Grunt Pod Nogami

Wydawnictwo WAM, 2016
KS. J A N KA C ZKO WS KI
.
NAJBARDZIE J LUBIANY P O L S K I KS IDZ
W RO ZMO WIE YC IA
PIO T R Y KA
Ceniony za swj autentyzm, odwag iszczero. Podziwiany zarw-
ZYCIE
no przez katolikw, jak i niewierzcych. Sam o sobie mwi, e jest
onkocelebryt, czyli czowiekiem znanym gwnie ztego, e ma raka.
Zanim si otym dowiedzia, wybudowa hospicjum wPucku.
Wszkole nie chodzi na religi. Gdy ju zyska pewno co do swojego

powoania odrzucili go jezuici (Niech auj!). Kopoty ze wzrokiem
prawie uniemoliwiy mu wicenia (Apienidze widzi? Widzi!
NA PENEJ
ZYCIE NA PENEJ PETARDZIE

.
To wici!).
W inspirujcej rozmowie z Piotrem yk ks. Jan zdradza rda

swojej niesamowitej energii inieskoczonych pokadw optymizmu.
Oswoim yciu ipolskim Kociele mwi zodwag idystansem osoby,
PETARDZIE
ktra pokonaa wasny strach. Wzruszajce do ez wiadectwo czo-
wieka, ktry wie, e by moe nie zostao mu wiele czasu. czyli wiara, poldwica imio
Ks. Jan Kaczkowski wraz

zdziennikarzem Piotrem yk
otrzymali w2014r.Nagrod
lad im. bp. Jana Chrapka
Kupujc t ksik, wspierasz Puckie Hospicjum pw. w. Ojca

KS. JAN
Pio prowadzone przez ksidza Jana Kaczkowskiego
www.wydawnictwowam.pl KACZKOWSKI
.
cena 34,90 z WYDAWNICTWO WAM
PIOTR ZYKA
Opieka redakcyjna: Olaf Pietek

Redakcja: Joanna Podsadecka
Korekta: Dariusz Godo
Projekt okadki i opracowanie graficzne
Katarzyna Ewa Legend
Fot. na okadce Damian Kramski
www.damiankramski.com
NIHIL OBSTAT
Prowincja Polski Poudniowej Towarzystwa Jezusowego
ks. Jakub Koacz SJ, prowincja
Krakw, 18 grudnia 2015 r., l.dz. 333/2015
ISBN 978-83-277-0488-7
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 31-501 Krakw
tel. 12 62 93 200 faks 12 42 95 003
e-mail: wam@wydawnictwowam.pl
www.wydawnictwowam.pl
DZIA HANDLOWY
tel. 12 62 93 254-255 faks 12 62 93 496
e-mail: handel@wydawnictwowam.pl
KSIGARNIA WYSYKOWA
tel. 12 62 93 260
e.wydawnictwowam.pl
www.wydawnictwowam.pl
Spis treci
Cz pierwsza
1. Lek na lk 11
2. Czasem trudno zrozumie t blisko 23
3. Trzeba umie przegra 31
4. Warto si namczy 35
5. Programowanie trwania wasce 41
6. Nie ammy sobie sumie 45
7. Jestemy biologi, jako si musimy zepsu 53
8. Misie bliskoci 67
9. Otuleni mioci 75
10. Niewierno jest przegran 81
11. Obowizki przed pobonoci 85
12. Nadzieja wbrew wszystkiemu 89
13. Czas niepewnoci 95
14. Blask wolnoci 103
15. Cud pezajcy 111
16. Przypadek nie przypadkiem 123
17. Cierpliwo wobec Boga 127
18. Sprawy niezaatwione 133
19. Darmo dawajcie 139
20. Zaufanie na zmywaku 143
21. Walka olepsz wersj siebie 147
22. Unie swoj wolno 151
23. Bg jest czuy 161
Cz druga
Rekolekcje zks. Janem. Herod, Piat, setnik iinni 169
Droga Krzyowa 195
Spowied na krawdzi 213
Zdreniem niepewnoci oddaj do Pastwa rk moje

nieporadne wysiki kaznodziejskie. Wczci nagrane,
awczci spisane iprzelane na papier. Zasadniczo zamy-
kaj si pomidzy styczniem 2013 alipcem 2015 roku. To
czas mojej choroby. Nie pamitam inie jestem wstanie
odtworzy wczeniejszych. Trudno powiedzie, czy byy
lepsze, czy gorsze. Prosz oceni, czy widz Pastwo jaki
rozwj wokresie tych bez maa trzech lat.
Zawsze byem przeciwnikiem wydawania kaza. Uwa-
aem to za przejaw pychy. Jak wida, iwtym aspekcie
ycie zmusza mnie do rewizji pogldw.
Za wszelkie banay, oczywistoci ipowtrzenia prze-
praszam. Czym innym jest mwienie zambony. Owiele
trudniej przela to na papier. Tym wiksze podzikowania
dla Joanny Podsadeckiej, ktra te kazania przesuchaa,
wpewnym sensie oczycia iskompilowaa. Wybralimy
teksty, naszym zdaniem, najbardziej reprezentatywne.
Kazania zawsze mwi zgowy (mj ojciec zauwa-
a: To znaczy zniczego). Ze wzgldu na saby wzrok,
przygotowujc si, nie pisz sowo wsowo, jak cao
ma brzmie. Jeeli ju, to na duej kartce notuj wielki-
mi literami punkty wkolejnoci. Ucz si ich niemal na
pami, eby gdy co mnie rozproszy albo si zgubi
mc wrci na waciwe tory (jestem mistrzem dygresji). 7
Kazania wwikszoci s tzw. kazaniami ebraczymi

wygoszonymi wrnych kocioach wPolsce (wStaro-
gardzie Gdaskim, Warszawie, Krakowie, Sopocie, Pocku,
Gdyni iLegnicy) oraz za granic (wNiemczech, Wielkiej
Brytanii iSzwajcarii). Std powtarzany apel owsparcie
hospicjum. Tam, gdzie si dao, podczas redakcji robilimy
wszystko, by go Pastwu oszczdzi. Ponadto ksika
zawiera kilka moich puckich wystpie, jedn tur reko-
lekcji wraz zDrog Krzyow (odbyy si wmarcu 2015 r.
wWarszawie) iokazjonaln konferencj ospowiedzi (zo-
staem na ni zaproszony do Pocka). Czasem odnosz si
do biecych wydarze, mam nadziej, e nie bdzie to
Pastwu przeszkadzao wlekturze.
Kiedy po raz kolejny zostaa mi przeczytana cao,
zwrciem uwag, e naduywam sformuowania prosz
zwrci uwag. Wprzyszoci prosz mnie pilnowa
iprosz zwrci uwag, czy si poprawiam.
Pisz te sowa podczas kolejnego yciowego wirau,
znw czekam na wyniki rezonansu Prosz omodlitw *.
Wasz Jan
* Oczywicie po acinie. Wszyscy wiemy, e On wtym j-

zyku najlepiej rozumie. Polskiego pono dopiero si uczy.
Czym jest 50 lat od Soboru wkontekcie wiecznoci Boga
Cz pierwsza
1.
Lek na lk
Dzikuj ci, mj raku,

e wyzwolie mnie zwielu strachw.
Drodzy pastwo!
Whospicjum, ktrego jestem szefem, mamy do czynienia

zyciem kruchym, wtym. Mona powiedzie zgasn-
cym knotkiem inadamanym istnieniem, bo czsto przeby-
waj unas ludzie chorzy na nowotwory, wkracowej fazie,
atake cierpicy na inne cikie schorzenia geriatryczne.
Czy tego przytaczanego dzi fragmentu Pisma witego:
Nie zamie trzciny nadamanej, nie zagasi knotka onikym
pomyku, nie mona zinterpretowa jako zakazu eutana-
zji? Powiecie, e znowu prowokuj.
Wtym roku zbiegy si dwie zbirki: na puckie hospi-
cjum ina Wielk Orkiestr witecznej Pomocy, ktr
kieruje pan Jurek Owsiak. To nie byo planowane. Co roku
staram si nie mwi kaza, kiedy on ze swoj orkiestr
gra. Robi to czsto wbrew duchowiestwu, ktre go nie
popiera. Uwaam, e nie mamy monopolu na dobro. Na-
prawd nie ma powodu, by sabotowa akcj, ktra przynosi
nam tyle poytku. Po owocach ich poznacie mwi
Pismo wite. Na jakikolwiek oddzia szpitalny dziecicy
czy geriatryczny wejd, cznie znaszym hospicjum, widz
sprzt oznaczony serduszkiem. Skala tego przedsiwzicia
jest powalajca.
Nie bd polemizowa agresywnie zpanem Owsiakiem,
LEK NA LK
bo go ceni ilubi. Jego niedawn wypowied na temat eu-

tanazji uznaj za niefortunn. Sdz, e mwic opomocy
starszym wcierpieniach, mia dobre intencje. Pewnie
chodzio mu oodstpienie od terapii uporczywej. Moe
dobrze si stao, e rozgorzaa wok tego dyskusja? Moe 13
ona pomoe nam zrozumie, dlaczego Koci tak zde-

cydowanie mwi eutanazji nie!. Mwi nie! takiemu
dziaaniu, ktre zmierza do usunicia czowieka tylko dla-
tego, e jest chory, albo tylko dlatego, e jest nieprzytomny.
Koci uwaa, e nie mona utraci prawa do ycia. Nawet
najbardziej cierpicy czy jak mwi niektrzy najbar-
dziej odczowieczony przez cierpienie czowiek nie prze-
staje by osob. Nie mona utraci godnoci osoby. To by
wywrcio do gry nogami ca antropologi. Przytomni
isprawni bd predestynowani do tego, eby dalej by
ludmi, asabsi t moliwo utrac, bd nazywani, ju
s nazywani rolinkami. Mwi si onich, e wegetuj,
e s byymi organizmami ludzkimi. To nieprawda, nie
mona by byym czowiekiem, spa na drabinie rozwo-
ju do punktu bycia zwierzciem lub rolin. Jeeli tego
nie przyznamy, to dopracujemy si czego potwornego,
bdziemy si chcieli pozby balastu, ktry nas obcia
mentalnie i nie daj, Panie Boe finansowo.
Jeszcze machasz nog, zarabiasz na siebie, gadasz, to
znaczy, e jeszcze jeste czowiekiem. Nie da si by byym
czowiekiem, dokadnie tak samo, jak si nie da by pod-
czowiekiem. Wiedz pastwo przecie, czym to pachnie.
Dopracowalibymy si spoeczestwa czystych, zarabia-
jcych, piknych itych, ktrzy speniaj kryteria.
LEK NA LK
Gdybymy si zgodzili na eutanazj, tobymy si zgo-

dzili na to, by medycyna przestaa suy czowiekowi,
zacza go ocenia pod wzgldem jakoci, patrze na niego
zpunktu widzenia jego przydatnoci albo szkodliwoci dla
14 spoeczestwa.
Kolejna rzecz: niezgoda na degradacj medycyny. Me-

dycyna ma czowieka leczy, anie zabija. Jeeli zgodzimy
si na usuwanie tych, ktrzy bardzo cierpi fizycznie lub
psychicznie take za ich zgod to medycyna zaprze-
czy sama sobie. T sam rk bdzie leczy iunicestwia,
korzystajc ztej samej wiedzy medycznej. adnej misji,
tylko odpowied na zamwienie. Ponadto bdzie si sa-
modegradowa. Przestanie szuka sposobw radzenia
sobie zblem, bo skoro usuwamy tych, ktrych bardzo
boli, to nie ma przestrzeni dla nowych lekw, nowych
bada, nowych rozwiza. Jeszcze dwadziecia lat temu
choroba nowotworowa wizaa si znieuchronnym blem,
aobecnie jestemy wstanie kontrolowa ponad 95 procent
trudnych do zniesienia objaww.
Dla przeciwwagi zdecydowanie naley sprzeciwi si
wszelkiej uporczywoci terapeutycznej.
Prosz sobie wyobrazi pacjenta, ktry ma rozsiany no-
wotwr. Jasne, e za pomoc rnej aparatury potrafimy
utrzymywa go przy yciu kolejny dzie, tydzie, multipli-
kujc wsposb niewyobraalny cierpienie. Zawsze jednak
trzeba zapyta: po co?. Czy to ycie wjego czy kadym
innym przypadku ma sens?
Koci nie walczy ze mierci, bo wierzy, e wraz zni
nie koczy si wszystko. Dlatego naley bezwzgldnie
LEK NA LK
odstpi lub wycofa si zterapii uporczywej, ktra jest

zawsze zakazana moralnie. Nigdy jednak nie mona odst-
pi od terapii paliatywnej, czyli od zwykej opieki. Pacjent
nie moe umrze zblu, godu, pragnienia, nie moemy
pozwoli mu si wiadomie udusi. 15
S jednak sytuacje ekstremalne, kiedy na przykad ist-

nieje perforacja jelit ipokarm szkodzi, bo wylewa si do
otrzewnej. Wwczas nie wolno poda jedzenia ito nie b-
dzie zbrodnia.
Jeeli kroplwki nie su pacjentowi, ktrego nogi s
bardzo spuchnite, apuca pene wody, musimy zrezyg-
nowa zdoylnego podawania pynw. Jeli bl jest tak
ogromny, e jedynym sposobem walki znim jest podawa-
nie coraz wikszej dawki lekw, nawet przy zaoeniu, e to
moe doprowadzi do wczeniejszego zgonu, mamy prawo
je poda. Robimy to nie po to, eby pacjenta zabi, ale po to,
by go nie bolao ieby mu si atwiej oddychao. Intencja,
zjak podajemy leki, si liczy. Prosz zobaczy, jaka to
jest cienka granica. Gdybymy specjalnie podali ich wicej,
eby czowieka zabi, bylibymy winni eutanazji. Ale jeeli
mamy intencj, by pomc, amier pojawia si jako skutek
przez nas niechciany, jedynie tolerowany iprzyjmowany
do wiadomoci, to jest to moralnie poprawne. Wszystko
dzieje si na poziomie naszej gowy inaszego sumienia.
Wypowiadajc sowa przysigi Hipokratesa, ktra obo-
wizywaa do drugiej wojny wiatowej, lekarze deklaro-
wali, e bd suyli czowiekowi, czyli jednostce. W1948
roku zmodyfikowano t przysig ojedno sowo. Wmiejsce
czowieka pojawia si ludzko. Wydaje si, e nic
LEK NA LK
si nie zmienio, ale ilu tyranw chciao suy ludzkoci,

na przykad eliminujc niepenosprawnych, ydw albo
inne grupy spoeczne Hitler iStalin mordowali miliony
wimi dobra ludzkoci. Trzeba si wsuchiwa take wto,
16 co mwi przepisy prawa.
Jak kto mi mwi, e dla dobra narodu trzeba powici

jednostk, to ja cay chodz. Jak mi kto wmawia, e pewni
ludzie s mniej wartociowi, jak katolik przyznaje, e jest
antysemit albo rasist, to we mnie si wszystko burzy. Ka-
tolik nie moe by anty drugi czowiek, zwaszcza kiedy ten
drugi jest saby, chory. Im bardziej kto jest inny, im bardziej
kto jest dziwny, tym bardziej ma twarz Chrystusa. Bywaj
tacy, ktrzy nawet katolicyzm uzasadniaj swoim anty-
semityzmem. Aprzecie skoro Chrystus by ydem, skoro
Matka Najwitsza bya ydwk, to ydzi s naszymi bra-
mi, ktrych powinnimy szanowa ikocha. Oczywicie,
e zdarzaj si wrd jednych idrugich lepsi, atake gorsi
ludzie, ale granica nie przebiega pomidzy rasami inaroda-
mi, ale pomidzy sumieniami, aczasem porodku sumie.
Koci absolutnie nie jest za tym, eby cierpicy
wostatniej fazie choroby by podtrzymywany przy yciu
za wszelk cen. Koci nie walczy ze mierci tak, eby
nie pozwoli jej nadej, czyli podcza umierajcych do
wszystkich moliwych maszyn. Dlatego jestem za testa-
mentem ycia. Nie wszystko, co technicznie moliwe, jest
godziwe etycznie. Eutanazja nie, odstpienie od terapii
tak, testament ycia tak, by kady mg wnim wyrazi
swoj wol dotyczc tego, na jakie procedury medyczne
pod koniec ycia si zgadza, ana jakie nie. Mam nadziej,
LEK NA LK
e to zagadnienie doczeka si powanej dyskusji wparla-

mencie. Chciabym, eby posowie, szczeglnie ci zprawej
strony, nie wrzeszczeli, e jest to wprowadzanie eutanazji
tylnymi drzwiami, bo to nieprawda. Testament ycia
jest wypenianiem woli pacjenta. miertelny zastrzyk to 17
byaby eutanazja, ale odstpienie np. od dializy, na jakie

zdecydowa si Jan Pawe ii nie.
Wic jeeli to pan Owsiak mia na myli, to si znim zga-
dzam. Ja dyrektor hospicjum chorujcy na nowotwr.
Mam glejaka mzgu (czwartego stopnia). Ju gorzej wy-
losowa si nie dao. Gorzej rokuje chyba tylko nowotwr
trzustki. Glejaka wykryto umnie 1 czerwca 2012 roku, dano
mi najpierw sze miesicy ycia, potem czternacie. Nie
chc by jak brazylijski wyciskacz ez Moe powiem tylko,
e gdy si otym dowiedziaem, byem wcieky. Oczywicie,
poddaem si dwm operacjom, chemioterapii. Wycito
mi tego guza prawie wcaoci. Prawie, bo glejaka nie da
si wcaoci wyci, poniewa odnkami wrasta wmzg.
Iteraz pytanie, Janie, do ciebie, cwaniaczku. Teoretycz-
nie atwo ci mwi ochorowaniu. Ale jak si teraz wobec
tego ustawisz? Czy bdziesz panikowa? Czy bdziesz sza-
la? Kurczowo trzyma si ycia? Robi sceny? Ba si? Jasne,
e si boj. Ewangelia stawia przede mn wyzwanie, bo
wszyscy snuli domysy wsercach co do Jana. No wanie,
jak on przez to przejdzie? Trzeba nauczy si przey godnie
wasn mier. Itego nie mwi do was, lecz do siebie. Prze-
y godnie wasn mier. Jak to zrobi? Mam dwie opcje
albo kurczowo trzyma si ycia itak naprawd zachowa
si niegodnie, albo y aktywnie, nawet za cen skrcenia
LEK NA LK
ycia, ale tak, jak chc ijak naley. Wybieram t drug opcj.
Dzisiaj mwi kazania cay dzie, za tydzie znw bd
mwi cay dzie, podobnie bdzie za dwa tygodnie. To
jest mj wiadomy wybr. Nawet jeli ta aktywno skrci
18 moje ycie omiesic, dwa, to tak chc, wybieram to.
Wtedy, kiedy bd ju odchodzi (wszystko jedno, czy

wdomu, czy wmoim hospicjum, czy gdziekolwiek indziej,
gdzie mnie ta mier zastanie), gdy bdzie ju ze mn
bardzo le, chciabym, eby podano mi leki sedatywne.
Nie boj si blu, bo wiem, e da si go kontrolowa, ale
boj si nieporadnoci, tego, e bd si zachowywa
nielogicznie rano jeszcze co kojarzy, mwi zsensem,
awieczorem mzg mi spuchnie ibd plu kaszk. Wa-
nie dlatego chciabym, eby wtedy podano mi takie leki,
po ktrych bd spa img odej spokojnie, we nie, na
wasnym oddechu, bez adnego respiratora.
Wasnej mierci nie da si schrzani, e tak powiem.
Nie zdarzyo si, by kto nieskutecznie umar. Ale da si,
niestety, schrzani to wszystko, co jest wok mierci.
Czyli musz najbliszych przez moj mier przenie, nie-
stety na wasnych plecach. Ju ich do tego przygotowuj.
Mam nadziej, e to mi si uda. Mam do was tylko jedn
prob: ebycie mnie nie aowali, wtym sensie, bycie
si nade mn nie litowali. Prosz omodlitw. Duo mod-
litwy czuj wkrgosupie, wielu ludzi si za mnie modli.
Ale naprawd cikie jest takie pocieszanie: na pewno
ksidz da rad. Nie wiem, czy dam rad. Bd si stara.
Umwiem si zmoj pani doktor, e przeyj dane
mi po postawieniu diagnozy czternacie miesicy, moe
LEK NA LK
troch duej, aona na mnie zrobi habilitacj jako na

czowieku, ktry zaprzeczy medycynie.
Jakie mam jeszcze marzenia? Dokoczy habilitacj
iskrypt dla lekarzy oprzekazywaniu trudnych wiadomoci
pacjentom. Pojecha do jakiego ciepego kraju, wygrza 19
si na play, wykpa. Ale moim najwikszym marzeniem

jest to, eby nie pado hospicjum wPucku. To jest moje
dzieo, powiciem mu dziesi lat ycia. Musz zrobi
wszystko, eby je zabezpieczy.
Drodzy pastwo, teraz pojawia si pasek audycja za-
wiera lokowanie produktu, nastpuje przerwa na reklam.
Jeli chcecie mi pomc, to poza modlitw moecie
to zrobi, wspierajc Puckie Hospicjum pw. w. Ojca Pio
poprzez wrzucenie pienidzy do puszki przed kocioem
albo przekazanie jednego procenta podatku.
Dziesi lat mojej pracy wPucku to waciwie hospicjum.
Boj si, e kiedy zabraknie mi si imoliwoci mwienia
kaza, to ono bdzie zagroone. Gdybym mg was jesz-
cze prosi ojedno Na przykad, gdybycie na waszych
kontach pod koniec miesica mogli zrobi zlecenie stae
na przekazywanie choby dziesiciu zotych na rzecz ho-
spicjum, nie poczulibycie tego wportfelu. Jeli zlece
bdzie kilka czy kilkanacie, to bdziemy wiedzie, e
jestecie znami. Obiecuj, e bd si za was modli. Ijeeli
czegokolwiek bdziecie ode mnie potrzebowa: czy mod-
litwy, czy wsparcia, czy dobrego sowa, to jestem dla was
dostpny. Zostawiam wszystkie namiary na mnie.
Nie ualajcie si nade mn, e taki mody itaki biedny.
Nie jestem a taki biedny, wjakim sensie jestem szczli-
LEK NA LK
wy, e ta choroba przysza, bo ona mnie wyzwolia zlku.

Miaem mnstwo kompleksw, baem si rzeczy gupich,
irracjonalnych, byem pyszny. Ona mnie ztego wyle-
czya. Baem si, e kuria mnie przeniesie zPucka gdzie
20 indziej. No ico ztego? Wszdzie s dusze niemiertelne.
Aostatecznie rak mnie przeniesie wzawiaty. Ju si ni-

czego nie boj. Biskupa iprzeoonych wcale nie trzeba si
ba, podobnie jak krytyki, jakich atakw. Jestem wolny.
Dzikuj ci, mj raku, e wyzwolie mnie zwielu strachw.
Wy te si nie bjcie. ycie jest tak nieprzewidywalne!
Za chwil moe si zdarzy co, co natychmiast rozwie
wasze problemy.
Trzeba si przygotowa do mierci. Byle godnie ibyle
sprawnie. Bagam, mdlcie si oto, ebym si gdzie nie
zhabi iebym y przyzwoicie, czego iwam ycz. Po-
magajmy sobie na kadym kroku. Amen.
LEK NA LK
21
2.
Czasem trudno zrozumie

t blisko
Nie czekaj na cierpienie,

ktre ci uporzdkuje ycie.
Kochani!
Wpierwszym czytaniu syszelimy dzi osprawiedliwoci,

ktra bdzie krzycze do Boga. Zatem ja dzisiaj krzycz,
poniewa kilka dni temu do hospicjum, ktrego jestem
szefem, przywieziono wstanie prawie agonalnym 36-let-
ni matk dwojga modych ludzi. Czy to jest sprawiedli-
we? Na pewno nie. Czasem mam ochot wrzeszcze: Boe,
gdzie jest Twoja sprawiedliwo? Staraem si y uczciwie,
atu taki guz, ktry wrasta wmj mzg igo powoli zera.
eby si go na stae pozby, naleaoby usun cay mzg.
To byoby raczej mao komfortowe.
Boe, dlaczego jeste taki niesprawiedliwy? Czasami lu-
dzie pytaj mnie: Dlaczego Pan Bg zesa na ksidza takie
cierpienie?. Tak nie wolno myle. Bg nie jest paskudnym
dziadem siedzcym na chmurze, ktry nas nie lubi, wic
rozdaje cierpienia irozmaite przeciwnoci. On nas kocha
wchwili naszego powodzenia, ale szczeglnie blisko jest
wmomencie nieszczcia. Nie opuszcza swoich dzieci. Fakt
CZASEM TRUDNO ZROZUMIE T BLISKO
czasem trudno zrozumie t blisko.
Kiedy spada na nas jakie niezasuone cierpienie iwy-
daje si nam, e Pan Bg nas zostawi, mimo szalejcych
emocji naley zrobi matematyczne zaoenie, e On
znami jest ikocha nas bardzo odpowiedzialn mioci.
Bez wzgldu na to, czy nam si ycie wali czy nie. Bg
jest stay, niezmienny, wierny. To my bywamy niewierni.
Rozumowo to zaoenie jestemy wstanie przyj, emocjo-
nalnie trudniej. Ale musimy to sobie powtarza, bo inaczej
przestaniemy Mu ufa izwariujemy. 25
Skd si bior choroby? S wynikiem biologii iprzy-

padku. Wypadki s wynikiem przypadku kto za szybko
jecha, znalaz si wnieodpowiednim miejscu iczasie.
Niektre zdarzenia s wynikiem naszej wolnej woli. Pan
Bg nam jej nie moe zabra. Chcielimy si oparzy, to si
oparzylimy. Chcielimy popeni bd, to go popenilimy
iponosimy tego konsekwencje. Palilimy fajki, miesz-
kalimy wdomu zazbestem, no to mamy raka. Pytanie,
dlaczego Pan Bg nie interweniowa, byoby gupie, bo
to On stworzy biologi zjej prawami. Gdyby codziennie
ingerowa wte prawa, take te zwizane zpowstawaniem
nowotworw, ktre czasem organizm zaczyna traktowa
przez pomyk jak najlepszych goci, to zachowywaby
si nielogicznie.
Dlaczego Bg nie przestawia tych naszych przypadkw?
Po pierwsze, eby nas nie pozbawi wolnej woli, apo
drugie dlatego, e On ma zupenie inne spojrzenie. My
widzimy wszystko wzamknitym, krtkim odcinku na-
szego ycia, maksymalnie dziewidziesiciu lat, moe stu,
aOn jest ponad tym pudekiem czasu. Czasoprzestrze

si rozszerza, aBg jest ponad tym. Widzi wszystko od
Wielkiego Wybuchu albo innego pocztku wiata, a po
sam jego koniec zpowtrnym przyjciem Chrystusa. Dla
Niego to wszystko, co si dzieje, jest bardzo logiczne. Kie-
dy si przeciniemy na tamt stron (ato przeciskanie si
nazywamy mierci), prawdopodobnie bdziemy widzieli
wszystko zBoej perspektywy.
Bardzo lubi porwnanie mierci do narodzin. Dziec-
26 ko przeciska si iboi, kiedy si rodzi. Ten wrzask po
porodzie wcale nie jest radosny, tylko peen przeraenia,

bo znao brzuch matki inagle to przyjazne rodowisko
zaczo go wypycha wzimn, nieznan przestrze. Ale
gdy si czowiek przywita ztym wiatem, ju nie chce
wraca do brzucha matki. By moe podobnie jest ze
mierci. Pewnie sam proces odchodzenia jest nieprzy-
jemny, ale pniej mamy przerastajc nasze wyobraenia
rzeczywisto. Tak, ktra nas przekracza wspania,
kiedy jestemy zbawieni; pen tsknoty, kiedy ocze-
kujemy wczycu, ipen przeraenia oraz nienawici,
kiedy jestemy potpieni. Mam nadziej, e pieko nie
jest wybrukowane gowami ksiy izakonnic, jak mwi
popularne przysowie
Wiecie, nowotwr pomg mi uporzdkowa swoje ycie
wyzwoli mnie zlku, zkompleksw. Ju nikt mi nic nie
moe zrobi. Jestem zupenie wolnym czowiekiem.
Nie yczc wam adnego nieszczcia, namawiam was
do tego, ebycie nie tkwili wsytuacjach, ktre was mocno
mcz.
Opowiem wam omoim znajomym, ktrego nie za bar-
dzo lubi. Jest nim przyjaciel mojego ojca zliceum. Cae
ycie musiaem do niego mwi wujku. By skner iy
nie po katolicku. Zawsze mnie ponia. Nawet nie odwie-
dzi wchorobie, kiedy by blisko. To wszystko mnie bardzo
bolao. Zdobyem si na odwag, wziem gboki oddech
ipowiedziaem, e nie chc mie znim nic wsplnego. Nie
po to, eby mu robi przykro, ale eby sobie uporzd-
kowa relacj. Zrobiem porzdek te zinnymi: zniekt-
rymi ludmi mam stay kontakt, zinnymi ograniczony, 27
azjeszcze innymi nie kontaktuj si wogle. Jest prawd,

e prawdziwych przyjaci poznaje si wbiedzie.
Gdybycie, kochani, przez lata tkwili wjakich krzy-
wych sytuacjach, toksycznych zwizkach m pijak
awanturuje si ico wieczr ci bije, aty jeste wspuza-
leniona iboisz si zrobi ruch, cho dzieci s ju dawno
odchowane, nie bj si by odwana iwyrzuci ma pijaka
zdomu. To jest obowizek moralny chronienia wasnego
ycia. Maestwo jest ogromn wartoci, przysiga take,
ale nie wtedy, kiedy staje si zagroeniem psychicznym
lub fizycznym dla nas lub naszych dzieci.
Nie trzeba od razu ztakiej wysokiej pki Jeeli kto
tkwi wprzyjacielskim, toksycznym zwizku, czuje si wy-
korzystany, to trzeba t relacj albo naprawi, albo zerwa.
Jeli wpracy zmuszaj ci do nieuczciwoci, do brania a-
pwek, jeli tkwisz wjakiej obiektywnie zej sytuacji, to
nie czekaj na cierpienie, ktre ci uporzdkuje ycie, na to,
e ci ukradn samochd albo zamiesz nog ibdziesz mia
dwa tygodnie na przemylenie wszpitalu. Dokonaj zmiany
swojego ycia dzisiaj. Obiecuj, to ci bardzo pomoe. Amen.
ps
Po wielu miesicach sytuacja ulega zmianie wwyniku
wyrzutw sumienia.
Powysze kazanie wygosiem wokresie bardzo emo-
cjonalnym. Wtedy takie postpowanie wydawao mi si
uzasadnione. Nie dojrzaem jeszcze do wiedzy, e cika
inieuleczalna choroba nie daje nam jakich wyjtkowych
28 praw. Zwaszcza do moralnej oceny innych. Nie pozwala
nam ich rani, nie zwalnia zpowinnoci etycznych, choby

bycia przyzwoitymi.
Ostatecznie, przez dugie miesice mierzc si zsytuacj,
postanowiem wuja przeprosi, przebaczyem ipoprosiem
oprzebaczenie.
29
3.
Trzeba umie przegra
Jeli chcemy by synami wiatoci,

to musimy patrze na wntrze,
pilnowa wewntrznej
harmonii.
Ewangelia wedug w. ukasza 16, 1-13
Mwi rwnie do uczniw: By pewien bogaty czowiek. Mia rzdc, ktrego

oskarono przed nim, e trwoni jego dobra. Wezwa go zatem irzek mu: C to
sysz otobie? Rozlicz si ze swojego zarzdu, bo ju nie bdziesz mg by rzdc.
Rzdca zacz si zastanawia: Co mam zrobi, skoro mj pan odbiera mi zarzd?
Do kopania ziemi nie mam si, ebra si wstydz. A!!! Ju wiem, co zrobi, eby po
odsuniciu mnie od zarzdu przyjto mnie do swoich domw. Izacz pojedynczo
przywoywa kadego zdunikw swojego pana. Pyta pierwszego: Ile jeste wi-
nien mojemu panu? On odpowiedzia: Sto baryek oliwy. Rzek mu: We swj
rachunek, siadaj tu zaraz inapisz: pidziesit. Potem drugiego zapyta: Aty ile
jeste winien? On odpowiedzia: Sto korcw pszenicy. Rzek mu: We swj
rachunek inapisz: osiemdziesit. Pan pochwali tego nieuczciwego zarzdc, bo
przezornie postpi. Synowie bowiem tego wiata roztropniejsi s wstosunku do
sobie podobnych ni synowie wiata. Ija wam mwi: zdobywajcie sobie przyjaci
mamon niesprawiedliwoci, aby gdy ju si ona skoczy, przyjto was do namiotw
wiecznoci. Wierny wnajdrobniejszym iwwielkim jest wierny, awnajdrobniejszym
nieuczciwy iwwielkim jest nieuczciwy. Jeeli zatem nie okaecie si wierni wzwi-
zanej znieuczciwoci mamonie, kto wam powierzy to, co zwizane jest zprawd?
Jeeli zcudzym nie okaecie si wierni, kto wam da wasze? aden suga nie moe
suy dwom panom, bo jednym gardzi bdzie, adrugiego lubi; ojednego dba
bdzie, adrugiego zlekceway. Nie moecie suy Bogu imamonie.
Kochani!
Wdzisiejszym psalmie uderzyy mnie sowa: Pjdziemy

do domu Pana. Ju stoj nasze stopy wbramach twoich,
Jeruzalem. Pomylaem: gdyby kademu znas powie-
dziano, e umrze wrod po poudniu, ito niezalenie od
tego, czy jest chory czy zdrowy, to nie byby ucieszony
blisk perspektyw odejcia. Jak to wsobie przepracowa?
Jak nie podda si rozpaczy, kiedy dowiemy si oczym
potwornym, co dzieje si na przykad wnaszym ciele? To
jest pytanie, ktre sobie uwierzcie mi! niemal codzien-
nie stawiam: Jak pogodzi si zprzychodzcymi wcikiej
chorobie informacjami czasem dobrymi, czasem zy-
mi? Jak nie da si zepchn wotcha rozpaczy? Jak nie
zgorzknie? Inagle czytam niezwyky fragment Ewangelii
onieuczciwym rzdcy, ktrego pan pochwali. Powiedzia
mu: dobrze kombinujesz.
Czsto bardziej dbamy oukadanie stosunkw zludmi
ni orelacje zPanem Bogiem. Prosz zauway Ewangeli
iwogle Pismo wite trzeba czyta bardzo dokadnie,
zwraca uwag na to, co atwo umyka.
Pewien bogaty czowiek mia rzdc, ktrego oskarono
TRZEBA UMIE PRZEGRA
oto, e trwoni majtek. Tylko oskarono, Ewangelia nie

mwi, e to bya prawda. Ale ten, przed ktrym go oskar-
ono, czyli bogacz, uwierzy wte zarzuty. Co ja sysz? Nie
ufam tobie, zwalniam ci. Mia do tego prawo, jak kady
zarzdzajcy firm, majtkiem.
Zwalniany nie mwi, e to nieprawda, e go faszywie
oskarono, ale prbuje sobie zt sytuacj poradzi. Robi 33
to wsposb haniebny, bo zmusza innych do za, do faszo-

wania rzeczywistoci. Kiedy si otym dowiaduje jego pan,
czyli ten, ktry go zwolni, chwali nieuczciwego rzdc, e
roztropnie postpi. Iteraz Chrystus mwi: Bo synowie
tego wiata roztropniejsi s wstosunkach zludmi po-
dobnymi sobie [czyli nie zawsze uczciwymi] ni synowie
wiata.
Mgbym spekulowa: moe ten bogacz zobaczy, e
rzdca umie zadba oswoje interesy, igo przywrci; moe
to bya tylko podpucha, moe chodzio osprawdzenie go.
Tego nie wiemy, moemy si jedynie domyla. Chrystus na
t sytuacj zaczerpnit zycia, ktra inam nie jest obca,
bo nie raz inie dwa dostawalimy od losu, od innych ludzi
po kociach, kae spojrze winnym wietle, zastanowi
si nad nasz postaw etyczn. Jeli chcemy by synami
wiatoci, jeeli chcemy by przygotowani na przekrocze-
nie progu Jeruzalem, to musimy patrze na wntrze, pilno-
wa wewntrznej harmonii, pamita, e warto przegra
zewntrznie, ale wygra moralnie, choby nikt otym nie
wiedzia. Tak naprawd to daje na co dzie si.
Panie Jezu, dopom nam, bymy umieli ziemsk roz-
tropno odrni od roztropnoci Boej, ktra daje ycie
wieczne. Amen.
4.
Warto si namczy
Ta oliwa zEwangelii to wiato wnas,

ktre jest ask uwicajc. Jeeli kto zapuka
do niebios bez aski uwicajcej, to moe usysze:
nie znam ci, bo nie wiecisz.
Ewangelia wedug w. Mateusza 25, 1-13
Wtedy podobne bdzie krlestwo niebieskie do dziesiciu panien, ktre wziy swoje
lampy iwyszy na spotkanie pana modego. Pi znich byo nierozsdnych, api
roztropnych. Nierozsdne wziy lampy, ale nie wziy zsob oliwy. Roztropne za
razem zlampami zabray rwnie oliw wnaczyniach.
Gdy si pan mody opnia, zmorzone snem wszystkie zasny. Lecz opnocy
rozlego si woanie: Pan mody idzie, wyjdcie mu na spotkanie! Wtedy powstay
wszystkie owe panny iopatrzyy swe lampy. Anierozsdne rzeky do roztropnych:
Uyczcie nam swej oliwy, bo nasze lampy gasn. Odpowiedziay roztropne: Mogoby
inam, iwam nie wystarczy. Idcie raczej do sprzedajcych ikupcie sobie!
Gdy one szy kupi, nadszed pan mody. Te, ktre byy gotowe, weszy znim na uczt
weseln, idrzwi zamknito. Wkocu nadchodz ipozostae panny, proszc: Panie,
panie, otwrz nam! Lecz on odpowiedzia: Zaprawd, powiadam wam, nie znam
was. Czuwajcie wic, bo nie znacie dnia ani godziny.
Kochani!
Mona by si znca nad nierozsdnymi pannami zEwan-

gelii. WWulgacie byy nazwane gupimi. Wspczesny
przekad Biblii jest jednak agodniejszy. Zmiana chyba jest
uprawniona, poniewa chodzio oroztropno, oprze-
widywanie rzeczy przyszych. Prosz zwrci uwag, e
wszystkie panny roztropne inieroztropne podlegay
tym samym prawom. Wszystkie miay chci, wszystkie si
obudziy. Nie mona mwi, e si leniy, bo troszczyy si
oswoje lampy, czyli dochoway starannoci, by oblubieca,
czyli Chrystusa, przyj, by mwic grnolotnie wej
do krlestwa niebieskiego. Ale wejcie tam wymaga pew-
nej przebiegoci (tej wpozytywnym sensie), zaradnoci.
Mona by si znca nad tymi kobietami imona by te
ten fragment interpretowa wkontekcie przygotowania
na odejcie. Ale cay czas gadamy omierci. Ju mam tego
dosy.
e naley y cay czas wasce uwicajcej, to jest oczy-
wiste. Ta oliwa zEwangelii, to wiato wnas, ktre jest
ask uwicajc. Jeeli kto zapuka do niebios bez aski
uwicajcej, to moe usysze: nie znam ci, bo nie wie-
WARTO SI NAMCZY
cisz, nie bye wchwili mierci wstanie aski.

