You are on page 1of 115

Resztka Izraela powraca

RESZTKA IZRAELA POWRACA


ODRODZENIE JUDAIZMU MESJANISTYCZNEGO

Michael Schiffman

Tumaczenie: Krzysztof Dubis

1
Resztka Izraela powraca

DEDYKACJA

Mojej onie, Robyn, ktra jest radoci mojego ycia i moj wsppracownic w subie dla
Jeszui. Poprzez ni Bg cigle przypomina mi o swojej asce i mioci dla mnie.
oraz
Moim dzieciom, Sarze i Marcusowi, poniewa ksika ta reprezentuje ich dziedzictwo i to
wanie im wraz z caym pokoleniem mesjanistycznych dzieci pragn j przekaza.
oraz
Moim rodzicom, dziadkom i siostrom, o ktrych modl si, aby pewnego dnia doczyli do
nas w poznaniu Mesjasza naszego narodu.

PODZIKOWANIA

Pragn wyrazi szczegln wdziczno wszystkim ludziom, ktrzy wywarli wielki wpyw na
moje ycie s nimi: Louis Goldberg, Victor Walter, Thomas McComiskey, Elmer i Jean
Hiebert. To od nich uczyem si o subie dla Jeszui zarwno w teorii jaki i w praktyce.
Chciabym przekaza specjalne podzikowania Elliotowi Klaymanowi, ktry wspiera mnie na
mojej drodze, Marcy i Chrisowi Kottingom a take Carole Abend za poprawki wniesione do
niniejszego materiau. Ich mio, pomoc i zachta s dla mnie bardzo cenne i bardzo
przyczyniy si do zrealizowania tej ksiki.

2
Resztka Izraela powraca

PRZEDMOWA

Ksika dra Schiffmana niewtpliwie w bardzo istotnym stopniu przyczynia si do


przyblienia i zrozumienia mesjanistycznego ruchu kongregacjonalnego. Do tej pory
sporadycznie pojawiay si klasyczne opracowania na temat historii ydw w ujciu
mesjanistycznym, albo te jakie pojedyncze publikacje zwizane z ruchem mesjanistycznym.
Wrd nich znalazo si te kilka pozycji napisanych w bardziej przystpnym stylu, ktre
podjy prb zdefiniowania tego zjawiska. Niniejsza ksika prezentuje dzisiejszy status
mesjanistycznych kongregacji. Daje ona teologiczny obraz tych kongregacji w kontekcie
pewnego planu Boego. Nie koczy tematu; wrcz przeciwnie, na pewno stanie si bodcem dla
innych, ktrzy poprzez swj wkad zechc wzbogaci t mesjanistyczn mozaik a take
okreli i zdefiniowa ten ruch z perspektywy zarwno historycznej jak i teologicznej. Dr
Schiffman rzuca wyzwanie nastpnemu autorowi, aby podnis on poprzeczk docieka i
wiedzy na ten temat.
Dr Schiffman pisze w sposb przejrzysty i komunikatywny, dostarczajc odpowiedzi na liczne
tzw. trudne pytania w zwizku z wyaniajc si ostatnio kongreagacj mesjanistyczn, jako
nowym zjawiskiem. Kim jestemy? Skd przybylimy? Jakie jest nasze podoe teologiczne? Jaki
jest nasz stosunek do prawa, do ogu wierzcych, a take do narodu izraelskiego?
ydowski ruch mesjanistyczny to ruch odbudowy, ktry obecnie odrodzi si i ponownie
zaistnia, aby przynie wyzwanie caemu Ciau Mesjasza. Jest to wyzwanie zarwno dla yda,
ktry przychodzi do Pana, jak i dla wierzcego, pochodzcego z pogan. Prowokuje on
denominacje, aby zweryfikoway swoje stanowisko teologiczne na temat Izraela i ludu Boego.
Stymuluje kocioy lokalne do ponownej analizy i odkrycia swoich korzeni. Opisujc ten
fenomen z tak rozlegej perspektywy, dr Schiffman daje wyraz przekonaniu, e ruch ten jest
inspirowany przez Boga i oderga kluczow rol w zbawieniu narodu wybranego.
Dodatek 1 jest jednym z pierwszych komunikatywnych przegldw szkicujcych profil
mesjanistycznych kongregacji. Jego praktyczn zalet jest przedstawienie statystyki, ktra
ukazuje na przykad czynniki wzrostu tych kongregacji. Rwnie uyteczne s pozostae
dodatki: 2 oraz 3.
Dr Schiffman zdoa uchwyci w tej ksice charakter i stao mesjanistycznej kongregacji,
ktra stanowi skomplikowan cz ydowskiego ruchu mesjanistycznego. Wanie dlatego
ksika ta bdzie gwn pozycj na pkach wszystkich, ktrzy pragn bliej pozna ten ruch.
Elliot Klayman,
Prezes Union of Messianic Jewish Congregations (Zwizek ydowskich Kongregacji
Mesjanistycznych)
Czerwiec 1990

3
Resztka Izraela powraca

WSTP

Ty powstaniesz, zmiujesz si nad Syjonem, bo czas zlitowa si nad nim,


gdy nadesza waciwa pora. (Psalm 102:14).
wiadomo tego, e yjemy w czasie, o ktrym mwi powysze wersety, napawa
zdumieniem i podnieceniem. Nie mona zaprzeczy temu, e w cigu kilku ostatnich lat
judaizm mesjanistyczny przeszed wikszy rozkwit, ni kiedykolwiek do tej pory od czasu
pierwszego stulecia. Kongregacje ydowskich wyznawcw Jezusa (Jeszui) powstaj dosownie
na naszych oczach nie tylko w tutaj, w amerykaskim spoeczestwie ale na caym wiecie.
Niezwyko tego zjawiska polega przede wszystkim na tym, e kieruje nim Duch wity, nie
za programy, komitety, czy zarzdy.
Ksika Powrt resztki Izraela koncentruje si wok samego sedna tego mesjanistycznego
przebudzenia i wylania Ducha Boego na nard ydowski wok synagogi mesjanistycznej.
Spogldajc na og sposobw wyraania i praktykowania wiary wewntrz tego
zrnicowanego ruchu autor, Michael Schiffman, prbuje okreli, co stanowi istot judaizmu
mesjanistycznego tej najbardziej ekscytujcego wskrzeszenia biblijnej religii od czasu
zmartwychwstania Jeszui, Mesjasza.
Michael Wolf,
Prezes Messianic Jewish Alliance of America (Stowarzyszenie Amerykaskich ydw
Mesjanistycznych)
Mesjanistyczny Rabin kongregacji Beth Messiah, Cincinnati,
Czerwiec 1990

4
Resztka Izraela powraca

WPROWADZENIE

Zanim wyonio si to, co okrelane jest mianem pierwszego kocioa, istniay


zgromadzenia mesjanistyczne. Pierwsze z nich znajdowao si w Jerozolimie a przewodzili mu
pierwsi uczniowie Jeszui. Jego czonkowie rekrutowali si spord ydw i styl modlitwy
wsplnotowej take by ydowski. Z tych wanie zgromadze Dobra Nowina o Mesjaszu
dotara do narodw wiata.
W cigu stuleci nastpujcych po Soborze Nicejskim (rok 325), ydowscy wyznawcy Jeszui
stracili opcj ydowskiego sposobu ycia i praktykowania wiary. Znaleli si pod presj
dokonania wyboru pomidzy przyczeniem si do istniejcych ju kociow
poganochrzecijaskich, co rwnao si odrzuceniu ich ydowskiej tosamoci, bd
wyrzeczeniem si wiary w Mesjasza za cen pozostania w ydowskiej spoecznoci albo te
zachowaniem wiary i tosamoci wraz z rwnoczesnym zaniechaniem uczestnictwa w
naboestwach kocielnych.
W przypadku doczania do tradycyjnych kociow chrzecijaskich, dowiadczali oni
odrzucenia ze strony rodziny i przyjaci oraz oskarenia o zdrad narodu wybranego i jego
wiary. rodowisko ydowskie uwaao, e przyczaj si do chrzecijan pochodzenia
pogaskiego, poniewa kocioy utworzone pierwotnie wanie z takich chrzecijan byy
zdecydowanym odbiciem nieydowskiej kultury. To przesunicie akcentu w chrzecijastwie z
ydowskiego na nieydowski wypywao take z silnych uprzedze w stosunku do ydw w
krgach przywdcw kocielnych, czego wyrazem by Sobr Nicejski i w jego nastpstwie
dalsza polityka Kocioa.
Wrd wielu pogan, zarwno przed jak i po przyjciu Mesjasza, istniao antysemickie
nastawienie i niestety jego cz przetrwaa w chrzecijaskim Kociele. Smutnym rezultatem
tego blisko dwutysicletniego chrzecijaskiego antysemityzmu jest przekonanie ydw, e
wiara w Jeszu Mesjasza jest w rwnym stopniu nieydowska co antysemicka.
Pomimo historycznego antysemityzmu nastawienie narodu ydowskiego do mesjanistycznej
wiary zaczo si zmienia. Poczwszy od dziewitnastego stulecia, Pan zacz dziaa wrd
ydw, w wyniku czego wielu z nich zostao wyznawcami Jeszui. Niektre autorytety podaj, e
to dziaanie Boga doprowadzio do powstania najwikszej liczby wierzcych ydw od czasu
pierwszego stulecia. We wczesnych latach siedemdziesitych naszego wieku wyoni si ruch
mesjanistyczny, jako pokosie tamtego dziewitnastowiecznego przebudzenia. Oba te nurty
czya ta sama wizja Mesjasza narodu izraelskiego oraz pragnienie zbawienia dla tego narodu.
Tym za, co odrniao mesjanistyczny ruch lat siedemdziesitych od jego wczeniejszych faz
rozwoju, byo przekonanie o potrzebie zachowania ydowskiego stylu ycia pord
spoecznoci, ktre przyjy Mesjasza. Podczas gdy wikszo wierzcych ydw przyczya
si do istniejcych ju kociow, to jednak wielu z nich tego nie zrobio. Kiedy uwierzyli, nie
mogli si pogodzi z myl o przyjciu czego, co byoby nieydowskie. Postrzegali oni
Ewangeli i Mesjasza, ktrego przyjli w kategoriach ydowskich; jako wypenienie obietnic
Boga wobec Jego ludu.
Stopniowo te grupy wierzcych zaczy regularnie spotyka si na domowych spotkaniach
modlitewnych oraz comiesicznych zgromadzeniach, a take wewntrz braterskich organizacji,
takich jak Messianic Jewish Alliance (Stowarzyszenie ydw Mesjanistycznych). W tym czasie

5
Resztka Izraela powraca

pojawio si kilka mesjanistycznych kongregacji, jednak byy one nieliczne i bardzo od siebie
oddalone. Wierzcy ydzi zgromadzeni w mesjanistycznych kongregacjach odkryli, e byli
odbierani nadal jako ydzi przez reszt spoecznoci ydowskiej, pomimo swojej wiary w
Jeszu. Ich uczestnictwo w mesjanistycznych zgromadzeniach byo nie tylko punktem
zaczepienia dla wsplnej tosamoci kulturowej ale te budujcym wiadectwem dla
sceptycznego aczkolwiek otwierajcego si powoli ydowskiego otoczenia.
Do koca lat siedemdziesitych na terenie Ameryki Pnocnej istniao ju trzydzieci
kongregacji. Do poowy lat osiemdziesitych byo ich ju okoo setki, za obecnie szacuje si
ich liczb na ponad sto pidziesit. Podczas gdy niektre z tych zgromadze powstay w
wyniku dziaalnoci placwek misyjnych, a inne zaoone zostay przez rne denominacje,
wikszo jednak uformowaa si jako lokalne kongregacje z grup domowych i kursw
biblijnych. To wanie tym wielorakim pocztkom mesjanistyczne kongregacje zawdziczaj
swoje obecne zrnicowanie. Cz z nich przeja charakter tych denominacji czy placwek
misyjnych, ktre doprowadziy do ich zaoenia. Inne znw s pod silnym wpywem typu
ydowskiej spoecznoci, wewntrz ktrej s usytuowane. Inne, z kolei, rni si ze wzgldu
na styl, wyksztacenie lub pochodzenie ich pasterza. Pomimo takiej skali odmiennoci,
kongregacje te czy ze sob wsplna mesjanistyczna wizja i dziedzictwo, a take wsplne
pragnienie goszenia Ewangelii najpierw ydom, a potem wszystkim innym nacjom. Celem tej
ksiki jest analiza historii i teologii kongregacji mesjanistycznych, co powinno przyczyni si
do lepszego zrozumienia ich roli w Boym planie dla Izraela oraz wierzcych spord innych
narodw.

6
Resztka Izraela powraca

ZAOENIA

Tezy zawarte w niniejszej ksice opieraj si na nastpujcych zaoeniach:


1. Pismo wite, zoone ze Starego i Nowego Przymierza, jest w caoci Sowem Boym, jest
nieomylne w swojej nauce i stanowi jedyny niepodwaalny autorytet w sprawach wiary i
praktyki (I Piotra 1: 21: II Tymoteusza 3: 16).
2. Jeszua (Jezus) z Nazaretu jest Mesjaszem obiecanym ludowi Izraela, tym, ktry wypeni
proroctwa dotyczce pierwszego przyjcia Mesjasza ( Ks. Izajasza 53; Psalm 22; Ks. Micheasza
5: 2; Ks. Izajasza 7: 14; 9: 6-7; Ks. Daniela 9: 24-27; Ks. Zachariasza 12: 10; Ks. Powtrzonego
Prawa 18: 8).
3. Ewangelia Jeszui Mesjasza bya, jest i bdzie skierowana najpierw do narodu ydowskiego,
a nastpnie do narodw nieydowskich (Rzymian 1:16). Bg nigdy nie odrzuca ydw, ktrzy
zwrcili si do niego porzez osob Jeszui. Obowizkiem wierzcych w Mesjasza jest zanie
Dobr Nowin o odkupieczej ofierze Jeszui narodowi ydowskiemu, a take reszcie wiata.
4. Nie ma innej drogi zbawienia jak tylko poprzez odkupiecz ofiar Jeszui. Jest to prawda
tak samo dla ydw jak i dla innych nacji (Dz. Apostolskie 4: 12).
5. Bg wzbudzi ydowski ruch mesjanistyczny, by by on wiadkiem wobec narodu
ydowskiego i caego wiata oraz aby by czci Jego wielkiego planu zbawienia wiata.

7
Resztka Izraela powraca

MESJANISTYCZNA TERMINOLOGIA I DEFINICJE

Terminologia mesjanistyczna suy do wyraania biblijnej wiary w Mesjasza poniewa wanie


taka bya kultura i wyraz nowotestamentowej wiary na jej pocztkowym etapie. Mesjanistyczni
wierzcy pragn wyraa swoj wiar w Mesjasza w sposb zgodny z ydowskim dziedzictwem
i kultur. Dzieje si tak, poniewa wiara w Mesjasza pozostaje w harmonii z byciem ydem. On
jest wypenieniem Boych obietnic dla Izraela. Terminologia mesjanistyczna przekazuje wiar
w Mesjasza dzieciom, przyjacioom oraz rodzinom w sposb, ktry jest zgodny z dziedzictwem
ydw. Komunikuje ona prawd biblijn bez zbdnego bagau historycznego antysemityzmu.
Umieszczona poniej lista poj oraz ich wyjanienie moe by pomoc dla tych, ktrzy dotd
nie zetknli si z terminologi mesjanistyczn.
JESZUA: Jest to imi Mesjasza. Jeszua to sowo hebrajskie, pochodzce od
wyrazu zbawienie, jak napisane jest w Ew. w. Mateusza: ... i nadasz mu
imi Jeszua [zbawienie]; albowiem On zbawi lud swj od grzechw jego
(1:21). Grecka transliteracja tego imienia brzmi Iesous, co w jzyku polskim
uzyskao form Jezus. ydzi mesjanistyczni uywaj formy Jeszua
zamiast Jezus, poniewa Jeszua to imi, ktre On nosi, kiedy y na ziemi.
Nard ydowski w cigu stuleci dowiadcza przeladowa w imieniu
Jezusa. Dlatego te, imi to stao si nonikiem nienawici i antysemityzmu.
Imi Jeszua komunikuje Mesjasza, jako ydowsk opcj dla ydowskiego
narodu, jak te i dla innych nacji.
MESJASZ: Pojcie jest uywane jako odpowiednik tytuu Chrystus. Sowo
Mesjasz wywodzi si z hebrajskiego mesziah, co znaczy pomazaniec. Z
kolei Chrystus wywodzi si z greckiego sowa christos, czyli pomazaniec.
Uycie hebrajskiego terminu zamiast greckiego podkrela fakt, e Mesjasz
zosta dany ydom, nie za wycznie innym narodom. Drugim powodem
uywania tego terminu jest podobnie jak w przypadku imienia Jeszua
fakt, e tysice, a moe nawet miliony ydw byo przeladowanych i
zabijanych w imi Chrystusa. Z tej wanie przyczyny dla ydw imi to
niesie antyydowskie oraz nieydowskie konotacje.
WIERZCY: Pojcie to zostao wprowadzone w miejsce terminu
chrzecijanin. Dla ydw chrzecijanie to ludzie, ktrzy przez blisko dwa
tysice lat okazywali im nienawi i urzdzali ich przeladowania. Sowo
chrzecijanin pojawia si zaledwie trzy razy w pismach Nowego Przymierza
(Dz. Apostolskie 11: 26; 26: 28; I Piotra 4: 16). Wczeniejsza nazwa oznaczajca
uczniw Jeszui brzmiaa wierzcy. Jest ona uywana zarwno w krgach
mesjanistycznych, jak i wewntrz tradycyjnych kociow przez tych, ktrzy
rzeczywicie wierz w Jeszu oraz podaj za Nim jako Jego uczniowie.
Pojcie wierzcy odzwierciedla zobowizanie danej osoby do pjcia za
Panem, nie za za wielowiekow tradycj tych, ktrzy nazywali siebie
chrzecijanami, a nie szli Jego drog.
MESJANISTYCZNY: Pojcie to odnosi si do wierzcych wczonych w
zgromadzenia mesjanistyczne, ydw bd wierzcych nieydowskiego

8
Resztka Izraela powraca

pochodzenia. Mesjanistyczni ydzi to ci, ktrzy skupieni s wewntrz


mesjanistycznych kongregacji oraz legitymuj si ydowskim pochodzeniem.
Mesjanistyczny dotyczy takiego sposobu wyraania biblijnej wiary, ktry
wypywa z tradycji ydowskiej.
KONGREGACJA: Kongregacje mesjanistyczne nie s nazywane kocioami
(zborami). Kocioy kojarz si ydom z antysemityzmem. W przeszoci, a
take niekiedy obecnie, antysemityzm szerzy si pord tych, ktrzy uwaali
si za wierzcych, zarwno z krgw duchowiestwa jak i wieckich.
Ecclesia dotyczy ludzi, nie za budynkw czy instytucji. Okrelenie
kongregacja ma dokadnie to samo znaczenie. Synonimem terminu
ecclesia w Nowym Przymierzu jest sowo synagoga; w takim sensie uywa
go aposto Jakub w swoim licie rozdz. 2: 1-6. W tym kontekcie odnosi si
ono do zgromadzenia wierzcych dlatego te pojcie kongregacja lub
synagoga w najtrafniejszy sposb oddaje sens mesjanistycznych
zgromadze.
PRZYMIERZE: Pojcie to wie si z testamentem, ktry oznacza umow
lub kontrakt. Zamiast jednak odnosi si do Starego lub Nowego Testamentu,
wierzcy mesjanistyczni wol mwi raczej o Dawnym Przymierzu lub
Tenach (nazwa hebrajska) i Nowym Przymierzu albo Brit Hadasza
(hebrajski odpowiednik Nowego Przymierza).
TRADYCJA: Praktyki religijne i kulturalne ydw, kultywowane w formie
pierwotnej, bd przystosowane do wyraania treci mesjanistycznych.
LITURGIA: ydowskie elementy liturgiczne wystpujce zarwno w jzyku
hebrajskim, jak i w jzyku ojczystym danego kraju, ktre mog stanowi cz
mesjanistycznego naboestwa.
Poza tymi pojciami naleaoby jeszcze nadmieni fakt, e niektrzy
mesjanistyczni wierzcy wstawiaj pauz (-) w miejsce samogosek w
wyrazach Pan oraz Bg (w jzyku angielskim: G-d oraz L-rd zamiast God i
Lord). W kulturze ydowskiej stanowi to oznak szacunku, podobnie jak w
tradycji chrzecijaskiej stosuje si due litery na pocztku tych wyrazw,
cho konwencja ta jest nieobecna w oryginalnych tekstach Starego i Nowego
Przymierza.
Z powodu historycznych i antysemickich skojarze, mesjanistyczni ydzi nie
uywaj nastpujcych poj:
CHRZECIJANIN: Tym mianem po raz pierwszy okrelono wierzcych
pogaskiego pochodzenia w Antiochii, co odnotowane zostao w Dziejach
Apostolskich. Cho w ksigach Nowego Przymierza wystpuje ono zaledwie
trzy razy, pojcie to weszo w powszechne uycie jako nazwa werzcych
nieydowskiego pochodzenia. Po zanikniciu staroytnego judaizmu
mesjanistycznego, nazwa chrzecijanin staa si gwnym okreleniem dla
wierzcych czonkw rnych zgromadze. Z biegiem czasu termin ten
zaczto kojarzy z wszystkimi, ktrzy nienawidz ydw i odrzucaj to, co
ydowskie. Poniewa w pismach Nowego Przymierza nigdy nie dotyczy on
bezporednio ydowskich wierzcych a take z powodu antysemickiego

9
Resztka Izraela powraca

wydwiku, termin ten zastpiony jest okreleniem mesjanistyczny.


Identyfikuje to wierzcych ydw jako uczniw Mesjasza, nie za jako cz
historycznego chrzecijaskiego Kocioa. (patrz Wierzcy)
NAWRCENIE: Mesjanistyczni ydzi nigdy nie posuguj si tym
okreleniem. Dla narodu ydowskiego nawrcenie oznacza odcicie si od
ydowskich korzeni i stanie si
chrzecijaninem (patrz powyej). Ujmujc rzecz biblijnie, nawrcenie odnosi
si do upamitania, pokuty (zwrcenie si do Boga). W krgach
mesjanistycznych, mwi si, e kto sta si wierzcy, albo przyj Mesjasza.
CHRZEST: Mesjanistyczni ydzi nie stosuj take i tego okrelenia. Zamiast
tego, mwi o zanurzeniu wierzcego. Chrzest niesie skojarzenia z
nawrceniami i chrztami wymuszanymi si na ydach przez antysemitw. Te
straszne czyny popeniano w imieniu Jezusa. Chrzest uwaany jest za symbol
przyczenia si do chrzecijaskiego, czyli nieydowskiego kocioa.
Mesjanistyczni ydzi posuguj si pojciem mesjanistycznej mykwy
zanurzenia wierzcego ktre ma swoje rdo w staroytych ydowskich
praktykach religijnych. Mykwa nie wie ich z adnym kocioem ani te z
przejawami antysemityzmu. Celem tego zanurzenia jest podkrelenie
prawdziwych ydowskich korzeni wiary i oddzielenie jej od ludzi, ktrzy
swoimi uczynkami, sprzecznymi z nauk Ewangelii, profanowali imi
Mesjasza.
KRZY: ydzi mesjanistyczni nie uywaj symbolu krzya. Dla ydw jest to
symbol przeladowa w imi Jezusa. Zamiast tego, koncentruj si oni na jego
rzeczywistym znaczeniu odwouj si do miejsca, w ktrym Mesjasz zosta
ofiarowany na otarzu tak, jak ofiara caopalna.
DATY: Nie stosuje si te okrele i skrtw typu A. D. (Anno Domini),
przed Chrystusem i po Chrystusie". W miejsce tych skrtw uywane s
inne: p.n.e. (przed nasz er) oraz n.e. (naszej ery).
Ksika ta, wyjwszy cytaty, zostaa napisana w oparciu o mesjanistyczn terminologi i styl.
Dziki temu, czytelnik moe si bliej zapozna z jzykiem, jakim porozumiewaj si ydzi
mesjanistyczni pochodzcy z rnych rodowisk kulturowych.

10
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA 1

Staroytny mesjanizm
Pierwsza kongregacja mesjanistyczna powstaa w Jerozolimie w Szawuot (Pidziesitnic),
po wniebowstpieniu Jeszui. Miaa ona bez wtpienia charakter ydowski i pocztkowo
uwaano j za sekt judaizmu. W Dziejach Apostolskich czytamy, e wielu spord kapanw
uwierzyo w Jeszu. Pewien ydowski badacz wyrazi przypuszczenie, e Ben Zoma, znakomity
mdrzec yjcy w pierwszym stuleciu, by mesjanistycznym wierzcym.
Wystarczy powiedzie, e Ben Zoma odwouje si do Ostatniej Wieczerzy, Ukrzyowania i
Zmartwychwstania, chrztu wodnego w imi Jezusa, grzechu pierworodnego oraz Jezusa jako
Boga Wcielonego.
Podsumowujc: Wydaje si wielce prawdopodobne, e Ben Zoma, ydowski mdrzec okresu
tanaitycznego, yjcy w drugiej poowie pierwszego stulecia i na pocztku drugiego,
wymieniony w Talmudzie (czyli skodyfikowanych pismach rabinw), interesowa si
chrzecijastwem i przeszed na wiar chrzecijask. Jego sowa, pomimo, e maj charakter
chrystologiczny, zachoway si w tradycji talmudycznej, cho czasami nadawano im
ezoteryczn wymow. Ze rde talmudycznych dowiadujemy si, e Ben Zoma nigdy nie zosta
wyczony ani te nawet zawstydzony, bd upokorzony przez swoich wsppracownikw,
rabinw dziaajcych w tym czasie, a ktrzy przecie nie zgadzali si z jego pogldami
teologicznymi. Przeciwnie, traktowali go ze szczeglnym szacunkiem. [1]
Kiedy Pawe przyby do Jerozolimy, wwczas Jakub, przywdca tamtejszej wsplnoty
mesjanistycznej, powiedzia: Widzisz bracie, ile to jest tysicy ydw, ktrzy uwierzyli, a
wszyscy gorliwie trzymaj si Zakonu (Dz. Apostolskie 21:20b). ydowscy wyznawcy Jeszui
prowadzili ycie w stylu gorliwym i pobonym, uznajc to za cakowicie zgodne ze swoj wiar
w Jeszu. Jakub, (brat Jeszui) znany by jako Jakub Sprawiedliwy". Hegezyp, cytowany przez
Euzebiusza, tak o nim pisze:
Rzdy w kociele obj razem z apostoami brat Paski, Jakub, ten sam,
ktrego od czasw Chrystusowych a do dni naszych wszyscy zwali
Sprawiedliwym, jako e wielu innych nosio imi Jakuba. (...). Sam wchodzi
do wityni i znajdowano go na klczkach, modlcego si za lud o
przebaczenie. Kolana jego zgrubiay jak u wielbda, dlatego e tak zawsze by
na klczkach przed Bogiem, i o przebaczenie modli si dla ludu. Dla
nadwyczajnej jego sprawiedliwoci dano mu przydomek: Sprawiedliwy. [2]
Jakub szanowany by przez ydw mieszkajcych w Jerozolimie, jednak zosta zamczony w
62 r. n. e. Niektre rda (zachowane dziki Jzefowi Flawiuszowi) interpretuj oblenie
Jerozolimy przez Rzymian jako sd Boy za mier Jakuba.
Mesjanistyczna wsplnota w Jerozolimie prowadzia ydowski styl ycia uznajc cay czas
Jeszu za swojego Mesjasza i Pana. ydzi z ich otoczenia nigdy nie postrzegali ich jako tych,
ktrzy zaangaowali si w co nieydowskiego. Uwaano ich po prostu za ydw, ktrzy
wierz, e ich Mesjasz ju przyszed. Chocia w tym czasie istniaa rywalizacja pomidzy
ydami mesjanistycznymi a faryzeuszami, to rwnoczenie istniaa ona take pomidzy

11
Resztka Izraela powraca

wszystkimi ydowskimi sektami w tamtych czasach, bez wzgldu na to czy byli to Cadukim
(saduceusze), czy esseczycy. I cho wszyscy oni wyznawali rne pogldy, pluralizm istniejcy
w pierwszym stuleciu sprawia, e byli przez swych ziomkw postrzegani jako ydzi. Jacob
Neusner zauwaa:
W okresie tym nie istniao co takiego jak normatywny judaizm", z ktrego mogoby si
wyodrbni jakie heretyckie ugrupowanie. Takie liczne rywalizujce ze sob ugrupowania
znajdujemy nie tylko w Jerozolimie, wielkim orodku religijnym; na obszarze caego kraju a
take poza jego granicami wida wwczas tradycj religijn w najwikszym rozkwicie. Cho
bya ona bardzo dynamiczna, to jednak nie okrelaa w sposb jasny i zdecydowany jakie s
Boe wymogi odnonie kadego czowieka oprcz zachowywania Prawa Mojeszowego. [3]
Dopiero po zburzeniu Jerozolimy w 70 roku n. e. ydzi mesjanistyczni zaczli by uwaani za
wyrzutkw przez reszt spoecznoci ydowskiej. Doszo to tego poniewa po zniszczeniu
wityni faryzeizm sta si jedynym powszechnie akceptowanym odamem judaizmu.
Wszystkie pozostae odamy albo ju zeszy albo wanie schodziy ze sceny. Nie zmienia to
faktu, e pierwsi ydowscy wyznawcy Jeszui nadal uwaani byli w tamtych czasach za ydw.
Wspczeni ydowscy uczniowie Jeszui okrelaj swoj tosamo na tej samej podstawie, co
ich staroytni przodkowie.
Okres pomidzy rokiem 66 i 70 n. e. by trudny dla caego narodu ydowskiego. Armia
rzymska oblegaa Jerozolim ju od 64 roku. Ugrupowanie zelotw sprawowao kontrol nad
miastem. Liczne autorytety religijne opuciy miasto; jednego nawet przemycono w trumnie.
Powszechnie uwaa si, e wierzcy ydzi uciekli z miasta z powodu sw Jeszui z Ewangelii w.
ukasza, rozdz. 21, w. 20-24:
Gdy za ujrzycie Jerozolim otoczon przez wojska, wwczas wiedzcie, e
przybliyo si jej zburzenie. Wtedy mieszkacy Judy niech uciekaj w gry, a
ci, ktrzy s w obrbie miasta, niech wyjd z niego, a mieszkacy wsi niech
nie wchodz do niego. Gdy dni te, to dni odpaty, aby si wypenio wszystko,
co jest napisane. Biada brzemiennym i karmicym w owe dni; bdzie bowiem
wielka niedola i gniew nad tym ludem, i padn od ostrza miecza i zostan
uprowadzeni do niewoli u wszystkich narodw, a Jerozolima bdzie zdeptana
przez pogan, a si dopeni czasy pogan.
Wierzcy ydzi interpretowali to proroctwo w kontekcie ich aktualnej sytuacji
nadchodzcego zniszczenia Jerozolimy. Bdc posuszni proroctwu, uciekli oni do miasta Pella
w Transjordanii i tam si osiedlili. Nadal yli w zgodzie z tradycj ydowsk a swoj wiar w
Jeszu uwaali cech ydowsk. Opuszczenie Jerozolimy nie ograbio ich z ydowskiej
tosamoci; nie odwrcili si te od swojego ydowskiego stylu ycia. Ireneusz (II w.) tak o nich
pisze:
Praktykuj oni obrzezanie, zachowuj te zwyczaj, ktre narzucio im Prawo i
s we wszystkim tak ydowscy, e nawet czcz Jerozolim, jakby to by dom
Boy. [4]
Z tej staroytnej spoecznoci mesjanistycznej przesanie Ewangelii dotaro do ydw
pozostajcych w rozproszeniu oraz do pogan na caym wiecie. Spoeczno mesjanistyczna
posiadaa znaczc reprezentacj w Jerozolimie a do jej zniszczenia w 70 r. n. e. Kiedy za
Jerozolima zostaa oblona przez wojska rzymskie, wierzcy ydzi uszli do Pelli, gdzie
zamieszkali w obrbie wasnej spoecznoci. Euzebiusz tak o tym pisze:

12
Resztka Izraela powraca

Tymczasem wierni kocioa jerozolimskiego dziki wyroczni boej,


objawionej najpowaniejszym czonkom swoim, otrzymali rozkaz, by przed
wybuchem wojny miasto opucili i udali si do jednego z miast Perei,
zwanego Pella. Gdy si wierni Chrystusowi wyprowadzili z Jerozolimy, tedy
ju zgoa nie byo mw witych, ani w ydw krlewskiej stolicy, ani w
caej ziemi judzkiej. [5]
S. G. F. Brandon, historyk naszego wieku uwaa, i mesjanistyczny ruch nie przenis si do
Pelli ale zosta zniszczony wraz z Jerozolim. Pisze on:
Inn konsekwencj wydarze roku 70 n.e., ktre dramatycznie zmieniy cay
status Kocioa i ywotnie wpyny na przyszy rozwj jego struktury, byo
cakowite zniszczenie gminy w Jerozolimie... . Istniej nieliczne wtpliwoci co
do tego, e nage wyparcie pierwotnego rda autorytetu umoliwio
wysunicie si na czoo innych lokalnych kociow, szczeglnie za gminy w
Rzymie na pozycj gwnego autorytetu majcego decydujcy gos w
sprawach wiary i praktyki. [6]
Cho nie ulega wtpliwoci, e wpyw judaizmu mesjanistycznego na reszt ecclesia zosta
drastycznie osabiony wraz ze zniszczeniem Jerozolimy, to jednak pozostae fakty przydaj
wiarygodnoci raczej zapisowi mwicemu o Pelli. Okrelenie meszumed (burzyciel), ktre
ydzi rabiniczni nadali ydom mesjanistycznym z tamtego wczesnego okresu, miaoby sens
wwczas, gdyby uwaano ich za zdrajcw, ktrzy opucili wwczas Jerozolim, chocia by to
jedynie akt posuszestwa sowom Jeszui i Jego nakazowi ucieczki, skoro ujrz obce wojska
otaczajce miasto. Po roku 70 spoeczno mesjanistyczna powrcia do Jerozolimy i
zamieszkaa tam a do zamieszek przeciwko Rzymianom pod wodz Bar Kochby, kiedy to
wszyscy obywatele ydowscy otrzymali zakaz pozostania w Jerozolimie. U Euzebiusza czytamy:
Do oblenia ydw za Hadrjana dokonao si tam 15 sukcesyj biskupich. Byli
to podobno wszyscy rodowici ydzi, ktrzy zupenie szczerze przyjli nauk
Chrystusow, (...). Cay zreszt koci jerozolimski skada si wwczas z
ydw wierzcych; tak byo od czasw apostolskich a do wczesnego
oblenia (...). [7]
Odtd na podstawie wydanych przepisw prawnych i rozporzdze Hadrjana nikomu z
narodu ydowskiego nie byo wolno zbliy si do okolic Jerozolimy; zakazano im nawet z
oddali patrze na ziemi ojczyst. Tak opowiada Aryston z Pelli. Tak si stao, e miasto w
obrbie swoich murw ju nie miao ydw, i e w niem zabrako dawnych jego
mieszkacw, a zaludnili je ludzie obcy. Wznoszce si teraz rzymskie miasto zmienio sw
nazw i ku czci cesarza Aeliusa Hadrjana otrzymao imi Aelia. Rwnie koci tamtejszy
utworzy si z pogan, a pierwszym, ktry po biskupach, z obrzezania si wywodzcych, rzdy
jego obj, by Marek. [8]
W okresie nastpujcym po zburzeniu Jerozolimy a do powstania Bar Kochby, ydzi nadal
zamieszkiwali swoje miasto. Mesjanistyczni ydzi powrcili do Jerozolimy i przebywali tam do
czasu, a wszyscy ydzi zostali wysiedleni z miasta z rozkazu cesarza Hadriana. Euzebiusz
pisze, e pierwsze spoeczno poganochrzecijan w Jerozolimie powstaa ju tym okresie.
Okres pomidzy r. 70 a 132 to pocztek judaizmu rabinicznego, jaki znamy w obecnej postaci.
ydzi nie mieli ju wityni, w ktrej mogliby skada ofiary; biblijne wymogi skadania ofiar
nie byy ju moliwe do spenienia. Centrum ycia religijnego ydw przenioso si do

13
Resztka Izraela powraca

synagogi, a norm sta si judaizm faryzeuszy. Podobnie jak ydowscy wyznawcy Jeszui uciekli
do Pelli, faryzeusze uszli do Jawneh a w roku 90 n. e. pod przywdztwem Jochanana ben
Zakaja, judaizm zosta przeksztacony w religi bez wityni i bez ofiar. Judaizm saducejski nie
mg przetrwa bez tych dwch elementw. Ta nowa forma judaizmu bya nie do przyjcia dla
ydw mesjanistycznych, poniewa mier Jeszui jest doskonaym zadouczynieniem za
grzechy. W tamtym czasie pomidzy spoecznociami ydw rabinicznych i mesjanistycznych
istniaa bardzo silna rywalizacja. Do starodawnej modlitwy Szemoneh Ezreh (Osiemnacie
Bogosawiestw), dodano jeszcze dziewitnaste, bdce waciwie przeklestwem rzuconym
na ydw mesjanistycznych i innych sekciarzy". W tym okresie ydowscy uczniowie Jeszui
nadal obok innych ydw stanowili cz ydowskiej spoecznoci.
Negatywny stosunek judaizmu faryzejskiego do ydw mesjanistycznych uleg nasileniu z
powodu zdrady tych drugich w czasie powstania Bar Kochby przeciwko Rzymianom (r.132 -
135). Z pocztku ydzi mesjanistyczni uczestniczyli w tym powstaniu, jednak w krytycznym
momencie wojny Rabbi Akiwa ogosi, e Bar Kochba jest Mesjaszem. Podczas gdy wierzcy
ydzi mogli bra udzia w ruchu narodowo-wyzwoleczym, to jednak nie mogli czyni tego,
pod sztandarem faszywych roszcze Bar Kochby skoro wierzyli, e to Jeszua z Nazaretu by
Mesjaszem. Kiedy pod wpywem sumienia wycofali si z walki, ogoszono ich dezerterami i
burzycielami. W istocie nie rnili si oni bardzo od wspczesnych ugrupowa chasydzkich,
ktre nie uznaj obecnego pastwa Izrael wychodzc z zaoenia, e bdzie ono legalne
dopiero, gdy przyjdzie Mesjasz. Pomimo, i Chasydzi owi nie s zbyt lubiani ze wzgldu na
swoje niepatriotyczne stanowisko, to jednak nikt nie kwestionuje ich ydowskoci. Poniewa
mesjanistyczni ydzi dolali oliwy do ognia, to mimo swojej lojalnoci wobec swojego pastwa,
zostali odrzuceni przez ydowsk spoeczno i uznani za zdrajcw.
Judaizm mesjanistyczny jako ruch wraz z innymi niefaryzejskimi formami judaizmu
podupad po zburzeniu Jerozolimy, ale przetrwa do czwartego i pitego stulecia.<^>9<D>
Historyczny rozwj Kocioa jako instytucji oraz jedynego miejsca zbawienia pocign za sob
niewyobraalne konsekwencje zarwno dla ydw mesjanistycznych, jak i dla caoci narodu
ydowskiego. Poniewa zbawieni byli tylko ci, ktrzy naleeli do Kocioa, naciski a nawet
przemoc fizyczna zostay usankcjonowane jako rodek przycignicia ludzi do organizacji
kocielnej dla ich zbawienia". Nierzadko wic dochodzio do rozlewu krwi.
Uniformizacja wiary przez Koci spowodowaa, e ydzi mesjanistyczni byli uwaani za
heretykw. Oddawali oni cze Bogu na sposb judaistyczny, zachowujc swoj ydowsk
tosamo. Jednak oficjalnie nie uznawano ich za heretykw a do Soboru Nicejskiego (czwarte
stulecie n. e.), poniewa rnili si od poganochrzecijan sposobem oddawania czci Bogu i
kultur, nie za teologi. Staroytne okrelenie nadawane ydom mesjanistycznym brzmiao
Nazarejczycy. Ray A. Pritz zauwaa:
Nazwa nazarejczycy z pocztku okrelaa wszystkich ydowskich naladowcw Jezusa.
Zanim miano chrzecijanie przylgno do antiocheskich nie-ydw, okrelenie to odnosio
si do caego Kocioa, a nie jedynie do sekty. Rwnie w Dziejach Apostolskich w rozdz. 24, w.
5 nie ma mowy o sekcie chrzecijastwa ale raczej o caym pierwotnym kociele jako sekcie
judaizmu. Dopiero gdy nieydowski Koci zdominowa i przysoni Koci ydowski,
pojawia si jakakolwiek moliwo kojarzenia miana nazarejczycy z elementem sekciarskim
wewntrz Kocioa. Powinno si o tym pamita, majc na uwadze cakowity brak tego
okrelenia w ocalaej literaturze chrzecijaskiej w okresie pomidzy powstaniem Dziejw

