spis spis

treci
treci

w numerze
Od redakcji .................................................................................................................2

From the editor, Kalendarium ...............................................................................3

In the issue ..................................................................................................................4

Wydarzenia ................................................................................................................6
Mostowe konstrukcje gruntowo-powokowe
Grzegorz Antoniszyn
Aktualnoci ............................................................................................................. 20
W artykule przedstawiono numeryczn i analityczn
Metody obliczania pyt fundamentowych ..................................................... 26 metod wyznaczania si wewntrznych w powo-
kach mostowych obiektw gruntowo-powoko-
Wodzimierz Starosolski wych typu Super-Cor. Analizie poddano procedur
opracowan przez Sundquista-Petterssona oraz me-
Wyznaczanie nonoci granicznej pali w badaniach referencyjnych...... 34 tod oblicze opart na MES. Zestawiono i porw-
nano wartoci si wewntrznych uzyskane z obydwu
Jarosaw Rybak
metod.
Nono pionowa grodzic ................................................................................... 38
Pawe Kwarciski

Budowa murw oporowych przy krakowskim BCC..................................... 42

Lucjan Kapica, Radosaw Lorens

Kotwy gruntowe DYWIDAG-GEWI .................................................................. 44

Cezary Sternicki

Prace geoinynieryjne na obiektach kolejowych ......................................... 48 Wyznaczanie nonoci granicznej pali

w badaniach referencyjnych
Andrzej Kubaski, Marcin Dulski, Anna Dbrowska, Konrad Wanik Jarosaw Rybak
W artykule przedstawiono wstpne rezultaty ob-
Uwarunkowania sprztowe projektowania pali wierconych .................... 50 licze i analiz majcych na celu zaproponowanie
Edward Marcinkw procedury wykonywania i interpretacji bada sta-
tycznych tak, aby mogy one stanowi podstaw do
Kolumny betonowe typu CMC........................................................................ 54 kalibracji bada dynamicznych. Na przykadzie ba-
da kontrolnych pali w posadowieniu podpr kadki
Joanna Fudali dla pieszych przedstawiono zestawienie wynikw
analiz ekstrapolacyjnych tj. szacowania nonoci
Mostowe konstrukcje gruntowo-powokowe ............................................... 58 granicznej pali na podstawie przebiegu prbnego
obcienia statycznego.
Grzegorz Antoniszyn

Najwikszy most ukowy w Polsce.................................................................... 62

Agata Sumara

Geodezyjny monitoring obiektu geotechnicznego..................................... 68

Cezary To, Bogdan Wolski, Leszek Zielina

Metro moskiewskie .............................................................................................. 74

Agata Sumara Geodezyjny monitoring obiektu geotech-
nicznego
Cezary To, Bogdan Wolski, Leszek Zielina
Deformacje obiektw geotechnicznych takich jak
obwaowania, skarpy, zbocza naturalne itd. wyzna-
stae dziay cza si na podstawie obserwacji liczby przemiesz-
cze punktw badawczych specjalnie w tym celu
stabilizowanych na powierzchni obiektu. Pomiar
wykonywany jest z du dokadnoci, ale liczba
Kalendarium ..............................................................................................................3
punktw jest niewielka. Na przykadzie Kopca im.
Wydarzenia ................................................................................................................6 J. Pisudskiego w Krakowie autorzy rozprawiaj na
temat geodezyjnego monitoringu obiektu geotech-
Aktualnoci ............................................................................................................. 20 nicznego.

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 1

od redaktora
od redaktora

Nowe lekarstwo na nasze drogi ? czasopismo recenzowane ISSN 1895 - 0426

Wydawca
Kiedy zwracaam si do Pastwa Inynieria Bezwykopowa sp. z o.o.
od redaktora na amach poprzedniego wydania,
dokonaam krtkiego i niestety nie-
www.i-b.pl/gt/
Redakcja
pochlebnego podsumowania bu- 31-305 Krakw, ul. Radzikowskiego 1
dowy drg i autostrad w naszym tel. + 48 12 351 10 90
kraju. Okazao si, e po czterech fax + 48 12 393 18 93
latach obecnoci w strukturach e-mail: redakcja@i-b.pl
Unii Europejskiej nadal nie umie- Rada Programowa
my dobrze wykorzystywa dotacji Prof. dr hab. in. Kazimierz Furtak
unijnych, wci nie radzimy sobie Rektor-elekt Politechniki Krakowskiej
z dokumentacj, nie umiemy prze- dr in. Wojciech Grodecki
prowadza procedur urzdowych, Politechnika Warszawska
pozyskiwa potrzebnych zgd na Prof. dr hab. in. Kazimierz Gwizdaa
budow itd. lista ta mogaby si jeszcze bardzo wyduy. Nie tak daw- Politechnika Gdaska
no wszak stanlimy przed wietlan dla naszej infrastruktury drogowej Prof. dr hab. in. Cezary Madryas
perspektyw budowy setek kilometrw drg i autostrad, a terminem gra- Przewodniczcy Rady Programowej PSTB
Prof. dr hab. in. Zbigniew Mynarek
nicznym dla wikszoci prac miay by wydarzenia sportowe przewidzia-
Prezydent Polskiego Komitetu Geotechniki
ne w Polsce na rok 2012. O ile w planach wszystko wyglda bardzo do- Prof. dr hab. in. Zbigniew Pruszak
brze, to jednak trudno sprawi, by projekty mona byo urzeczywistni. Polska Akademia Nauk
A wszystko to z powodu wadliwego prawa. Prace nad jego modyfikacj Prof. dr hab. in. Wojciech Radomski
trway wiele miesicy, a doprowadziy w dniu 19 sierpnia br. do podpi- Politechnika Warszawska
sania przez Prezydenta RP Lecha Kaczyskiego ustawy z 25 lipca 2008 r. dr in. Karol Ry
o zmianie ustawy o szczeglnych zasadach przygotowania i realizacji Politechnika Krakowska
inwestycji w zakresie drg publicznych oraz o zmianie niektrych innych Prof. dr hab. in. Anna Siemiska-Lewandowska
ustaw. Zgodnie z tzw. specustaw drogow dwie decyzje o ustaleniu lo- Politechnika Warszawska
kalizacji drogi oraz o pozwoleniu na budow zostan zastpione tylko Prof. dr hab. in. Antoni Tajdu
Rektor Akademii Grniczo Hutniczej
jedn decyzj o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej, wprowa-
Prof. dr hab. in. Maciej Werno
dzone zostan kary za niewydanie decyzji w terminie 90 dni od daty Politechnika Koszaliska
zoenia wniosku to tylko niektre ze zmian, jakie maj spowodowa Prof. dr hab. in. Andrzej Wichur
przyspieszenie powstawania drg. Wiele wskazuje te na to, e by moe Akademia Grniczo Hutnicza
w budowach pomog nam Chiczycy, ktrzy zrealizowanymi pracami dr hab. in. Adam Wysokowski, prof. UZ
do zakoczonych niedawno igrzysk olimpijskich w Pekinie udowodnili, Uniwersytet Zielonogrski
e krtki termin i ambitne zadanie to dla nich wyzwanie, jakiemu s Redaktor naczelny
w stanie sprosta. Nam pozostaje mie nadziej, e mimo obaw i licznych Pawe Komider
spekulacji ju niedugo bdziemy przemierza nasz kraj dobrej jakoci tel. +48 606 214 393
drogami i nie bd to podre palcem po mapie. e-mail: kosmider@i-b.pl
Jak bumerang wraca rwnie temat rozbudowy metra warszawskie- Redaktor prowadzca
go i wci nierozstrzygnitego przetargu na budow jego drugiej linii. Monika Socha-Komider
Z uwagi na zbyt wysokie koszty zaproponowane przez firmy wykonawcze tel. +48 698 623 633
w lipcowym przetargu zosta on uniewaniony, a kolejny ma zosta roz- e-mail: monika@i-b.pl
pisany we wrzeniu. A tymczasem, czekajc na podjcie decyzji w tej spra- Sekretarz redakcji
wie, zachcam do przeczytania artykuu na temat metra moskiewskiego, Agata Sumara
ktre rwnie dugo pozostawao w sferze planw, jednak od rozpoczcia tel. +48 12 351 10 90
jego budowy prace s prnie realizowane, a czna dugo linii niedu- fax +48 12 393 18 93
go osignie 200 km. e-mail: biuro@i-b.pl
W tym numerze uwadze Pastwa gorco polecam artyku pira G. An- Reklama i marketing
toniszyna na temat mostowych konstrukcji gruntowo-powokowych. God- ukasz Kopijka
nym uwagi jest take tekst autorstwa J. Rybaka, w ktrym przedstawione tel. +48 12 351 10 93
zostay wstpne rezultaty oblicze i analiz majcych na celu zapropono- tel. kom. +48 664 175 174
wanie procedury wykonywania i interpretacji bada e-mail: marketing@i-b.pl
statycznych tak, aby mogy one stanowi podstaw do kalibracji bada Korekta
dynamicznych. Z kolei C. To, B. Wolski, L. Zielina s autorami artykuu Teresa Borzcka, Danuta Borzcka
pt. Geodezyjny monitoring obiektu geotechnicznego, ktre to zagadnie-
Prenumerata
nie przedstawiaj na przykadzie Kopca im. J. Pisudskiego w Krakowie. tel. + 48 12 351 10 90
Na koniec zapraszam rwnie do zapoznania si z obszern relacj e-mail: redakcja@i-b.pl
z czerwcowej konferencji INYNIERIA 2008, z ktrej dowiecie si Pa-
stwo rwnie, jakie firmy otrzymay branowe nagrody TYTAN.
Projekt okadki
Andrzej Krawczak
Tymczasem ycz interesujcej lektury.
Opracowanie graficzne,
skad i przygotowanie do druku
Teresa Borzcka
Druk
Drukarnia Skleniarz Krakw
Nakad 6000 egzemplarzy
Redakcja zastrzega sobie prawo do skrtw nadesanych artykuw.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre reklam, ogosze
i komercyjnych prezentacji.

2 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 from the editor
from the editor

A new remedy for our roads ?