Nierozsdne panny nie przewidziay, e moe im zabrak-
n aski. Nie bd si pastwi nad pastwem, opowiadajc
omierci, ale przypomn: jedynym celem naszego ycia
jest zbawienie. Wszystkie rodki maj suy temu celowi,
nawet zarabianie forsy. Amoe szczeglnie to zarabia-
nie, eby nie by chciwym, y godnie, wygodnie, ale si 37
dzieli. Zarabianie forsy, robienie kariery ma nam nie prze-

szkodzi, ale pomc wosigniciu tego najwaniejszego
celu, jakim jest zbawienie. ebymy wmomencie mierci
ponli wewntrznym wiatem, musimy nagromadzi
wsobie duo oliwy, czyli aski. Powiecie, e nudz. To
prawda. Ale chodzi oto, by nigdy nie dopuci do takiego
stanu, kiedy przez dugi czas, zwasnej winy jest si bez
aski uwicajcej. By wtedy, kiedy oblubieniec zapuka
ipowie: chod!, by przygotowanym, mie przy sobie nie-
koniecznie wybitnie mistycznego, ale wanie wywico-
nego kapana, ktry wgodzinie mierci powie: wadz
otrzyman od Stolicy Apostolskiej udzielam ci odpustu
zupenego iprzebaczenia twoich grzechw. Wtedy to ju
tylko zkopytami do nieba. Nie kocz tej formuy, eby
was nie rozgrzesza.
Chciabym zwrci uwag na fragment pierwszego czy-
tania, ktry mnie poruszy. Jest wnim mowa omdroci.
Rne s jej rodzaje jest tak zwana scientia isapientia.
Scientia to wiedza naukowa. Mona by mdrym, wy-
ksztaconym, ale nie mie sapientii, czyli poczenia wie-
dzy rzetelnej, uczciwej iyciowego dowiadczenia, pewnej
intuicji, inteligencji interpersonalnej. One s potrzebne
WARTO SI NAMCZY
przy wsppracy zask, przy rozwijaniu naszych cnt ida-

rw Ducha witego, zwaszcza mdroci, rozumu, rady,
umiejtnoci. Wyliczyem cztery ztych darw, ale moe
wymiemy reszt: dar mstwa, bojani Boej ipobonoci.
Oczywicie, inwestujemy wsiebie wsensie scientii,
czyli uczymy si, wymagamy od swoich dzieci, wnukw,
38 ale nie zaniedbujemy take innych wymiarw mdroci,
Boej mdroci, dowiadczenia yciowego. Prosz zwrci

uwag, e nie wszyscy starsi ludzie s mdrzy t sapienti.
Mona by leciwym matoem, przepraszam, mona spo-
tykamy leciwych matow.
Trzeba stale wsppracowa zask Bo, dolewa oliw
do swojej lampy, rozwija cnoty one s przeciwiestwem
wad, grzechw gwnych, ktrych jestem siedliskiem.
Co jest wrogiem sapientii? Lenistwo. Przede wszystkim
lenistwo duchowe, ktre czasem nazywa si acedi. Wy-
stpuje wtedy, gdy jestemy do blisko zPanem Bogiem,
ale przestaje nam si chcie, zaczynamy traci si, na-
pd, ochot. Bo ju prawie osignlimy upragniony cel,
przeciwnik troch nam przeszkadza albo nie dokadamy
stara, by wszystko dopi na ostatni guzik. Zatem zawsze
trzeba od siebie wymaga inigdy nie wolno si ztych du-
chowych obowizkw zwalnia, zwaszcza gdy jestemy
wpodeszym wieku, zwaszcza kiedy mamy trudne ycie.
To nas nie zwalnia.
Nie wiem, czy zwrcilicie uwag na te sowa zczytania:
Kto dla niej wstanie owicie, ten si nie natrudzi, znajdzie
j [sapienti] bowiem siedzc udrzwi swoich. Dla Boga,
drugiego czowieka itej sapientii warto si namczy. To
WARTO SI NAMCZY
wczesne wstawanie niech bdzie po prostu synonimem

wysiku. Amen.
39
5.
Programowanie
trwania wasce
Musimy by bardzo uwani,

czuli na punkcie aski.
Ewangelia wedug w. ukasza 16, 1-13. Jej tekst znajduje si na stronie 32.
Kochani!
Kilka dni temu czytalimy przypowie onieuczciwym

rzdcy, ktry zosta wyrzucony zpracy. Kopa nie umia,
ebra si wstydzi isfaszowa zobowizania swojego pana.
Jednemu dunikowi, zamiast stu beczek oliwy, kaza zapi-
sa osiemdziesit. To byo faszerstwo. Nieuczciwy rzdca
zosta pochwalony przez swojego pana, bo synowie tego
wiata s wrd podobnych sobie bardziej roztropni ni
synowie wiatoci.
Mwimy homo sapiens, czowiek mylcy, niektrzy
mwi ledwo sapiens to mona dwojako rozpatrywa:
ledwo sapiens, bo ledwie sapicy, albo ledwo mylcy.
Homo sapiens czowiek przewidujcy, tworzcy scena-
riusze, mylcy abstrakcyjnie. Tym abstrakcyjnym my-
leniem, take religijnym, ktre nie moe by oderwane
od ycia na ziemi, jest przewidywanie przyszoci, pro-
gramowanie trwania wasce. Czego musz unika, jakie
cnoty rozwija, jakie wady zwalczy. Diagnoza. Gnosis to
po grecku wiedza, dia to aby. Awic diagnozuj wady, PROGRAMOWANIE TRWANIA WASCE
robi kontrapunkt, szukam cnt, ktre pomog mi te wady

zniszczy, ibardzo rozsdnie id przez ycie, trzymajc si
wyznaczonej drogi.
Musimy prosi Pana Boga ozdrowie iycie, choby
dlatego, e dzisiaj nam to poleca ta modlitwa, ktr za-
piewamy: Wszechmogcy, miosierny Boe, oddal od
nas askawie wszelkie przeciwnoci, abymy wolni od
wszelkich niebezpieczestw tak duszy, jak iciaa [ciao
te jest wane, bo bez niego nie ma duszy, jeeli ono bdzie 43
zepsute, to dusza te bdzie marna] swobodnie mogli pe-

ni Twoj sub. Czyli bymy swobodnie do tych naczy
zbierali ask, oliw.
Prosz zwrci uwag, e wszystkie panny niosy oli-
w wnaczyniach. Winnym fragmencie Pisma witego
jest napisane, e przechowujemy ask wnaczyniach gli-
nianych, ktre mog si stuc. Zatem musimy by bardzo
uwani, czuli na punkcie aski. Dlatego prosz ouwane
stpanie wyciu, oumiejtno przewidywania iroz trop
no, czyli chodzenie po dobrych tropach, owewntrzne
wiecenie wdrodze do finau. ycz tego zarwno wam,
jak isobie. Amen.
6.
Nie ammy sobie sumie
Strzemy si maych iwielkich szwindli, one si nie opacaj.

Mamy czasem pokus, by pj na kompromis moralny
wdrobnej sprawie. Jak bdziemy wielcy wmaych sprawach,
to nad wieloma nas postawi.
Kochani!
Kiedy bd mwi: pokj ibezpieczestwo, to przyjdzie

kto wrodzaju Putina. Tak przecie byo te sto lat temu, kiedy
wszyscy myleli, e porzdek po traktacie wersalskim bdzie
nie do ruszenia. Najpierw jaki kompletnie idiotyczny za-
mach wSarajewie, jedna znajbardziej durnych wojen (kada
jest durna) pierwszawojna wiatowa, apotem waciwie jej
dogrywka, czyli druga wojna wiatowa. Mylano, e bdzie
pokj ibezpieczestwo, apojawi si kryzys lat trzydziestych.
Teraz nam si wydaje, e pokj, bezpieczestwo idemo-
kracja s nam dane na zawsze, apojawia si Putin. Korzy-
stajmy zdaru wolnoci, pki go mamy. To jest oczywicie
zachta do pjcia na wybory samorzdowe, ale na tym si
dzisiaj tematy wyborcze skocz. Kto na wybory nie idzie,
ten grzeszy. Tak uwaam. Bo zrzeka si odpowiedzialnoci
za pastwo to wwymiarze najbliszym. Dlatego bardzo
was prosz wimi odpowiedzialnoci za siebie iza to,
co nam zostao dane wtej chyba jedynej reformie, ktra
si naprawd udaa, samorzdowej zagosujmy. Ateraz
przejdmy do talentw zEwangelii.
Znamy t Ewangeli na pami. Co we mnie budzi po-
NIE AMMY SOBIE SUMIE
ruszenie, kiedy dzi j czytam? e kady otrzyma talen-

ty wedle swoich zdolnoci. To jest odwrcenie sytuacji
komunistycznej, kiedy wszyscy mieli mie po rwno.
Sprawiedliwie nie znaczy po rwno. Klasyczna definicja
sprawiedliwoci brzmi: odda kademu wedle tego, co
mu si susznie naley. Susznie, czyli wedle zdolnoci,
zaangaowania, pracy iwielu innych czynnikw. 47
Na co chciaem dzisiaj zwrci uwag? Na transparent-

no finansw. Powiem otym na przykadzie naszego ho-
spicjum, bo koszula najblisza ciau. Tutaj wszystko musi
by transparentne. Pienidze, ktre ja czy inny ksidz do-
stajemy do kieszeni jako ofiar po mszy, s dla kadego
znas. Ate, choby najmniejsze, ktre pastwo wrzucaj
do koszyka, s wcaoci przeznaczone na utrzymanie ka-
plicy ihospicjum.
Wduszej wersji Ewangelii pan po powrocie mwi: Do-
brze, sugo dobry iwierny! Bye wierny wrzeczach nie-
wielu, nad wieloma ci postawi. Imwi to zarwno do
tego, ktry zyska pi talentw, jak ido tego, ktry zyska
dwa (moe by mniej zdolny). Kto by mg powiedzie:
przecie ten, ktry nic nie zyska, odda panu rwnowar-
to tego, co od niego otrzyma. Ale to nieprawda. Zwasz-
cza e ten, ktry nie pomnoy talentw, mwi: Panie,
wiedziaem, e jest czowiek twardy: chcesz tam, gdzie
nie posiae, izbiera tam, gdzie nie rozsypa. Na co ten
mu odpowiada: Sugo zy ignuny! Wiedziae, e chc
tam, gdzie nie posiaem, izbiera tam, gdziem nie rozsypa.
Powiniene wic by odda moje pienidze bankierom, aja
po powrocie bybym zzyskiem odebra swoj wasno.
Skoro kto nam powierza jakie dobro, to ma prawo si

spodziewa, e go nie zmarnujemy inie roztrwonimy, ale
nawet pomnoymy. Std mj apel do was: skoro mnie za-
braknie za jaki czas, to ju dzi bardzo was prosz, na-
kadam na was obowizek moralny, powinno, ebycie
hospicjum wPucku nie rozmienili na drobne, eby kady
48 zwas pilnowa, by nie zostao rozkradzione, by nie doszo
do korupcji (cho szans na wielk korupcj nie ma, nikt nie

wemie zkonta pidziesiciu tysicy zotych, bo ich po
prostu nie ma). Chodzi mi oto, by nie zaczy si tu dzia
rzeczy niedopuszczalne, takie jak na przykad nepotyzm,
zatrudnianie kuzynw czy kuzynek. Pilnujcie, eby to
hospicjum byo zawsze transparentne. Jak dugo tu bd
szefem, przysigam, bd robi wszystko, by takie byo,
eby kada zotwka si zgadzaa.
Wracajc do sytuacji zEwangelii rozpatrzmy kwesti
etycznoci zyskw zlokat bankowych czy pomnaania
pienidzy przez ludzi bardzo bogatych. Oni inwestuj
iotrzymuj zasuone zyski maj do tego wite prawo,
zapracowali na to. Kto nie jest pracowity izapobiegliwy,
ten grzeszy. Lenistwo, niezaradno, wieczne trwanie
wmarazmie, wyuczona bezradno trwajca przez poko-
lenia, to socjalistyczne ikomunistyczne czekanie, a kto
nam co da, jest grzechem.
Mona by osob niewyksztacon, ale zaradn. Mo-
na te roztrwoni swoje ycie, zmarnowa je, nawet jak
si ma duy majtek. Czasem wielcy biznesmeni s po-
sdzani owielk nieuczciwo. To jest paskudna polska
przypado, to insynuowanie. Przenikliwy ks. Tischner,
ktry wyprzedza swoj epok otrzy dugoci, pewnie by

powiedzia, e to mentalno homo sovieticusa, czowieka
postsowieckiego. Kto taki podejrzewa, e ten, komu si
udao, na pewno pierwszy milion musia ukra. Jeeli
si niczego takiego nie udowodnio, to naley uznawa
czowieka za uczciwego. To jest podstawowa zasada prawa
rzymskiego, domniemanie niewinnoci. 49
Czy mylicie, e moje hospicjum utrzymaoby si bez

dwch hojnych donatorw, ktrzy wkadym proczu
przynosz dla niego swoje pienidze? Mieliby moralne
prawo wykorzysta je na to, co by tylko chcieli kupi
sobie pity jacht ito nie byby grzech. Mieliby prawo
zainwestowa te pienidze zarobione przez swoje firmy,
kancelarie prawne, obraca nimi, tworzy nowe miejsca
pracy samo to byoby dobre. Ale oni je przynosz tutaj,
eby nasi chorzy mieli godziwe warunki. Chwaa im, bo
bogaci wcale nie maj obowizku si dzieli.
Znam takiego bogatego gocia, ktry na byle co nie da.
To jest logiczne ciko pracowa na te pienidze. Czy ma
pomaga nieudacznikom, ktrzy si do niego zgaszaj
tylko dlatego, e s nieudacznikami?
Dziki temu czowiekowi, ktry ma wielkie serce, mog
si leczy, choby wSzwajcarii. Mnie by nie byo sta na
taki luksus, bo to jest luksus. Ale moe te przykad tego,
e dobro wraca? Raz ty komu pomoesz, innym razem kto
tobie. Wkadym razie ten wielki czowiek, bo on dla mnie
wsensie moralnym jest kim wielkim, powiedzia mi tak:
Jan, da ci pienidze to nie jest dla mnie aden problem.
Ja ci dam te mj czas. Iwyszuka mi klinik, prowadzi
dialog e-mailowy po angielsku ztymi wszystkimi, ktrzy

mnie tam lecz. Mwi: ten wysiek to tak naprawd jest
koszt, ktry ponosz, anie pienidze.
Jego zaangaowanie, to, e tam ze mn jedzi, tumaczy
mi rne rzeczy zangielskiego iniemieckiego, mimo e
jest potwornie zmczony pomidzy wizyt wusa ina Cy-
50 prze, e znajduje czas, by do mnie dolecie, by ze mn na
najwaniejszych spotkaniach, e jest uwany na drugiego

czowieka, to jest jego ogromna zasuga.
Prosz zwrci uwag na to, e ten, ktry pozyska pi
talentw nadprogramowo, mg mie pokus, eby zysk
pomniejszy icz schowa dla siebie, po prostu ukra.
Nie mia do tego prawa, bo te pienidze nie byy jego pie-
nidzmi. On je puci wobieg iodda wacicielowi. Std
ten zawd pana tym, ktry nie okaza si przedsibiorczy:
czy nie powiniene tych pienidzy odda bankierom, na-
wet si nie angaujc specjalnie, ale odda fachowcom,
eby je pomnoyli, aja po powrocie odebrabym swj maj-
tek? Ten, ktry zakopa talent, tego nie zrobi. Inni pomno-
yli pi czy dwa, inic ztego nie ukradli. Pani sprztajca,
przyapana na wynoszeniu pynu do dezynfekcji, obruszya
si: Przecie zaoszczdziam
Wtym miejscu bagam iprzestrzegam: strzemy si
maych iwielkich szwindli, one si nie opacaj. Mamy
czasem pokus, by pj na kompromis moralny wdrob-
nej sprawie. Jak bdziemy wielcy wmaych sprawach, to
nad wieloma nas postawi. Oliwa sprawiedliwa zawsze
na wierzch wypywa. Warto przegra na krtk met, ale
wygra moralnie.
Ewangelia nam nie dopowiedziaa, czy ten, ktry po-

zyska pi talentw, nie zosta mwic wspczesnym
jzykiem menederem wfirmie tego, ktry powierzy mu
majtek, aten, ktry pozyska dwa talenty, adekwatnie
do swego zaangaowania, menederem niszego szczeb-
la. Iczy trzeci znich straci robot. Waciwie gdybymy
si uparli, by popatrze na niego askawiej, niczego nie 51
zaniedba. Ale nie udowodni wacicielowi swej kreatyw-

noci, apowinien. Zatem bdmy kreatywni, nie ammy
sobie sumie, na przykad po to, by zyska stwk, dwie.
Nie warto robi ani maych, ani duych przekrtw. Po
prostu warto by uczciwym. Amen.
7.
Jestemy biologi,
jako si musimy zepsu
Walczcie osiebie, nie dajcie si wdepta kryzysom

beznadziejnoci, chwilowej ciemnoci, walczcie oczyste
sumienie inigdy nie mylcie, e Bg jest przeciwko wam.
Ewangelia wedug w. Mateusza 25, 31-46
Gdy Syn Czowieczy przyjdzie wswej chwale iwszyscy anioowie zNim, wtedy za-
sidzie na swoim tronie penym chway. Izgromadz si przed Nim wszystkie na-
rody, aOn oddzieli jednych od drugich, jak pasterz oddziela owce od kozw. Owce
postawi po prawej, akozy po swojej lewej stronie. Wtedy odezwie si Krl do tych
po prawej stronie: Pjdcie, bogosawieni Ojca mojego, wecie wposiadanie kr-
lestwo, przygotowane wam od zaoenia wiata! Bo byem godny, adalicie Mi je;
byem spragniony, adalicie Mi pi; byem przybyszem, aprzyjlicie Mnie; byem
nagi, aprzyodzialicie Mnie; byem chory, aodwiedzilicie Mnie; byem wwizieniu,
aprzyszlicie do Mnie. Wwczas zapytaj sprawiedliwi: Panie, kiedy widzielimy
Ci godnym inakarmilimy Ciebie? spragnionym idalimy Ci pi? Kiedy widzielimy
Ci przybyszem iprzyjlimy Ci? lub nagim iprzyodzialimy Ci? Kiedy widzielimy
Ci chorym lub wwizieniu iprzyszlimy do Ciebie? AKrl im odpowie: Zaprawd,
powiadam wam: Wszystko, co uczynilicie jednemu ztych braci moich najmniejszych,
Mniecie uczynili. Wtedy odezwie si ido tych po lewej stronie: Idcie precz ode
Mnie, przeklci, wogie wieczny, przygotowany diabu ijego anioom! Bo byem
godny, anie dalicie Mi je; byem spragniony, anie dalicie Mi pi; byem przy-
byszem, anie przyjlicie Mnie; byem nagi, anie przyodzialicie Mnie; byem chory
iwwizieniu, anie odwiedzilicie Mnie. Wwczas zapytaj ici: Panie, kiedy widzie-
limy Ci godnym albo spragnionym, albo przybyszem, albo nagim, kiedy chorym
albo wwizieniu, anie usuylimy Tobie? Wtedy odpowie im: Zaprawd, powia-
dam wam: Wszystko, czego nie uczynilicie jednemu ztych najmniejszych, tegocie
iMnie nie uczynili. Ipjd ci na mk wieczn, sprawiedliwi za do ycia wiecznego.
Drodzy pastwo!
Dzisiejsze czytania mwi opewnego rodzaju kryzysie.

Otym, e przychodzi noc ciemna. Kady znas dowiadczy
sytuacji, ktra go przerosa, ktra jak to si mwi wfi-
lozofii bya sytuacj graniczn. Wspaniay psalm, istotny
dla naszych braci protestantw: Chociabym przechodzi
przez ciemn dolin, za si nie ulkn, bo Ty jeste ze
mn, jest pewn wskazwk, jak przej kady kryzys.
Pastwo, zdaje si, wiedz, e jestem szefem hospicjum.
Zaoyem je, cay czas nim, e tak powiem, dowodz,
aoprcz tego ciko choruj. Nie chciabym, eby to si
stao clou tego kazania. Nie wiem, czy zauwaylicie tak
prawidowo, e kiedy przyjeda ksidz skdkolwiek,
prowadzcy bardziej lub mniej sensowne dzieo miosier-
dzia, to przewanie jego kazanie streszcza si wtrzech
do prymitywnych punktach: najpierw jest jaka zawa
opowie, eby pastwa wzruszy (wszystko jedno, czy
JESTEMY BIOLOGI, JAKO SI MUSIMY ZEPSU

kto pracuje whospicjum, na misjach czy prowadzi dom
dziecka), potem odwoanie do pastwa sumie (eby nimi
wstrzsn), ana kocu zawoalowany apel do waszych port-
feli (czyli dajcie fors). Nie chciabym by prymitywny
iposugiwa si tym obrzydliwym schematem, ktry mnie
strasznie mczy. Zdrugiej strony bybym obudny, gdybym
powiedzia, e nie przyjechaem tutaj po wsparcie dla ho-
spicjum. Moe wic umwmy si, e te dwa pierwsze punk-
ty sobie odpucimy, niestety tego trzeciego odpuci nie
bd mg, ale wtej sprawie spotkamy si ju przy wyjciu
zkocioa. To kwesti finansw wtym dzisiejszym kazaniu 55
mamy zaatwion, wic nie bd pastwa mczy jakimi

zawymi opowieciami. Moja matka wzdycha: Boe, mj
syn ebrakiem, aja jej odpowiadam: To prawda, mamo,
ale ekskluzywnym, bo ebrz wkociele, anie przed.
Moe sprbuj teraz poszuka odpowiedzi na pytanie:
Jak radzi sobie zkryzysem, by nie skupi si tylko na nie-
szczciu, ktre nas dosigno? Kryzys nie ma wycznie
twarzy choroby. Nastpuje wtedy, kiedy rozkada si nam
rodzina, kiedy dzieje si znami co niepokojcego, kiedy
wpadamy wdepresj. Zastanawiaem si, jaki moecie
mie problem, wjakim moecie by kryzysie, wczym
zmoim dowiadczeniem mgbym wam, emigrantom,
pomc. Zwrcie mi uwag, jeli przestrzeliem.
Wydaje mi si (bo nigdy nie byem na emigracji), e prob-
lemem moe by ycie wdwch wiatach. Bycie nie do
koca kompatybilnym zarwno ze wiatem, do ktrego si
przyjechao, jak iz polskim. To moe by kwestia napi-
tych relacji, nie zawsze waciwie rozwizanych kryzysw
rodzinnych. Komu si moga posypa rodzina. Istniej

wnaszych czasach, inie ma si co obraa na rzeczywi-
sto, tak zwane rodziny patchworkowe albo jak mwi
Francuzi familles recomposes, czyli na nowo zoone,
gdzie s dzieci zjednego, drugiego zwizku, troch dzieci
wsplnych Nie oceniam, opisuj pewien problem. Mog
si te pastwo zmaga zjak straszn depresj, ktr
jeli jest depresj wsensie klinicznym to jest jednostk
chorobow itrzeba j leczy.
Nie mam innego dowiadczenia poza swoim, wic tyl-
56 ko nim mog wam suy. Wydaje mi si, jestem prawie
pewien, e zpowoania jestem ksidzem (cho tak na-

prawd po mierci okae si, czy si fundamentalnie nie
pomyliem), azwyksztacenia bioetykiem, czyli gociem,
ktry prbuje si naukowo zajmowa sytuacjami granicz-
nymi wobrbie ycia ludzkiego od narodzenia, anawet
jeszcze wczeniej, a do mierci. Wchodz wto problemy
klonowania, in vitro, cigoci ycia, obumarcia mzgu a
po kwesti terapii paliatywnej, wktrej siedz zawodowo,
bo jestem dyrektorem hospicjum (nie lubi sowa dyrek-
tor, jako mi si le kojarzy; wol mwi, e jestem odpo-
wiedzialny za hospicjum). Wbioetyce porusza si tematy
zwizane zchorob nowotworow wstanie terminalnym,
ze stykiem eutanazji iuprawnionego odstpienia od terapii,
sedacji paliatywnej imnstwa innych rzeczy, oktrych
mog wam poopowiada, jeli bdzie czas.
Jak poradzi sobie zkryzysem, ktry na nas spada, kie-
dy si go najmniej spodziewamy? Jak nie da si wdep-
ta wziemi, wchorobie, depresji, kryzysie maeskim?

Przede wszystkim naley zaoy, e Bg jest zawsze przy
mnie, bez wzgldu na to, co si dzieje. e Pan Bg mnie
nigdy nie opuszcza. Nawet wtedy, gdybym chcia Go od-
rzuci. Chociabym przechodzi przez ciemn dolin,
za si nie ulkn, bo ty jeste ze mn. Jak to rozumie?
Uwiadomi sobie, e Chrystus jako Pan historii jest za-
wsze wmoim czasie, wpisa moje ycie wwielk histori
zbawienia.
Bg krluje nad czasem. Wszystko jest wprojektowa-
ne wmoje krtkie ycie, ktre ma wsposb naturalny
ipocztek, ikoniec. Uwiadomienie sobie, e choroby s 57
naturaln spraw, ktra si nam, ludziom, przydarza, nie

jest szczeglnym wyczynem. Jestemy biologi, jako si
musimy zepsu.. Nie ma wic co tupa na biologi, azatem
ina Pana Boga.
Skd si bior nowotwory? Zmutacji komrki nowo-
tworowej. Jak pastwo wiedz, komrki si namnaaj,
cz znich ginie. Czasem jest taka paskudna komrka
dziaajca prawie jak perpetuum mobile namnaa si
wpostpie geometrycznym. To jest nowotwr, jaki bd
wgenotypie, anie Pan Bg mwicy: Kaczkowski, wa-
sza gba mi si nie podoba, bdziecie mie nowotwr.
Albo: Pani Malinowska, nie zmwia pani pacierza no
to bdzie przerzut, apani crka zginie wwypadku samo-
chodowym, bo mam dzisiaj zy humor. Takiego Boga nie
ma. Bg chrzecijan, aosobliwie katolikw, jest Bogiem
dramatycznie bliskim. Wtargn wbiologi, to znaczy
zbawi wiat przez ni, sta si minimaln blastocyst, by
embrionem wonie Matki Najwitszej. Dla mnie, jako
bioetyka, ciekawym pytaniem jest: jaki genom mia Chry-

stus? Na pewno pidziesit procent pochodzio od Matki
Najwitszej. Adrugie pidziesit? Od Ducha witego?
Ztego, co pamitam zseminarium, anie byem wybitnie
pilnym studentem, to Duch wity nie posiada geno-
typu. Caa teologia by si nam wywalia, gdyby posiada.
Na wasny uytek wymyliem teori, e moe ten ge-
nom Chrystusa by genomem uniwersalnym, to znaczy,
e pasowa do genotypu kadego czowieka. Wolno mi
tak myle, bo teologia jeszcze adnego stanowiska dog-
58 matycznego wkontekcie genotypu Chrystusa nie zaja.
Ato by znaczyo, e pani ija jestemy niesamowicie wani

dla Boga. Jestemy bytami indywidualnymi, ktre Pan Bg
kocha bez jakiego prymitywnego love bombingu, jak
wsekcie. Zostalimy stworzeni po co. Zosta nam dany
jaki czas, bardzo krtki wkontekcie historii kosmosu,
ale mamy go porzdnie igodnie przey. Jeli dopadnie
pastwa kryzys, to nie miejcie pretensji, bagam, do Pana
Boga, tylko wyobracie sobie, e choby przez sam fakt
Wcielenia Bg jest zwami.
My, jako katoliccy bioetycy, nie mwimy, e embrion
wstanie blastocysty, czyli dopiero co zapodniony, zoony
zkilku komrek, jest czowiekiem, mwimy natomiast, e
posiada godno osoby, choby przez to e ma zupenie
inny kod genetyczny od matki iojca. Iwtym kodzie mona
dokadnie wyczyta przysze cechy dorosego osobnika.
Gdyby pana uchwyci wstadium blastocysty, wyj jedn
komrk bez szkody dla pana organizmu irozwali kod ge-
netyczny, tobymy dokadnie wiedzieli, jakiego pan bdzie

wzrostu, wjakim wieku straci pan wosy. To wszystko jest
zapisane wnaszym genotypie. Jestemy biologi. Chrystus
te ni by.
Kadego dnia przynajmniej trzy razy mamy szans za-
pa na nowotwr. Na szczcie nasz system immunolo-
giczny blokuje onkomutacje, blokuje niektre onkogeny
iprzy podziale komrki kieruje je na boczny tor, gdzie s
niszczone. Jest mitoza, replikacja kodu dna, pamitamy
zbiologii. Ale, niestety, system raz na cae ycie si myli
izaczyna traktowa komrk nowotworow jak najlepsze-
go gocia. Komrka si patologicznie dzieli. To naprawd 59
nie Pan Bg kaza jej to robi, tylko taka jest natura biologii.
Ae Bg rzadko dziaa contra naturam, bo sam ustanowi
pewne prawa, zatem do cudw ucieka si sporadycznie.
Czasem to robi, eby pokaza nam swoj obecno, wadz,
eby nami wstrzsn, kiedy nasza wiara sabnie. Ale nie
moemy wiary czy nadziei budowa na cudzie.
Zaraz po wojnie ludzie pytali, gdzie by Bg wAuschwitz.
WAuschwitz Bg by wprzykazaniu Nie zabijaj!, bo ono
tam nie przestao obowizywa. Czasem kto mnie pyta
(oczywicie nie porwnuj tych sytuacji): gdzie jest Bg
wksidza chorobie? Wtedy mwi, e jest ze mn. Nie
mog pozwoli rozpaczy odebra sobie wiary, e On jest ze
mn wchorobie. Std taka praktyczna rada: pamitajcie, e
jeli zjakiegokolwiek powodu zawali si wam wiat, jeeli
was wywal zpracy ibdzie to niesprawiedliwe (jeeli was
sprawiedliwie wywal, to znaczy, e zawinilicie), to Pan
Bg bdzie wtej niesprawiedliwoci. Popatrzcie, zjednej
strony Wcielenie, azdrugiej prawdziwa obecno Chry-
stusa wkomunii witej. Te dwie rzeczy, ktre si zespol,

oznaczaj, e On sta si ludzkim ciaem ze wszystkimi
konsekwencjami. Umar wciele, zbawi wiat przez biolo-
gi. Amy jako ta biologia, ktra si psuje, poci ibrzydko
pachnie mamy niezwyky przywilej przyjcia Jego Ciaa.
Nie symbolicznego, nie duchowego, ale prawdziwego, re-
alnego, substancjalnego. Nasi bracia protestanci te wto
wierz, tylko wsamym momencie przyjcia, amy wierzy-
my, e jest obecny na stae. Jeeli Bg jest ze mn, jeeli
mog Go przyj wsposb godny do siebie, jeeli On si
60 ze mn dramatycznie wmym ludzkim ciele jednoczy, to
co mi si moe sta? mier, chocia jest nieprzyjemnym

procesem, jest tylko jak granic.
Drodzy pastwo, nie przyjechaem tutaj straszy was
mierci, mwi: nawrcie si natychmiast, otwrzcie
portfele na hospicjum, to was zbawi. mier jest tak samo
naturalna jak ycie. Wisawa Szymborska pisaa, e rodzimy
si bez wprawy iumieramy bez rutyny. Skoro Pan Bg jest
przy nas, to jeli zdarzy si cika, aczasem nieuleczalna
choroba, to On nas przecie nie zostawi. Musimy cay czas
otym pamita, podobnie jak otym, e jestemy wolni,
e mamy prawo odstpi od terapii uporczywej, e nikt
nie ma prawa nas do niczego zmusza ani oszukiwa nas
wchorobie.
Gdybycie pastwo ciko zachorowali, to raczej chcie-
libycie wiedzie, na co jestecie chorzy, by pokierowa
odpowiednio swoim yciem. Macie do tego gboko ludzkie
prawo. Przekazywanie prawdy nie jest sztuk dla sztuki.
Ono ma chroni godno czowieka. Jeeli ciko choremu

nie powiemy, e jest ciko chory, to on moe straci do
nas zaufanie. Ato si naprawd czsto zdarza
Pacjentka okoo czterdziestoletnia, majca mae dzieci,
chcca y, wiadoma nowotworu jelita grubego, rd-
operacyjnie otworzona izamknita (bo okazao si, e jest
gorzej, ni lekarze myleli), pokadajca ogromn nadziej
wtej operacji. Jeeli zabieg si uda, wszyscy skacz ikrzy-
cz: Cudownie!. Jeli nie, to lekarz przewanie chowa
si za papiery imwi: Wie pani, usunlimy cz masy
patologicznej, wylemy wycinki do badania histopato-
logicznego, poczekamy. Rodzina wpada wprzeraenie 61
idecyduje: Nie mwimy mamie, bo ona si zaamie.

Izaczyna si powtarzanie: bdzie dobrze, bdzie dobrze,
bdzie dobrze Pacjentka czuje si po operacji lepiej,
brzuch si zrs, wszyscy mwi, e bdzie wietnie. Ona
co podejrzewa albo co niepokojcego wyczytaa wwy-
pisie, ale chce wierzy wwyzdrowienie. Raz wkrciwszy
si wchorobie wkamstwo, bdziemy musieli si wnie
wkrca wnieskoczono. Co powiemy tej pacjentce,
kiedy jej stan zacznie si pogarsza? Bdziemy mwili, e
kolejka si przesuwa, e nfz nie refunduje chemii, e miaa
by kolejna operacja, ale j nagle odwoano Wiecznie co
bdziemy musieli wymyla.
Czsto bywa tak, e przyjedam do domu chorego
oznakowanym hospicyjnym samochodem, arodzina ba-
ga mnie, bym postawi auto trzy ulice dalej, bo mama nie
wie, e jest ciko chora. Zasadniczo si na to nie zga-
dzam. Mj zesp te jest nauczony, by wtej kwestii by
nieustpliwym. No bo co mam powiedzie? e tak sobie
przejedaem, wpadem, pomylaem, e tu bdzie pani

Zosia ina pewno bdzie chora? Ile to tumacze ludzie
potrafi wymyli Wiesz, mamo, bo ksidz Jan tak tu
jedzi, odwiedza iwujek Kazek spotka ksidza na stacji
benzynowej ipowiedzia mu, e jeste chora, wic wpad.
Zupenie przez przypadek by wkomy, zNajwitszym
Sakramentem iprzygotowany do posugi kapaskiej.
Pacjentka co podejrzewa, rodzina dokadnie wie, ale
tacz wok siebie. To jest chocholi taniec. Przychodz
do pacjentki, aona mi mwi: Prosz ksidza, ja wiem,
62 e umieram, ale oni nie wiedz. Moja crka miaa zawa,
niech jej ksidz nic nie mwi. Iwtedy moj rol jest kr-
enie midzy kuchni apokojem iuzgadnianie prawdy.
Doprowadzenie do tego, eby oni pobyli razem, chwycili
si za rce ibyli blisko.
Moemy wnieskoczono budowa nadziej, tylko e
ostatni okres bdzie tak krtki, i mog tego wszystkiego
nie unie. Szczeglnie jak pacjent czy pacjentka jest osob
mod, tak jak ja, to wszyscy mwi: Musisz ztego wyj,
musisz si trzyma, musisz by dzielna. Iwpewnym mo-
mencie pacjenci czuj si winni, e nie zdrowiej. Pami-
tam takiego modego ojca, ktry odchodzi ipowiedzia:
Jestem takim strasznie zym ojcem, e nawet nie potrafi
wyzdrowie.
Drodzy pastwo, gdyby moje zdrowie zaleao od mojej
woli, tobym ten telefon, ktry trzymam teraz wrce, zjad
na waszych oczach. Ju bym go zacz chrupa.
Pewna pacjentka poprosia mnie, ebym porozmawia
zjej najbliszymi, ktrzy wymuszali na niej jedzenie.

