw szkolenia (np. laicy albo pracownicy ochrony zdrowia). Wiadomo, e umiejt-
noci potrzebne do prowadzenia RKO pogarszaj si w cigu miesicy od szkolenia, dlate-

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

12
 Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

go te strategia corocznych szkole przypominajcych moe by niewystarczajca. Podczas

gdy optymalny czas przerwy pomidzy szkoleniami nie jest znany, korzystne mog okaza
si czste szkolenia przypominajce (w maych dawkach).
Szkolenie w zakresie umiejtnoci pozamerytorycznych (non-technical skills) (m.in. umie-
jtnoci komunikacji, kierowania zespoem i bycia czonkiem zespou) jest istotnym do-
datkiem do szkolenia z zakresu umiejtnoci merytorycznych. Ten typ szkolenia powinien
by wczony do kursw resuscytacyjnych.
Dyspozytorzy pogotowia ratunkowego maj istotn rol do odegrania podczas instruo-
wania laikw, w jaki sposb prowadzi RKO. Wymaga ona dedykowanego szkolenia, aby
mogli wydawa jasne i skuteczne instrukcje w sytuacji stresu.
Implementacja
Wykazano, e debriefing w oparciu o dane oraz skoncentrowany na przeprowadzonych
dziaaniach wpywa na popraw funkcjonowania zespow resuscytacyjnych. Zdecydowa-
nie zaleca si jego zastosowanie zespoom leczcym pacjentw z zatrzymaniem krenia.
Naley zachca do tworzenia lokalnych systemw dziaania, uwzgldniajc centra lecze-
nia pacjentw po zatrzymaniu krenia, poniewa wie si to ze zwikszonym odsetkiem
przey i popraw stanu neurologicznego u osb po pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia.
Wykorzystanie innowacyjnych technologii i mediw spoecznociowych moe okaza
si korzystne dla wdroenia szybkiej odpowiedzi na pozaszpitalne zatrzymanie krenia.
Opracowuje si rwnie nowatorskie systemy w celu zaalarmowania wiadkw zdarzenia
o miejscu, gdzie znajduje si najbliszy automatyczny defibrylator zewntrzny (AED). Na-
ley zachca do wykorzystywania kadej technologii, ktra moe przyspieszy podejmo-
wanie RKO przez wiadkw zatrzymania krenia i umoliwi szybki dostp do najbli-
szego AED.
System ratuje ycie (It takes a system to save a life) [http://www.resuscitationacademy.
com/]. Systemy opieki zdrowotnej odpowiedzialne za leczenie pacjentw z zatrzymaniem
krenia (np. organizacje pomocy doranej, centra leczenia pacjentw po zatrzymaniu kr-
enia) powinny audytowa swoje dziaania, aby zapewni leczenie pozwalajce na osig-
nicie moliwie najwyszego odsetka przey.

Etyka w resuscytacji i decyzje dotyczce koca ycia

W wytycznych przeniesiono nacisk z tradycyjnego pogldu ukierunkowanego na medycz-
ne korzyci na bardziej zrwnowaone podejcie, ukierunkowane na pacjenta, podkre-
lajc jego autonomi w procesie terapeutycznym. Suy temu gotowo do wzajemnego
zrozumienia i interakcji pomidzy pacjentem a pracownikami ochrony zdrowia.
Pomimo smutnego faktu, e wikszo osb, ktre doznay zatrzymania krenia, nie
przeywa, ostatnie badania dostarczaj dowodw na sta popraw odlegych wynikw
leczenia, szczeglnie w okolicznociach, w ktrych zostaa skutecznie implementowana
formua przeywalnoci (formula of survival) . W szczeglnych przypadkach opornego
na leczenie zatrzymania krenia, ktre w przeszoci koczyoby si zgonem, korzyci
moe przynie leczenie uwzgldniajce dodatkowe interwencje. Dalszej poprawy przey-
walnoci mona spodziewa si wraz z wdroeniem jasnych wskazwek dotyczcych roz-
poczynania, nierozpoczynania, odstpienia i niepodejmowania resuscytacji oraz poprzez