In my last editorial in the previous issue of the magazine, I gave you a brief and unfortunately thoroughly unsatisfy-
ing summary of what has been done in the country with respect to roads and motorways construction. It became obvious
that after four years of our presence in the EU, we still havent learnt how to efficiently handle all the necessary documen-
tation and we are not familiar enough with the legal procedures needed for getting the construction go-aheads. The scope
of our incompetence is much larger It wasnt that long ago, when he had a brilliant chance to set of with all the work at
a faster pace in order to complete hundreds of kilometers of new roads and motorways by the next Football Championships
designed to take place in Poland in 2012. Meantime, the date is only 4 years away, and while the plans all seem very brave
and extensive, their realization seems further away than ever.
All the failure can be blamed at our faulty law and regulations. The works on its modification were held for many months
and led to president Lech Kaczynski signing a new bill concerning the preparation and the realization process of public
roads investments as well as a number of other regulations. According to the new bill, called the bill of experts, a number
of simplifications will apply to road construction investments. The number of the necessary agreements has been limited
and fines for the courts who will linger with decision making have been introduced. We may be also seeking help from the
Chinese, who with their speedy preparation for Beijing summer Olympics, have proved that a lot can be done at a short
time. We are left to hope that the recently taken up actions will bring real results and that soon enough we will be able to
travel the country on good quality roads, not just by leading a finger on a map
Among other unrealized investments the construction of Warsaw metro still concerns us. The tender for the contractor
of the second railway line, has never been closed. The costs which all the bidders suggested turned out to be too high for
the client and so the tender will need to be repeated in September. In the current issue of the magazine you can find an
article about the construction of metro in Moscow one that has also been only in planning phase for many years. Since
the construction works started, however, they have been progressing at a great pace and the metro network will soon count
almost 200 km.
This issue also brings you a paper from G. Antoniszyn about the use of soil-steel shell structures in bridge construction.
Another texts worth my recommendation are J. Rybaks work concerning describes preliminary results of estimations
aiming at designing new procedure for performing and interpretation of static studies, so that they can serve as a basis
for dynamic studies calibration and a paper by C. To, B. Wolski, L. Zielina called Geodetic monitoring of a construction
object shown on the example of Pisudskis Mound in Krakow.
You will also find a thorough report from Junes conference ENGINEERING 2008, where you can find all the TYTAN
laureates from this year.

kalendarium
Konferencja Infrastruktura i Infrastruktura Stadio- INFRASTRUKTURA organizator: lska Szkoa Drg i Mostw
nowa EURO 2012 VI Midzynarodowe Targi tel: +48 32 237 21 89
Warszawa, Hotel Kyriad Prestige, 2008-09-25 do Warszawa, 2008-10-15 do 2008-10-17 fax: +48 32 237 14 78
2008-09-25 organizator: Midzynarodowe Targi Polska sp. z o.o. e-mail: biuro@drogimosty.com
organizator: Atlas Business Service adres: 04-307 Warszawa ul. Makowska 95
tel: +48 22 627 33 48 tel: +48 22 529 39 00 IX witeczna drogowo mostowa Sesja Naukowa:
fax: 48 22 827 82 28 fax: +48 22 529 39 76 Przepusty w Infrastrukturze Komunikacyjnej
e-mail: abs@atlasbusiness.pl e-mail: info@mtpolska.com.pl migrd, 2008-11-27 do 2008-11-28
www.atlasbusiness.pl www.mtpolska.com.pl organizator: Infrastruktura Komunikacyjna
tel: +48 71 385 31 00
Odwodnienie drg i ulic a ekologia - prawo, projek- POLEKO 2008 Midzynarodowe Targi Ekologiczne fax: +48 71 385 30 68
towanie, wykonawstwo Pozna, 2008-10-27 do 2008-10-30 e-mail: awysokowski@intra-kom.eu
Zakopane, 2008-09-29 do 2008-10-01 organizator: Midzynarodowe Targi Polska sp. z o.o.
organizator: SITK RP Oddzia w Krakowie adres: 60-734 Pozna ul. Gogowska 14 6th Austrian Tunneltag 2008
adres: 30-804 Krakw ul. Siostrzana 11 tel: +48 61 869 26 96 fax: +48 61 869 29 52 Salzburg/Austria, 2008-10-08 do 2008-10-10
tel: +48 12 658-93-72 e-mail: poleko@mpt.pl organizator: sterreichische Gesellschaft fr Geome-
fax: +4812 659-00-76 www.poleko.mtp.pl chanik
e-mail: krakow@sitk.org.pl adres: Bayerhmerstr. 14 5020 Salzburg, sterreich
www.sitk.org.pl/krakow/index.html WYROBY I SYSTEMY DO NAPRAW I OCHRONY BE- tel: +43 662 875519
TONU fax: +43 662 889748
DNI BETONU 2008 Warszawa, 2008-11-03 do 2008-11-07 e-mail: salzburg@oegg.at
WISA, Hotel Gobiewski, 2008-10-13 do organizator: Instytut Badawczy Drg i Mostw www.oegg.at
2008-10-15 adres: 03-301 Warszawa ul. Jagielloska 80
organizator: Stowarzyszenie Producentw Cementu tel: +48 22 814 13 06 fax: +48 22 811 17 92 Tunnelling 2008
adres: 30-003 Krakw ul. Lubelska 29 e-mail: ibdim@ibdim.edu.pl London, 2008-10-16 do 2008-10-16
tel: +48 12 423 33 55 www. ibdim.edu.pl organizator: BTS / NCE
fax: +48 12 423 33 45 tel: +44 084 50 56 80 69
e-mail: dnibetonu@polskicement.pl Konstrukcja i Wyposaenie Mostw fax: +44 020 77 28 52 99
www.dnibetonu.pl V Oglnopolska Konferencja Mostowcw e-mail: constructconferences@emap.com
Wisa, Hotel Stok, 2008-11-05 do 2008-11-06 www.tunnelling2008.co.uk

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 3

inin the
the issue
issue

10000 METHODS FOR FOUNDATION PLATES DETERMINATION ................................................................................26

8000 1 Wodzimierz Starosolski
Sia obciajca kN

6000 2

4000
Foundations constitute a crucial part of construction costs. Therefore, establishing their detailed amount and
2000
usage should be analysed thoroughly. The rule, however, is often not applied due to not taking into considera-
0
0 20 40 60 80 100 120 mm
tion a number of factors which can strongly influence the construction process. This paper describes the possible
results of various assumptions made at the planning stage, concerning the foundation plates. For the clarity of
the argument, it has been assumed, that in the exemplary construction the forces affecting the foundation are
not prone to its movements.


25%sf sf

Ng
THE DETERMINATION OF BEARING CAPACITY OF PILES IN REFERENCE RESEARCH ...................................34


 Jarosaw Rybak


80%Ng





The article describes preliminary results of estimations aiming at designing new procedure for performing and



interpretation of static studies, so that they can serve as a basis for dynamic studies calibration. A set of extrapo-



lation analysis results is presented in the paper, performed on the example of control study of piles used in the
                 

foundation of walking bridge construction.

INTERNAL FORCES IN SHELLS OF SUPER-COR SOIL-STEEL BRIDGES.............................................................58

Grzegorz Antoniszyn

This paper presents numerical and analytical method of calculation internal forces in shells of Super-Cor soil-steel
bridges. The Sundquist-Pettersson method and FEM method was analyzed. Values of internal forces obtained
from both methods are also compared in this article.

GEODETIC MONITORING OF A CONSTRUCTION OBJECT ................................................................................68

Cezary To, Bogdan Wolski, Leszek Zielina

Geotechnical objects deformations, such as ramparts, embankments and slopes are determined based on ob-
servation of the number of displacements of study points purposefully stabilized on the surface of the object.
The measurement is performed very carefully but the number of points is scarce. The authors have studied the
subject of geotechnical object monitoring with the example of J. Pisudskis Mound in Krakow.

MOSCOW METRO ..................................................................................................................................................74

Agata Sumara

The article describes the metro service in Russian capital city, which is considered one of the most interesting
constructions of the kind in the world. The problem with city transport was present in Moscow as early as 19th
century, as the number of the city inhabitants and its growth were very rapid. This need for a modern public
transport yielded in plans first for city railway service and eventually underground railway projects. In 1934
the construction was started.

4 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 nominacje
nominacje

HERRENKNECHT AG | UTILITY TUNNELLING | TRAFFIC TUNNELLING CHINY

2 0 .0 8 P
PI ERWSZY PRZEOM GIGANTA Z SZANGHAJU.
Jedna z dwch najwiekszych na swiecie maszyn drazacych tunele, S-317 Herrenknecht
Mixshield o srednicy 15.430 mm, osiagnea swj cel 28 maja 2008r., szesc miesiecy przed
planowanym terminem zakonczenia drazenia. W ciagu zaledwie 20 miesiecy gigantyczna
gowica wydrazya tunel o dugosci 7.472 m, w ktrym znajdowac sie bedzie trzypasmowa
autostrada. Tygodniowe postepy prac osiagay nawet 144 m. Podczas drazenia pod sama
rzeka Jangcy, maszyna pracowaa przy cisnieniu 6,5 bar. Identyczna maszyna S-318 pracu-
jaca na rwnolegej trasie dostosowaa sie pracy S-317 i w ciagu 17 miesiecy wydrazya
6.500 m.
Oba tunele drogowe przebiegaja pod rzeka Jangcy i prowadza z dzielnicy Pudong
w Szanghaju na wyspe Changxing w delcie rzeki. Otwarcie tuneli dla ruchu zaplanowano
na Swiatowa Wystawe Expo w Szanghaju w roku 2010. Ten przeomowy i wielki projekt
jest kamieniem milowym w technologii tunelowania. Herrenknecht gratuluje Shanghai
Changjiang Tunnel & Bridge Construction Development oraz caej grupie wykonawczej tego
wielkiego sukcesu.