Wostatnich dniach jej ycia wszystko si skupio na walce
ojogurcik jak ja to nazywam. Zjedz, musisz by silna.
Marnowanie czasu na jogurciki, zamiast wykorzystywanie
go na prawdziw blisko jakie to bezsensowne. Ta ko-
bieta wyrzucia czonkw swojej rodziny ipoprosia mnie:
Niech ksidz do nich zejdzie ipowie im, e ja im na zo
nie umieram. Wasi najblisi na zo wam umiera nie
bd. Musimy to przyj, e choroby si zdarzaj. Musimy
te wszystko otuli mioci.
Powrc do dzisiejszej Ewangelii, zktrej wynika, e
wraliwo na drugiego, choby nie wiem jak by inny, 63
choby nie wiem jak by dziwny, jest waciwie kryterium

zbawienia. Im bdziemy wraliwsi, im uwaniejsi na dru-
giego, tym bardziej bdziemy podobni do tych, ktrzy ze
zdziwieniem zapytaj: Kiedy widzielimy Ci godnym
inakarmilimy Ciebie? Spragnionym idalimy Ci pi? Kie-
dy widzielimy Ci przybyszem [uchodc] iprzyjlimy
Ci? Lub nagim iprzyodzialimy Ci? Kiedy widzielimy
Ci chorym lub wwizieniu iprzyszlimy do Ciebie?. Bo
czue gesty bd niejako naturalnie wypyway ze zwykej
ludzkiej przyzwoitoci.
Ani wasze kryzysy, ani wasze choroby, ani moja choroba
nie daj nam adnych szczeglnych praw na przykad
do wygaszania arbitralnych sdw, nie zwalniaj nas te
zmoralnych powinnoci. Dla mnie sowo powinno
jest kluczowe. Obowizek bywa narzucony zzewntrz,
powinno to jest co, co odczytuj jako dyktat mojego
jestestwa. Zatem jeli na przykad przestaniecie walczy
orelacje znajbliszymi, to bdzie co najgorszego, co mo-
ecie wyciu zrobi. Jeeli zaniedbalimy blisko, przytu-

lanie, zaufanie, jeeli amiemy sumienie, to wtedy mamy
si czego ba.
Zanim zachorowaem, baem si wielu rzeczy, wielu
wicej ni dzi. Przestaem za przyczyn raka, atake jak
sdz Jerzego Popieuszki, ktry mwi, e najwiksz
tragedi czowieka jest strach, ktry go paraliuje, zwasz-
cza moralnie. Ks. Popieuszko wpewnym momencie swo-
jego ycia znalaz si wtakiej sytuacji, e bardziej cierpia od
wierzcych czy nawet od hierarchii ni od ludzi z zewntrz.
64 Jak byem wseminarium, mdry przeoony powiedzia,
e owiele atwiej jest cierpie za Koci, aowiele trud-

niej od Kocioa. Tego jako tam dowiadczyem. By taki
moment, kiedy Koci (wwymiarze gdaskim), ktry ko-
cham, jedzi po mnie jak walec. Nie bd opowiada szcze-
gw, bo wyjd na frustrata. Kady ma jakie kompleksy,
kady by chcia zosta zauwaony to jest takie ludzkie,
naturalne. Pojawi si wmoim yciu paniczny strach, bo
telefony wnocy, bo przeklestwa my ztob zrobimy to
itamto. Wtedy poprosiem: Jerzy, wyzwl mnie ztego
potwornego strachu. Niedugo po tym przyszed dzie,
wktrym okazao si, e mam glejaka czwartego stopnia.
Kiedy ze mnie zeszo napicie, otrzsnem si zpierwsze-
go szoku, mwi: Jerzy, ale nie ztakiej grubej rury, nie
tak ostro! Teraz mnie ztego wycigaj. Tak cakiem serio:
przykad Jerzego Popieuszki ita moja choroba uwolniy
mnie zlku, day niezwyk wolno wwypowiadaniu
si, ale take wwiernoci wasnemu sumieniu. Czy ma-
cie wsobie tyle siy, eby zej na dno swojego sumienia

iwszystko bardzo dokadnie ponazywa?
Czy by taki moment, e drugiego czowieka wdeptaem
wziemi? Czy by taki moment, e drugim czowiekiem
pogardziem, nawet kiedy mnie istotnie skrzywdzi? Czy
by taki moment, kiedy postpiem naprawd podle? Czy
by taki moment, kiedy byem wezwany do czego szla-
chetnego inie zrobiem tego zczystego egoizmu, oportu-
nizmu albo zjakichkolwiek innych powodw?
Nie ma zgody na nieczuo. Nie ma zgody na pogardza-
nie kimkolwiek, bez wzgldu na to, kim ten kto jest. Nie
ma zgody wduszpasterstwie na delikatno drwala, na 65
okadanie innych maczug po gowie. Ani przykazaniami,

ani krzyem, nawet wnajlepszych intencjach, nie mona
nikogo chosta. Obowizkiem ksidza jest by czytelnym
znakiem, co pokazywa, anie poucza.
Mj ulubiony fragment Pisma witego brzmi: Wszyst-
ko, co uczynilicie jednemu ztych braci moich najmniej-
szych, mniecie uczynili. Prosz pamita, e tam nie
ma gwiazdki, przypisu: chyba e jeste inny, chyba e
jeste dziwny, chyba e jeste inaczej mylcy, chyba e
ci po prostu nie lubi. Czy by taki moment, kiedy kim
pogardziem?
Chciabym wam powiedzie jeszcze jedno: walczcie
osiebie, nie dajcie si wdepta kryzysom beznadziejnoci,
chwilowej ciemnoci, walczcie oczyste sumienie inigdy
nie mylcie, e Bg jest przeciwko wam.
Odczytuj moje chorowanie take jako pewien sens.
Chc by bardzo prawdomwny. Ten glejak czwartego
stopnia, ktry bardzo le rokuje, nie jest dla mnie niczym
przyjemnym, ale te nie jest jakim potworem itrage-
di jestem po prostu chory. Ani ze mnie aden wielki
bohater, ani jaka wielka ofiara. To, co si dzieje wmo-
jej gowie, kae mi wykorzysta ten nowotwr, eby cay
czas macha apami imwi to, co mi sumienie dyktuje
wkontekcie prawdy. Idobi do koca zej ze stano-
wiska ksidza, kiedy taka bdzie wola Pana Boga, izrobi
to godnie, wmiar sprawnie, zklas. Amen.
8.
Misie bliskoci
Co zrobilimy ponad zwyk przyzwoito? Jest wicej mioci, wicej

bliskoci, wicej uwanoci na drugiego czowieka, wicej dawania
zsiebie za darmo, yczliwego patrzenia na wiat?
Ewangelia wedug w. Mateusza 25, 31-46. Jej tekst znajduje si na stronie 54.
Drodzy pastwo!
Byoby pewnie nudno ischematycznie, gdybymy Ewan-

geli osdzie ostatecznym czytali dosownie, zdanie po
zdaniu. Ona jest jasna. Pokazuje, jak wyciu powinnimy
postpowa. To, co moe nam umkno, to rnica wzdol-
nociach intelektualnych sprawiedliwych iniesprawiedli-
wych. Mona powiedzie, e ci niesprawiedliwi byli owiele
mdrzejsi od sprawiedliwych, bo natychmiast zapytali:
kiedy widzielimy Ci, Panie, takim atakim, anie usu-
ylimy Tobie? Nie mieli wsobie takiego odruchu bez-
warunkowego: widz nieszczcie pomagam. Pewnie
kalkulowali, czy to si opaca, czy kto tego nie wykorzysta.
Ale wmomencie, kiedy co zaniedbali, mieli wiadomo,
e nie su dobrej sprawie. Ipewnie wewntrzny gos ich
oskara.
Sprawiedliwi dziaaj niejako automatycznie, dobro maj
wpisane wserce. Kiedy widz potrzebujcego czowieka,
to nie przeliczaj, nie kalkuluj, tylko dziaaj na poziomie
wasnego sumienia. Chciabym, aby wanie sumienie stao
si gwnym tematem tego kazania.
Czym czowiek rni si od biaka? Czasem zadaj sobie
to pytanie. Miewam wtpliwoci patrz na siebie imyl:
MISIE BLISKOCI
moe to tylko biako, moe to tylko ubranko? Rzadko kiedy

jednak definiujemy siebie jako najwysz form inteligencji
biaka. To, co nas od reszty biaek odrnia, to sumienie.
Wszyscy je mamy.
Granica midzy dobrymi izymi wcale nie musi przebie-
ga midzy wierzcymi aniewierzcymi. Raczej pomidzy 69
wraliwymi aniewraliwymi. Unsere heilige Vater Be-

nedikt xvi, mj ulubiony papie zostatnich kilku, jeden
znajwybitniejszych intelektualistw naszego czasu, za-
wsze mwi, e najistotniejsza jest wpisana wserce czo-
wieka zasada prawa naturalnego: dobro czy, aza unikaj.
Oznacza to, e kady czowiek bez wzgldu na kultur,
religi czy wiatopogld bardziej jest skonny do dobrego
ni do zego. To nie znaczy, e zawsze ci si wszystko uda.
Moe si pojawi zaciemnienie sumienia, moe przyj czas
mroczny. Wtedy si pogubimy. Ale generalnie powinnimy
i za dobrem, aprbowa unika za, cho to nie zawsze,
jak podkreliem, nam wyjdzie.
Ojciec wity Benedykt xvi twierdzi, e wsumienie
kadego czowieka s wpisane pewne archetypy przyka-
za wsplne dla wszystkich religii ikultur. Na przykad:
nie bdziesz mia bogw cudzych przede mn, dzie
wity wici wszystkie religie mogyby powiedzie:
uznawaj, e istnieje wiat pozanaturalny, nadprzyrodzony,
e trzeba wco albo kogo wierzy, wkim albo czym
pokada nadziej.
Kolejnym archetypem bdzie: nie krzywd, czyli nie
zabijaj, nie kradnij, nie okamuj. Pod tymi zakazami wszy-
scy ludzie chtnie by si podpisali.
MISIE BLISKOCI
Nastpna rzecz: nie cudzo, nie podaj ony bli-

niego twego. To znaczy, e rodzina jest wartoci. Jeeli
tych fundamentalnych zasad bdziemy si trzyma, to
nigdy nie przegramy.
Drodzy pastwo, oco chodzi wtym yciu? Chodzi
70 ozbawienie. My, katolicy, mamy to szczcie, e nasze
ycie nie koczy si wraz ze mierci. Wdrugim czytaniu

usyszelimy, e jako ostatni wrg zostanie pokonana
mier. Pani ija, pan ija raz zaistniawszy na wiecie,
bdziemy istnie wiecznie. Musimy tylko zadba oto, by
y wiecznie po prawej stronie, to znaczy, eby nie a-
ma wasnego sumienia. Sumienie to najbardziej intymny
gos wnas, ktry nam mwi, co jest dobre ico jest ze.
Musimy go sucha, nie moemy go oszukiwa. Jestemy
mistrzami wiata woszukiwaniu izaguszaniu wasne-
go sumienia. Mwi to take do siebie, amoe przede
wszystkim do siebie S takie momenty wyciu, kiedy
syszymy trzask swojego amanego sumienia. Ono nam
mwi: nie rb czego, albo: czy co dobrego, powstrzy-
maj si od za, amy robimy na przekr iwtedy nastpuje
trzask. Warto do tego momentu si cofn iodby, przy-
najmniej raz na jaki czas, gbok spowied. Byem chory
iwwizieniu, anie odwiedzilicie mnie. Dwie grupy s
postawione na rwni: chorzy iwiniowie, czyli prze-
stpcy, ludzie wjakim sensie chorzy na duszy, bo zamali
wasne sumienie iwwyniku tego znaleli si wwizie-
niu. Nie przestali jednak by ludmi, naszymi brami.
Prdzej czy pniej wnaszym yciu pojawi si jaka tra-
gedia. Iniekoniecznie bdzie ni cika, nieuleczalna cho-
MISIE BLISKOCI
roba. To moe by kryzys, depresja, rozwd czy jakie inne

yciowe zaamanie. Kiedy moemy ponie najwiksz po-
rak wtakich sytuacjach? Kiedy owszystkie nieszczcia
zaczniemy oskara albo naszych bliskich, albo Pana Boga.
Jak pastwo syszeli, jestem miertelnie chory. Ioczy-
wicie modl si ocud, bo to, co si zagniedzio wmojej 71
gowie, nie jest czym, co mnie cieszy. Jestem otwarty na

cud, ale na niego nie licz. Modl si. Nikt mi nie zabroni
modli si ocud, ale nie mog zbudowa swojej nadziei na
nim, bo bd zaamany, jeeli on nie nadejdzie.
Zamiast ualania si, jak to jest ciko istrasznie, chcia-
em pastwu da chocia jedn odpowied na temat bio-
etyki: mwi chorym, e s chorzy, czy raczej przed nimi
to ukrywa? We wspczesnej praktyce bioetycznej mwi-
my, eby raczej informowa ochorobie, poza wyjtkowymi
przypadkami. Ale skoro mwi, to kiedy, jak ipo co? Ka-
demu znas odpowiedzi na te pytania powinna podsun
wraliwo.
My, chorzy, od najbliszych wcale nie potrzebujemy
gupiego pocieszactwa. Potrzebujemy, ebycie si nie
bali znami otym rozmawia. To czsto wzdrowych jest
strach: jak ja mu to powiem? Tylko prosz zwrci uwag,
e wtedy zawsze jestem ja, nigdy ten drugi. WEwan-
gelii padaj sowa: Byem chory, anie przyszlicie do
mnie, czyli nie usiedlicie przy moim ku, nie poga-
dalicie ze mn. Potrzebujemy od was takiego przekazu:
Boj si ociebie, jak nie wiem co. To jest trudna sytuacja,
zrobimy wszystko, eby wyzdrowia, bdziemy walczy,
ale nie bj si. Wszystko jedno jak bdzie, czy dobrze,
MISIE BLISKOCI
czy le, ja ztob bd, nie zostawi ci, bo ci kocham.

eby mie si iodwag do powiedzenia czego takie-
go, trzeba nad relacjami zinnymi ludmi cay czas praco-
wa. Take wtedy, amoe zwaszcza wtedy, kiedy nam si
rozpada rodzina, mamy moralny obowizek walki ore-
72 lacje. Gdybym mia dziecko (abardzo bym chcia mie,
ale, przysigam, nie mam) iono wszystko jedno, czy

malutkie, czy dorose musiaoby tuli si do jakiego
obcego faceta, aja nie zadabym sobie wysiku, eby onie
zawalczy, byaby to dla mnie kosmiczna poraka.
Kto nie zawalczy orelacje, ten dra. Zwaszcza jeli
opuci matk zdziemi. Zwrcie uwag: jestem kon-
cyliacyjny, rzadko uywam sowa dra wodniesieniu
do innych. Ale nie mog go nie uy, gdy spotykam si
zsytuacj, wktrej moda matka dowiaduje si onowo-
tworze trzustki inagle j facet zostawia, bo to dla niego za
cikie. Ale zostawia j rwnie dlatego, bo zakocha si
winnej pani.
Lubi porwnywa blisko do minia. Ten misie
mioci, bliskoci, atake sumienia musi by wywiczony
na trudne czasy, bo kiedy przyjdzie tragedia, choroba, roz-
padnie nam si zwizek, popaczemy si, bo bdzie ciko,
ale wpadniemy wramiona najbliszych. Dlatego bagam
was, rozmawiajcie z sob, okazujcie sobie czuo, przy-
tulajcie si. Pan siedzcy tutaj robi najcudowniejsz rzecz,
jak moe zrobi, tuli swoj creczk. Iwanie dlatego
jest taka spontaniczna. Ona na pewno wyronie na wspa-
nia, pewn siebie, otwart dziewczyn. Bardzo panu za-
zdroszcz. Jakbym mia dziecko, tobym je tuli iby blisko.
MISIE BLISKOCI
Czsto ludzie mwi: nikogo nie okradem, nikogo nie

zabiem, jestem wporzdku. Rzeczywicie trudno jest by
przyzwoitym wspczenie. Ale czy zwyka przyzwoito
nam, wierzcym, powinna wystarczy? Wydaje si, e je-
stemy wezwani do przyzwoitoci zplusem. Co zrobilimy
ponad zwyk przyzwoito? Jest wicej mioci, wicej 73
bliskoci, wicej uwanoci na drugiego czowieka, wicej

dawania zsiebie za darmo, yczliwego patrzenia na wiat?
Lubi sowo wielkoduszno. Sprbujmy by wiel-
koduszni we wszystkim: wdawaniu, kochaniu, walce
orelacje. Dajmy zsiebie wicej, ni musimy. Ja pastwu
obiecuj, e dopki bd mg chodzi igada, to bd da-
wa wicej, ni musz. Najwaniejsze moje zadanie who-
spicjum to trwanie przy chorych. Jak przestan by przy
nich, to mog natychmiast przesta by ksidzem. To jest
mj psi, ksiowski obowizek: codziennie by zmoimi
umierajcymi.
Koczc, bardzo pastwa prosz omodlitw wmojej
intencji. Nie bjcie si mierci. To moe dziwnie zabrzmi,
mier nie moe by smutna istraszna. Ona jest tak oczy-
wista jak ycie. Zaprzeczanie temu jest idiotyzmem. Albo
my t mier wemiemy za rogi, przygotujemy si na ni
poprzez godne ycie, przez nieamanie sumienia, albo nas
rozpacz wdepcze wziemi, zniszczy nasze czowiecze-
stwo. Dlatego bardzo was prosz: odwagi! Nie bjcie si
zwaszcza bycia blisko, kochania si i tu was zaskocz
take umierania.
Prosz, ebycie si czasem za mnie pomodlili, bym
do koca tego ycia dopyn godnie. Mam ochot y na
penej petardzie, dopki Pan Bg daje mi jasno umysu,
bo wiadomo, e glejak wczeniej czy pniej zabierze mi
umiejtno poprawnego formuowania myli. Mam na-
dziej, e jak najpniej. Oto si dla mnie mdlcie. Amen.
9.
Otuleni mioci
Lubi powtarza, e Bg jest kim dramatycznie bliskim.

To troch Tischnerowskie sformuowanie.
Rne s poziomy bliskoci idramatu.
Drodzy pastwo!
wiadomo iwraliwo decyduj onaszym zbawieniu lub

potpieniu. Wpierwszym czytaniu syszelimy, e owce, czyli
my (nie chc robi podziau, e wy jestecie owce, aja jestem
duszpasterz; nie, ja te jestem owc, eby nie powiedzie:
baranem), idziemy wjednym kierunku ku zbawieniu. Po-
dejmujemy wysiek aenia po tym wiecie, eby si zbawi.
Moe was zaskocz: nie bd jako szczeglnie walczy
owasze zbawienie. Moim podstawowym celem jest siebie
zbawi. Jeeli przy okazji kogo do Pana Boga przycign,
amoe tylko nie odepchn, to niech Stwrcy bdzie chwaa.
Kady ma wtym sensie by egoistyczny idba owasny
interes, zabiegajc owasne zbawienie. Zdarza si nam po-
bdzi. Przyjd dni mroczne iciemne, przyjdzie moment
zamienia sumienia, kompletnej depresji. Nie moemy
wtedy zapomina, e wnaszej prywatnej tragedii nie je-
stemy sami. Dziki temu, e Bg pokornie zamkn si po-
midzy gwk astpkami maego dziecka e najpierw
sta si blastocyst, potem embrionem, maym dzieckiem
urodzonym wBetlejem, pniej nastolatkiem (moe robi
jakie gupoty, oczym Ewangelia nie wspomina, ale by bez
grzechu), anastpnie sta si dorosym mczyzn, kt-
OTULENI MIOCI
rego histori znamy moemy czu Go najbliej jak si da.

On wszystko onas wie. Lubi powtarza, e Bg jest kim
dramatycznie bliskim. To troch Tischnerowskie sformu-
owanie. Rne s poziomy bliskoci idramatu.
Nie mona zaoy, e Bg nam bogosawi, kiedy jeste-
my modzi, pikni ibogaci, ale gdy co zego si znami 77
dzieje, przestaje to robi iwtedy ztego modzi, pikni ibo-

gaci zostaje tylko i.
Chroni nas wyciu te poczucie, e drugi czowiek nas
kocha, e mu na nas zaley. Wiem, e walka orelacje na
emigracji moe by bardzo trudna. By moe wasze rodziny
si kompletnie rozjechay. Ale to nikogo nie zwalnia zobo-
wizku czy powinnoci moralnej nawet, by opokiereszo-
wane relacje walczy. Wcie mnstwo wysiku wto, eby
si kocha, przytula swoje dzieci, eby z sob rozmawia.
Agdy kto zwaszych bliskich jest chory, niekoniecznie
mwcie mu, e na pewno ztego wyjdzie. Przede wszystkim
nie wolno wam go oszukiwa, bo straci do was zaufanie. Ale
musi mie pewno, e niezalenie od tego, co si stanie,
nigdy go nie zostawicie.
Wybierajcie przyzwoito. Jeeli bdziemy przyzwoici
wrozliczeniu jednego franka, to bdziemy tacy wwielu in-
nych sprawach. Jeeli bdziemy mieli silny misie dobroci
ibliskoci, to choby przysza najwiksza tragedia, nie roz-
padniemy si na tysice kawakw jak kryszta. Ocalejemy
dziki temu, e bdziemy mieli wnaszej rodzinie czy wrd
przyjaci wywiczony mechanizm rzucania si sobie wra-
miona. Bdzie trudno, ale otuleni t mioci, zwizani ni
przejdziemy przez najgorszy czas.
OTULENI MIOCI
Nie mog powiedzie wam, e jestemy niemiertelni.

Wsensie duchowym tak. Ale poniewa jestemy biologi,
to prdzej czy pniej czterdziestu znas umrze na zawa,
kolejnych czterdziestu na nowotwory, reszta zpowodu
wypadkw, staroci itak dalej. Im spoeczestwo bdzie
78 starsze, tym wicej nowotworw bdzie wykrywanych.
Nie ma si co obraa, tak po prostu jest. Jeeli przestanie-

my pomaga cierpicym ludziom, by znimi, to wpadn
wpanik, tak jak wpado wpanik spoeczestwo Belgii,
Holandii iSzwajcarii, isign po eutanazj. Dlatego uwa-
am, e hospicja to praktyczna katolicka odpowied na
eutanatyczne mylenie wiata.
Nie wchodmy wspr ze zwolennikami eutanazji inie
okadajmy si argumentami po gowach, tylko zastanwmy
si, co moemy wsplnie zrobi, by chorzy nie byli pozosta-
wieni sami wtym dramacie. Czy musimy ich unicestwia?
Moe poczmy siy (bo zakadam, e zwolennicy euta-
nazji maj dobre intencje, by moe wjakim sensie chc
chroni cierpicych, by ci biedni miertelnie chorzy ludzie
nie musieli podejmowa takich decyzji). Czy jest moliwa
wsppraca midzy dwoma obozami? Tak, to propozycja
wsppracy. Skuteczno medialna niech idzie wparze ze
skutecznoci medycyny paliatywnej, ktra moe zapro-
ponowa pacjentom przeycie choroby bez niepotrzebnego
dyskomfortu, umoliwiajc pozostanie wswojej roli: matki,
ojca, syna, crki itak dalej.
Chciabym przey moje ycie do koca na penej petar-
dzie. Jak widzicie, staram si by do aktywny. Teraz mam
nawietlania wZurychu, przyleciaem do was na dwa dni,
OTULENI MIOCI
gadam kazania, potem wracam na nawietlania, apo nich

jad do Bazylei.
Co jest dla mnie najtrudniejsze (eby nie byo, e jestem
takim strasznym chojrakiem)? To, e wchorobie co jaki
czas przychodzi za informacja. Otym na przykad, e jest
wznowa, czyli e mj itak ju krtki czas kolejny raz si 79
skrci. To si przeywa jako strat, czowiek czuje, e co

mu si wymyka zrk. Gdy dociera do mnie trudna wiado-
mo, musz reformowa moje ycie. Ostatnio dowiedzia-
em si, e raczej zostao mi p roku ni rok, aplanowaem
troch duej No wic miaem dwa dni doka, czyli tak
naprawd aoby. Ale jak pastwo widz, nie wygldam na
potwornie zaamanego. Musiaem si jako ogarn, zro-
zumie, co si we mnie dzieje, jako na nowo zaplanowa
pewne dziaania. Smutne jest to, e za jaki czas przyjdzie
nowa informacja iznw bd musia dokona reformy. Ale
co? Mam si zaama, wkurzy, powiedzie, e mam dosy,
e si wylogowuj?
Bardzo was prosz, bycie wymagali od siebie wnaj-
mniejszych sprawach, byli troch wicej ni przecitni,
dawali zsiebie co ponad przyzwoito. Bo to, e nie za-
bijamy, nie kradniemy, e ja zachowuj celibat, to jeszcze
adna chwaa. Aco: miabym si ajdaczy? To, e pastwo
kochaj swoje dzieci, e ich nie katuj, to tylko wycho-
dzenie na zero. Rbmy co ponad to, dawajmy innym, tym
najmniejszym, najsabszym znaszego ycia wicej.
Ibardzo was prosz omodlitw wmojej intencji. ebym
jak najduej zachowa jasno umysu, eby ten nowo-
twr jak najpniej przear mi mzg izerwa mj kontakt
zrzeczywistoci, aprzede wszystkim co jest dla mnie
jako wierzcego ksidza istotne ebym do koca mg
sprawowa Najwitsz Ofiar, do ostatnich moich dni
mg przyjmowa komuni wit, prawdziwe Ciao Jezu-
sa Chrystusa, ichoby jednym palcem spowiada iudziela
rozgrzeszenia. Amen.
10.
Niewierno jest
przegran
Zastanwcie si, czy jestecie wierni.

Ja to pytanie zadaj sobie kilka razy wcigu dnia,
zawsze kiedy cie niewiernoci pada na mj pysk.
Kochani!
Pan Bg zawiera znami przymierze, podobnie jak niegdy

zludem wybranym. Wybra dwunastu, awrd nich take
nikczemnikw (nie mwi tylko oJudaszu Iskariocie, bo
kady zapostow by bardziej lub mniej nikczemny, mia
swoje wady). Wybra ich dokadnie tak samo jak nas. Nie
chc porwnywa siebie ani pastwa do apostow, cho
co znich wnas jest
Zwybraniem wie si osobiste przymierze. Zawar je
zwami wmomencie chrztu. Powiecie, e bylicie nie-
wiadomi. Ale tylekro, ilekro odnawiamy przyrzeczenia
chrzcielne, kiedy nas pytaj, czy wyrzekamy si szatana,
amy mwimy: wyrzekamy si, kiedy nas pytaj, czy
wierzymy, amy odpowiadamy: wierzymy jest to po-
nowne zawarcie przymierza. Bardzo silne iosobiste.
WStarym Testamencie przymierze zawierao si przez
pokropienie krwi; kapan szed ini kropi. Symbolem
tego przymierza wliturgii jest niedzielna aspersja, kiedy
ksidz idzie przez koci ikropi wod. Niegdy piewano
podczas tego obrzdu psalm po acinie Asperge me, Do-
NIEWIERNO JEST PRZEGRAN
mine. To jest moment dotknicia Bo ask, moment

oczyszczenia, aprzede wszystkim wybrania.
Dlatego dzisiaj uczciwie odpowiedzmy sobie na pytanie:
czy odszukaem siebie wnajgbszym czowieczestwie,
czy odszukaem relacj zPanem Bogiem iczy jestem jej
wierny? Bo przymierze zawiera wsobie wierno. Wierno
(podobnie jak wolno) jest najwysz emanacj ludzkiej
godnoci, wogle czowieczestwa. 83
Kto by powiedzia, e ycie wcelibacie jest uwizieniem.

Tak, jeli celibat bdziemy traktowa jako chroniczny brak
okazji poparty pozytywnym aktem woli. Kto inny moe
bdzie twierdzi, e ycie wmaestwie, kiedy si dru-
giej osobie przysigo mio iuczciwo oraz e si jej nie
opuci a do mierci, jest ograniczaniem wasnej wolnoci.
Tymczasem wierno wmaestwie icelibacie, wsparta
pozytywnym aktem wolnej woli, to jest dopiero wolno!
Wtym kontekcie wszelka niewierno jawi si jako jaki
beznadziejny przymus fizyczny. Niewierno, wmoim
odczuciu, jest zawsze przegran czowieka.
Nie chc was ju duej mordowa. Zastanwcie si tylko,
czy jestecie wierni. Ja to pytanie zadaj sobie kilka razy
wcigu dnia, zawsze kiedy cie niewiernoci pada na mj
pysk. Amen.
11.
Obowizki przed
pobonoci
atwo moemy przeoczy co naprawd wanego,

gdy jestemy niewolniczo przywizani (mwi to take do siebie)
do pewnych rytuaw.
Kochani!
Ewangeli w. Marka ozrywaniu kosw wszabat znamy

na pami iwiemy, jakie jest jej przesanie. Jezus mwi: To
szabat zosta ustanowiony dla czowieka, anie czowiek dla
szabatu. Nie wczynach kryje si aska czy te grzech, ale
wwewntrznym nastawieniu. Wielokrotnie tumaczyem,
choby wkontekcie pitkowego postu czy koniecznoci
bycia wniedziel wkociele, e waniejsze s obowizki
stanu ni obowizki religijne. Powtrz jeszcze raz: jee-
li mamy obowizek opiekowania si chorym, udajc, e
jestemy poboni, uchylilimy si od niego, by speni
obowizki religijne, to miem twierdzi zgrzeszylimy.
Co wicej, jeeli kto jest zaangaowanym katolikiem, tak
zaangaowanym, e a zaniedbuje obowizki rodzinne,
zwizane ztym klasycznym powoaniem, to wolno mi
sdzi, e to nie przynosi dobra. Spotkaem rodziny tak
zaangaowane wneokatechumenat (albo iinne wsplnoty,
ktre si ocieray osekty), e brakowao im przestrzeni na
mio do dzieci. atwo moemy przeoczy co naprawd OBOWIZKI PRZED POBONOCI
wanego, gdy jestemy niewolniczo przywizani (mwi

to take do siebie) do pewnych rytuaw. We wszyst-
kim trzeba umie zachowa umiar irozsdek. Gdybym ja,
czowiek odpowiedzialny za hospicjum, udawa mnicha,
lec wkaplicy isi biczujc, amoi chorzy byliby godni,
niezaopatrzeni sakramentalnie iwyli zblu, to co by chy-
ba byo nie tak. No ale jako bym to hospicjum prowadzi.
Tylko e nie mam hospicjum prowadzi jako, mam je
prowadzi porzdnie. 87
Autor Listu do Hebrajczykw zawsze mnie wprowa-

dza wkonfuzj, poniewa posuguje si takimi zdaniami
podrzdnie zoonymi, e trudno to poprawnie prze-
czyta. Wszystko mi dzisiaj skakao przed oczyma. Ale
uchwymy si nadziei, oktrej przecie pisa. Ona jest
czym, co jest zakotwiczone wBogu. Nie jest Bg nie-
sprawiedliwy, aby zapomnia oczynie waszym imio-
ci, ktr okazalicie dla imienia Jego, gdycie usugiwali
witym ijeszcze usugujecie. Pragniemy za, aby kady
zwas okazywa t sam gorliwo wdoskonaleniu na-
dziei a do koca, abycie nie stali si ospaymi, ale na-
ladowali tych, ktrzy przez wiar icierpliwo staj si
dziedzicami obietnic. Albowiem gdy Bg Abrahamowi
uczyni obietnic, nie majc nikogo wikszego, na kogo
mgby przysic, przysig na samego siebie, mwic: Za-
iste, hojnie ci pobogosawi iponad miar rozmno.
Pan Bg nie mg przysic na kogo wikszego, przysig
na samego siebie. Skoro On przysiga na samego siebie,
aautor listu prosi, by nadzieja bya kotwic naszej duszy,
to nie upadajmy na duchu.
Mamy nadziej, e ci dwaj nowi pacjenci wcikim sta-
nie, ktrych dzisiaj przywielicie, nie upadn na duchu,
nawet jeliby si okazao, e to jest ich ostatnia godzina.
Mdlmy si oto, abymy wostatniej godzinie wytrwali
wnadziei, eby nas cierpienie fizyczne nie odczowieczyo,
ebymy dali rad, kiedy si bdzie zbliaa nasza wasna
mier. Amen.
12.
Nadzieja wbrew
wszystkiemu
Nie bjcie si rycze, bo pacz jest bardzo mski.

Krwotok trzeba hamowa, azy niech popyn.
Ewangelia wedug w. Marka 3, 1-6
Wdzie szabatu Jezus wszed do synagogi. By tam czowiek, ktry mia usch
rk. Aledzili Go, czy uzdrowi go wszabat, eby Go oskary. On za rzek do
czowieka, ktry mia usch rk: Sta tu na rodku! Ado nich powiedzia:
Co wolno wszabat: uczyni co dobrego czy co zego? ycie ocali czy zabi?
Lecz oni milczeli. Wtedy spojrzawszy wkoo po wszystkich zgniewem, zasmu-
cony zpowodu zatwardziaoci ich serca, rzek do czowieka: Wycignij rk!
Wycign, irka jego staa si znw zdrowa. Afaryzeusze wyszli ize zwolen-
nikami Heroda zaraz odbyli narad przeciwko Niemu, wjaki sposb Go zgadzi.
Kochani!
Oburzenie Jezusa, oktrym wspomina w. Marek wEwan-

gelii ouzdrowieniu czowieka zuschnit rk, jest oczy-
wiste, bo ludzie powoani do goszenia sowa Boego,
nadziei Starego Testamentu, zawiedli na caej linii. Skupili
si na jakim beznadziejnym przepisie, na szczegle, e
wszabat nie mona pracowa. Jezus chyba mia nadziej,
e co zrozumiej, gdy zaapeluje do ich rozsdku, do ich
serc. Potrzsn nimi, pytajc, co wolno zrobi wszabat:
co dobrego czy zego, ycie ocali czy je zabi? Kady czo-
wiek ze zdrowym rozsdkiem powiedziaby: ocali, uzdro-
wi, dziaa mimo przepisw, amoe przede wszystkim ze
wzgldu na przepis mioci Boga ibliniego przecie nie
nowotestamentalny, ale starotestamentalny. Aoni mil-
czeli. To milczenie byo porak, dramatem tamtych ludzi
iwgruncie rzeczy dramatem Jezusa, ktry by przecie ich
wspplemiecem, ydem i dobrze wiemy Chrystusem,
Bogiem, ktry pokazuje, e trzeba mie nadziej wbrew
wszystkiemu. Nadziei trzeba si uchwyci jak kotwicy.
Wasza rodzina teraz jest wciemnej dolinie. Wiem, jak
NADZIEJA WBREW WSZYSTKIEMU
mnie przez t dolin przechodzicie. Zogromnym sza-

cunkiem, ale te zaskoczeniem przygldaem si panu An-
drzejowi. Wszyscy zdawalimy sobie spraw, jak powany
jest jego stan. By twardym wojskowym, ale jego serce nie
byo skamieniae. By otwarty na mio.
Dobrze wiecie, jak wygldaa praca wjednostce wRzu-
cewie. Mieszkao tam mnstwo rodzin na wp patologicz-
nych. Wy mielicie, macie podkrelam czas teraniejszy 91
szczcie mie ojca, ktry bardzo was kocha ikocha. Ta

mio nigdy nie przestanie istnie. To byo co niezwy-
kego, kiedy mwi mi, e jedyne, czego si obawia to
czy sobie bez niego poradzicie. Dyskutowalimy dugo,
chciaem go wzmocni. Mwiem, e na pewno dacie rad,
bo was wspaniale wychowa. By dobrym ojcem wiem
otym nie tylko od was, ale te od wielu waszych przyjaci
iznajomych.
Wjego imieniu prosz was: kochajcie si, przytulajcie
si, bdcie blisko, przejdcie przez to wszystko razem.
Przed wami jeszcze trudny czas, pozwlcie sobie przezwy-
ciy t tragedi. Bo to jest tragedia, kiedy mody czo-
wiek odchodzi zpowodu nowotworu trzustki. Dzielnie,
moe nawet zbyt dzielnie, prbowa znosi swoj choro-
b. Do tego stopnia, e nie mwi ocierpieniu. To byo
niemdre, bo bylibymy wstanie skutecznie mu pomc.
Prosz was, aby ta tragedia nie popchna was wroz-
pacz. Jestecie zbyt silni, zbyt dzielni, zbyt kochani, zbyt
wierzcy, eby pozwoli temu zu, jakim jest choroba, na
podwjny sukces. Pierwszym byo to, e wcielesnym
sensie odebrao wam tat, adrugim mogoby by to, eby
was jeszcze to zamao.