14
Resztka Izraela powraca

Apostolskich a rokiem 376, kiedy napisano Panarion [pismo Ojcw Kocioa przeciwko
herezjom]. [10]
Ruch mesjanistyczny mia przed sob nastpujcy wybr: albo podporzdkowa si
Kocioowi albo ulec stumieniu. Problem nie polega jedynie na tym, e wzrasta stosunek
ilociowy poganochrzecijan do judeochrzecijan, ale czciowo wynika z faktu, e
poganochrzeicjaski Koci zacz podkrela jednolito w wasnych szeregach. W miar
swojego organizacyjnego rozwoju wykraczajcego daleko poza wzorce biblijne, wierzcy ydzi
wydawali si jeszcze bardziej inni", ni dotychczas. Problem ten nie by take kwesti
pasowania czy nie pasowania do wsplnotowej struktury poganochrzecijaskiego Kocioa,
ale wynika on raczej z arogancji poganochrzecijan, przed czym ostrzega aposto Pawe w
Licie do Rzymian, rozdz. 11, w. 17-22:
Jeli za niektre z gazi zostay odamane, a ty, bdc gazk z dzikiego
drzewa oliwnego, zostae na ich miejsce wszczepiony i stae si uczestnikiem
korzenia i tuszczu oliwnego, to nie wyno si nad gazie; a jeli si chepisz,
to pamitaj, e nie ty dwigasz korze, lecz korze ciebie. Powiesz tedy:
odamane zostay gazie, abym ja by wszczepiony. Susznie! Odamane
zostay z powodu niewiary, ty za trwasz dziki wierze; wzbijaj si w pych, ale
si strze. Jeli bowiem Bg nie oszczdzi gazi naturalnych, nie oszczdzi
te ciebie.
Historyk Dawid Rausch zauwaa:
Koci poganochrzecijaski roci sobie prawo do nazywania siebie
prawdziwym Izraelem i ju we wczesnym okresie swojego rozwoju prbowa
odsun si od ydw. [11]
Te antyydowskie nastroje usiujce oddzieli chrzecijastwo od jego ydowskich korzeni
znakomicie wida w Kazaniu IV Jana Chryzostoma. Prbujc udowodni, e chrzecijastwo
jest czym zupenie innym ni judaizm, autor nie tylko dy do oderwania chrzecijastwa od
jego ydowskich korzeni, ale take do oderwania judeochrzecijan od ich ydowskiego
dziedzictwa.
Oprcz grup nazarejczykw dziaajcych w tamtym czasie, istniay take sekty tzw.
ydowskich chrzecijan, ktre miay charakter heretycki. Sprzeciwiano te im si z powodu
ich faszywych nauk. Literatura patrystyczna (pisma Ojcw Kocioa) powica wicej miejsca
tym heretyckim ydowsko-chrzecijaskim sektom, ni nazarejczykom. Przyczyn tego byo
prawdobodobnie to, e gosiy one herezje, szczeglnie ebionici i elkezaici, ktrzy zaprzeczali
narodzeniu Mesjasza z dziewicy i odrzucali listy Pawa a take niektre fragmenty z kanonu
Starego Testamentu. [13] Nie naley miesza tych ugrupowa razem z wierzcymi ydami,
nazarejczykami, ktrzy trzymali si biblijnych prawd wiary. Klijn i Reinink zauwaaj:
Jedynymi autorami chrzecijaskimi, ktrzy mieli jakiekolwiek pojcie o
nazarejczykach, byli Epifaniusz i Hieronim (...) Zamieszkujcy w Berei i
mwicy po aramejsku (...) [Nazarejczycy] trzymali si judaizmu, ale
uznawali prawd o Jezusie, apostoa Pawa i poganochrzecijaski Koci.
[14]
Pod wzgldem teologicznym, ydzi wierzcy w sposb biblijny w literaturze patrystycznej
(szczeglnie u Epifaniusza) myleni s z heretyckimi sektami ebonitw i elkezaitw. To

15
Resztka Izraela powraca

wymieszanie biblijnie wierzcych ydw z heretykami odzwierciedla patrystyczny pogld, e


ydowski styl ycia u wierzcego jest sam w sobie herezj. Jean Danielou napisa:
Pojcie ydowskiego chrzecijastwa (...) wie si z trzema aspektami. Po
pierwsze, dotyczy ono tych ydw, ktrzy uznali Chrystusa jako proroka albo
Mesjasza, ale nie Syna Boego, dlatego te tworz oddzieln kategori, gdzie
pomidzy ydami a chrzecijanami. Po drugie, termin ten odnosi si do
chrzecijaskiej wsplnoty w Jerozolimie, ktrej charakter wyznacza Jakub i
popierane przez niego tradycje. Spoeczno ta cakowicie opieraa si na
biblijnych wzorcach w swoim chrzecijastwie ale pozostaa wierna
pewnym ydowskim zwyczajom w stylu ycia, nie narzucajc ich jednak
pogaskim prozelitom. Wreszcie, po trzecie, pojcie to moe si odnosi do
pewnego typu myli chrzecijaskiej, ktra znajduje wyraz w formach
zapoyczonych z judaizmu. [15]
Danielou koncentruje si na trzecim z moliwych aspektw ydowskiego chrzecijastwa.
czy on ze sob gnostykw oraz heretyckie ugrupowania rnych maci, o ile tylko s one
jako zakorzenione w myli ydowskiej, nawet jeli ich rodowd etniczny nie by ydowski. Ta
obszerna definicja obejmuje te biblijnie wierzcych ydw na bazie ich identyfikacji z tym, co
ydowskie. W tak sformuowanej definicji Danielou chyba idzie tym samym tropem, co
Ojcowie Kocioa. Ten oczywisty brak rozrnienia opatrzy biblijnie wierzcych ydw z
drugiej definicji etykietk heretykw wycznie w oparciu o ich ydostwo i bez
uwzgldnienia ich przekona doktrynalnych. W podobny sposb anabaptystyczne grupy
powstae w szestnastym wieku byy kojarzone z anarchistycznymi heterodoksami i potpiane
zarwno przez koci rzymsko-katolicki jak i przywdcw reformacji.
Poniewa Ojcowie Kocioa zarzucali nazarejczykom odstpstwo, siy wewntrz Kocioa
dziaajce w kierunku jego formalistycznego rozwoju mogy sta si dla nazarejczykw
czynnikiem zniechcajcym. [16] Jacob Jocz tak scharakteryzowa schyek wczesnego judaizmu
mesjanistycznego:
ydowskie chrzecijastwo, cinite na pograniczu kocioa katolickiego a
katolickiego judaizmu, zaczo z wolna zanika (...). Jego istnienie siga
ostatecznie czwartego lub pitego stulecia, szczeglnie na terenie Syrii. Nie
wywaro ono jednak adnego znaczcego wpywu ani na synagog, ani na
Koci.
Ray Pritz uwaa za, e wierzcy ydzi nie byli a tak bardzo rozdarci pomidzy tymi dwiema
skrajnociami, jak utrzymuje Jocz, ale w rzeczywistoci odrzucili zarwno pogano-
chrzecijaski Koci, jak i judaizm faryzejski. Znaczenie tego punktu widzenia caego
problemu jest o tyle wane, e jeli pogld Jocza moe by trafny z politycznej perpektywy, to
jednak ydzi mesjanistyczni nie byli wcale bezradnymi ofiarami stamszonymi pomidzy
dwiema grupami o przeciwstawnych programach. W miay sposb zajli oni stanowisko w w
kwestii swoich przekona, raczej przypacajc to mczesk mierci jako ruch, ni dajc si
przecign na ktr ze stron. Autor ten stwierdza:
Odrzucenie nie miao miejsca wycznie po stronie ydowskiej. Po zburzeniu
Jerozolimy nazarejczycy odrzucili autorytet ustanowiony przez obz
faryzeuszy i czynic to, wydali na siebie wyrok izolacji od dominujcego nurtu
tego, co nazywamy judaizmem. Podobnie, jak sprzeciwiali si ignorowaniu

16
Resztka Izraela powraca

przez Koci Prawa Mojeszowego, tak te odmawiali racji jego


rabinistycznej, wykraczajcej poza Bibli interpretacji. Nigdy nie porzucili
nadziei, e pewnego dnia ydzi odwrc si od tradycji i zwrc do Jezusa: O
synowie Izraela, ktrzy tak zatwardziale odrzucanie Syna Boego, powrcie
do Niego i do Jego apostow. [18]
Uwaajc siebie za prawowitych spadkobiercw biblijnego judaizmu, ydzi mesjanistyczni
stali w opozycji zarwno do judaizmu faryzejskiego jak i hellenistycznego Kocioa
poganochrzecijan. Cho istnieli jeszcze za czasw Hieronima i na pocztku pitego wieku, to
nie pozosta im inny wybr, jak przyczenie si do nieydowskiego chrzecijaskiego
Kocioa. W pewnym sensie, ydowski sposb naladowania Jeszui zosta zapomniany, by
powrci dopiero pod koniec dziewitnastego i pocztku dwudziestego wieku, wraz z
atmosfer wikszego pluralizmu i tolerancji zarwno ze strony spoecznoci ydowskich, jak i
chrzecijaskich.

Przypisy do rozdziau pierwszego:

1. Samson H. Levey, Best Kept Secret of the Rabbinic Tradition, Judaism 21 (Fall 1972), p.
469.
2. Eusebiusz z Cezarei, Historia Kocielna, Ks. II, Rozdz. XXIII.
3. Jacob Neusner, First Century Judaism in Crisis (New York: Abingdon Press,1975), p.39.
4. Ante-Nicean Fathers, Eerdmans, Volume I. Irenaeus, Against Heresies, s. I, 26, 2.
5. Isaac Boyle, trans. The Ecclesiastical History of Eusebius Pamphilus (Grand Rapids:
Guardian Press,1955), p.86.
6. S.G.F. Brandon, The Fall of Jerusalem and the Christian Church (London: S.P.C.K.,1951),
p. 250.
7. Eusebiusz z Cezarei, Historia Kocielna, Ks. IV, Rozdz. V.
8. Ibid., Rozdz. VI.
9. Jacob Jocz, The Jewish People and Jesus Christ, 3rd ed. (Grand Rapids: Baker Book
House,1979), p.199.
10. Ray A. Pritz, Nazarene Jewish Christianity (Leiden: E.d. Brill,1988), p.15.
11. David Rausch, Messianic Judaism: Its History, Theology, and Polity (Lewiston, New
York: Edwin Mellen Press,1982), p. l3.
12. John Chrysostom, Sermon Against Judaizing Christians, Sermon IV,IV, 1.
13. A.F. J. Klijn and G. J. Reinink, Patristic Evidence for Jewish-Christian Sects (Leiden: E. J.
Brill,1973), pp. 19-43, 54-66.
14. Ibid., p. 52.
15. Jean Danielou, The Theology of Jewish Christianity trans. & Ed. by John A. Baker
(Philadelphia: Westminster Press,1964), pp. 7-9.
16. S.G.F. Brandon, w The Fall of Jerusalem and the Christian Church, sugeruje, i
najdotkliwszym ciosem, jaki spotka ydw mesjanistycznych pierwszego wieku byo zdobycie

17
Resztka Izraela powraca

Jerozolimy przez Tytusa w 70 r. n. e. Spoeczno mesjanistyczna stracia wtedy swoje centrum,


a przywdcy zostali rozproszeni. Na wygnaniu wielu ydw mesjanistycznych popado w
herezje, inni zostali osamotnieni i w wyniku izolacji odcici od swych korzeni lub zarazili si
gnoz. Wedug Brandona, ta sytuacja w poczeniu z rozwojem poganochrzecijaskiego
skrzyda w Kociele, w rezultacie przyniosa kres staroytnego judaizmu mesjanistycznego.
17. Jocz, The Jewish People and Jesus Christ, p. 199.
18. Pritz, Nazarene Jewish Christianity, p. 110.

18
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA DRUGI

Nowoczesne dzieje mesjanizmu


Dla wierzcych ydw pierwszego stulecia, wiara w Mesjasza bya naturaln czci ich
ydowskiego dziedzictwa, w aden sposb nie niweczc ich narodowej tosamoci. Tacy
wanie byli wierzcy ydzi zamieszkujcy w Jerozolimie, ktrzy, jak czytamy o tym w Dziejach
Apostolskich, gorliwie trzymali si Tory i otaczali czci wityni. Taki by rwnie Saul z
Tarsu, aposto pogan, ktry powiedzia o sobie: Przecie i ja jestem Izraelit, z potomstwa
Abrahama, z pokolenia Beniamina. (Rz.11:1b).
ydowsko okrelana zgodnie z Bibli zakada fizyczne pochodzenie w linii prostej od
Abrahama, Izaaka i Jakuba (Gen. 17: 7, 19; 28: 13-15). ydowska tosamo nie wynika przede
wszystkim z wiary, ale z pochodzenia i dziedzictwa. W okresie krlw Izraela i Judy, kiedy
nard czci bogini Asztarte, rnych Baalw oraz inne pogaskie bstwa, nadal nazywali si
dziemi Izraela. ydowsko bya wic kwesti urodzenia, a nie wiary.
Wspczenie, ydowsko definiuje si zarwno w oparciu o pochodzenie, jak i
przynaleno wyznaniow. Prozelitw, przyjmujcych judaizm rabiniczny, tradycyjny judaizm
zalicza do ydw nawet jeli nie s ich fizycznymi potomkami. Mesjanistyczni ydzi s
fizycznymi potomkami patriarchw, czyli ydami z urodzenia, nie s uznaj jednak autorytetu
rabinistycznej tradycji. Z tego te powodu przywdcy religijni uznali, e ydzi mesjanistyczni
nie s ydami, poniewa wierz w Jeszu jako Mesjasza. Twierdz oni, e ydzi mesjanistyczni
czcz obcego boga, a czynic to odwracaj si od Boga swoich ojcw. Prawda jest jednak taka,
e ydzi mesjanistyczni trzymaj si nadal swojej wiary w Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba,
widzc w Jezusie z Nazaretu wypenienie Boej obietnicy posania Mesjasza. Nie ma w tym
adnego odwrcenia si od Boga Izraela; przeciwnie, jest to potwierdzeniem faktu, e Jego
obietnice s pewne. W okresie nastpujcym po Soborze Nicejskim w roku 325 n.e., oczekiwano
od nawracajcych si ydowskich uczniw Jeszui odrzucenia wszystkiego, co ydowskie. [1]
Polityka wyrzekania si swojej toamoci pogbiaa przepa pomidzy wierzcymi ydami a
ydowsk spoecznoci. Ten historyczny klin nadal istnieje w umysach wielu wspczesnych
ludzi, zarwno ydw, jak i nie-ydw. Jest on take wpisany w kulturowe samookrelenie,
ktre jest niezgodne z religijn definicj ydostwa. Charles Silberman napisa:
Przekonanie, e konwertyci na chrzecijastwo nadal pozostaj ydami to co
wicej, ni zwyky wyraz niesmaku, jaki ma si dla karierowiczw; jest to
nieunikniony produkt uboczny sposobu, w jaki judaizm okrela sam siebie
w jaki zawsze si okrela. Pewno tego, e nie da si przesta by ydem,
stanowi najwiksz i z pewnoci najbardziej zdumiewajc rnic pomidzy
judaizmem a chrzecijastwem. W tym ydowskim samookreleniu wiara
wraz z praktyk ustalaj, czy kto jest dobrym ydem czy te zym ydem, nie
za czy kto jest w ogle ydem; bycie ydem posiada niezaprzeczalny status,
od ktrego nie ma odwrotu. [2]
Wspczeni ydowscy przywdcy religijni nie s jednomylni co do tego, kto jest ydem.
Tradycyjne ydowska halacha [3] mwi, e ydem jest dziecko ydwki. Inni z kolei dodaj do

19
Resztka Izraela powraca

tego warunek; dziecko ydwki nie moe by wyznawc innej religii. ydzi mesjanistyczni
uwaaj, e przyjmujc Mesjasza Izraela nie zmieniaj wcale religii, ale raczej powracaj do
obietnic Boga, danych patriarchom. Ponadto, ydzi mesjanistyczni posuguj si biblijn,
opart na pochodzeniu definicj ydowskoci, wedug ktrej ydem jest kady, kto urodzi si
z ydowskich rodzicw bez wzgldu na to, czy po mieczu", czy po kdzieli". Tak wic,
ydzi mesjanistyczni nie postrzegaj wiary w Mesjasza, jako wyparcia si swojego ydostwa,
ale raczej jako jego dopenienie. Uwaaj oni, e ich poczucie ydowskoci jest ich witym
prawem i nie wymaga ono zgody i akceptacji nauki rabinw. Wiara w Jeszu jako Mesjasza nie
jest przyjciem jakiego obcego bstwa, ale wiar w Pomazaca, ktry przyszed zgodnie
proroctwami Pisma. Dla ydw mesjanistycznych wiara w Jeszu jest naturaln czci ich
ydowskiej tosamoci, tak samo, jak dla ich poprzednikw wierzcych ydw z pierwszych
wiekw. Od pitego stulecia, ycie w mesjanistycznej wsplnocie stao si niemoliwe dla
wierzcych ydw podobnie jak oddawanie czci Bogu w modlitwie zgromadzenia.
Naciski wywierane zarwno ze strony ydowskiej spoecznoci jak i Kocioa, wypary
judaizm mesjanistyczny jako opcj ycia i wiary. ydowska spoeczno twierdzia, e jeli kto
pragnie pozosta ydem, wwczas nie wolno mu wierzy w Jezusa; z kolei Koci mwi, e
jeli si wybiera Jezusa, to rwnoczenie naley si wyrzec wszystkiego, co ydowskie. (Wicej
na ten temat mona przeczyta w rozdziale trzecim.) Historia judaizmu mesjanistycznego
pomidzy pitym a dziewitnastym wiekiem jest histori pojedynczych wierzcych ydw,
ktrzy w wikszoci stali si czci tradycyjnych kociow.
Z powodu nietolerancji tamtego okresu, wierzcy ydzi nie mogli gromadzi si jako
uczniowie Mesjasza i w konsekwencji w yciorysie judaizmu mesjanistycznego nastpia
przerwa sigajc dziewitnastego wieku. Jednak luka ta nie neguje znaczenia samego
zjawiska. W kadym stuleciu istnieli ludzie, ktrzy byli zdolni sign wzrokiem poza
nietolerancj tamtych czasw i zrozumie, e Jeszua z Nazaretu jest Mesjaszem Izraela. Arnold
Fruchtenbaum w swojej ksice na temat ydowskiego chrzecijastwa charakteryzuje okres
od 135 r. do 1800 jako jeden krtki etap historyczny, poniewa w sensie organizacyjnym
niewiele si w tym czasie zdarzyo. [4]
Hugh Schonfield, autor Historii ydowskiego chrzecijastwa, napisa:
Historia ydowskiego chrzecijastwa od sidmego wieku do czasw
wspczesnych jest zapisem nawrce pojedynczych osb, ktre z powodu
wyjtkowej nietolerancji tamtego okresu, na og nie miay przyzna si do
swojego ydowskiego pochodzenia ze strachu przed przeladowaniem za
sympatie dla swoich niegdysiejszych wspwyznawcw. [5]
Odrodzenie ydowskiego ruchu mesjanistycznego jest dowodem na to, e pomimo czasowego
upienia, nie wygas on cakowicie. Podobnie jak drzewo zaczyna wypuszcza licie na wiosn,
tak te ruch ten obudzi si ze snu zimowego.
Wspczesny fenomen odrodzenia si ruchu jest wanym zagadnieniem dla ydowskich
wyznawcw Jeszui. Kwestionowano jego autentyczno, poniewa pozostawa w upieniu przez
co najmniej czternacie stuleci. Oczywicie, w tym okresie istnieli wrd ydw wyznawcy
Jeszui, midzy innymi tacy jak: Johann Neander, Benjamin Disraeli, Franz Delitsch i Alfred
Edersheim. [6] Wierzcy ydzi ju tradycyjnie stanowili cz lokalnych kociow
chrzecijaskich. I tak jak nard ydowski zosta rozproszony pomidzy inne narody na caym

20
Resztka Izraela powraca

wiecie, podobnie wierzcy ydzi zostali przemieszani z nie-ydami w historycznych


kocioach tamtego okresu.
W czasie dziewitnastego wieku rozpoczo si wrd ludu ydowskiego przebudzenie
duchowe i fizyczne. Hebrajsko-Chrzecijaskie Stowarzyszenie Wielkiej Brytanii (The Hebrew
Christian Alliance of Great Britain), powstae w 1866 roku, stwierdzao w swojej konstytucji:
Nie rezygnujmy z naszej tosamoci. Kiedy wyznajemy Chrystusa, nie
przestajemy by ydami; aposto Pawe nie przesta by ydem; by Saulem, a
nawet pozosta Pawem, Hebrajczykiem z krwi i koci. Nie moemy zapomnie
i nie zapomnimy ziemi naszych ojcw jest naszym pragnieniem
pielgnowa uczucia patriotyzmu (...) Jako Hebrajczycy i jako chrzecijanie
czujemy wzajemne wizi; a jako hebrajscy chrzecijanie pragniemy by jeszcze
silniej ze sob zwizani. [7]
W tym samym czasie zacz si ksztatowa ruch syjonistyczny. Pierwszy Kongres
Syjonistyczny zwoany zosta przez Theodora Herzla w 1897 roku w Bazylei, gdzie zgromadzili
si ludzie, ktrych marzeniem byo odrodzenie nowego, niezalenego pastwa ydowskiego.
Tak samo, jak Bg zwoa nard ydowski z rnych miejsc rozproszenia, tak te zwoywa
teraz wierzcych ydw z duchowego rozproszenia w nieydowskich kocioach. Jest to
powszechne przekonanie wewntrz ruchu mesjanistycznego.
Pierwsze Hebrajsko-Chrzecijaskie Stowarzyszenie powstao w Wielkiej Brytanii, 4 maja 1866
roku. Amerykaskie Stowarzyszenie Hebrajsko-Chrzecijaskie (The American Hebrew
Christian Alliance) zostao zaoone w roku 1915, za w dziesi lat pniej zawizao si
Midzynarodowe Stowarzyszenie Hebrajsko-Chrzecijaskie (The International Hebrew
Christian Alliance). Do czasu II Wojny wiatowej, zarwno w Europie jak i w Stanach
Zjednoczonych, uformowao si ju kilka hebrajsko-chrzecijaskich zgromadze; wrd nich
pierwsza mesjanistyczna synagoga w Besarabii. Schonfield tak o tym pisze:
To wanie Josephowi Rabinowitzowi przypado w udziale utworzenie w roku
1882 pierwszej ydowsko-chrzecijaskiej spoecznoci, ktra nie naleaa do
adnej konkretnej denominacji, ale swoim charakterem przypominaa raczej
synagog ydowskich wyznawcw Jezusa.
Rabinowitz spdzi swoj modo w krgach chasydw, wykazujc si sporym
talentem literackim. Kiedy wybucha fala przeladowa, wyjecha do Palestyny
z pragnieniem zaoenia tam ydowkiej kolonii. W podry za przewodnika
suy mu hebrajski Nowy Testament, ktry dosta kilka lat wczeniej. Kiedy
dotar do Jerozolimy, gboko wstrzsn nim opakany stan ydowskich
mieszkacw; zanim jednak opuci wite Miasto, poszed na Gr Oliwn.
Siedzc tam i ogldajc z oddali meczet Omara, na miejscu ktrego
znajdowaa si niegdy witynia, powdrowa myl wstecz do tragicznych
dziejw swojego ludu. Jaki jest sens cierpienia Izraela? W nagym przebysku
dotara do niego odpowied: Klucz do Ziemi witej trzyma w swoich rkach
nasz brat, Jeszua. Rabinowitz po powrocie z wielk si i entuzjazmem ogosi
swoje przekonanie. W krtkim czasie wok niego zgromadzio si wielu
zwolennnikw jego doktryny nie tylko w Kiszyniowie, ale te w innych
miastach Besarabii. [8]

21
Resztka Izraela powraca

Dzieo Rabinowitza wybijao si swoim ydowskim rysem oraz niezalenoci od


jakichkolwiek denominacji. Eric Gabe, jeden z czonkw spoecznoci mesjanistycznej w
Kiszyniowie, po latach napisa:
Rabinowitz, mimo, e by ydowskim chrzecijaninem, przestrzega pewnych
starotestamentowych przykaza, takich jak czczenie szabatu, obrzezanie i
wito Paschy. Dlatego sta si zaoycielem hebrajsko-chrzecijaskiego
ruchu w Besarabii, ktry nazwa Spoeczno ydw Mesjanistycznych,
Synw Nowego Przymierza, co po hebrajsku brzmi: Jechudim Meszichim
Bnej Brit Hadasza. [9]
Rabinowitz wyprzedzi o sto lat swoj epok, tworzc chyba pierwsz mesjanistyczn
synagog w nowoczesnym sensie tego pojcia. Terminologia, jak si posugiwa aby okreli
siebie i swoje zgromadzenie, bya tak samo mesjanistyczna, jak byaby w obecnych czasach. W
jednym ze swoich atrykuw, Gabe posuguje si cytatem z ksiki Chrzecijaski ruch wrd
kiszyniowskich ydw (The Christian Movement Among the Jews of Kishineff), autorstwa
I.N Axelrada, wierzcego yda, ktry z kolei cytuje Rabinowitza, opisujc jego dzieo.
Powiedzia on:
Moje dzieo duchowe nie byo inspirowane przez aden koci czy
denominacj, nie powstao te dziki ludzkiej inspiracji, ale dziki
miosierdziu i dobroci Boga. Objawi mi On, e zarwno synagoga, jak i
wspczesny judaizm s niezdolne do pomocy naszemu ludowi (...). Od
samego pocztku, pragnieniem mojego serca byo zjednoczy mj nard aby
zgodnie ze sowami Mesjasza, w ktrych jest Duch i ycie uznali Jeszu
za swojego Mesjasza i Syna Boga ywego.
Aby osign ten cel, naleaoby ich wyprowadzi z atmosfery tradycyjnej
synagogi i doprowadzi (...) do witych Pism poprzez organizacj, ktra nie
byaby ani synagog, ani kocioem. Dlatego te, ogromne znaczenie dla
naszego ruchu mia fakt, e rosyjski rzd pozwoli utworzy Spoeczno
ydw Mesjanistycznych, Synw Nowego Przymierza (...) oraz wznie
budynek przeznaczony specjalnie do oddawania czci Bogu. [10]
W innym miejscu Gabe opisuje fotografi tego mesjanistycznego domu modlitw. Tak pisze:
Dom Modlitwy (...) zbliony jest wygldem raczej do synagogi, ni kocioa.
Fotografia przedstawia Rabinowitza stojcego za pulpitem i trzymajcego w
rkach peny egzemplarz hebrajskiej Biblii. Za nim wisi menora, jak w kadej
synagodze (...) Na zdjciu wida te rne teksty hebrajskie wypisane w Domu
Modlitwy. Tekst na lewo zawiera hebrajskie imi Jezusa, to jest JESZUA (...) Po
prawej stronie osobno znajduje si Aron Kodesz - wita Arka wewntrz
ktrej przechowywane s wite zwoje Biblii. [11]
Z tego opisu jasno wynika, e Rabinowitz nie by podobny do wspczesnych mu ydw
zrzeszonych w hebrajsko-chrzecijaskim ruchu przeomu wiekw; raczej bliszy by ydom
mesjanistycznym drugiej poowy naszego stulecia. Ale te nie on jeden. W roku 1898 w
Londynie uformowaa si hebrajsko-chrzecijaska kongregacja zwizana z organizacj
misyjn zorientowan na ydw o nazwie Mildmay Mission to the Jews. Autor napisanej w
1902 roku ksiki Stulecie misji ydowskich (A Century of Jewish Missions) opisuje
zgromadzenie wierzcych ydw. Chocia jego terminologia jest odbiciem tradycyjnych, nie

22
Resztka Izraela powraca

mesjanistycznych rodkw wyrazu tamtego okresu, to jednak opis ten ma istotne znaczenie,
jeli chodzi o pocztki kongregacyjnego ruchu mesjanistycznego. Oto, co pisze:
W gronie tego rodzaju organizacji, szczeglnie godne uwagi s przerne
hebrajsko-chrzecijaskie zgromadzenia. S to kongregacje nawrconych na
chrzecijastwo ydw, istniejce dla dwojakiego celu: zbudowania i
wiadectwa. Na og trzymaj si one ceremonialnego prawa, wierzc
rwnoczenie, e zbawienie jest wycznie i cakowicie z aski. Od jakiego
czasu istnieje ju pewna liczba takich zgromadze na terenie Europy, Anglii i
Stanw Zjednoczonych. [12]
Nastpnie Thompson przechodzi do opisu zgromadze ydw wierzcych w Jezusa:
Stowarzyszenie hebrajsko-chrzecijaskie jest organizacj lub raczej
zgromadzeniem konwertytw, powsta w 1898 roku w celu wzajemnego
zbudowania i dla wiadectwa ich braci wedug ciaa. Stowarzyszenie spotyka
si na modlitwie kadej niedzieli w budynku Mildmay Mission, w Londynie a
take organizuje spotkania otwarte dla ydw w Whitechapel i w Soho.
Kierownictwo Stowarzyszenia powierzono komitetowi, lub raczej radzie. Jest
to jedna z wybijajcych si ydowsko-chrzecijaskich kongregacji, ktre
obecnie znajduj si w stanie rozkwitu, a ktrych dalszej kondycji nie mona
przewidzie na tak wczesnym etapie istnienia. [13]
Thompson nadmienia te kongregacj w Smyrnie:
Abraham Levi, ktry nawrci si lec w szkockim szpitalu misyjnym zaoy
w1894 roku ydowsko-chrzecijaskie zgromadzenie. Pierwotna liczba ojcw
rodzin w tym kociele liczya szedziesit cztery, jednak poowa z nich
wkrtce wycofaa si z powodu przeladowa. Resztka podobnie jak miao
to miejsce w staroytnym kociele smyrneskim, ktry otrzyma pochwa od
Pana wytrwaa w prawdzie. Odrzucaj oni Talmud i tradycj rabinistyczn;
przyjli Nowy Testament i praktykuj obrzezanie jako zwyczaj narodowy. [14]
Oprcz tych oraz jeszcze innych zgromadze, ktre stanowiy co w rodzaju zwiastunw
wspczesnych mesjanistycznych zgromadze, ich wizja pojawia si ju w poowie
dziewitnastego wieku. Thompson zanotowa ten fakt w swojej ksice:
W roku 1867 w Nowym Jorku powstao Bractwo ydowsko-chrzecijaskie, z
fili w Chicago (...) Pastor C. Lucky zosta wysany w charakterze misjonarza
do Galacji. On i Lowen wydawali periodyk 'Eduth le Israel', w ktrym gorco
zachcali do tworzenia judeochrzecijaskiego kocioa. W zwizku z tym
samym tematem, Friedlander wydawa nastpne czasopismo zatytuowane
'The Peculiar People' (Niezwyky nard przyp. tum.). [15]
Znaczenie tego bractwa i tworzcych si po nim zgromadze polega na zademonstrowaniu
faktu, e wizja dla kongregacji ydowskich uczniw Mesjasza wyonia si ju w ubiegym
stuleciu a skonkretyzowaa si w pierwszej poowie naszego wieku. W 1905 roku, powstao w
Baltimore, w stanie Maryland hebrajsko-chrzecijaskie zgromadzenie pod auspicjami
Kocioa Prezbiteriaskiego. Zgromadzenie to istnieje do dzisiaj jako Mesjanistyczna
Kongregacja Emanuela. Jej styl naboestw mg ulec zmianom z biegiem czasu, ale pozostaa

23
Resztka Izraela powraca

wizja jednoczenia ydw, ktrzy poznali Jeszu i wsplnego oddawania Mu czci na sposb
ydowski.
W roku 1930 utworzono kolejne zgromadzenie mesjanistyczne w Chicago. Rwnie i ono
istnieje do dzisiaj pod nazw Adat HaTikvah i take powstao z inicjatywy kocioa
prezbiteriaskiego.
W latach czterdziestych i pidziesitych, Lawrence Duff-Forbes prowadzi Wsplnot
Mesjanistyczn w Los Angeles. Przystosowa on mesjanistyczn terminologi do potrzeb tej
spoecznoci; podobnie jak ydowskie formy liturgiczne dla celw modlitewnych, naboestwa
sabatowe i zwizane z ydowskimi witami.
Wsppracowa on cile z Edwardem Brotzkim, ktry prowadzi podobn dziaalno w
Filadelfii, a take pniej w Toronto.
Do lat pidziesitych denominacja przezbiteriaska zaoya cztery takie kongregacje:
wymienion ju wczeniej Adat HaTikvah w Chicago, Emmanuel w Baltimore, oraz Beth
Messiah w Filadelfii, ktre to spoecznoci istniej po dzi dzie. Czwarta z nich utworzona
zostaa w Los Angeles, jednak obecnie ju nie istnieje.
Chocia wiele spord tych wczeniejszych zgromadze nie pasuje do okrelenia
mesjanistyczne w nowoczesnym rozumieniu tego sowa, to jednak byy one poprzednikami
obecnie istniejcych kongregacji. Wyznacznikiem tego, co stanowi istot tych zgromadze nie
jest termionologia czy te praktyka, poniewa te czynniki s w nich zrnicowane.
Na przykad w Izraelu, odpowiedniki amerykaskich kongregacji mesjanistycznych rni si
bardzo w sferze tradycji i praktyki. Ich wsplnym wyznacznikiem jest to, e mwi si w nich
po hebrajsku oraz, e skupiaj wyznawcw Jeszui. Jest to obraz tego, w jaki sposb Izraelici
wyraaj swoj tosamo. ydzi amerykascy wyraaj swoj ydowsk tosamo poprzez
kultur, tradycj, czonkowstwo w ydowskich organizacjach, bd te utosamienie si z
losami ydw. W Izraelu za tosamo ta wyraa si poprzez zamieszkiwanie w kraju i
asymilacj ze spoeczestwem izraelskim, ktrego cech szczegln jest mwienie po
hebrajsku. Kongregacje skupiajce wierzcych ydw w poprzednim stuleciu by moe nie
byy mesjanistyczne we wspczesnym sensie, ale posugiway si take jednym jzykiem
(jidysz) i w pewnym zakresie obchodziy ydowskie wita. Tym co jednoczy wszystkie te
spoecznoci poczwszy od dawnych a do wspczesnych, zarwno te rozproszone po
caym wiecie, jak i te dziaajce w Izraelu jest ydowska tosamo czonkw i
wywyszenie Mesjasza.
Gabe wspomina te o mierci Rabinowitza, po ktrej dzieo jego przetrwao zarwno w
postaci Hebrajsko-chrzecijaskiego Stowarzyszenia Besarabii, jak i samej spoecznoci
herajsko-chrzecijaskiej. Gabe by czonkiem tego zgromadzenia w latach 1935-39. Hebrajsko-
chrzecijaskie Stowarzyszenie Besarabii wraz z innymi organizacjami powstaymi w Europie
Wschodniej zostao zniszczone przez nazistw w czasie II Wojny wiatowej. Na zjedzie
Hebrajsko-chrzecijaskiego Stowarzyszenia zwoanym w Berlinie w 1934 roku spotkao si
ponad czterystu uczestnikw. [16] Holocaust zniszczy nard ydowski; wierzcy ydzi nie
stanowili tu wyjtku. Wiele spord europejskich stowarzysze hebrajsko-chrzecijaskich, a
take zgromadze przestao w ogle istnie. Jednak podobnie jak pastwo Izrael powstao z
popiow Holocaustu, tak te odrodzi si ruch mesjanistyczny.

24
Resztka Izraela powraca

Po Wojnie Szeciodniowej w 1967 roku Jerozolima zostaa przywrcona ydom, co


odpowiedzi na dwutysicletni modlitw ydowskiego narodu Przyszego roku w
Jerozolimie. Od roku 1967 a do teraz, spora liczba ydw dosza do wiary w Jeszu jako
Mesjasza. Wraz ze znaczc liczb ydw ubiegego stulecia, ktrzy uwierzyli w Jeszu w
czasach narodzin syjonizmu, stanowi oni najwiksz rzesz spord ludu ydowskiego, jaka
w ogle przyja Mesjasza poczwszy od pierwszego wieku. Ten fizyczny fenomen ma swj
duchowy odpowiednik w postaci judaizmu mesjanistycznego. W okresie jego rozkwitu,
wierzcy ydzi nie tylko przyjli Jeszu, ale te wielu z nich wolao raczej utworzy ydowskie
zgromadzenia mesjanistyczne, w ktrych oddaje si chwa Mesjaszowi na sposb ydowski,
ni przyczy si do nieydowskich kongregacji.
W roku 1970 zawizao si jeszcze wicej takich spoecznoci. Obecnie istnieje ich okoo
pidziesiciu na caym wiecie. Dziaaj te trzy organizacje, ktre s cznikiem tych
spoecznoci: Union of Messianic Jewish Congregations (UMJC) (Zwizek ydowskich
Kongregacji Mesjanistycznych), Fellowship of Messianic Congregations (FMC) (Wsplnota
Kongregacji Mesjanistycznych), oraz International Alliance of Messianic Congregations and
Synagogues (IAMCS) (Midzynarodowe Stowarzyszenie Mesjanistycznych Kongregacji i
Synagog), przy czym ta ostatnia zwizana jest z Messianic Jewish Alliance of America
(Mesjanistycznym Stowarzyszeniem Amerykaskich ydw). Nowoczesny ruch mesjanistyczny
w swojej wczesnej fazie znany by jako ydowsko-chrzecijaski. Punkt widzenia, jaki
reprezentoway obydwa te pojcia stanowi przedmiot ostrych sporw wewntrz samego
ruchu, z ktrych cz cignie si do dzi. Niektre szczegy tego konfliktu omawia David
Rausch w ksice na temat judaizmu mesjanistycznego. [17] Z kolei dr Robert Wiener tak
komentuje przedmiot sporu:
Zmiana nazwy [z ydowsko-chrzecijaskiej na mesjanistyczn] stanowia
odbicie gbszych zmian, ktre ju wczeniej zaszy nie tyle wewntrz samego
Stowarzyszenia, co w ydowskich uczniach Jeszui na caym wiecie. Nagle
ujawnia si potrzeba powrotu do niemal przejaskrawionej ydowskiej
tosamoci. Na szczycie fali dugo oczekiwanego przebudzenia wrd ydw
janiay sowa: judaizm mesjanistyczny i kady, kto da si ponie tej fali, by
zarazem przekonany do tej samej wizji. [18]
Tak wic judaizm mesjanistyczny, ktry wyoni si z hebrajsko-chrzecijaskiego
przebudzenia, jest w prostej linii jego spadkobierc i potomkiem. Rnica pogldw wewntrz
ruchu nie dewaluuje go w wikszym stopniu ni fakt, e niektre ydowskie ugrupowania
chasydw sprzeciwiajce si utworzeniu pastwa Izrael nie s w stanie podway znaczenia
ruchu syjonistycznego.
Kto mgby powiedzie, e wspczeni ydzi mesjanistyczni rni si od swoich hebrajsko-
chrzecijaskich poprzednikw. To prawda mesjanistyczni ydzi rni si pod wzgldem
powizania z kocioami oraz ich nieydowsk kultur. Wybrali wiadomie ydowsk kultur i
zwyczaje. A jednak nadal s autentycznymi uczniami Jeszui. Okrelenie hebrajski
chrzecijanin znaczy w jzyku hebrajskim tyle, co yd mesjanistyczny Jechudim
Meszichim. Pod wzgldem istoty zjawiska, s oni jednym ludem. W sumie nowoczesny ruch
mesjanistyczny wyrs z tamtego starego ruchu hebrajsko-chrzecijaskiego. Hebrajscy
chrzecijanie s duchowymi przodkami wszystkich wierzcych ydw. Wspczesne ydowskie

25
Resztka Izraela powraca

organizacje mesjanistyczne w Stanach Zjednoczonych, jak UMJC, FMC czy MJAA, bior swj
pocztek z niegdysiejszych stowarzysze hebrajsko-chrzecijaskich.
Pomimo tego, e powstao ju wiele kongregacji mesjanistycznych, cigle jeszcze wicej
wierzcych ydw znajduje si w kocioach ni w tych kongregacjach. Niektrzy zatem
poddawali w wtpliwo sens zakadania mesjanistycznych zgromadze. Obecno wierzcych
ydw w kocioach kwestionuje sensowno istnienia judaizmu mesjanistycznego w takim
samym stopniu, jak ydzi mieszkajcy poza Izraelem neguj wano pastwa Izrael. Wprost
przeciwnie tym wyraniej moemy dostrzec paralel pomidzy fizycznym i duchowym
rozproszeniem. Boa rka dotyka z pewnoci jednego, jak i drugiego; bdzie to dostrzegalne w
peni, gdy Bg doprowadzi swj plan do koca.
Pytanie, jakie nasuwa si w zwizku z istnieniem spoecznoci mesjanistycznych nie powinno
brzmie: Czy to jest od Boga?". Owoc wydawany przez te zgromadzenia jest dowodem Boego
dziaania. Pytanie, ktre mog sobie postawi dotychczasowi obserwatorzy dotyczy raczej
problemu, jakie stanowisko powinni zaj wobec tego odradzajcego si ruchu oraz do jakiego
stopnia s gotowi si z nim utosami.

Przypisy do rozdziau drugiego:

1. Hugh Schonfield, History of Jewish Christianity (London: Duckworth, 1936), pp.108-112.


2. Charles E. Silberman, A Certain People (New York: Summit Books, 1985), p. 70.
3. Heb. lit. the way to walk. Halacha odnosi si do prawidowego praktykowania judaizmu.
4. Arnold Fruchtenbaum, Hebrew Christianity: Its Theology, History, and Philosophy (San
Antonio: Ariel Press,1983), pp. 43-48.
5. Hugh Schonfield, The History of Jewish Christianity, rozdz. 10, sekcja 1.
6. Hugh Schonfield, The History of Jewish Christianity, jest zapisem wiadectw wierzcych
ydw na przestrzeni kilku wiekw a do roku 1930.
7. Hebrew Christian Alliance of Great Britain (Zwizek ydw Chrzecijaskich w Wielkiej
Brytanii),1866, w: Schonfield, The History of Jewish Christianity, p. 222.
8. Hugh Schonfield, The History of Jewish Christianity, p. 225.
9. The Revd. Eric S. Gabe, The Hebrew Christian Movement in Kishineff, w: The Hebrew
Christian, kwartalniku International Messianic Jewish (Hebrew Christian) Alliance, No. 3, Vol.
LX, p. 87.
10. Ibid., p. 88.
11. Ibid., p. 88-89.
12. A. E. Thompson, A Century of Jewish Missions (New York: Fleming H. Revell Company,
1902), p. 84.
13. Ibid., pp.112-113.
14. Ibid., p.193.
15. Ibid., p.193.

26
Resztka Izraela powraca

16. z wywiadu, udzielonego przez wielebnego Davida Sedac, sekretarza Americas,


International Hebrew Christian Alliance, sierpie 1987.
17. David Rausch, Messianic Judaism: Its History, Theology, and Polity, rozdziay 3, 5, i 6.
18. Dr. Robert Winer, Others Have Labored Before You, w: The Messianic Post, MJAA,
Wynnewood, Penn., kwiecie 1990, Vol. I. 2.