SZANGHAJ | CHINY
D AN E PROJEKTU WYK ONAWCA
S-317, S-318 Shanghai Changjiang
2x Mixshields Tunnel & Bridge
Srednica: 15.430 mm kazda Construction
Moc znamionowa: Development Co., Ltd.
3.500 kW kazda
Dugosc tuneli: 2x 7.472 m
Geologia: piasek, glina

Herrenknecht AG Przedstawiciel na Polske

D-77963 Schwanau
Tel. + 49 7824 302-0
Fax + 49 7824 3403
marketing@herrenknecht.com
www.herrenknecht.com
Dymitr Petrow-Ganew
Tel. + 48 22 872 40 37
Fax + 48 22 872 14 79
Tel. kom. + 48 508 367 302
ganew.dymitri@herrenknecht.de

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 02/2008 (17) 5

wydarzenia
wydarzenia

INYNIERIA 200
20088
konferencja, wystawa oraz pokazy technologii na ywo

Po kilku miesicach intensywnych
przygotowa i oczekiwa w dniach
1719 czerwca 2008 r. odbya si
VI Midzynarodowa Konferencja, Wy-
stawa i Pokazy Technologii INYNIE-
RIA 2008 poczona z wrczeniem
branowych nagrd TYTAN. Miej-
scem spotkania po raz kolejny byo,
znajdujce si nieopodal Krakowa,
Krakowskie Centrum Konferencyjne
w Tomaszowicach.
W tym roku po raz pierwszy konfe-
rencja bya organizowana we wsp-
pracy z Miejskim Przedsibiorstwem
Wodocigw i Kanalizacji Spka Ak-
cyjna w Krakowie, ktre wzbogacio
czerwcowe wydarzenia m.in. poprzez
przygotowanie pokazw technologii
na placach budw, ktre prowadzi
MPWiK. Tegoroczna edycja impre-
zy wyrniaa si rwnie tym, i na
poczet jej organizacji pozyskalimy
sponsorw.
Sponsorem generalnym imprezy
bya firma:
INFRA SA
Sponsorami panelowymi zostay fir-
my:
Haba-Beton Johann Bartlechner
sp. z o.o.,
Per Aarsleff Polska sp. z o.o.
Natomiast sponsorami wspierajcymi
tegorocznej imprezy byy firmy:
Consolis Polska sp. z o.o.
Gamm-Bud sp. z o.o.
Hobas System Polska sp. z o.o.
HYDROBUDOWA 9 Przedsibior-
stwo Inynieryjno-Budowlane Sp-
ka Akcyjna
Insituform sp. z o.o.
PRG METRO sp. z o.o.
Swoim wsparciem i obecnoci
sponsorzy przyczynili si do uwiet- Izba Gospodarcza Wodocigi Polskie,
nienia wydarze w Tomaszowicach,
za im dao to moliwo peniejszej
prezentacji firmy poprzez dodatkowe
jej eksponowanie w materiaach kon-
ferencyjnych, prasie i Internecie.
W cigu kilku lat organizowania
konferencji zyskaa ona du reno-
m w brany. Uzyskaa te poparcie
ze strony przedstawicieli wiata na-
uki, stowarzysze, fundacji i innych
instytucji zwizanych z prezentowan
w czasie jej trwania tematyk. Dlatego
i tym razem nie zabrako poparcia dla
naszej dziaalnoci w postaci patrona-
tu honorowego, ktry objli:
Ministerstwo Infrastruktury,
prof. dr hab. in. Kazimierz Furtak,
Rektor-elekt Politechniki Krakow-
skiej,
prof. dr hab. in. Antoni Tajdu,
Rektor Akademii Grniczo-Hutni-
czej w Krakowie,
Polski Komitet Geotechniki,
Polskie Stowarzyszenie Technologii

6 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)


Bezwykopo-
wych,
Polska Funda-
cja Technik Bezwykopowych,
Polskie Zrzeszenie Wykonawcw
Fundamentw Specjalnych,
Zwizek Mostowcw Rzeczypospo-
litej Polskiej.
Zgodnie z kilkuletni tradycj, kon-
ferencja INYNIERIA adresowana
jest zarwno do przedstawicieli firm
zwizanych z technologiami bezwyko-
powymi, jak rwnie do tych, ktrzy
dziaaj w brany geoinynieryjnej,
drogowej, mostowej oraz tunelowej.
Cieszy nas fakt, i impreza ta zdobywa
coraz szersze grono zainteresowanych
pord inwestorw, wykonawcw,
projektantw, czy dostawcw produk-
tw oraz urzdze. W tym roku goci-
limy najwiksz z dotychczasowych
liczb uczestnikw, ktrych byo bli-
sko 280. Swoj obecno poprzez wy-
kady, prezentacje, uczestnictwo, czy
wystawy zewntrzne lub wewntrzne
zaznaczyli rwnie gocie z zagrani-
cy, m. in. ze Stanw Zjednoczonych,
Kanady, Niemiec, Belgii, Finlandii,
Czech, Sowacji, Szwajcarii. Referaty
i prezentacje byy tumaczone symul-
tanicznie na jzyk angielski, co po-
zwolio wszystkim gociom na pene
uczestnictwo w wydarzeniach.
Celem organizowanej przez nas
konferencji jest umoliwienie spotka-
nia specjalistw z brany, wymiana
dowiadcze oraz poszerzanie wie-
dzy, zarwno dziki wykadom teo-
retycznym, jak i poprzez praktyczne
prezentacje oraz pokazy technologii,
maszyn i produktw na ywo. Uczest-
nicy konferencji to specjalici z bran-
y, praktycy oraz teoretycy, ktrzy
wydarzenia
wydarzenia
czsto podejmowali dialog i wy-
mieniali pogldy, zarwno podczas
obrad, jak i w rozmowach kuluaro-
wych, czemu sprzyjaa nie tylko bo-
gata cz teoretyczna, ale rwnie
wystawy sprztu i produktw firm
oraz pokazy technologii, czy wresz-
cie, imprezy towarzyszce.
W tym roku zmienione zostay nie-
co ramy, w jakich INYNIERIA od-
bywaa si dotychczas. Konferencj
rozpoczto w godzinach porannych
17 czerwca sesj ogln, podczas
ktrej prezes R. Langer zaprezento-
wa Miejskie Przedsibiorstwo Wodo-
cigw i Kanalizacji Spka Akcyjna
w Krakowie, bdce wsporganizato-
rem konferencji. W trakcie teje sesji
swoje ciekawe wystpienie mia m.in.
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 7
wydarzenia
wydarzenia
prof. Mark Knight z Uniwersytetu
Waterloo w Kanadzie, ktry omawia
tendencje bezwykopowe w Ameryce
Pnocnej. Po kilku wykadach wspl-
nych dla obu grup, obrady przeniesio-
ne zostay do dwch sal konferencyj-
nych zgodnie z konwencj imprezy,
a poszczeglne grupy odbiorcw mo-
gy aktywnie uczestniczy w wyka-
dach i dyskusjach z bliskiej im tema-
tyki.
W trakcie trwania sesji mona byo
wysucha wiele interesujcych refe-
ratw i wzi udzia w ywych de-
batach, ktre rozwijay si czsto po
prezentacjach firmowych, jak i po
wykadach przedstawicieli wiata na-
ukowego. Wrd wykadw warto
wymieni Most podwieszony w cigu
Autostradowej Obwodnicy Wrocawia
wygoszony przez prof. dr hab. in. J.
Biliszczuka z Politechniki Warszaw-
skiej. ywe zainteresowanie wzbudzi-
o rwnie wystpienie dr hab. in. A.
Wysokowskiego prof. Uniwersytetu
8 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
Zielonogrskiego, ktry wygo-
si referat pt. Przepusty w in-
frastrukturze komunikacyjnej
tradycja i nowoczesno. Na
temat metod obliczania nono-
ci granicznej pali fundamen-
towych wypowiada si dr in.
J. Rybak z Politechniki Wro-
cawskiej. Dr in. K. Ry z Po-
litechniki Krakowskiej omawia
kwestie odciania konstrukcji
mostowych za pomoc elemen-
tw betonowych ze zbrojeniem
sztywnym. Na temat analizy
statecznoci skarp z gruntu
zbrojonego mwi M. Kowal-
ski z Akademii Grniczo-Hutniczej.
W zakresie tematyki geotechnicznej
przedstawiony zosta tekst pt. Inwen-
taryzacja obiektu geotechnicznego na
przykadzie Kopca im. J. Pisudskiego
w Krakowie autorstwa dr in. B. Wol-
skiego prof. PK, dr in. C. Tosia, dr
in. L. Zieliny z Politechniki Krakow-
skiej. Przedstawiciel Instytutu Badaw-
czego Drg i Mostw, P. Rychlewski
wygosi dwa referaty Wzmacnia-
nie podoa, a posadowienie obiek-
tw inynierskich oraz Badanie
cian szczelinowych.
Nie sposb wyliczy tu wszyst-
kie wystpienia, jakie may miejsce
w czasie dwch dni wykadowych,
jednak zainteresowani szczegami
znajd je w penym programie konfe-
rencji znajdujcym si na stronie in-
ternetowej www.i-b.pl/konferencje.
Spord kilku pokazw odbywa-
jcych si w Tomaszowicach ogrom-
nym zainteresowaniem cieszy si
pokaz renowacji obiektw infrastruk-
tury podziemnej systemu Ombran
i Konudur, ktry przedstawia firma
MC-Bauchemie.
Na zorganizowanej rwnolegle
z konferencj wystawie maszyn,
sprztu, rur, materiaw oraz poka-
zach pojawio si dodatkowo, oprcz
zgoszonych uczestnikw, ponad 100

Lista wystawcw i firm prezentujcych si podczas konferencji
AMITECH Poland sp. z o.o.
ArcelorMittal Commercial Long Polska
sp. z o.o.
ATLAS COPCO POLSKA sp. z o.o.
Biuro Handlowe RUDA Trading Interna-
tional
CONSOLIS POLSKA sp. z o.o.
DTA-TECHNIK sp. z o.o.
Egeplast Polska sp. z o.o.
ELSE Technical and Research Service Co.
Ltd. sp. z o.o.
EW-INVEST
Firma SEZAM-INSTAL sp. j.
GAMM-BUD sp. z o.o.
GONAR Systems International sp. z o.o.
HABA-BETON Johann Bartlechner sp. z o.o.
HEADS Polska sp z o.o.
HERCU Pneumatic
HERRENKNECHT AG
osb z zewntrz zainteresowanych no-
wociami technologicznymi w brany.
Mogli oni zapozna si z ofert firm
prezentowan na blisko czterdziestu
stoiskach wystawienniczych.
Nowoci tegorocznej imprezy,
prcz pokazw realizowanych w Cen-
trum Konferencyjnym w Tomaszowi-
cach, byy take pokazy technologii
i prac bezporednio na budowach
w Krakowie i okolicach, co dao mo-
liwo przyjrzenia si rnorodnym
technologiom w trakcie rzeczywistych
robt budowlanych. Biorc pod uwa-
g rnorodno bran, w jakich dzia-
aj nasi Gocie, przedstawione zosta-
HOBAS SYSTEM POLSKA sp. z o.o.
HYDROBUDOWA 9 Przedsibiorstwo
Inynieryjno-Budowlane S.A.
INFRA S.A.
INPRO POLYCRETE Licencja Meyer
sp. z o.o.
INSITUFORM sp. z o.o.
JL MASKINER w Polsce sp. z o.o.
KAESER KOMPRESSOREN sp. z o.o.
KWH Pipe Poland sp. z o.o.
Maincor s.r.o.
MC-BAUCHEMIE sp. z o.o.
METRO WARSZAWSKIE sp. z o.o.
Minova Ekochem S.A.
MOTA-ENGIL POLSKA S.A.
MPWiK S. A. w Krakowie
Nova Finance
P.P. Jumarpol s.c.
y takie budowy, ktre byy waciwe Mylenic, gdzie Przedsibiorstwo Ro-
dla specyfiki ich dziaalnoci. I tak,
cz osb zobaczya budowy zwi- wykonuje budow estakady w drodze
zane z tematyk drogowo-mostow.
Tu prezentowana bya wykonywana
przez firm Mota-Engil Polska przebu-
dowa Autostrady A4 na odcinku Bali-
ce-Opatkowice, fragment przebudowy
mostu przez rzek Wis na Stopniu
Wodnym Kociuszko, technologia
rozbirki obiektu mostowego, techno-
logia montau przse mostu i ich wy- w zakresie:
twarzania na placu przyobiektowym
oraz budowa kadki pieszo-rowero-
wej przez rzek Wis. Kolejny plac Geoinynierii
budowy znajdowa si w okolicach
wydarzenia
wydarzenia
P.P.H. UNIPOL sp. z o.o.
P.R.M. MOSTY - D S.A.
P.V. PREFABET KLUCZBORK S.A.
PER AARSLEFF POLSKA sp. z o.o.
PILETEST sp. z o.o. dawniej PMC sp. z o.o.
Prywatne Przedsibiorstwo Inynieryjne
Gerhard Chrobok sp. j.
Przedsibiorstwo Robt Grniczych
METRO sp. z o.o.
RURGAZ sp. z o.o.
Soletanche Polska sp. z o.o.
SUSPA-DSI Polska sp. z o.o.
The Robbins Company
Urzdzenia Antykorozyjne i Doradztwo
Techniczne VISKOR sp. z o.o.
Wavin Metalplast-Buk sp. z o.o.
Wendor sp. z o.o.
WUPRIN S.A.
bt Mostowych MOSTY D SA
krajowej nr 7 w ramach przebudowy
skrzyowania w Mylenicach.
Tradycj naszej konferencji stao si
ju wrczanie branowych nagrd TY-
TAN, ktre odbywa si w czasie uro-
czystej Gali wieczornej. Nagrody te
przyznawane s w omiu kategoriach.
O przyznaniu nagrody TYTAN 2008
Budownictwa mostowego
Budownictwa podziemnego
zdecydowali Jurorzy w skadzie:
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 9
wydarzenia
wydarzenia