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

13
Podsumowanie kluczowych zmian w Wytycznych 2015

identyfikacj opornych na leczenie przypadkw, w ktrych mona skutecznie zastosowa

zaawansowane interwencje terapeutyczne.
Tradycyjne zasady etyczne zostay przedstawione w kontekcie resuscytacji ukierunkowa-
nej na pacjenta.
Zasada autonomii dotyczy respektowania osobistych preferencji pacjenta wyraonych
w przedoonych wczeniej prawomocnych owiadczeniach woli i oznacza konieczno
prawidowego przekazywanie informacji oraz skuteczn komunikacj.
Zasada czynienia dobra, w ktrej zawieraj si rokowanie, decyzja rozpoczcia RKO, jej
daremno lub konieczno kontynuowania RKO podczas transportu, a take w sytua-
cjach szczeglnych, powinna uwzgldnia rozrnienie pomidzy nagym zatrzymaniem
krenia a spodziewanym zanikiem funkcji serca i czynnoci oddechowej w przypadku
schorze w fazie terminalnej.
Zasada nieczynienia krzywdy uwzgldnia protokoy DNAR/DNACPR oraz decyzje, kie-
dy zakoczy lub nie podejmowa resuscytacji, rwnie poprzez zaangaowanie pacjenta
w proces leczenia, w oparciu o prawomocne owiadczenia woli bd wyznaczenie peno-
mocnika w podejmowaniu decyzji.
Zasada sprawiedliwoci i rwnego dostpu do leczenia zakada unikanie nierwnego trak-
towania.
Europa stanowi konglomerat 47 krajw o odmiennych systemach prawnych, jurysdyk-
cjach, kulturach, religiach i moliwociach ekonomicznych. W odniesieniu do powy-
szych czynnikw kraje europejskie rnie interpretuj rekomendacje etyczne w resuscyta-
cji. Przedstawione w tych wytycznych wyniki badania ankietowego, dotyczce aktualnej
praktyki resuscytacji w Europie, wykazay znaczce rnice w podejciu do RKO i podej-
mowaniu decyzji dotyczcych koca ycia. Udao si zidentyfikowa obszary wymagajce
poprawy oraz podkrelono korzystny trend we wdraaniu zasad etycznych.
Istnieje potrzeba ujednolicenie legislacji, jurysdykcji, terminologii oraz praktyki w zakresie
etyki resuscytacji i decyzji koca ycia. Misj ERC i stworzonych przez ni wytycznych jest
udzia w tym ujednoliceniu.
Nowe regulacje Unii Europejskiej, zezwalajce na stosowanie zgody odroczonej, ujednoli-
c i uatwi prowadzenie bada nad interwencjami ratujcymi ycie.
Infrastruktura resuscytacji w oparciu o prac zespou, a take dokadne i jednolite protokoy
resuscytacji oraz audyt interwencji resuscytacyjnych z wykorzystaniem rejestrw narodowych
i midzynarodowych, a take wieloorodkowe badania kliniczne mog przyczyni si zarwno
do poprawy jakoci RKO, jak i wynikw leczenia pacjentw po zatrzymaniu krenia.
Proces tworzenia Wytycznych 2015 etyki w resuscytacji i decyzji koca ycia odbywa si
w porozumieniu z autorami pozostaych rozdziaw wytycznych, a take uwzgldnia eks-
pertyzy w zakresie aspektw prawnych oraz ukierunkowanych na pacjenta wynikw lecze-
nia, jak rwnie wkad towarzystw pokrewnych.
Zaleca si aktywne zaangaowanie w proces tworzenia kolejnych wytycznych wszystkich zain-
teresowanych partnerw, tzn. osb publicznych, pacjentw, szczeglnie tych, ktrzy przeyli
zatrzymanie krenia, ogu spoeczestwa, a take czonkw profesjonalnych towarzystw.
Pracownicy ochrony zdrowia s odpowiedzialni za utrzymanie zdobytej wiedzy i umie-
jtnoci w zakresie RKO oraz rozumienie zasad etycznych, zanim zostan zaangaowani
w realn sytuacj, w ktrej bd musieli podejmowa decyzje dotyczce resuscytacji.
Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

14
 Algorytmy 2015

112

REAKCJA
SPOECZESTWA
RATUJE YCIE

Kluczowe znaczenie dla poprawy przeywalnoci w pozaszpitalnym zatrzymaniu krenia ma interakcja pomidzy
dyspozytorem medycznym, wiadkiem zdarzenia wykonujcym RKO i szybkim uyciem AED

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

15
Algorytmy 2015

Algorytm podstawowych zabiegw resuscytacyjnych /

automatycznej defibrylacji zewntrznej (BLS/AED)

Nie reaguje
i nie oddycha prawidowo

Zadzwo
po pogotowie ratunkowe

Wykonaj 30 ucini
klatki piersiowej

Wykonaj 2 oddechy
ratownicze

Kontynuuj RKO
w stosunku 30:2

Gdy dostpne AED

wcz i wykonuj polecenia

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

16
 Algorytmy 2015

Resuscytacja wewntrzszpitalna

Utrata przytomnoci / pogorszenie stanu zdrowia pacjenta

Woaj o pomoc i oce stan pacjenta

Nie Oznaki ycia? Tak

Wezwij zesp Oce ABCDE.

resuscytacyjny Rozpoznaj i lecz przyczyny.
Tlen, monitorowanie
dostp IV
RKO 30:2
z tlenem i przyrzdami
do udraniania drg
oddechowych

Wezwij zesp resuscytacyjny,

Podcz elektrody defibrylatora / jeli wskazane
monitor. Wykonaj defibrylacj,
jeli wskazana.