Czsto, kiedy wspominamy omczennikach, na przy-
kad ow. Agnieszce, za ktrej przyczyn take bagamy
za pana Andrzeja, mwimy, e ich mier to narodziny
dla nieba. Dlatego ta okazja, zktrej zamwilicie Msz
wit, jest jako, paradoksalnie, radosna. Skoro zawsze
bylimy utaty na urodzinach, wanie 21 stycznia, to
92 teraz take, cho on nie yje. Jestem prawie pewien, bo
on odszed pojednany zPanem Bogiem, e ju swoje

urodziny obchodzi wchwale nieba. Dlatego niekoniecz-
nie zamawiajcie Msz wit rocznicow wdzie jego
mierci, tylko utrzymajcie ten zwyczaj chodzenia do ojca
na urodziny (oktrych wiecie, e ssiaduj zdniem jego
odejcia).
Nie bjcie si! Odwagi! yjcie wkontekcie wiecznoci,
bo przecie za chwil staniemy po tamtej stronie. Mam
nadziej, e bdziecie mieli szans przytuli si do taty,
by blisko wsensie duchowym.
Jeeli chcecie, to sprbujcie si gboko skupi, kiedy
bdziecie przyjmowa komuni wit. Nie bjcie si
popaka. Niech wtym bdzie wszystko, co chcielibycie
ojcu powiedzie. Od wciekoci na t sytuacj po: tato,
kocham ci, chc by ztob, jestem blisko, wybacz mi
wszystko (bo wkadej rodzinie zawsze jest co takiego,
wmojej te). Niech to, co niedopowiedziane, wtej ko-
munii witej bdzie wyraone. Wcie wt komuni
caych siebie, ca swoj mio. Nie bjcie si rycze, bo
pacz jest bardzo mski. Krwotok trzeba hamowa, azy
niech popyn. Amen.
93
13.
Czas niepewnoci
Agdyby Chrystus nie przyszed? Gdyby Jego wtargnicie wczas

nie zmienio historii, jak by ten wiat wyglda? Gdyby Chrystus nie
wszed wmoje ipastwa ycie, to czy bylibymy takimi
samymi ludmi? Gorszymi? Lepszymi?
Drodzy pastwo!
Jestem niezwykle wdziczny ksidzu Dariuszowi, e nie

powiedzia nam dzisiaj na pocztku, i Adwent to rados-
ny czas oczekiwania. Nic mnie bardziej nie denerwuje
ni stwierdzenie, e Adwent to radosny czas oczekiwania.
Cisn si na usta bardziej lub mniej dosadne sformuo-
wania Czy wszystko, do jasnej ciasnej, wKociele musi
by radosne? Przecie zdowiadczenia wiemy, e ycie
rnie przebiega. Koci wAdwencie nie piewa hymnu
Chwaa na wysokoci Bogu, kae si ubiera wfioletowe
szaty, eby podkreli, e jest to inny czas. Nie smutny,
ale nazywam go czasem niepewnoci, napicia escha-
tologicznego.
Czy Adwent nie moe by intensywnym czasem tsknoty
irefleksji? Przecie zastanawiamy si, co by si wydarzyo
wnaszym yciu, gdyby nie byo Boga. Jak by wygldaa hi-
storia wiata, historia zbawienia, gdyby Bg nie przyszed.
Prosz sobie przypomnie, jak piknie pani organistka
zapiewaa na pocztku Mszy witej: Spucie nam na
ziemskie niwy Zbawc zniebios, oboki. wiat by przez
grzech nieszczliwy, woa znocy gbokiej. Gdy wrd
przeklestwa od Boga czart panowa, mier itrwoga.
CZAS NIEPEWNOCI
Istnieje grzech, lk istrach. WAdwencie zawsze zadaj

sobie pytanie: agdyby Chrystus nie przyszed? Gdyby Jego
wtargnicie wczas nie zmienio historii, jak by ten wiat
wyglda? Gdyby Chrystus nie wszed wmoje ipastwa
ycie, to czy bylibymy takimi samymi ludmi? Gorszymi?
Lepszymi? 97
Amoe przyjdzie taki Adwent, e nie bdzie narodzenia,

e Chrystus po prostu nie przyjdzie? Moe bdzie Adwent
tak le przeyty, e wogle przyjcia Chrystusa nie za-
uwaymy? Spotykam ludzi wkryzysie, ktrzy mwi, e
cae ycie wjednym momencie im si zaamao. Zastana-
wiam si, pewnie jak kady logicznie mylcy chrzecija-
nin: ajeeli po tamtej stronie jest pustka, jeeli istnienie
Boga jest tylko uud? To jest wanie to napicie Adwentu.
Nie wiem, czy pastwo pamitaj zesp Dem, ktry by
odsdzany od czci iwiary, kiedy zapiewa piosenk List
do M.: Samotno to taka straszna trwoga, ogarnia mnie,
przenika mnie. Wiesz, mamo, wyobraziem sobie, e nie
ma Boga, nie ma, nie. Oczywicie cz kleru rzucia si
na Ryszarda Riedla ijego kolegw, e to jest obrazoburczy
utwr. Ato przecie piosenka pena tsknoty za Nim. Tej
przeraajcej tsknoty, kiedy wyobraamy sobie samotno
bez Niego.
Jak nie straci nadziei wsytuacji potwornego kryzysu?
Bd powtarza do znudzenia: my, chrzecijanie, azwasz-
cza katolicy, wierzymy, e Pan Bg wiat stworzy iod-
kupi, e jest poza matriksem czasoprzestrzeni, poza tym
pudekiem, gdzie jest pocztek ikoniec. Zjednej strony
On ten cay wszechwiat, ktry si nieustannie rozszerza,
CZAS NIEPEWNOCI
utrzymuje wistnieniu, jest Bogiem niedosigym, nieogar-

nionym, niedotykalnym, azdrugiej strony dramatycznie
bliskim. Gdybymy popenili pewien logiczny bd izaczli
Go oskara owszystkie nieszczcia, ktre si nam przy-
darzyy, to prdzej czy pniej stracimy ufno, nadzie-
98 j, poczucie sensu. Jeeli mielibycie pastwo obraz Boga,
ktry zsya na nas tsunami, wypadki, choroby inajchtniej

wygraalibycie mu palcem, mwic: dlaczego mi to zro-
bi?, to wolabym, ebycie byli niewierzcy. Bo taki Bg po
prostu nie istnieje.
Czsto syszymy, zwaszcza od opasych kaznodziejw
(opasych nie tylko wsensie fizycznym, ale te intelektual-
nie lekko przytumionych): zcz swe cierpienie zcierpie-
niem Chrystusa. Dostaj szau, gdy ksidz, ktry wylewa
si zza ambony, rzuca takie komunay, aza chwil wsiada
do wypasionego mercedesa. Bo on tak naprawd nie wie,
oczym mwi. Przede wszystkim: kto go tak uczy? Przecie
nikt normalny tak nie gada. Wseminarium czego takiego
nie spotkaem. Czasem ludzie pytaj mnie: czy was wse-
minarium ucz tak mwi? (chodzi okaznodziejski ton).
Gdzie tam. Ale, idc dalej, wiem, co on chce powiedzie:
e czasem swj dyskomfort, swoje niedomagania mona
ofiarowa za kogo innego. Zpunktu widzenia etycznego
cierpienie fizyczne ma zerow lub znikom warto. Pan
Bg naprawd nie potrzebuje blu naszego zba, nowo-
tworu czy zamanej nogi, by zbawi wiat. Ludowa teologia
kogo Pan Bg kocha, temu krzyyki zsya jest komplet-
nie nieteologiczna. Tak samo jak wtpliwa wydaje si teo-
ria, e nasze cierpienie dopenia mki Chrystusa. Przecie
CZAS NIEPEWNOCI
wszyscy dobrze wiemy, e jedna kropla krwi Chrystusowej

zbawiaby cay wiat. Pan Bg niczego nie potrzebuje od nas,
to my Go potrzebujemy.
My, jako ta katolicka biologia, mamy prawo przyj ko-
muni wit, nie opateczek. Bagam, nie opatek ten jest
przy Wigilii, lecz prawdziwe, realne, substancjalne Ciao 99
Chrystusa. Nastpuje wymiana: On przyjmuje nasze ciao

idaje nam godno, amy przyjmujemy Jego Ciao ito nas
wzmacnia. Askoro tak jest, to co nam si moe sta? Jeeli
wtej perspektywie przyjmiemy kad z informacj, to
wygramy, nie damy si wszystkim nieszczciom wbi,
wklepa wziemi, nie damy im zwyciy.
Jeeli, zamy, szef ksidza Dariusza gnbi go wnaszej
korporacji rcc, czyli Roman Catholic Church (majcej glo-
balny zasig, oddzia wkadej wiosce idwa tysice lat tra-
dycji), to Chrystus wtym jego cierpieniu jest. Oczywicie,
takie sytuacje nie maj przecie miejsca Jeeli ja dowiaduj
si ocikim rozpoznaniu, nawet miertelnym, to prze-
cie Chrystus si nie odwraca na picie, tylko jest we mnie,
i(teraz antropomorfizuj) cierpi, pacze, wspodczuwa.
Wspodczuwa ze mn, nie zostawia mnie wcierpieniu. Im
bardziej nie czujemy Go wcierpieniu, ze wzgldu na wy-
strza emocji, tym bliej nas On jest.
Widz pastwo, e ledwo a, ten pan mi pomaga, bo co
mi do gowy strzelio (eufemistycznie to ujmujc) imam
jeden znajbardziej hardcorowych nowotworw. Zatem to,
co mwi, jest te wynikiem moich przemyle wobliczu
trudnego dowiadczenia. Byy pytania, na ktre musia-
em sobie sam odpowiedzie. Mwi otym tylko po to, by
CZAS NIEPEWNOCI
by dla pastwa bardziej wiarygodnym. Nie jestem jedy-

nie teoretykiem, ktry gdzie tam wyskroba doktoracik,
albo gociem, ktry prowadzi hospicjum iopowiada zawe
historie, ale kim, kto musi si ztematem choroby kon-
frontowa. Dlatego mwi pastwu: my, chorzy, wcale
100 nie potrzebujemy pocieszactwa. Potrzebujemy bliskoci.
Imwi to ja, ktry uczciwie yj wcelibacie. Blisko jest

najwaniejsza. Nie: wyjdziesz ztego, bo tak naprawd
tego nie wiemy. Powtarzanie tej mantry to jest bronienie
siebie przed strachem. Niekiedy przychodz do mnie ludzie
imwi: niech nam ksidz powie, e ksidz ztego wyj-
dzie. Powiedzie mog, e wyjd. Ale s jeszcze pytania:
prosz ksidza, kiedy ksidz ztego wyjdzie?. Albo proby:
nie umieraj. Kiedy odchodzi kto bliski, uwiadamiamy
sobie, e imy moemy umrze. No to mwi: nie wiem,
wgrudniu jestem zalatany, ale postaram si wstyczniu
jako ztego wyj. To nie jest prawda, bo statystycznie zo-
stao mi kilka miesicy. Ialbo je schrzani, albo to wszystko
szarpn do przodu. Dlatego my, chorzy, owiele bardziej
od was, zdrowych albo jeszcze niezdiagnozowanych, po-
trzebujemy innego przekazu: nie bj si, jestem przy tobie,
kocham ci, nigdy ci nie zostawi. Jak bdzie wietnie, to
bd ztob skaka pod sufit, ale jak bdzie beznadziejnie,
to tym bardziej ztob bd. Zawsze. Na szczcie mam tak
kochanych najbliszych, e oni mi to daj, zmoim nie-
narzucajcym si Panu Bogu ojcem na czele. To jest co,
co moecie zrobi. Dlatego finalny, wielki apel: walczcie
idbajcie orelacje.
Wierno iczuwanie nad wasnym sumieniem, ktre
CZAS NIEPEWNOCI
moe podlega napiciom, to co, nad czym musimy pra-

cowa. Wyobracie sobie noc sumienia, ktre jest naci-
skane przez jak pokus inie widzi Boga. Obroni si tylko
t si, ktr wypracowao, kiedy miao wiato. Dlatego,
koczc, posyam wam causa, kocham was bardzo, ale
kad wam na sumienie odpowiedzialno za ycie. 101
Bardzo prosz, abycie si za mnie modlili, ebym ni-

czego na Panu Bogu nie wymusza iebym mg umrze
godnie, zklas, bez jakich wariactw. Iebym gdzie na
kocu, moralnie przede wszystkim, nie przywali gb
wboto. Oto bardzo prosz. Amen.
14.
Blask wolnoci
Wszystko utrudnia to, e jestemy mistrzami wiata

woszukiwaniu wasnego sumienia.
Drodzy pastwo!
Zobaczylimy wpierwszym czytaniu idealny Koci. Ko-

ci samych apostow, wktrym wszyscy mieli do siebie za-
ufanie. Tchn na nich ipowiedzia im: Wemijcie Ducha
witego! Ktrym odpucicie grzechy, s im odpuszczone,
aktrym zatrzymacie, s im zatrzymane. Ale nie moemy
y wuudzie, e Koci jest idealny. Nie chc powiedzie,
e przez wieki si zdegradowa, ale nie wiem, czy mieli-
bymy takie zaufanie do apostow naszych czasw, eby
sprzeda swj majtek ida im. Zastanawiam si, czy mia-
bym tyle zaufania do naszych duchowych przywdcw
Wcale nie chc wskazywa ich bdw, ale uwiadomi, e
co si midzy nami zmienio, co si zadziao. Dzi wwyob-
raeniu niektrych znas Koci sta si paskudn, opresyjn
instytucj, ktra wci czego zakazuje albo co nakazuje,
ktra nas zmusza, kae inarzuca drog. Nic bardziej bd-
nego. Najwikszym darem wKociele jest wolno. Ku
wolnoci wyswobodzi nas Chrystus. Oczywicie, niekt-
rzy by si ucieszyli, gdybym powiedzia: Wtym szczegl-
nym czasie pochylmy si nad tajemnic wolnoci zgbok
trosk ijeszcze si wzajemnie ubogamy. Nie, nie zrobi
tego. Nigdy. Bo nie chodzi olanie wody, ale okonkrety.
BLASK WOLNOCI
Jak odkry dar wolnoci wKociele? Zachwyci si bla-

skiem wolnoci, oktrym pisze o. Ludwik Winiewski
wniedawno wydanym dzieku doczonym do Tygodnika
Powszechnego? Jak nie czu si winiem nakazw iza-
kazw? Odkry warto sumienia? Jak nie przestraszy si
swojej wolnoci ijej ciaru? 105
Dobrze wiemy, e wkatolicyzmie najwysz norm

moralnoci jest sumienie, ktrego gosu lekceway nie
wolno. Kto mi zarzuci libertynizm. Po podobnym kazaniu
przybiega do mnie pewna pani ipowiedziaa: Co nas ob-
chodzi jaki ojciec Winiewski? My nie chcemy wolnoci!.
Zdarzaj si itacy pomidzy nami, ktrzy nie s wstanie
udwign daru wolnoci ito jest smutne. Ale jak zniego
dobrze korzysta? Najprociej: odczytywa go na poziomie
prawa naturalnego, czyli: dobro czy, za unikaj. Wszyscy
mamy wszczepiony, poprzez godno ludzk, dar roze-
znawania pomidzy dobrem azem. Nawet wtedy, kiedy
bdzimy wsposb obiektywny, syszymy wsobie (cho
czasem zaguszamy) imperatyw, ktry nam podpowiada:
to czy, atego zaniechaj.
Sumienie, ktre mnie fascynuje, to jedyny gos, ktry
nas potrafi wsposb obiektywny skrytykowa. Zjednej
strony troch si go lkamy jak Herod Jana. Azdrugiej
wierzymy mu, wiemy, e nie kamie. Wszystko utrudnia
to, e jestemy mistrzami wiata woszukiwaniu wasnego
sumienia. Wiem po sobie. Sumienie nam co mwi icho
wiemy, e to jest prawda, przykadamy to tysicem argu-
mentw, by go nie usysze. Gdy ju stworzymy mnstwo
teorii, dlaczego ono musi si myli, ipostpimy wbrew
BLASK WOLNOCI
niemu, syszymy wsobie trzask.

Musimy wbardzo uczciwy sposb odrni Koci
apostolski, wity, matk nasz rzymsk przez due K,
od struktur, ktre s kocioem przez mae k, imocno
wierzy, e iprzez nie, chocia ztrudem, przedziera si
106 Duch wity. Bo wszyscy, wieccy iduchowni, Mu wtym
koncertowo przeszkadzamy. Trzeba patrze we wasne su-

mienie izawsze go sucha. Nie czu si uwizionym przez
tzw. normy zewntrzne. By bardzo uwanym, wnikliwym.
Kiedy moje sumienie sprzeciwia si normie obiektywnej,
jak jest dla mnie Ewangelia inauka Kocioa, to jestem
na tyle ostrony, e raczej wol sucha Ewangelii ina-
uki Kocioa (wtej kolejnoci) ni wasnego sumienia. Co
nie znaczy, e nie mam prawa do pewnych prawd dora-
sta. Otym mwi chociaby papie Benedykt xvi, kiedy
roztrzsa kwesti dopuszczalnoci uycia prezerwatywy
wpandemii aids wAfryce. On mia wtej kwestii wiksz
odwag ni Jan Pawe ii. Powiedzia: moe wtej sytuacji to
bdzie pierwszy krok do uczowieczenia stosunkw sek-
sualnych iuzdrowienia tych relacji.
Czsto damy od naszych wspbraci inaczej mylcych
iinaczej wierzcych, eby byli od razu idealni, just like
that, zwaszcza wsprawach dotyczcych doktryny sek-
sualnej. Nie pozwalamy im dorasta, coraz lepiej rozumie
pewnych prawd. Winnych sprawach jestemy ju mniej
kategoryczni. Jak zauwaa krakowski biskup pomocniczy
Grzegorz Ry, nie jestemy ju tak zasadniczy wtedy, gdy
kupujemy tanie ubranie wykonane przez kogo pracuj-
cego niewolniczo gdzie na kracach wiata.
BLASK WOLNOCI
Konkludujc: gdy nauczymy si postrzega Ewangeli

iwypywajc zniej nauk Kocioa jako wiato wolnoci,
wszystko si uproci. To tylko wiato ia wiato. Blask,
ktry owietla sumienie. Jest jak dwa reflektory silne,
lecz nie olepiajce. Bo gdyby nas olepiy, to byliby-
my bezwolni, azatem nie ponosilibymy konsekwencji. 107
Kiedy idziemy do spowiedzi, to musimy na dnie sumie-

nia rozway, ktre grzechy wyznajemy, ktre uznajemy
za cikie, ktre za lekkie. Nikt tego za nas nie zrobi. To jest
ta uprawniona iupragniona wolno. Dopiero niedawno,
po kilkunastu latach bycia ksidzem, zrozumiaem, e nie
jestem wKociele do niczego zmuszony. Nic nie musz.
Po prostu chc. w. Augustyn mwi: Kochaj irb co
chcesz. w. Tomasz potem dopowiedzia, e najpierw
rozum musi pozna przedmiot, ktrego pragnie, agdy
go rzeczywicie pozna ioceni, to rozum isumienie maj
obowizek za nim pody. To znaczy, e musimy by
uwanymi obserwatorami, by odrnia prawdziwe chce-
nie przez due ch (mam dysleksj, dysgrafi iwszystko,
co moliwe, ale wiem, e chc pisze si przez ch) od
tego, czego nam si zachciewa, co jest wynikiem naszych
fanaberii. Wtedy naprawd czujemy, e wolno jest czym
fundamentalnym, kiedy po kocielnemu mwic ro-
zeznamy sprawy. Ja bym powiedzia po modzieowemu:
rozkminiem, co jest dobre. Ta rozkminka ma dla mnie
walor naukowoci. To jest wniknicie wsamo sedno prob-
lemu. Rozwaenie go na wszelkie moliwe sposoby, bo
jak wiadomo wwtpliwociach dziaa nie wolno. Czyli
rozkminiam, ajeeli uzyskam tzw. pewno moraln, to
BLASK WOLNOCI
dziaam. Oczywicie ma znaczenie, jak to si ma do nor-

my obiektywnej, ale odpowiedzialno za kad decyzj
zostanie we mnie. Tam wrodku s zapisane wszystkie
motywacje.
Jak dzisiaj pastwo bd chcieli przystpi do stou
108 Paskiego, do komunii witej, przyj prawdziwe Ciao
Chrystusa, to przedtem bdziecie musieli zastanowi si

(zreszt tak jak ija), rozstrzygn, czy robicie to wspo-
sb godny, czy nie. Mam nadziej, e tak, bo Wielkanoc
dopiero mina.
Bdmy optymistami. Ufajmy Boemu miosierdziu.
Ale nie rozszerzajmy wasnych sumie, ufajc zuchwale.
Ibdmy pewni, e jeeli dochowamy starannoci, woy-
my intelektualny iduchowy wysiek, by wszystkie swoje
problemy rozkmini, bdziemy uczciwie podchodzi do
rozmaitych problemw, ktre stawia nam ycie, to tak
myl, wto wierz Pan Bg wswoim nieskoczonym
miosierdziu wanie ten wysiek doszukiwania si prawdy
wwolnoci bdzie ocenia. Amen.
BLASK WOLNOCI
109
15.
Cud pezajcy
Mistyki naley szuka wprozie dnia codziennego.

Pan Bg jest bardzo delikatny, trzeba go czyta uwanie.
Gdy Jezus przeprawi si zpowrotem wodzi na drugi brzeg, zebra si wielki tum
wok Niego, aOn by jeszcze nad jeziorem. Wtedy przyszed jeden zprzeoonych
synagogi, imieniem Jair. Gdy Go ujrza, upad Mu do ng iprosi usilnie: Moja creczka
dogorywa, przyjd ipo na ni rce, aby ocalaa iya. Poszed wic znim, awielki
tum szed za Nim izewszd Go ciskali.
Apewna kobieta od dwunastu lat cierpiaa na upyw krwi. Wiele przecierpiaa od
rnych lekarzy icae swe mienie wydaa, anic jej nie pomogo, lecz miaa si jeszcze
gorzej. Syszaa ona oJezusie, wic przysza od tyu, midzy tumem, idotkna si
Jego paszcza. Mwia bowiem: ebym si cho Jego paszcza dotkna, abd zdro-
wa. Zaraz te usta jej krwotok ipoczua wciele, e jest uzdrowiona zdolegliwoci.
AJezus natychmiast uwiadomi sobie, e moc wysza od Niego. Obrci si wtumie
izapyta: Kto si dotkn mojego paszcza? Odpowiedzieli Mu uczniowie: Widzisz, e
tum zewszd Ci ciska, apytasz: Kto si Mnie dotkn? On jednak rozglda si, by
ujrze t, ktra to uczynia. Wtedy kobieta przysza zalkniona idrca, gdy wiedziaa,
co si zni stao, upada przed Nim iwyznaa Mu ca prawd. On za rzek do niej:
Crko, twoja wiara ci ocalia, id wpokoju ibd uzdrowiona ze swej dolegliwoci.
Gdy On jeszcze mwi, przyszli ludzie od przeoonego synagogi idonieli: Twoja crka
umara, czemu jeszcze trudzisz Nauczyciela? Lecz Jezus syszc, co mwiono, rzek
przeoonemu synagogi: Nie bj si, wierz tylko. Inie pozwoli nikomu i zsob
zwyjtkiem Piotra, Jakuba iJana, brata Jakubowego.
Tak przyszli do domu przeoonego synagogi. Wobec zamieszania, paczu igonego
CUD PEZAJCY
zawodzenia, wszed irzek do nich: Czemu robicie zgiek ipaczecie? Dziecko nie
umaro, tylko pi. Iwymiewali Go.
Lecz On odsun wszystkich, wzi zsob tylko ojca, matk dziecka oraz tych, ktrzy
zNim byli, iwszed tam, gdzie dziecko leao. Ujwszy dziewczynk za rk, rzek do
niej: Talitha kum, to znaczy: Dziewczynko, mwi ci, wsta. Dziewczynka natych-
miast wstaa ichodzia, miaa bowiem dwanacie lat. Iosupieli wprost ze zdumienia.
112 Przykaza im te znaciskiem, eby nikt otym nie wiedzia, ipoleci, aby jej dano je.
Kochani!
Niezwykle ciekawe jest to przeciwstawienie dwch cudw

wdzisiejszej Ewangelii. Pierwszy jest delikatny, waciwie
przechodzi niezauwaony. Wiedziaa onim tylko uzdro-
wiona zkrwotoku kobieta iChrystus. Adrugi wskrze-
szenie crki Jaira jest spektakularny. Czsto domagamy
si od Boga takich spektakularnych cudw. Zastanwmy
si nad nimi. Wiele osb napiera na mnie, mwic: Prosz
ksidza, prosz koniecznie jedzi na Msze wite zmodli-
tw ouzdrowienie. To miaoby spowodowa uzdrowienie
tej mojej czachy przeartej przez glejaka. Aja zzasady nie
jed, poniewa nie chc Pana Boga do niczego zmusza.
Ilekro uczestniczyem (jako spowiednik) wtakich mszach,
to one mi przypominay seanse nakrcania emocjonalnego.
Gdybym chcia pastwem manipulowa, to nagnabym
do kocioa mnstwo chorych ludzi ipowiedzia: Za-
mknijcie oczy. Jest wrd was osoba chora na krgosup
[statystycznie by si znalaza]. Teraz czujesz ciepo [kto
by poczu ciepo], itd.. Takie dziaania mog by mani-
pulacj. Nie przecz, e wKociele dziaaj charyzmaty
uzdrawiania, prorokowania, przemawiania. Ale, na lito
Bosk, nie na zawoanie, we wsplnocie x, y czy z.
CUD PEZAJCY
Owiele blisza jest mi postawa tej kobiety, ktra do-

tkna frdzli paszcza Chrystusa. Bo j uzdrowia jej wiara
Jezus jej to powiedzia. Ichyba oto chodzi wchorowaniu.
Powoam si na wasne dowiadczenie. Na pocztku cho-
roby popeniem pewien bd, ale przecie te mam pra-
wo si rozwija idojrzewa jako ksidz. Mwiem: Panie 113
Boe, jestem otwarty na cud, ale nie do koca wten cud

wierzyem. Pewnego dnia zrozumiaem na nowo fragment
Ewangelii: Procie, abdzie wam dane; szukajcie, aznaj-
dziecie; koaczcie, aotworz wam. Wtedy uznaem, e
jestem bezczelny, jedynie deklarujc otwarto. Zaczem
wic koata, prosi. Ale przysigam bez przywizania
do efektu. Co to oznacza? e mam nadziej, ale wyrobiem
wsobie tak przestrze wolnoci, e nie bd zawiedzio-
ny, jeli cud si nie dokona albo jeli dokona si zupenie
inaczej, nibym sobie wyobraa.
Miaem dwa momenty wyciu, kiedy musiaem zwiel-
kim wysikiem intelektualnym iduchowym powiedzie:
Panie Boe, cakowicie zgadzam si zpanowaniem Twojej
woli. Pierwszy: gdy nie chciano mnie wywici na ksi-
dza idecyzja otym wisiaa na wosku. Klcz wkaplicy
wseminarium przed Najwitszym Sakramentem, na grze
wa si moje losy, wielcy tego wiata dyskutuj wi-
ci czy nie wici, bdzie omieszeniem kapastwa czy
nie? Aja wpatrzony wNajwitszy Sakrament, przeko-
nany na poziomie pewnoci moralnej, e jestem powo-
any Pewno moralna to jest co innego ni pewno
scjentystyczna, e mog, na przykad, tej chodnej ambony
dotkn. Pewno moraln wyrabiamy sobie wserduchu,
CUD PEZAJCY
wsumieniu. Jestemy przewiadczeni, e to jest nasza dro-

ga. Kiedy mnie wywicili, tak pewno miaem. Teraz,
dziki Bogu, nadal j mam. Cay czas to bycie ksidzem jest
dla mnie sednem ycia. Ale wracajc do gwnego wtku:
wtedy wpatrujc si wChrystusa wEucharystii, smuciem
114 si imwiem: Panie Boe, nie mam wpywu na to, co
wymyl, cakowicie poddaj si panowaniu Twojej woli.

Wiedziaem, e jeeli mnie nie wywic, to nie zao
swojego Kocioa, nie obra si, nie bd tupa na Boga.
Druga prba przysza, gdy dowiedziaem si oktrej
tam wznowie. Bo wtej chorobie jest tak: raz lepiej, raz
gorzej, potem jest wznowa, potem troch remisji, jakie
dziaania medyczne. Kiedy jesieni zeszego roku zdiag-
nozowano umnie kolejn wznow, byem smutny, ale si
jako potwornie nie zaamaem. Pamita si kady moment
po usyszeniu takiej informacji. Wsiadam wKrakowie do
jakiej mierdzcej takswki imyl: Cakowicie zgadzam
si zpanowaniem Twojej woli. Wszystko jedno, czy to ycie
bdzie trwao trzy, cztery miesice czy p roku. Trwa
duej, ni wtedy sdziem.
Tamtego dnia, po usyszeniu niepomylnej wiadomoci,
wszedem pod prysznic iwradiu usyszaem piosenk ze-
spou Raz Dwa Trzy: Iyem tak, jak chciaem y. Iby-
em tym, kim chciaem by. Dla mnie to bya delikatna
odpowied Pana Boga na t moj modlitw, e poddaj si
Jego panowaniu. On mi odpowiedzia przez radio. Moecie
powiedzie, e wariat ze mnie, ale tak to odczytuj. Mistyki
naley szuka wprozie dnia codziennego. Pan Bg jest
bardzo delikatny, trzeba go czyta uwanie.
CUD PEZAJCY
To, co si dzieje wtej mojej bace, wmojej gowie, uwa-

am za cud pezajcy. Dokadnie taki, jakiego dowiadczya
kobieta uleczona przez Chrystusa zkrwotoku. Mona po-
wiedzie, e pezniemy sobie we trjk: Pan Bg, glejak
ija. Ioby jak najdalej. Ciesz si ztego pezajcego cudu.
Dlaczego? Poniewa gdyby Pan Bg potrzebowa cudu 115
spektakularnego dla zbawienia mojego, innych ludzi lub

jak to si adnie wdawnym jzyku mwio ku poyt-
kowi Kocioa witego, to On by go dokona. Wida taki
spektakularny cud jest Mu niepotrzebny na razie. Moe
jutro si obudz iokae si, e jestem wolny od choro-
by. Bardzo si uciesz. Ale Pan Bg dziaa poprzez natur,
stworzy j ibardzo rzadko amie jej prawa. Moe uda si
tak spokojnie, normalnie, medycznie wyzdrowie? Amoe
nie? To ju Jego wola.
Najwaniejsze ju si dokonao dostrzegem, e wraz
zchorob nic si nie skoczyo, awiele rzeczy si zaczo.
To, co najpikniejsze, to, co cudowne, dzieje si bardzo
intymnie. Uwiadamia to uzdrowienie kobiety zkrwotoku,
oktrym wiedziaa tylko ona iChrystus.
By moe to, e zostaem ksidzem, e ile lat pracowa-
em wszkole, e zrobiem doktorat ispecjalizacj zbioetyki,
nawet to, e wybudowaem hospicjum ie je prowadz,
nie byo tak istotne jak to, e zachorowaem. Moc wsa-
boci si doskonali. Skoro w. Pawe wswojej saboci
zobaczy warto, to moe ja wtedy, kiedy bd ju nie-
przytomny, bd wstanie otworzy innych na jaki wany
wymiar? Moe moja bezbronno, ktrej do tej pory tak si
baem, okae si piknem, ktre bd mg innym ofia-
CUD PEZAJCY
rowa? Moe kto bdzie mia szans uszanowa we mnie,

nieprzytomnym ksidzu Janie Kaczkowskim, bo tak si
przewanie koczy glejak, czowieczestwo? Iotworz go
wten sposb na dobro. Bdzie mg te wswojej wolnoci
tym moim czowieczestwem pogardzi. Wolna wola. To
116 jest jedna zmoich lekcji dojrzewania.
Pochwaliem si rozwojem duchowym, ateraz chciabym

pastwa zachci do ycia na penej petardzie. Wkadym
wymiarze. ebycie si nie zaamywali, czerpali ztego y-
cia obficie. Wlicie Pawowym mamy fragment: Nie oto
bowiem idzie, aby sprawi ulg innym, asobie udrczenie,
lecz aby bya rwno. Nie mia za wiele ten, kto mia duo.
Inie mia za mao ten, ktry mia niewiele. Co to ozna-
cza? e kiedy suymy naszym braciom, nie powinnimy
by cierpitnikami, ze skwaszon min. Wymieniajmy si
dobrami finansowymi iduchowymi.
Teraz zatem niech wasz dostatek przyjdzie zpomoc
potrzebom innych, aby ich bogactwo byo wam pomocne
wwaszych niedostatkach. Chodzi oto, by wyciu bya
pewna rwnowaga, pewien balans. ebymy nie wpadali
zjednej strony wjak potworn rozpacz, kiedy co jest
przeciwko nam, ani weufori, kiedy nam si wszystko
udaje. Bo moe przyj taki moment, e wcigu chwili to
si zmieni.
Mimo rnych przeciwnoci powinnimy yczliwie y
dla innych. To szczcie, ktre wnas bywa, musi promie-
niowa na zewntrz. Nie dajmy si zmaltretowa kopotom.
Tych smutnych zwas zapytam: dlaczego to nie moe
by taka zwyka niedziela, wktr postanowicie, e wasze
CUD PEZAJCY
ycie si zmieni? Moe to dzisiaj powinienem wystartowa

na nowo. Uwierzy wsiebie, swoje moliwoci.
Kilka razy wyciu miaem momenty delikatnego do-
tknicia aski. Raz wseminarium wchodz do pustej ka-
tedry oliwskiej, klkam gdzie zboku przy tabernakulum
inagle, nie wiadomo dlaczego, czuj ogromny przypyw 117
bliskoci zPanem Bogiem. Pamitam, e to by zwyky

wtorek, najzwyklejszy. Czasem do tego dowiadcze-
nia wracam, zwaszcza kiedy odprawiam Msz wit
codzienn. Pytam siebie: dlaczego akurat ten wtorek,
dlaczego akurat to niedzielne popoudnie nie jest tym
momentem przeomowym? Moe si umwmy znaszym
yciem, przecie jestemy sprawczy, e dzisiejszy dzie
to ycie zmieni. Ito wpozytywny sensie.
Nie mczmy si nawzajem skrzywionymi minami, ko-
rzystajmy ztego, co daje wiat. Bierzemy teraz udzia
wkulcie Boym, aztego, co wiem, wieczorem bdzie
koncert zespou Kult. Jedno zdrugim mona idealnie po-
czy. Cieszmy si tym, co nam Pan Bg daje. Bdmy dla
siebie dobrzy. Nie martwmy si, kiedy mamy za duo, ale
te nie martwmy si, kiedy mamy za mao. Bdmy ot-
warci na wymian. Czasem moe by tak, e kiedy mamy
wicej pienidzy, podzielimy si zkim. Nie jestemy do
tego zobowizani, ale mamy takie moralne przynaglenie.
Wtedy ci, ktrzy s wgorszej sytuacji finansowej, ale na
przykad maj wicej duchowo, kiedy bdziemy potrze-
bowa, wramach wyrwnania, nam to oddadz.
Itak jak mwio to drugie czytanie: nie oto chodzi,
eby pomaga innym iy wutrapieniu, wnieustannej
CUD PEZAJCY
mce, ale eby by dla innych zradoci. Prosz ucieszy

si ztego, co jest dobre wwaszych rodzinach: zmioci,
bliskoci. Ajeeli jest co zego, to sprbujcie to zmieni
ju dzisiaj, nie czekajc na jutro.
Tak bardzo bym chcia si starze pogodnie, jeeli to
118 mi bdzie wogle dane. Chciabym si starze na takiego
dobrego ojca, ciepego dziadka. Chciabym, eby takie

byo moje moe nie dziadostwo duchowe, ale ojcostwo
duchowe. ebym innych przyciga do siebie.
Widz tam, zdaje si, siostry zakonne, wwikszej gru-
pie. Zatem, drogie siostry, tak bym chcia, ebycie byy
duchowymi matkami, ebycie si nie bay swojego ma-
cierzystwa. No bo my moemy si starze jako ksia
na starych, zgryliwych kawalerw, do ktrych si nie
da podej, skupiajcych si na tym kubku, ktry jak
zostanie przez kogo ruszony, to nastapi koniec wiata.
Ale moemy si starze na ojcw. I, drogie siostry, przy
caym szacunku dla waszego powoania, chciabym, e-
bycie pracoway nad sob. ebycie si staway matkami,
takimi ciepymi babciami wduchowym sensie. Wiem, e
wzwizku zbyciem kobiet jest to dla was trudniejsze na
poziomie nawet biologicznym, ale jest moliwe. Bo prze-
cie to jest odpychajce, gdy spotykamy osob zakonn,
ktra zachowuje si jak stara, zgryliwa ciotka. Pilnujcie
siebie we wsplnotach, abycie po prostu, kochane, nie
zgorzkniay.
Bg nie uczyni mierci inie cieszy si ze zguby yj-
cych. Stworzy bowiem wszystko po to, aby byo, i byty
tego wiata nios zdrowie, czyli eby to wszystko, co
CUD PEZAJCY
mamy wok siebie, przynosio nam rado. To, co nam

si wyciu przydarza: pikna przyroda, wspaniaa po-
goda, mio midzy nami jest przez Boga zamierzone
ichciane. Cemy to, co mamy. Pan Bg wdzisiejszym
czytaniu mwi: obfitujcie we wszystko, wwiar, wmow,
wgorliwo, wmio. 119
Choroba nie zwalnia zpogody ducha. Przysigam, e

nie zmuszam si do bycia umiechnitym. Bo bardzo lubi
ludzi. Nie chciabym, eby wchodzili do mojej zakrystii na
ugitych nogach, awychodzili, mwic: Uff, ludzki pan.
Tylko ochrzani, amg zabi. Tak wybirczo suchamy
papiea Franciszka, aon apeluje: przewietrzcie wasze
duszne zakrystie. Czasem wPolsce bywaj takie miejsca,
gdzie ludzie si boj swoich duszpasterzy. Nie bjcie si,
wymagajcie od nich.
Teraz przejd do podtytuu ksiki ycie na penej pe-
tardzie, ktr moecie dzi naby. Abrzmi on: wiara,
poldwica imio. Co za obrazoburca. Chciaoby si po-
wiedzie: Kaczkowski, znowu prowokujesz. Zamieniasz
pikn teologaln cnot nadziei na jaki obrzydliwy kawa
misa. Jak kady teolog dorobi do tego natychmiast teolo-
gi. Ot wiara skoczy si, kiedy stanie si wiedz. Mio
zawsze pozostanie t najwiksz, wktrej zjednoczymy
si zPanem Bogiem. Ibdzie trwaa zawsze, jak mwi
w. Pawe. Nadzieja, kiedy si speni, przestanie by po-
trzebna. Ateraz powiem troch opoldwicy. Moe nie
wygldam, ale jestem smakoszem. Wrozmaitych smakach
moemy czu Pana Boga. Kawaek porzdnej poldwi-
cy woowej, ucity zgodnie zwknami, wrzucamy na
CUD PEZAJCY
bardzo rozgrzan patelni, do tego sos serowy rocquefort

albo pieprzowy, jak kto woli, to moe te maso czosn-
kowe. Ta poldwica powinna by taka medium red, czy-
li pkrwista wkierunku krwista. Powiecie: ohyda. Nic
podobnego. To jest pyszne! Kroimy kawaeczek, czymy
120 zsosikiem, bierzemy do ust, mamy do tego czerwone,
wytrawne wino, takie Rioja. Nie pijemy go oczywicie

duszkiem, ale pomalutku. Wtedy czujemy ambrozj. Ja
mam wtedy odloty mistyczne. Jestem przekonany, e Pan
Bg istnieje, skoro da nam takie moliwoci patrzenia na
przyrod, poznawania smakw idowiadczania pikna.
Cieszmy si dzisiejszym dniem. Amen.
CUD PEZAJCY
121
16.
Przypadek
nie przypadkiem
Musimy by cierpliwi. Wsuchiwa si wswoje ycie.