Budownictwo mostowe
Konsorcjum Przedsibiorstwa Robt Mostowych Mosty-d i Pockiego
Przedsibiorstwa Robt Mostowych Mosty-Pock, obecnie stanowicego
42
Oddzia Mostowy Bilfinger Berger Polska za budow Mostu Solidarnoci
przez rzek Wis w Pocku
WARBUD SA za generalne wykonawstwo obiektw mostowych na Trasie Kwiat-
36
kowskiego w Gdyni (cao Trasy)
BUDIMEX-DROMEX za wykonawstwo wiaduktw czcych Tras Siekierkowsk
31
z Powieck - Projekt Budowa Trasy Siekierkowskiej
Freyssinet Polska sp. z o.o. za: koncepcj wykonania robt, projekt technologicz-
ny oraz projekty urzdze pomocniczych i podpr tymczasowych, nasuwanie
30
konstrukcji, spranie konstrukcji (wzdune i poprzeczne), podwieszanie kon-
strukcji przy budowie Mostu przez Wart w Koninie

SKANSKA SA za generalne wykonawstwo estakady ukowej nad dolin rzeki

Kameszniczanka w Milwce na trasie drogi ekspresowej S-69 prowadzcej do 23
granicy ze Sowacj

Budownictwo podziemne

HERRENKNECHT AG za produkcj wielkogabarytowych gowic wierccych

51
TBM oraz wkad w rozwj technologii tunelowania na wiecie

MC-Bauchemie sp. z o.o. za technologi MC-Injekt GL-95 - system strukturalnego

uszczelniania cian szczelinowych na przykadzie realizacji budowy przejcia 32
podziemnego pod rondem Regana we Wrocawiu

Przedsibiorstwo Budowy Kopal PeBeKa SA za projekt i technologi gbokiego

31
zamraania grotworu dla gbienia szybu SW-4 kopalni Polkowice-Sieroszowice
KOPEX - Przedsibiorstwo Budowy Szybw SA za przebudow szybu Zygmunt
26
dla Katowickiego Holdingu Wglowego SA Kopalni Wgla Kamiennego Murcki

ViaCon Polska sp. z o. o. za produkcj stalowych przepustw z blachy falistej 22

Geoinynieria

SOLETANCHE POLSKA sp. z o.o. za wykonawstwo fundamentw gbokich

47
nowatorskimi metodami oraz techniki wzmacniania podoa
Atlas Copco Polska sp. z o.o. za system SYMETRIX przeznaczony do wiercenia
34
otworw z ich jednoczesnym rurowaniem
Menard Polska sp. z o.o. za kompleksowe rozwizania w zakresie fundamentowa-
30
nia specjalnego oraz wzmocnienia podoa - od projektu do realizacji
Zakad Inynieryjny GEOREM sp. z o.o. za wykonawstwo w brany geologii -
26
inynierskiej, geoinynierii oraz fundamentowania specjalnego
ArcelorMittal Commercial Long Polska sp. z o.o. za produkcj grodzic stalowych
25
oraz promocj technologii cianek szczelnych

10 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)


Prof. dr hab. in. Kazimierz Furtak
Politechnika Krakowska
Dr in. Wojciech Grodecki Poli-
technika Warszawska
Prof. dr hab. in. Cezary Madryas
Politechnika Wrocawska
Prof. dr hab. in. Wojciech Radom-
ski Politechnika Warszawska
Mgr in. Monika Socha-Komider
Kwartalnik Geoinynieria drogi
mosty tunele
Dr in. Karol Ry Politechnika
Krakowska
Prof. dr hab. in. Antoni Tajdu
Akademia Grniczo Hutnicza
Prof. dr hab. in. Andrzej Wichur
Akademia Grniczo-Hutnicza
Dr hab. in. Adam Wysokowski,
prof. UZ Uniwersytet Zielonogr-
ski.
Decyzj o przyznaniu nagrd w ka-
tegoriach:
Projekt roku nowa instalacja,
Projekt roku rehabilitacja sieci,
Europejski projekt w technologiach
bezwykopowych,
Innowacyjny produkt,
Firma roku
podja komisja w skadzie:
Mgr in. Marek Banasik PFTT Pol-
ska Fundacja Technik Bezwykopo-
wych,
Dr in. Andrzej Kolonko Politech-
nika Wrocawska,
Mgr in. Pawe Komider Kwartal-
nik Inynieria Bezwykopowa,
Prof. dr hab. in. Marian Kwietniew-
ski Politechnika Warszawska,
Prof. dr hab. in. Cezary Madryas
Polskie Stowarzyszenie Technolo-
gii Bezwykopowych,
Dr in. Teresa Nowak Uniwersytet
Zielonogrski,
Dr in. Karol Ry Politechnika
Krakowska,
Prof. dr hab. in. Andrzej Wichur
Akademia Grniczo-Hutnicza,
Dr in. Agata Zwierzchowska Po-
litechnika witokrzyska.
Czonkowie komisji w kadej z ka-
tegorii mieli do dyspozycji pul punk-
tow, jak rozdzielili pomidzy firmy
nominowane. Punkty przyznane za
poszczeglne miejsca w kategorii to 7,
5, 3, 2, 1. Werdykty wszystkich czon-
kw jury zostay zsumowane i w ten
sposb wyonilimy laureatw. Pragn
jednak podkreli, i niezalenie od
wynikw kad z firm nominowanych
uwaamy za wyrnion.
Zwycizcw oraz nominowanych
do nagrd TYTAN 2008 w kategorii
budownictwa mostowego, budownic-
wydarzenia
wydarzenia
twa podziemnego oraz geoinynie-
rii przedstawiamy w tabeli na str 10,
natomiast laureatami w kategoriach
zwizanych z bran bezwykopow
zostali odpowiednio:
Projekt roku nowa instalacja fir-
ma Infra SA z Wysogotowa;
Projekt roku rehabilitacja sieci
firma Insituform sp. z o.o. z Krako-
wa;
Europejski projekt w technologiach
bezwykopowych firma Herrenk-
necht AG z Niemiec;
Innowacyjny produkt firma Else
z Gdaska, ktra jest przedstawicie-
lem firmy IBAK z Niemiec;
Firma roku Infra SA z Wysogoto-
wa.
Jak co roku nie zabrako rwnie
miejsca na odprenie i dobr zabaw
podczas wieczornych spotka. Pierw-
szego dnia zorganizowana zostaa bie-
siada grillowa poczona z zabawami
plenerowymi. Odwaniejsi uczestnicy
biesiady mogli sprbowa swych mo-
liwoci w zabawie rodeo i ujedaniu
byka, majcy celne oko sprawdzili si
w strzelaniu z uku, a lubicy prze-
jadki terenowe mieli do dyspozycji
quady, ktrych sponsorem bya firma
HERRENKNECHT. Drugiego dnia na-
tomiast, po uroczystoci wrczenia
nagrd, Goci bawi swymi sztuczka-
mi magik oraz zesp muzyczny, przy
dwikach ktrego najbardziej wy-
trwali bawili si do biaego rana.
Ostatniego dnia konferencji, po
prezentacjach na placach budw,
uczestnicy spotkali si na poegnal-
nym obiedzie w restauracji na Rynku
Krakowskim.
Jeszcze raz serdecznie dzikujemy
wszystkim naszym Gociom za udzia
w konferencji INYNIERIA 2008.
Szczere podzikowania kierujemy
w stron wsporganizatora naszej
konferencji Miejskiego Przedsibior-
stwa Wodocigw i Kanalizacji Spka
Akcyjna w Krakowie, wszystkich spon-
sorw, firm prezentujcych si w trak-
cie trzydniowej imprezy, jak rwnie
instytucji sprawujcych patronat nad
konferencj, przedstawicieli uczelni
wyszych i instytutw badawczych,
ktrzy uwietnili konferencj swoimi
wykadami. Ju dzi serdecznie zapra-
szamy wszystkich, ktrzy byli z nami
w tym roku i tych, ktrzy nie mogli
by obecni w Tomaszowicach na sid-
m edycj konferencji, jaka odbdzie
si ju za rok.
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 11
wydarzenia
wydarzenia
AUTOSTRADA 2008
Czternasta edycja Midzynarodo-
wych Targw Budownictwa Drogowe-
go AUTOSTRADA-POLSKA odbya si
w dniach 14-16 maja 2008 r. w Kielcach.
Targi te s najwiksz imprez sek-
tora drogownictwa w Polsce i jedn
z wikszych w Europie. Od kilku lat
na t wystaw przyjedaj praktycz-
nie wszystkie firmy, ktre s zwizane
z budow drg i autostrad. Targi s
rwnie platform biznesow, umo-
liwiajc wspprac pomidzy firma-
mi nie tylko europejskimi, ale rwnie
uatwiaj kontakty z firmami azjatycki-
mi i amerykaskimi.
Na wystawie AUTOSTRADA-POLSKA
swoj ofert przedstawi najwiksze
firmy zwizane z budownictwem dro-
gowym, inynieri ruchu oraz bezpie-
czestwem drogowym. Prezentowane
byy cikie maszyny i sprzt budow-
lany, materiay i surowce do budowy
drg, urzdzenia i farby do znakowa-
nia oraz elementy infrastruktury zwi-
zanej z eksploatacj drg i autostrad.
Targom towarzyszy te program kon-
ferencji naukowo-technicznych, semi-
nariw i prezentacji firm.
Pierwszego dnia obradowano na
konferencji Mosty w 3 miesice zor-
ganizowanej przez Instytut Badawczy
Drg i Mostw przy wsppracy Pol-
skiego Kongresu Drogowego Centrum
Konferencyjne. Nazajutrz odbya si
konferencja pn. Aktualne kierunki
utrzymania drg publicznych zorga-
nizowana przez witokrzyski Klub
Drogowca, Stowarzyszenie Inynie-
rw i Technikw Komunikacji RP
Oddzia w Kielcach oraz Generaln
Dyrekcj Drg Krajowych i Auto-
strad Oddzia w Kielcach. Rwnolegle
z konferencj odbyo si seminarium
pt. Bezpieczestwo techniczne ma-
szyn budowlanych i urawi pod pie-
cz Przemysowego Instytutu Maszyn
Budowlanych.
Dodatkow atrakcj AUTOSTRADY
byy take pokazy dynamiczne cikich
maszyn do budowy drg, prezentowane
na specjalnym terenie pokazowym.
W tym roku na targach wystawy zor-
ganizowao si ponad 800 firm z 26 kra-
jw. Powierzchnia targowa zajmowaa
38 tys. m2. Przedstawiono co najmniej
2000 maszyn i urzdze od drobnego
sprztu poczwszy a na wielkich ma-
szynach budowlanych koczc.
Jak co roku na targach w Kielcach
tak i teraz miay swj debiut najnowo-
12 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
czeniejsze maszyny, sprzt budow-
lany, materiay i surowce do budowy
drg oraz nowatorskie patenty i roz-
wizania zwizane z budownictwem
drogowym. Zainteresowaniem cieszy-
y si premierowe pokazy nowocze-
snych wywrotek, samowyadowczych
pojazdw, czy spycharek gsienico-
wych o podwyszonej wytrzymao-
ci oraz wiele innych funkcjonalnych
maszyn i urzdze wanych w brany
budownictwa drogowego.
Podczas trwania targw nie zabra-
ko te uroczystoci wrczania nagrd
i wyrnie. Wyrnienie Targw
Kielce przyznano firmie Hobas System
Polska sp. z o.o. z Dbrowy Grniczej
za przepust/przejcie dla zwierzt. Za
uruchomienie produkcji kruszyw am-
fibolitowych nagrodzono firm Dol-
nolskie Surowce Skalne sp. z o.o.
z Piawy Grnej. Firma ACO Elemen-
ty Budowlane sp. z o.o. z Legionowa
zostaa wyrniona za separator sub-
stancji ropopochodnych a Tech Servi-
ce Polska Sp. z o.o. Czechowice-Dzie-
dzice za systemy oraz maszyny do
betonw lekkich.
Ponadto medale Targw Kiel-
ce otrzymay firmy: Sommer Polska
sp. z o.o. Brzenio za tylnozsypow
naczep siodow marki SOMMER typ
SKL 36; Drotest sp. z o.o. z Gdaska
za siatki nowej generacji; Gervasi Pol-
ska sp. z o.o. z Kielc za naczep a Po-
lbud-Pomorze sp. z o.o. Pako za
technologi robt w badaniu geolo-
gicznym i geotechnicznym. Dodatko-
wo kilkanacie firm otrzymao wyr-
nienia i medale za aranacj stoisk.
Targom AUTOSTRADA-POLSKA to-
warzyszyy IV Midzynarodowe Targi
Infrastruktury TRAFFIC-EXPO. Zakres
tematyczny targw TRAFFIC-EXPO
obejmowa infrastruktur dla transpor-
tu drogowego, kolejowego, lotniczego
i wodnego, utrzymanie istniejcej sieci
komunikacyjnej, zarzdzanie ruchem,
systemy bezpieczestwa oraz techno-
logie i osprzt infrastrukturalny.
W tym samym terminie odbyy si
take X Midzynarodowe Targi Ma-
szyn Budowlanych i Pojazdw Spe-
cjalistycznych MASZBUD, na ktrych
oferty zaprezentowali producenci
i dealerzy maszyn budowlanych, wy-
konawcy sprztu pomocniczego do
robt ziemnych oraz urzdze dwi-
gowych, koparek i adowarek.
 wydarzenia
wydarzenia