Zaawansowane zabiegi Przeka pacjenta

resuscytacyjne, zespoowi resuscytacyjnemu
gdy przybywa zesp resuscytacyjny

Algorytm resuscytacji wewntrzszpitalnej

ABCDE drogi oddechowe (Airway),
oddychanie (Breathing),
krenie (Circulation),
stan neurologiczny (Disability),
ekspozycja (Exposure)
IV doylny
RKO resuscytacja kreniowo-oddechowa

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

17
Algorytmy 2015

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne

Nie reaguje
i nie oddycha prawidowo?

Wezwij zesp resuscytacyjny

RKO 30:2
Podcz elektrody defibrylatora/monitor.
Minimalizuj przerwy

Oce rytm

Do defibrylacji Nie do defibrylacji

(VF/VT bez ttna) (PEA/asystolia)

1 defibrylacja Powrt spontanicznego

Minimalizuj przerwy krenia

Natychmiast wznw RKO NATYCHMIASTOWA Natychmiast wznw RKO

przez 2 min OPIEKA przez 2 min
Minimalizuj przerwy PORESUSCYTACYJNA Minimalizuj przerwy
Uyj schematu ABCDE
D do SpO2 9498%
D do prawidowych
wartoci PaCO2
12-odprowadzeniowe EKG
Lecz przyczyn
Kontroluj temperatur
docelow

PODCZAS RKO LECZ ODWRACALNE PRZYCZYNY

Hipoksja Zaburzenia zakrzepowo-zatorowe
Zapewnij wysokiej jakoci ucinicia klatki piersiowej
naczy wiecowych lub pucnych
Minimalizuj przerwy w uciniciach Hipowolemia
Odma prna
Podawaj tlen Hipo/hiperkaliemia
Tamponada worka osierdziowego
Zastosuj kapnografi
Hipotermia/hipertermia Zatrucia
Nie przerywaj ucini po udronieniu drg oddechowych
w zaawansowany sposb
Zapewnij dostp donaczyniowy (doylny lub doszpikowy) ROZWA
Podawaj adrenalin co 35 minut Obrazowanie ultrasonograficzne
Podaj amiodaron po 3 defibrylacjach Mechaniczne uciskanie klatki piersiowej, aby umoliwi transport /
leczenie
Koronarografi i przezskrn interwencj wiecow
Pozaustrojow RKO

Algorytm zaawansowanych zabiegw resuscytacyjnych ALS

RKO resuscytacja kreniowo-oddechowa
VF/VT bez ttna migotanie komr/czstoskurcz komorowy bez ttna
PEA/asystolia aktywno elektryczna bez ttna/asystolia
ABCDE drogi oddechowe (Airway), oddychanie (Breathing), krenie (Circulation), stan neurologiczny (Disability),
ekspozycja (Exposure)
SpO2 saturacja krwi ttniczej
PaCO2 cinienie parcjalne dwutlenku wgla w krwi ttniczej

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

18
 Algorytmy 2015

Algorytm postpowania w tachykardii (z ttnem)

Oce uywajc schematu ABCDE
Podaj tlen, jeli s wskazania, i uzyskaj dostp IV
Monitoruj EKG, cinienie krwi, SpO2, wykonaj
12-odprowadzeniowe EKG
Rozpoznaj i lecz odwracalne przyczyny
(np. zaburzenia elektrolitowe)

Oce w oparciu o objawy niepokojce

Kardiowersja*
Niestabilny 1. Wstrzs 3. Niedokrwienie minia sercowego
do 3 prb
2. Omdlenie 4. Niewydolno serca

Stabilny
Amiodaron 300 mg IV
w cigu 1020 min
i kolejna kardiowersja; Zespoy QRS wskie (< 0,12 s)?
nastpnie:
Amiodaron 900 mg Szerokie Wskie
w cigu 24 h

Szerokie QRS Wskie QRS

Miarowe? Miarowe?

Niemiarowe Miarowe Miarowe Niemiarowe

Wezwij pomoc specjalisty Zastosuj stymulacj nerwu bdnego Niemiarowy czstoskurcz

Adenozyna 6 mg w szybkim bolusie IV;
! jeli nieskuteczna, podaj 12 mg;
jeli nieskuteczna, podaj kolejne
12 mg
Stale monitoruj EKG
z wskimi QRS
Prawdopodobnie AF
Kontroluj rytm komr:
-bloker lub diltiazem
Rozwa digoksyn lub amiodaron,