27
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA TRZECI

Kongregacje mesjanistyczne
Przesanie Mesjasza w kontekcie ydowskim
Na tym etapie rozwaa naleaoby zada pytanie: Czym waciwie jest kongregacja
mesjanistyczna? Zdefiniowanie tego pojcia jest do skomplikowane, poniewa moe si ono
odnosi do rnych jednostek. Wsplnota Kongregacji Mesjanistycznych (The Fellowship of
Messianic Congregations) okrela kongregacj mesjanistyczcn jako:
Lokalny zbr powstay z woli Ojca, zjednoczony w osobie Mesjasza Jeszui i
powoany przez Ducha witego w celu oddawania czci, pouczania, wsplnoty,
zdobywania niewierzcych dla Jeszui, odpowiedzialnoci oraz sprawowania
obrzdw. [1]
Wierzymy, e lokalne ciao stanowi widzialn manifestacj powszechnego
Ciaa (...) Przyczenie si do lokalnego ciaa odbywa si zgodnie z zasad
dobrowolnej decyzji. [2]
Powysza definicja utosamia lokalne zgromadzenia mesjanistyczne z pozostaymi lokalnymi
przejawami Ciaa Mesjasza z tym, co rozumiemy pod pojciem ecclesia podkrelajc
dzieo Boga widoczne w tworzeniu si tych zgromadze. Okrela ona rwnie struktur, jako
ludzki element sucy osiganiu rnych celw wsplnotowych. Spoecznoci mesjanistyczne
s czci ecclesia, podobnie jak te i inne lokalne spoecznoci, ktre su Mesjaszowi;
ydowskie bd nieydowskie. Wraz z reszt ciaa wierzcych, zgromadzenia mesjanistyczne
wyznaj ide jednoci z Bogiem oraz ze wszystkimi spoecznociami wewntrz ecclesia.
Wyznanie wiary sformuowane przez FMC okrela dalej kongregacje mesjanistyczne jako
poszczeglne ciaa, ktrych czonkowie s uczestnikami jednego powszechnego Ciaa.
Jestemy przekonani, e wszyscy wierzcy w Jeszu Mesjasza s czonkami
powszechnego Ciaa i oblubienic Mesjasza. Ciao Mesjasza zapocztkowane
zostao w dniu Szawuot (Pidziesitnicy) poprzez chrzest Ducha witego po
wniebowstpieniu Jeszui Mesjasza (...) Przynaleno do Ciaa nie opiera si
na adnej ziemskiej przynalenoci organizacyjnej ale zaley wycznie od
wiary w Jeszu Mesjasza. Ciao jest czym odrbnym od Izraela i skada si
zarwno z ydw, jak i pozostaych narodowoci, stanowicych jedno poprzez
mier Mesjasza. Na jego uczestnikach spoczywa powany obowizek trwania
w jednoci Ducha witego oraz we wzajemnej mioci pyncej z czystego
serca. [3]
Pod wzgldem organizacyjnym, zgromadzenia mesjanistyczne nie podlegaj adnej
uniformizacji. Niektre z nich prowadzone s przez grono starszych bez dominacji jednego
przywdcy, inne za maj jakiego przywdc duchowego ustanowionego nad starszymi i
szamaszim (diakonami). W jeszcze innych dziaa co na ksztat kongregacyjnego zarzdu.
Zamiast jednorodnoci form wrd zgromadze, kadzie si nacisk na wzajemn
odpowiedzialno i trosk. W miar rozwoju ruchu naley si spodziewa wzrostu
zrnicowa.

28
Resztka Izraela powraca

Chocia definicja FMC okrelajca mesjanistyczne zgromadzenia susznie uwaa je za cz


ecclesia, podkrelajc wsplne elementy czce je z innymi spoecznociami o charakterze
lokalnym, to jednak nie jest wystarczajco precyzyjna, bo przedstawia elementw, ktre
odrniaj zgromadzenia takie od innych spoecznoci. Definicja ta pasowaaby do kadego
zboru baptystycznego lub zielonowitkowego. Pomimo tego, e zgromadzenia te stanowi
jedno z przewaajc, nieydowsk czci ecclesia i maj wiele wsplnego z kongregacjami,
ktre nie skupiaj ydw, to jedna; istnieje specyficzny rys wyrniajcy mesjanistyczne
spoecznoci spord chrzecijaskich kociow. FMC stwierdza w dalszej czci, e
kongregacja mesjanistyczna kadzie szczeglny nacisk na:
a) oddawanie czci Bogu w sposb wynikajcy z ydowskich form kulturowych
na regularnych naboestwach.
b) obchodzenie wit Izraela w odniesieniu do osoby Mesjasza.
c) utosamienie si z caoci narodu ydowskiego.
d) odrodzenie wiadomoci ydowskich korzeni, jako nieodcznego elementu
wiary w Jeszu, obiecanego Mesjasza Izraela.
e) skadanie wiadectwa najpierw wobec yda, a nastpnie take wobec nie-
yda. [4] [5]
Zgromadzenia mesjanistyczne stanowi w rnym stopniu odbicie ydowskich form
kulturowych i religijnych jeli chodzi o styl oddawania czci, a take obchodzenie ydowskich
wit (niejednokrotnie nawet Szabatu). Poniewa ydzi mesjanistyczni, jako wyznawcy Jeszui,
wybrali ydowski sposb praktykowania wiary, niektrzy zarzucaj im synkretyzm i
odstpstwo. Jednak nie jest to aden synkretyzm. Chrecijastwo i Judaizm nie mog by
postrzegane jako mieszanka wody i oliwy, ktre jak wiadomo nie dadz si ze sob poczy.
ydzi mesjanistyczni wyraaj swoj cze Bogu w stylu ydowskim, poniewa widz
doskona harmoni pomidzy wiar w Mesjasza Izraela a yciem na sposb wynikajcy z
kultury swojego narodu. Sama Ewangelia powstaa w kontekcie ydowskiej kultury. Percepcja
chrzecijastwa i judaizmu jako zjawiska wzajemnie wykluczajcych si jest wynikiem
zarwno odrzucenia Ewangelii przez rabinw jak i antyydowskiego stanowiska Ojcw
Kocioa (patrz rozdz. 4). Poczwszy od czwartego wieku nauka kocielna dya do
odseparowania wierzcych ydw od ich wasnej kultury i korzeni. Staroytne wyznanie wiary
wymagane przez koci Konstantynopola brzmiao:
Wyrzekam si wszelkich zwyczajw, rytuaw, wymogw Prawa, chlebw
niekwaszonych i ofiary z baranka skadanej przez Hebrajczykw jak rwnie
wszelkich wit obchodzonych przez Hebrajczykw, ofiar, modlitw,
pokropie, oczyszcze, uwice, przebaga, postw, nowiw, Szabatw,
przesdw, pieni i psalmw, przestrzegania przepisw, uczszczania do
synagogi, potraw i napojw spoywanych przez Hebrajczykw; jednym
sowem, wyrzekam si wszystkiego, co ydowskie, kadego przepisu, rytuau
czy zwyczaju (...) i jeeli zami to przyrzeczenie i powrc do ydowskich
przesdw, albo bd siada do stou z ydami, czy obchodzi z nimi wita,
lub prowadzi z nimi potajemnie rozmowy i potpia religi chrzecijask
zamiast otwarcie odpiera ich argumenty, potpiajc ich pust wiar
wwczas niech przylgnie do mnie przeklestwo Kaina i trz Gehaziego wraz z
kar sdow, ktrej podleganie potwierdzam. I niech bd odczony i

29
Resztka Izraela powraca

przeklty wraz z przyszymi pokoleniami za moja dusza niech pogry si w


piekle z Szatanem i diabami. [6]
Nic dziwnego, e ydzi, podobnie jak wielu chzecijan zawsze uznawao judaizm i
chrzecijastwo za cakowicie przeciwstawne wiatopogldy. Trwajcy nadal niszczycielski
efekt takiego rozumowania sprawi, i nie do pojcia jest, eby wierzcy w Jeszu ydzi chcieli
y i wyraa swoj wiar na swj wasny ydowski sposb. Zgromadzenia mesjanistyczne nie
dostrzegaj adnej sprzecznoci pomidzy ydowstwem a wiar w Mesjasza. Neguj oni
zarwno antyydowskie stanowisko Ojcw Kocioa, jak i ydowsk tradycj, ktra odrzuca
Mesjasza. Poniewa Ewangelia powstaa w kontekcie ydowskim i wszyscy apostoowie byli
ydami, nie widz oni przeszkd w wyraaniu swojej wiary poprzez formy wasnej bogatej
kultury i dziedzictwa, kadc jednoczenie akcent na te elementy, ktre wskazuj na osob
Mesjasza. Nie s to cudzoziemcy prbujcy przyswoi sobie ydowsk tradycj, ale
spadkobiercy form kulturowych bdcych dziedzictwem ich praojcw. Wierzcy ydzi
korzystaj z bogactwa swoich ydowskich form i zwyczajw, wyraajc poprzez nie prawdy
biblijne odnoszce si do Tego, w ktrego wierz; do Mesjasza. Jeeli ydzi reformowani i
rekonstrukcjonici przyznaj sobie prawo do reinterpretacji tych samych form i tradycji w
sposb zgodny z ich przekonaniami, na tej samej zasadzie prawo takie przysuguje ydom
mesjanistycznym. Nie przyznaj si oni do adnego z istniejcych odamw judaizmu do
ydw ortodoksyjnych, konserwatywnych, czy te reformowanych. Wyraaj oni w sposb
jawny i odwany swoj wiar, nie ukrywajc przed innymi swoich mesjanistycznych
przekona, a przede wszystkim tego, e dla nich Jeszua jest Mesjaszem. Nie jest to adne
zwiedzenie lecz ekspresja wiary w ramach dziedzictwa kulturowego ydw.
Inne zarzuty skierowane przeciwko zgromadzeniom ydw mesjanistycznych stwierdzaj, e
nie tylko prbuj oni y pod Prawem, ale w dodatku jeszcze buduj mur podziaw pomidzy
ydowskimi i nieydowskimi wierzcymi. Kongregacje mesjanistyczne nie postrzegaj
ydowskiego stylu wyraania wiary jako zaprzeczenia aski, czy te muru odgradzajcego ich
od nie-ydw. Widz w tym raczej zjawisko wyrwnujce braki ydowskiej tradycji religijnej;
wyraajce prawd o Bogu i Jego Mesjaszu. Wyznacznikami ydowskiego stylu wyraania wiary
s: prawda biblijna, ekspresja kulturowa, i zrozumienie ydowskich korzeni Ewangelii.
Wykorzystanie tych form nie ma na celu utworzenia jakiej fasady, ktra miaaby zrobi
wraenie na ydowskim otoczeniu, ani te nie polega na wypaczeniu ydowskich symboli
religijnych. Uycie tych symboli przez zgromadzenia mesjanistyczne jest cakowicie susznym i
uzasadnionym wyrazem wiary ydw w obiecanego im Mesjasza. W rzeczywistoci te formy
praktykowania wiary mog okaza si dla ydw pozytywnym wiadectwem tego, e wiara w
Mesjasza nie zakada zerwania z ydowskimi korzeniami i e Jeszua jest tak samo dla ydw
jak i dla nie-ydw. W ten sposb, dziki pozytywnemu wiadectwu, rozpowszechnia si
prawidowe zrozumienie przesania Ewangelii, jako skierowanej do ydw oraz do nie-ydw.
Jednak wiadectwo nie jest jedynym celem praktykowania wiary. Formy oddawania czci Bogu
mog si wprawdzie wywodzi z tradycyjnego judaizmu, ale ich mesjanistyczna reinterpretacja
i zastosowanie s tym, co je wyodrbnia. Mesjanistyczni ydzi nie angauj si w
synkretystyczn praktyk odzierania ydowskich form religijnych z ich prawowitego znaczenia
oraz nadawania im nowych treci. Jest odwrotnie; to ydowskie formy wyraania wiary
przekazuj biblijn prawd o ydowskim Mesjaszu, Jeszui. Samo zastosowanie ydowskich

30
Resztka Izraela powraca

symboli nie oznacza jeszcze przyjcia tradycyjnych rabinicznych interpretacji, ani te nie
rwna si uznaniu ich autorytetu.
Kongregacja mesjanistyczna nie uznaje autorytetu rabinw ale jest czci
powszechnego Ciaa Mesjasza, zaoonego na fundamencie apostow i
prorokw, przy czym sam Mesjaszem jest kamieniem wgielnym (List do
Efezjan 2:20). [7]
Judaizm mesjanistyczny nie dy do osignicia statusu czwartego odamu judaizmu.
Wszystkie trzy nurty wywodz si z odamu faryzeizmu, ktry nie jest akceptowany jako
auturytatywny przez ydw mesjanistycznych. Judaizm mesjanistyczny jest odrbnym
zjawiskiem, niezalenym od innych, wyrastajcym z korzeni i pnia judaizmu biblijnego;
istnieje zatem rwnolegle do pozostaych gwnych trzech nurtw oraz niezalenie od nich. Nie
jest on pochodn judaizmu faryzejskiego, ale wyrasta z pnia biblijej wiary ydw, podobnie jak
ten pierwszy. Wspln paszczyzn dla wszystkich trzech odgazie judaizmu faryzejskiego s
biblijne korzenie wiary oraz to samo dziedzictwo kulturowe i religijne. Tradycyjny judaizm jest
do przyjcia tylko w tych aspektach tradycji, ktre nie zaprzeczaj prawdzie biblijnej.
Waciwie tradycja jest nie tylko spraw praktyki religijnej; jest ona rwnie czci
dziedzictwa kulturowego. Jeli jednak wchodzi ona w konflikt z prawd biblijn, wwczas to
Biblii naley da pierwszestwo. ydw mesjanistycznych nie obowizuje autorytet tradycji
rabinicznej, ale autorytet samego Mesjasza, cho mog oni dowolnie reinterpretowa i
przystosowywa tradycj w taki sposb, by odzwieciedlaa ona mesjanistyczn wiar.
Precedens, ktry polega na reinterpretacji tradycji przez mesjanistyczn doktryn nie zaley
od wspczesnego ruchu mesjanistycznego, ale wie si z osob samego Mesjasza. To Jeszua
by tym, ktry w czasie Wieczerzy Paschalnej wskaza na tradycj, a jednoczenie
zreinterpretowa j w wietle swojej ofiary (Mat. 26:26-27). Wierzcy ydzi zgromadzeni w
jerozolimskiej wsplnocie mesjanistycznej nie uwaali wiary w Mesjasza za uniewanienie
ydowskiego stylu ycia (Dz. Ap. 21:20b-21). Sam aposto Pawe nie dostrzega w wierze w
Mesjasza adnego zaprzeczenia ydowskiej kultury czy praktyki religijnej (Dz. Ap. 21:23-26),
ale traktowa obydwa te elementy jako moliwe do przyjcia dla ydw. Kultura jest w relacji
do Ewangelii czym w rodzaju opakowania; jednak to Ewangelia jest zbawcza, a nie kultura.
Richard Longenecker utrzymuje, e zanoszc Ewangeli do pogan, Pawe dokona przeoenia
fundamentalnej chrystologii pierwszych wierzcych ydw mesjanistycznych na jzyk swoich
pogaskich suchaczy.
Jednak zanim owocna suba kocioa jerozolimskiego zamara w wyniku
wydarze lat szedziesitych, poganochrzecijaska posuga w kociele
zdya ju zapuci korzenie i bujnie si rozrastaa. I pomimo, e
terminologia musiaa ulec przystosowaniu do potrzeb innych suchaczy, to
wanie chrystologia Pawa, apostoa pogan, podtrzymywaa gwne
przekonania tamtego wczeniejszego nurtu wiary. [8] [podkrelenia autora]
Poniewa to biblijne prawda, a nie kultura, jest najistotniejszym skadnikiem wiary, ydzi
mesjanistyczni praktykujcy swoj wiar w ydowskim kontekcie kulturowym mog
przekazywa swoim dzieciom zarwno spucizn bogatej ydowskiej kultury jak i gbi
duchowego dziedzictwa tkwicego w osobie Jeszui. Rwnoczenie, dziki powoaniu si na te
same rodki wyrazu kulturowego, mesjanistyczni wierzcy komunikuj wiar w Mesjasza
Izraela narodowi ydowskiemu. Istniej rwnie grupy skadajce si przede wszystkim z osb,

31
Resztka Izraela powraca

ktre nie s ydami z urodzenia ale przejy ydowski rytua i kultur a take wiar w
Mesjasza. Osoby takie, judeofile, nie s postrzegane przez ruch mesjanistyczny jako czonkowie
ruchu mesjanistycznego.
Bruce Flemming poczyni nastpujc obserwacj na temat midzykulturowej
kontekstualizacji Ewangelii:
Saphir Athyal, zabierajc gos w sprawie hermeneutyki w Lozannie w roku
1974 porwna wcielenie Chrystusa, Sowa do spisania Biblii, Sowa. Zarwno
Chrystus, jak i Biblia to Prawda, ktra przyja okrelon form podyktowan
wczesnym kontekstem kulturowym.... Zamiast jednak kontynuowa t
analogi i poleca wspczesnym chrzecijanom objawienie nowej prawdy na
dzisiaj, mwi on o sposobach komunikowania tamtej prawdy (...), ktra jest
specyficznym ciaem jzykowym; okrelon sum prawdy. A rwnoczenie ta
prawda nosi zdecydowane znami kultury, do ktrej wkracza. Celem tego
procesu komunikacji jest uczynienie przesania Ewangelii stosownym w
kadej sytuacji i kadym miejscu, o ile tylko nie przekracza ono granicy
kompromisu ze wiatem. [9]
Aby zrozumie czym s kongregacje mesjanistyczne, trzeba zna fakty historyczne. Od
czwartego stulecia nard ydowski by przeladowany w imi Jezusa. Historia ydw jest
nieprzerwanym pasmem przeladowa, za historia Kocioa pena jest walki, zarwno w
aspekcie teologicznym jak i politycznym. W t histori wpleciony jest mocno wtek przemocy i
gwatu. Przemoc ta czsto bya stosowana przez tych, ktrzy nazywali siebie chrzecijanami".
Mesjanistyczni wierzcy chc zrozumie i odnale swoj rol w historii i przyblia t rol
zarwno ydowskim jak i chrzecijaskim spoecznociom.
Mesjanistyczni wierzcy znajduj si troch midzy motem a kowadem; fizycznie, s
potomkami tych, ktrych torturowano i zabijano w imi Jezusa, natomiast duchowo
potomkami tych prawdziwych wierzcych, ktrzy sami uwikani byli w teologiczne zmagania.
Dla niektrych mesjanistycznych wierzcych istnieje pokusa cakowitego utosamienia si z
dziejami ydw, przy jednoczesnym odrzuceniu teologicznego dziedzictwa wszystkich
wierzcych. Taka postawa stwarza jednak pewien problem niech do tego dziedzictwa
powoduje, e nie korzystajc z lekcji danych przez histori, wierzcy ci musz od nowa stawia
czoa tym samym przeciwnociom, co poprzednicy. Odrzucenie ich historii cofa zatem kade
nastpne pokolenie do punktu wyjciowego.
Istnieje take inna pokusa dla wierzcych mesjanistycznych zerwania z ydowsk histori i
kultur na korzy wycznego utosamienia si z chrzecijastwem. Rezultatem takiej
postawy jest wyalienowanie si z ydowskiej kultury i perspektywy.
adne z tych stanowisk nie jest w peni zadowalajce. Tego problemu nie da si rozwiza
poprzez zwyke zrozumienie historii tych, ktrzy..., ale poprzez uwiadomienie sobie zwizku
pomidzy ydami mesjanistycznymi zarwno z histori ydw, jak i z histori Kocioa.
Powinno si zaraz na pocztku przyj do wiadomoci fakt, e historia ydw i historia
Kocioa biegn rwnolegle do siebie. Obydwie dziay si w tym samym czasie i zachodziy na
siebie w rnych miejscach, nierzadko w sposb tragiczny. W Muzeum ydowskiej Diaspory
Nahuma Goldmanna w Tel Avivie znajduje si pewien eksponat opisujcy ydowskich
chrzecijan", ktrzy w cigu czwartego stulecia yli obok innych ydw a nawet z nimi si
modlili. Wanie w tym okresie jeden z Ojcw Kocioa, Jan Chryzostom, wezwa ydowskich

32
Resztka Izraela powraca

chrzecijan do odizolowania si od ydw. Nie wiemy ilu spord ydowskich uczniw Jeszui
odpowiedziao na apel Chryzostoma, ale antyydowskie stanowisko Nicejskiego Soboru z
czasem pogbiao przepa midzy ydowskimi wyznawcami Jeszui a spoecznoci ydw.
Jak inaczej to wszystko mogoby wyglda w oczach ydw, gdyby nie byo chrzecijaskiego
antysemityzmu. To, co wydarzyo si w historii ydw, wywiera wpyw na mesjanistycznych
wierzcych, poniewa jest to take ich historia. Jest ona w pewnej mierze odpowiedzialna za
reakcj wspczesnego ydostwa na Ewangeli. To, co wydarzyo si przez wieki w historii
Kocioa take wywiera wpyw na mesjanistycznych wierzcych, poniewa w tym okresie
zawiera si bogate dziedzictwo teologiczne, przymione niestety grzechami popenioneymi
przez chrzecijan przeciwko ydom.
Mesjanistyczni wierzcy s zarwno spadkobiercami historii ydw jak i Kocioa. Nie mog
oni po prostu utosami si albo z jedn kategori albo z drug, poniewa to, co dziao si w
spoecznoci ydowskiej wpywao na nich w tym samym stopniu, co wydarzenia wewntrz
Kocioa. Nie ma potrzeby przyjmowa wszystkiego, co zaszo w obu tych obozach; a jedynie
fakty, ktore maj odniesienie do okrelonych sytuacji.
Z ydowskiego i historycznego punktu widzenia, mesjanistyczni ydzi musz zanegowa
odrzucenie Mesjasza przez tradycj ydowsk. A jednak istnieje co jeszcze; co, co wie ich z
ydowsk histori i kultur. To ich dziedzictwo.
Z drugiej strony, wierzcy mesjanistyczni nie akceptuj antysemityzmu wymierzonego w
nard ydowski i przestpstw popenionych w imi Jezusa. Naley jednak zaakceptowa
teologiczn paszczyzn wspln z nieydowskimi, prawdziwymi<D> uczniami Mesjasza.
Kto moe powiedzie, e nie mona mie jednego i drugiego naraz. Taki by ton apelu
Chryzostoma i innych. Ale wierzcy ydzi nie przyczyli si do jego obozu, ani te do jego
kocioa. Przyjli oni Mesjasza, ktry przyszed do domu Izraela, jak tak, jak zostao to
przepowiedziane w Pimie witym. Judaizm mesjanistyczny nie zamierza cofn si o dwa
tysice lat historii jednak kieruje si przekonaniem, e dwa tysice lat ludzkiej historii nie jest
w stanie zmieni Boej prawdy. Judaizm mesjanistyczny uznaje prawd o niezmiennoci Boga.
Jest On ten sam wczoraj, dzisiaj i na wieki. Nawet jeeli ludzie faszywie zasaniaj si Jego
imieniem, to fasz ten nie umniejsza realnoci Jego istoty, ani te nie umniejsza wiarygodnoci
Jego Sowa w dzisiejszym wiecie. To samo dotyczy Mesjasza. To, e niektrzy ludzie
sprofanowali Jego imi popeniajc najokropniejsze zo i noszc jednoczenie imi
chrzecijanie nie neguje w adnym stopniu roli Mesjasza. Nie zamienia to take ydw,
ktrzy poszli w w lady Jeszui, jako Mesjasza obiecanego domowi Izraela, w nie-ydw. Kiedy
Jeszua powrci i wszyscy ydzi uznaj w Nim Mesjasza, to przecie nie przestan by ydami.
Uznanie Go nie odziera Zyda z ydowskiej tosamoci, ale czyni go ydem mesjanistycznym.
Jeszua jest tym, kim by zawsze: Mesjaszem Izraela. Jego przesanie jest dzisiaj w tym samym
stopniu skierowane do caego narodu ydowskiego, co w pierwszym wieku naszej ery.

Przypisy do rozdziau trzeciego:

1. Konstytucja organizacji Fellowship of Messianic Congregations, artyku 3, sekcja l.


2. Ibid., sekcja 8, paragraf 3.

33
Resztka Izraela powraca

3. Ibid., sekcja 8, paragraf 1.


4. Osoby chcce umniejszy znaczenie judaizmu mesjanistycznego twierdz czsto, i jego
czonkowie atakuj ydowsk spoeczno chrzecijask ewangeli, co jest nieuczciwe.
Tymczasem Biblia wyranie wskazuje, e Dobra Nowina jest skierowana najpierw do ydw. W
rzeczywistoci, ydzi mesjanistyczni prbuj dotrze z wieci o Mesjaszu do kadego, starajc
si dostosowa przekaz do korzeni kulturowych i duchowej percepcji ydowskich suchaczy.
5. Konstytucja FMC, artyku 3, sekcja 2.
6. Konstantynopolitaskie wyznanie wiary z: Assemani, Cod. Lit., I, p.105 cytowane w: James
Parkes, The Conflict of the Church and Synagogue (New York: Atheneum, 1974), pp. 397-398.
7. Konstytucja FMC, artyku 3, sekcja 3.
8. Richard N. Longenecker, The Christology of Early Jewish Christianity (London: SCM
Press,1970; reprint ed., Grand Rapids: Baker Book House, 1981), p.156.
9. Bruce C. E. Flemming, Contextualization of Theology (Pasadena: William Carey Library,
1980), p.63.

34
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA CZWARTY

Mesjanistyczna synagoga,
czy ydowski koci?
Kongregacje mesjanistyczne s stosunkowo wieym zjawiskiem, ktre zarysowuje si na
kartach historii kocielnej, ale ich dziedzictwo siga najwczeniejszego okresu Nowego
Przymierza. Kongregacje te stanowi cz ecclesia, zachowujc jednak swoj odrbno od
tradycyjnych grup kocielnych. Nie ma sensu dowodzi, e istnieje bezporednie poczenie
midzy wspczesnymi kongregacjami mesjanistycznymi a mesjanistycznymi wierzcymi
pierwszych wiekw. Mimo to oczywiste jest, e obecnie Bg powouje znowu resztk spord
swojego ludu, aby bya wiadkiem wobec Izraela, z wntrza Izraela, e Jeszua jest Mesjaszem.
Wspczeni wierzcy ydzi maj razem ze swoimi poprzednikami z pierwszych czterech
wiekw wsplny udzia w tym samym dziedzictwie. Jednak obecny ruch mesjanistyczny nie
jest tym samym, ktry istnia w cigu pierwszego stulecia. Zarwno judaizm, jak i caa kultura
ydowska ulegy licznym przemianom. Historia zabarwia opakowanie Ewangelii w sposb,
ktry odrzuca wielu ydw, zanim jeszcze zd wgbi si w jej przesanie i znaczenie.
Podobnie jak staroytny ruch mesjanistyczny by w stanie wiadczy Izraelitom tamtego
okresu, tak te wspczesny ruch jest wiadkiem Mesjasza wobec ydw naszej epoki.
Ludzie nieobeznani z terminologi mesjanistyczn nazywaj mesjanistyczne zgromadzenia
ydowskimi kocioami". Nie maj na myli nic zego; po prostu usiuj wtoczy koncepcj
ydowskiej wiary w swoje struktury pojciowe. Chocia ich intencje mog by dobre, to jednak
dobr takiej terminologii czasem powoduje u wierzcych ydw dreszcz dyskomfortu.
Kiedy kto stosuje pojcie koci, wywouje to lawin rnych skojarze, jednak adne z
nich nie bdzie ydowskie.
Niektrzy z kolei powouj si na id jednego nowego czowieka w Mesjaszu, ktr wyrazi
Pawe w pitnastym wersecie drugiego rozdziau Listu do Efezjan, twierdzc, e jeden nowy
czowiek nie jest ydem. Tak wic, na mocy wyroku zaocznego nowy czowiek przestaje by
ydem. Jednak aposto pisa oczym innym; o czowieku z odnowion natur i narodzonym z
Ducha witego. Jednak bez wzgldu na status duchowy, jest si nadal mczyzn albo kobiet,
wolnym lub niewolnikiem, ydem lub nie-ydem.
Wierzcy ydzi nie zamierzaj wcale wynosi si ponad swoich nieydowskich braci. Pragn
oni jedynie wyrazi we wasnych sowach kim i czym s. Jest to kwestia przynalenoci
narodowociowej. Sowo koci jest tumaczeniem poprzez acin greckiego sowa
ecclesia, co oznacza zwoywa. Eric G. Jay definiuje ecclesia jako zgromadzenie ludzi,
ktrzy zostali zwoani w stosownym czasie. [1] Termin ecclesia zosta po raz pierwszy uyty
w Nowym Testamencie w Ewangelii Mateusza 16:18, ale rozwinity zosta gwnie przez Pawa
w jego listach. Stosuje on ecclesia w odniesieniu do caego Kocioa, w kadym miejscu (I
Kor. 1:2); do szeregu zborw lokalnych (II Kor. 1:1; I Tes. 2:14; Gal. 1:2); do grup domowych i
zgromadze zbierajcych si w konkretnym miejscu (Fil. 2; Rzym. 16:5; I Kor.16:19).

35
Resztka Izraela powraca

Ecclesia jest tumaczeniem hebrajskiego sowa qahal, co oznacza zwoywa. W


Septuagincie (greckim tumaczeniu Starego Testamentu) w miejsce tego sowa uyte zostao
sunagoge albo ecclesia. Sunagoge odnosi si do gromadzenia si lub zbierania razem.
Mimo, i obydwa te sowa miay uywane byy w wieckim sensie poza zbiorowoci
wierzcych, kade z nich, zarwno sunagoge jak i ecclesia mogo zosta przystosowane do
okrelenia zgromadzenia wierzcych w Mesjasza. Niektrzy argumentuj, e Pawowa
preferencja sowa ecclesia zamiast sunagoge wskazuje na fakt, e koci jest czym innym
ni synagoga i e w zwizku z tym wierzcy powinni zaprzesta uywania ydowskiej
terminologii i obrazowania w praktykowaniu swojej wiary. Miaoby to liczne konsekwencje dla
ruchu mesjanistycznego, ktrego sposb wyraania wiary jest wanie ydowski. Jay
wyodrbnia cztery przyczyny uycia terminu ecclesia w odniesieniu do spoecznoci
wierzcych w Jeszu.
Prawdopodobnie istniaa przynajmniej jedna przyczyna wybrania przez chrzecijan sowa
ecclesia:
a) zaoyciele wczesnochrzecijaskich grup, tacy jak Pawe, musieli by
wiadomi, e w Septuagincie ecclesia pojawiao si czciej ni sunagoge
jako przekad qahal i to wanie qahal, a nie edhah uywano w
kontekcie oficjalnych zgromadze ludu z okazji szczeglnie wanych
wydarze;
b) zarwno qahal jak i ecclesia zawieraj spgoski k i l oraz ten sam
rdosw: zwoywa";
c) ecclesia (...) nie byo a tak specyficznie ydowskim okreleniam, aby nie
mogo zosta uyte w odniesieniu do spoecznoci, ktra szybko
zaakceptowaa czonkostwo nie-ydw tylko na bazie ich wyznania wiary w
Chrystusa jako Pana;
d) czste uycie sunagoge w odniesieniu do budynku w miecie lub na wsi,
gdzie coraz bardziej niechtnie spogldano na chrzecijan. [2]
Te prawdopodobnie decydujce czynniki przewayy na korzy wyboru ecclesia w miejsce
sunagoge, co ma due znaczenie dla ruchu mesjanistycznego. Spord wszystkich czterech
przyczyn, dla ktrych zaoyciele pierwszych orodkw przedoyli ecclesia nad sunagoge,
obecno tej samej spgoski i zastosowanie w Septuagincie nie maj obecnie wikszego
znaczenia.
Dla ruchu mesjanistycznego bardziej istotne s charakterystycznie ydowskie konotacje
pojcia sunagoge i odcie znaczeniowy sunagoge jako budynku, w ktrym niechtnie
witano chrzecijan. Obecnie, w dwudziestym wieku mesjanistyczne zgromadzenia nie nazywaj
si kocioami, tak jak wikszo nieydowskich ugrupowa wierzcych. Nosz miano
kongregacji albo synagog, poniewa termin koci postrzegany jest przez ydw jako
nieydowski.
Wielu ydw kojarzy sowo koci z miejscem, w ktrym ydzi nie byli mile widziani. Z
historycznego punktu widzenia, antysemityzm Ojcw Kocioa i przeladowanie ydw przez
Koci w imieniu Jezusa w czasach krucjat i hiszpaskiej inkwizycji, wygnania, pogromy, oraz
inne akty przemocy zabarwiy to pojcie w konkretny sposb. Edward Flannery napisa:

36
Resztka Izraela powraca

Czy chrzecijaski antysemityzm istnia ju w okresie patrystycznym? Kt


mgy temu zaprzeczy? Na paszczynie realiw historycznych widoczna jest
w tym okresie przemoc i brutalno wobec ydw; postawa, ktra z
trudnoci wymknaby si definicji antysemityzmu. I cho nie wynikaa ona
w aden sposb z podstawowych dogmatw Kocioa a raczej bya
odejciem od chrzecijaskiej prawdy i mioci (...) od przesania Ewangelii
charakteryzowaa si chrzecijask opraw w sposb na tyle oczywisty, by
wyrni si na tle antysemityzmu innych epok. [3]
Celem kongregacji mesjanistycznych jest denie do ycia wedug nauki Mesjasza bez tego
wielowiekowego bagau czynw i sw wypowiedzianych w imieniu Jezusa, a bdcych tak
jaskrawym wypaczeniem Jego nauczania. Zgromadzenia te stanowi mimo to cz ecclesia,
cho okrelaj si mianem kongregacji lub synagog. Czynic tak, staraj si one odzwierciedla
i komunikowa ydowski charakter wiary mesjanistycznej ludziom, ktrzy mylnie kojarz
wiar w Jezusa Mesjasza z antysemityzmem. Okrelenie lokalnych spoecznoci wierzcych
jako kongregacji czy synagog istniejcych wewntrz ecclesia komunikuje z jednej strony
jedno z wszystkimi, ktrzy wierz w Mesjasza, tak samo ydami jak i nie-ydami, za z
drugiej strony oddzielenie si od tych, ktrzy wyraali wobec narodu ydowskiego nienawi i
przemoc.
Mesjanistyczne kongregacje nie d do samookrelenia w oparciu o dowiadczenie
pochodzce z zewntrz. Pragn one utworzy swj wasny ydowski wyraz. Nie demonstruj
swojej ydowskoci po to, by w sposb widoczny odci si od nieydowkich kociow.
ydowski styl ekspresji jest bardzo istotnym elementem tosamoci ydw mesjanistycznych i
jest cakowicie naturalnym zjawiskiem wewntrz mesjanistycznych zgromadze. Nie s to
chrzecijanie w ydowskich kostiumach, ale ydzi oddajcy cze i uwielbienie swojemu
Mesjaszowi. Gdyby mieli reprezentowa siebie pod jakimkolwiek innym szyldem ni ydowski,
byoby to bardzo mylce.
Mesjanistyczni ydzi s zjednoczeni w Mesjaszu wraz z nieydowskimi wierzcymi. Kryterium
jednoci nie stanowi przynaleno do tej samej organizacji czy podobne formy kultu. Pod
wzgldem liturgii i sposobu praktykowania wiary spoecznoci mesjanistyczne przypominaj
bardziej tradycyjne synagogi, ni tradycyjne kocioy. To wanie ten obszar stanowi dla nich
wspln paszczyzn z innymi ydami. Natomiast wsplnota z nieydowskimi wierzcymi
zawiera si w osobie Mesjasza, ktrego obydwie te grupy wyznaj.
Przywdztwo w zgromadzeniach mesjanistycznych opiera si na pismach Nowego
Przymierza. Przyjcie modelu Nowego Przymierza nie jest odejciem od ydowskoci.
Poniewa Nowe Przymierze skada si z ydowskich pism, przyjcie jego modelu pasterstwa nie
moe by uznane za odejcie od ydowskoci. Powszechnie uwaa si, e model naboestwa
praktykowany w wielu kocioach zosta przeniesiony z wzorca modlitwy synagogalnej.
Nowe Przymierze mwi o biskupach, starszych, pasterzach i diakonach; wszystkie te funkcje
wypeniaj przywdcy kongregacji. Mesjanistyczne kongregacje przyjy te biblijne wzorce
przywdztwa. Tytuy, jakie uywane s w poszczeglnych spoecznociach mesjanistycznych,
mog si rni pomidzy sob, poniewa nios one ze sob skojarzenia z nieydowsk
kultur. Mesjanistyczni ydzi staraj si stosowa terminologi, ktra jest najblisza
ydowskiej kulturze. Jednak osoby penice przywdcze funkcje, definiuj je za pomoc poj
zawartych w Nowym Przymierzu. Pismo wite mniej uwagi powica opisowi zada

37
Resztka Izraela powraca

przywdcw, a wicej charakterowi tych zada (I Tym. 3; Tyt. 1). Pojcia biskup i starszy
niekiedy uywane s wymiennie.
W 20 rozdziale Dziejw Apostolskich werset 17, aposto Pawe wzywa starszych na spotkanie,
jednak mwic o nich innym razem, nazywa tych samych przywdcw biskupami. (...)
Wymieniajc ich kwalifikacje, stwierdza on: Biskup za ma by nienaganny. [4]
Biskupi, albo starsi, maj czuwa nad Bo owczarni i umie zda spraw z jej stanu. Maj
doglda owczarni (I P. 2: 25) i zarzdza zgromadzeniem (I Tym. 5: 17; I Tes. 5: 12; Hbr. 13: 7;
17, 24). Zadaniem starszych jest czuwanie nad duszami powierzonych im ludzi tak, aby mogli
zda spraw Panu. Ta pozycja przywdcza nie ma by uywana w celu panowania nad innymi
ale w celu suenia.
On za [Jezus] rzek do nich: Krlowie narodw panuj nad nimi (...) wy za
nie tak, lecz kto jest najwikszy wrd was, niech bdzie jako najmniejszy, a
ten, ktry przewodzi, niech bdzie usugujcy (uk. 22: 25-26).
Pojcie szamasz najlepiej oddaje ydowsk koncepcj mesjanistycznego przywdztwa.
Szamasz to suga, a zarazem str. W synagodze szamasz ma za zadanie dopilnowa
porzdku we wszystkich sprawach. W zgromadzeniu jest on kim w rodzaju zakrystiana. W
czasie wita Chanuka szamasz jest najwysz wiec na specjalnym omioramiennym
wieczniku, pochylan nad pozostaymi wiecami, aby je zapali; jest wobec nich sug a
rwnoczenie strem.
Szamaszim peni sub o charakterze praktycznym. Greckie sowo diakonos (diakon)
odnosi si do niewolnikw, ktrzy mieli obowizek usugiwania przy stoach. Urzd ten
odzwierciedla nowotestamentow trosk zarwno o duchowe jak i materialne potrzeby ludzi.
W Pierwszym Licie do Tymoteusza 3:8-13 znajdujemy okrelenie kwalifikacji diakona; s one
bardzo podobne do kwalifikacji starszego. Gwne rnice pomidzy nimi le w dziedzinie
nauczania i usugiwania innym. Podczas, gdy starsi peni sub nauczania Pisma i czuwania
nad rozwojem duchowym owiec, diakoni nastawieni s na praktyczne usugiwanie i pomoc.
Pasterze, poimenos, powinni pa trzod Bo, ktra jest midzy wami (I Piotra 5: 2-3).
Pasterz nie powica caego swojego czasu na przebywanie z owcami, ale obserwuje stado.
Owce same si pas, za pasterz ochrania je i wychowuje po to, aby stado stawao si coraz
mocniejsze. Pasterze s typami Mesjasza; Jeszua jest Arcypasterzem (I Piotra 5: 4). Chocia
przywdcy mesjanistyczni nie okrelaj siebie mianem pasterzy, to jednak niektrzy
przyjmuj chrzecijaski tytu pastora czyli pasterza, z kolei inni decyduj si na ydowski
zwyczaj nazywania swoich przywdcw rabbi", czyli nauczyciel. Problem, z jakim maj do
czynienia przywdcy mesjanistyczni polega na tym, e chocia pojcie pastor znakomicie
oddaje charakter tej pracy, to jednak podobnie jak sowo koci w ogle nie
sugeruje, e posiadacz tego tytuu jest ydem. Ci, ktrzy optuj za tytuem rabbi
argumentuj, e przywdca mesjanistycznej spoecznoci posiadajcy odpowiednie
przygotowanie i wyksztacenie, powinien uywa tytuu bdcego odzwierciedleniem zarwno
jego pozycji wewntrz tej spoecznoci, jak i ydowskiej tosamoci. Niektrzy przywdcy
stosuj okrelenie: przywdca duchowy. Tak kwestia pozostaje nadal otwarta. Bez wzgldu na
to, jaki termin zostanie przyjty, model przywdztwa wywodzi si z wzroca Nowego
Przymierza.

38
Resztka Izraela powraca

Kongregacje mesjanistyczne stanowi pomost midzy kocioami a synagog, dajc


wiadectwo tego, e obydwa Stare i Nowe Przymierze uzupeniaj si nawzajem; e
chrzecijastwo i judaizm maj wsplny grunt.

Przypisy do rozdziau czwartego:

1. Eric G. Jay, The Church It's Changing Image Through Twenty Centuries (Atlanta: John
Knox Press, 1978), p. 5.
2. Ibid., p.7.
3. Edward H. Flannery, The Anguish of the Jews (New York: Macmillian Publishing Co,
1965), p. 60.
4. Robert L. Saucy, The Church in God's Program (Chicago: Moody Press, 1972), p. 14l.