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 13

wydarzenia
wydarzenia
I midzynarodowe sympozjum Mosty tradycja i nowoczesno
W dniu 16 maja 2008 r. odbyo si
w Bydgoszczy w Uniwersytecie Tech-
nologiczno-Przyrodniczym im. Jana i J-
drzeja niadeckich (UTP) I Midzynaro-
dowe Sympozjum Naukowo-Techniczne
Mosty tradycja i nowoczesno. Or-
ganizatorem Sympozjum bya Katedra
Mechaniki Konstrukcji Wydziau Budow-
nictwa i Inynierii rodowiska UTP przy
wspudziale Council of Polish Engine-
ers in North America, Firmy GOTOW-
SKI sp. z o. o. w Bydgoszczy, Polskiego
Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej
i Stosowanej o/Bydgoszcz, Zwizku Mo-
stowcw Rzeczpospolitej Polskiej o/Po-
morsko-Kujawski, Kujawsko-Pomorskiej
Okrgowej Izby Inynierw Budownic-
twa i Towarzystwa Mionikw Miasta
Bydgoszczy.
XVIII Seminarium Wspczesne metody budowy, wzmacniania i przebudowy mostw
W dniach 34.06.2008 r. w Rosnwku
k. Poznania odbyo si XVIII seminarium
Wspczesne metody budowy, wzmac-
niania i przebudowy mostw, ktre
zorganizowa Instytut Inynierii Ldowej
Politechniki Poznaskiej oraz Oddzia
Wielkopolski ZMRP. Przewodniczcym
komitetu organizacyjnego by prof. dr
hab. in. W. Woowicki a sekretarzem dr
hab. in. A. Madaj.
Seminarium powicone byo proble-
mom zwizanym z budow, wzmacnia-
niem i przebudow budowli inynierskich.
Ju w roku poprzednim tematyk obrad
rozszerzono o problematyk budowy no-
wych obiektw, co znacznie zwikszyo
krg odbiorcw. W seminarium wzio
udzia okoo 200 osb, reprezentujcych
wszystkie rodowiska zawodowe a wic
pracownicy naukowi, projektanci, przed-
stawiciele firm wykonawczych, admini-
stracji pastwowej i samorzdowej a take
przedstawiciele producentw i dystrybu-
torw materiaw i sprztu do budowy
i utrzymania mostw.
Podczas seminarium odbyo si pi
sesji, w czasie ktrych wygoszono i prze-
dyskutowano 22 referaty. W ramach ka-
dej sesji odbywaa si na bieco dysku-
sja nad treci kadego referatu.
Szczeglnie ciekawa bya sesja dotycz-
14 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
Sympozjum byo istotnym elementem
uroczystoci towarzyszcych nadaniu
Mostowi Fordoskiemu (most przez Wi-
s w Bydgoszczy) imienia Rudolfa Mo-
drzejewskiego (Ralph Modjeski), ktre
odbyo si w przeddzie Sympozjum
w dniu 15 maja 2008 r. Rudolf Modrze-
jewski, urodzony w 1861 r. w Bochni,
syn polskiej aktorki Heleny Modrze-
jewskiej, by wybitnym konstruktorem
mostw w Ameryce, zaoycielem zna-
nej do dzi firmy projektowej Modjeski-
&Masters.
Sympozjum towarzyszya wystawa pn.
Rudolf Modrzejewski twrca mostw
w Ameryce ze zbiorw Muzeum im.
Kazimierza Puaskiego w Warce (autorzy
scenariusza: Iwona Stefaniak dyrektor
Muzeum i Peter J. Obst z Filadelfii).
Streszczenia wszystkich wygoszo-
nych referatw ukazay si w materia-
ach Sympozjum, natomiast pene treci
referatw, po wymaganych recenzjach,
zostan opublikowane w specjalnie wy-
danej monografii.
ca budowy mostw. Zaprezentowano tu
m.in. referat dotyczcy budowy najdu-
szego mostu ukowego w Polsce (Wy-
brane problemy budowy i montau mostu
przez Wis w Puawach w cigu drogi
S-12) omawiajcy problem konstruowa-
nia i wbudowania jednego z najwikszych
oysk soczewkowych o nonoci 110 MN
( oyskowe wyzwanie most podwie-
szony w Pocku z oyskami 110 MN)
czy pokazujcy nowatorskie zastosowanie
oparcia konstrukcji przse mostw tym-
czasowych bezporednio na ciankach
szczelnych. Ciekaw dyskusj wywoa re-
ferat Nasuwanie podune wpyw pod-
pr porednich na sprenie centryczne
i nie tylko. W tej sesji przedstawiono te
temat problemw zwizanych z adaptacj
na kadk dla pieszych i montaem zabyt-
kowego przsa mostu stalowego (Budo-
wa Mostu Cybiskiego kadka dla pie-
szych imienia biskupa Jordana).
Interesujce byy rwnie referaty pre-
zentujce nowe rozwizania konstrukcyj-
ne np. referat przedstawiajcy konstrukcje
odciajce i przyczki z gruntu zbrojo-
nego czy przedstawiajcy moliwoci sto-
sowania rodnikw z blach falistych do
budowy mostw.
Z zakresu remontw i wzmacniania
obiektw mostowych warto wymieni re-
W skad komitetu naukowego Sympo-
zjum, obok znanych polskich mostow-
cw, weszli take przedstawiciele ze
Stanw Zjednoczonych Ameryki, gdzie
swoj dziaalno prowadzi Rudolf Mo-
drzejewski.
Na Sympozjum zakwalifikowano 30 re-
feratw dotyczcych konstrukcji i mate-
riaw stosowanych w mostownictwie,
technologii budowy i remontw mostw,
oblicze, projektowania i niezawodno-
ci mostw. W Sympozjum udzia wzili
wybitni polscy profesorowie zajmujcy
si problematyk mostownictwa: Jzef
Gomb, Kazimierz Flaga, Jacek Chrcie-
lewski, Henryk Zobel, Wojciech Radom-
ski, Witold Woowicki, Jan Bie, Kazimierz
Furtak, Marek agoda, Adam Wysokowski
oraz liczna grupa profesorw z USA: An-
drzej S. Nowak, Radosaw L. Michalowski,
Laurence R. Rilett, Dennis R. Mertz, Bruce
R. Ellingwood, Gary T. Fray, Jan S. Plachta.
Sympozjum cieszyo si bardzo du fre-
kwencj i byo wanym wydarzeniem na
Pomorzu i Kujawach.
ferat K. Furtaka pt. Analiza moliwoci za-
rysowania przse wiaduktw nad filarami
po ucigleniu belek prefabrykowanych.
Wybrane referaty, po pozytywnej opi-
nii recenzentw, zostan opublikowane
w najbliszym numerze Archiwum In-
stytutu Inynierii Ldowej Politechniki
Poznaskiej.
Sesje zwykle koczyy si prezentacjami
firm zajmujcych si produkcj i dystrybu-
cj materiaw stosowanych w mostow-
nictwie. Wiele firm miao te swoje wy-
stawy w holu hotelu, w ktrym odbyway
si obrady.
W czasie seminarium zaprezentowano
rwnie prace zgoszone i nagrodzone na
organizowany corocznie przez Zwizek
Mostowcw RP konkurs na najlepsz foto-
grafi polskiego obiektu mostowego.
19. edycja seminarium planowana jest
na czerwiec 2009 r.
 wydarzenia
wydarzenia