jeli obecne objawy niewydolnoci

serca
Leki przeciwzakrzepowe, gdy > 48 h

Moliwe rytmy: Jeli czstoskurcz komorowy Powrt rytmu zatokowego? NIE Wezwij pomoc
specjalisty
AF z blokiem odnogi (lub nie masz pewnoci):
leczenie jak w czstoskurczu Amiodaron 300 mg IV w cigu TAK
z wskimi QRS 2060 min; nastpnie 900 mg
!
Polimorficzny VT w cigu 24 h
(np. torsades de pointes, podaj Jeli rozpoznany wczeniej
Prawdopodobnie PSVT Moliwe trzepotanie przedsionkw
magnez 2 g w cigu 10 min) SVT z blokiem odnogi, w mechanizmie re-entry: Kontroluj rytm serca (np. -bloker)
Wykonaj 12-odpr. EKG
podaj adenozyn jak dla
miarowych czstoskurczw po przywrceniu rytmu zatokowego
Jeli nawraca, ponownie podaj
z wskimi QRS
adenozyn i rozwa profilaktyk
antyarytmiczn

* Kardiowersja u przytomnych pacjentw powinna by zawsze wykonywana po zastosowaniu sedacji lub znieczulenia oglnego

Algorytm postpowania w tachykardii

ABCDE drogi oddechowe (Airway), oddychanie (Breathing), krenie (Circulation), stan neurologiczny
(Disability), ekspozycja (Exposure)
SaO2 saturacja krwi ttniczej
PaCO2 cinienie parcjalne dwutlenku wgla w krwi ttniczej
IV doylny
AF migotanie przedsionkw (atrial fibrillation)
VT czstoskurcz komorowy (venticular tachycardia)
SVT czstoskurcz nadkomorowy (supraventricular tachycardia)
PSVT napadowy czstoskurcz nadkomorowy (paroxysmal supraventricular tachycardia)

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

19
Algorytmy 2015

Algorytm postpowania w bradykardii

Oce uywajc schematu ABCDE

Podaj tlen, jeli s wskazania, i uzyskaj dostp IV
Monitoruj EKG, cinienie ttnicze, SpO2,
wykonaj 12-odprowadzeniowe EKG
Rozpoznaj i lecz odwracalne przyczyny
(np. zaburzenia elektrolitowe)

Oce w oparciu o objawy niepokojce

1. Wstrzs 3. Niedokrwienie minia sercowego
2. Omdlenie 4. Niewydolno serca

TAK NIE

Atropina
500 g IV

Satysfakcjonujca Ryzyko asystolii?

TAK
odpowied? Niedawno przebyty epizod

asystolii
Blok AV Mobitz II
NIE
Cakowity blok serca

W midzyczasie: TAK z szerokimi QRS

Atropina 500 g IV, Pauzy komorowe > 3 s

powtarzaj do dawki
maks. 3 mg
Izoprenalina 5 g/min IV NIE
Adrenalina 210 g/min IV
Leki alternatywne*

LUB
Stymulacja przezskrna

!
Wezwij pomoc specjalisty Obserwuj
Zaplanuj stymulacj
wewntrzn

* Leki alternatywne:
Aminofilina
Algorytm postpowania w bradykardii
Dopamina
ABCDE drogi oddechowe (Airway),
Glukagon (przy przedawko-
oddychanie (Breathing),
waniu E-blokerw lub krenie (Circulation),
blokerw kanaw stan neurologiczny (Disability),
wapniowych) ekspozycja (Exposure)
Glikopyrolat mona stosowa SaO2 saturacja krwi ttniczej
zamiast atropiny IV doylny
AV przedsionkowo-komorowy (atrioventricular)

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

20
 Algorytmy 2015

Algorytm postpowania w anafilaksji

Reakcja anafilaktyczna?

ABCDE

Rozpoznanie poszukuj:
nagle rozwijajcych si objaww
zagraajcych yciu zaburze dronoci drg oddechowych

i/lub oddychania, i/lub krenia1

charakterystycznych zmian skrnych

Wezwij pomoc
Po pacjenta na plecach
z uniesionymi nogami (jeli
nie utrudnia to oddychania)

Adrenalina2

Jeli posiadasz umiejtnoci i sprzt:

Zabezpiecz drono drg oddechowych Monitoruj:
Tlen w wysokim przepywie Pulsoksymetri
Bolus pynw IV3 EKG
Chlorfenamina4 Cinienie ttnicze
Hydrokortyzon5

1.
Zagraajce yciu zaburzenia:
Drogi oddechowe: obrzk, chrypka, stridor
Oddychanie: szybki oddech, wisty, wyczerpanie, sinica, SpO2 < 92%, spltanie
Krenie: blado powok, wilgotna skra, niskie cinienie, uczucie osabienia, senno/piczka

2. 3.
Adrenalina (IM, jeeli nie masz dowiadczenia w poday IV) Bolus pynw IV
dawka IM adrenaliny 1:1000 (powtrz po 5 min, jeli brak poprawy) (krystaloidy):
Doroli 500 g IM (0,5 ml) Doroli 5001000 ml
Dzieci > 12 lat 500 g IM (0,5 ml) Dzieci 20 ml/kg
Dzieci 612 lat 300 g IM (0,3 ml)
Dzieci < 6 lat
Przerwij poda IV koloidu,
150 g IM (0,15 ml)
jeli moe by przyczyn
Adrenalina IV moe by podawana tylko przez dowiadczonych anafilaksji
specjalistw
Miareczkuj: doroli 50 g; dzieci 1 g/kg