39
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA PITY

ydzi mesjanistyczni i Prawo


Stanowisko ydw mesjanistycznych wobec Prawa jest istotn kwesti wewntrz ydowskiego
ruchu mesjanistycznego. Prawo nie jest wycznie przedmiotem teologicznych debat, ale
stanowi istotn cz ydowskiej kultury, dziedzictwa i praktyki religijnej. Rwnoczenie
stosunek mesjanistycznych wierzcych do Prawa jest odmienny, ni tradycyjnych ydw.
Centrum ycia wierzcego yda stanowi nie Prawo, lecz sam Mesjasz. Mamy tu do czynienia z
przesuniciem akcentu spowodowanym przez przyjcie Mesjasza, za jedyny powstay dylemat
polega na tym, jak rol to Prawo powinno obecnie spenia.
Niezmiernie wane jest prawidowe zrozumienie Pawowego nauczania na temat Prawa. W
swoich listach przedstawi on t kwesti w sposb bardzo jednoznaczny. Niestesty, wielu ludzi
cakiem opacznie zrozumiao jego wywd, dochodzc do wniosku, e aposto wystpowa
przeciwko Prawu. To nieporozumienie doprowadzio do przekonania, e wierzcy nie powinni
mie z Prawem nic wsplnego. Stao si to draliw kwesti dla wierzcych ydw, ktrzy
dyli do zachowania ydowskiego sposobu ycia, nie przestajc by uczniami Jeszui. Aby
zrozumie miejsce Prawa wrd wierzcych ydw, konieczne jest prawidowe uwiadomienie
sobie, co naprawd aposto Pawe mwi o Prawie.
Zanim zajmiemy si dyskusj Pawowych nauk odnonie Prawa, dobrze byoby zastanowi si
nad definicj sowa prawo, jaka funkcjonowaa w pierwszym stuleciu. Pojcie torah
(prawo) ma rdosw yara. John Hartley pisze:
Najwaniejszym znaczeniem rdosowu yara jest rzuca z wyranym
podkreleniem funkcji kontrolnej przedmiotu (...) Sowo torah zasadniczo
oznacza nauczanie", czy to w kontekcie mdrca pouczajcego swego syna,
czy te Boga pouczajcego swj nard (...) Bg, motywowany mioci do
czowieka, pozwala mu ujrze w podstawowym stopniu gbi mdroci ycia
w relacji z blinim i z samym Bogiem. Poprzez Prawo Bg objawia swoje
zainteresowanie wszystkimi akpektami ycia ludzkiego, ktre ma by
poddane Jego przewodnictwu i opiece. Prawo Boe istnieje rwnolegle ze
Sowem Pana, co dowodzi, e Prawo jest objawieniem Boej woli. [1]
Torah tumaczone jest w Septuagincie okoo 430 razy jako nomos. [2] Hans-Helmut Esser
zauwaa:
Warto zwrci uwag na to, e torah czsto nie jest rwnoznaczna wspczesnemu pojciu
prawa (...) Pierwotnie torah oznaczao pouczenie dane od Boga, przykazanie przeznaczone
dla danej sytuacji. [3]
Sowo prawo (torah, nomos) moe si odnosi do pism Mojesza, prorokw, kapanw,
sdziw, mdrcw, przepisw dotyczcych ofiar i sprawowania kultu, Ksigi Powtrzonego
Prawa, oraz Picioksigu jako caoci.
Prawo nie jest jak jednolit koncepcj. Zawiera si w nim historia, poezja, proroctwa,
zarzdzenia, przykazania, treci apokaliptyczne i wreszcie obietnice. Prawo, rozumiane przez

40
Resztka Izraela powraca

wspczesnych czytelnikw Pisma, stanowi tylko jedn cz pism Starego Przymierza, a mimo
to reprezentuje cao.
Idea Prawa nie tylko jest wieloznaczna, ale w dodatku ydzi z czasem zmienili swoje widzenie
tego Prawa. Przed niewol babilosk Prawo byo:
(...) zasad ycia dla tych, ktrzy byli wybawieni (patrz pierwsze
przykazanie, ktre stanowi fundament dla pozostaych dziewiciu) (...) Same
przykazanie jeszcze nie stanowiy Prawa, ale pewne wydarzenie, z ktrym
JaHWeH w sposb szczeglny konfrontowa kade pokolenie w danym czasie i
miejscu (...) Tak wic Prawo posiada charakter profetyczny. [4]
Pierwotn intencj Prawa nie byo zapewnienie rodkw do zbawienia, ale ukazanie zasady
ycia dla tych, ktrzy byli ju wybawieni. Prawo jest wyzwaniem oraz instrukcj wskazujc
jak wybawiony lud powinien chodzi Boymi ciekami. Idea ta zgodna jest z podstawow
definicj torah poucza. Staroytni Izraelici byli nazwani ludem wybawionym, poniewa
zostali wybawieni przez Pana z Egiptu. Prawo nie jest instrumentem zbawienia i nigdy nie
miao takiego celu. W Starym Przymierzu ludzie zbliali si do Boga na podstawie Jego hain,
hessed i rachamim (aski, miosierdzia i wspczucia). Kiedy Dawid zgrzeszy z Batszeb,
Pismo nie mwi, e uda si do swityni aby zoy ofiary caopalne i zagrzeszne, ale czytamy,
e szuka Pana i w gbokiej pokucie zda si na Jego miosierdzie. O tym mwi wyranie Psalm
51. W pniejszym czasie Dawid prawdopodobnie zoy ofiary, ale byy one ju tylko jego
odpowiedzi na Boe przebaczenie, ktre wczeniej otrzyma. W Ksidze Izajasza 1:11-8
czytamy, e zbawienie nie jest rezultatem ofiar, ale pokuty i zaufania asce oraz miosierdziu
Boga.
Co mi po mnstwie waszych krwawych ofiar mwi Pan. Jestem syty
caopale baranw i tuszczu karmnych cielt, a krwi bykw i jagnit, i
kozw nie pragn. (...) Chodcie wic, a bdziemy si prawowa mwi Pan!
Cho wasze grzechy bd czerwone jak szkarat, jak nieg zbielej (...)
Sama ofiara nie miaa mocy wystarczajcej do odkupienia. Musiaa i w parze z gbok
pokut serca.
Po okresie niewoli babiloskiej przeniesiono akcent z celu Prawa na jego wypenianie. Esser
tak o tym pisze:
Pierwotne widzenie Prawa ulego zmianie w okresie powygnaniowym, kiedy
spoeczno Izraela postrzegaa siebie jako wytwr Prawa (Neh. 8). W tym
czasie zaczto postrzega je jako zbir surowych regu; przestao za suy
spoecznoci jako drogowskaz na ciekach Paskich. [5]
Niewola babiloska rozpocza si w 586 roku p. n. e. i zgodnie z zapowiedziami prorokw
bya sdem Boym spowodowanym odwrceniem si Izraela od Pana i Jego torah. Wygnacy
powracajcy do ruin niegdy zasobnej ojczyzny, pooyli nowy akcent na Boe Prawo. W
judaimie okresu dwustu lat przed Mesjaszem i pierwszego wieku n. e. Prawo rozumiano w
sensie absolutnym, niezalenym od kontekstu przymierza. Uwaano je za wieczne, istniejce
od zaoenia wiata. Wypenianie Prawa byo warunkiem przynalenoci do ludu
Boego.<^>6<D> Jednak nie wszyscy ydzi zgadzali si z tym pogldem. Cofajc si do okresu
midzytestamentalnego widzimy, e judaizm nie by monolitem.
Marcel Simon tak komentuje judaizm pierwszego wieku:

41
Resztka Izraela powraca

Judaizm czasw Chrystusa nie posiada jakiego powszechnie uznawanego


magisterium, ktre mogoby formuowa normy wiary. Obowizki kapastwa
dotyczyy sfery rytualnej. Sanhedryn stanowi raczej sd, ktorego zadaniem
byo interpretowa i stosowa Prawo Mojesza, ni rad zajmujc si
formuowaniem doktryny. Co wicej, stanowisko religijne sanhedrynu
bynajmniej nie byo jednolite. Rabini, ktrzy w tym okresie rocili sobie coraz
wiksze prawo do roli przywdcw duchowych wybranego narodu, rwnie
zajmowali si interpretacj wymogw Tory. Interpretacja ta osadzona bya w
wietle tradycji przekazywanej z pokolenia na pokolenie, jednak wrd wielu
uczonych w Pimie dochodzio do wielu sporw i rnic zda. [7]
W cigu pierwszego wieku istniay rne ugrupowania religijne, ale adne z nich nie jest
autorytatywnie uznane za reprezentanta judaizmu. Marcel Simon zauwaa:
ydowskie sekty nie stanowiy jakiej aberracji radykalnie konkurujcej z
oficjaln synagog. Nie byy te od siebie odizolowane. Raczej te zrnicowane
nurty zleway si w jeden strumie judaizmu. Ponad to, kada z nich moga
si do pewnego stopnia uwaa za najczystsz posta judaizmu. [8]
Judaizm rabiniczny obecnej doby siga swymi korzeniami faryzeizmu pierwszego stulecia.
Chocia nie by on jedynym nurtem judaizmu w pierwszym wieku, to jednak wywiera
najsilniejszy wpyw i, oprcz odrodzonego judaizmu mesjanistycznego, obecnie jest on jedyn
przetrwa form judaizmu tamtego okresu. Judaizm pierwszego wieku by o wiele bardziej
pluralistyczny, ni wydaje si to dzisiaj. Ocena tradycji rabinicznej jeli chodzi o jej stanowisko
wobec tego, co rozumiano jako ydowskie punkty widzenia jest ograniczona przez to, e nie
zachoway si pogldy innym odamw. Z bada nad tradycj rabiniczn otrzymujemy jedynie
czciowe zrozumienie tego, w co wierzono w tamtych czasach. Wedug tradycji rabinicznej
Pojcie torah jest do zrnicowane; raz oznacza ono Picioksig, innym
znw razem cao pism Starego Przymierza, ustn tradycj, albo te
caoksztat prawdy religijnej, studiowanie i praktyk religijn (...) Dla rabinw
prawdziwe torah nie byo jedynie zapisanym tekstem piciu ksig
mojeszowych. W tych tekstach zawarte jest rwnie jego tre czczona jako
wito, objaniana i wyjawiana przez interpretacje nastpujcych po sobie
pokole mdrcw, ktrzy wydobyli na powierzchni bosk wiedz ukryt w
jego gbi. Te ustne nauki przekazywane byy od najwczeniejszych czasw z
pokolenia na pokolenie za pomoc ustnego przekazu, a do momentu, kiedy
zostay skodyfikowane w Misznie okoo 200 wieku n. e. [9]
Waga tej historycznej uwagi polega na zrozumieniu faktu, e w pierwszym wieku istniao
wiele rnicych si midzy sob perspektyw judaizmu i Prawa; dlatego te wiara w Jeszu jako
Mesjasza nie bya odejciem ani od ydostwa, ani od torah
Aposto Pawe powica wiele miejsca Prawu w swoich listach. Aby uchwyci jego punkt
widzenia, naley zrozumie dokadnie co mia na myli, kiedy odwoywa si do Prawa.
Pytanie, na ktre naley odpowiedzie w kontekcie Pawowego zbioru pism brzmi: czy Pawe
naucza, e Prawo nie ma zastosowania w yciu wierzcych po przyjciu Mesjasza, czy naucza
on, e pewne interpretacje i aspekty Prawa nie maj sensu dla wierzcych w Mesjasza? Leon
Morris pisze:

42
Resztka Izraela powraca

Istnieje niebezpieczestwo braku zrozumienia dla roli Prawa i do tego wanie


zmierza Pawe, kiedy dowodzi, e w oglnym zarysie jego nard wanie ma z
tym trudnoci. [10]
Analiza Pawowego nauczania rzuca wiato na to, co powinno si rozumie pod pojciem
Prawa i w jaki sposb wierzcy maj postrzega torah w relacji do osoby Boga. Pawe
porusza kwesti Prawa gwnie w listach do Rzymian, Galacjan, Koryntian (list pierwszy) oraz
Efezjan, podobnie jak te w historycznych wzmiankach, jakie znajdujemy w Dziejach
Apostolskich. Nauczanie apostoa na temat Prawa pozostaje w zwizku z innymi
zagadnieniami, ktre z niego wynikaj.
W Licie do Rzymian, w rozdziale 2, aposto rozwaa kwesti Prawa w odniesieniu do
problemu usprawiedliwienia. W wersetach 12-16 czytamy:
Bo ci, ktrzy bez zakonu zgrzeszyli, bez zakonu te pogin; a ci, ktrzy w
zakonie zgrzeszyli, przez zakon sdzeni bd.
Kontekst tego fragmentu stanowi sd Boy. Pawe chce uwiadomi swoim czytelnikom, e
znajomo Prawa nie staje si hamulcem przeciwko grzechowi. Istnieje rnica pomidzy
wiadomoci dobra, a czynieniem dobra. Osoba, ktra grzeszy pod Prawem nie jest wcale w
lepszej sytuacji, ni osoba grzeszca poza Prawem. C. E. B. Cranefield powiedzia:
Sedno tego fragmentu jest takie, e znajomo Prawa sama w sobie nie
stanowi adnej ochrony przed sdem Boym (...) Chocia ci, ktrzy w
niewiadomoci grzeszyli przeciwko Prawu zgin, pomimo tego, i Prawa nie
znali, to jednak ci, ktrzy Prawo znali i przeciwko niemu grzeszyli, zostan
osdzeni wedug standardu przez to Prawo wyznaczonego. [11]
Pawe nie krytykuje Prawa, lecz okrelone postawy wobec niego. Nie mwi, e Prawo jest ze,
ale e jest nieskuteczne jako ochrona czowieka przed sdem. Podstawow cech judaizmu
rabinicznego jest studiowanie Tory. Stanowi ono samo w sobie warto tradycyjnego judaizmu,
stawiajc znajomo prawa na pierwszym miejscu. Rabbi Tarfon tak to okreli:
(...) Jeli studiowae wiele z torah, czeka na ciebie obfita nagroda, bo wierny
jest twj pracodawca w przyznawaniu zapaty za twj trud: a wiedz o tym, e
nagroda zostanie przyznana sprawiedliwym w stosownym czasie. [12]
W 2 rozdziale Listu do Rzymian w. 17-29, aposto Pawe rozwija ten wtek, przypisujc
poleganie na wasnej sprawiedliwoci tym, ktrzy polegaj na Prawie. O tej bdnej postawie
mwi wersety 17-24. Problemem nie jest tutaj Prawo samo w sobie, ale bdny stosunek ludzi
do jego wymogw.
W wersetach 25-29 Pawe omawia kwesti obrzezania w odniesieniu do Prawa. I znowu, w
wersetach 12-16, stosuje on ten sam kontrargument, wyjaniajc, e obrzezanie, tak samo jak
znajomo Prawa nie daj adnego zysku, jeli nie idzie w parze z uczynkami wypywajcymi z
gbokiej wiary. Podobny fragment znajdujemy w Licie do Galacjan 5:2-6:
Jeli dacie si obrzeza, Chrystus wam nic nie pomoe. A owiadczam raz
jeszcze kademu czowiekowi, ktry daje si obrzeza, e powinien cay zakon
wypeni. Odczylicie si od Chrystusa, wy, ktrzy w zakonie szukacie
usprawiedliwienia;wypadlicie z aski (...) Bo w Chrystusie jezusie ani
obrzezanie ani nieobrzezanie nic nie znaczy, lecz wiara, ktra jest czynna w
mioci.

43
Resztka Izraela powraca

Trudno dla Pawa nie wynika z samego obrzezania; gdyby tak byo, aposto nie obrzezaby
Tymoteusza. Uwaga Pawa skupiaa si na tych, ktrzy szukali usprawiedliwienia w Prawie
(ktre jest chronologicznie poprzedzone obrzezaniem, stosowanym ju w czasach Abrahama).
Samo obrzezanie nie pociga za sob koniecznoci wypeniania Prawa. Jednak pokadanie
nadziei na usprawiedliwienie w obrzezaniu prowadzi automatycznie do koniecznoci
wypeniania reszty przykaza. Ci, ktorzy d do usprawiedliwienia przed Bogiem z uczynkw,
przestali polega na Jego asce danej przez doskonae i ukoczone dzieo Mesjasza. Ernest
Burton pisze:
Przyjcie obrzezania jest w zasadzie przyjciem caego legalistycznego
systemu. Argumenty, ktre mona by przytoczy na korzy obrzezania, mog
rwnie dobrze dotyczy kadego przepisu Prawa. [13]
Pawe mg polemizowa z czsto spotykanym w judaimie pogldem, ktry mwi, e
obrzezanie, jako znak przymierza pomidzy Bogiem i Abrahamem, zapewnia ydowi
odkupienie w wiecznoci. Pewien fragment z Talmudu mwi:
Dziaalno Abrahama nie zakoczya si wraz z jego mierci. Tak, jak
wstawia si za grzesznikami na tym wiecie, tak te bdzie wstawia si za
nimi w przyszym wiecie. W dniu sdu bdzie siedzia u wrt pieka i nie
dopuci aby weszli tam ci, ktrzy zachowali nakaz obrzezania. [14]
Cho byoby bdem sugerowanie, e judaizm rabiniczny naucza pokadanie nadziei
zbawienia w obrzezaniu, przekonanie to mogo by aktualne za czasw apostoa Pawa. W
Licie do Galacjan aposto mg sprzeciwi si ydowskim zelotom, albo, co jest bardziej
prawdopodobne, wierzcym poganom, ktrzy dali si obrzeza i robili zamieszanie w tej
kwestii.
Pawe nie wystpuje przeciwko samemu obrzezaniu, kiedy pisze:
Bo w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie, ani nieobrzezanie nic nie znaczy, lecz
wiara, ktra jest czynna w mioci (Gal. 5: 6).
Meritum jego nauczania sprowadza si do tego, e obrzezanie nie jest bez znaczenia, ale w
obliczu sprawiedliwoci Boej nie zapewnia adnych ulg. Jest ono znakiem przymierza
Abrahamowego, nie za Mojeszowego. To pierwsze przymierze byo bezwarunkowe; nie
stawiao ono adnych wymogw czowiekowi, zobowizanie bra na siebie wycznie Bg. Jest
to bezwarunkowe przymierze oparte na Boej obietnicy. W Licie do Galacjan 3:17-18 czytamy:
Testamentu uprzednio przez Boga uprawomocnionego nie uniewania
zakon, ktry zosta nadany czterysta trzydzieci lat pniej, tak eby obietnica
bya unicestwiona. Jeli bowiem dziedzictwo wywodzi si z zakonu, to ju nie
z obietnicy. Bg za obdarzy nim askawie Abrahama przez obietnic.
Obrzezanie jest znakiem Boej aski okazanej potomkom Abrahama poprzez Jego obietnice.
Denie do usprawiedliwienia przez obrzezanie jest szukaniem aski przez uczynki. Pawe
wystpuje przeciwko stanowisku tych, ktrzy szukali usprawiedliwienia przez Prawo i jego
przepisy. W Licie do Rzymian 3:19-20 czytamy:
A wiemy, e cokolwiek zakon mwi, mwi do tych, ktrzy s pod wpywem
zakonu, aby wszelkie usta byy zamknite i aby wiat cay podlega sdowi
Boemu. Dlatego z uczynkw zakonu nie bdzie usprawiedliwiony przed nim
aden czowiek, gdy przez zakon jest poznanie grzechu.

44
Resztka Izraela powraca

Wedug Pawa, celem Prawa nie byo usprawiedliwienie ludzi, ale obudzenie w nich
wiadomoci wasnej grzesznej natury. Suy ono jako wskanik tego, kim jestemy a kim
powinnimy by w wietle Boego zamierzenia. Takie widzenie Prawa czyni z niego raczej
bogosawiestwo, ni brzemi, co zostao wyraone w 5 rozdziale Listu do Rzymian, werset 20:
A zakon wkroczy, aby si upadki pomnoyy; gdzie za grzech si
rozmnoy, tam aska bardziej obfitowaa.
Nie oznacza to, e Prawo wzmaga nasz grzeszno, ale e wnosi wiadomo grzesznoci,
ktra, z kolei, prowadzi do pragnienia Boej aski, dajc nam zrozumienie ogromu Boego
przebaczenia dla naszych win. Nie jest to jedyny cel prawa, a raczej jeden z wielu celw. Jest
oczywiste, e z perspektywy Pawa, Prawo jest niewystarczajce jeli chodzi o
usprawiedliwienie przez Bogiem.
Idei usprawiedliwienia towarzyszy pojcie sprawiedliwoci. List do Rzymian 3:21-31 wyjania
relacj pomidzy sprawiedliwoci a Prawem:
Ale teraz niezalenie od zakonu objawiona zostaa sprawiedliwo Boa, o
ktrej wiadcz zakon i prorocy. I to sprawiedliwo Boa przez wiar w
Jezusa Chrystusa dla wszystkich wierzcych. [podkrelenie autora]
Sprawiedliwo jest jedynie powiadczona przez Prawo, ale osigalna wycznie przez wiar.
Zarwno usprawiedliwienie jak i sprawiedliwo zawieraj si w odkupieczej ofierze Jeszui za
naszej grzechy. Prawo nie peni adnej funkcji w osigniciu usprawiedliwienia i
sprawiedliwoci. Pawe napisa w Licie do Rzymian 3:28:
Uwaamy bowiem, e czowiek bywa usprawiedliwiony przez wiar, niezalenie od uczynkw
zakonu. W wersecie 31 aposto zadaje pytanie: Czy wic zakon uniewaniamy przez wiar?
Wrcz przeciwnie, zakon utwierdzamy. Thomas McComiskey napisa:
Wyraenie niezalenie od zakonu pozornie wskazywaoby na to, e Prawo
zostao uniewanione jako zasada posuszestwa poniewa sprawiedliwo
Boa jest teraz osigalna przez wiar. Jednak ten pogld (...) wydaje si chwia
w zestawieniu z wersetem 31 (...) Rozwizanie jest moliwe, kiedy
zrozumiemy, e Prawo ma by potwierdzone przez sprawiedliwo wiary,
wypeniane przez t wiar i w ten sposb zredukowane w swym
oskarycielskim aspekcie, poniewa sprawiedliwo dana jest przez wiar.
Zasada Prawa nie moe da takiej sprawiedliwoci; stanowi ona jedynie jej
standard. Kiedy w standard zostanie przekroczony, wwczas staje si
oskareniem, bo jest Prawem. Jednak samo Prawo nie zmienia serc ludzkich.
Nawet jesli serca musz si podporzdkowa Prawu, przemiana moliwa jest
nie dziki Prawu ale poprzez rewolucyjny akt wiary [w Mesjasza], ktry budzi
now motywacj i radykalne posuszestwo. [15]
Pawe nie twierdzi, e to, czego nauczy si o wierze, jest sprzeczne z Prawem. Prawo nie
uniewania, ani te nie pomniejsza aski czy wiary. Nauczanie Starego Przymierza jest
cakowicie zgodne z Nowym Przymierzem. Prawo Boe jest zgodne z Bo ask. Pawe posuwa
si nawet do stwierdzenia, e to ta wiara ustanawia Prawo. Everett Harisson wyrazi to w ten
sposb:
Ewangelia utwierdza Prawo w tym, e staje si ono potwierdzone i
uzasadnione. Prawo spenio ywotn rol, budzc wiadomo grzechu (...)

45
Resztka Izraela powraca

Poniewa mier Mesjasza miecia si w ramach Boej sprawiedliwoci,


oznacza to, e wymogi Prawa nie zostay uniewanione w Boym planie
zbawienia. [16]
Dla Harrisona, Prawo jest usankcjonowane przez wiar Nowego Przymierza. Prawo i wiara s
dla siebie wzajemnym uzupenieniem. Prawo nie jest pozbawione celu, cho celem tym nie jest
usprawiedliwienie, ani te osignicie sprawiedliwoci. W Licie do Rzymian 10:3-4 czytamy:
Albowiem nie znajc usprawiedliwienia, ktre pochodzi od Boga, a wasne
usiujc ustanowi, nie podporzdkowali si usprawiedliwieniu Boemu.
Albowiem kocem zakonu jest Chrystus, aby by usprawiedliwiony kady, kto
wierzy.
Istniej rozbienoci pomidzy opiniami dotyczcymi interpretacji telos w wersecie 4. Jedna
szkoa optuje za wyjanieniem, e Mesjasz jest rozwizaniem Zakonu (Prawa), druga za
twierdzi, e Mesjasz jest celem Zakonu. Daniel P. Fuller zauway:
Odczytanie sowa telos w 10 rozdziale Listu do Rzymian, werset 4, jako cel
albo realizacja daje argument na raczej korzy tej drugiej interpretacji, ni
rozumienia telos jako rozwizanie bd zaprzestanie (...) [Mesjasz] jest
realizacj Prawa w tym sensie, e bdc objawieniem od Boga, zawar On w
caej swojej nauce i dziaalnoci najczystszy i najdoskonalszy wyraz Boego
wzorca sprawiedliwoci, jaki znajdowa si w Prawie. [17]
Ta interpretacja ma sens w kontekcie 3 rozdziau Listu do Rzymian, werset 31. Ustanowienie
Prawa z jednej strony i zniesienie go z drugiej strony, byoby wielk sprzecznoci naszej
wiary. Okrelenie Jeszui jako celu Prawa znajduje swe uzasadnienie w 3 rozdziale Listu do
Galacjan, werset 24: Tak wic zakon by naszym przewodnikiem do Chrystusa, abymy z wiary
zostali usprawiedliwieni. Potwierdza to rwnie sam Jeszua w Ewangelii Jana 5:39
Badacie Pisma, bo sdzicie, e macie w nich ywot wieczny; a one skadaj
wiadectwo o mnie.
Thomas McComiskey pisze:
Jeli telos ma by rozumiane jako cel, wwczas pogld Pawa byby spjny
z 5 rozdziaem Ewangelii Mateusza, gdzie [Jeszua] zademonstrowa swj cel
wypenienia Prawa, precyzujc je, definiuj je, oraz zalecajc je swoim
uczniom. Gdyby Pawe uwaa, e starotestamentowe Prawo zostao
cakowicie zniesione, trudno byoby wwczas poj kilka jego stwierdze,
zwaszcza za zalecenie wypeniania Prawa w Licie do Efezjan, rozdziale 6,
wersecie 2 a take w Licie do Rzymian, rozdziale 7, wersecie 25, gdzie okrela
siebie jako niewolnika Prawa Boego. [18]
Po roku 70 n. e. powstao do istotne pytanie odnonie dalszej aktualnoci Prawa. Bez
wityni w Jerozolimie, ktra ulega tego roku zniszczeniu, nie mona byo skada ju wicej
ofiar. Dla kadego, kto szuka usprawiedliwienia przez Prawo, kwestia ta moe by wana.
Rabiniczne wyjanieni byo i jest nadal takie, e skoro Pan pozostawi Izraela bez ofiar,
pozostaje ofiarowa Mu jedynie pokut i dobre uczynki, ktre miay towarzyszy ofiarom. Inni
z kolei twierdz, e ofiary nie s konieczne; konieczne jest za to studiowanie nauki o ofiarach.
Wyjanienia te nie zajmuj stanowiska wobec przykaza, dotyczcych ofiar. Wierzcy maj
Jeszu, ktry jest ich ofiar pojednania. To w tym sensie Prawo zostao wypenione.

46
Resztka Izraela powraca

Konieczno dalszego skadania ofiar zostaa zniesiona. Jednak ofiara i usprawiedliwienie nie
s jedynymi celami Prawa. W II Licie do Tymoteusza 3:16 Pawe pisze:
Cae Pismo przez Boga jest natchnione i poyteczne do nauki, do wykrywania
bdw, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwoci, aby czowiek Boy
by doskonay, do wszelkiego dobrego dziea przygotowany.
Cae Pismo przesycone jest Prawem. W Licie do Rzymian 7: 14a, 16b i 22 aposto Pawe tak
wypowiada si kolejno o Prawie: Zakon jest duchowy, Zakon jest dobry, Mam upodobanie w
zakonie Boym.
Pawe nie potpi Prawa ani te go w adnym stopniu nie umniejszy. Potwierdza on dobro i
donioso Prawa. Widzi w nim wielki poytek dla obecnych wierzcych, potpiajc
jednoczenie ludzkie skonnoci do szukania poprzez nie usprawiedliwienia i zasug w oczach
Boga. Nie chce on, aby wierzcy traktowali Zakon jako rodek do osignicia sprawiedliwoci,
ale pragnie, aby cakowicie oparli si na asce i obietnicach Boga mwicych o ich zbawieniu i
usprawiedliwieniu. Wedug niego Prawo wraz z caym Pismem jest bardzo poyteczne w
szukaniu sprawiedliwoci oraz rozwoju duchowym witych, poniewa stanowi ono objawion
wol Boga.
W swoich listach Pawe afirmuje Prawo, natomiast potpia faszywy akcent, jaki ludzie na nim
pooyli. W ten sposb, odsya on wierzcych do pierwotnej funkcji Prawa, ktr bya zasada
pobonego ycia dla ludu wybawionego. Przeciwstawia si on pniejszemu przesuniciu tego
akcentu, przez co Prawo stao si rodkiem do zbawienia. Harmonia Nowego Testamentu
polega na tym, e wiara mesjanistyczna pozostaje w zgodzie z wiar Starego Testamentu i
stanowi suszne wypenienie tej drugiej. W jednym aspekcie, Prawo zostao ju wypenione w
systemie ofiarniczym, w innym aspecie wierzcy maj je wypenia poprzez swoje uczynki.
Jest to podobne do koncepcji Eschatologii Inauguracyjnej, w ktrej Krlestwo Boe jest tutaj, a
jednoczenie ma dopiero nadej. Prawo jest wypenione, a jednoczenie ma by wypeniane w
wierzcych, ktrzy prowadz pobone ycie pene wiary.
W kontekcie judaizmu mesjanistycznego wane jest dokonanie rozrnienia pomidzy
Boym Zakonem a ludzk tradycj. Te dwa zjawiska nie zawsze s ze sob sprzeczne, ale te
niekoniecznie s tym samym. Tradycja ustna, jaka tworzya si wok Tory, zostaa wpleciona
w ydowsk kultur. ydzi mesjanistyczni mog przystosowywa niektre aspekty kulturowe
tradycji do swojego stylu ycia i praktyki religijnej bez jednoczesnej akceptacji caego systemu
teologicznego, jaki za nimi stoi. W procesie wcielania tradycji w ycie najwaniejsza jest
zawarta w niej przejrzysta tre wyraajca prawd biblijn oraz to, e nie wolno jej
praktykowa tylko dlatego, e jest ydowska. Prawo moe by waciwym kryterium decyzji, w
jaki sposb naleaoby praktykowa dany zwyczaj. Przykadem tego mog by ydowskie
ograniczenia dietetyczne. Poza rozrnieniem pomidzy pokarmami koszernymi i
niekoszernymi (czystymi i nieczystymi) na bazie biblijnego nakazu, istnieje jeszcze
szczegowa tradycja zwana kaszrut, ktra oddziela produkty mleczne i misne. Ten
niezwykle skomplikowany system oparty jest na wersecie z 23 rozdziau, 19b wersetu Ksigi
Rodzaju, gdzie czytamy: Nie bdziesz gotowa kolcia w mleku jego matki. Zakaz ten jest
najprawdopodobniej skierowany przeciwko naladowani rytuaw podnoci Kananejczykw,
ktre nie miay nic wsplnego z wzgldami pokarmowymi.
Wierzcy mesjanistyczni mog zdecydowa si na unikanie mis zabronionych przez Tor,
widzc w tym jedynie styl ycia i kulturow tosamo ze swoim narodem. Z drugiej za strony

47
Resztka Izraela powraca

mog bez oporw je cheeseburgery zakazane przez tradycj rabiniczn, ale nie przez Pismo.
Chocia wierzcy nie s zobowizani do zachowywania Prawa dla usprawiedliwienia, mog oni
wybra zalecan przez nie diet jako przejaw Boego sposobu ycia. Nauczanie Pawa odrzuca
rabiniczny akcent pooony na usprawiedliwienie przez uczynki Prawa, co nigdy nie byo
treci Pisma. Wierzcy musz uwaa na t puapk, trzymajc si pierwotnego sensu Prawa,
jako przewodnika pobonego ycia.
Tradycj mona przystosowa i wykorzysta dla celw indentyfikacji kulturowej, wraliwoci
i wiadomoci znaczenia docierania do ydw z Dobr Nowin o Mesjaszu. Tradycj mona te
reinterpretowa w taki sposb, aby staa si odbiciem wiary w Jeszu. Postawa taka jest
cakowicie uzasadniona; sam Mesjasz uczyni tak podczas Ostatniej Wieczerzy, reinterpetujc
znaczenie symboli paschalnych w wietle Jego odkupieczej mierci.
Szabat moe by witowany w sposb, ktry wywysza Jeszu, Pana Szabatu. Jom
Kipur, czyli Dzie Pojednania staje si dla ydw mesjanistycznych dniem dzikczynienia,
poniewa w ofierze Mesjasza zawarte jest doskonae odkupienie i pojednanie z Bogiem. Post
moe by praktykowany jako cz obchodzenia Jom Kipur, ale z pewnoci nie za grzechy
wierzcego. Post i modlitwa zgodnie z zaleceniem wersetu 1 z rozdziau 10 Listu do Rzymian
raczej powinny by zwizane ze wstawiennictwem za zbawienie narodu ydowskiego. W
tych uczynkach wywyszony jest Mesjasz, cel Prawa.
Podobnie przedstawia si sprawa obrzezania, praktykowanego przez ydw mesjanistycznych
nie w celu osignicia sprawiedliwoci, ale w zwizku z pochodzeniem od Abrahama, Izaaka i
Jakuba. Obrzezanie jest znakiem Boej obietnicy dla wszystkich pokole. Jest ono znakiem
Boej wiernoci i powoania oraz dziedzictwem ydw Mesjanistycznych. W Mesjaszu maj oni
wolno wywyszania Jego wiernoci poprzez bogate dziedzictwo otrzymane od Boga. ydzi
mesjanistyczni mog w istocie praktykowa te same zwyczaje i obchodzi te same wita,
czynic to jednak z innych powodw.

Przypisy do rozdziau pitego:

1. John E. Hartley, Yara, in Theological Wordbook ofthe Old Testament, Vol. I, wyd. R.
Laird Harns, Gleason L. Archer i Bruce K. Waltke (Chicago, Moody Press, 1980), pp. 403-404.
2. Colin Brown, ed. The New International Dictionary of New Testament Theology English
language edition (Grand Rapids: Zondervan Publishing House,1980), s.v. Law Nomos", by
HansHelmut Esaer, p. 440.
3. Ibid.
4. Ibid., p. 441, cytat z: G. von Rad, Old Testament Theology, vol. I (1962), p.199.
5. Ibid. p. 441.
6. Ibid. p. 442.
7. Marcel Simon, Jewish Sects at the Time of Jesus, tum. ang. James H. Farley (Philadelphia:
Fortress Press, 1967), p. 6.
8. Ibid. p. 7.

48
Resztka Izraela powraca

9. Joseph Hertz, w: Pirke Avoth, wyd. Nathaniel Kravitz (Chicago: Jewish Way Magazine of
Chicago, 1951), p. 31.
10. Leon Morris, New Testament Theology (Grand Rapids: Zondervan Books, 1986), p. 60.
11. C. E. B. Cranfield, A Critical and Exegetical Commentary on the Epistle to the Romans
vol. I., 3rd. ed. The International Critical Commentary (Edinburgh: T. & T. Clark, 1980), pp.153-
154.
12. Kravitz, Pirke Avoth 2: 21, p. 137.
13. Ernest de WittBurton, The Epistle to the Galatians The International Critical
Commentary (Edinburgh: T. & T. Clark, 1977), p. 274.
14. Eruvin 19a, cytowany w: The legends of the Jews by Louis Ginsberg, ed. vol. I,
(Philadelphia: Jewish Publishing Company, 5728 [1968p), p. 306.
15. Thomas E. McComiskey, The Covenants of Promise (Grand Rapids: Baker Book House,
1985), pp. 106-107.
16. Everett F. Harrison, Romans", w: The Expositors Bible Commentary, vol. 10, Frank E.
Gaebelein, ed. (Grand Rapids: Zondervan,1976), p. 46.
17. Daniel P. Fuller, Gospel and Law: Contrast or Continuum? (Grand Rapids: Eerdmans
Publishing Co. 1982), pp. 84-85.
18. McComiskey, The Covenants of Promise, p. 121.

49
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA SZSTY

Wierzcy ydzi a tradycja ydowska


Innym problemem zwizanym z zachowywaniem Tory jest przestrzeganie ydowskich
tradycji. Mesjanistycznym ydom praktykujcym tradycj ydowsk zarzuca si, e chocia
dopuszczalne jest czciowe przyjcie tradycji jako stylu ycia, to przecie ydowska tradycja
niekoniecznie zgodna jest z Bibli. Ludzie, ktrzy polemizuj z wierzcymi ydami
praktykujcymi tradycj wytykaj im, e czynic tak poddaj si autorytetowi twrcw tej
tradycji, czyli rabinw. Takie wtpliwoci i objekcje s cakowicie suszne w przypadku osb
ktre bezmylnie przyjmuj tradycj wycznie dlatego, e przydaje im ona ydowskoci. W
istocie za aden tradycyjny zwyczaj nie czyni danej osoby ydem albo nie-ydem.
Na przykad, jeli dana osoba nosi na gowie kip [1], bo chce si utosamia z ydostwem, to
czy potrzebne jest jej lepsze uzasadnienie swojego wyboru? Jeli osoba ta nie ma innego
powodu dla noszenia tego nakrycia gowy, jak tylko tosamo kulturow, kto mgby
zapyta: Dlaczego nosisz kip, a nie nosisz cicit [2]? Jeli ten kto nosi jednak cicit, mona go
zapyta, dlaczego nie przestrzega te innych zwyczajw. Kiedy wreszcie osoba taka nosi te
wszystkie tradycyjne rzeczy i przestrzega tradycji, kto zapyta: To po co ci Jeszua? Uwaga
skupia si tu jednak na tradycji, nie za na zbawieniu i wizi z Bogiem. Tradycyjne praktyki
pozbawione fundamentu teologicznego mog sprowadzi ich wyznawcw na bezdroa bdu.
Niektrzy, dostrzegajc t sabo, doszli do wniosku, e wierzcy ydzi w ogle powinni
odwrci si od caej ydowskiej tradycji. Czynic tak odwrciliby si jednak od wszystkiego,
co ydowskie.
Tradycja sama w sobie nie jest niczym zym. To dziedzictwo przekazywane z pokolenia na
pokolenie. Wierzcy yd wcale nie musi odwraca si od dziedzictwa swojego narodu, aby
przyj ydowskiego Mesjasza. Jeli odrzuci si ca tradycj ydowsk, c pozostanie? Jeli
kto decyduje si na odrzucenie wszystkich zwyczajw ydowskich, czym je zastpi? Wierzcy
yd nie powinien by czowiekiem bez korzeni kulturowych. Nawet kocioy tworz swoj
wasn kultur, cho nie uwiadamiaj sobie tego, e wplataj pewne elementy kulturowe i
denominacyjne w swj styl ycia. Dla wierzcego yda przyczenie si do jakiego kocioa
bdzie wiza si z zastpieniem swojej kultury przez jak inn. Musi istnie jaka
alternatywa.
Kolejnym problemem, z jakim stykaj si wierzcy ydzi jest wykorzystanie tradycyjnych
modlitw w odprawianiu naboestw. Niektrzy twierdz, e modlitwy te zostay uoone przez
rabinw, ktrzy odrzucali Jeszu i dlatego nie nadaj si do odmawiania w czasie
mesjanistycznych naboestw. Prawda jest taka, e niektre z tych modlitw powstay w
pierszym wieku i mogy by wykorzystywane przez Jeszu i Jego uczniw. Innym kryterium
jest to, czy modlitwa taka oczernia Jeszu lub Jego wyznawcw, czy Go wywysza w taki
sposb, e wierzcy ydzi mog si do niej przyczy. Nie chodzi o to, kto napisa modlitw,
ale raczej o jej tre i o to, czy mona jej przesanie potwierdzi.
Inni skar si na pustk i formalizm przepisowych modlitw. Preferuj oni modlitw
spontaniczn, tak popularn w krgach wierzcych. Jednak wikszo ludzi, ktrzy modl si

50
Resztka Izraela powraca

spontanicznie, wpada w zwyczajowe schematy, powtarzajc te same wstpy, zakoczenia i


porzdek prb. Mona si modli w ten sposb, a sercem i umysem by gdzie indziej.
Prawdziwym sensem modlitwy nie jest to, kto j napisa, albo na ile jest spontaniczna, ale jakie
jest odbicie jej sw w sercach wierzcych przed Bogiem. Czasem modlitwa uoona tysice lat
temu wyraa pragnienia i postaw serca; podobnie moe funkcjonowa modlitwa
improwizowana. Modlitwa jest prb zblienia si do Boga. Jeszcze inn kwesti do
rozstrzygnicia stanowi uycie talitu, czyli szala modlitwenego, jednego z symboli ydowskiego
sprawowania kultu. Jest on w tym samym stopniu znakiem modlitwy i pobonoci narodu
ydowskiego, co menora albo gwiazda Dawida. Talit posuy jako wzr dla flagi Izraela. Na
czterech rogach talitu znajduj si po cztery frdzle, zwane cicit. Tora nakazuje nosi je w
charakterze przypomnienia o zachowywaniu przykaza Pana. Dlatego te pojawio si pytanie:
czy mesjanistyczni wierzcy powinni nosi talit? Aby udzieli na to pytanie wyczerpujcej
odpowiedzi, naleaoby si wczeniej zastanowi nad wymow talitu.
Talit jest symbolem modlitwy. Przypomina on o podziale na to, co wite i to, co niewite.
Symbolizuje on otulenie si modlitw. A jednak to nie talit by nakazany przez Boga narodowi
ydowskiemu, ale cicit frdzle. W Ksidze Liczb [IV Moj.] 15: 38 czytamy:
Przemw do synw izraelskich i powiedz im, eby oni i ich potomkowie
porobili sobie frdzle na skrajach swoich szat, a przy frdzlach na skraju
umiecili sznurki z fioletowej purpury.
S one zawizane w sposb, ktry wskazuje na liczb 613 ilo przykaza zawartych w
Torze. Frdzle zawizane s w ten sposb, poniewa w Ksidze Liczb 15:39 napisane jest:
Bdziecie mieli te frdzle po to, abycie, gdy na nie spojrzycie, przypomnieli
sobie wszystkie przykazania Paskie, i abycie je penili, a nie dal si zwie
swoim sercom i swoim oczom, ktre was prowadz do bawochwalstwa.
Na staroytnym Bliskim Wschodzie skraj szaty by ozdobiony odpowiednio do reszty
zewntrznego ubioru. Im wysza bya pozycja danej osoby, tym bardziej wyszukany haft
widnia na brzegu jego szat. Jego znaczenie nie leao w artyzmie wykonania, ale miao by
symbolicznym wyrazem osoby i wadzy waciciela. Kiedy Dawid odci skraj szaty krla Saula
picego w jaskini, ten drugi odczyta to jako Boy znak utraty swojej wadzy i przekazania jej
Dawidowi. [3]
W staroytnej Mezopotamii, wysze klasy spoeczne podpisyway swoje dokumenty prawne,
odciskajc na glinianej tabliczce skraj swojej szaty. Stosowana w synagodze praktyka
przyciskania skraju talitu do zwoju Tory w czasie odmawiania bogosawiestw moe by
spadkiem po tamtym staroytnym obyczaju. Gest ten mg zrodzi si jako dramatyczny wyraz
przywizania do przykaza Tory. Wyraa on zobowizanie poprzez sowa (bogosawiestwo)
oraz przez czyn (odcinicie swojego podpisu na zwoju) do ycia wedug przykaza Pisma.
[4]
Dla niektrych wierzcych w Mesjasza obrzd ten jest nieco kontrowersyjny. Tym, ktrzy nie
rozumiej jego sensu, wydaje si on form bawochwalstwa, ktre polega na czczeniu zwoju
Tory. Jednak dla tych, ktrzy rozumiej, e symboliczny gest wskazuje na wyznanie osobistego
zobowizania si do ycia wedug Sowa Boego, nie ma w tym adnego bawochwalstwa. Sam
pochd z Tor sugeruje, e Sowo, ktre byo daleko, zostao przyblione a dotknicie zwoju
Tory przez cicit symbolizuje pragnienie osobistego zblienia si do Boga poprzez Jego Sowo.