Bliej najgbszych poka- gbia Miedziowego. su, po wytworzeniu lodowego paszcza

dw rudy miedzi
30 czerwca 2008 PeBeKa rozpocz g-
bienie szybu SW-4. To jedna z prioryteto-
wych inwestycji KGHM Polska Mied SA.
Szyb pozwoli udostpni nowy obszar
grniczy, tzw. Gogw Gboki Przemy-
sowy.
SW-4 to trzydziesty szyb grniczy
powstajcy w Zagbiu Miedziowym.
Wszystkie wybudowao Przedsibiorstwo
Budowy Kopal PeBeKa z Lubina. czna
gboko wszystkich szybw realizowa-
nych przez firm siga 27 km. Budowany
dla kopalni Rudna szyb R XI by w trak-
cie realizacji najgbsz budow Europy.
Rwnie imponujco prezentuj si osi-
gnicia firmy w kwestii robt poziomych
w kopalniach. Dugo podziemnych
chodnikw wykonanych przez lubisk
firm to 650 km.
- Firma ma blisko 50 lat dowiadcze
w realizacji prac dla grnictwa. Pierwszy
szyb dla Zakadw Grniczych Lubin od-
dalimy do uytku w 1963 r. mwi Ry-
szard Janeczek, prezes Przedsibiorstwa
Budowy Kopal PeBeKa. Od tego cza-
su nasi specjalici stale doskonal umie-
jtnoci, poznaj nowe technologie in-
ynieryjne. PeBeKa pracowaa na wielu
kontynentach realizujc prace tunelowe
i podziemne, jestemy te jednym z gw-
nych wykonawcw warszawskiego metra.
Ciesz si, e te dowiadczenia moemy
wykorzystywa na wielkich budowach Za-
Szyb SW-4 to najwiksza aktualnie gr- ochronnego, moliwe jest bezpieczne
nicza inwestycja KGHM Polska Mied SA. wdarcie si w zawodnione skay i roz-
Szyb bdzie funkcjonowa w ramach poczcie gbienia szybu. Rwnolegle
struktury Zakadw Grniczych Polko- z mroeniem na placu szybowym wy-
wice Sieroszowice. Jego uruchomienie konywano roboty majce zapewni ca
umoliwi dostp do dotd nieeksploato- infrastruktur inwestycji, zainstalowano
wanych pokadw rudy miedzi. m.in.: wie szybow, dwie potne ma-
Prace budowlane przy pooonym szyny wycigowe suce do transportu
w agoszowie Maym, niedaleko Gogo- urobku i zesp koowrotw umoliwia-
wa szybie trwaj ju od 2005 r. Do je- jcych prowadzenie w szybie pomostw
sieni 2006 r. PeBeKa ukoczya zbrojenie i zawieszenie kombajnu.
terenu, budow zaplecza oraz wiercenie Wycignicie pierwszego kuba urobku
otworw mroeniowych wok miejsca to rozpoczcie wielomiesicznego proce-
planowanego gbienia szybu. Lubiska su gbienia szybu.
firma dysponuje unikaln na skal wia- W strefie zamroonej, do ok. 410 m
tow technologi zamraania grotworu. prace bd prowadzone z wykorzysta-
To gwnie dziki niej udao si wybudo- niem kombajnu skrawajcego zamro-
wa miedziowe kopalnie na Dolnym l- on skal. Planowana gboko SW-4
sku. Tutejsze trzecio- i czwartorzdowe to 1244 m, a jego wewntrzna rednica
piaski, sypkie i z wystpujcymi wodami wynosi bdzie 7,5 m. Ostateczna obudo-
podziemnymi, s mao sprzyjajce dla wa, w zalenoci od gbokoci powstanie
prac grniczych. Technologia ta pozwala z eliwnych, szczelnych piercieni o gru-
unikn najpowaniejszego zagroenia boci do 13 cm lub monolitycznego beto-
dla szybu wdarcia si wd podziem- nu o gruboci do 60 cm.
nych. Grunt zamroony przez solank, Po ukoczeniu szyb bdzie peni rol
w temperaturze ponad minus 30 stopni wentylacyjnego szybu wdechowego, za-
Celsjusza, zapewnia odpowiedni izola- pewniajc dostarczenie odpowiednich
cj od wd podziemnych. iloci wieego powietrza dla nowo udo-
Na placu budowy SW-4 instalacj do stpnianych rejonw obszaru grniczego
mroenia ukoczono we wrzeniu 2007 r. Gogw Gboki kopalni Polkowice Sie-
Od tego momentu nieprzerwanie do dzi- roszowice.
siaj agregaty, o cznej mocy chodniczej
4MW, zamraaj grotwr wok szybu. Magorzata Skrska,
Po dziewiciu miesicach tego proce- PR time Agencja Public Relations

Obiekty mostowe - naprawy i remonty

Kazimierz Furtak, Wojciech Radomski Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej Krakw 2006, str. 224

Remonty obiektw mostowych mona rozpatrywa w rnych kategoriach: technicznych,

technologicznych, materiaowych, ekonomicznych i estetycznych. Waga przypisywana
poszczeglnym kategoriom dziaa zaley od stopnia zuycia (uszkodzenia) obiektu, a tym
samym zakresu potrzebnych prac oraz znaczenia i skali obiektu, czy miejsca jego usytuowania.
Musi si bra take pod uwag wiek betonu oraz zakadany czas jego eksploatacji po wykonaniu
prac remontowych. Niniejszy podrcznik obejmuje tylko waniejsze przyczyny degradacji obiektw
mostowych oraz wykonywania napraw i remontw.

Podstawy projektowania budowli mostowych, wyd. 2 zmienione

Arkadiusz Madaj, Witold Woowicki Wydawnictwa Komunikacji i cznoci Warszawa 2008, str. 552

W podrczniku podano zasady projektowania budowli mostowych z uwzgldnieniem najnowszych

wymaga formalnych i merytorycznych oraz kompleksowo przedstawiono proces projektowania
od wstpnych zaoe i oceny, a do przekazania obiektw do uytku. W ksice opisano:
projektowanie przejcia mostowego, materiay i wyroby do budowy mostw, ksztatowanie
komunikacyjne mostw, wiata mostw i przepustw, formy konstrukcyjne mostw oraz ich
klasyfikacj wraz z przykadami, podstawowe metody budowy mostw, obcienia mostw, modele
obliczeniowe i zasady wyznaczania si wewntrznych, wymiarowanie mostw wg norm PN i EC,
z uwzgldnieniem podobiestw i rnic. Drugie wydanie rozszerzono o podstawy projektowania
przepustw, zagadnienia zwizane z przebudow, wzmacnianiem i wyposaeniem mostw oraz
ich estetyk.

WICEJ POZYCJI ORAZ ZAMWIENIA NA STRONIE www.i-b.pl

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 15

wydarzenia
wydarzenia

VIII konferencja naukowa
Konstrukcje zespolone
W dniach 1920 czerwca 2008 r. na
terenie Uniwersytetu Zielonogrskiego
odbya si VIII konferencja naukowa pn.
Konstrukcje zespolone. Konferencja ta
organizowana jest cyklicznie i odbywa
si co trzy lata. W tym roku patronat nad
imprez objo Ministerstwo Budownic-
twa, Przewodniczcy Komitetu Inynierii
Ldowej i Wodnej PAN oraz Rektor Uni-
wersytetu Zielonogrskiego.
Organizatorami konferencji byy: In- wicona bya teorii konstrukcji, w sesji II
stytut Budownictwa Uniwersytetu Zie- zajmowano si badaniami, sesja III doty-
lonogrskiego, Komisja Nauki Oddziau czya mostw a sesja IV - projektowania.
PZITB, zielonogrski oddzia PTMTIS w W konferencji brao udzia 64 przedsta-
Zielonej Grze przy wsppracy Zwiz- wicieli z 11 orodkw naukowych, w tym
ku Mostowcw RP, Sekcji Konstrukcji 17 profesorw. Wygoszono 40 referatw,
Betonowych Komitetu Inynierii Ldo- w tym 4 przez goci zagranicznych z Bia-
wej i Wodnej PAN oraz Sekcji Konstruk- orusi i Francji.
cji Metalowych Komitetu Inynierii L-
dowej i Wodnej PAN.
W skadzie Komitetu Naukowego zna-
leli si: Andrzej Ajdukiewicz, Biliski
Tadeusz, Dyduch Krzysztof, Flaga Ka-
zimierz, Furtak Kazimierz, Gomb Jzef,
Jan Kmita, Mieczysaw Kuczma, Stanisaw
Ku, Czesaw Machelski, Antoni Matysiak,
Wojciech Radomski, Janusz Murzewski,
Leonard Runkiewicz, Andrzej Ryski,
Witold Woowicki, Jerzy Ziko.
Komitetem Organizacyjnym konferencji
kierowa prof. Tadeusz Biliski a sekreta-
rzem naukowym by dr Gerard Bry.
Obrady konferencji odbyy si w czte-
rech sesjach tematycznych. Sesja I po-