4. 5.
Chlorfenamina Hydrokortyzon
(IM lub powoli IV) (IM lub powoli IV)
Doroli i dzieci > 12 lat 10 mg 200 mg
Dzieci 612 lat 5 mg 100 mg
Dzieci 6 miesicy 6 lat 2,5 mg 50 mg
Dzieci < 6 miesicy ycia 250 g/kg 25 mg

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

21
 Algorytmy 2015

Algorytm postpowania w zatrzymaniu krenia

spowodowanego urazem

Pacjent
urazowy

Zatrzymanie krenia /
zagroenie zatrzymaniem krenia?

Rozwa Uniwersalny
przyczyn nieurazow PRAWDOPODOBNA
algorytm ALS

Hipoksja MAO PRAWDOPODOBNA

Odma prna
Rwnoczasowo

kontynuuj ALS
Rozpocznij /
Tamponada worka lecz odwracalne przyczyny
osierdziowego
Hipowolemia
1. Kontrola masywnych krwawie zewntrznych
2. Kontrola dronoci drg oddechowych
i maksymalizacja ultenowania Czas od zatrzymania
3. Obustronna dekompresja klatki piersiowej krenia < 10 min?
4. Odbarczenie tamponady worka osierdziowego Wiedza specjalistyczna?
5. Chirurgiczna kontrola krwawienia
lub proksymalne zaklemowanie aorty Sprzt?
6. Protok masywnej transfuzji i pyny rodowisko?

Rozwa Powrt spontanicznego Rozwa natychmiastow

NIE
zakoczenie RKO krenia? torakotomi ratunkow

TAK

Przedszpitalnie:
Prowad wycznie interwencje ratujce
ycie
Natychmiastowy transport do odpowiedniego
szpitala
Wewntrzszpitalnie:
Resuscytacja damage control
Ostateczna kontrola krwawienia

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

22
 Algorytmy 2015

acuch przeycia w przypadku tonicia

ob
iegaj utoni
po
znaj zagroe nos
ze nie si na obd z wod odp
owiedn
i o
ci ni ju
po yd y nij
ap oz ni
w
W

ew

pi
u

ier
R

e
Z

ew

ek
Zap
zch
Zap

ni
Z acho

ocy
Po p
bli

ch
wa

Po
om
po

u
Ab

ne

zy
Ty
ro

k y lk zu
jo

str j

ni
z ic

s
p
o n o i je og
o o ezw anie
za rz e o, ec ka
j s u ra t o w n
w w o dzie w
p ob
ie c z a n u
je li t o b e z pi b

Algorytm postpowania w przypadku tonicia,

dla ratownikw z obowizkiem udzielenia pomocy

Nie reaguje
i nie oddycha prawidowo?

Woaj o pomoc
i wezwij suby ratunkowe

Udronij drogi oddechowe

Wykonaj 5 oddechw ratowniczych /

wentylacji
z uyciem tlenu, jeli to moliwe

Oznaki ycia?

Rozpocznij RKO 30:2

Podcz AED
wykonuj jego polecenia

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

23
Algorytmy 2015

Algorytm postpowania w przypadku zasypania

przez lawin nien

Oce pacjenta podczas wydobycia spod lawiny

Obraenia miertelne TAK

Nie rozpoczynaj
lub zamarznite ciao RKO

NIE

60 min ( 30C)
Czas przebywania pod Uniwersalny
lawin (temperatura gboka)1 algorytm ALS2

> 60 min (< 30C)

Ogrzewanie
Oznaki ycia?3 TAK minimalnie
inwazyjne4

NIE
VF/pVT/PEA
Rozpocznij RKO5
Monitoruj EKG

Asystolia
8 mmol/l

Rozwa pomiar
Szpital
Drone drogi oddechowe stenia potasu
TAK z ECLS
w surowicy6
lub
BRAK PEWNOCI
NIE
> 8 mmol/l
Rozwa zakoczenie RKO

1. Pomiar temperatury moe by ekwiwalentem (alternatywnym wyznacznikiem potrzeby resuscytacji),

jeli czas przebywania pod lawin jest nieznany
2. Pacjentw z urazami lub potencjalnymi powikaniami (np. obrzkiem puc) przetransportuj do odpowiedniego
szpitala
3. Na ocen spontanicznego oddechu i ttna powi czas do jednej minuty
4. Pacjentw niestabilnych kreniowo lub z temperatur gbok < 28C przetransportuj do szpitala
dysponujcego technikami pozaustrojowych zabiegw podtrzymujcych ycie (ECLS)
5. Nie podejmuj RKO, jeli ryzyko dla ratownikw jest niedopuszczalnie wysokie
6. Urazy ze zmiadeniem tkanek oraz zastosowanie depolaryzujcych rodkw zwiotczajcych minie mog
spowodowa wzrost stenia potasu w surowicy