Idawa sobie szans.
Moi kochani!
WStarym Testamencie ilekro spotykamy anioa, nie jest

to anio wrozumieniu posaniec. Pod jego postaci czsto
ukrywa si Pan Bg. Bagajc oco anioa, starotestamen-
talni ydzi bagali samego Boga.
Czasem wniebezpieczestwie Stwrca musi nas wy-
cign za rce zzagroenia, ktre czsto sami sobie za-
fundowalimy. On nigdy nie amie wolnej woli czowieka,
ale potrafi j przynagli robic tzw. przypadki.
Dzisiejsze czytanie dotyczyo Lota ijego ony. Wtym
symbolicznym obrazie biblijnym Bg, ostrzegajc ich, eby
si nie odwracali wstron Sodomy, nie odebra im mo-
liwoci skrtu gowy. Maonka Lota bya wpeni wolna.
Odwrcia si iponiosa tego konsekwencje.
ZBogiem mona, amoe nawet naley, wchodzi wdia-
log, wspr. Pan Bg chce nas sucha. Jeeli jestemy wco
zaangaowani, to jeli zmiecimy si wJego logice, On nam
odpowie. Dlatego nie bjmy si Go prosi, nie bjmy si
koata, ale te nie bdmy przywizani do efektw.
Pan Bg stwarza dla kadego znas anioa po to, eby
PRZYPADEK NIE PRZYPADKIEM
nas chroni. To nie jest dziecinna bajka. To dogmat wiary.

Gdy idziemy do nieba, Anio Str raduje si razem znami.
Ajeli do pieka? Nie rbmy mu tego.
Kiedy myl oswoim Aniele Stru, to wydaje mi si, e
on ju chyba sobie wszystkie pira wyrwa, jak patrzy na to,
co wyrabiam. Zwracajmy si do naszego opiekuna, przy-
janijmy si znim. Moe warto czasem prosi, by skontak-
towa si zAnioem Strem osoby, zktr chcielibymy 125
si dogada? Jeeli nam trudno, to niech oni zrobi to na

anielskim poziomie.
Wzesz niedziel czytalimy Ewangeli w. Marka.
Otym, e Jezus cay dzie naucza, auczniowie nie dali
mu po tym odpocz. Musia by potwornie zmczony,
skoro zasn na tyle odzi iburza Go nie zbudzia. Zrobili to
dopiero uczniowie: Panie, nic Ci nie obchodzi, e ginie-
my?. AOn zprzygan pyta: Czemu bojaliwi jestecie?.
Zwrcie uwag, e proces dojrzewania do wiary uucz-
niw Paskich jest rozcignity wczasie. Byli egoistami.
Nie do koca wierzyli, e Jezus jest Zbawicielem. Nie byli
natychmiast wiadomi, e maj do czynienia zBogiem, bo
by moe ta wiedza by ich przygniota. Pocztkowo uwa-
ali go za nauczyciela, potem za rabbiego. Tylko niektrzy
mieli za Jego ycia przywilej wyznania: Wierz, e jeste
Synem Boym.
My te dajmy sobie prawo do dojrzewana. Nie miejmy
sobie za ze, e nie rozumiemy rozmaitych tzw. przypad-
kw czy jakich naszych yciowych wpadek. Tych duych
wpadek powinnimy unika. Ale tego, na co do koca nie
mamy wpywu, nie musimy rozumie. Dajmy sobie czas,
nie frustrujmy si. Musimy by cierpliwi. Wsuchiwa si
wswoje ycie. Idawa sobie szans. Amen.
17.
Cierpliwo wobec Boga
Dzisiaj, wtak zwyk niedziel, ktra nie zapowiada adnego

przeomu, powiedzmy sobie: sprbuj na nowo.
Drodzy pastwo!
Gdyby was gdzie nie chciano przyj inie chciano sucha

sw waszych, wychodzc ztakiego domu albo miasta,
strznijcie proch zng waszych!. Gdybymy przeczy-
tali ten fragment wwersji w. Mateusza, to byoby jesz-
cze ostrzej: e tym ludziom, ktrzy nie przyjli Ewangelii,
wdniu sdu ostatecznego bdzie ciej ni Sodomie iGo-
morze.
Zwrcie uwag na fragment strznijcie proch zng
waszych. Zaraz po nim pojawi si przestroga przed fe-
rowaniem wyrokw. Czy aby nam si nie wydaje, e za-
wsze mamy racj? Tym naszym braciom, ktrzy bdz, s
niewierzcy albo wierz inaczej, ju dzisiaj mamy ochot
urzdzi sd, pieko. Palimy si, by drugiemu wytkn:
jeste zy, nie suchasz Ewangelii, ju przegrae. Zastpi
Pana Boga ici przyo. Tak nie wolno. Nie tdy droga. Nie
potpiajmy. Wierzmy wdrugiego czowieka. Iwsprawied-
liwo Bo. Ziemi sodomskiej igomorejskiej lej bdzie
wdzie sdu ni temu miastu. Ale to nie do nas naley sd.
Nie mamy wgldu we wszystkie motywacje, wto, co
CIERPLIWO WOBEC BOGA
si dzieje wsumieniach innych. Tylko Bg zna kontekst

ycia poszczeglnych osb. Musimy si strzec, by nie siec
drugiego czowieka nienawici, nawet tego, ktry obiek-
tywnie le postpuje.
Bdem jest patrzenie na Koci jako na oblon twier-
dz. Bo wiadomo, jaka to jest optyka: wszyscy atakuj,
amy jestemy wici, nieskalani, jedyni prawomylni. To
nieprawda. 129
Smutni s nieyczliwi chrzecijanie. Ktrzy gdy widz

inaczej mylcych, zgrzytaj zbami, bo zawsze wiedz od
nich lepiej, co jest suszne. Nie zadaj sobie wysiku, eby
wej wrelacj zdrugim czowiekiem.
Czsto si zdarza, e po moim kazaniu na kocu kolejki
pod kocioem stanie jaki nienawistnik, ktry sobie zada
trud, by tam sta iczeka, jedynie po to, eby mi dooy.
Nie chce wej wdialog. Po jadowitej przemowie powie
zwyszoci: Szcz Boe albo ZBogiem.
Jestem bardzo zauroczony nieyjcym ks. Tischnerem.
Wczasie kazania powiedziaem jedynie, e on wyprzedzi
swoje czasy otrzy dugoci. Po mszy czekaa na mnie jedna
pani, ktra najpierw co zpogard sykna na tego wybit-
nego filozofa iwspaniaego ksidza, ktry umiera wopinii
witoci. Apotem pouczya mnie: To nie do koca tak
byo zks. Tischnerem. On by ydem. Nawet gdyby by,
to co ztego? Na koniec dodaa: Niech ksidz zrewiduje
te swoje pogldy. ZBogiem. Jeeli ona wychodzi zMszy
witej inie jest napeniona ask, radoci, to by moe
wniej nie uczestniczya.
Bd polega na tym, e za szukamy winnych, nie wso-
bie. Musimy odwanie spojrze wsiebie iodpowiedzie

sobie na pytanie, co wnas sprzeciwia si godnoci bycia
chrzecijaninem.
Podobnie jak ksidz Tom Halk uwaam, e trzeba
by cierpliwym wobec Pana Boga. Nie mona by tali-
bem, przegina ani wjedn, ani wdrug stron, popada
wskrajnoci albo kogo gloryfikowa, albo potpia.
130 Halk zauwaa, e niecierpliwi wobec Stwrcy byli ci,
ktrzy zbyt szybko, bez wtpliwoci, powiedzieli sobie,

e Pan Bg na pewno istnieje. Tacy ludzie, wbrew pozorom,
s groni, bo czasem myl wiar zideologi. Wimi wiary,
ktr bd traktowali jak ideologi, mog by nieznoni
iokropni dla innych, chcie meblowa komu ycie, na
mylcych inaczej patrze znienawici. Zawsze, kiedy
religi mylimy zideologi, to ona przeradza si we wasn
karykatur. Wtedy wimi religii dokonuje si zbrodni.
Bywaj te ludzie, ktrzy zbyt szybko powiedzieli sobie,
e Boga na pewno nie ma. To s zajadli ateici, ktrzy nie
mieli tyle cierpliwoci wobec Pana Boga, wobec siebie, wo-
bec wasnego sumienia izateizmu zrobili ideologi. Jedna
idruga postawa nie jest wporzdku.
Gdybymy chcieli by uczciwi tak naprawd wobec Boga
wnaszym sumieniu, to musielibymy przyzna, e istnieje
taka przestrze wmoim itwoim sercu, ktra jest grzeszna,
aktrej nie chc ruszy. Taki grzech, ktry wsobie pie-
cimy, albo udajemy, e nie jest grzechem. Lekcewaymy
go. Odwaga polega na tym, eby si przed sob przyzna,
jaka dziedzina ycia jest przeze mnie niechtnie dotykana.
Zktrych, nie do koca dobrych, przywiza nie potrafi
zrezygnowa, bo wrosy wmoje ycie. To moe by jaki

may grzech, na przykad to, e lubi si obera poldwic
albo e mam gupawy zwyczaj palenia wieczorem jednej
fajeczki. Kto powie, e to nic gronego, drobiazg, jedynie
sabo, ale jeeli hodujemy takiej niby niewinnej saboci
imamy wsobie ca kolekcj tego typu grzechw lekkich,
to moe si zdarzy, e kiedy ote grzechy lekkie si po-
tkniemy i(lubi t fraz) wpadniemy gb wmoralne boto. 131
Prosz zauway, co dzisiaj mwia kolekta ta modli-

twa, ktr celebrans odpiewa. Panie Boe, spraw, by ci,
ktrzy uwaaj si za chrzecijan, za katolikw, odrzucili
wszystko, co si sprzeciwia tej godnoci, azabiegali oto,
co jest zni zgodne. Dlatego moe dzisiaj, wtak zwyk
niedziel, ktra nie zapowiada adnego przeomu, po-
wiedzmy sobie: sprbuj na nowo, od dzisiaj bd si stara
zerwa nawet znajmniejszym zem, ktre we mnie jest.
Moe nie ze wszystkim od razu, ale przynajmniej wybior
sobie co, co mnie najbardziej uwiera, na przykad banalne
kamstwa, ktre si pojawiaj tylko po to, eby wzmocni
moj pozycj woczach innych. Albo gupie obmowy, bez-
nadziejne przeklestwa czy zbyt szybkie wydawanie sdw
oinnych. Przyznaj, mam ztym problem. Zapdzam si
czasem izachowuj jak idiota.
Zrbmy sobie postanowienie: poszukam takiego zatwar-
dziaego miejsca wmoim sercu, nad ktrym choby przez
tydzie bd pracowa. Amen.
18.
Sprawy niezaatwione
Kiedy mwimy ozatwardziaych grzesznikach,

to zawsze sytuujemy ich gdzie tam, aprzecie
zatwardziali grzesznicy to my.
Jezus przywoa do siebie Dwunastu izacz rozsya ich po dwch. Da im te wadz

nad duchami nieczystymi.
Iprzykaza im, eby nic zsob nie brali na drog prcz laski: ani chleba, ani torby,
ani pienidzy wtrzosie. Ale idcie obuci wsanday inie wdziewajcie dwch sukien.
Imwi do nich: Gdy do jakiego domu wejdziecie, zostacie tam, a stamtd wyj-
dziecie. Jeli wjakim miejscu was nie przyjm inie bd was sucha, wychodzc
stamtd strznijcie proch zng waszych na wiadectwo dla nich.
Oni wic wyszli iwzywali do nawrcenia. Wyrzucali te wiele zych duchw oraz wielu
chorych namaszczali olejem iuzdrawiali.
Moi kochani pastwo!
Wyobracie sobie na chwil, e jestecie wsytuacji granicz-

nej, e wasze ycie staje wjednym momencie, bo ma miej-
sce wypadek albo dowiadujecie si, e macie nieuleczaln
chorob. Nie dlatego to mwi, eby straszy, ale eby
ewentualnie pastwa przygotowa na sytuacje graniczne.
Jak bymy sobie znimi poradzili? Co by si stao priory-
tetem? Czy s jakie sprawy, ktre macie niezaatwione?
Czy jest kto, kogo powinnicie przeprosi? Czy s jakie
relacje, ktre zaniedbalicie? Moi chorzy whospicjum nie
auj tego, e nie byli na ekskluzywnych wczasach wTaj-
landii, ale e nie zawalczyli oswoje relacje, oswoje dzieci,
e cae ycie byli skceni znajbliszymi, e nie przytulali
si wystarczajco duo.
Ja si uwielbiam przytula. Uczciwie yj wcelibacie,
przysigam. Nie ma nic gorszego ni ajdaczcy si ksidz.
Ale bardzo lubi si przytula. Patrz na waszych dusz-
pasterzy. Lubi si ksia przytula? Ksidz proboszcz na
bank, ksidz praat jest lekko zaskoczony, ale myl, e
on zt swoj otwartoci na pewno te, wbardzo odpo-
wiedzialny sposb, lubi si przytula. Blisko, ciepo. To
SPRAWY NIEZAATWIONE
jest wane.
Wdzisiejszej Ewangelii Chrystus mwi swoim sugom,
by si nie troszczyli oto, co wgruncie rzeczy nieistotne.
Przykaza im, eby nic zsob nie brali na drog prcz la-
ski: ani chleba, ani torby, ani pienidzy wtrzosie. Ale
idcie obuci wsanday inie wdziewajcie dwch sukien.
To jest te apel do nas. Przecie nie zabezpieczymy si 135
przed wszystkimi nieszczciami, jakie mog nas wyciu

spotka, zawczasu onich mylc. Jedynym naszym za-
bezpieczeniem jest zaufanie Panu Bogu. Inie mwi tego
goosownie, poniewa pracujc whospicjum, widz ludzi,
ktrzy s zderzeni, mona powiedzie, ze cian, ktrym
wjednym momencie cay wiat si zawali.
Te powanie choruj, ale nie jestem bohaterem. Bohate-
rami byli ci, ktrzy mnie znosili tortury wagrach, ktrzy
nie wydali gestapo tych, za ktrych byli odpowiedzialni,
czy ci, ktrzy mimo e ubecy ich mczyli whaniebny spo-
sb, zachowali klas. Ja jestem tylko chory. Wspominam
otym jedynie po to, by by bardziej wiarygodnym. Osytu-
acji granicznej nie mwi, bo tak sobie wymyliem, tylko
dlatego, e zostaem wniej postawiony. Nie chciabym by
ksidzem, ktry si nad sob uala, ktry dramatyzuje:
tu mnie zabolao albo zostao mi mao czasu. No ico
ztego? Jeden ksidz wt czy inn stron wiat si na-
prawd nie zawali.
Pytanie na dzisiaj: czy mimo kopotw wymagam od sie-
bie? Czy czuj si na tyle zgnbiony przez ycie, e jestem
zgryliwy? Czy cay czas zwalam na sytuacj, na system,
na cokolwiek innego tylko po to, eby od siebie nie wyma-
SPRAWY NIEZAATWIONE
ga? Bo kiedy mwimy ozatwardziaych grzesznikach, to

zawsze sytuujemy ich gdzie tam, aprzecie zatwardziali
grzesznicy to my.
Mj tata, ktry okrela si jako osoba niewierzca (nie
siedz wjego sumieniu; on pewnie mnie troch prowoku-
je), ma trzewe spojrzenie na Koci. Imwi: gdybycie
136 tak naprawd wierzyli, e wkomunii witej obecny jest
Chrystus, tobycie wszyscy podczas Mszy witej uczci-

wie padali na kolana. To on wymyli nazw katolicy
kucani. Zobaczcie, czsto bywa tak, e nie chcemy si
wyrnia ztumu, wic kucamy. Nie wierzymy na tyle,
eby uklkn. Boimy si pognie spodnie albo podrze
rajstopy, wic stosujemy dygnicie kocielne. Strasznie
gupie. Smutne. Albo jeeli si egnamy, to wyglda jak
drapanie si po klacie, bo troch nam gupio. Iod tego si
zaczyna. Od tych takich najprostszych gestw, od wiary,
ktr mona wyzna gestem. Moe tu jest przestrze do
pracy?
Kiedy, jeszcze daleko przed chorob, szedem do otarza,
eby odprawi Msz wit, abyem wkurzony zupenie
nie wiem na co, rozgoryczony, sfrustrowany. Iprzychodz
do otarza imwi sobie: Johny, masz czelno sprawowa
Najwitsz Ofiar inie wspcierpie? Nie ofiarowa siebie,
nie wymaga od siebie? Chciaby by takim pluszowym
ksidzem, nieprawdziwym? Nie! Chc od siebie wymaga
na tyle, na ile mi Pan Bg da si. Dzisiaj bardziej ni kiedy.
Jestem chory, mam mao czasu, dlatego musz robi rzeczy
sensowne idlatego bd szarpa rzeczywisto, stara si
by czytelnym wiadkiem.
SPRAWY NIEZAATWIONE
Wwakacje pomieszkuj wSopocie wmoim rodzinnym

domu przy Monte Cassino, tam jest peno turystw. Spe-
cjalnie id troch pod prd izawsze a wsutannie. Midzy
innymi po to, by t sutann wniemy sposb krzycze, e
jest inna rzeczywisto. Niech si patrz jak na malowane-
go ptaka. Nie mam ztym adnego problemu. Wsutannie,
wkoloratce pij wjakim ogrdku piwo. Jeli mam na to 137
ochot wPucku, gdzie pracuj, te to robi. Gdybym usiad

po wiecku, to byoby co dziwnego. Ludzie by si zasta-
nawiali: dlaczego on si chowa? Nie mam nic do ukrycia.
Tak bardzo chciabym do koca siebie rozdawa. Nawet
si kompletnie zniszczy, kompletnie dla Pana Boga styra.
Da sob wytrze podog.
Musz si przyzna do bdu, ktry do niedawna po-
peniaem. Wci powtarzaem, e chc umrze godnie
izklas. Apotem poczytaem ksidza Tischnera, ktry
wczasie choroby (mia nowotwr krtani) na pytanie, jak
y iumiera, odpowiedzia: niewane jak, wane zKim.
Chodzio zapewne orelacje znajbliszymi: rodzin, przy-
jacimi, ale take, amoe przede wszystkim, orelacj
zBogiem, bo to Kim wpodyktowanej przez Tischnera
ksice Jak y? napisane jest du liter.
Kryterium przynalenoci do Boga jest prawo. My,
katolicy, wierzymy, e wraz ze mierci nie koczy si
wszystko. Jeli naprawd kochamy, to nie przegramy.
Amen.
19.
Darmo dawajcie
Czowiek jest wstanie przekroczy siebie.

Zadziwia swoj szlachetnoci.
Kochani!
Wzruszajca historia Jzefa sprzedanego przez braci po-

kazuje, e czowiek ma wsobie pokady wielkoci. On im
przebaczy. To znaczy, e czowiek jest wstanie przekro-
czy siebie. Zadziwia swoj szlachetnoci.
Te sowa zdzisiejszej Ewangelii trafiy wprost wmoje
serce: Darmo otrzymalicie, darmo dawajcie! Nie zdoby-
wajcie zota ani srebra, ani miedzi do swych trzosw. Nie
bierzcie na drog torby ani dwch sukien, ani sandaw,
ani laski! Wart jest bowiem robotnik swej strawy. Nic tak
nie niszczy kapanw jak forsa. Bg mi wiadkiem, e po-
przysigem sobie od samego pocztku mojego kapastwa,
e nigdy nie podam nikomu adnej stawki. Nigdy. Amen.
DARMO DAWAJCIE
141
20.
Zaufanie na zmywaku
Zapytajmy ozaufanie wnaszym yciu.

Take wtedy, gdy chwilowo nie czujemy Boej obecnoci
iwydaje nam si, e moemy polega tylko na sobie.
Moi kochani!
Patrzymy dzi na Jakuba, ktry podoy sobie kamie pod

gow, apotem na tym kamieniu zoy ofiar. Gdybymy
wsuchali si wtego czowieka, to szybko bymy zauwa-
yli, e potraktowa Boga przedmiotowo, zaszantaowa
Go. Jeeli Pan Bg bdzie ze mn, bdzie mi bogosawi,
to ija askawie zNim bd. Takie byo mylenie starote-
stamentalne: co za co.
Ale prosz te zwrci uwag na to, e Jakub zaufa Panu
Bogu we nie. Oczywicie mgbym ztego snu kpi tak, jak
kpi Sienkiewicz wKrzyakach, piszc ohandlu relik-
wiami, ale nie bd tego robi. Wjego powieci kto chcia
sprzeda szczebel zdrabiny, ktra si przynia Jakubowi. Nie
mona jednak zapomnie, e ten czowiek jednak Panu Bogu
zaufa. Nie byo to zaufanie najwyszego gatunku, ale byo.
Wtym kontekcie chciabym pokaza inn wan posta
w. Jzefa. Matka Najwitsza miaa atwiej, bo widzia-
a anioa twarz wtwarz. Aw. Jzefowi anio trzykrotnie
ukaza si we nie, wic mg to zlekceway. Szczeglnie
e to, co mwi ten posaniec, byo nielogiczne. e niby
ona Jzefa zostaa matk zDucha witego. No kto by wto
ZAUFANIE NA ZMYWAKU
uwierzy? Aon to zrobi. Gdy po jakim czasie syszy we

nie: uciekaj do Egiptu ucieka. Na tym nie koniec. Stajc
si emigrantem ipracujc by moe na egipskim zmywaku,
po raz kolejny syszy we nie polecenie powrotu do ojczy-
zny, bo ju umarli ci, ktrzy czyhali na ycie Dziecicia.
Wraca. Czuje si oszukany. WJerozolimie dalej rzdzi He-
rod tyle e syn tego, ktry przeladowa Dziecitko. Jzef 145
wcale nie musia otym wiedzie. Mg mie pretensje do

siebie, e po raz kolejny zaufa irracjonalnemu gosowi pod-
czas mary sennej. Moe chwilowo zwtpi wBoga. Zacho-
wa si jednak racjonalnie. Przenis si zrodzin na pnoc
do Kafarnaum, gdzie wadza Heroda nie sigaa. Jak kady
normalny ojciec, nadal wierzc, chcia chroni rodzin. To
jest pretekst, by zapyta ozaufanie wnaszym yciu. Take
wtedy, gdy chwilowo nie czujemy Boej obecnoci iwy-
daje nam si, e moemy polega tylko na sobie. Amen.
21.
Walka olepsz
wersj siebie
Mona sabo zacz, adobrze skoczy.

Kochani!
Gdy patrzymy na posta Mojesza, cudownie uratowanego

zNilu zjednej strony, azdrugiej tego, ktry zabi
Egipcjanina, amimo to przez Boga by traktowany jako
wybrany, to uwiadamiamy sobie, e mona sabo zacz,
adobrze skoczy.
Mojesz mia wsobie pokor. Pyta: Kime ja jestem,
ebym szed do faraona?. Czsto tak si zdarza, e Pan
Bg wybiera tych sabych, prostych, niewyksztaconych.
Pokora witego polega na tym, e pyta: Boe, kim ja
jestem, e posyasz mnie tu czy tam? Takie postawy ob-
serwujemy na kartach Ewangelii. Tak reagowali niemal
wszyscy apostoowie (zwyjtkiem Judasza).
w. Piotr mwi: Mistrzu, nigdy Ci nie opuszcz, pjd
za Tob na mier. Tymczasem spanikowa. Zdradzi. Ale
jak wiemy, sta si filarem Kocioa.
w. Pawe najpierw pozbawia chrzecijan ycia, apo-
tem nawrci si, nosi ciar dawnych win wsobie,
iwietnie skoczy. To jest dla nas nauka, by si nigdy nie
poddawa, nie przestawa walczy olepsz wersj siebie.
WALKA OLEPSZ WERSJ SIEBIE
Syszelimy wdzisiejszej Ewangelii: Wysawiam Ci,

Ojcze, Panie nieba iziemi, e zakrye te rzeczy przed
mdrymi iroztropnymi, aobjawie je prostaczkom.
Prostaczkom to nie znaczy prostakom, prymitywom, ale
ludziom pokornym. Wcale nie wielkim tego wiata. Bo
oni na og s pyszni, przekonani, e wszystko wiedz
lepiej ni Pan Bg. Pamitajmy, e pycha kroczy tu
przed upadkiem. 149
Gdy kto odrywa si od rzeczywistoci, odbija mu palma

(nie ma znaczenia, czy ta osoba zajmuje si biznesem czy
dziaalnoci charytatywn), to naley si spodziewa, e
bdzie sabo. Dlatego pilnujmy si, eby nam nie odbio.
Ze mn na czele. Amen.
22.
Unie swoj wolno
Ostatnio wpadem na to, jak gbokie jest znaczenie sowa

rekreacja. Rcration oznacza, e mamy odpocz po to, eby na
nowo siebie stworzy. Dopeni dziea Pana Boga. Odpoczywamy,
eby si odnowi.
Drodzy pastwo!
Prosz wyobrazi sobie apostow, ktrzy otrzymali od

Chrystusa wadz wypdzania zych duchw, uzdrawiania
iczynienia cudw. Byli wcigej akcji. Zaaferowani, prze-
jci, a rozpaleni, zwypiekami na twarzy, umordowani
cig prac, nie mieli czasu nawet je. Jezus bardzo
rozsdnie poradzi im: wypocznijcie, bo si wypalicie.
Idokadnie to samo mwi do nas, bo ipastwo, ija je-
stemy apostoami.
Wtym wakacyjnym czasie nie wcign was melan,
melan Monte Cassino [kazanie zostao wygoszone wpa-
rafii garnizonowej pw. w. Jerzego przy ul. Monte Cassino
wSopocie], tylko przyszlicie do kocioa. Moe to nie jest
mistrzostwo wiata, ale to jest wysiek. To wasze przyjcie
do kocioa jest wiadectwem.
Wszyscy mamy prawo do odpoczynku. Ostatnio wpad-
em na to, jak gbokie jest znaczenie sowa rekreacja.
Rcration oznacza, e mamy odpocz po to, eby na
nowo siebie stworzy. Dopeni dziea Pana Boga. Odpo-
czywamy, eby si odnowi. Rwnie wsensie ducho-
wym. Nie chc strzela ponad gowami zjakiej wielkiej
UNIE SWOJ WOLNO
teologii, ale to odnowienie powinno mie te wymiar naj-

prostszy, najbardziej podstawowy rodzinny. Trzeba si
zatrzyma ipowiedzie sobie, jakie przestrzenie mojego
ycia zaniedbaem. Inie chodzi ozaniedbanie porzdku
wmieszkaniu, ale orelacje. Czy zaniedbaem co, do czego
jestem powoany? Czy moe nie miaem odwagi szuka
swojego powoania? Nie miaem czasu myle nad sob? 153
Pochodz std, zSopotu. Mieszkaem zaledwie kilka

domw dalej. Zawsze, kiedy siadam tu do konfesjonau
isucham turystw, czsto wyrwanych znatoku pracy
wkorporacji czy gdziekolwiek indziej, widz wyranie, e
jedynie wczasie wakacji maj czas ich, eby siebie usy-
sze. Odpoczywajmy, odepnijmy si od naszej codzienno-
ci. Na nowo sobie uwiadommy, co jest wyciu wane.
Nawet jeli co na pewnym etapie zawalilicie, ale macie
tego wiadomo, to Bogu dziki. To znaczy, e si nie
odkleilicie od samych siebie.
Dzisiejsze pierwsze czytanie brzmiao nieco gronie:
Biada wam, uczeni wPimie ifaryzeusze, obudnicy, bo
zamykacie krlestwo niebieskie przed ludmi. Wy sami
nie wchodzicie inie pozwalacie wej tym, ktrzy do
niego id. Rozproszylicie owce, nie zatroszczylicie si
onie. Tak jakby Pan Bg nam, ksiom, chcia powiedzie:
ju ja si kiedy przyjrz nieprawoci waszych serc. To
jest co, co mn wstrzsa, co przypomina mi, jaka jest
moja odpowiedzialno. Przed Kocioem iprzed wami.
Kiedy whospicjum przychodz do kogo, kto mi
si wydaje nieprzytomny, iapi si na tym, e robi
co niepersonalistycznego, czyli np. wychodzc, m-
UNIE SWOJ WOLNO
wi zBogiem inie patrz na t osob, to nagle robi

pstryk, odwracam si iegnam penym zdaniem: pani
Grayno, prosz zosta zBogiem. Bo wyobraam sobie,
e kiedy mnie ta Grayna znajdzie po tamtej stronie
izapyta: apamitasz moment, gdy potraktowae mnie
jak przedmiot?. Wiem, e zkadym moim czynem stan
154 po tamtej stronie.
Dzisiejszy dzie jest dla mnie bardzo refleksyjny, ponie-

wa akurat mam 38. urodziny. Prosz onieskadanie kon-
dolencji. Urodziny zawsze s okazj do podsumowa. Do
przeanalizowania, jaki by ostatni rok. Do zadawania sobie
pyta. Czy dooyem starannoci, eby by dobrym czo-
wiekiem idobrym ksidzem? Czy nikogo nie odepchnem?
Jako mody ksidz byem katotalibem. ycie uczy mnie
bycia coraz agodniejszym. Ju widz, e nie wszystkie
wybory s czarno-biae.
Idmy dalej: czy byem zawsze kulturalny? Czy wymaga-
em od siebie? Czy si przygotowywaem? Czy nie zmarno-
waem tego czasu, ktry Pan Bg mi da? Zwaszcza e od bez
maa trzech lat jestem na yciowym wirau, bo yj znie-
uleczalnym nowotworem. Kada rocznica moich urodzin,
nie do e mnie skania do refleksji, to jeszcze kae stawia
pytanie, czy bdzie nastpna. Ale pytam te oinne sprawy.
Janie, czy ty tego czasu choroby nie roztrwonie? Wtym
sensie, e skupie si na sobie albo zprzeciwnego bie-
guna ucieke wnadaktywno? Chciabym, eby wtych
moich zamyleniach pobrzmieway take pastwa pytania
do samych siebie. Zapraszam do dyskusji wewntrznej.
Czy gdybym si znalaz na wirau, byby kto, komu
UNIE SWOJ WOLNO
si mog zwierzy, komu mog zaufa? Cae ycie innych

odpycham czy walcz orelacje? Czy walcz oswoje su-
mienie? wiczymy je wcodziennoci. Na maych rzeczach,
na maych uczciwociach albo maych nieuczciwociach.
By, gdy przyjdzie jaka wielka pokusa, ono nas ochronio.
Teraz pytania oblisko. Czy potrafimy kocha swoich
najbliszych? Czy atwo darujemy urazy? Czy obraamy 155
si, tkwimy wzoci, ktra siga a do szpiku koci poko-

leniowej? Nigdy mu nie wybacz. Nie daruj krzywdy.
Chrzecijastwo nie jest gupie. Czsto mylimy je zcier-
pitnictwem. Ibez zastanowienia mwimy onadstawia-
niu drugiego policzka. Tak, poleca nam to Ewangelia. Ale
prosz zwrci uwag, e kiedy Jezusa podczas mki o-
nierz policzkuje elazn rkawic za rzekome blunierstwo,
Chrystus mwi: Jeeli le powiedziaem, udowodnij, co
byo zego. Ajeeli dobrze, to dlaczego Mnie bijesz?. Je-
eli kto mnie krzywdzi, mam prawo zapyta. Nie biernie
nadstawia drugi policzek, tylko zapyta: dlaczego mnie
bijesz, dlaczego mnie krzywdzisz? Jeeli to rzeczywicie
jest krzywdziciel, to pocztkiem wybaczenia jest na-
zwanie pewnych faktw po imieniu. Skrzywdzie mnie
wtym, wtym, wtym iwtym. Ale nie pozwol, eby to
zo odnioso podwjny sukces. Pierwszy, bo zaistniao,
adrugi, bo zniszczyo mnie izmojego serca zrobio su-
ch liwk niezdoln do przeywania dobrych uczu. Po
prostu zrobio ze mnie frustrata. To jest pocztek gbo-
kiego przebaczenia. Nie naley siebie tym zem obcia.
Jestem chyba beznadziejnym ksidzem, bo nie potra-
fi przekona modych ludzi do kilku fundamentalnych
UNIE SWOJ WOLNO
dla mnie prawd. Pierwsza to jest to, e na otarzu bdzie

Chrystus pod postaci chleba iwina. e jak podnios hosti
iwszyscy bdziemy si wni wpatrywa, mwic: Pa-
nie, nie jestem godzien, ale chocia munij mnie, abd
wewntrznie przemieniony, to mog zdarzy si rzeczy
niezwyke. Jak to jeszcze dobitniej powiedzie? Jeeli Bg
156 znami, kt przeciwko nam?.
Jak przekona modych facetw, e bycie ksidzem,

wcelibacie to moe by fascynujca przygoda, ktra
wogle nie ogranicza? e celibat jest niezwykle mski?
e mona czu si wolnym we wspczesnym Kociele?
Jak przekona, e mimo licznych zgorsze ze strony du-
chownych s rzetelni igorliwi kapani? Ojciec wity Be-
nedykt xvi przenis po cichu do stanu wieckiego ponad
400 ksiy pedofilw, bydlakw. Moi pastwo, ju Pan
Bg zajmie si nieprawoci ich serc. Co nie znaczy, e nie
mamy ich ciga izamyka do wizie. Trzeba bezsprzecz-
nie reagowa na zo.
Nie urodziem si wjakiej wybitnie pobonej rodzinie.
Nie narzucalimy si Panu Bogu. Ale zostaem ksidzem
wanie ztego powodu, e pochodziem ztakiego, anie
innego rodowiska. Dlatego napisaem na obrazku pry-
micyjnym: Nie potrzebuj lekarza zdrowi, lecz ci, ktrzy
si le maj. Zrobiem to, poniewa zawsze chciaem by
czowiekiem dialogu. Bardzo lubi rozmawia zinnymi,
zwaszcza zinaczej mylcymi, bo wydaje mi si, e jestem
wstanie ich zrozumie.
Myl dzisiaj: Janie, wiele rzeczy ci si udao. Cae ycie
ci mwiono: inteligentny, ale le, apokonae to leni-
UNIE SWOJ WOLNO
stwo. Zrobiem jaki mieszny doktorat (kady by potrafi),

specjalizacj zbioetyki, habilitacj przerwaa mi choroba.
Uczciwie byem wikariuszem. Uczyem wszkole zwielk
pasj najpierw wzawodwce, potem wdobrych lice-
ach, wktrych chciaem si wzbija na szczyty erudycji.
Zawsze pisaem uczniom na tablicy numer telefonu do
siebie imwiem: Skorzystajcie, jak bdziecie wtrudnej 157
sytuacji (no dobra, przyznam si. Mwiem: Jak bdzie-

cie naprawd wczarnej dupie). Zdarzao si, e telefon
wrodku nocy zadzwoni. Zreszt idzi si to zdarza.
Przykadaem si do wykadania na uczelni. Zbudowa-
em jedno znajlepszych hospicjw Polsce. Co ja mwi! Ja?
Zbudowalimy! To cika praca wielu ludzi.
Ale moe Pan Bg chce mi pokaza, e to wszystko jest
niewane? Moe chce mi pokaza, e to, czym mgbym si
szczyci, to, na co pracowaem przez dugie lata, e to s
mieci? Aco, co uwaaem za straszn porak chorob,
powinienem uzna za sukces? Moe to co najwaniejszego,
co miao mi si wyciu przydarzy? Bo otworzyo mnie
na rzeczywistoci, ktrych bdc winnej sytuacji, nigdy
bym nie dostrzeg?
Wiecie, jak mi to trudno powiedzie? Wci we mnie
walcz rne siy
Bo, moi pastwo, ja si wcale nie ciesz ztego glejaka,
nie mwi zczuoci: mj glejaczku kochany, rozwijaj
si. Nie. To jest kawa biologicznego wistwa. Ale moe
Pan Bg chce mnie ogooci? Moe chce mi powiedzie:
Jan, najistotniejsze, by pokaza ludziom, e wane jest
zbawienie, e wana jest relacja ze Mn, wana jest mio,
UNIE SWOJ WOLNO
uczciwo iblisko. Moe