uwag na rnorodno rodowiska

VIII Konferencja REW-
IN. 2008
W dniach 2830 maja 2008 r. w Toma-
szowicach koo Krakowa odbya si VIII
Naukowo-Techniczna Konferencja pn. In-
ynieryjne Problemy Odnowy Staromiej-
skich Zespow Zabytkowych REW-IN.
2008. Organizacji konferencji podja
si Komisja Budownictwa PAN Oddzia
w Krakowie, Wydzia Inynierii Ldowej
Politechniki Krakowskiej, Maopolski Od-
dzia PZITB, Maopolska Okrgowa Izba
Inynierw Budownictwa przy wsp-
udziale Spoecznego Komitetu Odnowy
Zabytkw Krakowa. Patronat nad konfe-
rencj obj Prezydent Miasta Krakowa,
Jacek Majchrowski. Gwnym celem kon-
ferencji byo przedstawienie i omwienie
wynikw prac naukowo-badawczych oraz
wdroeniowych orodkw akademickich
oraz integracja i wymiana dowiadcze
jednostek rodowiska konserwatorskiego
i inynierskiego, ktre wsppracuj przy
renowacji i konserwacji zabytkw.
Obrady odbyway si w dziewiciu se-
sjach powiconych tematyce zagadnie:
trwaoci, zabezpieczenia i utrzymania
obiektw i zespow, badawczo-projekto-
wych, konstrukcyjnych, geotechnicznych
i infrastrukturalnych, prawno-ekonomicz-
nych oraz dziedzictwa postprzemysowe-
go. Po kadej sesji odbywaa si dyskusja.
W sumie wygoszono 43 referaty wpisujce
si w w/w kategorie oraz przedstawiono
najnowsze materiay i rozwizania tech-
nologiczne firm: MAPEI, MC-Bauchemie,
SCHOMBURG, KEIM, AQUAPOL i Neo-
STRAIN. W konferencji uczestniczyo 136
osb z pitnastu krajowych placwek na-
ukowych oraz trzech zagranicznych (Wil-
no, Lww i Mediolan).
Organizatorzy zadbali o to, by w trak-
cie konferencji przedstawi metody in-
terwencji zarwno z pozycji inynierskiej
jak i konserwatorskiej. Zwrcono take
konserwatorskiego, jakie tworz oprcz
konserwatorw archeolodzy, historycy
sztuki, geodeci, architekci. Dlatego te
za konieczno przyjto opracowanie
standardw opartych na interdyscypli-
narnej wiedzy, jakie mogliby stosowa
wszyscy specjalici zajmujcy si ochro-
n zabytkw.
Wspln konkluzj uczestnikw konfe-
rencji jest stwierdzenie, e dla zachowa-
nia obiektw zabytkowych konieczne jest
rozpowszechnienie takich metod badaw-
czych i technik konserwacji oraz wykona-
nia remontw, ktre nie bd prowadzi
do degradacji zabytku a jednoczenie po-
zwol zaspokoi potrzeby ich obecnych
i przyszych uytkownikw.
Jak zawsze w czasie konferencji
REW-IN. tak i w tym roku odbyo
si zwiedzanie zabytkowych obiektw.
Tym razem zwiedzano podziemia Ryn-
ku Gwnego, gdzie planowane jest po-
wstanie muzeum.

16 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 wydarzenia
wydarzenia

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 17

wydarzenia
wydarzenia
Seminarium Gbokie posadowienia budynkw wysokich
23 czerwca 2008 r. w Sali Lustrzanej
w Paacu Staszica PAN w Warszawie do-
byo si Seminarium zorganizowane przez
Instytut Badawczy Drg i Mostw oraz Pol-
skie Zrzeszenie Wykonawcw Fundamen-
tw Specjalnych. Poczono je z uroczysto-
ciami z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin
Bolesawa Kosiskiego. W imprezie wzi-
o udzia okoo 170 osb. Byli wrd nich
liczni reprezentanci wiata nauki: uczelni,
instytutw badawczych, przedstawiciele
firm wykonawczych, projektowych oraz
Bolesaw Kosiski ywa legenda polskiego mostownictwa
Bolesaw Kosiski ukoczy Politechni-
k Warszawsk specjalizujc si w zakre-
sie mostw i budowli podziemnych, a 10
lat temu obroni na Politechnice Pozna-
skiej rozpraw doktorsk nt. wzmacnia-
nia fundamentw mikropalami. Posiada
uprawnienia budowlane do projektowa-
nia i kierowania robotami budowlanymi,
jest rzeczoznawc PZITB oraz SITK w spe-
cjalnoci geotechnika i fundamentowanie,
uzyska tytu rzeczoznawcy budowlanego
w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej
i jest zarejestrowany w Centralnym Reje-
strze Rzeczoznawcw Budowlanych.
W 1962 r. podj prac w Centralnym
Orodku Bada i Rozwoju Drogownictwa,
nazwanym pniej Instytutem Badawczym
Drg i Mostw, gdzie pracuje do dzi. Pra-
c tutaj mona podzieli na trzy okresy.
Pierwszy etap pracy w Orodku od-
bywa si w zespole fundamentowania
mostw, kierowanym przez A. Jaromi-
18 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
bliscy i przyjaciele Jubilata.
Wykady przedstawiay stan techniki,
praktyczne przykady dotyczce projek-
towania, wykonawstwa i kontroli robt.
Uczestnicy spotkania wysuchali prelegen-
tw, ktrzy wygosili nastpujce referaty:
B. Kosiski Fundamenty budynkw
wysokich; B. Gajewska Metoda obser-
wacyjna w projektowaniu posadowie
budynkw wysokich; K. Gwizdaa Tech-
nologiczne i obliczeniowe problemy fun-
damentowania na palach; M. Lewonowski,
M. Leszczyski Konstrukcyjne oraz geo-
techniczne aspekty projektu posadowienia
budynku wysokociowego w Warszawie
przy ulicy Zotej 44; K. Gantner, K. Karsz-
nia Nowoczesna technologia geodezyjna
w projektach monitoringu obiektw iny-
nierskich, gbokiego fundamentowania
oraz realizacji budynkw wysokich; J.
niaka. Bra tutaj udzia we wdroeniu do
krajowego budownictwa mostowego pali
wielkorednicowych, dajcych moliwo
wyeliminowania kesonw. Opracowano
i wdroono wwczas wiele nowych kon-
strukcji fundamentw i podpr mostw.
Ulepszanie technologii robt palowych
i sprawdzanie nowych konstrukcji podpr
byy moliwe tylko w warunkach obiek-
tw budowanych w skali naturalnej. In.
Kosiski mia bardzo duy wkad w ich
projektowanie i badania nonoci.
Chcc wymieni obiekty, przy ktrych
projektowaniu i budowie posadowienia
znaczny udzia mia Jubilat, naley wymie-
ni m.in.: most przez potok Kocielnicki
koo Krakowa, most drogowy przez Ra-
domk w Ryczywole, most przez Duna-
jec w Wierzchosawicach i przemysowy
most koo Tarnowa, most drogowy w ul.
Hetmaskiej w Poznaniu, filar brzegowy
mostu azienkowskiego w Warszawie,
most kolejowy przez rz. Dziwn w Woli-
nie, most LHS przez Wis w Zadusznikach
i drogowy w Zakroczmiu, przebudow
stacji PKP w Krakowie w czci przygoto-
wujcej znacznie pniej zbudowane bez-
kolizyjne przeprowadzenie trasy samocho-
dowej pod torami kolejowymi. Za prace
badawcze i wdroeniowe in. B. Kosiski
by wielokrotnie nagradzany. M.in. otrzy-
ma w 1970 r. Nagrod Pastwow zesp.
II stopnia za wprowadzenie do krajowego
budownictwa mostowego pali wielkored-
nicowych. Przez ponad 20 lat prowadzi
dzia Geotechnika w miesiczniku Iny- dakcja skada Jubilatowi serdeczne gratula-
nieria i Budownictwo. Uczestniczy rw-
Andrzejewski, J. Baeczek, P. Rychlewski
Fundamenty zespolone pod budynkami
wysokimi.
Celem zorganizowania seminarium bya
popularyzacja wiedzy o projektowaniu
i wykonywaniu gbokich posadowie bu-
dynkw wysokich. Jego tematyka skiero-
wana bya do projektantw, wykonawcw
i inwestorw oraz pracownikw admini-
stracji zwizanych z procesem decyzyjnym
dotyczcym specjalistycznych robt funda-
mentowych. Przedstawione referaty byy
interesujce rwnie dla osb nie zajmu-
jcych si wieowcami, poniewa prezen-
towane technologie znajduj powszechne
zastosowanie w innych obiektach.
Materiay z Seminarium s dostpne
w Zakadzie Geotechniki i Fundamento-
wania IBDiM, tel. +48 22 675 43 75.
nie w wielomiesicznych staach w Wiel-
kiej Brytanii i USA.
Drugi okres pracy Jubilata to dziaalno
w zespole Geotechniki kierowanym przez
prof. J. Pachowskiego. W szczeglnoci
praca tu bya zorientowana na potrze-
by budowy metra w Warszawie. Gwne
problemy byy zwizane z wdroeniem
budowy cian szczelinowych na skal
przemysow, wprowadzeniem do prak-
tyki obudowy berliskiej, z kotwieniem
i rozpieraniem konstrukcji oporowych. Na
podstawie zdobytej wiedzy in. Kosiski
opracowa wytyczne do ich budowy pt.
Warunki techniczne wykonywania cian
szczelinowych.
W trzecim okresie zajmowa si gwnie
pracami zwizanymi z problematyk g-
bokich podziemi, posadowieniami obiek-
tw bardzo obcionych oraz fundamen-
tami zespolonymi.
B. Kosiski ma ogromny wkad w pol-
sk normalizacj oraz w przekadanie na
j. polski norm dotyczcych cian szczeli-
nowych, pali wierconych, mikropali i in-
nych. By te czonkiem Komitetu CEN288,
prowadzc przez wiele lat dziaalno nor-
malizacyjn na forum europejskim.
Nie sposb wymienia tu publikacje
jego autorstwa, jednak w iloci ponad 300
stanowi one solidny dorobek w litera-
turze fachowej. Warto doda na koniec,
e jest on te wspautorem 14 patentw
i wzorw uytkowych.
Z okazji niedawnych urodzin nasza Re-
cje i yczy wielu sukcesw zawodowych.
 wydarzenia
wydarzenia