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

24
 Algorytmy 2015

Powrt spontanicznego krenia bez powrotu wiadomoci

Drogi oddechowe i oddychanie
Utrzymuj SpO 9498%
2
Zaawansowane zabezpieczenie dronoci drg
Natychmiastowe leczenie

oddechowych
Monitorowanie krzywej kapnografii
Wentylacja puc z zachowaniem normokapni

Krenie
12-odprowadzeniowe EKG
Uzyskaj wiarygodny dostp doylny
Utrzymuj cinienie skurczowe > 100 mmHg
Pyny (krystaloidy) przywr normowolemi
Inwazyjne monitorowanie cinienia ttniczego krwi
Rozwa leki wazopresyjne / inotropowe w celu

utrzymania cinienia skurczowego

Kontrola temperatury
Staa temperatura 32 36C
Sedacja; kontrola dreszczy

Prawdopodobna
NIE TAK
przyczyna kardiogenna?

TAK Uniesienia odcinka ST w 12-odprowadzeniowym EKG?

Rozpoznanie

NIE

Rozwa
Koronarografia PCI
koronarografi PCI

Rozwa TK mzgowia Przyczyna zatrzymania

i/lub AngioTK puc NIE krenia zidentyfikowana?

TAK

Lecz przyczyn zatrzymania Przyjmij do OIT

krenia inn ni kardiogenna

Postpowanie w OIT
Optymalizacja powrotu do zdrowia

Kontrola temperatury: staa temperatura 3236C przez

24 h; zapobiegaj gorczce przez co najmniej 72 h

Utrzymuj normoksj i normokapni; wentylacja oszczdzajca

puca
Optymalizacja parametrw hemodynamicznych (MAP,

mleczany, ScvO2, CO/CI, diureza)

Echokardiografia
Utrzymuj normoglikemi
Zdiagnozuj/lecz drgawki (EEG, sedacja, leki przeciwdrgawkowe)
Odrocz ocen rokowania na co najmniej 72 h

Prewencja wtrna
Dalsze leczenie
np. ICD, badania przesiewowe w kierunku
i rehabilitacja
wrodzonych zaburze, ocena czynnikw ryzyka

Algorytm opieki poresuscytacyjnej

SBP Skurczowe cinienie ttnicze; PCI Przezskrna interwencja wiecowa; CTPA Tomografia komputerowa
w algorytmie zatorowoci pucnej; OIT Oddzia Intensywnej Terapii; MAP rednie cinienie ttnicze; ScvO2
Utlenowanie centralnej krwi ylnej; CO/CI rzut serca/indeks sercowy; ICD wszczepialny kardiowerter-defibrylator

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

25
 Algorytmy 2015

Strategia prognozowania

Zatrzymanie krenia

miokloniczny
TK

Dni
Stan

Kontrolowana temperatura
12

Ogrzewanie
EEG-NSE

SSEP

Wyklucz czynniki zakcajce, szczeglnie resztkow sedacj

Pacjent nieprzytomny, M=12 72 h po ROSC

Co najmniej jedno z poniszych: TAK Zy wynik kocowy

Rezonans magnetyczny

Brak reakcji renic i odruchu rogwkowego wysoce prawdopodobny

Dni Obustronny brak fali N20 SSEP(1) (FPR < 5%, wski 95% CIs)
35 NIE

Poczekaj co najmniej 24 h

Co najmniej dwa z poniszych:

Stan miokloniczny 48 h po ROSC
TAK
Wysokie wartoci NSE(2) Zy wynik kocowy wysoce
Niereaktywny wzorzec typu burst-suppresion prawdopodobny
lub stan padaczkowy w EEG
Rozlane uszkodzenie anoksemiczne w TK/MRI mzgowia(2)

NIE

Wynik kocowy niemoliwy do okrelenia
Obserwuj i ponw ocen
(1)
24 h po ROSC u pacjentw
bez hipotermii terapeutycznej
(2)
Szczegy w tekcie Wytycznych

Jeli to moliwe, wykorzystaj prognozowanie multimodalne

Algorytm strategii prognozowania

EEG elektroencefalografia; NSE enolaza specyficzna dla neuronw
SSEP somatosensoryczne potencjay wywoane; ROSC powrt spontanicznego krenia
M punktacja dla reakcji ruchowej w skali Glasgow

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

26
 Algorytmy 2015

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci

Nie reaguje?

Woaj o pomoc

Udronij drogi oddechowe

Nie oddycha prawidowo?

5 oddechw ratowniczych

Brak oznak zycia?