Specjalnie wybraem t ostatni Msz wit wieczorn,
eby si skupi iprosi, bycie si pomodlili ni ze mn.
Bd odprawia moj ulubion modlitw eucharystyczn,
tzw. pierwszy kanon, ktry jest bardzo czuy. Zawarte
jest wnim wspomnienie ywych, czyli was wszystkich.
158 Powiem: Pamitaj, Boe, oswoich sugach isuebnicach
iowszystkich tu zgromazonych, ktrych wiara ioddanie

s Ci znane. Nastpi chwila ciszy, pochyl si ibd si za
was modli. Nastpnie was zaprosz do modlitwy: Za nich
skadamy Tobie t Ofiar uwielbienia, atake oni j skadaj
iwznosz swoje modlitwy ku Tobie, Bogu wiecznemu, y-
wemu iprawdziwemu, za siebie oraz za wszystkich swoich
bliskich, aby dostpi odkupienia dusz swoich iosign
zabawienie. Zobaczcie, wstarej modlitwie sprzed So-
boru tak dobitnie ukazane kapastwo wiernych Oni
j skadaj, czyli wy j skadacie. Ito nie tylko za siebie,
ale za wszystkich swoich ywych bliskich, bez wzgldu na
rodzaj bliskoci. Pomyl wtedy okim, kto jest ci najbliszy,
inie przejmuj si konwenansami, e nie wypada. Otul go
czuoci modlitwy.
Na blisko ze zmarymi bdzie czas po Przeistoczeniu.
Powiem: Pamitaj, Boe, oswoich sugach isuebnicach
(wmyli albo na gos wymieni, za kogo si modl), kt-
rzy przed nami odeszli ze znakiem wiary ipi wpoko-
ju. Wtedy pomyl otwoich zmarych. Zwr uwag, jak
Koci jest nadal czuy wmiosierdziu. Nie mwi osilnej,
niewzruszonej wierze, ale ojakimkolwiek znaku wiary.
Nastpi kolejna chwila ciszy iskupienia. Modlitwa za-
UNIE SWOJ WOLNO
koczy si sowami: Bagamy Ci, daj tym zmarym oraz

wszystkim spoczywajcym wChrystusie udzia wTwojej
radoci, wiatoci ipokoju. Przez Chrystusa Pana naszego.
Kiedy myl otym moim byciu ksidzem, to uwiada-
miam sobie, e wanym wyzwaniem dla mnie byy sowa
zPisma witego: Nie stracie adnego ztych, ktrych ci
daem. Moe straciem? Moe nie byem na tyle wnikliwy, 159
eby zkadym ztych ludzi, ktrzy stanli na mojej dro-

dze, nawiza kontakt, eby mi zaufali? Nie wiem. Nie
potrafi by, tak mi si wydaje, jeszcze autentyczniejszym
wiadkiem, e warto by ksidzem. Awarto. Tak warto
Gdybym mia wybiera kapastwo jeszcze raz, to wy-
brabym je zposuszestwem, ktrego nie uznajemy za
bawochwalstwo. Wybrabym je zcelibatem, ktrego nie
uwaam za wizienie. To jest mj celibat, to jest moje y-
cie, ja sobie zmoj wolnoci imoim celibatem poradz.
Uwaam, e on jest podny. To jest te pytanie do pastwa:
jak traktujecie swoj wolno? Nie bjcie si jej. Nie ma
katolicyzmu bez wolnoci. Pan Bg da ci to wspaniae
narzdzie sumienie, ktre ci powie, co jest dobre, aco ze.
Dziki niemu poradzisz sobie zdarem wolnoci, uniesiesz
go, zachwycisz si nim. Nie po to dostalimy wolno, eby
nam zaszkodzia. Nie bjmy si zniej korzysta, ale rbmy
to odpowiedzialnie. Amen.
23.
Bg jest czuy
Nie jestem godzien, aby przyszed do mnie, ale wiem, e jedno

Twoje sowo, jedno municie mnie czuym, Boym pirkiem,
moe mnie przemieni.
Czytanie zKsigi Wyjcia (Wj 16, 2-4. 12-15)
Na pustyni cae zgromadzenie synw Izraela zaczo szemra przeciw Mojeszowi

iprzeciw Aaronowi. Synowie Izraela mwili im: Obymy pomarli zrki Pana wziemi
egipskiej, gdziemy zasiadali przed garnkami misa ichleb jadali do sytoci. Wypro-
wadzilicie nas na t pustyni, aby godem umorzy ca t rzesz.
Pan powiedzia wwczas do Mojesza: Oto zel wam chleb znieba na ksztat deszczu.
Ibdzie wychodzi lud, ikadego dnia bdzie zbiera wedug potrzeby dziennej. Chc
ich take dowiadczy, czy pjd za moimi rozkazami czy te nie.
Syszaem szemranie synw Izraela. Powiedz im tak: Ozmierzchu bdziecie je miso,
arano nasycicie si chlebem. Poznacie wtedy, e Ja, Pan, jestem waszym Bogiem.
Rzeczywicie, wieczorem przyleciay przepirki ipokryy obz, akiedy nazajutrz
rano warstwa rosy uniosa si ku grze, ujrzano, e na pustyni leao co drobnego,
ziarnistego, niby szron na ziemi. Na widok tego synowie Izraela pytali si wzajemnie:
Manhu?, to znaczy co to jest?, gdy nie wiedzieli, co to byo.
Wtedy Mojesz powiedzia do nich: To jest chleb, ktry Pan wam daje na pokarm.
Drodzy pastwo!
Teksty biblijne doskonale oddaj ludzk kondycj. Wci

narzekamy, jestemy niezadowoleni jak Izrael, zdzisiaj
cytowanej Ksigi Wyjcia, ktry tskni za niewol. Wy-
graa swoim przywdcom Mojeszowi iAaronowi: po co
nas wyprowadzilicie na pustkowie, gdzie tylko kamienie?
Chciaoby si wspczenie powiedzie: zgliszcza iruiny.
AwEgipcie garnki pene misa ichleb do sytoci.
Nieatwo jest by przywdc narodw wczasach prze-
mian ikryzysw. Mwi zarwno otych, ktrzy oddaj
wadz, jak iotych, ktrzy j przejm. Wszyscy zostan naj-
czciej niesprawiedliwie ocenieni. Wadza rozumiana jako
suba nie jest atwa. Inie spotyka si znatychmiastowym
poklaskiem. Tak jest od Mojesza a do wspczesnoci.
Spoywalimy chleb aniow mwi psalm. To nie-
zwyke, e wludzk histori pen ktni wchodzi Pan Bg
ze sw realn obecnoci. Chleb anielski to jedno zokre-
le Eucharystii. Mamy st sowa Boego izaraz po nim
st Eucharystii. Msza wita, na ktrej jestemy, nie jest
zgromadzeniem liturgicznym, zebraniem eucharystycz-
nym, mimo e odprawiamy j wkoncelebrze. Nie powinno
si mwi przewodniczcy Eucharystii. Jeeli ju, to
BG JEST CZUY
gwny celebrans.
Jak owocnie przey Msz wit? Uwiadomi sobie,
e kiedy ks. Grzegorz pochyli si nad otarzem, trzymajc
hosti, aja wskupieniu wycign rk ipowiemy: To jest
bowiem Ciao moje, to jest bowiem kielich Krwi mojej,
bdziemy mieli do czynienia zrealn obecnoci Chrystusa. 163
Wdawnej liturgii wczeniej nastpowao ofertorium,

ktre obecnie nazywamy przygotowaniem darw. Wte-
dy, jak iteraz, kapan wstaroytnym gecie unosi iunosi
nad otarzem na patenie chleb, pniej wino zmieszane
zwod. Staroytno tych gestw wywodzi si niemal
zprehistorii, gdzie wszyscy kapani pogascy, ydowscy
iinni unosili nad otarzem-kamieniem ertw ku bstwom
lub Bogu. Wnadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, ktry
jako prawomocny przywrci Benedykt xvi, modlitwy
ofiarowania byy, wydaje mi si, peniejsze. Te obecne s
zaczerpnite zbogosawiestwa stou podczas paschy.
Wnadzwyczajnej formie bya wspaniaa modlitwa Sus-
cipe, sancte Pater: Przyjmij, Ojcze wity, t niepokalan
hosti, ktr ja niegodny suga ofiaruj Tobie za niezli-
czone grzechy, zaniedbania iprzewinienia moje, atake za
grzechy innych ludzi zwaszcza chrzecijan tak ywych,
jak iumarych. Niezwykle ekumeniczna, anawet ponad-
religijna modlitwa.
Obecnie, gdy wKociele istotny filar stanowi ruchy
charyzmatyczne zwizane zDuchem witym iJego od-
nawiajc moc, przykro mi, e zostaa usunita modli-
twa do Ducha witego: Veni, sanctifictor omnpotens
aetrne Deus: benedicit oblata, prosequando: et bne dic
BG JEST CZUY
hoc sacrificium, tuo sancto nmini praepartum. Kapan

podnosi oczy ku niebu, spraszajc Ducha wietego, wy-
ciga donie nad hosti oraz kielichem imwi: Przybd,
Uwicicielu Wszechmogcy, wieczny Boe, ipobogosaw
te dary [czyni nad nimi znak krzya], Twojemu witemu
164 imieniu przygotowane.
Po przygotowaniu darw syszymy: Mdlcie si, aby moj

iwasz ofiar przyj Bg-Ojciec wszechmogcy. Tutaj jest
zaznaczenie wagi kapastwa wiernych, moi pastwo. To
znaczy, e wy t msz wspofiarowujecie zkapanem. Na
podnoszonej patenie zcie wszystko to, zczym przyszlicie
dzi do kocioa. Rado inadziej, smutki iobawy. Kiedy
kapan bdzie koczy prefacj, padn sowa: Imy zwszyst-
kimi chrami aniow iwitych jednym gosem woamy.
Wtedy niech otworz si niebiosa, anasze ludzkie, zachryp-
nite gosy zcz si zchwa aniow, archaniow izbawio-
nych, ktrzy nieustannie piewaj: wity, wity, wity.
Gdy kapan uniesie Najwitsze Postaci, wduchu faszy-
wej pokory nie upuszczajcie gowy. Wszak to na danie
ludu, ktry chcia widzie iadorowa, wxii ixiii wieku we
Mszy witej pojawio si podniesienie najpierw chleba,
potem kielicha. Wpatrujcie si whosti ikielich, mwic:
Pan mj iBg mj.
Awmomencie, kiedy kapan uniesie hosti nad paten
oraz kielichem ipowie: Oto Baranek Boy, zwielk wiar
patrzc, anawet zachowujc ze starej liturgii gest uderzenia
si wpier, mwmy: Panie, wyznaj, e to Ty. Nie jestem
godzien, aby przyszed do mnie, ale wiem, e jedno Two-
je sowo, jedno municie mnie czuym, Boym pirkiem,
BG JEST CZUY
moe mnie przemieni.

Nauczmy si przytula modlitw, przytula komuni
wit tych, ktrych kochamy. Mona si za kogo tak
gboko pomodli, przyj komuni wit, eby poczu
blisko iczuo. Bg jest czuy. Koci jest (powinien by)
czuy. Imy bdmy czuli. Amen. 165
Cz druga
Rekolekcje zks. Janem.

Herod, Piat, setnik iinni
Drodzy pastwo!
Pozwoliem sobie zaproponowa taki tytu rekolekcji: He-

rod, Piat, setnik iinni. Pragn jednak na wstpie zauwa-
y, e nie wydobdziemy zPisma witego tego, czego
potrzebujemy, jeli nie signiemy do dna naszych sumie.
Nie bd a tak radykalny, by zmusza was do zmiany imie-
nia na podobiestwo tej zmiany, oktrej mwi dzisiejsze
pierwsze czytanie: Ju nie nazywam ciebie Abram, ale
Abraham. Ale co ztego musi by, jeeli chcemy przey
te rekolekcje na penej petardzie. Musimy mie odwag
wkadej ztych postaci, ktre pastwu zaproponuj, przej-
rze si samemu. Dlatego prosz si nie zdziwi, e bd
je czy wegzotyczne pary. Heroda na przykad zestawi
zPiatem.
Musimy si dzisiaj skoncentrowa na gosie, ktry kady
znas wsobie ma na gosie sumienia. On wkatolicyzmie
REKOLEKCJE ZKS. JANEM. HEROD, PIAT, SETNIK IINNI

jest najwysz norm moralnoci.
Zwrmy uwag na przymierze, ktre Bg wielokrotnie
zawiera zAbrahamem. Lud je ama, pniej znw byo
zawierane, lud kolejny raz je ama Wtym rytmie prorocy
byli przysyani, by uleczy sytuacj. Tymczasem przymie-
rze dojrzewao. Chciabym, ebymy do pewnych prawd
dorastali. Wyobramy sobie, e do pewnego momentu Pan
Bg nas prowadzi za rk. Zdaje si, e nawet bya otym
mowa wpierwszym czytaniu ostatniej niedzieli: pierwsze
przymierze zamalicie wtedy, kiedy prowadziem was za
rk. Ale teraz zwami zawr drugie. Co Bg nam przez to
chce powiedzie? Jeste moim synem. Jestem przy tobie 171
zawsze, zwaszcza wtedy, kiedy twj wiat wali ci si na

gow. Nie zostawiam ci nawet wtedy, kiedy mnie nie
czujesz. Ale nie traktuj ci protekcjonalnie. Nie prze-
suwam tym oto Boym paluchem po szachownicy ycia.
Jeste moim umiowanym dzieckiem, to prawda. Ale nie
po to ci tak wspaniale stworzyem, nie po to daem ci
rozum, sumienie, Ewangeli, ato wszystko owietliem
nauk Kocioa, eby ci do czegokolwiek zmusza. Nie po
to daem ci ten wspaniay dar wolnoci, eby ci go natych-
miast odbiera nakazami. Wkadej sytuacji we wntrzu
swojego jestestwa podejmiesz ostateczn decyzj.
Nauka Kocioa nas, katolikw, obowizuje, ale nie
wsposb absolutny. Jest bardzo silnym wiatem, ale prze-
cie istniej tysice wewntrznych zalenoci. Rozstrzyga
sumienie, odpowiedzialno za decyzj spoczywa na nas.
Ponosimy jej konsekwencje podobnie jak Herod, Piat, set-
nik iwielu innych, zktrymi spotkamy si wte rekolekcje.
Wdniu ich rozpoczcia apeluj: nie bjcie si wolnoci!

Nie bjcie si wolnoci, ktra tak naprawd jest kwint-
esencj naszej ludzkiej godnoci. Pan Bg nie da nam jej
po to, ebymy si ni pokaleczyli. Ufa nam na tyle, e
nie ingeruje automatycznie wnasze wybory. To jest ta
nieznona ciko bytu. Wolno kady musi nie na
swoich barkach, aco za tym idzie nieustannie, mozolnie
pracowa nad ugorem wasnego sumienia. Ale to wanie
wchrzecijastwie ikatolicyzmie najbardziej mnie za-
chwyca. Amen.
172
*****
Rozpoczniemy krotochwilnie propos telefonw

dzwonicych wkociele. Prosz sobie wyobrazi, e gdy
byem jeszcze talibem katolickim, zajadym ksidzem,
wtrakcie mojego pomiennego kazania wkociele wSo-
pocie nagle komu zadzwoni telefon. Zawiesiem teatral-
nie gos, by ukara t osob. Telefon przesta dzwoni.
Potem znw sycha ten sam potwornie gony dzwonek.
Teatralna pauza, sapi, buduj napicie, zgrzytam zbami,
moja twarz wyglda diabolicznie, zoczu lec pioruny
Po Mszy witej spotykam moj mam, ktra akurat na
niej bya. Mwi: Syszaa? Jakiej babie dzwoni telefon
(tutaj wyszed ze mnie szowinista). Ona na to: To mnie.
Wtedy postanowiem, e nikomu nie zwrc uwagi, gdy
mu zadzwoni wkociele telefon. Prosz wic czu si
zupenie swobodnie.

Teraz przejd do postaci, ktrej chciabym, ebymy
si przyjrzeli. Herod by czowiekiem sumienia. wiet-
nie dobiera rekolekcjonistw. Mia najlepszego Jana
Chrzciciela. Odczuwa trwog, suchajc go, te sowa co
wnim poruszay. Mona powiedzie, e jego sumienie
byo wyczulone iskrzypno nie raz, nie dwa wmomen-
cie, gdy padao zdanie: nie wolno ci bra ony twego
brata. Odczuwa trwog, ajednak chtnie go sucha.
Herodiadzie si to nie podobao, ale nie potrafia zepsu
tej relacji. Herod czsto bra Jana wobron jako prawe-
go czowieka, czyli wiedzia, e ten go susznie poucza,
adodatkowo jest witym. w. Mateusz napisze, e nie 173
zgadzi go wczeniej, dlatego e ba si ludu. By moe.

Pumy wodze fantazji: Jan by wprawdzie wtrcony do
wizienia, ale jak Herod mia doa, to moe go ztego
wizienia wydobywa, eby go sucha, eby jednak dobi
si do wasnej duchowoci?
Nadszed dzie, wktrym Herod wyprawi swoje uro-
dziny. Wok niego zgromadzia si caa Jerozolima przy-
wdcy wojskowi, monowadcy, wspczenie bymy
powiedzieli: cay ukad. Wkadej spoecznoci, take
naszej, wystpuj cige zalenoci. Trudno si uwolni
zich sieci. Ale wrmy na krlewskie salony, na ktrych
pojawia si pikna Salome izaczyna taczy. Ile to razy
podjlimy decyzj, obiecalimy komu co pod wpywem
emocji? Ile razy cielesno nam przysaniaa wiat? Ile razy
zgodzilimy si na co, czego potem aowalimy, ale nie
wiedzielimy, jak si ztego wykrci? Herod zoy przy-
sig, ktrej pewnie za chwil aowa: Dam ci, oco tylko
poprosisz, nawet poow mojego krlestwa. Akurat by jej

odda Iteraz pytanie etyczne: kto by bardziej zepsuty
Herodiada czy Salome? Kto by bardziej zdegradowany
moralnie? Tutaj zdania mog by podzielone. Salome, wy-
dawaoby si, wniewiedzy biegnie do swojej matki jako
do autorytetu ipyta, oco ma prosi. Wiadomo zjakich
powodw Herodiada chciaa gowy Jana Chrzciciela eby
nie dry tematu cudzostwa. To znaczy, e ona te miaa
sumienie, czua si winna, e zostawia jego brata. Tyle e
zadziaaa bdnie. Chciaa si pozby wyrzutw sumie-
nia, eliminujc ich gos, ktrym wjej przypadku by Jan
174 Chrzciciel. Ile razy taki gos wsobie zaguszamy?
Moe pastwu podpadn, ale troch po to jestem, by

pastwu podpada Jeeli widz ito mwi bardzo po-
wanie e cay albo prawie cay koci przed rekolek-
cjami idzie do komunii witej, to albo jestecie wszyscy
bezgrzeszni iwstanie aski uwicajcej wtedy si wam
kaniam, albo co te mona zaoy macie na tyle szero-
kie sumienia, e udao wam si przepuci przez filtr wra-
liwoci wiele, moe owiele za duo. Nie rozstrzygam tej
kwestii, po prostu poddaj pod rozwag. Czy przypadkiem
to nasze masowe przyjmowanie komunii witej nie jest
lekcewaeniem realnej obecnoci Chrystusa wEucharystii?
Moe reprezentuj star szko, ale chc zapyta: czy to, e
tak atwo wycigam rk po to, eby zagoci na niej Chry-
stus, nie jest przypadkiem oznak spoufalenia si zNim?
Czy naprawd wierzymy, e to jest On? Czy przyjmujc
komuni wit, odpowiadamy sobie na pytanie: czy je-
stem wasce? Wiecie, kiedy mona wniej nie by? Wtedy,

kiedy mamy z sob konflikt. Musimy mie odwag zejcia
na samo dno naszego jestestwa ipowiedzenia sobie, co jest
dobre, aco ze. Wtedy jestemy wstanie sobie uwiadomi,
e popeniem grzech ciki (to wcale nie musiaa by jaka
potwornie cika sprawa), bo nie posuchaem prawego
gosu sumienia. Znacie go dobrze, ja te go znam. On nam
mwi: powstrzymaj si albo dziaaj, amy znajdujemy tysi-
ce wytumacze na to, e trzeba postpi na odwrt. Gos
Boga wsumieniu jednak si przebija. Ale gdy wiadomie re-
zygnujemy zjego podpowiedzi iamiemy sumienie wtedy
jest grzech ciki. Oczywicie, jeli przekraczamy przyka-
zania wpowanych sprawach, wiadomie idobrowolnie. 175
To jest moment, ebymy zrobili przegld naszego ycia.

Czy moe zdarzao si tak, e przyjmowalimy komuni
wit wtedy, kiedy nie do koca bylimy pewni albo czu-
limy si czym przymuszeni?
Przyjrzyjmy si Salome, ktra uznaje matk za autorytet,
wic przychodzi j zapyta, oco ma poprosi Heroda. Matka
nie kae jej prosi obogactwa, ale oto, by wjakim sensie
usprawiedliwia jej zo. Albo przynajmniej usuna je zjej
oczu. Czy tak si momentami nie dzieje wnaszym yciu,
kiedy postpujemy niemoralnie iuczymy tego nasze dzieci?
Kiedy mwimy: dziecko, kocham ci bardzo izrobi dla
ciebie wszystko? Nie! Poniewa ci kocham, nie zrobi
dla ciebie wszystkiego. Bo chc dla ciebie jak najlepiej. Nie
naucz ci nieuczciwoci, nie bd ci kry, kiedy popenisz
przestpstwo, kiedy poprosisz mnie, bym ci kupi prawo
jazdy albo da apwki, eby si dosta na studia. Nie bd
ucieka si do nikczemnych sposobw, by ci wypromowa.
Nie, poniewa ci kocham. Wanie dlatego nie zrobi dla

ciebie wszystkiego.
Wrmy do perfidii Salome, ktra natychmiast wesza
wto, co jej matka sobie wymylia. Nie byo dialogu: mamo,
amoe oco innego poprosz, nie ot gow. Kto wie, co
Herodiada miaa na myli, mwic ogowie. Moe to, by
Herod uciszy Jana, amoe by go ci, ale zakopa. Azde-
prawowana crka ani chwili si nie wahaa. Pospiesznie
wesza do krla izadaa czyjego ycia. Nie miaa skrupu-
w. Nie prosia, zadaa: Daj mi tu natychmiast na misie
gow Jana Chrzciciela. Zo polecone przez autorytet jeszcze
176 bardziej deprawuje podwadnego.
Amoe j troch usprawiedliwimy? Co jeli tak si po-

twornie baa matki, e wiedziaa, i jak wrci bez tej gowy,
to Herodiada j zniszczy? To jest pytanie opatologiczne sy-
tuacje wnaszych rodzinach. Czy nie zdarza si tak, e pod
paszczykiem wielkiej elegancji, zwaszcza midzypokole-
niowej, jestemy wstanie urzdzi sobie nawzajem pieko?
Mam nadziej, e nie. Ale przecie takie sytuacje doskonale
znamy, kiedy jaka rodzinna trauma przechodzi zbabki na
matk, zmatki na crk. Zmoich obserwacji wynika, e to
czciej wystpuje wtej kobiecej linii. Jeste beznadziej-
na, jeste gruba, do niczego si nie nadajesz, jeste
okropna. Czy przypadkiem czasami wnerwach, wjakim
kompletnym zalepieniu, nie amiemy krgosupw na-
szym dzieciom?
Idmy do tego, co jest wtej biblijnej opowieci chyba naj-
ciekawsze. Krl bardzo si zasmuci. Ten jego smutek by
gboki. Ale nie na tyle, by Herod odpowiedzia: nie. Przecie

on mia wadz absolutn, amimo to nie powiedzia: gupia
dziewucho, id mi zoczu, bo zaraz twoj gow przynios.
Gdyby to zrobi, to przecie nikt zjego dworzan nie omie-
liby si go wykpi. Kada wadza deprawuje, awadza ab-
solutna deprawuje absolutnie. Co si zadziao? Dlaczego nikt
zjego przyjaci nie powiedzia: Herod, daj spokj; Herod,
wyluzuj? Dlaczego nikt si nie wstawi za prorokiem Janem
Chrzcicielem? Bo wszyscy byli korporacyjnymi szczurka-
mi. Bali si siebie nawzajem. Zachowywali si troch jak
wpartii komunistycznej, patrzyli, kto stoi koo Breniewa.
Jaka ogromna wina Heroda! Mia wszelkie moliwoci, by
uchroni Jana Chrzciciela. Tylko przez pych, przez wzgld 177
na wspbiesiadnikw ina kretysk przysig zoon

na bank pod wpywem alkoholu (przecie bya uczta). Ze
wzgldu na przysig, ktra nie obowizywaa wsumieniu,
anawet bya grzeszna, bo przecie ydzi wiedzieli, e nie
mona przysiga wczczych kwestiach. Cae towarzystwo
milczao. Czy to nie przypomina tej sytuacji sprzed lat,
kiedy cay Pozna milcza, ajeden nieyjcy ju dyrygent
przez lata molestowa chopcw? eby nie wspomnie hie-
rarchy kocielnego ztego samego miasta, oktrym do tej
pory jest cisza. Czy mamy odwag wnaszym rodowisku
powiedzie: nie? Tak wychwalamy prymasa Wyszyskiego.
On mia odwag powiedzie: non possumus. Iwiadomo,
e to si dla niego skoczyo wizieniem. Nam takiej nie-
zomnoci brakuje. Chcemy si jako cichaczem przelizg-
n, nie wychyla. Mwi to take do siebie, ktry jestem
wkorporacji Roman Catolic Church. Aprzecie s takie
sytuacje, kiedy powinienem grzmie. Ale czy ja si boj?
Zastanawiam si Nie. Wiecie dlaczego mikn? Zpragma-

tyzmu. Bo wiem, e natychmiast zrobiliby ze mnie wariata.
Jak najatwiej ustrzeli Kaczkowskiego? Powiedzie, e
zaczyna gada bzdury, bo mu glejak przeera mzg. Iju
nikt nie chciaby go sucha. Gdybym skrytykowa to, co
musiabym wsumieniu skrytykowa, natychmiast by mnie
ustrzelili. Jestem tego wiadomy, dlatego mwic to, co
mwi, wiem, e stpam po cienkim lodzie.
Zachcam pastwa do odwagi iotwartoci. Do tego, by-
cie czasem albo czsto krzyczeli przeciw niesprawied-
liwoci, niszczeniu autorytetw. ebycie mieli si, by
178 wswoim rodowisku przecina pta iwizy za.
Moe to bdzie banalny przykad, ale niemal wszyscy

kipimy zoci, kiedy widzimy pijanych kierowcw albo
syszymy onich. Jednak sytuacja nieco si zmienia, kiedy
samochd prowadzi nasz pijany szwagier albo kto jeszcze
bliszy sercu.
Czy nie zdarza si tak, na przykad wrodowiskach aka-
demickich, e dopki jestemy modymi asystentami, to
nas denerwuje starcza gerentokracja, ktra pilnuje sto-
kw na grze wydziau, ale kiedy sami jestemy wwieku
emerytalnym, robimy dokadnie to samo, nie dopuszczajc
modszych?
Wrc jeszcze do tego, co wtej opowieci ouczcie uHe-
roda zawsze mn wstrzsa. e przez wzgld na przysig
ibiesiadnikw, nie odmwi. Nie zwleka, zaraz posa kata.
Od kata wtamtych czasach naleaoby wymaga nie lada
heroizmu, by powiedzia: nie. Ale dlaczego nie? Dlaczego
ci najnisi funkcjonariusze musz si tumaczy rozkazem?

Ten poszed, ci go wwizieniu, przynis gow jego
na misie, da j dziewczciu. Jakie to dziwne Dziew-
czciu da ociekajc krwi gow na misie, ata owoc
tej bestialskiej zbrodni zaniosa matce. Dlaczego? Po co?
Psycholog by zapyta: co ona sobie tym zaatwia? Jakie
krwioercze instynkty wniej dygotay?
Zwrcie uwag Jezus rozmawia ze wszystkimi: zcu-
dzoonicami, niewiernymi, poganami, wtpicymi, ale
nie rozmawia zcynikami. Nawet faryzeuszowi, kiedy
ten zacz dobrze kombinowa, powiedzia: Niedaleko
jeste od krlestwa Boego. Ale kiedy pytania zadawa
mu Herod, czowiek ju wtedy zdegradowany kompletnie, 179
nie odpowiedzia mu nic. Agdy ten odesa Go do Piata,

ewangelista zapisa: Iod tej chwili Herod iPiat stali si
przyjacimi. Przyjacimi wzu, wnieprawoci. Niech
Pan Bg nas broni, ebymy wnawet wnajmniejszym za-
kamarku naszego serca byli nieprawi.
Prosz was, zrbcie dzi wieczorem porzdny rachu-
nek sumienia. Czy kiedykolwiek zdarzyo si, e zataiem
grzech ciki na spowiedzi? Powiecie: to rekolekcje dla
gimnazjalistw. Nie. e przyjem Jezusa iJego prawdziwe
Ciao bezmylnie, wtedy kiedy miaem wtpliwoci albo
nawet wiadomo grzechu cikiego? Czy zdarzyo si, e
wyranie syszae takie obrzydliwe trzanicie sumienia?
Tego gosu, ktry zawsze ztyu gowy pobrzmiewa, nie
moemy myli na przykad zintuicj. Bo intuicja to jest
wypadkowa inteligencji (nawet takiej interpersonalnej)
idowiadczenia. Ona nie jest obiektywna. Mwi nam: pro-
bably yes albo probably no. Asumienie, jeeli go nie oka-
mujemy, zawsze mwi prawd. Dlatego prosz go sucha

inie ba si owietla go zzewntrz nauk Kocioa. Amen.
180
*****
Gdybym sucha Jezusa dwa tysice lat temu, to uzna-

bym go za blunierc. ydzi obstpili go irzekli mu: Jak
dugo trzyma bdziesz dusze nasze wnapiciu? Jeeli je-
ste Chrystusem, powiedz nam wyranie. Odpowiedzia
im Jezus: Powiedziaem wam, anie wierzycie; dziea, kt-
re Ja wykonuj wimieniu Ojca mojego, wiadcz omnie;
lecz wy nie wierzycie, bo nie jestecie zowiec moich. Owce
moje gosu mojego suchaj iJa znam je, aone id za mn.
IJa daj im ywot wieczny, inie gin na wieki, inikt nie
wydrze ich zrki mojej. Ojciec mj, ktry mi je da, jest
wikszy nad wszystkich inikt nie moe wydrze ich zrki
Ojca. Ja iOjciec jedno jestemy. ydzi znowu naznosili
kamieni, aby go ukamienowa. Odrzek im Jezus: Uka-
zaem wam wiele dobrych uczynkw zmocy Ojca mego;
za ktry ztych uczynkw kamienujecie mnie? Odpowie-

dzieli mu ydzi, mwic: Nie kamienujemy ci za dobry
uczynek, ale za blunierstwo iza to, e Ty, bdc czo-
wiekiem, czynisz siebie Bogiem. Odpowiedzia im Jezus:
Czy wzakonie waszym nie jest napisane: Ja rzekem:
Bogami jestecie? Jeli nazwa bogami tych, ktrych doszo
sowo Boe, do mnie, ktrego Ojciec powici iposa na
wiat, wy mwicie: Blunisz, dlatego, e powiedziaem:
Jestem Synem Boym? Jeli nie wykonuj dziea Ojca mo-
jego, nie wierzcie mi; jeli za wykonuj, to chobycie mi
nie wierzyli, wierzcie uczynkom, abycie poznali iwie-
dzieli, e we mnie jest Ojciec, aJa wOjcu. Tedy znowu
starali si go pojma; lecz On uszed ich rki. 181
Zwracam uwag na to, e Chrystus wtym momencie nie

dyskutuje zfaryzeuszami ani uczonymi wPimie, ktrzy
mogli mie interes polityczno-spoeczny, finansowy czy
jeszcze inny wtym, eby zachowa status quo. On zmusza
do mylenia zwyczajnych ydw, ktrzy porwali kamienie,
by nimi wNiego rzuci. Jezus pyta: za ktry zdobrych
uczynkw chcecie mnie ukamienowa?. Ci, zupenie lo-
gicznie, odpowiadaj: za to, e si sam okrelasz Bogiem.
AOn ich zaskakuje: to wwaszym Pimie jest zapisane Bo-
gami jestecie.
Gdybym pastwu powiedzia, e jestem Bogiem, to-
bycie mnie odesali do psychiatry. Ale skoro Chrystus
Pan mwi nam, e jestemy bogami, to wrmy do pier-
wotnego gosu wnaszym sumieniu. Do mnie niezwykle
mocno przemawia metafora nauki Kocioa jako wiat-
a. wiata, dziki ktremu wkocu poczuem si wolny.
Przestaem czu si zamykany wnauczaniu katolickim,
gdy odkryem wielk odpowiedzialno, ale take wolno

mojego sumienia. Wszystkie najintymniejsze rzeczy do-
konuj si wnim. To, e mamy umiejtno rozkminiania
tego wszystkiego, co si wnas dzieje, jest pasjonujce.
Zwrcie moi pastwo uwag na to, e bohaterowie dzi-
siejszej Ewangelii te rozkminiali rozmaite kwestie. Wielu
przyszo do Chrystusa, mwic, e wszystko, co Jan oNim
powiedzia, byo prawd. Czyli patrzyli, oceniali iwycigali
wnioski. Ito jest podstawowa zasada. Nie wolno dziaa
wwtpliwociach. Jeeli je mamy, to musimy si zatrzy-
ma, wnikn wproblem, rozway dostpne nam dane.
182 Jeeli uzyskamy pewno moraln, to mamy obowizek
za ni pj. Ponosimy konsekwencje swojego wyboru.