51
Resztka Izraela powraca

Na znaczenie cicit wskazuje fakt, e byy one noszone w krgach wanych ludzi. Stanowiy
wizytwk szlachetnego pochodzenia. Wymg noszenia tcheletu, czyli bkitnego wkna,
jeszcze bardziej podkrela t wymow. Wyjtkowy bkitny barwnik uywany do produkcji
tcheletu uzyskiwano z pewnego gatunku limaka. By on niezwykle kosztowny i dlatego tchelet
noszone byy przez arystokracj. Jego bkitny kolor przypomina barw wewntrznej kurtyny
przybytku, a take szat najwyszego kapana. Wplecenie tej fioletowo-bkitnej nitki do frdzli
(cicit) podkrela dodatkowo jej wymow jako oznaki przynalenoci do wyszego stanu. Cicit
mieli nosi wszyscy Izraelici, co oznaczao, e lud Boy jest narodem o wyjtkowym statusie.
Maj oni by ksitami Boga. [5]
Zwyczaj noszenia tcheletu zanik w okresie spoecznoci rabinicznej przed okresem
poprzedzajcym pierwsze stulecie n. e. z powodu zbyt wysokich kosztw produkcji barwnika
uywanego do wytwarzania tcheletu. Po kilku wiekach nikt ju nie potrafi rozpozna ktry
odcie bkitu by tym opisywanym w Pimie. W powodu obawy przed uyciem niewaciwego
koloru zrezygnowano w ogle z bkitnego wkna i stosuje si jedynie biay kolor we
frdzlach.
Wikszo mesjanistycznych ydw noszcych frdzle uywa tchelet argumentujc to faktem,
e kady bkit jest bardziej bkitny, ni biel. Kolor ten jest dla nich pewnym znakiem, tak jak
by dla ich praojcw. Tchelet noszony w mesjanistycznych talitach odrnia je od wikszoci
tradycyjnych ydowskich talitw i sta si czym w rodzaju mesjanistycznej oznaki.
Celem noszenia cicit jest przypomnienie ludowi Boga o posuszestwie wobec Jego Sowa.
Jego nard nie posiada szlachectwa na wzr tego wiata, ale jest on krlestwem kapaskim i
narodem witym (Ks. Wyjcia [II Moj.] 19: 6).
Cicit stanowi wyjtek, jeli chodzi o oglny zakaz mieszania ze sob rnych substancji.
Mieszanie materiaw byo zakazane w caym Izraelu; jedynie najwyszy kapan mg nosi
mieszane szaty liturgiczne. To, co byo dozwolone wycznie kapanowi, byo jednak
dozwolone take caemu Izraelowi w postaci cicit. Stanowio to znak, e Izrael mia by
krlestwem kapaskim i witym narodem. [6]
Francuski katolik, A. Palliere odczu prawdziwe znaczenie cicit wchodzc do synagogi w
wito Jom Kipur. Tak opisuje on swoje dowiadczenie:
Przez moment doznaem wraenia, jakby to, co zobaczyem, wcale nie byo
ydowsk religi. To by nard ydowski. Ten spektakl z udziaem licznie
zgromadzonych mczyzn, z ramionami okrytymi talitem, przywoa nagle
odleg przeszo (...). Zobaczywszy najpierw te szale modlitewne okrywajce
uczestnikw modlitw, wydao mi si jakby wszyscy oni celebrowali
naboestwo (...). Wygldao to tak, jakby to milczce zgromadzenie w
milczeniu na co oczekiwao (...). W posudze, wszyscy rwni, wszyscy kapani
penicy wite fukncje, nawet celebrujcy w imi caej spoecznoci. Godno,
ktra rozrnia pomidzy chachamem, doktorem, mdrcem, to nie stopie
kapaski, ale raczej wyksztacenie i pobono wzmocniona przez wiedz (...)
rytuay i symbole czsto tworz bardziej ekspresywny jzyk, ni najlepsze
rozprawy. [7]
Dla wierzcych w Mesjasza talit i cicit wskazuj na ich kapastwo w Mesjaszu, na ich osobiste
zobowizanie do ycia wedug Sowa Boego i modlitwy.

52
Resztka Izraela powraca

Bardziej podstawow kwesti sporn jest warto rytuau. Wedug Emila Durkheima,
francuskiego socjologa, rytua funkcjonuje w yciu grupy na cztery sposoby:
1. Podnosi poczucie solidarnoci w grupie.
2. Buduje lojalno wobec wartoci teje grupy.
3. Komunikuje wartoci grupy nowym czonkom.
4. Wytwarza w czonkach grupy euforyczne poczucie dobrobytu.
Rytua jest tym, co wie ludzi ze sob. Wie ich take z przeszoci i z przyszymi
pokoleniami, ktre wkrocz w obyczaje rytualne. Ludzie nie musz lubi rytuaw, aby czerpa
z nich pozytywne wartoci. Rytuay buduj lojalno i zobowizanie wobec wartoci bez
wzgldu na postaw tych, ktrzy s zaangaowani w ich wypenianie. [8] Ich warto ley w
tym, e podkrelajc nasz tosamo, wi nas z przeszoci, teraniejszoci i przyszoci.
W 14 rozdziale Listu do Rzymian autor zaleca wierzcym, aby szanowali zwyczaje religijne. Bez
wzgldu na to, jakie te zwyczaje s, powinny one by wypeniane z czystym sercem. Nie mog
to by puste zewntrzne gesty. ydzi mesjanistyczni nie przestrzegaj tradycji tylko dlatego, e
wypada robi to, co ydowskie. ydowsko nie ulega wzmocnieniu tylko dlatego, e ludzie
robi co zgodnego z tradycj; podobnie te nie ulega pomniejszeniu, jeeli ludzie nie
przestrzegaj tradycji. ydowsko jest wynikiem fizycznego pochodzenia od patriarchw
Abrahama, Izaaka i Jakuba a nie rezultatem czyich wysikw. Bycie ydem to stan
istnienia. Kto albo jest ydem, albo nim nie jest; tradycyjne gesty nie wpyn na jego status.
Dla wierzcych ydw to nie sama tradycja stanowi problem, ale jej interpretacja. Nie jest
szczeglnie wane, kto t tradycj uksztatowa, poniewa na przestrzeni dwch tysicy lat
cigej wdrwki i rozproszenia, stracia ona czysto religijny charakter, a staa si czci
kultury. Staa si czci dziedzictwa.
Wierzcy ydzi maj prawo praktykowa ydowskie zwyczaje, poniewa s one ich
dziedzictwem. Jest to prawo nalene im oraz ich dzieciom. Szczeglnie wane jest pogbiania
ydowskiej tosamoci w dzieciach. Problem nie polega jednak na tym, ile zwyczajw naley
przestrzega, poniewa jedni bd bardziej inni mniej tradycyjni, podobnie jak wiksze
spoecznoci ydowski. Chodzi raczej o to, jak wykorzystywa tradycj ydowsk. Samo
uczestniczenie w ceremoniach powodowane tym, e dobrze jest postpowa w sposb
ydowski nie jest niczym wicej, jak tylko przekazywaniem nastpnym pokoleniom pustych
gestw pozbawionych wymowy. Wykonywanie pustych gestw przez mesjanistycznych
wierzcych w celu zaimponowania innym ydom jest w najlepszym razie zwykym teatrem.
Jeli jednak tradycja wyraa wiar w Jeszu komunikujc w sposb odpowiedzialny prawdy
wiary, jakkolwiek by one byy przeoone na jzyk zwyczajw religijnych wwczas staje si
ona rodkiem przekazywania wiary dzieciom, te za staj si wiadectwem dla ydw. Przede
wszystkim staje si ona czym, co przyciga bliej do Pana.
Przyjmujc takie stanowisko wobec tradycji mona da odpowied komu, kto pyta, dlaczego
te zwyczaje a nie inne. Mesjanistyczni ydzi w zwyczajach ydowskich widz Mesjasza. S
zgodni co do tego, e ich praktyka religijna moe mija si jej z pierwotnym znaczeniem,
jednak gesty wyraaj ich wiar. Jak ju zostao wczeniej powiedziane, to sam Jeszua w czasie
sederu paschalnego wskaza na mac i na trzeci kielich, mwic, e reprezentuj one Jego.
Zapalanie wiec szabatowych jest gestem, w ktrym czczony jest Jeszua, Pan szabatu, wiato
wiata. Bogosawiestwa odmawiane nad cha [9] odnosz si do Jeszuy, ktry jest chlebem
ycia, podobnie jak bogosawiestwa odmawiane nad kielichem kidusz take dotycz Jeszuy,

53
Resztka Izraela powraca

bo On jest krzewem winnym, a my owocami tego krzewu. W onie rodowisk mesjanistycznych


istnieje dyskusja co do tego, czy mczyni powinni przykrywa swoje gowy podczas
naboestwa, zgodnie z ydowsk praktyk, czy te powinni modli si z goymi gowami, czyli
bardziej w duchu tradycji chrzecijaskiej. Niektrzy twierdz, e jarmuka albo kipa wywodzi
si od kapaskiego turbanu Aarona. Ten argument opiera si na fakcie, e kapani mieli
przykrywa gowy wchodzc do miejsca witego Pana, poniewa wwczas znajdowali si w
wityni w Jego obecnoci. Zwolennicy tego pogldu opieraj si na twierdzeniu, e ydzi s
narodem krlewskim i kapaskim, witym dla Pana, dlatego te powinni nosi nakrycia
gowy w Jego obecnoci. Przy caej wiernoci wobec tekstw biblijnych, przeprowadzenie takiej
analogii mimo wszystko nie ma uzasadnienia w Pimie. Cho idea ta jest do przyjcia w
obecnej sytuacji, to nie powinna by traktowana jako zachta do bezporedniego stosowania
dla dzisiejszych wierzcych. Z kolei przeciwnicy noszenia kipy lub jakiegokolwiek nakrycia
gowy tego rodzaju cytuj werset 4 z 11 rozdziau I Listu do Koryntian, gdzie napisane jest:
Kady mczyzna, ktry modli si albo prorokuje z nakryt gow, habi
gow swoj.
Z biblijnego punktu widzenia naley uzna, e zrwnanie kapaskiego turbanu z kip jest tak
samo niezgodne z Pismem, jak twierdzenie, e powyszy cytat z I Listu do Koryntian odnosi si
do kipy. Nakrycie gowy, o ktrym jest mowa w tym fragmencie, dotyczy welonu (szalu) czyli
nakrycia gowy zasaniajcego wosy i grn cz ciaa. [10] Taki welon (szal) by noszony
przez pobone ydowskie kobiety w pierwszym stuleciu.
Pawe mia na myli taki wanie welon, spywajcy z gowy na d, mwic, e habi to gow,
poniewa to Mesjasz jest nasz gow. Jewish New Testament (ydowski Nowy Testament)
nastpujco komentuje I List do Koryntian, rozdz. 11, werset 4: Kady mczyzna, ktry modli
si, albo prorokuje w spywajcym w d nakryciu gowy, przynosi wstyd swojej gowie . To, o
co chodzio apostoowi, byo jakim nakryciem osaniajcym gow i twarz. Mojesz zasoni
twarz, gdy zstpi z gry, dlatego te Izraelici nie mogli zobaczy, jak chwaa Boa zanika na
jego twarzy. W tym samym sensie aposto Pawe podkrela, e wierzcy nie powinni zasania
swoich twarzy. Przeciwnie, twarze powinny stanowi odbicie chway Jeszuy. Tak wic w tym
fragmencie aposto pisze o zawoalowaniu twarzy. Kipa nie zasania twarzy i w zwizku z tym
nie podpada pod ten argument. Co wicej, w staroytnym wiecie symbolem wolnoci byo
wanie nakrycie gowy w stylu kipy, nie za goa gowa. [11] W tradycji ydowskiej nakrycie
gowy jest symbolem szacunku dla Boga. Symbol ten mona wykorzysta take jako obraz
zblienia si do Boga. W ten sposb dokonuje si oddzielenia tego co wite od tego, co
niewite; kultu witego Boga od wiata, w ktrym si poruszamy.
Na innym poziomie kipa jest spokrewniona z chup, lubnym baldachimem, pod ktrym
zawierane s zwizki maeskie. Chupa symbolizuje obecno Boga podczas ceremonii
zalubin i przypomina o tym, e przysiga maeska nie jest umow tylko pomidzy dwiema
osobami, ale pomidzy trzema. To sam Bg jest czci maestwa oraz partnerem w
przysidze. Zamanie przysigi maeskiej jest w tym samym stopniu sprzeniewierzeniem
wobec Boga jak i wspmaonka. Tak jak chupa jest symbolem Boej obecnoci, podobnie te
kipa jest symbolem przebywania w Jego obecnoci. Jest to celowa i widoczna oznaka autorytetu
Boga. W kwestii nakrywania gowy istotna jest postawa serca. Samo nakrycie moe mie tak
sam wymow dla ydw tradycyjnych, co dla mesjanistycznych, jednak ci drudzy podkrelaj
to, co ma znaczenie dla nich, nie za dla tej pierwszej grupy. Nakrycie gowy jest wyrazem

54
Resztka Izraela powraca

szacunku dla Boga. Czy kto pragnie czci Go z nakryt gow, czy te odkryt, wane jest
zblienie si do Niego we wsplnej modlitwie.
Zachowujc tradycje i zwyczaje ydowskie zgodne z Bibli, ydzi mesjanistyczni komunikuj
innym, e wiara w Mesjasza Izraela pozostaje w zupenej zgodnoci i harmonii z byciem
ydem. Styl ycia ydw mesjanistycznych wyraa prawd, e Jeszua jest Mesjaszem Izraela
dlatego nie powinien by odrzucany jako niepotrzebny dla ydw.

Przypisy do rozdziau szstego:

1. Nakrycie gowy, jarmuka.


2. Frdzle nakazane w Torze.
3. Jacob Milgrom, The JPS Torah Commentary (Philadelphia: Jewish Publication Society,
5750/1990), p. 410.
4. Ibid., p. 411.
5. Ibid., p. 411.
6. Ibid., p. 413.
7. A. Palliere, The Unknown Sanctuary (New York: Bloch,1928), pp. 20-22.
8. Tony Campolo, Who Changed the Price Tags? (Waco: Word Books,
1986), p. 142.
9. Specjalny chleb uywany w czasie Szabatu i innych wit.
10. C.K Barrett, The First Epistle to the Corinthians (New York: Harper and Row, 1968), p.
249.
11. Ibid., p. 250.

55
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA SIDMY

Nard ydowski, Koci


i kongregacje mesjanistyczne
Wan dziedzin zajmujc uwag ydw mesjanistycznych jest relacja pomidzy ydami a
Kocioem. Jest to szczeglnie istotne z powodu opisanej w Pimie znaczcej pozycji zarwno
Izraela jak i Kocioa oraz Boych obietnic odnoszcych si do obu tych grup. Wikszo szk
teologicznych usiuje pomniejszy rol narodu izraelskiego w Boym planie. Prbuj oni
wtopi tosamo Izraela jako ludu Boego w tosamo Kocioa, wyczajc nard ydowski z
Ciaa Mesjasza. Dopiero ostatnio w ksice Arnolda Fruchtenbauma pt. Izraelologia:
Brakujce ogniwo w teologii systematycznej. [1] Miejsce Izraela w Boym planie zostao
potraktowane jako odrbny dzia w obrbie teologii systematycznej. To wanie historyczne
bdy teologiczne dotyczce miejsca Izraela w dziele zbawienia doprowadziy w znacznym
stopniu do rozamu pomidzy Izraelem a Kocioem.
Kongregacje mesjanistyczne, ktre skadaj si z ludzi bdcych zarazem czci Izraela oraz
ecclesia, wykazuj szczegln trosk o t dziedzin. Stowarzyszenie Kongregacji
Mesjanistycznych owiadcza:
Wierzymy, e Izrael jest szczeglnym narodem wybranym przez Boga do
witoci i do krlewskiego kapastwa. Wybrastwo Izraela jest
nieodwoalne, pomimo odrzucenia Jeszuy Mesjasza przez ten nard. Bg
oczyci Izrael z tej niewiary podczas Wielkiego Ucisku czasu utrapienia
Jakuba, co ostatecznie zaowocuje przyjciem przez Izrael Jeszuy jako
prawdziwego i jedynego Mesjasza. [2]
Chocia nie wszystkie ugrupowania mesjanistyczne wyznaj t doktryn, to jednak wszystkie
przyznaj narodowi ydowskiemu szczegln pozycj w perspektywie obietnic Boga oraz z
wiar wyczekuj ostatecznego odkupienia Jego wybranego ludu.
Pierwszym zagadnieniem niezbdnym do zrozumienia Boego planu jest tosamo Izraela.
Jedna ze szk teologicznych naucza, e po odrzuceniu Mesjasza nard wybrany zosta
odrzucony przez Boga i zastpiony przez tak zwany nowy Izrael, czyli Koci. Zwolennicy
tego pogldu uwaaj, i Koci przej wszystkie bogosawiestwa i obietnice Boe niegdy
dane Izraelowi. ydzi (wydziedziczony stary Izrael) znajduj si teraz pod przeklestwem,
ktre na zawsze stao si ich udziaem. Ta teologia zamiany zupenie ignoruje sowa Pawa w
Licie do Rzymian w rozdziale 11, wersecie 29, gdzie czytamy, e nieodwoalne s dary i
powoania Boe i pyszni si nad wyrwanymi gaziami, wbrew ostrzeeniu Pawa.
Inny wariant tego pogldu traktuje Koci jako nowy Izrael bez rwnoczesnego wyczenia
narodu Izraelskiego. Gosi on, e nadejdzie czas zbawienia dla ydw, ale bd oni jedynie
czci tzw. nowego Izraela w Ciele Mesjasza, ktry utworz zarwno nie-ydzi jak i ydzi.
Alternatyw tych pogldw jest stanowisko, ktre zajmuje wielu ydw mesjanistycznych
oraz dyspensacjonalistw i wedug ktrego ecclesia oraz Izrael s cakiem oddzielne.

56
Resztka Izraela powraca

Uwaaj oni, e istniej dwie grupy: nie-ydzi i Izrael. W kadej z tych grup istnieje resztka
wierzcych, resztka ydowska i nieydowska. ydowska resztka to Izrael Boy, natomiast
nieydowska resztka to nieydowski nard Boy. Wzite razem, resztki te tworz lud Boy,
czyli ecclesia.
Wierzymy, e Izrael jest czym innym, ni Ciao Mesjasza. Mimo to, wierzcy w Jeszu ydzi
posiadaj niezwyk w swym charakterze podwjn tosamo. Po pierwsze, jako duchowa
resztka fizycznego Izraela; po drugie jako cz Ciaa Mesjasza. [3]
Problem skupia si wok tego, kogo aposto Pawe mia na myli, stosujc pojcie Izraela. W
jego pismach sowo Izrael uyte zostao siedemnacie razy; z tego dziesi bez wtpienia
odnosi si do narodu ydowskiego. Jednym z takich kontrowersyjnych wersetw jest List do
Rzymian 9:6, ktry mwi: Albowiem nie wszyscy, ktrzy pochodz z Izraela s Izraelem.
Wielu prbowao dowodzi, e werset ten mwi rwnie o Kociele, trudno jednak byoby
obroni taki punkt widzenia. Dalsza argumentacja Pawa posuwa si w kierunku zawenia
nie odnosi si do wszystkich ale wycza tych, ktrzy nie s czci tej resztki. W innym
miejscu moglibymy spotka si z odmienn argumentacj, ale w tym fragmencie aposto
formuuje tez, e dziemi Abrahama nie jest cay Izrael lecz resztka Izraela. Jest to zgodne z
pocztkowymi sowami wersetu 6: Nie jest tak, jakoby miao zawie Sowo Boe. To nie cay
Izrael odrzuci Ewangeli; jak zawsze bya w nim wierna Bogu resztka. Nie cay Izrael jest
Izraelem. C. E. B. Cranefield pisze:
Pawe ma na myli raczej to, e w onie samego narodu wybranego trwa od
stuleci Boa operacja odrniania i oddzielania, poprzez ktr ukryty w
Izraelu Koci zosta wydzielony z reszty narodu wybranego. Wszycy ydzi
s czonkami wybranego narodu Boga. To zaszczyt i to niemay ktrego
nie da si pozbawi adnego czonka tej narodowoci (...) Z pewnoci s oni
wiadkami Boej aski i prawdy. A jednak nie wszyscy spord nich nale do
Izraela wewntrz Izraela (...) [4]
Inny werset ilustrujcy rozrnienie pomidzy na resztk Izraela skadajc si z wierzcych
ydw a nieydowsk czci ecclesia znajduje si w Licie do Efezjan 3:6
poganie s wspdziedzicami i czonkami jednego ciaa i wspuczestnikami
obietnicy w Chrystusie Jezusie przez ewangeli
Wierzca resztka Izraela to ta, ktra wraz z wierzcymi nie-ydami stanowi Ciao Mesjasza,
ale mimo to nadal odrniajca si zewntrznie od tej grugiej grupy, podobnie jak rne s
kobiety od mczyzn. Wierzcy pochodzenia pogaskiego dziedzicz wraz z Izraelem
Krlestwo Boe, niemniej jednak nie s Izraelem.
Z jeszcze bardziej problematycznym fragmentem dotyczcym ustalenia tosamoci Izraela
mamy do czynienia w Licie do Galacjan 6:15-16:
Albowiem ani obrzezanie, ani nieobrzezanie nic nie znaczy, lecz nowe
stworzenie. A pokj i miosierdzie nad tymi wszystkimi, ktrzy tej zasady
trzyma si bd, i nad Izraelem Boym.
Wyjanienie tego fragmentu zaley od funkcji kai, greckiego sowa znaczcego i. Albo
wystpuje ono w funkcji spjnika czcego dwa rne znaczenia, albo ustawia je w pozycji,
gdzie jedno wyjania drugie. Jeli kai jest pojmowane jako czce dwie rne koncepcje,
wwczas zwrot i nad Izraelem Boym dotyczyoby wierzcych ydw. Jeeli za uznamy, e

57
Resztka Izraela powraca

kai ma zastosowanie typu wyjaniajcego, zwrot ten miaby takie znaczenie: nawet nad
Izraelem Boym, modyfikujc zwrot wszystkimi, ktrzy tej zasady trzyma si bd, np.
wierzcymi poganami.
Na korzy odczytania kai jako spjnika czcego dwie rne caoci przemawia fakt, e
jest to najpowszechniejsze i najbardziej naturalne zastosowanie tego sowa. Nie ma
gramatycznej przyczyny interpretowania tego urywka w inny sposb, ni ten, ktry
podpowiada naturalno. Niektrzy dowodz, e w wietle Pawowego potpienia
judaizujcej maniery, interpretowanie Izraela Boego jako wierzcych o tylko ydowskim
statusie zamiast caego ciaa zoonego z uczniw Jeszui, zarwno ydw jak i pogan, byoby
wod na myn tych zwolennikw judaizowania, przeciwko ktrym wystpowa. Z drugiej
strony mona by z atwoci udowodni, e skoro Pawe powici tyle miejsca w Licie do
Galacjan na potpienie judaizowania, to teraz wanie chwali tych wierzcych ydw, ktrzy
yj pod ask, czyli Izrael Boy, wraz z wszystkimi, ktrzy tej zasady trzyma si bd, np.
nalecych do Boga pogan. Burton sugeruje rzecz nastpujc:
Kwestia Izraela Boego prosi si o dodatkowe przemylenia. Chocia List do
Rzymian 9:6 i List do Koryntian 10:18 pokazuj, e Pawe rozrnia pomidzy
Izraelem wedug ciaa a Izraelem wedug obietnicy (...) W gruncie rzeczy nie
ma u niego adnego przykadu uycia pojcia Izrael w innym znaczeniu, ni
nard ydowski albo jego cz. Fakty te przemawiaj na korzy interpretacji
tego wyraenia jako odnoszcego si do ydw, nie za chrzecijaskiej
spoecznoci; jednak w wietle okrelenia Boy, nie do caoci narodu
ydowskiego, lecz do Izraela pobonego, resztki powoanej wedug
wybrastwa aski (...) Ponad tymi spord Izraela, ktrzy jescze nie s
owieceni przez Prawd Bo, znajduje si prawdziwy Izrael Boy. Wobec tych
argumentw obecno kai nie ma wielkiego znaczenia (...) w wietle
mocnych antyjudaistycznych twierdze Pawa. Obecno kai w tym
fragmencie jest raczej spowodowana tym, i autor czu si zobowizany do
podkrelenia swego stosunku do wasnego narodu. [5]
Niektrzy twierdz, e Pawe mia na myli wszystkich wierzcych jako dzieci Abrahama
przez wiar. To prawda, jednak nie wszystkie dzieci Abrahama nale do Izraela. Arabowie s
dziemi Abrahama, ale nie nale do Izraela. Wierzcy nie powinni pragn dla siebie tytuu i
pozycji Izraela, ale maj dy do bycia dziemi Abrahama przez wiar.
Mona by twierdzi, e ydzi mesjanistyczni chc w kwestii Izraela Boego upiec wasn
piecze mimo, e oskarenie to z powodzeniem da si zastosowa do tych, ktrzy w roli Izraela
Boego widz Koci. W pismach Pawa wyranie daje si zauway mio apostoa do jego
narodu i pragnienie zbawienia dla Izraela (Rzym. 10:1-4a). Czytamy, e Bg nie odrzuci
narodu ydowskiego (Rzym. 11:1-2) oraz, e nadejdzie czas, gdy Bg ponownie zwrci si do
swego ludu i odkupi go (Rzym. 11:25-27). Izrael nie moe by zbawiony z powodu swojego
pochodzenia od Abrahama, ale przez ask Boga musi przyj do Mesjasza.
Zrozumienie tego, e okrelenie Izrael odnosi si do ydw, ma podstawowe znaczenie w
ustaleniu relacji pomidzy Izraelem a Kocioem. W Licie do Rzymian 11: 28-29 Pawe pisze:
Co do ewangelii, s oni nieprzyjacimi Boymi dla waszego dobra, lecz co do
wybrania, s u miowanymi ze wzgldu na praojcw. Nieodwoalne s bowiem
dary i powoanie Boe.

58
Resztka Izraela powraca

ydzi s wic wrogami Ewangelii z powodu pogan (nie-ydw), po to, aby ci drudzy mogli
uzyska wiar. S oni wrogami Ewangelii w tym, e j odrzucaj, nie s za wrogami
chrzecijan. Niestety, na przestrzeni wiekw Koci popeni wobec ydw mnstwo
najstraszniejszych przestpstw w imi Jezusa. Najczstsza przyczyna odrzucania Ewangelii
przez ydw wcale nie kryje si w teologii, ale wywodzi si z historycznego antysemityzmu.
Wedug Dawida Rauscha, teologiczny i kocielny antysemityzm przygotowa grunt pod
holocaust. [5] Powie Andre Schwartza-Barta The Last of the Just najlepiej oddaje
powszechn ydowsk perspektyw chrzecijaskiego antysemityzmu. Schwartz-Bart,
francuski yd, ktry sam przey holocaust, tak portretuje t antyydowsk postaw:
Och, Ernie powiedziaa Golda ty z pewnoci ich znasz. Powiedz mi, dlaczego,
dlaczego chrzecijanie nienawidz nas w taki sposb? Kiedy stykam si z nimi i jestem bez
gwiazdy, wydaj si tacy mili.
Ernie z powag obj j ramieniem.
To bardzo zagadkowe. Oni sami nie bardzo wiedz dlaczego tak jest. Byem w ich
kocioach i czytaem ich Ewangeli. Wiesz kim by ten Chrystus? Zwykym ydem, jak twj
ojciec. Kim w rodzaju chasyda.
Golda umiechna si agodnie: Nabierasz mnie.
Wyobra sobie, e nie. I zao si, e tamtych dwoje poradzioby sobie niele, poniewa on
naprawd by dobrym ydem, wiesz takim Bal Szem Tow miosiernym i agodnym.
Chrzecijanie mwi, e go kochaj, ale ja myl, e faktycznie niewiadomie go nienawidz.
Wic bior krzy z drugiego koca i robi z niego miecz i atakuj nas tym mieczem... odwracj
krzy, odwracaj go, mj Boe! [7]
W teologicznej odpowiedzi na historyczne stosunki pomidzy Kocioem a narodem
ydowskim, Markus Barth napisa:
Nic nie usprawiedliwia redniowiecznych aktw przemocy i podstpw, za pomoc ktrych
zmuszano ydw do chrztu. W chwili, kiedy Koci uzna swoj zaleno od pierwszego
wybranego ludu przymierza, bdzie musia pokutowa za krzywdy, ktre wyrzdza ydom
przez dwa tysice lat. Autentyczne wiadectwo Chrystusa i przekonywujcy wyraz pokuty mog
zaistnie tylko wtedy, gdy chrzecijaskie kocioy robi co wicej, ni tylko auj czy
bolej z powodu tego, co popeniy lub pozwoliy innym popeni. Powinny uczyni
wszystko, co ley w ich mocy aby dyskryminacja, przeladowania i mordowanie ydw, ktre
ju ustay, nie zdarzyy si nigdy wicej. Kocioy nie mog si w ogle spodziewa, e ydzi
bd si nawraca i dadz si wciela w ciao, ktre jest pene podejrze i wrogoci. To wanie
nawrcenia samego Kocioa moe dzisiaj stanowi wyraz odpowiedzialnoci Kocioa za
ydw. [8]
Opinia wyraona przez Bartha w sposb umiarkowany i agodny wyraa al i zgorszenie
grzechami popenionymi przeciwko ydom. Jednake postulujc porzucenie przez Koci
misji wobec ydw, pomija on wag Rzym. 1:16, gdzie mowa jest o Ewangelii zwiastowanej
najpierw ydom, a take radykalne stwierdzenia Jeszui na temat samego siebie: Ja jestem
Drog, Prawd i yciem. Nikt nie przychodzi do Ojca, tylko przeze Mnie. Jeszua w tym
momencie mwi do ydw. Jeli Jeszua rzeczywicie jest jedyn droga do Ojca, jedynym
rodkiem zbawienia, to przecie powstrzymywanie Dobrej Nowiny o tym zbawieniu nie odkupi
grzechw Kocioa i pozostawi nard ydowski bez nadziei zbawienia, ktr Bg przeznaczy

59
Resztka Izraela powraca

dla Izraela. Pawe powiedzia w Licie do Rzymian (rozdz. 10): Ale jak maj wzywa tego, w
ktrego nie uwierzyli? A jak usysze, jeli nie ma tego, ktry zwiastuje? W przekonaniu Pawa
ta misja wobec ydw bya wana.
Inn odpowied na antysemityzm sformuowa katolicki teolog Hans Kung:
Brzemi winy jest zbyt cikie, aby mogo zosta zrwnowaone przez (...)
samousprawiedliwienia. Koci gosi mio, siejc nasiona morderczej
nienawici; naucza o mioci, przygotowujc drog przemocy i mierci. Czyny
te byy popeniane wobec wspobywateli i braci, o ktrych nauczano:
Cokolwiek uczynilicie jednemu z tych najmniejszych moich braci, mnie
uczynilicie. Koci, ktry stan pomidzy Izraelem a Jezusem i zadba o to,
by Izrael nie pozna swojego Mesjasza.
Jeli dialog pomidzy chrzecijanami a ydami ma by powanym
pojednaniem, a nie jakim powierzchownym brataniem si, to musi on by
oparty na Biblii... Nie ma tu sensu prba przeoczenia prawdziwej
kontrowersji, jak stanowi Jezus z Nazaretu, ktory pojawia si w Nowym
Testamencie jako Mesjasz obiecany w czasach Starego Przymierza i odrzucony
przez wiksz cz Izraela. Nie istnieje kwestia dwch drg wiary ... tym co
nas dzieli jest Jezus, ktry dla nas jest Mesjaszem, Jego mier i
zamrtychwstanie. [9]
Kung pisze wprawdzie z wielk wraliwoci wobec cierpie narodu ydowskiego, ale jest on
realist, jeli chodzi o biblijne podejcie do takiego dialogu. Dotyka on sedna problemu,
stwierdzajc, e to Koci stan pomidzy Izraelem a ich Mesjaszam.
John Cogley, redaktor dziau religijnego nowojorskiego Timesa, opublikowa nastpujc
modlitw-prob o wybaczenie napisan przez pewnego chrzecijanina, ktra miaa by
odczytana w kadym katolickim kociele na caym wiecie. Oto ona:
Jestemy dzisiaj wiadomi, e wiele stuleci lepoty zasonio nam oczy tak, e
ju nie jestemy zdolni dostrzec pikna Twego wybranego narodu (ydw),
ani te rozpozna w ich twarzach znamienia naszych uprzywilejowanych
braci. Zdajemy sobie spraw, e znami Kaina jest na naszych czoach. Przez
wiele stuleci nasz brat Abel (ydzi) lea we krwi albo roni zy spowodowane
przez nasze zapomnienie o Twojej mioci. Wybacz nam przeklestwo, ktre
faszywie wizalimy z okreleniem ydzi". Wybacz nam ukrzyowanie
Ciebie po raz drugi w ich ciele. Bo nie wiedzielimy, comy czynili.
Koci rzymsko-katolicki postanowi nie odczytywa tej modlitwy, a jej autor zmar niedugo
po jej napisaniu. By nim papie Jan XXIII. By moe, jedn z przyczyn, dla ktrych Koci
popad w antysemityzm jest fakt, e w dyskusji ydzi s ide teologiczn, nie za ywymi
ludmi. W teologii na temat ydw istnieje zdumiewajcy brak wspczucia. Ludzie odczytuj
Pawowe sowa blu wypowiedziane nad Izraelem i jego pragnienie, aby poznali swego
Mesjasza. Uznaj tre tych sw, ale nigdy nie bior sobie ich do serca. Gdyby ludzie czuli bl
Pawa i wypowiadali si ze wspczuciem i trosk o Izraelu, by moe Koci nie miaby za co
pokutowa. Jednak to wanie mio zakrywa mnstwo grzechw i dlatego nigdy nie jest za
pno j okazywa, podobnie jak przekazywa prawdziwe przesanie Ewangelii: mio
Mesjasza Jeszui. Aby to si mogo sta, Koci musiaby zacz rozwija autentyczn trosk o
nard ydowski bez wzgldu na to, czy w tym narodzie s wierzcy w Jeszu, czy te ich nie ma.

60
Resztka Izraela powraca

Ten proces musi si jednak rozpocz od dostrzeenia ydw jako narodu, a nie jako religijnej
lub politycznej koncepcji. To oznacza rwnie modlitw o pokj dla Jerozolimy i o pomylno
ludu ydowskiego w kadym zaktku wiata. Takie przejawy troski nikogo nie zrani, a z
pewnoci pomog uleczy rozam pomidzy Kocioem i narodem ydowskim.
Istniej liczni chrzecijanie, ktorzy odrzucaj zarzut, jakoby chrzecijanie byli antysemitami.
Argumentuj, e ludzie, ktrzy popenili te zbrodnie byli chrzecijanami tylko z nazwy. Wedug
nich prawdziwy chrzecijanin nie mgy nikogo znienawidzi, a c dopiero popeni takie
okropnoci.
Musimy niestety przyj do wiadomoci, e chrzecijanie, uczniowie Mesjasza, cigle grzesz.
Czasami wierzcy grzesz w straszny sposb. Wiemy, e chrzecijanie nie s doskonali. Ludzie
s zdolni do antysemickiej nienawici w takim samym stopniu, co do innych grzechw, czasem
nawet bardzo powanych; s oni zdolni do tak wielkiej antysemickiej nienawici, e czsto
nadawaa ona bieg historii.
Marcin Luter otworzy drog Reformacji, jednak to wanie on napisa straszny traktat
przeciwko ydom. Zosta uczniem Jeszui, ale nie uczynio go doskonaym. Wane jest, aby
wierzcy jako zbiorowo i pojedynczo uwiadomili sobie swoj histori w odniesieniu do
narodu ydowskiego i osobicie pokutowali za ni. Nard ydowski powinien ujrze Mesjasza i
Ewangeli, nie za akty za i przemocy popenione pod paszczykiem chrzecijastwa, czy to
oficjalnie, czy nieoficjalnie. Pojedynczy wierzcy moe nie poczuwa si do odpowiedzialnoci i
winy za antysemityzm. Naley jednak zrozumie, e kiedy nieydowskie chrzecijastwo bdzie
przedstawiane ydom, zawsze widoczne na nim bdzie znami antysemityzmu, z powodu
chrzecijaskiej historii. Przewaga ydw mesjanistycznych w zwizku z problem
historycznego chrzecijaskiego antysemityzmu i wspczesnych prb dialogu jest oczywista
nigdy nie byli oni przeladowcami narodu ydowskiego; s jego czci. Jest zatem
oczywiste, i to wanie oni nadaj si najlepiej do dzielenia si Mesjaszem z narodem
ydowskim. Chocia wszyscy wierzcy mog i powinni dzieli si wiar z ydowskimi
przyjacimi, ydzi mesjanistyczni mog to, czego nie moe reszta ecclesia mog zanie
Dobr Nowin o Mesjaszu domowi Izraela. Jako cz Izraela, ta cz odkupiona przez
Mesjasza Jeszu, ydzi mesjanistyczni mog peni misj, ktra bdzie wypenieniem sw
Pawa: I w ten sposb bdzie zbawiony cay Izrael.

Przypisy do rozdziau sidmego:

1. Arnold G. Fruchtenbaum, Israelology: The Missing Link in Systematic Theology (Tustin,


California: Ariel Ministries,1989).
2. Konstytucja organizacji Fellowship of Messianic Congregations, sekcja 9, paragraf 1.
3. Konstytucja organizacji , Fellowship of Messianic Congregations, sekcja 9, paragraf 2.
4. C. E. B. Cranfield, A Critical and Exegetical Commentary on The Epistle to the Romans,
Vol. 2 (Edinburgh: T. & T. Clark, 1979), p. 474.
5. Burton, Galatians, pp. 357-358.

61
Resztka Izraela powraca

6. David A. Rausch, Legacy of Hatred. Why Christians Must Not Forget the Holocaust
(Chicago: Moody Press, 1984).
7. Andre Schwartz-Bart, The Last of the Just (New York: Atheneum Publishers, 1960), pp.
323-324.
8. Markus Barth, The People of God (Sheffield: JSNT Press, 1983), pp. 62-63.
9. Hans Kung, The Church (New York: Sheed & Ward,1967), pp. 137, 140.