15 ucini klatki piersiowej

2 oddechy ratownicze
15 ucini

Wezwij zesp resuscytacyjny

lub pediatryczny zesp ALS
po 1 minucie RKO

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

27
Algorytmy 2015

Postpowanie w niedronoci drg oddechowych

spowodowanej ciaem obcym u dzieci

Oce ciko stanu pacjenta

Kaszel nieefektywny Kaszel efektywny

Nieprzytomny Przytomny Zachcaj do kaszlu

Udronij drogi 5 uderze w okolic Oceniaj, czy nie dochodzi
oddechowe midzyopatkow do pogorszenia stanu pacjenta
5 oddechw 5 ucini nadbrzusza i nieefektywnego kaszlu
bd ustpienia
Rozpocznij RKO (ucinicia klatki piersiowej
niedronoci
u niemowlt)
(naprzemiennie nadbrzusza
lub klatki piersiowej
u dzieci > 1 roku ycia)

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

28
 Algorytmy 2015

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u dzieci

Nie reaguje?
Brak oddechu lub pojedyncze
westchnicia

RKO
(5 oddechw pocztkowych, potem 15:2) Wezwij zesp resuscytacyjny
Podcz defibrylator/monitor (po 1 min RKO, jeli jeste sam)
Minimalizuj przerwy

Oce rytm

Do defibrylacji Nie do defibrylacji

(VF/VT bez ttna) (PEA/Asystolia)

Powrt
1 defibrylacja 4 J/kg spontanicznego krenia

Natychmiast wznw: NATYCHMIASTOWA Natychmiast wznw:

RKO przez 2 min OPIEKA RKO przez 2 min
Minimalizuj przerwy PORESUSCYTACYJNA Minimalizuj przerwy
W 3. i 5. cyklu Zastosuj schemat ABCDE
rozwa amiodaron Kontroluj oksygenacj
w opornym i wentylacj
na defibrylacj VF/pVT Badania dodatkowe
Lecz przyczynowo
Kontroluj temperatur

PODCZAS RKO ODWRACALNE PRZYCZYNY

Zapewnij wysokiej jakoci RKO: Hipoksja
czsto, gboko, odksztacenie klatki piersiowej Hipowolemia
Zaplanuj dziaania, zanim przerwiesz RKO Hiper/hipokaliemia, zaburzenia metaboliczne
Podawaj tlen Hipotermia
Zapewnij dostp donaczyniowy Zaburzenia zatorowo-zakrzepowe
(doylny, doszpikowy) (w naczyniach wiecowych lub pucnych)
Podawaj adrenalin co 35 minut Odma prna
Rozwa zaawansowane udronienie drg Tamponada worka osierdziowego
oddechowych i kapnografi
Zatrucia/powikania leczenia
Nie przerywaj ucini klatki piersiowej
po zaawansowanym udronieniu drg oddechowych
Lecz przyczyny odwracalne

Polska Rada Resuscytacji - www.prc.krakow.pl

29
 Algorytmy 2015

Zatrzymanie krenia u dzieci: rytmy nie do defibrylacji

2 min 2 min 2 min 2 min 2 min

RKO 1 2 3 4 5
ROSC

Adrenalina Adrenalina Adrenalina

0,01 mg/kg 0,01 mg/kg 0,01 mg/kg

Wentylacja / Oksygenacja
Dostp donaczyniowy IO/IV
Leki
Intubacja

Zatrzymanie krenia u dzieci rytmy do defibrylacji

Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja Defibrylacja

4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg 4 J/kg

2 min 2 min 2 min 2 min 2 min 2 min 2 min

RKO 1 2 3 4 5 6 7
ROSC

Adrenalina Adrenalina Adrenalina

0,01 mg/kg 0,01 mg/kg 0,01 mg/kg

Wentylacja / Oksygenacja
Dostp donaczyniowy IO/IV Amiodaron Amiodaron
Leki 5 mg/kg 5 mg/kg
Intubacja

30
 Algorytmy 2015

Zabiegi resuscytacyjne u noworodkw

(Konsultacja przed porodem)

Zaznajomienie zespou oraz przygotowanie sprztu

Pord

Osusz dziecko
Utrzymuj prawidow temperatur
Wcz zegar lub zapisz czas

Oce (napicie), oddech i czynno serca

Jeli gasping lub nie oddycha:

Udronij drogi oddechowe
Wykonaj 5 oddechw upowietrzniajcych
Rozwa monitorowanie SpO2 EKG
Utrzymuj temperatur

Oce ponownie
Jeli czynno serca nie przyspiesza, 60 s
poszukuj ruchw klatki piersiowej

czy potrzebujesz pomocy?