Itutaj, eby gdzie teologicznie si nie wywali, zrobi
przypis. Jeeli sumienie, pomimo rozwaenia wnim wszel-
kich moliwych opcji, nie zgadza si znauk Kocioa, to
jest niepokonalnie bdne, ale powinnimy za nim pj.
Dlaczego? Bo jestemy wdrodze. Ito jest nasza droga. Stara
katolicka szkoa uczya stopniowania wymaga moralnych.
Posu si przykadem, ktrego uyem, zdaje si,
wprogramie pana Tomasza Lisa, po ktrym cz eks-
tremy katolickiej si na mnie rzucia. Przytoczyem sy-
tuacj zkonfesjonau, prawdziw, ale pozmieniaem na
tyle dane ifakty, eby nie dao si zdemaskowa czo-
wieka, abymy mieli casus do rozwaenia. Wyobramy
sobie homoseksualist, ktry przychodzi do mnie inie
oczekuje rozgrzeszenia, bo yje wstaym zwizku (zreszt
nie ma znaczenia, czy on jest homoseksualist, czy nie, bo
jest wstaej niedyspozycji otrzymania rozgrzeszenia). On

przyszed zproblemem, zgrzechem, zktrym sobie nie
radzi. Mwi, e nie mam prawa mu nie ufa, bo bardzo
kocha swojego partnera. Ale ma potworne wyrzuty, bo
go zdradza. Umawia si zbyle kim ibyle gdzie. Nie potrafi
ztym skoczy.
Na poziomie prawa naturalnego musiaem mu poradzi,
eby sprbowa na tyle, na ile jest to wtym momencie
moliwe uporzdkowa swoje ycie, czyli wywali por-
nografi, nie wchodzi na portale randkowe. Na poziomie
wiernoci wasnemu sumieniu podj prac nad niezdra-
dzaniem partnera, niekrzywdzeniem go. To, e daem mu
takie rady, nie oznacza, e jego trwanie wtej relacji byo 183
obiektywnie dobre. Ale to by pierwszy krok ku byciu lep-

szym czowiekiem.
My, ksia, czasem mamy problem zprzedstawieniem
wam czy owietleniem nauki Kocioa. Ogromn wag
przywizujemy choby do purytaskoci seksualnej, aju
nie jestemy wcale tak jednoznaczni, jeeli chodzi na przy-
kad oekonomi: pacenie podatkw, wynagradzanie pra-
cownikw itp.
Tak to ju wyciu jest jednego trzeba pilnowa, drugie
wzmacnia. Wykonywa prac nad sob na wielu polach.
Nie na kadym si bdzie idealnym, cho naley do tego
dy. Naszym braciom, ktrzy nie s jeszcze gotowi, by
y wpeni yciem chrzecijaskim, nie stawiajmy po-
przeczki za wysoko, bo przecie dobrze wiemy, e do wielu
rzeczy sami dorastamy. Oile dorastamy. By moe s cae
dziedziny naszego ycia, wktrych wogle nad sob nie
pracujemy Dlaczego? Bo si tak przyzwyczailimy do
jakiej saboci, e nie wyobraamy sobie codziennoci bez

niej, niepostrzeenie wrosa wnas. Nie rozliczajmy innych.
Rozliczajmy siebie. Amen
184
*****
Odnosz wraenie, e czasem wypenianie prawa jest

mistrzostwem wiata wnaszym odczuciu. Wielokrotnie
proponuj wypracowanie przyzwoitoci zwektorem plus.
Ona podpowiada, e naley dawa wicej, ni si od nas
wymaga. Bo to, e si nikogo nie zabio, nie popenio
zbrodni, byo zwyczajnie uczciwym, to nic szczeglnego.
Chciabym zaapelowa, ebymy we wntrzu sumienia,
ktre mcz na tych rekolekcjach od trzech dni, odpo-
wiedzieli sobie na pytanie: co mog da zsiebie wtedy,
kiedy nie musz? Szanujc pastwa inteligencj, nie bd
mwi, e pan zpani moe robi to, to, to ito. Moe po
prostu dam wiadectwo (rzadko uywam takiej kocielnej
nowomowy), powiem, co ja postanowiem jeszcze na dugo
przed moj chorob.
Wdomu, zktrego pochodz, do finansw nie przywi-

zywao si specjalnej wagi. Pienidze nie s najwikszym
darem, jaki mgbym Bogu ofiarowa. Zastanawiaem si,
co mog zrobi, by by bliej, eby przylgn do Niego.
Postanowiem podarowa Mu mj czas. Obiecaem nikomu
nie odmawia pomocy, nawet gdy ju si bd podpiera
nosem, akto bdzie mnie prosi ospowied. Oczywi-
cie to nie jest rozsdne, jeeli si wogle nie odpoczywa,
ale postanowiem, e bd dawa zsiebie wszystko. Tak
przyjem filozofi wmoim yciu ichorowaniu. Nie chc
epatowa t chorob. Nie jestem adnym bohaterem, je-
stem po prostu chory. Wdodatku choruj wwietnych
warunkach, przy wsparciu wielu ludzi. 185
Chciabym y tak, jak wybraem. Nie wbrew chorobie,

ale pomimo niej. Dopki Pan Bg da mi si, anowotwr
nie przere mi czachy, dopty bd si stara gosi reko-
lekcje, kazania, ebra na hospicjum, dba ojako jego
funkcjonowania idawa zsiebie maksimum, mimo e cza-
sem moe si to wydawa nierozsdne. Moim najwikszym
marzeniem, ale inajwikszym strachem, jest to, e przez
chorob bd zmuszony przesta odprawia Najwitsz
Ofiar. Ato jest sedno mojego ycia. Chciabym, eby pa-
stwo rozkochali si wEucharystii
Mam nadziej, e Pan Bg da mi wgodzinie mierci ka-
pana, ktry powie: Wadz otrzyman od Stolicy Apo-
stolskiej udzielam ci odpustu zupenego iprzebaczenia
twoich grzechw. Tak posug cay czas sprawuj przy
umierajcych. To ich uwalnia od rozmaitych wewntrz-
nych cinie. Mwi im, by si ju niczego nie bali, bo s
chronieni, skoro uzyskali odpust zupeny, przyjli komuni
wit. Maj Chrystusa wsercu, wic pjd zkopytami do

nieba. Bardzo chciabym do koca zupenie wiadomie
pomaga im przechodzi zjednej rzeczywistoci wdrug.
Jeli Pan Bg pozwoli, to choby ostatnim palcem robi
znak krzya irozgrzesza. To jest co najbardziej kapa-
skiego wyciu.
Na pocztku dzisiejszych rozwaa wspomniaem oprzy-
mierzu, przerzucaniu mostw midzy dwoma narodami.
Tutaj, wwarszawskim kociele w. Marcina, otrzymaem
jedn znajpikniejszych nagrd, Pontifici Budownicze-
mu Mostw. Zawsze chciaem by tym, ktry czy wierz-
186 cych zinaczej wierzcymi albo niewierzcymi. Ateraz si
zastanawiam, czy moim kolejnym zadaniem nie jest po-

czy rodowisko katolikw tradycyjnych ze rodowiskiem
katolikw otwartych. Dlaczego otym mwi idlaczego to
jest dla mnie tak wane? Bo mam wraliwo, nazw j
skrtowo: trydenck. Aco si ztym wie nie akceptuj
wKociele zarwno jastrzbi ze strony bardzo liberalnej,
jak ijastrzbi ztej strony tradycyjnej, dla ktrych Koron-
ka wlewo, Koronka wprawo moe by obraz majestatu.
Potwornie mnie wkurza upolitycznianie religii. Na przy-
kad mwienie, e Chrystus ma by krlem Polski. Ja si
kompletnie ztym nie zgadzam. Skoro Chrystus jest krlem
wszechwiata, to przestamy Go miesza do polityki, prze-
stamy Ewangeli do niej miesza. Zreszt trzeba by si
zapyta Chrystusa, czy chciaby by krlem Polski ikon-
kurowa zwasn matk. Mwi to partem. Wkadym
razie od upolityczniania religii bdmy jak najdalsi.
Dlaczego nie chodz na co dzie na liturgie sprawowane

przez tradycjonalistw? Bo one czsto s powizane zpo-
lityk. Na og tam jest ekstrema, skrajna prawica, adalej
ciana. Ale mam wsobie mio do rytu nadzwyczajnego.
Zachwyca mnie on. Nie odprawiam mszy wtym obrzd-
ku zdwch powodw. Jeden jest taki, e niedostatecznie
znam acin, by to robi dobrze, adrugi: e Pan Bg troch
mi da po apach, dosownie, nie jestem wstanie pewnych
gestw precyzyjnie wykona, anie chc si Msz wit
bawi, bo to jest powana sprawa. Ale wolno mi czerpa
zgbi tej liturgii.
Jeeli powie si ksiom, e chciaoby si odprawia Msz
wit wnadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, to gorzej 187
niby si chciao naplu na otarz. Musimy j na nowo od-

czyta do czego wzywa Benedykt xvi. Wolno wKociele
robi wszystkie dziwactwa znow liturgi, anie wolno
sign po pikno tamtej, bo si wszyscy, nie wiadomo
dlaczego, jej boj.
Jasne, e reforma liturgiczna bya wPolsce przeprowa-
dzona wietnie. Jzyk aciski jest jzykiem martwym,
wic ona bya niezbdna. Pozwolia pozby si wielu po-
wtrze. Ale nie uniewania pikna tej nadzwyczajnej
formy.
Jest tyle elementw, ktrych znaczenia nie znamy Za-
interesujmy si symbolik szat liturgicznych. Znacie j?
Wiedzielibycie, jaka jest symbolika humerau, ktry znika,
podobnie jak cingulum? Wiecie, dlaczego diakon zakada
stu na jedno rami? Bo ma mniejsz odpowiedzialno
od ksidza. Aponiewa zosta dopiero co wywicony,
to stua przechodzi przez jego serce. Pniej, jako kapan,
bdzie j krzyowa na piersiach, abiskup zwiesza prosto

po to, eby podkreli trzy stopnie wice. Teraz pozwo-
lono nam zwiesza stu, eby podkreli nasz jedno
zbiskupami. Powiedzcie to biskupom Kto otym wie?
Nie bjcie si tego, co wymaga gbszego poznania.
Karmcie si tym. Twrzcie osobist relacj zPanem Bo-
giem. Pochodz zwychodzonej religijnie rodziny. Kie-
dy wlatach 90. prbowano mnie nawrci icignito
na rozmaite spotkania ewangelizacyjne, to co mnie od-
pychao, nie znajdowaem wtym przestrzeni dla siebie.
Tamten Chrystus by Chrystusem niewymagajcym, ta-
188 kim misiem-przytulakiem albo te plastikowym Bogiem.
Chrzecijastwo nie moe by plastikowe ani pluszowe, bo

bdzie nieprawdziwe.
Dopiero kiedy wpad mi wrce mszalik mojego ojca
(niezniszczony, bo nieuywany), to wreszcie zrozumiaem,
co to jest ofiara, na czym polega symbolika szat liturgicz-
nych idlaczego to si wszystko dzieje. Dlaczego ten facet
stoi tak dziwnie ubrany; dlaczego podnosi, przepraszam
za dosowno, andruta, iwszyscy przed nim padaj. Do-
piero wtedy zrozumiaem. Tak bym chcia, eby ta blisko
zChrystusem Eucharystycznym bya take wasz blisko-
ci, ebymy si gupio nie dzielili. Ju nie wspominam
otym synnym podziale na Koci krakowskiniekra-
kowski, agiewnicki-toruski
Aby by ponad podziaami, zprzyjemnoci odprawi
Najwitsz Ofiar dla wsplnoty na przykad neokate-
chumenalnej, ale bagam, eby mnie nie terroryzowano
iuszanowano moj wraliwo. To nie s oczywicie spra-

wy ycia imierci. Ale szukam punktw, wktrych wszy-
scy moglibymy si spotka. Szanujmy wzajemnie swoj
wraliwo oto bardzo prosz. Ioczuo wobec Pana
Boga. ebycie mieli wiadomo, e niezalenie od tego,
wktrym zrytw zwyczajnym czy nadzwyczajnym
Msza wita jest sprawowana, On tu jest. Amen.
189
*****
Okazao si, e te nasze rozwaania osumieniu nie s

zupenie nieyciowe. Mwi to wkontekcie tej strasznej
tragedii, ktra si rozegraa we francuskich Alpach. Jeeli
potwierdzi si informacja, e pilot celowo roztrzaska sa-
molot ze 150 osobami na pokadzie, to trzeba si bdzie
zastanowi, co si zadziao wsumieniu ipsychice tego
czowieka. Jakie tam musiao by pieko Mam nadziej,
e wolna wola tego pilota wjakiej czci bya zniesiona,
e nie ponosi penej odpowiedzialnoci, e nie by a takim
degeneratem Nawet jeli nie ma okolicznoci agodz-
cych, to kto wie, czy kiedy samolot ju by nie do urato-
wania, ten czowiek nie poaowa swojej decyzji. Oby. To
jest bezmiar za, wobec ktrego jestemy bezradni.
WNiedziel Palmow usyszymy wczasie mszy opis Mki
Paskiej. Duszy zopisw rozpoczyna scena, wktrej
kobieta wylewa alabastrowy olejek na stopy Jezusa ijest

za to krytykowana. Zrobia to bezinteresownie. AJudasz,
najinteligentniejszy zapostow, zdecydowa si sprzeda
swojego Pana za trzydzieci srebrnikw. Co si wydarzyo
wjego sercu isumieniu?
Pamitaj pastwo opis Wieczerzy Paskiej? Gdy Judasz
wychodzi zWieczernika, pojawia si zdanie: abya noc.
Zdarzaj si zamienia sumienia. Rozwietli sumienie moe
tylko Boa aska. Chrystus dziwi si, e kto potpia kobie-
t, ktra namacia go olejkiem: Wylewajc ten olejek na
moje ciao, na mj pogrzeb to uczynia. Gdziekolwiek do
190 koca wiata bdzie si czytao t Ewangeli, wspomniana
bdzie kobieta, ktra wykonaa serdeczny gest. Ona wesza

wprzestrze Mki, tak samo jak Szymon zCyreny ze swo-
imi synami. Bycie blisko Jezusa jest ju nasz wygran, bo
wtedy jestemy wielcy, zdolni do najpikniejszych rzeczy.
Pozwlcie, e troch poskanuj Mk Chrystusa wuj-
ciu w. Marka. Tam jest mowa oczym, co dla kadego
znas jest istotne: e mona sabo zacz, ale dobrze sko-
czy. Do tego jednak trzeba mie ogromn odwag. Byoby
sztampowo, gdybym teraz mwi oPiotrze, ktrego nie
omino moralne potknicie. Chciabym zwrci uwa-
g na to, e Marek umieci wEwangelii siebie: Wtedy
wszyscy Go opucili iuciekli. Apewien modzieniec szed
za Nim, odziany przecieradem na goym ciele. Chcieli go
pochwyci, lecz on zostawi przecierado ibez odzienia
uciek od nich. Tradycja mwi, e opis ten dotyczy Marka.
To by mody chopak, ktrego pewnie matka nie chciaa
wnocy zdomu wypuci, ale on chcia widzie, co si

stanie zMistrzem. Mimo e uciek goy, specjalnie umieci
siebie wtej Ewangelii, by si omieszy po wsze czasy. Mia
odwag powiedzie: wmodoci nie daem rady.
Spotkaem ostatnio czowieka, ktry wprost si przy-
zna, e wpewnej sytuacji yciowej po prostu nie da rady
izrobi potworne wistwo. Wcale si nie usprawiedliwia.
Do tego potrzeba ogromnej duchowej siy. Znajgorszej sy-
tuacji mona wyj ztwarz. Ks. Tischner mwi: Prawda
wypowiedziana osobie jest zawsze czym wielkim, nie-
zalenie od tego, czy jest to prawda oludzkiej cnocie czy
winie. Kto si przyznaje, ten wchodzi pod opiek prawdy.
Prawda chroni lepiej od wszelkiej kryjwki. 191
Dlatego jeszcze raz podkrelam, e chrzecijastwo

nie moe by pluszowe. Nie wpadem na to wmomencie
choroby, tylko wczeniej. Zatem, drodzy ksia wszy-
scy, ktrzy tu jestemy ani nasze kapastwo, ani nasze
chrzecijastwo nie moe by pluszowe, bez trudnych py-
ta, czynw, ktre wymagaj wysiku imomentw, ktre
nas do gbi dotykaj.
Wczasie tych rekolekcji mielimy porozmawia opo-
stawie Heroda, Piata, setnika iinnych. Tych innych ju
dotknlimy, skupmy si na setniku. Wyobracie sobie
pastwo dowdc, poganina, rzymskiego onierza ma-
jcego pod sob stu podwadnych. Twardy go. Niejedno
wyciu ju widzia. Wykonuje kolejn zwielu egzekucji.
Prawdopodobnie robi to beznamitnie. Chce, by prze-
biega jak najszybciej. Ani mu blisko do skazanego, ani
daleko. To pewnie jego podwadni tukli si oszaty Jezusa,
on wtym nie bra udziau. Moe to wanie on wymyli,
e aby sobie do garde nie skakali, powinni cign losy

osuknie. Tradycja podaje, e setnik, kiedy upleciono cier-
niow koron, wkada j Jezusowi na gow. Ie podczas
wkadania zrani si wpalec, czyli wjakim sensie zacz
wspuczestniczy wMce Chrystusa. Rozumiemy, dla-
czego nie od razu powiedzia: stop, to jest Sprawiedliwy,
zostawcie Go. Musia dojrze. Prawdopodobnie dojrzewa
przez ca Drog Krzyow. Idopiero kiedy ona si sko-
czya, zaczy mie miejsce niezwyke znaki. Ewangelici
zauwaaj: rozdara si na dwoje zasona wprzybytku,
kiedy ziemia zacza si trz, aniebo si zamio, praw-
192 dopodobnie pojawiy si grzmoty. Jak twierdzi w. Jan:
umarli powstali zgrobw pod wpywem tych wydarze.

Moe gdyby Chrystus nie wyzion ducha, setnik by nie
dojrza do tego, aby powiedzie: Zaprawd, ten czowiek
by Synem Boym?
Poganin wsubie cesarzowi. Opancerzony nie tylko tym
zewntrznym pancerzem, ale iniewzruszonoci sumienia.
Ten onierz wykona ogromn prac intelektualn imo-
raln, eby wtym skazacu, ktrym Rzymianie pogardzali,
zobaczy Boga. Boga, ktry zgin wnajbardziej hanieb-
ny sposb (zauwacie, e aden rzymski obywatel nie by
krzyowany). Jak dugo to zranienie iwspodczuwanie
zChrystusem musiao wnim pulsowa, eby publicznie,
nie bojc si, e straci autorytet wrd swoich onierzy,
powiedzia: Zaprawd, ten czowiek by Synem Boym
Rozdara si na dwoje zasona wprzybytku to zdanie
interpretuje si jako symboliczne zburzenie mostw mi-
dzy wierzcymi iniewierzcymi, wogle midzy lud-

mi. Czy przyjdzie kiedy czas, gdy uwierzymy, e dziki
Wcieleniu Chrystusa wszyscy jestemy rwni? Nie dzi-
ki umowie spoecznej, rewolucji francuskiej majcej na
sztandarach haso wolno, rwno, braterstwo, ale
dziki Bogu-Czowiekowi. Rwno wyprowadzamy std,
e Chrystus (imwi to jako bioetyk) podzieli nasz biolo-
giczny los wkadym calu, wtargn wbiologi. Kiedy bada
si tzw. cuda eucharystyczne, wktre nie musimy wierzy,
to zastanawia przede wszystkim to, e Jezus mia grup
krwi, ktr mona by przetoczy kademu. Nie jestem
szczeglnym entuzjast takich znakw, ale moe warto
na tym zawiesi nasz nadziej? 193
Bardzo lubi ks. Toma Halka, ktry wyznaje, e jest

sceptykiem. Ale bycie sceptykiem nie oznacza cynizmu.
Sceptyk zadaje pytania. Nie cieszmy si zcudw euchary-
stycznych, zdomniemanego cudu czy znaku wSokce, bo
one wgbszej warstwie oznaczaj kryzys wiary wrealn
obecno.
Mylmy osobie dobrze. Zainteresujcie si pikn, wspa-
nia liturgi. Jeli pozwolicie, to na koniec ciekawostka
dotyczca liturgii. Jak sdzicie, wmomencie, gdy si do-
lewa wody do wina, to co wino symbolicznie oznacza?
Wikszo pewnie powiedziaaby: krew. Tymczasem
nie. Bstwo Chrystusa. Awoda? Czowieczestwo. Przed
reform, zwyjtkiem mszy pogrzebowej, kapan czyni
znak krzya nad wod. Nie wiem, dlaczego zwyjtkiem
mszy pogrzebowej. Ale robi to po to, by pokaza, e czo-
wieczestwo jest uwicone przez dotyk Bstwa. To jest
pasjonujce. Bardzo was prosz, ebycie nie zaniedbali
take swojej wiedzy liturgicznej. Amen.
Droga Krzyowa
Nim przystpimy do rozwaania Mki Paskiej, pozwlcie,

e jeszcze co dopowiem, bo wczeniej mi to umkno wtej
mojej przeartej nowotworem gowie: akt wiary nigdy nie
zwalnia nas zmylenia. Itak jak ci wspczeni Jezusowi
ydzi ocenili, e Jan wprawdzie nie uczyni adnego cudu,
ale wszystko, co powiedzia oJezusie, byo prawd, mimo
e ich autorytety mwiy im zupenie co innego, tak my
musimy podejmowa stale ryzyko mylenia. Sucha tego,
co najgbiej wnas. Jaki ci ydzi musieli woy wysiek
intelektualny iduchowy wto, by dokona waciwego
wyboru, posucha sumienia Zapraszam, bymy woyli
wt Drog Krzyow podobny wysiek.
Jeeli chcemy to naprawd przey, to musimy nasz men-

talno, nasz myl, nasz ja przenie tam. Pjdmy
Drog Krzyow.
Stacja I
Chrystus na mier skazany przez Piata
Piat mg Chrystusa uwolni. Przeledmy jego sytuacj
yciow. Ju wiemy, e podpad Cezarowi, bo zosta ze-
sany, wprawdzie jako mony, ale na krace cesarstwa,
do zapomnianej prowincji. Wie, e jedna podpadziocha
DROGA KRZYOWA
koczy jego karier, amoe nawet ycie. Mimo to uczci-

wie prbuje Chrystusa broni. Cho pyta: c to jest
prawda? (fakt, jest cynikiem, no inie ma ochoty sucha
odpowiedzi), jest przekonany oniewinnoci Jezusa. Chce,
isusznie, manipulowa tumem, by ten Go uwolni. To
jednak nie wyszo, bo zadziaaa mentalno tumu, ktry 197
widzc krew, da jej wicej. Nie wiem, czy ewangeli-

ci nie dodali od siebie, e lud zosta podburzony przez
kapanw istarszych, by go usprawiedliwi Amoe
iwnas jest skonno do pynicia zprdem, uznawania
cudzych pogldw za swoje? Owiele atwiej by ztumem
ni przeciwko niemu.
Co najbardziej obcia Piata? Oczywicie jego su-
mienie. Abya nim jego ona mwica po cichu: Nie
miej nic wsplnego ztym Sprawiedliwym. Dzi we nie
wiele wycierpiaam zJego powodu. Jaka odwana, nie-
samowita kobieta, ktra uwierzya czemu, co mogaby
zlekceway majakom sennym. Iwtamtych czasach,
kiedy pozycja kobiet bya zupenie inna ni dzisiaj, nie
wahaa si pj do swojego ma ztym ostrzeeniem.
To znaczy, e budowaa znim relacj, wiedziaa, e on
ma dobre serce ie moe do niego apelowa. Kiedy Piat
ostatecznie si podda? Wtedy gdy usysza: Jeeli Go
uwolnisz, nie jeste przyjacielem Cezara. Czy nie zdarza
si tak, e jestemy prawi do czasu, gdy ta prawo za-
czyna nas co kosztowa? e na og jestemy przyzwoici,
ale kiedy zaczyna nas ta przyzwoito bole, albo gdy
musimy nadstawi gow, kiesze lub cokolwiek, to t
uczciwo rozmieniamy na drobne? Czy wkadym znas
DROGA KRZYOWA
nie ma starannie ukrytej linii granicznej, ktra pknie

przy odpowiednim nacisku? Za co, za ile dalibymy si
kupi albo sprzeda? Czy za stanowisko? Za kocieln
purpur? Za popularno? Za mio? Czy jest co, za co
mona kupi nasz uczciwo? Jak bymy si zachowali
198 wsytuacji granicznej?
Piat by wsytuacji granicznej. Mg jednym pstryk-

niciem uwolni Jezusa, nawet proponowa, by skaza
Barabasza, ale si zawaha. To jego zawahanie dla nas
oczywicie byo zbawienne, ale jak wpyno na losy Pi-
ata tego nie wiemy. Czy on przed mierci nie aowa
swojej decyzji? Czy kiedy nie popenilimy takiego bdu,
ktry rzutowa na nasze dalsze ycie, mia dugofalowe
konsekwencje? Czy popenione przez nas zo nie nabrao
takiego rozpdu, e narastao wpostpie geometrycznym?
Stacja ii
Jezus bierze krzy na swe ramiona
To byoby banalne, gdybym przypomnia, e Chrystus
wzi krzy na swoje ramiona, apotem zapyta, czy imy
bierzemy. Moe trzeba zapyta nieco inaczej: czy nie jeste-
my krzyem dla innych? To te jest wane pytanie. Moe
przez zwyk, codzienn nieuprzejmo, przez uwzicie
si na kogo, kto nas potwornie denerwuje, stajemy si
dla innych krzyem? Przyjrzyjmy si naszym domom.
Jeeli nie jestemy wstanie wsta zka bez focha, jeeli
specjalnie ranimy naszych najbliszych, tych, ktrzy nas
najbardziej kochaj, bo doskonale ich znamy iwiemy,
gdzie uderzy, by najmocniej zabolao to chyba mamy
DROGA KRZYOWA
teraz nad czym myle.
Stacja iii
Chrystus po raz pierwszy upada pod krzyem
Opierwszym upadku Chrystusa zwyko si mwi jako
oupadku za grzechy lekkie. Zastanwmy si, czy s 199
grzechy, ktre s dla nas przyjemne. Ktre, jak ju nieco

wczeniej mwiem, tak wrosy wnasze sumienie, e
wcale nam si nie chce zabiera za ich wykorzenianie?
Moe to moje naogowe arcie poldwicy, Bg wie kie-
dy iBg wie po co, jest czym, nad czym nie chc si
zastanowi? Moe jestem tak obsesyjnie przywizany do
kieliszka czerwonego wina ido jednej cieniutkiej fajeczki
wieczorem, e mnie to wcale nie niepokoi? Moe pozwa-
lam sobie na coraz wicej, rozcigajc moje sumienie?
Moe kiedy ote grzechy, ktre nazywam sabostkami,
tak si potkn, e wpadn twarz wmoralne boto? Kady
ma takie grzechy, ktre nazywa niewinnymi sabostkami.
Czy s niewinne?
Stacja iv
Chrystus spotyka swoj Matk
Ewangelia otym spotkaniu nic nie mwi. Wnaturali-
stycznej Pasji Mela Gibsona podoba mi si to, e tam
Matka Najwitsza nie ma szansy podejcia do Chrystusa.
Na pewno spotkaa Syna (bo otym mwi Ewangelie)
pod krzyem ibyo to spotkanie niezwyke. Na pocztku
Jego drogi krzyowej moe dane jej byo tylko widzie
Go zza rogu, moe tylko ich spojrzenia si skrzyoway?
DROGA KRZYOWA
Moe bardzo chciaa Go przytuli, pomc Mu, ale bya

zbyt saba, by si przez tum przecisn? Amoe kto jej
to uniemoliwi? Jak wygldaj nasze relacje zmatkami?
Czy kiedy s pene energii, atwo nam je czci, ale jak to
robi, kiedy s chore albo po prostu nas denerwuj, jak
200 nikt s wstanie doprowadzi do szewskiej pasji? Inna
sprawa: jak kocha matki krzywdzicielki? Czy nie warto

cofn si ipopatrze na naszych rodzicw jako na ludzi,
ktrzy kiedy by moe zostali skrzywdzeni, wic maj
prawo do saboci, do jakich dziwactw? Wszystko jedno
czy yj, czy nie. Pomylmy onich.
S takie okresy wyciu, e traktujemy rodzicw jako
najwiksze autorytety. Dopiero pniej ich autorytet si
nadkrusza, dostrzegamy, e by moe wcale nie s tacy
anielscy. Czy akceptuj to, e moi rodzice si starzej?
Przyznam si, e mam spory kopot, kiedy widz, e moja
mama, ktra cae ycie wykadaa na uczelni ibya, jest
dam, zawsze piknie ubran, ma coraz mniej si. Kiedy
widz, e mojego ojca, dusz towarzystwa, ktra roz-
krcaa kad imprez, staro przygniata. Na szczcie
nie zgas mu intelekt isumienie. Ichocia jest gociem,
ktry okrela siebie jako zupenie niewierzcego, to dla
mnie, ksidza, jest najwikszym autorytetem. Czy umiem
szuka autorytetw take poza Kocioem? To pytanie do
kadego znas. Czy jestem zadufanym katolikiem, ktry
uwaa, e jedynie to, co katolickie, jest prawe? Kim s
moi duchowi ojcowie? Czy umiem korzysta zmdroci
innych? Czy akceptuj starzenie si moich rodzicw? Czy
przygotowuj si na to, eby przej za nich odpowie-
DROGA KRZYOWA
dzialno? eby trzyma ich za rk wtedy, kiedy bd

odchodzi? Czy wizualizuj sobie zarwno ich, jak imoj
mier? Po co? eby nas nie przeraaa, eby nam nie
skoczya do garda, nie zabia strachem. Moe to dziwnie
brzmi, ale jest wtym sens: eby mier nas nie zabia
smutkiem istrachem. 201
Stacja V
Szymon zCyreny przymuszony do niesienia krzya Chrystusa
Mona by klasycznie podej do tematu, rozwodzc si nad
tym, e kto Go przymusi do dwigania krzya, wic to
robi. Ale niekoniecznie tym chciaem si dzisiaj zaj. Za-
wsze mnie uderza przy tej stacji, kiedy przypominam sobie,
e Szymon zCyreny, ojciec Aleksandra iRufusa, wanie
wraca zpola. Nikt wyciu nie zapamitaby Aleksandra
ani Rufusa, gdyby ich ojciec nie otar si omk Chrystusa.
Albo Szymona zCyreny biednego czowieka, spieszcego
si do domu po caym dniu pracy, zpewnoci godnego,
marzcego, by si pobawi ze swoimi dziemi, ktry zosta
przymuszony do czego innego. To jest nauczka dla wszyst-
kich pyszakw, poczwszy od celebrytw nie wyczajc
onkocelebryty poprzez wszystkich, ktrym wydaje si,
e na nich wiat si koczy. Pomylcie, ilu byo mono-
wadcw, jednowadcw, ktrzy prawie ogosili si bogami
tego wiata. Stalin, Hitler eby nie wymienia wszyst-
kich zbrodniarzy od pocztku ludzkoci. S iwspczeni
satrapowie zPutinem iukaszenk na czele ktrym si
wydaje, e bd wieczni. To nieprawda. Wieczny bdzie ten,
kto ma odwag wej wprzestrze mki Chrystusa, skrzy-
owa swoje ycie zJego yciem. Kto Go spotyka, przyj-
DROGA KRZYOWA
mujc Jego ciao ikrew. Kto przeywa to idaje si temu

pochon. Gdybymy byli wpeni wiadomi, e On tu jest,
e to nie jest jedynie symbol, tobymy musieli si rozpyn
ze szczcia. Na szczcie Pan Bg nam takiej wraliwo-
ci eucharystycznej oszczdza. Na szczcie, bobymy nie
202 byli wstanie funkcjonowa, jedzi czy chodzi po ulicach.
Prawo sumienia zdarza si uwielu niewierzcych.

Nie trzeba by katolikiem, eby by dobrym czowiekiem.
Ale jest taka wyjtkowo, dla ktrej zostaem katolikiem,
apotem ksidzem. Ten moment, kiedy mog chwyci ho-
sti ipowiedzie: Hoc est enim Corpus Meum. Wierz
wprzeistoczenie, ktre si dokonuje.
Bycie ksidzem ipraca whospicjum to najpikniejsze, co
mi si wyciu mogo przydarzy. ycz wam, eby wasze
spotkanie zChrystusem byo silnym przeyciem. ebycie
napisali yciem swoj ewangeli. Jak? Na to pytanie ka-
dy musi odpowiedzie wgbi siebie. Na co si zda twoja
imoja historia ycia? Co zniej bdzie zapisane?
Stacja vi
Chrystus spotyka Weronik
Ewangelia wogle oniej nie wspomina, jedynie tradycja.
Jeeli tej tradycji wierzy, to Weronika musiaa do Chrystu-
sa zosta dopuszczona. Amoe si przedara, bo bya do
odwana isilna? Moe bya na tyle wraliwa, e chciaa tym
najprostszym gestem dobroci uly Jezusowi? Nie wiadomo,
czy staa si chrzecijank. Moe nie. Moe do koca ycia
bya pobon ydwk? Jedno jest pewne miaa dobre serce.
Chtnie bym zobaczy t scen, przyjrza si, kto poma-
DROGA KRZYOWA
ga Weronice, akto jej przeszkadza. Kto mwi: gdzie

leziesz?, akto: przejd. Zastanwmy si, czy naszym
zaniedbywaniem pewnych spraw nie przeszkadzamy in-
nym wwypenianiu ich obowizkw. Czy jako chrzeci-
janie nie uwaamy, e mamy monopol na dobro? Czy nie
odsuwamy tego dobra, nawet gdy jest na wycignicie rki? 203
Czy s wymiary, wktrych moglibymy od siebie wicej

wymaga? Zwaszcza gdy idzie onajzwyklejsze, ludzkie,
serdeczne gesty.
Jeden zbardzo popularnych artystw modego pokolenia,
ktry jest znany ztego, e drze Bibli, mia odwiedzi swo-
jego dobrego kumpla lecego umnie, unas whospicjum.
Tylko nie wystarczyo mu odwagi. Dlaczego? Nie wiem.
Czy kademu zwas wystarczyoby odwagi, by wkadym,
nawet najbardziej zewntrznie odpychajcym czowieku,
zobaczy twarz Chrystusa? Czy wnaszych braciach me-
nelach widzimy Jego umordowan twarz? Czy jestemy na
tyle wraliwi, eby nikomu nie odmawia ludzkiej godno-
ci? Czy zawsze dzielimy towarzystwo na swoich iobcych?
Stacja vii
Jezus po raz drugi upada pod krzyem
Ten drugi upadek interpretuje si czsto jako upadek pod
ciarem naszych grzechw cikich, wiadomych wy-
borw za. Onieznonym trzasku wsumieniu mwimy od
pocztku rekolekcji, nie musimy wic by tacy klasyczni.
Zainteresujmy si zatem czym innym. Moe podczas dru-
giego upadku Chrystus przesta liczy na wspomagajcego
go Szymona zCyreny? Moe to Szymon si potkn ipocig-
DROGA KRZYOWA
n za sob Jezusa? Albo tak osab, e Chrystus nie by wsta-

nie sam tej belki utrzyma? Czy jak si czego podejmiemy,
jestemy wytrwali? To jest pytanie onasz wierno, uczci-
wo wsprawach codziennych (oddam pi zotych albo
nie zapomn opozdrowieniach), ale take wtych funda-
204 mentalnych czy jestem wierny moim wyborom sprzed lat,
zczasw, gdy mwiem sobie: na pewno tego nie zrobi,

na pewno tak si nie zachowam? Czy jestem wierny wce-
libacie? Czy jestem wierny wmaestwie? Czy wybielam
samego siebie nawet wtedy, kiedy lec gb wboto? Czy
jestem wierny temu, co potwierdziem przysig wobliczu
Boga? Czy kiedy przysigaem faszywie? S trzy prawdy:
wiento prawda, tys prawda igwno prawda zauwaa
ksidz Tischner. Faszywa przysiga to jest ten ostatni ro-
dzaj prawdy. Czy nie byo tak, e kim manipulowaem pod
przysig? Po to, eby go zama, wykorzysta? Nie tylko
fizycznie, ale na przykad eby wykorzysta jego kontakty,
jego wpywy? Czy lubi si ogrzewa wwietle albo wbla-
sku gwiazd, ludzi popularnych? Czy pompuje to moje ego?
Czy jestem zupenie od tego wolny?
Stacja viii
Jezus spotyka lamentujce niewiasty
Musia by niezwykle poruszony tym widokiem, skoro pod
koniec mki znalaz siy, by te kobiety ofukn. Czym one
go zdenerwoway? Chyba nie faszywym lamentem, ale
przede wszystkim tym, e zaniedbay swoje obowizki.
Paczcie raczej nad sob inad waszymi dziemi. On na nie
niemal wrzasn, ato znaczy, e uwaa t spraw za wan.
DROGA KRZYOWA
Nikogo zpastwa nie podejrzewam, eby ucieka od

wasnego ycia, na przykad wycie serialowe. Ale kto wie,
moe niejednokrotnie uciekamy od prawdy codzienno-
ci wjaki wykreowany wiat. Czy bdc ojcem, matk,
babci czy kimkolwiek innym, zadaj sobie trud intelek-
tualny iduchowy, eby wej wmentalno tych, ktrzy 205
s mi powierzeni? eby by zmoimi wnukami, nie tylko

je ocenia, ale sprbowa zrozumie? To jest trudne. Nie
paczcie nade Mn; paczcie raczej nad sob inad waszymi
dziemi. Czy nie udaj zaskoczonego, kiedy dowiaduj si,
e moje dzieci lub wnuki wpady wnarkotyki, awiem, e
nie miaem czasu ichci, by by znimi naprawd?
Czy gdy id do umierajcych inie wiem, co powiedzie,
wyrzucam zsiebie banay: bdzie dobrze, bdzie dobrze,
bdzie dobrze? Czy nie sadz komunaw, kiedy widz
cierpienie, podczas gdy powinienem tylko powiedzie:
Nie bj si, jestem ibd ztob, wszystko jedno, jak b-
dzie? Czy mimo e si zwyborem twojego syna lub crki
nie zgadzasz, prbujesz nie straci kontaktu zwasnym
dzieckiem? Czy zadajesz sobie trud, eby wej wjego y-
cie? Prosty sprawdzian. Wktrej jest klasie: a, b czy c? Jak
ma na imi jego najlepszy kumpel? Czego si boi? Co lubi?
Co jest jego pasj? Czy nie lekcewa wasnych dzieci? Czy
obowizki religijne nie wyprzedzaj umnie obowizkw
stanu? Czy nie zaangaowaem si tak wjak wsplnot,
gdzie klaszczemy wapki ichwalimy Jezusa, e zapuciem
relacje domowe? Obowizki stanu wyprzedzaj obowizki
religijne izawodowe. Pamitajmy otym.
DROGA KRZYOWA
Stacja ix
Jezus po raz trzeci upada pod krzyem
Amoe kto Mu pomg, popchn Go, bo miao by szyb-
ciej? Amoe ztego upadku nie wsta? Przecie to byo ju
uszczytu Golgoty. Moe Go po prostu wzito pod rce
206 ipocignito po kamieniach? Moe nie dano Mu szansy
na wstanie owasnych siach? Moe czasami jestemy tak

zniecierpliwieni bdzeniem naszych sistr ibraci, e za-
pominamy otym fragmencie Ewangelii: Panie, ile razy
mam przebaczy, jeli mj brat wykroczy przeciwko mnie?
Czy a siedem razy?. Jezus mu odrzek: Nie mwi ci,
e a siedem razy, lecz a siedemdziesit siedem razy?
Czy jestemy niecierpliwi wpoprawianiu innych? Czy nie
dajemy im szansy, by dojrzeli do pewnych prawd iwstali
owasnych siach? Czy zakadamy, e ludzie zdanego ro-
dowiska, ztrudn histori yciow na pewno do niczego
si nie nadaj? Amoe komu powiedzielimy prawd
tylko po to, by go zama? Nie kocham ci. Nigdy ci nie
kochaem. Izniszczylimy wnim wiar, zaufanie iby
moe ju nigdy nie podniesie swojej podeptanej godnoci?
Stacja x
Jezus odarty zszat
To odarcie byo totalne. Tylko nasza chrzecijaska wstyd-
liwo pokazuje Chrystusa na krzyu zprzepask na
biodrach. Byo inaczej. Bg-Czowiek zosta kompletnie
obnaony. Nie byo adnej tajemnicy. Obnaali go rni
ludzie. Pewnie te zrn doz zaangaowania. Jedni
mieli wtym jak paskudn, sadystyczn przyjemno.
DROGA KRZYOWA
onierze robili to po prostu zobowizku, jak wczasie

tysica innych egzekucji, wktrych brali udzia. Inni
moe wstydliwie odwracali wzrok, eby nie patrze na
to, co si dzieje ztymi porozrywanymi ranami.
Wsytuacjach ekstremalnych wktrej grupie bym si
znalaz? Gdy nie mog do koca zapobiec zu (aprzecie 207
takie sytuacje si zdarzaj), to czy przyczam si do tych,

ktrzy krzywdz? Czy id za gosem tumu? Czy prbuj
protestowa inie dokada swojej rki? Czy mnie cudze
cierpienie obchodzi?
Stacja xi
Chrystus do krzya przybity
Te gwodzie przybija konkretny czowiek, anie jaka ba-
niowa posta. Nie przerazi si skurczu mini, amoe
ikrzyku blu cierpicego Boga-Czowieka. Kto konkretny
t belk wciga. Jacy ludzie podzielili midzy siebie byle
jakie, zakrwawione szaty Jezusa. Nie rwali tuniki, bo ona
nie bya szyta, ale dziana, wic rozsypaaby si. Cignli
oni losy. Tacy byli pragmatyczni. Czy ija taki nie jestem?
Czy nie zrobi wszystkiego, eby zarobi 50 zotych? Czy
jestem dusigroszem? Czy jestem maostkowy? Pamitliwy?
Amoe jednak wielkoduszny? Wdawaniu siebie, swojego
czasu, uwanoci. Wprzebaczaniu.
Stacja xii
Chrystus umiera na krzyu
Chrystus umiera. Prawdziwie, biologicznie umiera. Do
koca zNiego szydz. Nastpuje ten najbardziej dla mnie
DROGA KRZYOWA
dramatyczny moment, gdy Jego ciao jest napite do granicy

moliwoci, podobnie jak Jego ludzka wola. Jezus jest na
granicy zwtpienia, kiedy krzyczy: Boe mj, Boe mj,
czemu mnie opuci?. Ale ostatecznie wygrywa. Mwi:
wykonao si tak, jak my bymy powiedzieli: daem
208 rad. Czy jestem przygotowany na ekstremalne sytuacje
wyboru midzy yciem amierci? Na to, by wprzypadku