62
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA SMY

ydzi mesjanistyczni i trjjedyny Bg


Jedn z najbardziej spornych kwestii pomidzy ydami a wyznawcami Mesjasza jest
trjjedyna natura Boga. Wielu stawiao pytanie, dlaczego ydzi mesjanistyczni majcy przecie
za sob zdecydowanie monoteistyczne dziedzictwo, przyjmuj wiar w Trjc. Niektrzy
twierdz, e przyjcie przez wielu ydw mesjanistycznych wiary w Mesjasza od nie-ydw
pocigno za sob automatycznie zaakceptowanie teologii biblijnej ewangelicznych
chrzecijan. Jest to nie tylko bd w rozumowaniu, a take spore uproszczenie.
ydzi mesjanistyczni doszli do okrelonych wnioskw i stanowiska teologicznego po
dokadnym zbadaniu materiaw historycznych i biblijnych. Jeli ich przekonania przystaj do
teologii ewangelicznej, to nie dlatego, e zostay od niej przejte, ale dlatego, e takie nauczanie
jest prawdziwe.
Wiara w trjjedyn natur Boga nie jest jakim marginalnym zjawiskiem w rodowisku
mejsanistycznym, ale wyznawana jest przez kad mesjanistyczn organizacj: przez Union of
Messianic Jewish Congregations (Zwizek ydowskich Kongregacji Mesjanistycznych),
Fellowship of Messianic Congregations (Wsplnota Kongregacji Mesjanistycznych) oraz
Messianic Jewish Alliance of America (Stowarzyszenie Amerykaskich ydw
Mesjanistycznych). Dodatkowy i pokrewny problem stanowi dla ydw mesjanistycznych nie
tyle sama koncepcja Trjcy, co terminologia. Trjca brzmi katolicko, a co za tym idzie, nie po
ydowsku. Trjjedyno ju brzmi inaczej, jednak niewiele lepiej. By moe nie znajdziemy
propozycji, ktra byaby trafna z semantycznego punktu widzenia, poniewa zawsze bdzie
istniao napicie pomidzy koniecznoci znalezienia sowa, ktre byoby w zadawalajcym
stopniu ydowskie, a takim, ktre byoby precyzyjne pod wzgldem teologicznym. Z tych
dwch kryteriw, trafno jest waniejsza, cho oczywicie przyswajalno take ma znaczenie.
Trudno w zaakceptowaniu tego terminu wynika czciowo z faktu, e Trjca jest terminem
teologicznym opartym na biblijnej koncepcji, ktry jednak nie ma odpowiednika w biblijnej
nomenklaturze. Gdyby termin ten by stricte biblijny, albo gdyby istnia jego ydowski
odpowiednik, problem ten w ogle by nie zaistnia. Bez wzgldu na to, czy sowo to pojawia si
w Pimie, czy te nie, powinno zosta przyjte, o ile tylko trafnie odzwierciedla biblijn prawd.
W Starym Testamencie nie zachodzi potrzeba uywania koncepcji trynitariaskiej, poniewa,
jak to niektrzy sugeruj, zostaa ona przejta dopiero z hellenizmu. Dzieje si tak, poniewa
objawienie Boe jest postpujce. W ydowskich pismach nie istniao pene objawienie a do
czasw Nowego Przymierza. List do Hebrajczykw mwi, e Bg Ostatnio, u kresu tych dni,
przemwi do nas przez Syna. Jeszua jest ostatecznym i najwyszym objawieniem Boga i to
przez Niego moemy otrzyma oraz zrozumie najpeniejsze objawienie Boe. Doktryna o
Trjcy zostaa po raz pierwszy sformuowana na Soborze Nicejskim w 325 roku n. e. przez
zgromadzenie biskupw zwoane przez cesarza Konstantyna. Konstantyn by antysemit,
podobnie jak spora liczba biskupw. Postanowienia soborowe zostay przez wielu
skomentowane jako antyydowskie.

63
Resztka Izraela powraca

To wanie na tym soborze chrzecijaski dzie wity zosta oficjalnie przeniesiony z soboty
na niedziel. Zaczto odwodzi chrzecijan od obchodzenia ydowskich wit, odcinajc w ten
sposb chrzecijastwo od jego ydowskich korzeni. To wanie na Soborze Nicejskim ydzi
mesjanistyczni zostali wezwani do odrzucenia swojego ydowskiego dziedzictwa i
zasymilowania si z nie-ydami, ryzykujc w przeciwnym razie oskarenie o herezj oraz jego
konsekwencje. Wielu tak uczynio. Wedug historyka Fr. Bagattiego
Pisarze IV wieku zawsze odwoywali si do Soboru, ale jeli chodzi o
Palestyn, reprezentowan przez 18 czonkw, naley stwierdzi, e Sobr nic
nie wiedzia o nurcie judeo-chrzecijaskim. W rzeczywistoci wszyscy
biskupi byli pochodzenia nieydowskiego i reprezentowali nadbrzene miasta.
Wiemy na przykad, e w tamtych czasach gdzie w Tyberiadzie y judeo-
chrzecijaski biskup zajmujcy si nawracaniem ydw, jednak jego imi nie
figuruje na licie uczestnikw Soboru. Waciwie miasto to pojawia si na
listach soborowych dopiero w V stuleciu, kiedy ju judeo-chrzecijanie dawno
zostali wyparci przez chrzecijan pochodzenia pogaskiego (...) Ich
nieobecno daa woln rk uczestnikom soboru w ustaleniu norm, ktre w
innych okolicznociach mogyby si spotka ze sprzeciwem. [1]
W czasach tego soboru dziaali ydowscy biskupi, ktrzy jednak najwyraniej nie zostali
zaproszeni. Z pewnoci atwiej jest o jednomylno, kiedy zabraknie ludzi o przeciwnych
opiniach nieobecni nie maj racji.
Pomimo negatywnych aspektw Soboru Nicejskiego, naley uzna, e wyniko z niego pewne
dobro i e cz prawdy ulega tam umocnieniu. Do tych dobrych postanowie naley m.in.
sformuowanie podstaw wiary. Liczne herezje mnoce si w tamtym okresie stanowiy
wyzwanie teologiczne dla ecclesia, zmuszajc je do zbadania wyznawanych prawd i
zdefiniowania ich za pomoc jasnych terminw. To wanie z tych powodw, nie za z powodu
ydowskich uprzedze, konieczne stao si okrelenie trjjedynej natury Boga. Nie afirmujemy
tutaj antysemickich tendencji Soboru Nicejskiego lecz prawd, ktra zostaa tam utwierdzona.
Innym problemem zwizanym z koncepcj trjjedynej natury Boga jest fakt, e wydaje si ona
stanowi antytez do wyranego monoteizmu cechujcego judaizm. Niektrzy przeciwnicy
doktryny o Trjcy dopatruj si w antysemityzmie Soboru Nicejskiego przyczyn ustalenia
formuy, ktra bya nie do przyjcia dla ydw. Zarzut ten jest jednak anachronizmem,
poniewa idea jednoci Boga ju wczeniej zawsze bya pojmowana znacznie szerzej ni we
wspczesnym judaizmie. Mona z atwoci dowie, e interpretacja ydowskiego rozumienia
jednoci Boga zostaa w przeszoci celowo zawona w odpowiedzi na jej chrzecijask
interpretacj. Prawda jest taka, e doktryna o Trjcy nie jest wiar w trzech bogw, ale w
jednego Boga, ktry istnieje wiecznie w trzech osobach: w Ojcu, Synu i Duchu witym. Trjca
nie jest pojciem biblijnym, lecz teologicznym; prb trafnego wyraenia wszystkich informacji
z Pisma, ktre dotycz natury Boga. Kto mgby powiedzie, e jeli tylko kto wierzy w Jeszu
Mesjasza, to doktryna nie jest szczeglnie wana. Pismo naucza: Bo jeli ustami swoimi
wyznasz, e Jezus jest Panem i uwierzysz w sercu swoim, e Bg wzbudzi Go z martwych,
zbawiony bdziesz (Rzym. 10: 9). Cho jest to prawda, werset ten nie uczy, e wystarczy, aby
dana osoba przyznawaa si do pewnych pogldw, a bdzie zbawiona. Raczej znajdujemy tu
wezwanie do penego uznanie tego, kim jest Bg. Jeli kto uznaje jakiego Mesjasza, ktry jest
kim mniejszym, ni naucza Pismo, to nie uznaje on Mesjasza z Bibilii. Afirmacja Jeszuy, ktry

64
Resztka Izraela powraca

nie jest Bogiem to nie to samo, co afirmacja Jeszui, ktry jest Bogiem, Stwrc wszechrzeczy.
Inni nie maj trudnoci z przyjciem prawdy o trjjedynej naturze Boga, ale maj problem z
koncepcj osb Boga. Pojcie to nie miao nigdy na celu wyraenia trzech niezalenych i
oddzielnych bytw, ale zabezpieczenie nauki o naturze Boga przed modalizmem, pogldem,
goszcym, e Bg jest jeden, ale przybiera rne formy, co w gruncie rzeczy oznaczaoby, e
Bg jest zmienny. Jednak On jest ten sam wczoraj, dzisiaj i na wieki. Nazarejczycy, radykalnie
wierni Pismu wierzcy pierwszego stulecia, nie byli jedynym odamem judaizmu przyznajcym
si do Jeszui z Nazaretu. Byy jeszcze inne ugrupowania, ktre uwaay si za ydowskie i za
uczniw Jeszui Mesjasza, jednak postrzegany przez nich obraz Jego osoby daleki by od nauki
Nowego Testamentu. Dzisiejsi ydzi mesjanistyczni s w sensie teologicznym spadkobiercami
Nazarejczykw, nie za heretyckich ugrupowa dziaajcych w czasach staroytnych. Podobnie,
jak staroytni ydzi mesjanistyczni yli obok takich heretyckich odamw, tak i obecnie, w
dwudziestym wieku jest wielu, ktrzy okrelaj si mianem mesjanistycznych, cho ich
teologia nie jest zgodna z gwnym nurtem mesjanistycznym. Grupy takie oraz goszone przez
nich pogldy zostan krtko scharakteryzowane w dalszej czci tego rozdziau, wraz z
omwieniem mesjanistycznego ujcia nauki o trjjedynej naturze Boga.
Ireneusz, ktory y w latach 120-202 n. e., tak pisa o Keryntosie faszywym nauczycielu z
drugiego stulecia:
Keryntos, czowiek wyksztacony przez mdrcw egipskich naucza, e wiat
nie zosta stworzony przez przedwiecznego Boga, lecz przez jak Moc
zupenie z Nim nie zwizan Twierdzi, e Jezus nie zosta zrodzony z
dziewicy, a jako syn Jzefa i Marii podlega przeklestwu naoonemu na ca
ludzko mimo, i by bardziej sprawiedliwy, rozwaniejszy i mdrszy od
innych. Co wicej, zdaniem Keryntosa po chrzcie Jezusa zstpi na Niego
Chrystus w postaci gobicy, posany od Najwyszego. Odtd Jezus rozpocz
sub ogaszania nieznanego Ojca i czynienia cudw. Lecz w kocu Chrystus
opuci Jezusa, ktry nastpnie cierpia i powsta z martwych, podczas gdy
Chrystus pozosta nietknity, gdy by istot duchow. [2]
Obraz osoby Jeszui wedug Keryntosa moe si wydawa z ludzkiego punktu widzenia
uduchowiony, niemniej jednak nie ma on nic wsplnego z nowotestamentow nauk o Jeszui,
podobnie jak te o roli Boga, jako Stwrcy. Trudno wyjani, dlaczego Keryntos i jego
zwolennicy przyznawali Jeszui tak nisk rang; moe nieco wiata na t spraw rzuca
wzmianka Ireneusza na temat egipskiego wyksztacenia heretyka. Nowotestamentowa nauka o
naturze Jeszui i Ojca moga nie mieci si w siatce poj staroytnej myli egipskiej. Pogldy
Keryntosa i jego zwolennikw uznano za nieprzystajce do gwnego nurtu wiary
nowotestamentowej spoecznoci wierzcych w Mesjasza. Dlatego te uznano ich za odstpcw.
Bardzo spokrewnione z naukami Keryntosa byy pogldy ebionitw. Ebionici odrzucali pisma
apostoa Pawa, twierdzc, e jest on odstpc od Prawa; podobnie te odrzucali bosk natur
Jeszui. Orygenes, ktry y w latach 185-254, tak pisze o ebionitach:
Niech sobie bd i tacy, ktrzy przyjwszy Jezusa chepi si, e s chrzecijanami, a chc y
wedle Prawa ydowskiego, tak jak yje ydowskie posplstwo. Takimi s ebionici, ktrzy dziel
si na dwa odamy: jedni, podobnie jak my, uznaj, e Jezus urodzi si z dziewicy, drudzy za
twierdz, e Jezus urodzi si tak samo jak pozostali ludzie.

65
Resztka Izraela powraca

Orygenes nie rni si zbytnio od innych przywdcw Kocioa tamtego okresu, ktrzy,
dostrzegajc teologiczne rnice pomidzy ydami ortodoksyjnymi a heretykami, tworzc z
nich jedn kategori tylko ze wzgldu na czcy te dwie grupy ydowski styl ycia. Jest to
bdne w tym samym stopniu, co czenie np. mormonw z chrzecijanami ewangelicznymi,
poniewa obie te grupy ogaszaj si uczniami Jezusa Chrystusa, cho sposb, w jaki realizuj
to uczniostwo jest kracowo rny.
Ci, ktrzy okrelaj si mianem mesjanistycznych, a przy tym odrzucaj nauczanie Nowego
Przymierza, nie powinni uywa tego okrelenia w odniesieniu do siebie. ydzi mesjanistyczni
akceptuj Stare i Nowe Przymierze jako autorytet we wszystkich sprawach wiary i praktyki.
Jeszua, ktrego uczniami s ci wspczeni heretycy, to nie jest Jeszua o ktrym czytamy w
Nowym Przymierzu. Jeszua, o ktrym naucza judaizm mesjanistyczny, jest w peni
czowiekiem, a zarazem w peni Bogiem. On jest Stwrc wszystkiego, przyszed na wiat w
ciele, narodzi si z dziewicy i zawsze istnia. cile zwizani z ebionitami byli elkezaici.
Wedug historyka z II wieku Hipolita nauczali oni, e:
Chrystus urodzi si jako czowiek w taki sam sposb jak wszyscy oraz, e
kiedy zosta zrodzony z dziewicy, byy to Jego kolejne narodziny, poniewa
wczeniej rodzi si ju wielokrotnie i bdzie si pojawia na wiecie jeszcze
wiele razy [4]
Ta grupa nie tylko podkrelaa narodzenie z dziewicy, ale dodatkowo jeszcze widziaa w nim
powtarzajce si wydarzenie i zaprzeczaa bstwu Jeszuy.
Ostatnia z omawianych grup, zwolennicy Sabeliusza, wyznawaa modalizm wiar w
jednego Boga w trzech tymczasowych przejawach. Zgodnie z relacj Epifaniusza:
Wreszcie do gosu doszed Sabeliusz. Naucza on, e Ojciec, Syn i Duch wity
to jedna i ta sama osoba, ktrej zostay przypisane trzy imiona. [5]
Wszystkie te grupy okrelay siebie mianem uczniw Jeszui, jednake ich interpretacje Jego
osoby byy bardzo rne. Niektrzy mieli problemy z pogodzeniem jednoci Boga z bstwem
Jeszui; inni znw nie potrafili rozwiza dylematw Tory. Z niektrymi spord tych
dylematw wierzcy ydzi zmagaj si take i dzi. Rwnoczenie ze wzbudzeniem ruchu
mesjanistycznego w naszych czasach ostatecznych powstay te jego falsyfikaty, podobnie jak
na pocztku. Powd omwienia kwestii trjjedynej natury Boga jest i by zawsze ten sam
jest to jedno fundamentalnych zagadnie wiary.
Utwierdzenie wiary w Jeszu pociga za sob konieczno zrozumienia kim On naprawd jest.
Wzywanie imienia Pana nie jest recytowaniem mantry, ale uznaniem prawdziwej natury Boga.
Wzywanie imienia Jeszui, ktry nie jest Bogiem, to woanie do wiatru; zbawcze jest tylko
wzywanie Jeszui, boskiego Syna Boego, Pana wszechrzeczy. Modalizm jest jeszcze jedn
bdn nauk, ktr wyznaj niektrzy wierzcy. Jest to najprostszy sposb wyjanienia
trjjedynej natury Boga, przy jednoczesnym zachowaniu Jego pojedynczoci. Bd ten
szczeglnie przemawia do tych, ktrzy pragn utwierdzi pojedynczo Boga; prawdy
fundamentalnej dla judaizmu Tory a take nauczania Nowego Przymierza. Na temat
modalizmu tak wypowiada si znany teolog, Harold O. J. Brown:
Modalizm utrzymuje bstwo Jeszuy, ale nie widzi w Nim odrbnej Osoby w
stosunku do Ojca. Nauka ta gosi, e Bg objawia si w rnych postaciach,
lub przejawach, w rnych okresach dziejowych; jako Ojciec w dziele

66
Resztka Izraela powraca

Stworzenia i nadania Prawa; jako Syn w Mesjaszu Jeszui oraz jako Duch
wity po wniebowstpieniu Syna. Podkrelajc peni boskoci Mesjasza,
modalizm jednoczenie unika sugestii, e Jeszua jest drugim Bogiem obok
Ojca. Niestety, nierozrnianie Osb i ich odrbnoci w Bstwie prowadzi do
zarzucenia niezmiernie wanej idei wstawiennictwa Mesjasza, jako naszego
rzecznika i reprezentanta przez obliczem Ojca.
Logicznie rozumujc, modalizm ukazuje zdarzenia zbawczej historii jako
rodzaj szarady. Nie bdc odrbn Osob, Syn waciwie nie moe
reprezentowa nas przed Ojcem. Dalsz konsekwencj tego jest pogld, e
Mesjasz by czowiekiem jedynie pozornie; zgodnie z zaoeniami modalizmu
alternatyw wic jest przekonanie, e to sam Bg umar na krzyu. Poniewa
idea ta brzmi absurdalnie (...) naturaln konsekwencj tego jest wniosek, e
cho Mesjasz by w peni Bogiem, czowiekiem by tylko na pozr. [6]
Modalici kad szczeglny nacisk na Ewangeli w. Jana, poniewa podkrela ona jedno
Jeszuy z Ojcem w takich fragmentach, jak np. ten: Ja i Ojciec jedno jestemy. Sowo
oznaczajce jedno w greckim tekcie 10 rozdziau, werset 30 to hen rodzaju nijakiego, co
nasuwa raczej znaczenie jedno bstwo, jedna boska esencja, ni jedna osoba. Jeli Syn nie
jest rzeczywist Osob, ktra moe sta przed Ojcem i zwraca si do Niego, wwczas
koncepcja ofiary zamiennej, wedug ktrej Jeszua zaj nasze miejsce i spaci nasz dug Ojcu,
staje si w najlepszym razie symbolem, nie za rzeczywistoci. Tam, gdzie modalizm zaznacza
swj wpyw, musi znikn koncepcja zadouczynienia, lub zastpczego odkupienia. Dlatego
te modalizm jest czasem przyjmowany przez tych, ktrzy sprzeciwiaj si doktrynie zastpczej
ofiary. Najczciej jednak wystpuje ona jako prba zredukowania tajemnicy Trjcy do
bardziej zrozumiaego pojcia, nawet za cen prawdziwego czowieczestwa Jeszui i doktryny
zadociuczynienia. [7]
Problem, z jakim stykaj si ydzi mesjanistyczni, jest wsplny wszystkim wierzcym
chodzi o wyjanianie zagadnie wiary. Bez wzgldu na perspektyw, z ktrej prbujemy co
wyjania, wiara jest tajemnic. Jedynym rozwizaniem jest ugruntowywanie objawionych
prawd Pisma, przy jednoczesnej akceptacji faktu, e istniej rzeczy przed nami zakryte. Innymi
sowy, przyjmijmy fakt, e Bg jest jeden oraz e istnieje wiecznie w trzech osobach Ojcu,
Synu i Duchu witym nie wdajc si w szczegowe dociekania tego, jak jest to moliwe.
Stanowisko takie nie oznacza, e ta koncepcja jest nielogiczna, ale e przekracza ona granice
ludzkiej moliwoci zrozumienia natury Boga. Zarozumialstwem byoby zakada, e
ograniczone istoty ludzkie mog w peni uchwyci tajemnic nieskoczonego Boga. Mdro
polega tu na uznaniu naszych ogranicze; na wyznawaniu i utwierdzaniu prawdy, ktr mona
ogarn, zamiast na deniu do wyjanienia rzeczy bdcych daleko poza naszym
zrozumieniem. W o wiele gorszym pooeniu znajduje si kto, kto prbuje wytumaczy to, co
niewytumaczalne, ni ten, kto prbuje szuka odpowiedzi w Biblii, nawet gdy jego
ograniczona z natury interpretacja (teraz bowiem widzimy jakby przez zwierciado i niby w
zagadce 1 Kor 13: 12) nie siga prawdy zawartej w Sowie Boym.
Niektrzy twierdz, e istnieje potrzeba innego ni dotd wyjanienia trjjedynej natury Boga
dla ydw, ktrzy postrzegaj kwesti Trjcy jako sprzeczn z judaistycznym monoteizmem.
Jest to jednak bdny zarzut. Jak twierdzi dr Brown:

67
Resztka Izraela powraca

Fundamentalna doktryna Trjcy zawiera si w definicji: Jedna esencja [albo


natura, substancja] w trzech Osobach. Jest jeden Bg, co podkrela ydowskie
Szema (Deut. 6:4), poniewa jest tylko jedna boska esencja. Esencja ta
przejawia si w trzech odrbnych Osobach (...) Boskie Osoby mimo swej
odrbnoci nie mog jednak by oddzielone od bstwa, podobnie jak i od
siebie nawzajem. Oczywiste jest, e ludzki jzyk jest nieadekwatny w
wyraeniu czego wicej, ni tylko sugestii o naturze Trjcy; z pewnoci nie
jest on z stanie Jej analizowa ani wytumaczy [8]
Kiedy zajmujemy si doktryn trjjedynoci Boga, to gwny problem stanowi natura tej
doktryny, nie za jej nauki. Ojcowie Kocioa Soboru Nicejskiego utwierdzili prawdy biblijne w
formie wyznania wiary, opierajc si na informacjach zebranych z Biblii. Przyjli oni podejcie
wynikajce z greckiej formacji filozoficznej. Biskupi nicejscy przywykli do dedukcyjnego
sposobu rozumowania. Uwaali oni, e odbierajc ewangeliom ich ydowsko, uwalniaj w
ten sposb ich przesanie od rygoru ydowskiego dziedzictwa i myli. Nie pomyleli o tym, e
czynic tak, uwikali wiar w pogask filozofi hellenistyczn. Cho ostateczny produkt tych
poczyna stanowi odbicie prawdy biblijnej, to sposb, w jaki prawda ta zostaa zredagowana
nie mia nic wsplnego z ydowsk perspektyw; by wic cakowicie nie do przyjcia dla
ydw.
Wprawdzie podejmowano w przeszoci prby wyraenia doktryny trjjedynoci Boga na
sposb ydowski, jednak prby te nie wykraczay poza zwyke wariacje semantyczne, ktre
pozostaway niekoherentne z hellenistyczn formu doktryny. Innych znw ogarna
frustracja i odrzucili doktryn. Jak ju zobaczylimy, kiedy tak si dzieje, nic nie jest w stanie
powstrzyma wypaczonych nauki wczeniejszych herezji.
Hellenizm mia na celu wyprowadzenie prawdy z formu filozoficznych, nada jej zasad i
form wyznania. Ci, ktrzy doszli w ten sposb do prawdy, sprowadzili j do formy wyznania.
Nie jest to ydowska metoda.
Zarwno Nowy Testament, jak i wczesna literatura apokryficzna dowodz, e mona wyraa
prawd w formie innej ni credo, mianowicie poprzez testimonia, ktre porzucono, jako e
nie kocz si one wyznaniem wiary. A jednak to wanie testimonia s biblijne i przedstawiaj
prawd w sposb niehellenistyczny. S one biblijnymi wiadectwami tosamoci Jeszuy.
Zamiast mwi, e Jeszua jest Bogiem, testimonia z Pisma witego mwi np:
Na pocztku byo Sowo, a Sowo byo u Boga, a Bogiem byo Sowo.(...) A
Sowo ciaem si stao i zamieszkao wrd nas, i ujrzelimy chwa
(Szechin Szechina, hebr. zamieszkiwanie: Boa Obecno lub
immanencja Boga. Okrelenia tego czsto uywa si po prostu jako synonimu
Boga. [przyp. tum.>]) (...) jego chwa, [Szechin] jak ma jedyny Syn od
Ojca, pene aski i prawdy (Jan 1: 1-14)
Wniosek pyncy z powyszego fragmentu jest taki, e Jeszua jest Bogiem, jednak zamiast
cytowania tego wniosku, przytoczony zosta odpowiedni urywek z Pisma. Pismo moe by
cytowane w celu nauczania penego czowieczestwa i penego bstwa Jeszui, bstwa i
osobowej natury Ducha witego; odrbnoci tych dwch osb, a zarazem ich jednoci z
Ojcem. Doktryna trjjedynoci jest doktryn, ktra sumuje testimonia, ale to wanie
testimonia s tym, co stanowi jej podstaw. ydzi mesjanistyczni powinni potwierdza
doktryn o trjjedynoci, ale tylko dlatego, e jest to wniosek, do ktrego prowadz testimonia

68
Resztka Izraela powraca

Pisma. W rozmowach z ydami na temat mesjanistycznych przekona, ydzi mesjanistyczni


mog wykorzysta same testimonia, wyraajc w ten sposb uznanie biblijnych wnioskw
zebranych w wyznaniach wiary. Celem doktryny o Trjcy byo nauczanie i zabezpieczanie
prawdy o jednym Bogu, istniejcym wiecznie jako Ojciec, Syn i Duch wity. Jeli uda si to
przekaza raczej wykorzystujc testimonia, ni form wyzna wiary, to dziki temu mona
bdzie unikn wielu sporw i kontrowersji.
Wierzcy w Mesjasza musz podkrela wobec swoich ydowskich rozmwcw mesjasko
Jeszui. Przedstawianie doktryny o trjjedynoci nie jest apologi; jest tylko wyjanieniem.
Suchacze mog czu sprzeciw wobec jzyka, w jakich jest sformuowana, ale faktem jest, i nie
naucza ona, e istniej trzej rni bogowie. Koncepcja trjjedynoci nie jest sprzeczna z Szema
czy innymi koncepcjami judaizmu biblijnego. Pojcie istnienia trzech osb w bstwie mieci
si z powodzeniem w koncepcji myli ydowskiej. Jest na ten temat wzmianka w Zohar (ksidze
ydowskiego mistycyzmu). [9]
Wiara w jednego Boga, istniejcego wiecznie w trzech Osobach, nie jest politeizmem; nie
wykracza poza obszar myli ydowskiej, a co najwaniejsze, wynika z nauki samego Pisma.
Przyjcie tej biblijnej wiary nie ujmuje nikomu ydowskoci, poniewa ydowsko jest
dziedzictwem. To, w co wierz ydzi mesjanistyczni opiera si na objawieniu si Boga w Jego
Mesjaszu. Tradycyjny ydowski obraz Boga bez Mesjasza jest niekompletny. To wanie
Mesjasz jest kluczem do zrozumienia Pisma; On jest najpeniejszym objawieniem Boga.

Przypisy do rozdziau smego:

1. Fr. Bellarmino Bagatti, The Church from the Circumcision (Jerusalem: Franciscan
Printing Press, 1984), pp. 86-87.
2. Ireneusz, Przeciw heretykom, I 26,1.
3. Orygenes, Przeciwko Celsusowi, V, 61. (wyd. polskie: Akademia Teologii Katolickiej,
Warszawa, 1986).
4. Hipolit, Refutatio, IX.
5. Epifaniusz, Przeciw heretykom, LXII, I.
6. Harold O. J. Brown, Heresies: The Image of Christ in the Mirror of Heresy and Orthodoxy
from the Apostles to the Present (Grand Rapids: Baker Book House , 1984), p. 99.
7. Ibid., p. 100.
8. Ibid., p.
9. Rabbi Tzvi Nassi, The Great Mystepy: How Can Three Be One? (Cincinnati: Messianic
Literature Outreach, 1990).

69
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA DZIEWITY

Judaizm mesjanistyczny:
ruch o charakterze pionierskim
Przynaleno do kongregacji mesjanistycznej pod kilkoma wzgldami rni si od
czonkostwa w tradycyjnym kociele czy synagodze. Kongregacje te s mniejsze od wikszoci
kociow i synagog; istnieje w nich atmosfera bliskiej zayoci pomidzy poszczeglnymi
czonkami. Zgromadzenia mesjanistyczne nie maj kocielnego charakteru, poniewa wyraaj
swoj wiar wedug ydowskich wzorcw kulturowych. Dzieje si tak, poniewa wikszo
czonkw tych spoecznoci to ydzi, a kulturowy wyraz danej kongregacji jest odbiciem
tosamoci jej czonkw. Jest cakiem naturaln i suszn rzecz okazywa cze Panu w
kontekcie wasnej kultury. Ci spord czonkw spoecznoci, ktrzy nie s ydami, maj
wielkie pragnienie utosamienia si z narodem ydowskim i jego powoaniem. Widz oni w
przynalenoci do spoecznoci mesjanistycznej znakomit okazj do utosamienia si z
narodem wybranym w taki sposb, jak uczynia to Rut, ktra powiedziaa do Noemi: Nie
nalegaj na mnie, abym ci opucia i odesza od ciebie; albowiem dokd ty pjdziesz i ja pjd;
gdzie ty zamieszkasz i ja zamieszkam; lud twj lud mj, a twj Bg Bg mj. (Rut 1:16).
Chocia wikszo osb odwiedzajcych spoecznoci mesjanistyczne kieruje si szczerymi
motywami, s jednak tacy, ktrzy przychodz nie dlatego, e pragn zjednoczy si w ten
sposb z ydami lub czuj si powoani do uczestnictwa w zgromadzeniu mejsanistycznym.
Istnieje pewien odsetek, ktrego motywem jest antykocielne nastawienie. Ludzie ci uwaaj,
e skoro w jakim miejscu nie ma krzya, piewnikw czy innych tradycyjnych symboli, to
mog oni tam wreszcie wyraa swoje antykocielne postawy. Kongregacje mesjanistyczne
chc w pozytywny sposb wyraa swoj ydowsko w praktykowaniu wiary, a nie dy do
antykocielnego nastawienia. Ludzie, ktrych cechuje taka postawa, nie maj w rzeczywistoci
powoania do spoecznoci mesjanistycznych i przyczaj si do nich ze zych powodw. S w
konsekwencji przeszkod dla wzrostu zgromadzenia. W pewnym sensie czonkowie
spoecznoci mesjanistycznej maj pionierskiego ducha judaizm mesjanistyczny jest
rozwijajcym si ruchem. Porwnujc te spoecznoci z wikszoci Ciaa wierzcych, s one
stosunkowo mae: czsto kongregacje o bardziej tradycyjnym charakterze odznaczaj si
wiksz liczebnoci. Wikszo mesjanistycznych kongregacji nie moe si poszczyci
wielkimi budynkami, efektownym otoczeniem czy te oszaamiajco bogatym
harmonogramem. Jednak dla tych, ktrzy s powoani do judaizmu mesjanistyczengo, to
wszystko stanowi jedynie czynnik zewntrzny. Kongregacje mesjanistyczne s czci Boego
dziea wrd Jego narodu wybranego. Dowiadczenie uczestnictwa w ruchu mesjanistycznym
niewiele si rni od sytuacji narodu ydowskiego za czasw Nehemiasza.
Nehemiasz opisuje wydarzenia, ktre miay miejsce 90 lat po powrocie z Babilonu. Jerozolima
zostaa zniszczona w 586 roku p. n. e.. Historia, o ktrej mwi ta ksiga zdarzya si okoo 433
roku p. n. e., prawie 160 lat po zburzeniu Jerozolimy. W tym okresie y i umar Daniel, a Estera
bya krlow Persji. Po Achaszweroszu (Kserksesie) panowanie w Persji obj Artakserkses.

70
Resztka Izraela powraca

Zorobabel ju wczeniej dotar z pierwszymi uchodcami z powrotem do Izraela, i staa ju


odbudowana witynia. Nehemiasz nalea do drugiego lub trzeciego pokolenia ydw na
wygnaniu. Budowali oni tam domy, prowadzili interesy i zajmowali nieraz wysokie stanowiska
wrd pogan, obok ktrych musieli y.
Nie wszyscy powrcili na Syjon; wikszo pozostaa w Babilonie. Nehemiasz take tam
pozosta, chocia tylko na krtko. Jako podczaszy krla Persji, cieszy si on wysok pozycj
spoeczn. Jednak tym, co byo naistotniejsze w yciu Nehamiasza nie byo jego stanowisko, ale
troska o rodakw, ktrzy powrcili do Izraela. Ksiga Nehemiasza opisuje, jak Chanani, jego
brat, przyjecha do niego z Judei w odwiedziny. Nehemiasz z wielkim zainteresowaniem
dopytywa si o swoich rodakw, ktrzy byli powracajc resztk. T resztk stanowili wanie
pionierzy gotowi porzuci komfort i dostatek wielkich pogaskich miast dla ziemi obiecenej
przez Boga narodowi ydowskiemu. Dla nich ycie w Izraelu oznaczao rezygnacj z dobrobytu.
Jerozolima, ktra kiedy bya klejnotem rodkowego Wschodu, teraz straszya swoimi
ruinami. Decyzja ycia w tym miecie oznaczaa trud i cik prac. Pomimo to wielu wybrao
powrt do ziemi izraelskiej, poniewa to bya ich ziemia. W Izraelu nie byli ju cudzoziemcami
ani obcymi. Decydujc si na ycie w Izraelu, przyjmowali obietnic dan przez Boga
Abrahamowi. Obwieszczali w ten sposb wierno Boga nie tylko ydom na wygnaniu ale
caemu wiatu.
Wierzcy ydzi skupieni w kongregacjach mesjanistycznych dowiadczaj podobnego
odczucia. W kocioach s cudzozimcami; s tymi innymi. Czasem stawia si ich na piedestale i
oglda z czci jak duchowe trofea; innym znw razem namawia si ich do wyrzeczenia si
swojego ydostwa i zespolenia si z jednolitym charakterem kocioa. W kongregacjach
mesjanistycznych ydzi nie s traktowani inaczej czy wyrniani poniewa s ydami; w tych
spoecznociach nie czuj si oni inni ani lepsi od reszty wiata. S tym, czy powinni by
czci spoecznoci wierzcych.
Troska Nehemiasza o powracajcych do Judei podobna jest do troski wspczesnych ydw
amerykaskich o Izrael. Nehemiasz by pierwszym syjonist.
Brat Nehemiasza tak scharakteryzowa wczesn sytuacj w swojej ojczynie: Ci pozostali,
ktrzy przeyli niewol, znajduj si w tamtejszym okrgu w wielkiej biedzie i pohabieniu;
wszak mur Jeruzalemu jest zwalony, a jego bramy spalone ogniem. Jerozolima i caa Judea
byy zupenie zdewastowane. Nehamiasz by zaskoczony t sytuacj.
Nie powinien mie powodw do takiego zaskoczenia; przecie od najazdu Babiloczykw
mino 150 lat. Wiedzia, e od zniszczenia Jerozolimy upyno wiele czasu, a z drugiej strony
wiedzia te, e Zorobabel ju zdy odbudowa wityni, a Ezdrasz przywrci porzdek
religijny. Opierajc si na dotychczasowych informacjach, Nehamiasz mia wszelkie powody,
by sdzi, e Jerozolima bya w wietnym stanie. Kiedy wic usysza, jak wygldaa sytuacja w
jego ojczynie, zapaka i pogry si w smutku, poszczc i woajc do Pana. Ludzie, ktrzy
powrcili do kraju stanowili jedynie resztk Izraela. Ich ycie byo proste. Odbudowana
witynia bya zaledwie cieniem tej, ktra kiedy wznosia si na jej miejscu, mury miejskie
byy zburzone, a sama Jerozolima staa si pomiewiskiem w porwnaniu z piknym
Babilonem i Suz.
W podobny sposb judaizm mesjanistyczny by do niedawna dla wielu czym w rodzaju
pomiewiska ale ta sytuacja ulega stopniowo zmianie, tak jak za czasw Nehemiasza.

71
Resztka Izraela powraca

Istnieje jeszcze jedno podobiestwo ruchu mesjanistycznego do sytuacji Nehamiasza ci,


ktrzy nale do kongregacji mesjanistycznych stanowi resztk. Nie s oni w sytuacji tych
uczniw Jeszui, o ktrych mwi fragment z Dziejw Apostolskich, e: Codziennie te
jednomylnie uczszczali do wityni (Dz. 2:46) Nie s to tysice, ktre spotykaj si w
wityni, ale zaledwie resztka Izraela. Nie reprezentuj oni wszystkich wierzcych ydw; s
resztk ydw wierzcych w taki sposb. Wielu spord wierzcych ydw naley do rnych
kociow; nie czuj si oni powoani do uczestnictwa w ruchu mesjanistycznym. Niektrzy nie
chc rezygnowa z komfortu, jaki daj im ustabilizowane kongregacje i bogato zdobione
budynki. Inni z kolei nie czuj zainteresowania ruchem mesjanistycznym ani tak silnej wizi z
ydowskimi korzeniami. Ich zaangaowanie sprowadza si najwyej do zdania relacji, tak jak
zrobi to brat Nehemiasza. Lubi si porozglda, ale bez zamiaru przyczenia.
Postawa Nehemiasza bya cakiem inna. Kiedy usysza o sytuacji w Judei i Jerozolimie,
zapaka i woa do Pana. Czu ciar odpowiedzialnoci za swoich rodakw, za resztk w
ojczynie. Zaleao mu dostatecznie na naprawieniu tej sytuacji, aby zrezygnowa ze swojej
pozycji spoecznej i luskusw ycia w Suzie i wyruszy do Jerozolimy.
Nehemiasz jest typem osoby powoanej do ycia w kongregacji mejsanistycznej. Nie jest to
kto, kto przychodzi z wizyt po to, by popatrze z nostalgi na swoje ydowskie dziedzictwo, a
potem odej. Jest on kim, kto dy do odbudowania murw; nie po to, by przeciwstawi si
czemu innemu, ale w sposb pozytywny budowa i zachca innych. Inwestuje on swj czas i
wysiek w sub Panu. Osoba taka jest wielk inspiracj dla innych.
Taki wanie wpyw mia Nehemiasz na otaczajcych go ludzi. Kiedy dowiedzieli si o jego
zmartwieniu i o tym, jak Pan go zaopatrzy i wyposay do tego zadania, ruszyli do pracy.
Wspierali go i wspdziaali z nim w dziele odbudowy.
Ale nie tylko ydzi zareagowali na postaw Nehemiasza, gdy zetkn si take z
przeciwnikami tego dziea, z Sanballatem Choronit, Tobiaszem Ammonit, Geszemem
Arabem. Nie udao im si jednak zastraszy Nehamisza; wiedzia on, e Pan jest z nim a
ponadto mia za sob wadz i poparcie krla. By cakiem zdecydowany wykona zadanie,
ktre Bg mu wyznaczy.
W tym miejscu take mona dostrzec porwnanie z ruchem mesjanistycznym. Bg naprawd
wkada w serca ludzi pragnienie tworzenia spoecznoci, ale zawsze znajdzie si kto, kto
prbuje im przeszkodzi. Tacy przeciwnicy zawsze twierdz, e kieruj nimi szczere pobuki. S
chtni do podsuwania rnych sugestii i wtpliwoci ale nigdy nie chc zaangaowa si w
proces budowania. Sanballat powiedzia, e prbuje tylko chroni interesy krla. Ci, ktrych
Bg powoa do zgromadze mesjanistycznych realizuj to powoanie przyczyniajc si do
budowania i rozwijania swojej kongregacji poprzez sub i zdobywanie nowych uczniw
Mesjasza. Jak dowiadujemy si z relacji Nehemiasza, sporzdzi on spis osb pracujcych przy
odbudowie murw, przydzielajc im poszczeglne fragmenty. Spis ten jest bardzo rnorodny
i nie stanowi czego w rodzaju biblijnej tablicy pamitkowej, na ktrej figuruj nazwiska
ofiarodawcw kociow lub synagog. Czasem widujemy takie wanie tablice informujce o
tym, kto jest ofiarodawc albo ku czyjej pamici wmurowano tablic. Imiona spisane przez
Nehemiasza mwi o czym bardzo wanym.
Z Ksigi Nehemiasza dowiadujemy si o tym, e najwyszy kapan i kapani pomocniczy
odbudowali bram owcz. Ludzie z Jerycha odbudowali jeszcze inny odcinek. Brama rybna
zostaa odremontowana przez synw Hassenai. Pojedyczne osoby pracoway nad jeszcze innym

72
Resztka Izraela powraca

fragmentem. Mieszkacy Tekoa naprawiali nastpn cz, ale czytamy, e wysoko urodzeni z
tego miasta nie zgosili si do pracy. W tym rozdziale wymienieni s zotnicy, wytwrcy
wonnoci i naczelnicy okrgw wszyscy oni mieli swj udzia w odbudowie murw. Pewien
mczyzna pracowa nawet wraz ze swoimi crkami. Lista wymienia dalej naczelnika okrgu
Bet-Hakkerem, przywdcw, niewolnikw witynnych, stranikw, kupcw i wreszcie
lewitw. Pracowali niemal wszyscy. Niektrzy byli odpowiedzialni za due fragmenty, inni
pracowali nad maymi odcinkami w pobliu swoich domw. Zdumiewajca bya jedno wrd
ludu Izraela pracowali wszyscy z wyjtkiem arystokracji z Tekoa. Niektrzy mogli mie
jak praktyk w budowaniu, ale na pewno byli tacy, ktrzy jej nie mieli. Mimo to pracowali,
jak umieli, aby odbudowa mury Jerozolimy.
Mury miay doniose znaczenie z kilku powodw. Niemal a do wspczesnych czasw, mury
stanowiy gwn obron w obliczu ataku wojennego. Jeli mury byy zburzone, kady mg
wej do miasta i spldrowa je. Dlatego wanie armie wyruszajce na podbj zawsze
rozpoczynay atak od zniszczenia murw obronnych.
Po drugie, mury byy symbolem, przypominay o zburzeniu Jerozolimy i o tym, e Izrael by
cigle pohabionym narodem. Za kadym razem, gdy patrzyli na ruiny, przypominay im one o
saboci i zniszczeniu. Odbudowa murw oznaczaa, e miasto nie bdzie ju wicej
pomiewiskiem dla ogldajcych je i jego mieszkacy nie bd musieli rumieni si z
zaenowania, ale bd mogli y bezpiecznie. Przywrcenie murw do dawnego stanu byo
znakiem, e Bg dziaa wrd tego ludu.
ydzi mesjanistyczni, podobnie jak tamci ludzie z czasw Nehemiasza, stanowi duchow
resztk Izraela. Powrcili do swego kraju, ale brakowao w nim murw obronnych. Kraj by
may, saby i budzi politowanie. Zgromadzenia mesjanistyczne zazwyczaj te s mae i nie
robi na zewntrz wielkiego wraenia. Ich rozwj take jest powolny.
Zdarza si, e ludzie nalecy do tych spoecznoci zastanawiaj si, czy Bg rzeczywicie
wrd nich dziaa. Zastanawiaj si, dlaczego nic si nie dzieje i zaczynaj rozglda si za
wikszymi, bardziej efektownymi spoecznociami. Aby nalee do kongregacji
mesjanistycznej, trzeba naprawd mie pionierskiego ducha. Znamienne, e resztka po
powrocie do kraju zacza pracowa nad odbudow murw. Tym, co zjednoczyo ludzi i
pobudzio ich do wsplnego wysiku byo wiadectwo Nehemiasza mwice o Boej asce i
mocy. Nehemiasz by osob zdoln zachci i zgromadzi ludzi wok siebie. Mimo, e nie
mieli praktyki w budowaniu, stali si budowniczymi. Jako grupa, stanowili tak samo
rnorodn mozaik, jak obecni ydzi mesjanistyczni, ktrzy na og nie mog si poszczyci
ukoczeniem szk biblijnych. Nie wszyscy s nauczycielami, artystami czy muzykami.
Wywodz si z najrozmaitszych rodowisk a mimo to Bg powoa ich do uczestnictwa w tym
ruchu. Oznacza to uczynienie priorytetu z wasnej spoecznoci; gotowo powicenia czasu i
rodkw.
Wymaga to uwiadomienia sobie, e ruch mesjanistyczny nie jest jeszcze jedn instytucj, ale
dzieem samego Boga. Ci, ktrzy s czonkami spoecznoci mesjanistycznych angauj si w
odbudow staroytnego ruchu. Kiedy spogldaj na kongregacje mesjanistyczne, nie widz
jedynie maych wyizolowanych spoecznoci, ale postrzegaj siebie jako cz wikszej caoci.
S wiadomi, e Bg czyni w ich kongregacji to samo, co we wszystkich zgromadzeniach
mesjanistycznych na caym wiecie. Wiedz, e s ruchem przebudzeniowym, ktry niegdy

73
Resztka Izraela powraca

istnia w Jerozolimie od zmartywchwstania Jeszui a do czwartego wieku. Oto teraz powrcili z


wygnania i powicili si odbudowie tego ruchu.
S ludzie, ktrzy kwestionuj ruch mesjanistyczny jako Boe dzieo, poniewa spotyka si on
ze sprzeciwem. W czasach Nehemiasza byo podobnie Sanballat by zirytowany
rozpoczciem prac nad odbudow murw. Wymiewa zarwno prac, jak i pracujcych,
nazywajc ich sabymi a ich wysiki marnymi i poniekd mia racj. Najwaniejszy materia
budowlany, piaskowiec, zosta powanie nadwtlony przez ogie. Jednak Nehamiasz trwa w
modlitwie. Tekst mwi, e zdoano odbudowa mur do poowy jego wysokoci. Ludzie wkadali
cae serce w ten wysiek a Nehamiasz zachca ich mwic: Nie bjcie si ich! Pana wielkiego i
strasznego wspomnijcie (...)
ydzi skupieni w spoecznociach mesjanistycznych, podobnie jak tamcie budowniczowie,
spotykaj si ze sprzeciwem pochodzcym gwnie ze rodowiska ydowskiego. Inni ydzi
twierdz, e spoecznoci te nic nie znacz, e s sabe i mierne a cay ruch bardzo wty i
skazany na wyganicie.
Nieco inne podoe ma sprzeciw kociow liberalnych; jest on spowodowany sposobem, w
jaki naucza si Biblii. Twierdz oni, e ydzi mesjanistyczni powinni zostawi innych ydw w
spokoju. Dowiadczaj oni take opozycji wewntrz samego ruchu; niektrzy boj si, e nic
nie osign z powodu braku rodkw albo poniewa nigdy nie robiono tego w taki sposb.
Zalecaj te ostrono i unikanie konfliktw.
Kady opr, czy to z zewntrz, czy od wewntrz, niszczy zaufanie. Kiedy te niechtne gosy
ulegaj nasileniu, prawdziw pociech daj sowa Nehamiasza: Nie bjcie si ich! Pana
wielkiego i strasznego wspomnijcie (...)
Dzieo odbudowy muru zostao ukoczone w cigu pidziesiciu dwch dni. Kiedy skoczyli
prac, ich wrogowie stracili pewno siebie. Uwiadomili sobie, e Bg dziaa. Ludzie czsto
oczekuj, e Pan pjdzie przed nimi, a wtedy oni bd mogli ukry si za Nim i nie naraa si
na trudnoci. Uwaaj, e jeli spotyka ich sprzeciw, to ich dziaanie nie moe by inspirowane
przez Boga. A jednak Boy ludzie musz by gotowi sta mocno na swoim gruncie, jeli chc
Mu suy. Musz zgbia Jego sowo a kiedy ju poznaj Jego wol, prze z caej siy w
kierunku celu i osign go. Gdyby Nehemiasz i jego ludzie czekali na wyganicie tego
sprzeciwu, Jerozolima nigdy nie zostaaby odbudowana. Gdyby ydzi mesjanistyczni chcieli
czeka na koniec oporu, jaki powoduj, musieliby czeka bardzo dugo. Pan wyznaczy cel, a
ydzi mesjanistyczni musz do niego zmierza.