Jeli klatka piersiowa si nie unosi:
Akceptowalna SpO2

Na kadym etapie:
Ponownie sprawd uoenie gowy
przedprzewodowa
Rozwa udronienie drg oddechowych
2 min 60%
z udziaem dwch osb
3 min 70%
i inne manewry udraniajce
4 min 80%
Powtrz oddechy upowietrzniajce
5 min 85%
Monitorowanie SpO2 EKG
10 min 90%
Oce odpowied

Jeli czynno serca nie przyspiesza,

poszukuj ruchw klatki piersiowej
(pod kontrol oksymetrii, jeli dostpna)

Jeli klatka piersiowa si unosi:

Jeli czynno serca niewykrywalna
Zwiksz poda tlenu

lub bardzo wolna (< 60/min)

Rozpocznij ucinicia klatki piersiowej
Skoordynuj ucinicia z wentylacj
dodatnimi cinieniami (3:1)

Oceniaj czynno serca co 30 sekund

Jeli czynno serca niewykrywalna
lub bardzo wolna (< 60/min),
rozwa dostp doylny i leki

Omw z rodzicami i z zespoem

Algorytm zabiegw resuscytacyjnych u noworodkw

SpO2 saturacja krwi ttniczej; PPV wentylacja dodatnim cinieniem

31
Algorytmy 2015

Ostre zespoy wiecowe (OZW)

Pacjent z klinicznymi objawami OZW

12-odprowadzeniowe EKG

Uniesienie odcinka ST Inne zmiany

0,1 mV w 2 ssiadujcych w EKG
odprowadzeniach koczynowych (lub nawet prawidowe
i/lub 0,2 mV w 2 ssiadujcych EKG)
odprowadzeniach przedsercowych
lub (przypuszczalnie) wiey LBBB

= Niestabilna dusznica
= NSTEMI,
bolesna, jeli cTn*
jeli cTn* dodatnia
pozostaje ujemna

STEMI non-STEMI OZW

Wysokie ryzyko, gdy:
dynamiczne zmiany w EKG
obnienia odcinka ST
niestabilno

hemodynamiczna/rytmu serca
cukrzyca
wysoka punktacja w skali ryzyka

(TIMI, GRACE)

* Preferowany pomiar hs-cTn ze wzgldu na wysz czuo

Definicje ostrych zespow wiecowych (OZW)

LBBB blok lewej odnogi pczka Hisa
STEMI zawa serca z uniesieniem odcinka ST
NSTEMI zawa serca bez uniesienia odcinka ST
cTn sercowe troponiny
UAP niestabilna dusznica bolesna
TIMI thrombolysis in acute myocardial infarction skala ryzyka u chorych z OZW
GRACE global registry of acute coronary events skala ryzyka u chorych z OZW

32
 Leczenie ostrych zespow wiecowych
EKG

Przeciwblowo: Nitrogliceryna, jeli cinienie skurczowe > 90 mmHg

Morfina w dawkach powtarzalnych po 35 mg do ustpienia blu

Leczenie przeciwpytkowe:
Kwas acetylosalicylowy 150 300 mg tbl. do rozgryzienia (lub IV)

STEMI Non-STEMI OZW

Preferowane PCI, jeli: Preferowana fibrynoliza, jeli: Wczesna strategia inwazyjna # Konserwatywna lub opniona
dostpne na czas w caodobowym PCI niemoliwe do przepro- strategia inwazyjna #

33
orodku z dowiadczeniem wadzenia bez opnienia Leczenie dodatkowe:
przeciwwskazana fibrynoliza i brak przeciwwskaza Przeciwzakrzepowe: Podaj Leczenie dodatkowe:
wstrzs kardiogenny lub cika enoksaparyn, heparyn Przeciwzakrzepowe: podaj
niewydolno lewej komory Leczenie dodatkowe: lub biwalirudyn heparyn lub enoksaparyn
Przeciwzakrzepowe: heparyna, (u pacjentw z wysokim
Przeciwpytkowe: Mona
Leczenie dodatkowe: enoksaparyna (lub fonda- ryzykiem krwawienia mona
rozway tikagrelor
Przeciwzakrzepowe: podaj enoksapa- parynuks ze streptokinaz) rozway fondaparynuks)
lub klopidogrel
ryn, heparyn lub biwalirudyn
Przeciwpytkowe: klopidogrel Przeciwpytkowe: mona
Przeciwpytkowe: mona rozway rozway tikagrelor
tikagrelor, prasugrel* lub klopidogrel lub klopidogrel

* Prasugrel zwiksza czsto krwawienia rdczaszkowego u pacjentw z udarem lub TIA w wywiadzie, u pacjentw > 75 lat oraz o masie ciaa < 60 kg
# zgodnie ze stratyfikacj ryzyka

Algorytm leczenia ostrych zespow wiecowych

SBP cinienie skurczowe; STEMI zawa serca z uniesieniem odcinka ST; Non-STEMI ACS; OZW bez uniesienia odcinka ST; PCI przezskrna interwencja
Algorytmy 2015

wiecowa