cikiej choroby nowotworowej mc wiadomie odst-
pi od uporczywego leczenia? eby pomc wtej decyzji
moim najbliszym? Czy bd kurczowo trzyma si ycia?
Czy bd oszukiwa ukochanych, gdy bd umierajcy,
ipowtarza im, e maj y (bo tak si boj zosta sam)?
Czy pozwol im odej, kiedy bd ju wyczerpani? Czy
znajd wsobie tyle siy, by powiedzie: Tato, mamo, ko-
cham ci. Prosz, wybacz mi wszystko. Ja tobie wszystko
wybaczam. Jeeli chcesz odej, odejd. Zhospicyjnej
praktyki wiem, e czsto ludzie nie mog umrze wtedy,
kiedy czuj, e to ju czas, bo nie maj pozwolenia ze stro-
ny rodziny. Przerywamy ich agoni, kiedy robimy sceny.
Ajeeli kto robi sceny przy umierajcych, to znaczy, e
chce sobie co zaatwi, e relacje zchorym nie byy har-
monijne. Nie da si nadrobi straconego czasu, odbudowa
wdwa tygodnie pobytu wszpitalu relacji, nad ktrymi si
nie pracowao latami. Nie da si. Czy kocham? Czy dbam
orelacje? Czy miabym wsobie tyle klasy, eby pozwo-
li odej lub odpyn wspokoju moim najbliszym?
Stacja xiii
Ciao Jezusa zoone wramiona Matki
DROGA KRZYOWA
Maryja ijej fundamentalna rola pod krzyem. Przyja ciao

zmarego Syna. Widzimy to choby wPiecie Michaa Anio-
a. By wniej bl wszystkich matek, ktre musz poegna
swoje dzieci wszystko jedno czy malutkie, czy dorose.
Kiedy, kiedy wystpowaem wpodwjnej roli, wtakiej
grupie wsparcia dla ludzi osieroconych, poprosiem matki 209
ztej grupy, eby pomogy mi przygotowa mam na moje

odejcie. Zacytowaem im jej sowa: Suchaj, Jan, jak ty
umrzesz, to ja rozpadn si na kawaki. Kiedy to zrobi-
em, one ztakim dziwnym spojrzeniem, jakby wiedziay
wicej powiedziay: chciaaby. Wtedy zrozumiaem,
e rzeczywicie to si nie zdarzy, ztym trzeba y dalej.
Czy potrafi zoy siebie wramiona przyjaci? Zo-
y, czyli zaufa bezgranicznie. Czy ceni przyjanie? Czy
mwi okim: to jest mj byy przyjaciel? Czy uwaam
przyja za form mioci? Czy nie szafuj tym sowem
wdobie facebookowych znajomoci? Czy byem wierny
wprzyjani? Czy ludzie mog mi zaufa?
Stacja xiv
Ciao Jezusa zoone wgrobie
Ciao, bo to nie jest Jezus. On, jak wiemy, umar, apotem
zmartwychwsta. Odkupi tych, ktrzy byli tam jeszcze
przed Jego przyjciem. Mwimy wcredo, e wstpi do pie-
kie, ato bya otcha, wktrej oczekiway te dusze, ktre
nie mogy osign zbawienia. Jak to dokadnie wyglda,
wyjani si, kiedy staniemy po tamtej stronie. Zanim to
nastpi, pamitajmy, e zmarych trzeba grzeba. To jest
ostatni uczynek miosierdzia wobec ciaa. Bagam, nawet
DROGA KRZYOWA
jeeli wwyjtkowych sytuacjach korzystamy zkrema-

cji (znowu odzywa si we mnie tradycjonalista), to nie
stawiajmy prochw na kominku albo nie rozsypujmy ich
wulubionym miejscu. Chrzecijanin, katolik, powinien
mie swj grb, zktrego mgby zmartwychwsta. Cho
210 oczywicie Pan Bg sobie poradzi ztymi, ktrych ciaa
wyparoway wpiecach hutniczych albo zostay pocho-

nite przez morskie odmty.
Bardzo prosz mnie pochowa wsutannie, zhumeraem
(jeeli ktry zksiy bdzie wiedzia, co to jest), walbie,
zcingulum istu na krzy, zmanipularzem, wtakim ad-
nym, czarnym ornacie, eby dzieci mojego rodzestwa
wiedziay, e wujek nie wyparowa, nie znikn. Ie mier
jest czym zupenie realnym inormalnym. Zdarza si nam,
miertelnikom. To jest tak oczywiste jak to, e tu przed
wami stoj.
Jeeli chodzi okwesti zawiatw, to jestemy pewni, e
Pan Bg po tamtej stronie nie odbierze nam wolnej woli,
bdziemy samowiadomi. Ito jest wspaniae.
Czasem umierajcy boj si, e gdzie si rozpyn. Nie.
Bdziemy samowiadomi. Wjaki trudny do zdefiniowania
dzi sposb bdziemy mogli wchodzi z sob winterak-
cje. Moe przesya sobie myli? Nie wiem. Zpewnoci
bdziemy zaskoczeni.
Teraz oczym najpikniejszym Chciabym pastwa
zachwyci wizj zbawienia iprzerazi wizj potpienia.
Ot widz to tak: stajemy zca prawd osobie wobec
Boga, ktrego rozumiem jako wiato osobowe (eby nie
pj wbuddyzm). Osobowe wiato pikna, dobra, praw-
DROGA KRZYOWA
dy imioci, nie aden zielony stolik iwaga. Przewietleni

przez Bo prawd, dobro imio widzimy, czy zarwno
przez fundamentalne, jak ite drobne, codzienne wybory
pasujemy do Boga. Jeli tak, to nasze poczucie szczcia b-
dzie przyrastao wpostpie geometrycznym. 2, 4, 8, 16, 32,
64, 128 ia do nieskoczonoci. Zaskoczy nas ta dynamika. 211
Denie do tego stanu rzeczy moemy nazwa czycem.

Dla mnie oznacza on cierpienie ztsknoty, e nie mam
wsobie jeszcze tyle wiata, by zjednoczy si zosobow
wiatoci. Ale pamitajmy, e wramach naszej wolnoci
istnieje te opcja inna: zachowujc pen godno, stajemy
po tamtej stronie iorientujemy si, e przez fundamentalne
idrobne wybory, jakich dokonalimy, do Boga nie pasu-
jemy. Czujemy dysproporcj midzy wasn ciemnoci
atym Boym wiatem. Jestemy ciemnoci, chcemy si
schowa. Ito nie tyle Bg nas potpia, ile my uciekamy
od wiata wnico, nienawi isamotno. Gdyby tych
dwch opcji nie byo, to nasza wolno nie miaaby sensu.
Dzikujemy Ci, Chryste, e poniose za nas mier krzy-
ow. Chwalimy Twoje Zmartwychwstanie, na ktre ju
wwielkim napiciu czekamy.
Spowied na krawdzi
Wczasie spowiedzi wa si ludzkie losy,

trwa wycig owieczno.
Drodzy pastwo!
Pewnie zaintrygowa pastwa tytu tej konferencji Spo-

wied na krawdzi. Jeeli uczciwie popatrze na sakra-
menty, to waciwie kada spowied jest spowiedzi na
krawdzi. Bo to jest walka pomidzy yciem amierci.
Tradycyjna teologia moralna uczy nas, e jeeli umiera-
my wgrzechu cikim, to delikatnie rzecz ujmujc, nasze
zbawienie jest mocno zagroone, jeeli nie wtpliwe. Jeli
zwasnej winy dugo trwamy wgrzechu cikim, tym bar-
dziej. Zatem na pocztku kilka sw na temat dobrej spo-
wiedzi. Jej warunki doskonale znamy, ale przede wszystkim
naleaoby zrobi przegld, czy zjakiegokolwiek powodu
nie zdarzya si nam spowied witokradzka. Taka, wcza-
sie ktrej specjalnie zatailimy jaki grzech. Czasami mamy
wtpliwoci, czy wszystko do koca wyznalimy. Grzechy,
te naprawd zapomniane, ktre przypominaj nam si,
kiedy wstajemy od konfesjonau, s odpuszczone. Tutaj
trzeba by bardzo uczciwym. Jeeli rzeczywicie zapo-
mniaem, bo si zdenerwowaem, ato nawet by bardzo
ciki grzech, to mog zupenie miao przystpowa do
komunii witej. Oczywicie ten grzech naley wyzna
SPOWIED NA KRAWDZI
jako zapomniany wczasie nastpnej spowiedzi.

Przewanie najwicej wtpliwoci wsumieniu budz
grzechy przeciwko Panu Bogu iblinim. Sprbujmy si
kilku przyjrze. Mamy przykazanie: Nie bdziesz mia
bogw cudzych przede mn. Wcale nie musi chodzi oto,
e oddawali pastwo cze jakiemu bokowi. Moe ote
momenty, kiedy ylimy tak, jakby Boga nie byo. Czy 215
bya taka chwila, wktrej fundamentalnie zaprzeczyem

Jego istnieniu? Kiedy powiedziaem: nie istniejesz albo
si Go wyrzekem? Czy by taki moment, kiedy zrobiem
co witokradzkiego: odbyem witokradzk spowied,
witokradzko przyjem komuni wit (ze wzgldu,
na przykad, na nacisk spoeczny, bo byem na pogrzebie,
na lubie, bo czuem si przymuszony przez tych, kt-
rzy patrz)? Czy, nie daj Panie Boe, gdzie zbezczeciem
najwitsze postacie? To si bardzo rzadko zdarza, ale to
jest jeden znajciszych grzechw wiadomie zniszczy
Najwitsze Ciao Paskie.
Czcij ojca swego imatk swoj. Bardzo atwo ich czci,
kiedy na miano matek iojcw zasuguj, owiele trudniej,
kiedy jest inaczej. Czy nienawidz swoich najbliszych?
ycz im le? Czy jest co, czego nie potrafi im wybaczy?
Tego, e czuem si odrzucony, e mnie nie kochali, e
mnie krzywdzili fizycznie, psychicznie i, nie daj Panie Boe,
seksualnie? Oczywicie, jeeli bylicie krzywdzeni, to nie
by wasz grzech, ale ich. Przebaczenie oczyszcza przede
wszystkim tego, kto wybacza.
Tutaj zrobi taki wtrt: ostatnio nastaa niemdra moda na
tzw. spowied furtkow, czyli tak, ktra ma odblokowa
SPOWIED NA KRAWDZI
nas midzypokoleniowo. Komisja Episkopatu stwierdzia,

e jest to niepoprawne, bo moe prowadzi do nerwicy
sumienia. Istnieje prawdopodobiestwo, e nieustannie
bdziemy wraca do tych samych grzechw, bdziemy
uwaa, e przez pokolenia grzechy si powielaj. Ato nie-
prawda. Pewne skonnoci czasem przekazujemy gene-
216 tycznie, np. skonno do alkoholu, ale to nie jest skonno
duchowa. Naley unika takiej schizofrenii przy spowie-

dzi, nieustannego spowiadania si zgrzechw dawnych
albo doszukiwania si grzechw midzypokoleniowych.
Nie zabijaj. Pewnie nikt znas tu obecnych nie zamor-
dowa nikogo zzimn krwi. Ale nie trzeba od razu takiej
wielkiej armaty. Mona popeni aborcj we wczesnej fazie,
uywajc rodkw wczesnoporonnych. Mona te nie sta-
n przy kobiecie, nie wzi odpowiedzialnoci za wsplnie
przecie poczt osob ludzk. Kanon mwi, e wszyscy,
ktrzy pozytywnie wsppracowali przy spdzeniu podu,
s obcieni tym grzechem. Apozytywna wsppraca to
jest pochwalanie, uatwianie. Jeeli czujemy, e przyczy-
nilimy si do aborcji, powinnimy si ztego wyspowiada.
Wiem, e dawniej nie byo takiej wiadomoci jak dzi.
Dlatego niektre starsze panie, ktre miay nieszczcie
popeni tego typu grzech, wci strasznie si oskaraj.
Wtedy spowiednik musi powiedzie: Stop. Odkrelamy to,
co byo, grub lini. Prosz ju nigdy do tego nie wraca.
Bo jeeli nieustannie wracamy do grzechu ju wyznanego,
to oznacza, e nie do koca ufamy Boemu miosierdziu.
To jest wielkie zagroenie, ale zdrugiej strony zuchwa-
e ufanie wBoe miosierdzie te nim jest. Widz wpol-
SPOWIED NA KRAWDZI
skim Kociele pewn roszczeniowo zwizan zkultem

Boego miosierdzia. Ona jeszcze nie dotyka zuchwaego
grzeszenia przeciwko Duchowi witemu zbezgraniczn
ufnoci wmiosierdzie Boe, ale czuj, e jest wtym co
niepokojcego.
Nie cudzo. Zwyklimy przywizywa do tego przy-
kazania, wmoim odczuciu, zbyt wielk wag. Tak jakby 217
cae nasze ycie duchowe miao si wok niego krci.

Jestemy tutaj niezwykle dla siebie iinnych wymagajcy.
Oczywicie to, co dotyczy ycia seksualnego, jest bar-
dzo wane. Trzeba to po prostu uporzdkowa. Jeeli co
si wydarzyo, to si wydarzyo. Jeeli wnaszym yciu
bywaa pornografia, no to bywaa. Trzeba to powiedzie.
Jeeli bywaa masturbacja, to trzeba to powiedzie, ale
nie pastwi si nad tym. Bo tego typu grzechy maj ten-
dencj do tego, eby nas upodli. To jest taki mechanizm:
upieramy si, e nigdy ju nie popenimy tego grzechu,
ale napicie wnas ronie, jestemy kuszeni, amiemy si,
apotem czujemy coraz bardziej beznadziejni. Naley uzna
grzech, ale jak to modzi mwi nie wkrca sobie filmu.
Nie myle: taki jestem beznadziejny, okropny, paskudny.
Jeeli zdarzyo si tak, i czulimy jako doroli ludzie, e
nie byo wtym zgody wolnej woli, to mona powiedzie:
nasze ciao nas nie suchao, ale sumienie cay czas mwio
nie. Wtedy naley uzna, e udojrzaych ludzi mamy
do czynienia zniepopenionym grzechem cikim. Warto
zapyta oto spowiednika. Powiedzie: popeniem taki
lub inny grzech nieczysty, ale bez penej zgody wolnej
woli. To jest dobry obszar do wiczenia wasnego sumienia.
SPOWIED NA KRAWDZI
Czy to byo dobrowolne, czy to byo chciane, czy miaem

moliwoci, eby tego grzechu nie popeni, czy byem
wiadomy, e to by grzech?
Nikt za pastwa sdw wsumieniu, wtym naszym we-
wntrznym sanktuarium, nie wykona. Nawet jeli wtej tak
czsto omawianej dziedzinie zwizanej zprzykazaniem
218 nie cudzo mamy co na sumieniu, nawet jeli s to
grzechy niezwykle cikie, trzeba po prostu mie odwa-

g je wyzna. Miewalimy wyciu takie momenty, jak
bylimy modsi, moe na studiach albo jeszcze wczeniej,
kiedy zupenie nas ponosio. Czsto zupenie zwykli ludzie
maj zupenie niezwyke zachowania. Tego si nie ma co
wstydzi, cho wiem, e to przekroczenie siebie wtym
intymnym aspekcie jest duym problemem.
Pytanie owierno jest jednym zfundamentalnych. Czy
bylimy wierni wnaszych zwizkach? Czy bylimy wierni
wmaestwie? Czy bylimy wierni wzwizkach przed-
maeskich? Ito nie tylko fizycznie, ale psychicznie?
Teraz nie kradnij. Zkradzie, jakkolwiek intelek-
tualn czy zwyk materialn, wie si zadouczynienie.
Bez zadouczynienia waciwie nie moemy mwi otym,
e ten grzech zosta odpuszczony. Bez zadouczynienia,
ito zlekkim naddatkiem, nie moemy mwi openym
pojednaniu zPanem Bogiem iblinimi. To przykady naj-
lepiej obrazuj problem. Zdarza si tak, e do spowiedzi
przychodz kierowcy autobusw, ciarwek, ktrzy m-
wi, e kradn paliwo. Wprawdzie jedziem ostronie,
czyli mao spalaem, ale pniej kradem paliwo firmowe.
Spowiednik powinien ustali, ile mniej wicej tego pa-
SPOWIED NA KRAWDZI
liwa byo. Zamy 50 litrw ropy. Ile kosztuje litr ropy?

50 litrw x 4 zote = 200 zotych, prawda? Gdy spowied-
nik ustali zpenitentem, na ile zostaa dokonana kradzie,
ma obowizek powiedzenia: askawy panie (albo pani),
prosz odda. Jeeli to jest moliwe, odda pracodawcy
wten sposb, eby tego nie zauway ieby pan nie dosta
nagrody, e nagle zatankowa za swoje. Iprosz to zrobi 219
zlekkim naddatkiem. eby wyrwna t szkod, apniej

jeszcze ze swoich pienidzy (anie zpienidzy rodziny)
prosz da co zupenie anonimowo na jaki dobry cel.
Nie mwi, e na hospicjum, bo to byoby wiskie zmojej
strony, gdybym zadawa za pokut wspieranie hospicjum,
ktre prowadz. Tak nie wolno.
S wyciu momenty przeomowe, kiedy decydujemy
si na spowied generaln. Zachcam was do takiej spo-
wiedzi. Radzibym si nie ustawia wjakiej kosmicznej
kolejce, tylko wczeniej wybra sobie ksidza, uktre-
go chce si wyspowiada. Czy zachcam do uprawiania
priestingu? Tak. Niektrzy uprawiaj shopping, clubbing,
inni churching (szukaj kociow, wktrych jest dobre
duszpasterstwo). Jest wskazane, by dla dobrej spowie-
dzi uprawia priesting, czyli szuka ksidza, zasadniczo
staego spowiednika. Jest problem ze staym spowiedni-
kiem, bo za pierwszym razem mi przypasowa, by ok. Za
drugim razem czuem si po spowiedzi uwzniolony, bo
si pilnowaem. Przy trzecim razie, kiedy mam wyzna
grzechy, ktrych si wtedy wstydziem, ksidz mnie ju
poznaje. Ito jest ten moment dojrzaoci duchowej, kie-
dy si przed naszym staym spowiednikiem przeamiemy,
SPOWIED NA KRAWDZI
przestaniemy obawia, e on nas bdzie ocenia. Potem

pjdziemy do niego zkolejn saboci, z ktrej do tej pory
nie potrafilimy zrezygnowa. wiadoma praca nad sob
wiadczy oduchowym rozwoju.
Pierwszym momentem, wktrym naleaoby zachca
ludzi do spowiedzi generalnej, jest czas przed lubem. By
220 ten lub nie by wydmuszk. Ale bagam, by nie spowiada
si po to, eby ksidz podpisa kartk. Jeeli pastwo maj

to robi byle jak, to przyjdcie do mnie, ja wam podpi-
sz papiery. Azreszt ile razy wida, e ludzie sobie
sami podpisuj, np. ksidz Kowalski wPikutkowie. Pa-
pier przyjmie wszystko, mona go oszuka. Ale wasnego
sumienia iPana Boga mwicego wsumieniu oszuka si
nie da. Zatem naleaoby wszystkich narzeczonych przy-
gotowywa do takiej bardzo gbokiej spowiedzi podsu-
mowujcej ich ycie. Czsto bywa tak, e to jest spowied
zokresu od bierzmowania do dwudziestki, dwudziest-
ki pitki. Przynajmniej zperspektywy Trjmiasta tak to
wyglda, e jest spory odsetek ludzi, ktrzy przestali si
spowiada jako dzieci, ateraz mamy ju doros osob
zcaym pkiem dziecicych idorosych grzechw.
Mwi narzeczonym: niekoniecznie musimy mordowa
si, na przykad, zt ca teologi maestwa. Ona jest
mniej wicej znana. Ale musicie si przygotowa porzdnie
do spowiedzi po to, ebycie mieli poczucie gigantycz-
nej wolnoci, kiedy staniecie wdrzwiach kocioa, kiedy
ksidz po was wyjdzie. Moecie by nawet wbrudnych
jeansach, ale bdziecie szczliwi, e jestecie tylko
wy iPan Bg. Nie bdziecie si przejmowa, e ciocia
SPOWIED NA KRAWDZI
zWbrzena nie przyjechaa.

Drugim momentem, wktrym szczeglnie polecam spo-
wied generaln, jest ten, gdy popenilimy jaki ciki
grzech, ktry nas upodli. Przypominam sobie, siedzia-
em wwakacje wkonfesjonale wSopocie, iprzyszed do
spowiedzi starszy ksidz. Mwi, e si, mwic najde-
likatniej, strasznie ajdaczy inie moe wogle nad tym 221
zapanowa. On by wmoralnym doku, ale te by tak

skruszony Przyjecha na wakacje ikompletnie mu puciy
wszelkie moralne hamulce. Twierdzi, e ma ztym prob-
lem od wielu lat. Naprawd mia sporo na sumieniu. Ale
przyszed ze szczerym wyznaniem, ze zami. Zapytaem go,
co powinienem mwi, gdy przyjd do spowiedzi modzi
ksia albo wogle modzi ludzie, ktrzy dali si ponie
tego typu uciechom? Ion mnie tak wzruszy Zogromn
szczeroci powiedzia: Mw im, e to jest uuda. Tylko
si wydaje, e na tym mona zbudowa szczcie. Ito
we mnie zapado. Spowied tego zdruzgotanego grzechem
kapana, ktry jednak mia tyle siy, eby si podnie.
aska Boa jest przeogromna. Wtedy, kiedy popenimy
jaki potwornie ciki grzech (nie chc wylicza, szanujc
pastwa inteligencj), musimy si zdoby na tak na-
prawd powan spowied, najlepiej zcaego ycia, eby
wykorzeni przyczyny tego najpowaniejszego grzechu,
ktre moe nawarstwiay si latami.
Ostatni rodzaj spowiedzi na krawdzi, wktrej czsto
uczestnicz jako spowiednik, to ta na ou mierci. Fascy-
nujce s, prosz pastwa, ludzkie sumienia. Niezwyke.
Niezbadane. Kiedy ludzie s wagonii, zachowujc przy-
SPOWIED NA KRAWDZI
tomno, albo kiedy czuj, e mier ju si zblia, napraw-

d niczego nie musz udawa izasadniczo nie kami. Poza
sytuacjami naprawd patologicznymi. Musz powiedzie,
e fenomen wyparcia, fenomen dobrego samopoczucia
mnie zawsze obezwadnia. Czasem mamy tzw. pacjentw
zzza, czyli zzespoem zalenoci alkoholowej. Alkoholi-
222 kw, ktrzy czsto byli potworami dla wasnych rodzin.
Mam, na przykad, wiedz od ony takiego alkoholika,

ktra go przywioza do hospicjum, e to by potwr, e
j katowa, e kiedy nie chcia, by miaa dzieci, to skaka
jej po brzuchu, zmusza do aborcji, pi, tuk, sprzedawa
gospodarstwo po kawaku. Przychodz spowiada tego
mczyzn robimy to od pierwszego do ostatniego przy-
kazania. Mwi: panie Ryszardzie (oczywicie wymylam
teraz imi), chciabym, eby to bya porzdna spowied,
czy mog panu zadawa pytania?. Musz mu zapewni
warunki intymnoci na tyle, na ile si da. Jeeli moe, to
wychodzimy zpokoju. Jeeli nie, to wyjedamy kiem.
Kiedy dochodzimy do pytania: Ajak wpana mae-
stwie?, on odpowiada: wietnie. Pasmo sukcesw. Py-
tam: By pan dobrym ojcem imem? Tak, na pewno.
Zawsze byem znimi. Nigdy ich nie krzywdziem. Nie
mog poda wwtpliwo jego sw. Musz zaoy, e
albo wszystko, co ze, wypar itak naprawd jest niewia-
domy, e spowiada si witokradzko, albo zostawi go
Boemu miosierdziu. Rozgrzeszy, kiedy jestem prawie
pewien, e on spowiada si witokradzko, apotem poda
mu komuni wit, oczywicie na jego odpowiedzialno.
Ale bywaj te pikne historie. Kiedy ludzie ju nie-
SPOWIED NA KRAWDZI
wiele mog mwi, wtedy mam prawo odstpi od tzw.

integralnoci spowiedzi, czyli od penej formuy. Na og
spowiadajcy si kiwa wtedy gow na tak lub na nie, aja
zadaj konkretne pytania, tumaczc, dlaczego tak robi.
Bywa, e ludzie znajdujcy si wtej kracowej sytuacji
pocztkowo si obawiaj. Ale kiedy si przekonuj, e chc
dla nich dobra ie Chrystus Pan jest dobry, to si otwieraj. 223
Mwi rzeczy, oktrych cae ycie nie mwili. To jest bar-

dzo ryzykowne zachowywanie najpowaniejsze grzechy
trzyma do godziny mierci, bo moemy nie zdy. Albo
moe nie zdy ksidz. Ale to s niezwykle uwalniajce
historie.
Najbardziej wzruszaj mnie nawrceni komunici. Nie
lubi komunistw typu Konrad Wallenrod. Lubi komu-
nistw czerwonych do szpiku koci, anie tych jak rzod-
kiewka zwierzchu czerwona, awrodku biaa. Bo oni
zawsze mwi: ja tam wpartii nikim nie byem, ja tak
budowaem system, by si jak najszybciej rozlecia. To
s oszuci. Oni zawsze twierdz, e byli jedynie kierowcami
czy szeregowymi czonkami partii. Ceni tych, ktrzy mieli
odwag stan wobec wyrzeczenia si Pana Boga.
Kiedy jeszcze byem kapelanem wszpitalu ichodziem
zkomuni wit, to lecy na jednej sali ubek by strasznie
ordynarny, krzycza: Nie chc. Spadaj, klecho albo by
jaki taki dziwny: Powiem, kiedy bd chcia. Ale nie
bybym prawdziwym duszpasterzem, gdybym do niego nie
zaglda, nie puka, troch go nie zaczepia, gada opogo-
dzie. Ipewnego dnia on mwi: Ju!. Ja zaskoczony, aon
powtarza: Ju jestem gotowy do spowiedzi. Tak przygo-
SPOWIED NA KRAWDZI
towanej gbokiej spowiedzi, jakby to psychologowie po-

wiedzieli ztak ogromnym kontaktem zsob, nie miaem
albo miewam rzadko. On wyzna: Prosz ksidza, bylimy
witymi krowami, amalimy ludziom krgosupy, ama-
limy ludziom sumienia, rozbijalimy si po pijanemu sa-
mochodem, bylimy nie do ruszenia. Dryem temat, bo
224 dla mnie to jest ciekawe antropologicznie. Jak to si stao,
e tak pana sumienie si zdegradowao? On na to: Wojna

si skoczya, jak miaem 17 lat. Nie skoczyem adnej
szkoy. Poszedem do milicji, ona daa mi wyksztacenie,
wypraa mi mzg. Potem wstpiem do ub, awansowaem.
To by wiat, ktry mnie uksztatowa. Chciaem dociec,
jak byo zprawoci jego sumienia. Anie czu pan, e to
jest ze, sumienie panu nic nie mwio?. Odpowiedzia:
Mwio. Moja matka bya prost kobiet ze wsi, ale zawsze
powtarzaa, e nie mona nikogo krzywdzi. Gdy dorosem,
wyrzuty sumienia zalewaem alkoholem. Opamitanie
przyszo, kiedy (uy liczby mnogiej) zabilimy ksidza
Popieuszk. Ale wtedy nie miaem ju odwagi si wycofa.
Bo wszystko bym straci. Byem tak wkorzeniony. Wielki,
wielki go, e zdoby si na tak szczero.
Kiedy indziej whospicjum leaa niegdy postawiona
wysoko wpartii kobieta. Gdy przychodziem, mwia, e
nie chce mie nic wsplnego zKocioem. Bya niezwy-
kle elokwentna ibardzo chciaa ze mn rozmawia na
wszystkie tematy poza religijnymi. Wpewnym momen-
cie powiedziaa: Jak ksidz bdzie naciska, to ja bd
si usztywniaa. Uszanowaem to. Bardzo si zaprzy-
janilimy. Ale jej stan si sukcesywnie pogarsza. Znw
SPOWIED NA KRAWDZI
wymylam na poczekaniu imi: Pani Ewo, mam do pani

dwa pytania. Czy zrobiaby mi pani ten zaszczyt, ebym
mg by na pani pogrzebie? Ona odpowiada, e tak. Ale
prosz mi powiedzie, czy mam i przed trumn czy za
ni? Ona na to: Niech mi ksidz da dwa dni do namysu.
Po tych dwch dniach powiedziaa, e przed trumn. No to
ja: Pani Ewo, nie jestem pracownikiem Cepelii, nie chc 225
uczestniczy wczym nieprawdziwym. Chciabym, eby

pani si sprbowaa zPanem Bogiem pojedna. Ona znw
poprosia odwa dni do namysu, apotem bardzo prawdzi-
wie pojednaa si zPanem Bogiem. Co ciekawe, poprosia,
ebym nikomu whospicjum otym nie mwi, eby kapelan
(mj zastpca) do niej nie przychodzi zkomuni, eby nikt
si nie dowiedzia ojej nawrceniu. Chciaa, eby to zostao
midzy mn, ni iPanem Bogiem. Zostaa pochowana po
katolicku, przyjmowaa ode mnie sakramenty, udzieliem
jej namaszczenia chorych. Zachowaa prawdziw duchow
klas, klas na krawdzi.
Iostatnia rzecz. Prosz pamita, e wgodzinie mierci
mona rozgrzesza wszystkich wanie igodziwie. Ko-
ci na godzin mierci daje tyle przywilejw, e nawet
najwikszym zbrodniarzom, najwikszym grzesznikom,
tym, ktrzy wpadli wkar ekskomuniki ztego czy inne-
go powodu, nawet zastrzeon papieowi (czyli zwizan
zdwoma grzechami: wiadomym zniszczeniem postaci
eucharystycznej izdrad tajemnicy spowiedzi), mog zo-
sta odpuszczone grzechy.
Spowied na krawdzi. Dlaczego j tak nazwaem? Bo
praca whospicjum, ktra jest prac na wysokim pozio-
SPOWIED NA KRAWDZI
mie adrenaliny, najdobitniej uwiadamia mi, e wczasie

spowiedzi wa si ludzkie losy, trwa wycig owieczno.
Wiele zaley od tego, czy mi si chce, czy mi si nie chce,
czy dochowaem starannoci. Bo jeeli dochowaem inie
zdyem zposug, to mog wsumieniu czu si wol-
ny. Ajeeli nie dochowaem, bo byem leniwy, zbyt du-
226 go skadaem skarpetki albo co po prostu mi odbio, to
nosz ten ciar wsumieniu. Dlatego dopki bd mg,

to ztego mojego hospicyjnego piterka bd si zczogi-
wa do pacjentw, eby by wmomencie zgonu. Zreszt
wdyurce pielgniarek wisi wielka kartka: Bezwzgldnie
woa ksidza, kiedy kto umiera. Imoje panie pielg-
niarki czasem mnie przekonuj, e nie ma sensu i, bo
przecie jestem zmczony, aten pan ju kilka razy by
namaszczony. Itak id. Bo chciabym, eby przy moim
zgonie by kapan, ktry nie tylko wanie igodziwie udzieli
mi rozgrzeszenia, ale bdzie si modli iudzieli absolucji
zodpustem zupenym. Iwtedy bd zupenie wolny od
doczesnych kar.
Czasem, kiedy moi pacjenci sysz, e udzielam im tego
sakramentu wniebezpieczestwie mierci, przeszywa ich
strach. eby rozadowa atmosfer, mwi: Pani Grayno,
teraz ju jest pani tak chroniona, e zkopytami do nieba
bez adnych przystankw. Czego pastwu isobie ycz.
SPOWIED NA KRAWDZI
227
Ksidz Jan Kaczkowski

w inspirujcej rozmowie z Piotrem yk
zdradza rda swojej niesamowitej energii
i nieskoczonych pokadw optymizmu.
O swoim yciu i polskim Kociele

mwi z odwag i dystansem osoby,
ktra pokonaa wasny strach.
Kupujc t ksik, wspieraj Pastwo dziaalno Puckiego Hospicjum

Kupujc t ksik, wspieraj Pastwo dziaalno Puckiego Hospicjum
50% honorarium autorskiego, decyzj Ksidza Jana, zostanie bezporednio przekazane

Cz dochodw na
zedziaalno
sprzedaystatutow
ksiki zostanie bezporednio przekazana
Puckiego Hospicjum
na dziaalno statutow Puckiego Hospicjum
Inne formy wsparcia hospicjum to:
przekazanie darowizny na konto
Inne formy (zaley nam
wsparcia bardzo nato:
hospicjum regularnoci wpat)
PL38 8348 0003 0000 0017 2404 0001
przekazanie darowizny na konto (zaley nam bardzo na regularnoci wpat)
SWIFT (BIC): GBWCPLPP
PL38 8348 0003 0000 0017 2404 0001
przekazanie darowizny pieninej przelewem transferowym
SWIFT (BIC): GBWCPLPP
przekazanie darowizny rzeczowej
przekazanie darowizny pieninej
przekazanie przelewem transferowym
1% podatku
KRS darowizny
przekazanie 0000231110rzeczowej
przekazanie 1% podatku
KRS 0000231110
e-mail: puckiehospicjum@ wp.pl
tel.: 58 678 03 95
www.hospitium.org
e-mail: puckiehospicjum@ wp.pl
tel.: 58 678 03 95
Hospicjum pw. w. Ojca Pio
www.hospitium.org
ul. Dziedzictwa Jana Pawa II 12
84-100 Puck
Hospicjum pw. w. Ojca Pio
ul. Dziedzictwa Jana Pawa II 12
84-100 Puck

Grunt Pod Nogami

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grunt Pod Nogami

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wydawnictwo WAM, 2016

Wszkole nie chodzi na religi. Gdy ju zyska pewno co do swojego

ZYCIE NA PENEJ PETARDZIE

W inspirujcej rozmowie z Piotrem yk ks. Jan zdradza rda

Ks. Jan Kaczkowski wraz

Kupujc t ksik, wspierasz Puckie Hospicjum pw. w. Ojca

Wydawnictwo WAM, 2016

Opieka redakcyjna: Olaf Pietek

Zdreniem niepewnoci oddaj do Pastwa rk moje

Kazania wwikszoci s tzw. kazaniami ebraczymi

* Oczywicie po acinie. Wszyscy wiemy, e On wtym j-

Dzikuj ci, mj raku,

Whospicjum, ktrego jestem szefem, mamy do czynienia

bo go ceni ilubi. Jego niedawn wypowied na temat eu-

ona pomoe nam zrozumie, dlaczego Koci tak zde-

Gdybymy si zgodzili na eutanazj, tobymy si zgo-

Kolejna rzecz: niezgoda na degradacj medycyny. Me-

odstpi lub wycofa si zterapii uporczywej, ktra jest

S jednak sytuacje ekstremalne, kiedy na przykad ist-

si nie zmienio, ale ilu tyranw chciao suy ludzkoci,

Jak kto mi mwi, e dla dobra narodu trzeba powici

e to zagadnienie doczeka si powanej dyskusji wparla-

byaby eutanazja, ale odstpienie np. od dializy, na jakie

Wtedy, kiedy bd ju odchodzi (wszystko jedno, czy

troch duej, aona na mnie zrobi habilitacj jako na

si na play, wykpa. Ale moim najwikszym marzeniem

wy, e ta choroba przysza, bo ona mnie wyzwolia zlku.

Aostatecznie rak mnie przeniesie wzawiaty. Ju si ni-

Czasem trudno zrozumie

Nie czekaj na cierpienie,

Wpierwszym czytaniu syszelimy dzi osprawiedliwoci,

Skd si bior choroby? S wynikiem biologii iprzy-

aOn jest ponad tym pudekiem czasu. Czasoprzestrze

porodzie wcale nie jest radosny, tylko peen przeraenia,

azjeszcze innymi nie kontaktuj si wogle. Jest prawd,

swojego ycia dzisiaj. Obiecuj, to ci bardzo pomoe. Amen.

nam ich rani, nie zwalnia zpowinnoci etycznych, choby

CZASEM TRUDNO ZROZUMIE T BLISKO

Trzeba umie przegra

Jeli chcemy by synami wiatoci,

Ewangelia wedug w. ukasza 16, 1-13

Mwi rwnie do uczniw: By pewien bogaty czowiek. Mia rzdc, ktrego

Wdzisiejszym psalmie uderzyy mnie sowa: Pjdziemy

oto, e trwoni majtek. Tylko oskarono, Ewangelia nie

to wsposb haniebny, bo zmusza innych do za, do faszo-

Ta oliwa zEwangelii to wiato wnas,

Ewangelia wedug w. Mateusza 25, 1-13

Mona by si znca nad nierozsdnymi pannami zEwan-

cisz, nie bye wchwili mierci wstanie aski.

dzieli. Zarabianie forsy, robienie kariery ma nam nie prze-

przy wsppracy zask, przy rozwijaniu naszych cnt ida-

Boej mdroci, dowiadczenia yciowego. Prosz zwrci

wczesne wstawanie niech bdzie po prostu synonimem

Musimy by bardzo uwani,

Kilka dni temu czytalimy przypowie onieuczciwym

robi kontrapunkt, szukam cnt, ktre pomog mi te wady

zepsute, to dusza te bdzie marna] swobodnie mogli pe-

Nie ammy sobie sumie

Strzemy si maych iwielkich szwindli, one si nie opacaj.

Kiedy bd mwi: pokj ibezpieczestwo, to przyjdzie

ruszenie, kiedy dzi j czytam? e kady otrzyma talen-

Na co chciaem dzisiaj zwrci uwag? Na transparent-

Skoro kto nam powierza jakie dobro, to ma prawo si

do korupcji (cho szans na wielk korupcj nie ma, nikt nie