74
Resztka Izraela powraca

ROZDZIA DZIESITY

Wnioski
Jak wspomniano powyej, od pierwszego wieku zawsze istniaa resztka ydw wierzcych w
Mesjasza. W swojej nawczeniejszej fazie, wiara mesjanistyczna rozwijaa si w narodowym
kontekcie ydowskim. W tamtych czasach, gdy ktokolwiek oddawa swoje ycie w rce Jeszuy,
jego ydowska tosamo nie bya poddawana w wtpliwo. Oto relacja ukasza z Dziejw
Apostolskich 21:20
Powiedzieli mu [Pawowi]: Widzisz, bracie, ile to jest tysicy ydw, ktrzy
uwierzyli, a wszyscy gorliwie trzymaj si zakonu.
ydowsko i wiara w Jeszu jako Mesjasza pozostaway z sob w znakomitej, niezmconej
relacji. W pniejszym okresie judaizm Faryzeuszy zacz dominowa i usun w cie inne
formy ydowskiej wiary. Judaizm mesjanistyczny zosta potpiony i wraz z innymi opcjami
zakazany. W tym samym czasie rozwijajcy si Koci podlega coraz bardziej wpywowi
licznie nawracajcych si pogan. Dc do ujednolicenia, spowodowano postpujce
wymazywanie opcji mesjanistycznej, odcinajc j od ydowskich korzeni. Pniejsza historia
Kocioa jest naznaczona rosncym antysemityzmem, i to w imieniu Jezusa. Nienawi i
przemoc, w poczeniu z kulturow i religijn nietolerancj pync z zewntrz i od wewntrz
ydowskiej spoecznoci spowodoway, e nard ydowski zacz postrzega wiar w Jeszu
obiecanego Mesjasza, jako religi nie-ydowsk. Ci spord ydw, ktrzy uwierzyli w Jeszu
jako Mesjasza, byli uznawani za zdrajcw i heretykw. Uznano, e wiara w Mesjasza i ydowska
tosamo wzajemnie si wykluczaj. W znakomitej wikszoci, nard ydowski odrzuci
Jeszu z Nazaretu jako swego Mesjasza.
Z nastaniem ruchu mesjanistycznego, ydowscy wierzcy znw zaczli si identyfikowa ze
swoim narodem. Postanowili trwa w jednoci jako wiadkowie twierdzc, e mona by
ydem i jednoczenie wierzy w Jeszu. Ruch mesjanistyczny jest zjawiskiem, ktre pojawio
si na przeomie dziewitnastego i dwudziestego wieku, rwnolegle z procesem odradzania si
pastwa Izrael.
Sam ruch jest mody lecz posiada dziedzictwo sigajce czasw staroytnych. Z powodu swej
wieoci, wytycza nowe, pionierskie szlaki oraz odkurza inne, ktrymi nard Izraela nie
chodzi przez 1500 lat. Mimo oczywistych rnic dzielcych ruch mesjanistyczny od
tradycyjnego chrzecijastwa, istniej midzy nimi bardzo wane podobiestwa, z ktrych
naley czerpa nauk. Naley przy tym zadba, by porwnujc obydwa zjawiska nie wylewa
dziecka z kpiel w imi kontekstualizacji.
Wyglda na to, e w ostatnich czasach historia zatacza pewien krg. Jeszua pojawi si na
wiecie w momencie, gdy ydzi mieszkali w ziemi swoich ojcw. Dobra Nowina zostaa
ogoszona innym ludom przez potomkw Abrahama. Pniejsze wydarzenia spowodoway
odwrcenie si Izraela od Jeszuy i zdusiy wczesny ruch mesjanistyczny. Nard ydowski
zosta rozproszony po caej Ziemi, a jego tosamo pastwowa zanika.

75
Resztka Izraela powraca

Teraz, gdy zblia si czas powrotu Mesjasza, ydzi znw mieszkaj we wasnym kraju.
Synowie narodu wybranego oddaj swoje ycie Jeszui. Wierzcy, ydzi i nie-ydzi, powinni
podtrzymywa ruch mesjanistyczny i trwa przy nim, jak trwaj przy Mesjaszu.
Wierzcy ydzi z pierwszych wiekw oczekiwali powtrnego przyjcia Jeszuy i odkupienia ich
narodu. Tak samo czyni wspczeni ydzi mesjanistyczni, wyraajc to, co napisa w swej
arliwoci pewien ich brat:
Bracia! Pragnienie serca mego i modlitwa zanoszona do Boga zmierzaj ku
zbawieniu Izraela. (Rz. 10:1)

76
Resztka Izraela powraca

DODATEK 1

Analiza porwnawcza
kongregacji mesjanistycznych
Przeprowadzajc ponisze badania, posuono si opiniami tych przywdcw, ktrych
kongregacje istniej ponad rok i licz ponad dziesiciu czonkw, bez wzgldu na pochodzenie.
Celem wytyczenia takich, a nie innych kryteriw tej analizy byo zbadanie czynnikw rozwoju
w tych kongregacjach, ktre w mniejszym lub wikszym stopniu rozwiny si wewntrz ruchu
mesjanistycznego i rzeczywicie s dla niego reprezentatywne. Kongregacje, ktre licz mniej
ni rok, nie mogy by wiarygodnym i wystarczajco obfitym rdem informacji w tych
badaniach; z kolei te, ktre licz poniej dziesiciu czonkw, nie speniaj kryteriw
ustalonych w tej analizie. Zaklasyfikowano je w kategorii biblijnych grup domowych, z ktrych
wyoniy si liczne istniejce obecnie zgromadzenia. Kryterium wyznaczone przez UMJC
okrelajce pene czonkostwo w danej kongregacji mwi, e musi ona skupia co najmniej
dziesiciu ydw mesjanistycznych. Lista spoecznoci uczestniczcych w tym przegldzie
podana jest w Dodatku 2.
W poniszych badaniach dono do oszacowania tych praktyk, czynnikw i wydarze, ktre
s charakterystyczne dla kongregacji mesjanistycznych. Dane wyaniajce si z tej analizy s
odbiciem tego, w jaki sposb przywdcy kongregacji postrzegaj ruch mesjanistyczny. Mog
by rwnie rodkiem pomocniczym dla tych zgromadze, ktre d do stabilizacji.
Prezentowane badania przeprowadzono podczas dwch konferencji: Messiah '87, ktra odbya
si w Grantham w stanie Pensylwania w lipcu 1987 roku organizowanej przez MJAA, oraz
podczas konferencji w Atlancie (Georgia) w sierpniu 1987 roku organizowanej przez FMC .
Kwestionariusze zostay rozesane do czonkw kadej z kongregacji FMC, a nastpnie bardzo
szybko odesane.
Nastpna procedura polegaa na indywidualnej probie skierowanej do kadego z
przywdcw kongregacyjnych o wypenienie takiego kwestionariusza. Wikszo
kwestionariuszy zostaa odesana jeszcze przez zakoczeniem kadej z konferencji. Kilka z nich
nadeszo poczt. W badaniach wzio udzia trzydzieci sze kongregacji; dwie zostay
wyczone, poniewa nie speniay kryteriw wieku i wielkoci. Czterej przywdcy wyrazili ch
pomocy, ale nie chcieli wypenia kwestionariusza, szczeglnie tego duszego.
Po uporzdkowaniu wynikw w tabelach, kademu z nich odesano kopi z danymi w
kopercie z adresem zwrotnym i formularz pocztowy z prob o nadesanie odpowiedzi na
wyniki bada. Kada grupa danych opatrzona jest analiz i komentarzem. Cakowita liczba
kongregacji biorcych udzia w przegldzie wyniosa 30.

77
Resztka Izraela powraca

Tabela 1: Data powstania kongregacji

Lata # %
1985-1987 2 7
1980-1984 14 46
1975-1979 8 27
1970-1974 3 10
przed 1970 3 10

Powysze liczby pokazuj, e wikszo kongregacji mesjanistycznych pojawia si w ostatniej


dekadzie, z tego najwicej w latach 1975-1984. Dane te mwi rwnie, e ruch mesjanistyczny
jest zjawiskiem stosunkowo wieym i zdominowa swoim charakterem nurt hebrajsko-
chrzecijaski, co uwidocznio si w postaci konferencji o nazwie Hebrew Christian/Messianic
Jewish Alliance of America, ktra odbya si w 1975 roku. [1]

Tabela 2: Okres pracy przywdcy w kongregacji

Lata # %
0-3 6 20
4-5 7 23
6-8 10 33
9-12 5 17
ponad 12 2 7

Porwnujc wiek rnych zgromadze ze staem przywdcy duchowego w danej kongregacji


mona uzna, e dane te wskazuj na ma rotacj pasterzy. Moe to by rezultatem kilku
czynnikw. Po pierwsze, prowadzenie kongregacji mesjanistycznej jest zadaniem, ktre
wymaga pewnej specjalizacji; prawdopodobnie niewiele jest osb posiadajcych odpowiednie
kwalifikacje do tej suby. Po drugie, niektre kongregacje s prowadzone przez ludzi, ktrzy
s ich zaoycielami, co pociga za sob potrzeb ich cigej obecnoci w danym zgromadzeniu.
Poza tym, wikszo tych zgromadze jest stosunkowo moda, co raczej uniemoliwia
wycignicie konkretnych wnioskw na temat pasterkiego stau przywdcy. Trzeba jeszcze
toch poczeka, aby oceni, ktre czynniki mog wpywa na trwao mesjanistycznej suby
pasterskiej .

78
Resztka Izraela powraca

Tabela 3: Wiek przywdcy kongregacji

Wiek # %
26-30 3 10
31-35 6 20
36-40 11 37
41-45 4 13
46-50 2 7
51-60 4 13

Spord ankietowanych przywdcw dwudziestu siedmiu miao ony, a trzej byli nieonaci,
przy czym ci drudzy wyraali zainteresowanie maestwem w przypadku spotkania waciwej
osoby.
Wiek wikszoci przywdcw zgromadze mesjanistycznych waha si pomidzy trzydziestym
pierwszym a czterdziestym czwartym rokiem ycia, z najwyszym odsetkiem pomidzy
trzydziestym szstym a czterdziestym. Liczby te znowu mwi o wieoci tego ruchu. Spord
szeciu najwikszych kongregacji, najmodszy przywdca ma trzydzieci pi lat a najstarszy
pidziesit dwa. Nie wida, aby miao to jaki wpyw na rozwj czy wielko kongregacji.
Wiek przywdcw czterech najmniejszych zgromadze waha si pomidzy trzydzieci jeden a
czterdzieci cztery lata.

Tabela 4: Wyksztacenie przywdcy kongregacji

Stopie # %
rednie 28 93
seminarium 14 47
wysze 8 27
szkoa biblijna 10 33
licencjat 5 17
nieformalne 2 7

Liczby te powinno si interpretowa w kontekcie czasu trwania ruchu mesjanistycznego.


Czterdzieci siedem procent przywdcw duchowych posiada stopie magistra teologii.
Spord duszpasterzy szeciu najwikszych kongregacji, czterech posiada tytuy magistra
teologii, lub jego odpowiedniki, za dwch to absolwenci pwyszych szk biblijnych. W
ramach czterech najmniejszych zgromadze, dwaj przywdcy posiadaj wyksztacenie

79
Resztka Izraela powraca

seminaryjne, jeden skoczy szko biblijn, a jeden nie posiada formalnego wyksztacenia
biblijnego. Moe to oznacza, e pewien zasb edukacji biblijnej jest pomocny w prowadzeniu i
w rozwoju zdrowej spoecznoci, ale prawdopodobnie nie ma to wpywu na jej wielko.
Chocia nie kadzie si najwikszego nacisku na formalne wyksztacenie, to jednak jest ono
wysoko cenione i promowane wewntrz ruchu mesjanistycznego. Organizacja UMJC posiada
swoj jesziw (szko biblijn), w ktrej mona zdoby przygotowanie i edukacj
duszpastersk. Ostatnio w okrgu waszyngtoskim powsta Messiah Bible Institute dla celw
podstawowych i zaawansowanych studiw teologicznych, za MJAA rozpocza realizacj
programu szkolenia przywdcw. Nacisk na wyksztacenie, ktre ma wysok warto w
kulturze ydowskiej, moe si przyczyni do wzrostu liczby duszpasterzy z wyksztaceniem
wyszym.

Tabela 5: Wychowanie religijne przywdcy kongregacji

Nurt # %
ydowski:
ortodoksyjny 9 30
konserwatywny 7 23
reformowany 4 13
wiecki 6 20
mesjanistyczny 1 4
Nie-ydowski: 1 4

Wikszo przywdcw mesjanistycznych pochodzi z ydowskich rodowisk o bardziej


tradycyjnym (ortodoksyjnym, konserwatywnym) charakterze, ktre stanowi mniejszo w
spoecznoci ydowskiej jako takiej. Oglnie w spoecznoci ydowskiej domy o tradycji
wieckiej/reformowanej stanowi najwyszy procent, natomiast ortodoksyjne najniszy.
Moliwe, e akcent, jaki te ostatnie tradycje kad na religi w wychowywaniu dzieci,
przyczyni si do poszukiwa duchowych obecnych przywdcw. Ciekawy jest rwnie fakt, e
dziesi procent ankietowanych przywdcw mesjanistycznych pochodzi z mesjanistycznego
rodowiska. Zgodnie z pytaniem pierwszym, dziesi procent zgromadze powstao przed
rokiem 1970, co wskazywaoby na to, e cz duszpasterzy pojawia si jako owoc zacztkw
wczesnych kongregacji mesjanistycznych.

80
Resztka Izraela powraca

Tabela 6: Orientacje teologiczne przywdcw kongregacji

Orientacja # %
charyzmatyczna 23 77
niecharyzmatyczna 5 17
dyspensacjonalna 8 27
przymierze 2 7
obietnica 7 23
pre-Trib* 13 43
mid-Trib 1 3
post-Trib 2 7
premilenialna 17 57

* Okrelenia pre-Trib, mid-Trib i post-Trib dotycz pogldw na kolejno wydarze


eschatologicznych, a w szczeglnoci Pochwycenia Kocioa i Wielkiego Ucisku. Odpowiadaj
kolejno teoriom o Pochwyceniu Kocioa przed, w poowie i po Wielkim Ucisku [przyp. tum].

Tabela 7: Zgodno kongregacji z orientacj teologiczn przywdcy

Zgodno # %
cakowita 26 87
czciowa 4 13

Chocia siedemdziesit siedem procent duszpasterzy przyznaje si do orientacji


charyzmatycznej, tabela 24 wykazuje, e tylko siedemnacie procent spord nich uwaa
wykorzystywanie darw duchowych za waniejsz cz prowadzonych przez siebie
naboestw. Szedziesit procent uwaa to za rzecz drugorzdn. Wynikaoby std, e chocia
przywdcy ci pragn utosamia si z darami Ducha witego, moc i bogosawiestwem, w
praktyce dla wikszoci z nich nie ma to pierwszorzdnego znaczenia. Jeli zestawimy te dane
ponownie z tabel 7, zobaczymy, e problem charyzmatycznego podejcia do praktykowania
wiary nie jest rdem kontrowersji i podziaw, co tak czsto ma miejsce w nieydowskich
kongregacjach. Jedn z przyczyn, ktre wyciszaj kwesti charyzmatycznoci jest to, e
kongregacje te postrzegaj siebie przede wszystkim jako mesjanistyczne, nie za
charyzmatyczne czy niecharyzmatyczne. Kongregacje mesjanistyczne o profilu
charyzmatycznym nie chc odrzuca braci o innych pogldach, szczeglnie, e ro- dowisko
mesjanistyczne jest niewielkie. Spord szeciu najwikszych zgromadze, cztery s
charyzmatyczne, za dwie z tych czterech kad gwny nacisk na korzystanie z darw

81
Resztka Izraela powraca

duchowych. Spord czterech najmniejszych kongregacji, trzy na cztery take maj orientacj
charyzmatyczn. Jeli wic porwnamy t informacj z danymi o najwikszych
spoecznociach, moemy wywnioskowa, e charyzmatyczno nie jest gwnym czynnikiem
wzrostu.
Inn przyczyn takiej rnorodnoci pogldw w kongregacjach moe by to, e wikszo
ich czonkw przysza z rozproszenia pord rnych denominacji, wnoszc automatycznie
pogldy preferowane przez swoje bye spoecznoci.

Tabela 8: Podstawowy sposb nauczania przywdcy:

Styl nauczania # %
ekspozycyjny 24 80
studium biblijne 4 13
wyznaczony tekst 4 13
tematyczny 16 53

W tym przypadku przywdcy mogli wymieni wicej ni jeden styl nauczania. Wikszo
przywdcw naucza w sposb opisowy, wykorzystujc czciowo przesanie tematyczne. Taki
akcent prawdopodobnie odzwieciedla fakt, e wielu spord wierzcych ydw przyszo do
Pana poprzez wiadectwo Pisma, nie za z powodu swojego otoczenia i tradycji (wyjtek
stanowi wierzcy wychowani w rodowisku mesjanistycznym). Sowo Boe jest ponad
wszystko inne w zgromadzeniach mesjanistycznych, poniewa to ono, a nie tradycja czy
wychowanie stanowi fundament mesjanistycznej wiary w Jeszu. Czterech spord
przywdcw szeciu najwikszych kongregacji okrelio swj styl nauczania jako gwnie
opisowy, podczas gdy dwch posuguje si raczej stylem teksowo-tematycznym. Wszystkie z
czterech najmniejszych kongregacji maj przede wszystkim nauczanie typu opisowego.

Tabela 9: Kierowanie kongregacj

Kierownictwo # %
rada starszych 21 70
kongregacja 2 7
pastor 7 23

Wydaje si, e porwnanie stylw nauczania wikszych kongregacji z mniejszymi nie


prowadzi do znaczcych wnioskw, ktre miayby wpyw na rozwj zgromadze.
Wikszo kongregacji przyja form kierowania opart na modelu starszych, majcych
rwny gos decyzyjny, bd starszych z pastorem jako gow. Dwadziecia trzy procent

82
Resztka Izraela powraca

realizuje zdecydowanie model jednoosobowego kierownictwa (pastor), za jedynie dwie


kongregacje opie- raj si na modelu wsplnotowym. Przyczyn przyjcia takiego a nie innego
modelu moe by wzorzec biblijny, bd wpywy z zewntrz (powizania z rnymi
denominacjami).

Tabela 10: Kobiety w przywdztwie kongregacji

Urzd # %
pastor/rabbi 0 0
lider uwielbienia 4 13
starszy 2 7
szamasz/diakon 11 37
skarbnik 2 7

Kada z szeciu najwikszych kongregacji kierowana jest przez grono starszych. Mona to
porwna z mniejszymi kongregacjami, z ktrych trzy na cztery take podlegaj kierownictwu
starszych, za jedna opiera si na modelu pastoralnym. Oznaczaoby to, e ten rodzaj
przywdztwa nie ma wpywu na wzrost ani wielko kongregacji.
W adnym z mesjanistycznych zgromadze kobiety nie peni funkcji pastora, jednak w wielu
kobiety mog zajmowa inne kierownicze stanowiska. Z dwch zgromadze, w ktrych kobiety
peniy funkcj starszych, jedna jest poczona z Kocioem Prezbiteriaskim Stanw
Zjednoczonych a druga z Kocioem Zborw Boych, ktre to kocioy dopuszczaj kobiety
do urzdu starszych. W innej znw kongregacji nie byo pojedynczych kobiet-starszych ale za
to peni takie funkcje wraz ze swoimi mami. W takim ukadzie kade z maonkw musi
spenia kryteria wymagane na tym stanowisku. Najwikszy obszar dziaalnoci kobiet w
zgromadzeniach mesjanistycznych stanowi pozycja szamasza, ktra jest bardziej zorientowana
na usugiwanie, ni na autorytet.
Rola kobiet w spoecznociach mesjanistycznych, podobnie jak i w innych, podlega wielu
przemianom. Albo nie moe ona wykroczy poza urzd szamasza, albo te rola ta moe wiza
si z jakim rodzajem dziaalnoci pasterskiej. Faktem jest, e Biblia naucza, i kobieta nie
powinna by autorytetem stojcym wyej od mczyzny; z drugiej strony prawd jest, e w
wielu sytuacjach kobieta moe sprawowa sub w miejscu, w ktrym mczyzna nie moe
tego uczyni. W takich przypadkach raczej skonni jestemy widzie kobiet w zespole o
charakterze przywdczym ale pod kontrol przywdcy-mczyzny.

83
Resztka Izraela powraca

Tabela 11: Czonkowie pochodzenia ydowskiego

% czonkw # %
1-25 1 3
25-50 11 37
51-75 17 57
76-100 1 3

W wikszoci spoecznoci mesjanistycznych, ktre wziy udzia w tej ankiecie, procent


ydowskich czonkw waha si pomidzy 25 a 50. Dane pokazuj, e spoecznoci
mesjanistyczne nie buduj muru pomidzy ydami a nie-ydami. Obie te grupy s w rwnym
stopniu czonkami swoich kongregacji.

Tabela 12: Maestwa mieszane w kongregacji

% czonkw # %
1-25 6 20
25-50 10 33
51-75 10 33
76-100 3 10
brak danych 4 13

W wikszych kongregacjach przecitna wierzcych ydw wynosi pomidzy 50 a 75%.


Spord mniejszych spoecznoci, trzy wykazyway procent pomidzy 50 a 75, za jedna
pomidzy 75 a 100%.
Podobnie jak w przypadku pochodzenia czonkw, w wikszoci kongregacji procent
maestw mieszanych zawiera si w przedziale 25-75%. Waciwie w mniejszych
spoecznociach wspczynnik ma- estw mieszanych jest niszy ni w wikszych. Chocia
rnica jest nieznaczna, a do sformuowania trafnych wnioskw potrzeba wicej danych, z
dotychczasowych informacji mona przyj, e kongregacje, w ktrych (Tabela 13) jest wiksza
otwarto na mieszane maestwa bd automatycznie przyciga wicej takich par. Moe to
stanowi istotny czynnik wzrostu kongregacji. Wane s dwa czynniki: po pierwsze,
spoecznoci mesjanistyczne tworz idealne warunki dla mieszanych par maeskich z
powodu zarwno nacisku na kultur ydowsk, jak i nowotestamentowej wiary. Po drugie,
dziki temu dwojakiemu akcentowi, kongregacje mesjanistyczne maj silny atut, za pomoc
ktrego mog skuteczniej dociera do niewierzcych mieszanych maestw.

84
Resztka Izraela powraca

Tabela 13: Kongregacje z formalnym czonkostwem

liczba kongregacji: 23
% 77

W dwudziestu trzech zgromadzeniach istnieje formalne czonkostwo. Stanowi to 77%


ankietowanych spoecznoci. Spord szeciu najwikszych kongregacji, w piciu istnieje
status formalnego czonka zgromadzenia. W grupie czterech najmniejszych, dwie stosuj
wymg formalnego czonkostwa za dwie nie, przy czym jedna z tych ostatnich, zaznaczya,
e zmierza w tym kierunku. Jest prawdopodobne, e formalna przynaleno do zgromadzenia
stanowi czynnik jego wzrostu. Okrela ona granice spoecznoci i stymuluje wiksze
zaangaowanie uczestnikw. Bazujc na dostarczonych danych, mona jedynie spekulowa na
temat takiej zalenoci; precyzyjne wnioski wymagaj znacznie wicej danych statystycznych.

Tabela 14: rednia frekwencja podczas gwnego naboestwa

Frekwencja # %
10-25 4 13
26-50 11 37
51-75 6 20
76-100 3 10
101-150 3 10
151-250 2 7
ponad 250 1 3

Przecitna liczebno kongregacji mesjanistycznej wynosi 26 do 100 osb. Wprawdzie naley


pamita, e cztery najwiksze zgromadzenia odmwiy udziau w badaniach, pozostae w
znakomitej wikszoci mieszcz si w powyszym przedziale. Moe on by zwizany z
wczesnym stadium rozwoju ruchu mesjanistycznego oraz z absencj wielu wierzcych ydw,
ktrzy pozostaj czonkami kociow chrzecijaskich. Ruch znajduje si nadal w fazie
pionierskiej i tak, jak ydzi w Izraelu oczekuj powrotu czonkw diaspory do ziemi ojcw,
ydzi Mesjanistyczni licz na to, e ich wierzcy bracia z kociow chrzecijaskich utworz
alij, wracajc do swego narodu, kultury i dziedzictwa w kongre- gacjach mesjanistycznych.
Z porwnania danych dotyczcych wieku i liczebnoci zgromadze, zamieszczonych w
Dodatku pierwszym (tabele 1 i 14) wynika, i wiek kongregacji nie ma wikszego wpywu na jej
liczebno. Najwiksze z nich licz od szeciu do pitnastu lat, z wyjtkiem jednego
zgromadzenia, ktre istnieje od pidziesiciu czterech lat oraz kilku jeszcze starszych, ale za
to mniejszych.

85
Resztka Izraela powraca

Istniej take inne czynniki, wpywajce na liczebno wsplnoty. Warto tu wymieni


populacj ydowsk, yjc w ssiedztwie. Wszystkie grupy liczce powyej stu czonkw
powstay w miastach o znacznym odsetku ludnoci ydowskiej. Z innych czynnikw mona
przytoczy obecno innego zgromadzenia mesjanistycznego w danej miejscowoci (Tabela
15).

Tabela 15: Ilo naboestw w tygodniu

# naboestw # %
1 15 50
2 14 47
3 1 3

Tabela 16: Dzie gwnego naboestwa

Dzie # %
pitek 16 53
sobota 13 43
niedziela 12 40

Uwaga: 11 na 12 kongregacji organizuje naboestwa we wszystkie trzy dni.


Zdecydowana wikszo naboestw odbywa si w pitkowe wieczory lub sobotnie poranki.
Regu s spotkania organizowane w rytmie pitek/sobota lub pitek/niedziela. W jednym
przypadku pierwotnie orga- nizowano naboestwa w pitek, sobot i niedziel, lecz pniej
zarzucono poranne spotkania niedzielne. Wydaje si, e powd utrzymywania rytmu
pitek/sobota kosztem naboestw niedzielnych, moe by dwojaki po pierwsze, pitkowy
wieczr jest dla ydw bardziej naturalny, bo zwizany z pocztkiem Szabatu oraz z Panem
Szabatu. Po drugie, wikszo zgromadze spotyka si w budynkach nalecych do kociow,
ktre organizuj swoje naboestwa w niedziel (zob. tabela 24).

86
Resztka Izraela powraca

Tabela 17: Kongregacje organizujce naboestwa podczas wit ydowskich

wito # %
Rosz Ha Szana 30 100
Jom Kipur 30 100
Pascha 30 100
Chanuka 29 97
Purim 29 97
Sukkot 29 97
Szawuot 23 76
Simchat Tora 20 67
Niepodlego 11 37
Jom Ha Szoah 10 33
T'szi'b'Av 5 17
Lag'b'omer 1 3

Z szeciu najwikszych zgromadze, cztery zbieraj si tylko w sobot rano, jedno w pitek
wieczorem i w niedziel, za jedno tylko w niedzielny wieczr. Spord najmniejszych, trzy
gromadz si w niedziel rano i jedno w pitek wieczorem. Mona wysun wniosek, e dzie
organizowania naboestwa nie jest najwaniejszym czynnikiem wpywajcym na wzrost i
liczebno kongregacji. Jedno ze zgromadze redniej wielkoci przesuno naboestwa z
pitkowego wieczoru na niedziel rano, co odbio si spadkiem liczby uczszczajcych.
Wikszo kongregacji mesjanistycznych obchodzi gwne wita ydowskie, przywizujc
mniejsz wag do wit pomniejszych (patrz tabela 17). Prawdopodobnie istniej ku temu dwa
powody: po pierwsze, ydzi mesjanistyczni celebruj wita, ktre podkrelaj osob i dzieo
Mesjasza. Inne, nie zawierajce treci mesjanicznych, s traktowane polednio. Po drugie,
wita pomniejsze s obchodzone w zwizku z identyfikacj kulturow. Jeeli ich znaczenie nie
jest podkrelane przez sam spoeczno ydowsk (nie-mesjanistyczn), zgromadzenia
mesjanistyczne nie maj motywacji do ich obchodzenia. Wyjtkiem moe by pewna
innowacja, polegajca na obchodzeniu przez niektre kongregacje mesjanistyczne wita
Plonw, majcego korzenie biblijne, lecz nie celebrowanego przez spoeczno nie-
mesjanistyczn.

87
Resztka Izraela powraca

Tabela 18: Kongregacje obchodzce wita chrzecijaskie

wito # %
Narodzenie Jeszuy (2 w poczeniu z Sukkot) 14 47
Zmartwychwstanie Jeszuy (5 w poczeniu ze . Pierwocin) 20 67

W sprawie obchodzenia wit narodzenia i zmartwychwstania Jeszuy w kongregacjach


mesjanistycznych istnieje pewne niezdecydowanie. Moe to by spowodowane postrzeganiem
ich jako wit nie-ydowskich. Mona oczywicie argumentowa, e skoro Mesjasz jest z
narodu ydowskiego, to mesjanistyczni wierzcy nie powinni stroni od obchodzenia wit z
Nim zwizanych. Jednak niektre kongregacje czyni tak ze wzgldu na wraliwo kulturow
wobec otoczenia.
Boe Narodzenie i Wielkanoc to dla ydw bardzo trudne chwile. W adnym innym okresie
nie czuj oni tak bardzo rnic, jakie dziel ich od wikszoci otoczenia. Dla ydowskich dzieci
nieuczestniczenie w imprezach towarzyszcych tym najwaniejszym witom nie-ydowskim
czsto jest dramatem. Udzia w nich jest na og kojarzony z wyrzeczeniem si ydostwa. Z
kolei dla rodzicw jeszcze trudniejsze jest pozbawianie dzieci moliwoci przeywania tych
radosnych chwil przy jednoczesnym podkrelaniu bogosawiestwa pyncego z
przynalenoci do narodu ydowskiego.
Innym moliwym do przyjcia powodem, dla ktrego ydzi mesjanistyczni nie uczestnicz w
obchodach Boego Narodzenia i Wielkanocy jest komercyjny charakter, nadany im przez
tradycj. Dlatego niewielka liczba zgromadze zacza obchodzi wita narodzenia i
zmartwychwstania Mesjasza w poczeniu z istniejcymi ju witami ydowskimi. Sukkot,
czyli wito Namiotw, przypomina o tym, e w czasie wdrwki przez pustyni Bg nigdy nie
opuci Izraela. W 14 rozdziale Ksigi Zachariasza czytamy, e Pan bdzie rzdzi z Jerozolimy,
a wszystkie narody corocznie bd tam obchodzi wito Namiotw. Namiot przybytku jest
zwizany w przebywaniem Boga pord nas. W Ew. Jana 1: 14 czytamy, e Sowo ciaem si
stao i zamieszkao wrd nas. Inni utrzymuj, e Jego narodzenie powinno by wspominane
25 dnia Kislew, czyli pierwszego dnia wit Chanuka. Odpowiada to dwudziestemu pitemu
grudnia.
W ten sposb, przyjcie Jeszuy na wiat jest kojarzone ze witem wiate, bo On jest
wiatoci wiata.
Zmartwychwstanie Jeszuy jest przez niektre zgromadzenia wspominane wraz z obchodami
Bikurim (wita Plonw), poniewa Mesjasz jest pierwszym plonem zmartwychwstania.

88
Resztka Izraela powraca

Tabela 19: Elementy tradycji ydowskiej podczas naboestw

Element # %
tradycji
kipa 24 80
kidusz 24 80
talit 21 70
modlitwy 21 70
wiece szbatowe 20 67
tefilin 4 13

Najczciej spotykanymi elementami tradycji stosowanymi w kongregacjach


mesjanistycznych s kipa (nakrycie gowy) oraz kidusz (bogosawiestwo nad chlebem i
winem). Oprcz tego, w czasie pewnych tradycyjnych modlitw czsto ubiera si talit czyli taes
(szal modlitewny). Mona przypuci, e liczby dotyczce zwyczaju zapalania wiec
Szabatowych byyby wysze, gdyby wicej kongregacji organizowao naboestwa w pitkowe
wieczory, kiedy tradycyjnie zapala si te wiece. Porwnujc powysze dane z liczbami
dotyczcymi organizacji naboestw, widzimy wyranie, i we wszystkich zgromadzeniach
schodzcych si na modlitw w pitkowe wieczory, zwyczaj zapalania wiec jest kultywowany.
Podobne zjawisko zaobserwowano rwnie w tych kongregacjach, ktre organizuj
naboestwa w soboty rano (Tabela 20).
Tabela 20: Odsetek mczyzn noszcych tradycyjne elementy ubioru
kipa ilo # %
wszyscy 0 0
wikszo 11 37
niektrzy 14 47
nikt 5 17
talit wszyscy 0 0
wikszo 2 7
niektrzy 18 60
nikt 10 33
tefilin wszyscy 0 0
wikszo 0 0
niektrzy 5 17
nikt 25 83

89
Resztka Izraela powraca

Tabela 21: Kongregacje zaopatrujce w kip i tallit

Zaopatrzenie # %
kipa 17 57
talit 4 14

Tabela 22: Odsetek przywdcw noszcych tradycyjny ubir

kipa ilo # %
wszyscy 10 33
wikszo 10 33
niektrzy 4 14
nikt 6 20
talit ilo # %
wszyscy 3 10
wikszo 7 23
niektrzy 11 37
nikt 9 30
tefilin ilo # %
wszyscy 0 0
wikszo 0 0
niektrzy 4 14
nikt 26 86

Powysze liczby (Tabela 22) sugeruj, i kipa oraz talit s najczciej uywanymi elementami
ubioru, stosowanymi podczas modlitwy w kongregacjach mesjanistycznych. Noszenie tefilin
(filakterii) jest zdecydowanie czciej praktykowane przez ydw ortodoksyjnych, ni
mesjanistycznych.

Tabela 23: Kongregacje wystawiajce Tor

# %
10 33

90
Resztka Izraela powraca

Tabela 23a: Kongregacje uywajce Tory podczas naboestwa

Czstotliwo # %
czsto 7 23
czasami 3 10

Jedna trzecia kongregacji wystawia Tor (Tabela 23a). Jednym z powodw, dla ktrych dwie
trzecie zgromadze tego nie czyni, moe by wysoki koszt takiego zwoju. Pord tych
kongregacji, ktre j wystawiaj istnieje najwyszy odsetek noszcych kip i talit. Najwyraniej
istnieje zwizek midzy bardziej tradycyjnym naboestwem z uyciem Tory a uywaniem
nakrycia gowy i szalu modlitewnego oraz liturgi. Cztery z szeciu wikszych zgromadze
posiadaj zwoje Tory. Posiadanie tych zwojw (Tabela 24a) nie ma jednak wpywu na
liczebno i wzrost kongregacji.

Tabela 24: Rola poniszych elementw podczas naboestwa

Przejawy darw Ducha Stopie # %


wikszy 5 17
mniejszy 18 60
nigdy 7 23

Tradycyjna liturgia Stopie # %


wikszy 8 27
mniejszy 19 63
nigdy 3 10

Goszenie Sowa Boego Stopie # %


wikszy 27 10
mniejszy 3 10
nigdy 0 0

91
Resztka Izraela powraca

Muzyka Stopie # %
wikszy 27 90
mniejszy 2 7
nigdy 0 0

Inne elementy naboestwa, nie wymienione w tabelach to wiadectwa, modlitwa, wsplne


uwielbienie oraz czas dla dzieci.

Tabela 25: Rodzaj usugi muzycznej w kongregacji

Rodzaj # %
piew 27 90
instrumenty 26 87
taniec 9 30

Z powyszych danych wnioskujemy, e podczas uwielbienia najwikszy nacisk kadzie si na


Sowo i muzyk, pniej na liturgi i przejawy darw Ducha witego. Wydaje si to
wskazywa, e przecitna kongregacja mesjanistyczna podczas naboestwa najczciej sucha
zwiastowanego Sowa i kadzie nacisk na uwielbienie piewem. Manifestacje darw Duchowych
oraz elementy liturgii s czci spotkania, ale raczej nie dominuj.
Z szeciu najwikszych zgromadze, cztery przypisuj due znaczenie przejawom darw
duchowych, dwie nie przywizuj do tego wikszej wagi, a jedna nie uywa ich wcale. Dwie
kongregacje wykazuj due przywizanie do liturgii, trzy traktuj liturgi z mniejsz uwag, a
jedna nie uywa jej w ogle. Pi zgromadze kadzie duy nacisk na zwiastowanie Sowa i
muzyk, jedno nie przypisuje im wikszego znaczenia. To spostrzeenie podtrzymuje wczeniej
poczyniony wniosek, e gwnymi elementami naboestwa w przecitnej kongregacji
mesjanistycznej s Sowo Boe i piew. Spord czterech najmniejszych zgromadze, wszystkie
kad najwikszy nacisk na te same elementy.
Suba muzyczna w wikszoci przypadkw ogranicza si do piewu i gry na rozmaitych
instrumentach. Niektre kongregacje maj take suby taneczne. Cztery z szeciu
najwikszych grup traktuj taniec jako element suby muzycznej. W wietle powyszych
bada pojawia si postulat tworzenia zorganizowanych sub muzycznych w tych
zgromadzeniach, ktre jeszcze tego nie uczyniy.

92
Resztka Izraela powraca

Tabela 26: Rodzaj budynku, w jakim spotyka si kongregacja

Budynek # %
dom mieszkalny 1 3
koci 12 40
sala wynajta na stae 4 13
sala wynajta na godziny 2 7
szkoa 3 10
wasny budynek 7 23
klub 1 3

Naboestwa mesjanistyczne najczciej (w 40%) odbywaj si w budynkach kocielnych


(zborowych). Szedziesit procent zgromadze spotyka si w innego rodzaju
pomieszczeniach. Spord szeciu najwikszych, dwa spotykaj si w szkoach (jedno z nich
prawdopodobnie posiada ju wasny budynek), dwa organizuj naboestwa w kocioach
(zborach), jedno we wasnym budynku i jedno wynajmuje na stae pomieszczenia do modlitwy.
Koszt wynajmu budynkw kocielnych jest niszy tam, gdzie chrzecijascy gospodarze s
przychylnie nastawieni wobec ruchu mesjanistycznego. Istnieje kilka problemw zwizanych z
wykorzystywaniem pomieszcze nalecych do kociow. Po pierwsze, organizowanie
naboestw jest utrudnione (np. w niedziel jest to najczciej niemoliwe). Druga sprawa, to
problem postrzegania zgromadzenia przez otoczenie jako czci kocioa bdcego
wacicielem budynku. Taka identyfikacja moe by antywiadectwem dla spoecznoci
ydowskiej oraz zagroeniem dla tosamoci samej kongregacji mesjanistycznej.

Tabela 27: Kongregacje prowadzce hebrajsk szkk szabatow

# %
22 73

Wiek dzieci # %
przedszkolny 20 67
3-6 20 67
7-10 16 53
11-13 12 40
ponad 13 7 23

93
Resztka Izraela powraca

Grupy mesjanistyczne dopiero niedawno rozwiny wasny system edukacyjny. Do tej pory
byy zmuszone korzysta z materiaw pochodzcych z zewntrz. W miar postpw w
tworzeniu wasnych materiaw dla wszystkich grup wiekowych, bdzie przybywa klas w
szkoach Szabatowych.

Tabela 28: Kongregacje zrzeszone w denominacjach poza ruchem mesjanistycznym

# %
7 23

1 Evangelical Free Church of America


1 North American Baptist
1 Presbyterian Church in the USA
2 Assemblies of God
2 Inne

Tabela 29: Kongregacje zrzeszone w ogranizacjach mesjanistycznych

Organizacja # %
UMJC 19 63
FMC 6 20
IAMCS/MJAA 9 30

* Tabela 29 Uwaga: szereg kongregacji naley do wicej ni jednej organizacji.


Wikszo kongregacji nie naley do denominacji spoza ruchu mesjanistycznego. Wyjtki od
tej reguy albo zostay zaoone przez czonkw jakiej denominacji albo s przez ni
finansowane: jedna przez Assemblies of God (Zbory Boe), jedna przez Evangelical Free Church
(Wolny Koci Ewangeliczny) i jedna przez amerykaski Koci Prezbiteriaski. Wszystkie
zgromadzenia nale do przynajmniej jednej z trzech organizacji mesjanistycznych, kilka
naley do wicej ni jednej organizacji. Spord trjki wymienionej w tabeli 29, jedno
stowarzyszenie grupuje kongregacje o charakterze niecharyzmatycznym, podczas gdy dwa
pozostae staraj si obejmowa szersze spektrum zgromadze. Powodem wstpowania do
takich organizacji jest przede wszystkim potrzeba spoecznoci z ludmi o podobnej wizji
suby. Ponadto, uatwia to koordynacj dziaa kongregacji mesjanistycznych nalecych do
poszczeglnych stowarzysze.

94
Resztka Izraela powraca

Tabela 30: Kongregacje praktykujce zbirk pienidzy podczas naboestwa

# %
13 43

Tabela 30a: Kongregacje uywajce cadakah (puszk na ofiary)

# %
17 57

Tabela 31: Stopie, do jakiego przywdca jest wspomagany finansowo przez kongregacj

Stopie # %
cakowicie 13 43
czciowo 15 50
wcale 2 7

Z powyszych danych wynika, e zgromadzenia przeprowadzajce kolekt s w stanie


cakowicie utrzymywa swojego duszpasterza, podczas gdy kongregacje stosujce cadak nie
mog tego robi. Z drugiej strony, tylko osiem zgromadze stosujcych kolekt utrzymuje
swoich pasterzy w penym zakresie. Wynika std, e oprcz dobrowolnych datkw graj tutaj
rol inne, dodatkowe czynniki finansowe.

Tabela 32: Odsetek ydw w ssiedztwie kongregacji

Stopie # %
wikszo 9 30
cz 19 63
nie ma 2 7

95
Resztka Izraela powraca

Tabela 33: Spoeczno ydowska, w jakiej usytuowana jest kongregacja

Tosamo # %
ortodoksi 4 13
konserwatywni 9 30
reformowani 11 37
agnostycy 1 3
wieccy 5 17

Tabela 34: Reakcja ydowskiego otoczenia na obecno kongregacji (zdaniem przywdcy)

Reakcja # %
obojtno 16 53
niewiadomo 1 3
uczestnictwo 0 0
sprzeciw 12 40
wrogo 1 3

W wikszoci przypadkw (Tabela 34), kongregacje mesjanistyczne s pooone w otoczeniu


czciowo ydowskim, podczas gdy byy zakadane na terenach wwczas zdominowanych
przez spoeczno ydowsk. Prawdopodobnie wynika to z faktu, i sytuacja demograficzna na
tych terenach ulega zmianie ydzi nie mieszkaj ju w tak homogenicznym otoczeniu, jak
kiedy. Wikszo spoecznoci ydowskich istniejcych w ssiedztwie kongregacji
mesjanistycznych wyznaje judaizm konserwatywny lub reformowany, co odzwierciedla obecn
sytuacj w przecitnej populacji ydowskiej.
Liderzy zgromadze mesjanistycznych okrelaj stosunek ydowskiego otoczenia do nich
jako indyferentny lub antagonistyczny. Niektrzy duszpasterze dodawali, e przecitny ssiad-
yd okazywa obojtno lub zdziwienie, gdy przywdcy spoecznoci ydowskiej oraz anty-
misjonarze prbowali wzbudzi wrogo do lokalnej wsplnoty mesjanistycznej.

96
Resztka Izraela powraca

Tabela 35: rednia liczba goci odwiedzajcych kongregacj w miesicu

Gocie # %
1-4 2 7
5-10 12 40
11-20 11 37
ponad 20 5 17

Tabela 36: Liczba goci pochodzenia ydowskiego

Gocie # %
1-4 18 60
5-10 12 40
11-20 0 0
ponad 20 0 0

Tabela 37: Liczba goci, ktrzy wracaj do kongregacji

Gocie # %
1-4 24 80
5-10 6 20
11-20 0 0
ponad 20 0 0

W wikszoci zgromadze rednia liczba goci w miesicu wynosi od piciu do dwudziestu.


Co najmniej jeden, a co najwyej dziesiciu z nich to ydzi. Osiemdziesit procent grup notuje
od jednego do czterech goci, ktrzy przychodz na kolejne naboestwa. Dwadziecia procent
kongregacji przyjmuje na nastpnych spotkaniach okoo dziesiciu powracajcych. Oznacza
to, i zgromadzenia mesjanistyczne przycigaj zarwno ydw jak i nie-ydw, a spora grupa
nowych osb przychodzi na kolejne naboestwa. Powysze dane wskazuj na wysoki
potencja wzrostu liczebnego tych grup.

97
Resztka Izraela powraca

Tabela 38: Skuteczno w docieraniu do niezbawionych krewnych i znajomych (zdaniem


czonkw kongregacji)

Skuteczno # %
dua 2 7
nieza 14 47
mierna 11 37
adna 3 10

Czonkowie zgromadze wykazuj pewn efektywno w ewangelizacji swoich niezbawionych


krewnych. Moe to wynika z faktu, i ydzi mesjanistyczni skutecznie wykazuj, e wiara w
Jeszu nie pozbawia ich tosamoci potomkw Abrahama.

Tabela 39: Dziaania kongregacji w celu dotarcia do niezbawionego otoczenia

Dziaania # %
obchodzenie wit 22 73
zawieranie znajomoci 20 67
dystrybucja literatury 15 50
ogoszenia 15 50
specjalne imprezy 15 50
koncerty 13 43

Inne metody (Tabela 39) to: ewangelizacja od drzwi do drzwi, specjalne konferencje,
imprezy kulturalne (zakadanie kawiarni, wystpy z udziaem suby tanecznej itp.), misje
wrd studentw, organizacja opieki nad dziemi, opieka nad bezdomnymi.

98
Resztka Izraela powraca

Tabela 40: Dziaania, ktre okazay si najskuteczniejsze w docieraniu do otoczenia z


Ewangeli

Dziaania # %
zawieranie znajomoci 17 17
obchodzenie wit 16 53
specjalne imprezy 9 30
ogoszenia 8 27
koncerty 6 20
dystrybucja literatury 1 3

Tabela 41: Dziaania, w ktrych sama kongregacja czuje si najlepiej

Dziaania # %
zawieranie znajomoci 17 57
obchodzenie wit 16 53
specjalne imprezy 9 30
ogoszenia 8 27
koncerty 6 20
dystrybucja literatury 1 3

Wprawdzie zgromadzenia mesjanistyczne uywaj wielu rodkw, by tworzy atmosfer


dogodn do ewangelizacji, lecz najwyraniej kontakty osobiste i celebrowanie wit s
najbardziej efektywne.

Tabela 42: rednia frekwencja podczas gwnych naboestw

Rok 20-30 31-45 46-65 66-100 100-200 ponad 200


1987 7 6 7 5 3 1
1986 7 8 5 6 2 1
1985 12 6 3 3 3 0
1984 12 5 3 2 3 0

99
Resztka Izraela powraca

Wikszo kongregacji zanotowaa liczebny wzrost w cigu ostatnich czterech lat (Tabela 42).
Wyjtkami s: jedno zgromadzenie, ktre zmienio dzie gwnych naboestw i jedno, ktre
si podzielio.
Powysze dane prowadz do wniosku, e najwiksze zgromadzenia upatruj skuteczno
ewangelizacyjn w metodach specjalnych, na rwni z ewangelizacj przez przyja i
obchodzeniem wit ydowskich. W mniejszych grupach najpopularniejszymi metodami s:
ewangelizacja przez nawizywanie kontaktw osobistych, celebrowanie wit oraz wystpy
zespow muzycznych. Tak wic, generalnie trzy powysze metody s czciej stosowane i
najskuteczniejsze. Andrew Shishkoff, lider kongregacji Beth Messiah z Rockville w stanie
Maryland (jednej z najwikszych, ktra podwoia liczb czonkw w cigu czterech ostatnich
lat) wymienia najwaniejsze czynniki wzrostu liczebnoci tej grupy:
Wzrost liczebnoci naszego zgromadzenia jest rezultatem dziaania
nastpujcych czynnikw (wymieniam tylko najwaniejsze):
1. Modlitwa z wiar. Pi lat temu w gronie liderw rozpoczlimy modlitw
wstawiennicz o wzrost liczebnoci grupy. Modlitwa jest kontynuowana.
2. Ustalilimy cele i z nadziej oczekujemy ich osignicia.
3. Wizja wzrostu liczebnego kongregacji zostaa przedstawiona wszystkim
czonkom. Jako liderzy dzielilimy si z innymi gbokim przekonaniem, e
Bg zamierza powikszy nasze zgromadzenie.
4. Wpyw profetyczny z zewntrz. Bg da nam wizj wzrostu kongregacji
przez mw Boych spoza ruchu mesjanistycznego.
5. Filozofia maksymalnego wysiku kongregacji w kierunku wychowania
nowych liderw. Rozwj zgromadzenia wymaga aktywnoci wszystkich jego
czonkw.
Planowanie rozwoju. Przeprowadzka do wikszych pomieszcze. Budowa
wasnych obiektw. Wasne publikacje, powikszanie instrumentarium dla
suy muzycznej. Nowi nauczyciele w szkole Szabatowej itd.
Cztery pord szeciu wikszych kongregacji powikszyo si w cigu ostatnich czterech lat o
50 do 100%. Jak pokreli Shishkoff, tak dynamiczny wzrost liczebnoci jego zgromadzenia nie
by spowodowany jakimi specjalnymi metodami ewangelizacji lecz skuteczn modlitw
wstawiennicz, planowaniem rozwoju, szukaniem wizji wzrostu, motywacj czonkw oraz ich
aktywn sub na rzecz wsplnoty. Niepoledni rol odegrao rwnie powane podejcie do
problemw technicznych, jak odpowiednie pomieszczenia, sprzt itd. Z powyszego wynika, e
nawet najlepsze planowanie i program musz by poparte modlitw o zgromadzenie. Wpyw
na otoczenie oraz wzrost liczebnoci rozpoczynaj si jeszcze zanim ktokolwiek wychodzi z
ewangeli na zewntrz. Oprcz tego, z pomnaaniem grupy wie si zjawisko tumu
przycigajcego tumy. Dlatego duym kongregacjom atwiej przychodzi wzrost liczebnoci. Im
mniejsze zgromadzenie, tym cisza praca zwizana z ewangelizacj. Strategia podana przez
Shishkoffa z pewnoci moe pomc w osigniciu stanu, w ktrym mona ewangelizowa
efektywnie.
Liderzy podaj nastpujce powody opuszczenia kongregacji:
przeprowadzka
niezgoda z wizj mesjanistyczn

100
Resztka Izraela powraca

tendencje charyzmatyczne w kongregacji


tendencje niecharyzmatyczne w kongregacji
dua odlego od miejsca zgromadze
kryzys duchowy
mier
Powysza lista skania do wniosku, e charyzmatyczno lub niecharyzmatyczno nie jest
najczstszym powodem opuszczenia kongregacji. Rnice w podejciu do takich spraw zawsze
powodoway i bd powodowa napicia. Czynnikiem, ktry czciej powoduje odejcie od
wsplnoty jest brak zrozumienia lub akceptacji dla wizji ruchu mesjanistycznego. Jest to
wskazwka dla nauczycieli, ktrzy powinni wkada wicej wysiku w jasne i zrozumiae
formuowanie teje wizji oraz cierpliwie odpowiada dociekliwym. Kongregacja jako cao
powinna by wiadoma celu istnienia i sposobu dziaania.

Tabela 43: Stan liczebny kongregacji w odczuciu lidera

Stan # %
rosncy 23 77
stabilny 5 17
malejcy 2 7

Wikszo zgromadze wydaje si rosn i paa optymizmem co do ruchu mesjanistycznego


(Tabela 43) oraz radoci z dziea, jakie czyni Bg przywodzc swj nard do upamitania i
odkupienia. Niektrzy postrzegaj swoje zgromadzenie jako zatrzymane w rozwoju. By moe,
jest to spowodowane nadmiern koncentracj wok jednego rodzaju suby, co w efekcie daje
spowolnienie wzrostu kongregacji. Ci, ktrzy okrelili swoje wsplnoty jako malejce, jako
powody podali podziay i inne problemy wewntrzne.

Tabela 44: Dziaania kongregacji prowadzce do zacienienia wzajemnych wizi

Dziaania # %
naboestwa 24 80
spotkania 26 87
wyjazdy 17 57
specjalne 14 47

Inne zajcia wymienione w ankietach (Tabela 44) to studia biblijne dla kobiet, spotkania
modlitewne, grupy wzrostowe, zawody sportowe, studia biblijne i grupy domowe.

101
Resztka Izraela powraca

Celem kongregacji mesjanistycznych nie jest wycznie ewangelizacja staraj si one


budowa wizi przyjani zarwno na platformie praktycznej jak i duchowej. Gdyby kade
zgromadzenie byo tylko zamaskowan stacj misyjn, jak twierdz anty-misjonarze, adne z
nich nie tworzyoby autentycznej wsplnoty i nie potrzebowaoby zwizanych z ni sub.
Powysze badania wykazay, i mimo zrnicowania w szczegach, kongregacje
mesjanistyczne maj wiele cech wsplnych, przyczyniajcych si do rozwoju ruchu.
Podstawowymi elementami naboestw w tych zgromadzeniach s zwiastowanie Sowa Boego
i muzyka. Wynika std, e naley woy maksimum wysiku w szkolenie nastpnych
nauczycieli oraz rozwijanie sub muzycznych, co stanowi o charakterze mesjanistycznego
uwielbienia.
Zaledwie dziesi procent liderw wychowao si w rodowisku mesjanistycznym, dlatego
ruch powinien pooy szczeglny nacisk na edukacj, rozwija programy nauczania i zachca
modzie do wytrwaoci w rozszerzaniu idei mesjanizmu.
Powysze studium pokazuje, e czynnik charyzmatyczny niekoniecznie musi by czynnikiem
decydujcym w procesie pozyskiwania nowych czonkw lub opuszczania kongregacji. Nie jest
rwnie kluczowym elementem w procesie rozwoju zgromadzenia.
Kongregacje mesjanistyczne powinny pooy wikszy nacisk na pozyskiwanie wierzcych
maestw mieszanych chrzecijasko-ydowskich, szukajc obszarw wsplnych dla
obydwch stron, podobnie jak w przypadku maestw mieszanych ludzi niezbawionych.
Wydaje si, e typowo ydowskie elementy naboestw nie maj znaczenia w procesie
pozyskiwaniu nowych czonkw wsplnoty, natomiast s wane dla kulturowej identyfikacji.
Miejsca spotka modlitewnych take nie maj wikszego wpywu na liczebno kongregacji.
Moliwe, e ze wzgldw misyjnych lepiej byoby posiada wasne pomieszczenie, lecz nie da
si udowodni tej zalenoci na podstawie niniejszych bada.
Wikszo grup powinna skuteczniej przyciga goci z zewntrz, co jest doskona okazj do
popularyzowania ruchu i goszenia ewangelii oraz dba o to, by nowi czonkowie wsplnot
zostawali tam na stae.
Kongregacje mesjanistyczne powinny lepiej wykorzystywa w sensie ewangelizacyjnym
okazje, jakimi s wita ydowskie. W tym celu naleaoby tak organizowa obchody, eby
stay si okazj do zwiastowania Sowa Boego.
Wydaje si, e czynniki wpywajce na wzrost kongregacji s zwizane nie tyle z dobrze
opracowanymi programami, co z postaw samych wierzcych. Jednake, w kontekcie rozwoju
ruchu naley wzi pod uwag przygotowanie nowych liderw, co bdzie si wiza z planami
ich edukacji.
Zgromadzenia mesjanistyczne speniaj trojak funkcj. S wiadectwem wiary w Mesjasza
wobec spoecznoci ydowskiej, buduj Ciao wierzcych oraz podkrelaj sw ydowsk
tosamo. Ich rola jest bardzo szczeglna dziel si wiar w Mesjasza pozostajc ydami,
co pozwala im skutecznie i wiarygodnie gosi ewangeli. Ponadto maj szans wyj ze
Sowem do maestw mieszanych, odrzuconych przez spoeczno ydowsk i nie
wzrastajcych w rodowiskach poganochrzecijan. Kongregacje mesjanistyczne powinny
skoncentrowa swoje wysiki na dziaaniach, ktre pomog w budowaniu Ciaa. Wymaga to
intensywnej ewangelizacji oraz przygotowania si na przyjcie nowych wierzcych.

102
Resztka Izraela powraca

Naley zachca wierzcych do nawizywania nowych kontaktw osobistych z niewierzcymi,


np. z gomi przybywajcymi na spotkania modlitewne, ssiadami czy znajomymi z pracy.
Rozwj kongregacji wyranie wie si z dziaalnoci sub muzycznych, majcych duy
wkad w wytworzenie szczeglnego charakteru uwielbienia mesjanistycznego.
Powysze studium jest pocztkiem bada nad zjawiskiem judaizmu mesjanistycznego. Jest
prb uchwycenia obrazu tego potnego ruchu w jego fazie zalkowej. Pozostaje nam czeka
i obserwowa, w jaki sposb Pan zechce uy ruchu mesjanistycznego dla okazania swojej
chway i ku zbawieniu ludzkoci.

103
Resztka Izraela powraca

DODATEK 2
Kongregacje stanowice przedmiot bada
Beth Messiah Congregation East Hanover, New Jersey
Olive Tree Congregation Plainview, Nowy Jork
Beth Messiah Congregation Columbus, Ohio
Beth Ariel Fellowship Brentwood, Kalifornia
Kehilat Mashiach Cincinnati, Ohio
Kehilat Ariel San Diego, Kalifornia
Vineyard Congregation Long Grove, Illinois
Emmanuel Congregation Baltimore, Maryland
Adat HaTikvah Congregation Chicago, Illinois
Congregation Or Chadash Clearwater, Floryda
Beth Messiah Congregation Filadelfia, Pensylwania
Congregation Beth Shalom Springifield, Massachusetts
Beth Messiah Congregation Rockville, Maryland
Shema Yisrael Congregation Rochester, Nowy Jork
Tree of Life Congregation San Diego, Kalifornia
Tikvat Yisrael Cleveland, Ohio
Beth Messiah Congregation Cincinnati, Ohio
Beth Yeshua Congregation Youngstown, Ohio
Adat HaMashiach Congregation Irvine, Kalifornia
Beth Israel Congregation Clearwater, Floryda
Seed of Abraham St. Louis Park, Minnesota
Adat Yeshua Albuquerque, Nowy Meksyk
Beth HaTikvah St. Louis, Missouri
Congregation Rosh Pina Baltimore, Maryland
Ohev Yisrael Springffeld, Virginia
Temple Aron Kodesh Fort Lauderdale, Floryda
Congregation Bnai Maccabim Highland Park, Illinois
Tsemach Adonai Santa Cruz, Kalifornia
Ruach Israel Wellesley, Massachusetts
Beth Jacob Congregation Jacksonville, Floryda
Mimo, i nie jest to lista kompletna, stanowi reprezentatywn prbk kongregacji nalecych
do wszystkich trzech ugrupowa. Wymieniono te zgromadzenia, ktre zgodziy si wzi
udzia w badaniach oraz speniy kryteria podane w Dodatku 1.

104
Resztka Izraela powraca

DODATEK 3
ydowscy wierzcy
czonkowie kociow chrzecijaskich.
Analiza danych statystycznych.
Oprcz tych wierzcych ydw, ktrzy nale do kongregacji mesjanistycznych, istnieje wielu
innych, bdcych czonkami kociow chrzecijaskich. Niektrzy z nich wytykaj
kongregacjom mesjanistycznym brak odpowiednich programw, ktre byyby dla nich
odpowiednie. Inni obwiniaj ydowskich misjonarzy o to, e kieruj nowo nawrconych ydw
do kociow chrzecijaskich z pominiciem zgromadze mesjanistycznych. Z kolei sami
chrzecijanie pochodzenia ydowskiego s oskarani o oportunizm, polegajcy na przyczaniu
si do ustabilizowanych kociow zamiast budowania podstaw silnego ruchu
mesjanistycznego.
Prbujc zbada zjawisko przyczania si ydowskich wierzcych do kociow
chrzecijaskich, w lutym 1992 roku przeprowadzono badanie reprezentatywnej grupy. Celem
badania byo okrelenie cech wsplnych ydw, ktrzy woleli zosta czonkami pogano-
chrzecijaskich kociow, ni wej do kongregacji mesjanistycznych, ktrych dziaalno
jest skierowana wanie do ydw. Chodzio o to, by pozna i lepiej zrozumie czynniki
wpywajce na podjcie takiego wyboru.
Odpowiedzi na takie pytania mog pomc kongregacjom mesjanistycznym znale powody,
dla ktrych potrzeby badanej grupy wierzcych nie zostay zaspokojone w rodowisku
ydowskim oraz podj wysiek w celu trafienia do tych ydw, ktrzy jeszcze nie zdecydowali
o swojej przynalenoci eklezjalnej. Wyniki bada pozwol rwnie lepiej zrozumie motywy
tych wierzcych, ktrzy pozostaj poza ruchem mesjanistycznym i nie zamierzaj si do niego
przycza.
Przeprowadzono wywiady telefoniczne z siedemdziesicioma wierzcymi ydami z rnych
obszarw USA oraz z szedziesicioma omioma, ktrzy nale do kociow
chrzecijaskich. Badana grupa nie jest liczna, ale powinna by wystarczajca do uzyskania
pewnego oglnego wizerunku tych drugich. W badaniach starano si rozmawia przede
wszystkim z tymi, ktrzy w peni identyfikuj si z ydowskoci i jednoczenie wyranie
podkrelaj przynaleno do kocioa chrzecijaskiego. Wywiady z wierzcymi, ktrzy nie
przyznaj si ju do swego pochodzenia byyby zreszt bezcelowe.

Wychowanie ydowskie %
tradycyjne 54
wieckie 36
ydowscy wierzcy 4
chrzecijanie 7

105
Resztka Izraela powraca

Powysze liczby okrelaj typ rodowiska, z ktrego wywodz si respondenci. Wikszo


pochodzi z rodzin o duym przywizaniu do tradycji, wyznajcych zarwno judaizm
ortodoksyjny jak i reformowany, przy czym judaizm reformowany by tu wymieniany znacznie
czciej. Ponad poowa badanych wychowaa si w atmosferze religijnej. Pozostae dwie grupy
pochodz z rodzin mieszanych lub s drugim pokoleniem wierzcych w rodzinach
mesjanistycznych oraz chrzecijaskich.

Wiek %
20 latkowie 20
30 latkowie 34
40 latkowie 39
50 latkowie 5
60 latkowie i starsi 2

Kto zwiastowa Sowo %


znajomi 32
czonkowie Kocioa 18
misjonarze 11
ydzi mesjanistyczni 2
wspmaonek/rodzina 16
duchowe przeycie 9
osobiste studium Biblii 13

Rok nawrcenia %
przed 1960 5
1960-64 2
1965-69 4
1970-74 13
1975-79 13
1980-84 18
1985-89 29
1990-92 18

Najwiksza grupa badanych naleaa do przedziau wiekowego od dwudziestu do czterdziestu


lat i nawrcia si w ostatnich dwudziestu latach. Gwnymi czynnikami, ktre wpyny na ich

106
Resztka Izraela powraca

decyzj oddania ycia Mesjaszowi, byy rozmowy z przyjacimi, wpyw wierzcej rodziny,
kocioa oraz kampania ewangelizacyjna. Zdecydowanie najczciej nawracali si dziki
wiadectwu przyjaci. Okazao si rwnie, e wizi braterskie w kongregacji s jednym z
najwaniejszych powodw, dla ktrych wierzcy pozostaj w zgromadzeniu. Jak wida, istnieje
zaleno pomidzy sposobem poznania Jeszuy i motywacj do uczszczania na naboestwa.

Samookrelenie %
hebrajski chrzecijanin 5
ydowski chrzecijanin 27
yd mesjanistyczny 27
yd speniony 13
ydowski wierzcy 20
wierzcy 9
ydzi dla Jezusa 7
yd 2
chrzecijanin 30
adne 2

Wikszo ydowskich wierzcych wydaje si preferowa takie samookrelenie, ktre


identyfikuje ich zarwno z narodem ydowskim, jak z wiar. Oznacza to, e tosamo
ydowska jest wana take dla tych, ktrzy pozostaj czonkami poganochrzecijaskich
kociow. Z kolei okrelenie yd nie jest dla nich wystarczajce, gdy nie wyraa w peni ich
relacji z Mesjaszem. Interesujce, e najpopularniejszym jednowyrazowym terminem
samookrelenia jest chrzecijanin, co wskazywaoby, i w tym kontekcie ydowska
tosamo dla wielu jest mniej istotna od podkrelenia wiary.

ydowsko to gwnie %
religia 7
kultura 27
tosamo etniczna 55
wszystkie wymienione 23

ydowsko jest dla wikszoci badanych zwizana z tosamoci narodow (kim jestem), a
dopiero pniej z kulturow (jak wyraam siebie). Po nawrceniu do Mesjasza ydowsko nie
jest odrzucana, wbrew obiegowym opiniom na temat ydw pozostajcych w kocioach.
Prawdopodobnie przekonanie o tym, i przynaleno narodowa jest czym wrodzonym i
nieodcznym pozwala ydom zaaklimatyzowa si wrd chrzecijan i jest jednym z
czynnikw uatwiajcych decyzj o chrzecijaskiej przynalenoci eklezjalnej.

107
Resztka Izraela powraca

Jak ydowscy wierzcy %


kultywuj spucizn ojcw
obchodzenie wit 48
wizi rodzinne 7
aktywno w synagodze 11
wsplnota mesjanistyczna 13
wspieranie Izraela 4
zachowywanie kaszrutu 2
adne w powyszych 21

To pytanie miao na celu zorientowa si, w jaki sposb ydowscy wierzcy podkrelaj swoj
tosamo narodow. Wikszo czyni to przy okazji obchodzenia wit ydowskich oraz
podtrzymujc ywe relacje z brami w wierze. Najczciej obchodzonymi witami s Chanuka
i Pascha po 16% respondentw. Tylko 2% celebruje Rosz Haszana i Jom Kipur. wito
wiate jest obchodzone tak czsto prawdopodobnie dlatego, e pozostaje w zwizku z Boym
Narodzeniem, natomiast Pascha przez oczywiste treci Mesjaniczne. Interesujce, e tylko 2%
obchodzi wiksze wita, podczas gdy wrd ydw mesjanistycznych czyni to wszyscy!

Stan maeski %
wolny (od zawsze) 32
wolny (rozwiedziony) 13
wolny (wdowiestwo) 0
zwizek z nie-ydem 48
zwizek z niezbawionym ydem 0
zwizek ze zbawionym ydem 7

Dzieci %
poniej 12 32
12-18 18
18-25 18
brak 45
Czynnik maeski jest bardzo wyrany. 93% ydowskich wierzcych w kocioach
chrzecijaskich to maonkowie nie-ydw lub osoby samotne. Moe to oznacza, i
ydowsko nie jest dla nich spraw priorytetow. Gdyby byo inaczej, zapewne polubiliby
wierzcych pochodzenia ydowskiego lub uczszczaliby na naboestwa, gdzie mona by

108
Resztka Izraela powraca

spotka kandydatw na maonkw, nalecych do tej grupy. W wielu przypadkach,


maestwo z osob pochodzc nie-ydw byo podawane jako powd przynalenoci do
kocioa chrzecijaskiego zamiast do kongregacji mesjanistycznej.
Sprawa dzieci okazaa si skomplikowana. Wikszo rodzicw mwia o chci przekazania
dzieciom dziedzictwa wiary i tosamoci, ale wyraaa frustracj z powodu braku pomysu na
wykonanie tych planw. Niektrzy zdawali si by niepewni co to tego, co waciwie mieliby
przekazywa oraz co do swojej w tym roli. Kongregacje mesjanistyczne prezentuj siebie jako
rodowiska specjalnie powoane i zdolne do wypeniania tej misji wobec nastpnych pokole
wierzcych ydw, co odrnia je zdecydowanie od rozproszonych czonkw kociow.
Wydaje si, e na tym polu zarwno ydzi mesjanistyczni jak misje dziaajce wrd ydw
mogyby wsppracowa i wykorzystujc swoje dowiadczenie, pomc ydowskim braciom z
kociow chrzecijaskich. Przyczynioby si to do lepszych kontaktw z tymi, ktrzy na razie
przychodz do kongregacji incydentalnie oraz wspomoenia tych ydowskich czy hebrajskich
chrzecijan, ktrym ley na sercu przekazywania dzieciom dziedzictwa ich ojcw.

Obecne miejsce uwielbienia %


koci denominacyjny 64
charyzmatyczny 23
kongregacja mesjanistyczna 6
synagoga 2
misja 4
adne z powyszych 6

Czstotliwo naboestw %
raz w tygodniu 66
2-3 razy w tygodniu 20
2-3 razy w miesicu 6
raz w miesicu 2
rzadko 7

Ilo miejsc uwielbienia %


1 75
2 13

109
Resztka Izraela powraca

Ilo miejsc uwielbienia %


3 7
nie ma 5

Preferowane miejsce %
uwielbienia
adne 39
jeden koci 27
kilka kociow 21
inne 11

Co lubie w %
poprzednim miejscu
muzyka/liturgia 14
nauczanie 13
pastor 11
pooenie 2
wsplnota 13

Z przedstawionych danych wyania si obraz typowego wierzcego yda, ktry przywizuje


du wag do przebywania w swojej wsplnocie. Nie jest to czowiek, ktry chodzi na
naboestwa z przymusu lub pod wpywem czyjej perswazji lecz w wyniku otrzymywania
dobrego pokarmu duchowego w tym miejscu.

ydowskie elementy w %
obecnym miejscu
adnych 73
skadkowe sedery 11
inni ydowscy wierzcy 7
pieni mesjanistyczne 16

110
Resztka Izraela powraca

Lubiane elementy w %
obecnym miejscu
muzyka/liturgia 41
nauczanie 46
pastor 32
wsplnota 73
ewangelizacje 14
moliwo suby 9
szkka niedzielna 4
podoba si maonkowi 4

Wydaje si, e jednym z najwaniejszych czynnikw wpywajcych na wybr kocioa jest


jako relacji braterskich, ktre tam panuj. Wierzcy ydzi pozostaj tam dlatego, e
odczuwaj ze strony wsplnot zacht do wzrostu w poznaniu Pana. Okazuje si, i dobre
nauczanie oraz muzyka i liturgia rwnie s dla nich wane. Wikszo z tych kociow nie
stosuje podczas uwielbienia adnych elementw typowo ydowskich z myl o braciach
pochodzenia hebrajskiego.
Na pojcie relacji wsplnotowych skada si wicej czynnikw. Trudno przecie uwierzy, e
tylko kocioy chrzecijaskie dbaj o t dziedzin ycia eklezjalnego, podczas gdy kongregacje
mesjanistyczne nie przywizuj do niej adnej wagi. Prawdopodobnie owo pojcie
wsplnotowoci jest zwizane ze sposobem, w jaki dana sposoba si nawrcia. Prawie kady
nowy wierzcy jest kiedy przyprowadzany po raz pierwszy na naboestwo, najczciej przez
osob, ktra ogosia mu ewangeli. Poza tym, poganochrzecijanie czsto traktuj ydowskich
wierzcych w szczeglnie ciepy sposb, podczas gdy w kongregacji mesjanistycznej ich
ydowsko nie robi na nikim wraenia.

Aspekty ydowskoci warte %


kultywowania
tosamo etniczna 41
wita 39
ewangelizacja ydw 4
wiara w Mesjasza 4
sprawy ydowskie 9
uwielbienie ydowskie 4
wizy rodzinne 4
wsplnota z wierzcymi ydami 2

111
Resztka Izraela powraca

Wikszo respondentw uwaa tosamo oraz wita za najwaniejsze aspekty ydowskoci


wymagajce podkrelenia, przyczym (jak podano wczeniej) wiara w Mesjasza jest czci owej
tosamoci.

Czynniki decydujce o wyborze %


miejsca naboestw
nauczanie 57
ydowsko 13
pastor 9
misja 5
liturgia/muzyka 20
wsplnota 46
pooenie 5
denominacja 4
szkka niedzielna 2

Czy bye/a ju czonkiem %


kongregacji mesjanistycznej?
tak 54
nie 46

Czy chciaby (chciaaby) nim %


zosta?
tak 70
nie 9
moe 21

Jak widzielimy wczeniej, nauczanie, uwielbienie oraz relacje wsplnotowe s


najwaniejszymi elementami ycia kocioa dla wierzcych ydw. Warto zauway, e
praktycznie nie istnieje adne uprzedzenie czy dystans wobec kongregacji mesjanistycznych.
Co wicej, wikszo odpowiadajcych wyraaa pozytywny do nich stosunek, a niemono
uczestniczenia w yciu zgromadze mesjanistycznych przewanie wynikaa z trudnoci
obiektywnych.

112
Resztka Izraela powraca

Literatura prenumerowana %
biuletyny misyjne 86
biuletyny kocielne 27
literatura mesjanistyczna 13
magazyny chrzecijaskie 39

Rodzaj prenumerowanej literatury wskazuje na siln wiadomo potrzeby misji wrd


wierzcych ydw.
Powysze badania zaledwie drasny powierzchni zjawiska, lecz mimo to wydaj si by
pomocne w wyjanieniu pewnych nieporozumie. Po pierwsze, wierzcy ydzi uczszczajcy
do kociow chrzecijaskich w ogromnej wikszoci uznaj warto i sens istnienia
kongregacji mesjanistycznych i nie maj adnych negatywnych skojarze w zwizku z
dziaalnoci ruchu. Powody, dla ktrych zdecydowali nie przycza si do zgromadze
mesjanistycznych, w wikszoci przypadkw s zwizane z relacjami midzyosobowymi, jakie
zdyli ju nawiza. Kongregacje mesjanistyczne nie powinny upatrywa w tym klski swoich
dziaa misyjnych.
Po drugie, obecno ydowskich wierzcych w kocioach chrzecijaskich nie jest owocem
wytonej pracy misjonarzy, ktrzy rzekomo uporczywie ich tam wpychaj". Po prostu,
ludzie, ktrzy ogosili im ewangeli zadbali o warunki dla wzrostu duchowego dla ydowskich
niemowlt w wierze i wprowadzili je do swych rodowisk.
Po trzecie, ydzi pozostajcy czonkami kociow wci odczuwaj potrzeb wyraania swej
tosamoci narodowej. Tej obserwacji nie mona przeceni. Zarwno kongregacje
mesjanistyczne jak i misje dla ydw oraz ich macierzyste kocioy powinny poszukiwa takich
rozwiza, by to pragnienie zostao w peni zaspokojone.

113
Resztka Izraela powraca

BIBLIOGRAFIA

Bagatti, Bellaffnino. The Church From the Circumcision. Jerusalem: Franciscan Printing
Press, 1984.
Barth, Markus. The People of God. Sheffield: JSNT Press, 1983. Boyle, Isaac. tum. Historii
Kocioa Euzebiusza Pamfilosa. Grand Rapids: Guardian Press,1955.
Brandon, S. G. F. The Fall of Jerusalem and the Christian Church. London: SPCK, 1978.
Brown, Colin. ed. The New International Dictionary of New Testament Theology. Grand
Rapids: Zondervan Publishing House, 1980.
Brown, Harold O. J. Heresies: The Image of Christ in the Mirror of Heresy and Ortodoxy from
the Apostles to the Present. Garden City, New York: Doubleday, 1984.
Brunner, Emil. The Misunderstanding of the Church. tum. Harold Knight. Philadelphia:
Westminster Press, 1953.
Burton, Ernest. The International Critical Commentary, The Epistle to the Galatians.
Edinburgh: T. & T.. Clark, 1920.
Cranfield, C.E.B. A Critical and Exegetical Commentary on The Epistle to the Romans. Vol. 2
Edinburgh: T. & T. Clark, 1979.
Danielou, Jean. The Theology of Jewish Christianity. t'um i wyd. John A. Baker.
Philadelphia: Westminster Press, 1964.
Flannery, Edward. The Anguish of the Jews. New York: Quest, 1965.
Flemming, Bruce. C. E. Contextualization of Theology. Pasadena: William Carey Library,
1980.
Fruchtenbaum, Arnold G. Hebrew Christianity: Its Theology, History, and Philosophy. San
Antonio: Ariel Ministries, 1983.
Fruchtenbaum, Arnold G. Israelology: The Missing Link in Systematic Theology. Tustin,
California: Ariel Ministries, 1989.
Fuller, Daniel P. Gospel and Law: Contrast or Continuum? Grand Rapids: Eerdmans
Publishing Co., 1982.
Gaebelein, Frank E., ed. The Expositors Bible Commentary. Grand Rapids: Zondervan, 1976.
Ginsberg, Louis. ed. The Legends of the Jews. Philadelphia: Jewish Publishing Company,
5728 [1968].
Harris, R. Laird; Archer, Gleason L.; and Waltke, Bruce K. eds. Theological Wordbook of the
Old Testament. Vol. I. Chicago: Moody Press, 1980.
Hertz, Joseph. cyt w: Pirke Avoth, wyd. Nathaniel Kravitz, Chicago: Jewish Way Magazine of
Chicago, 1951.
Jay, Eric G. The ChurchIt's Changing Image Through Twenty Centuries. Atlanta: John
Knox Press, 1978.
Jocz, Jacob. The Jewish People and Jesus Christ. Grand Rapids: Baker Book House.
Juster, Daniel C. Jewish Roots.
Klijn, A. F. J. and Reinink, G. J. Patristic Sects. Leiden: E. J. Brill, 1973.

114
Resztka Izraela powraca

Kung, Hans. The Church. New York: Sheed & Ward, 1967.
Levey, Samson H. Best Kept Secret of the Rabbinical Tradition. Judaism 21, jesie_ 1972.
Longenecker, Richard N. The Christology of Early Jewish Christianity. London: SCM Press
1970; reprint wyd., Grand Rapids: Baker Book House, 1981.
McComiskey, Thomas E. The Covenants of Promise. Baker Book House, 1985.
Milgrom, Jacob. The JPS Torah Commentary: Numbers. The Jewish Publication Society,
5750/1990.
Morris, Leon. New Testament Theology. Grand Rapids: Academie/Zondervan Books, 1986.
Palliere, A. The Unknown Sanctuary. New York: Block, 1928.
Pritz, Ray A. Nazarene Jewish Christian Period Until Its Disappearance in the Fourth
Century. Leiden: E. J. Brill, 1988.
Rausch, David A. Messianic Judaism: Its History, Theology and Polity. New York: Edwin
Mellen, 1982.
Rausch, David A. A Legacy of Hatred. Why Christians Must Not Forget the Holocaust.
Chicago: Moody Press, 1984.
Roberts, Alexander i Donaldson, James, eds. The Anti-Nicene Fathers. 10 Vols. (Grand
Rapids: Eerdmans reprint 1981). Coxe, A. Cleveland. Editor. Vol. 5. Fathers of the Third
Century.
Saucy, Robert L. The Church in God's Program. Chicago: Moody Press, 1972.
Schonfield, Hugh J.The History of Jewish Christianity. London: Duckworth, 1936.
Schwartz-Bart, Andre. The Last of the Just. New York: Atheneum Publishers, 1960.
Silberman, Charles E. A Certain People: American Jews and Their Lives Today. New York:
Summit, 1985.
Simon, Marcel. Jewish Sects at the Time of Jesus. Translated by James H. Farley.
Philadelphia: Fortress Press, 1967.
Stern, David H. Messianic Jewish Manifesto. Jerusalem Jewish New
Testament Publications, 1988.
Thompson, A. E. A Century of Jewish Missions, New York: H. Revell Fleming Company,
1902.

115

You might also like