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 19

aktualnoci
aktualnoci
aktualnoci
KGHM sprzeda spk za 8,5 mln z
KGHM Polska Mied sprzeda udziay w spce
zalenej. Ksigowo zarobi na tym 7,2 mln z.
Miedziowa firma sprzedaa wszystkie swoje
udziay w Minova-Ksante, stanowice 30 proc.
kapitau spki podaje portal pb.pl.
Zainkasuje za nie 8,5 mln z, co przewysza ich
warto ujt w ksigach, wynoszc 1,3 mln z. Przygotowania do budowy S5 w Wielkopolsce
pb.pl 2008-08-28
Umowa autostradowa na finiszu
Coraz bliej porozumienia Autostrady Wielko-
polskiej SA z rzdem w sprawie budowy A2 do
wiecka. Umowa ma by podpisana jeszcze
w sierpniu.
Taki termin wyznaczy rzd na pocztku wa-
kacji. I cigle go podtrzymuje. Tymczasem
do koca sierpnia pozostao ju kilka dni. Czy
to wystarczy, by obie strony doszy do poro-
zumienia i podpisay umow w sprawie bu-
dowy 105 km autostrady z Nowego Tomyla
do wiecka? Wiele wskazuje, e tak. Przede
wszystkim sama umowa okrelajca warunki
budowy przez AW SA autostrady jest wresz-
cie gotowa. Brakuje na niej jedynie podpisw,
cho rzecznik Ministerstwa Infrastruktury Mi-
koaj Karpiski zastrzega, e trwaj jeszcze
analizy dokumentw.
Wedug naszych informacji budowa 1 km no-
wego odcinka A2 bdzie kosztowa ok. 12 mln
euro i ma si zakoczy w drugiej poowie
2011 r. Autostrada do wiecka bdzie betono-
wa, a to oznacza, e jej nawierzchni nie trzeba
bdzie remontowa tak czsto jak na autostra-
dzie z asfaltu. Ile bdziemy paci za przejazd
now A2 jeszcze dokadnie nie wiadomo, ale
stawki maj by porwnywalne z opatami na
istniejcych odcinkach. Podr z Nowego To-
myla do wiecka moe wic kosztowa w gra-
nicach 20-25 z.
Gazeta Wyborcza Pozna 2008-08-27
Stolica: 37 mln z na remonty
kadek
Ponad 37 mln z na remonty kadek dla pie-
szych w Warszawie zamierza wyda do koca
2009 roku stoeczny urzd miasta. redni koszt
remontu jednej kadki to 4 mln z podaje Za-
rzd Drg Miejskich.
PAP 2008-08-26
Czy S5 powstanie przed 2012?
Droga krajowa nr 5 jest jedn z najbardziej
niebezpiecznych tras w Polsce. Z tego powodu
20 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
budowa S5 midzy Wrocawiem i Poznaniem
jest spraw priorytetow przed mistrzostwami
Europy w 2012 r.
W ubiegym tygodniu w portalu pisalimy
o problemach z ustaleniem przebiegu drogi
w wojewdztwie dolnolskim (wicej na ten
temat...)
przebiegaj duo spokojniej. Najmniej wtpli-
woci co do przebiegu trasy jest na poudniu
regionu. Drogowcy zaprojektowali ju midzy
innymi obwodnic Rawicza i Bojanowa. Pra-
ce projektowe ruszyy ju dla caego wielko-
polskiego odcinka drogi numer 5. Jednak na
prawie caej jej dugoci rozwaane s przynaj-
mniej dwa warianty przebiegu trasy.
Wtpliwoci rozstrzygnie dopiero decyzja ro-
dowiskowa, ktr wyda wojewoda wielkopol-
ski. Nastpnie rozpocznie si wykup ogromnej
liczby dziaek pod budow drogi.
GDDKiA zamierza uzyska pozwolenie na bu-
dow drogi S5 najpniej w poowie 2009 roku.
Pniej ogoszony zostanie przetarg dla wyko-
nawcw. Jeli wiosn 2010 r. rozpocznie si bu-
dowa, to jest prawdopodobne, e wielkopolski
odcinek S5 bdzie gotowy na Euro 2012.
Gos Wielkopolski 2008-08-25
Minister obiecuje: A1 gotowa
w 2011 r.
Ruszya budowa autostrady A1 z Grudzidza do
Torunia. Droga bdzie gotowa do koca 2011 r.
Minister infrastruktury zapowiada: w tym ter-
minie gotowa bdzie caa autostrada A1 od
Gdaska do granicy z Czechami
W Nowych Marzach pod Grudzidzem wbito
w poniedziaekpierwsz opatpod kolejny od- barczyk zapowiada ju w czerwcu, e umowa
cinek autostrady A1. Chodzi o 62 kilometry drogi
w wojewdztwie kujawsko-pomorskim od No-
wych Marz do Czerniewic pod Toruniem.
Drogowcy wybuduj tam m.in.: 52 km nowej,
dwujezdniowej autostrady, 10 km drugiej jezd-
ni autostrady (pod Toruniem jedna jezdnia ju
jest), pi wzw, cztery mosty, 16 wiaduktw
i osiem miejsc obsugi podrnych (na dwch
z nich
Cho w poniedziaek symbolicznie roboty si
rozpoczy, na razie na placu budowy nie spo-
tkamy buldoerw. Rozpoczlimy faz przy- tw) pisze Gazeta Wyborcza.
gotowa: prace geologiczne, oczyszczanie te-
renu, budow drg tymczasowych informuje
Ewa ydkowska, rzecznik GTC. Zasadnicze ro-
boty budowlane z uyciem cikiego sprztu
rozpoczn si wczesn wiosn 2009 r.
Ale jak podczas wczorajszej uroczystoci za-
powiedzia minister infrastruktury Cezary Gra-
aktualnoci
aktualnoci
barczyk (PO) pod koniec 2011 r. gotowa ma
by caa autostrada A1: od Gdaska po granic
z Czechami.
- Jeszcze w tym roku dojdzie do podpisania
umowy z wykonawc odcinka od Pyrzowic do
granicy z Czechami, na ponad 40 km trwaj
prace budowlane, a pozostae odcinki A1 obj-
te s przetargami. To pozwala na optymistycz-
n prognoz, e w 2011 r. wszystkie odcinku
autostrady A1 bd gotowe mwi PAP Gra-
barczyk.
Gazeta Wyborcza Trjmiasto 2008-08-25
Betonowa autostrada coraz bliej
wiecka
Betonowa trasa z szecioma wzami. Czy
w 2011 r. pojedziemy tak autostrad A2 z No-
wego Tomyla do wiecka? Tak, o ile do koca
sierpnia rzd podpisze z Autostrad Wielkopol-
sk SA umow na budow.
Negocjacje spki, ktra ma koncesj na budo-
w z rzdem, przypominaj serial bez koca.
Autostrada Wielkopolska uzgadniaa ju wa-
runki inwestycji z kilkoma rzdami kolejno
SLD, PiS, a teraz PO-PSL. Najblisze dni mog
jednak wreszcie przynie porozumienie, bo
rozmowy s ju chyba na finiszu pisze Gaze-
ta Wyborcza w gorzowskim dodatku.
W ubiegym tygodniu Ministerstwo Infra-
struktury przekazao spce projekt umowy,
a w poniedziaek AW SA odesaa dokument ze
swoimi propozycjami zmian. Spodziewamy
si, e lada dzie usidziemy wsplnie do roz-
mw i zakoczymy negocjacje potwierdza
Zofia Kwiatkowska, rzecznik Autostrady Wiel-
kopolskiej. Minister infrastruktury Cezary Gra-
ze spk koncesyjn zostanie podpisana do
31 sierpnia. Negocjacje trwaj, ale cay czas
podtrzymujemy ten termin podkrela Mi-
koaj Karpiski, rzecznik ministerstwa. Jeli do
koca miesica umowa zostanie podpisana, to
roboty na caym 105-kilometrowym odcinku
rusz na pocztku przyszego roku i potrwaj
do poowy 2011 r.
Budowa 1 km A2 bdzie kosztowa ok. 12 mln
euro. Dokadn cen poznamy po ostatecznym
ustaleniu zakresu inwestycji (np. liczba wiaduk-
Gazeta Wyborcza 2008-08-21
Wyspy poczy tunel lub most
Poczenie drogowe wysp Wolin i Uznam jest
zadaniem kluczowym Programu Operacyjne-
go Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 02/2008 (17) 20

2013. Nie wiadomo jeszcze czy zbudowany
zostanie tunel czy most.
13 sierpnia w winoujciu, w siedzibie Urzdu
Miasta, odbyo si spotkanie w tej sprawie.
W spotkaniu uczestniczyli: podsekretarz stanu
Zbigniew Rapciak, czonek zarzdu wojewdz-
twa zachodniopomorskiego Wojciech Drod,
wicewojewoda zachodniopomorski Andrzej
Chmielewski oraz przedstawiciele Minister-
stwa Infrastruktury i Generalnej Dyrekcji Drg
Krajowych i Autostrad (GDDKiA).
GDDKiA przygotowaa ju I etap studium tech-
niczno-ekonomiczno-rodowiskowego, ktry,
wraz z kilkoma wariantami przebiegu trasy,
przedstawiono na spotkaniu. W zalenoci od
tego, ktry wariant zostanie wybrany, koszt in-
westycji wyniesie od 500 mln do ponad 1 mld
z. Decyzja w sprawie najkorzystniejszego wa-
riantu zapadnie do koca tego roku. Z kolei
w poowie 2009 roku powinna zosta wydana
decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach
zgody na realizacj przedsiwzicia.
Ministerstwo Infrastruktury 2008-08-20
PREZYDENT PODPISA SPECUSTA-
W DROGOW
19 sierpnia 2008 r. Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej Lech Kaczyski podpisa ustaw z dnia
25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczegl-
nych zasadach przygotowania i realizacji inwe-
stycji w zakresie drg publicznych oraz o zmia-
nie niektrych innych ustaw.
Tylko jedna decyzja o zezwoleniu na realizacj
inwestycji zamiast dotychczasowych dwch,
kary za niewydanie decyzji w terminie oraz
uregulowanie kwestii susznego odszkodo-
wania to tylko kilka istotnych zmian jakie
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 2121
aktualnoci
aktualnoci
aktualnoci
wprowadza Ustawa o szczeglnych zasadach
przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie
drg publicznych (tzw. specustawa drogowa).
Projekt nowelizacji tej ustawy zosta przygo-
towany w Ministerstwie Infrastruktury. Dziki
tym zmianom zostanie znacznie skrcony pro-
ces przygotowania inwestycji drogowych.
Podpisana ustawa wprowadza zastpienie
dwch decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi oraz
o pozwoleniu na budow tylko jedn decyzj
o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej,
co skrci czas na wydanie decyzji.
Specustawa drogowa wprowadza sankcje
karne dla organu, ktry nie wyda decyzji o ze-
zwoleniu na realizacj inwestycji drogowej
w terminie 90 dni od daty zoenia wniosku.
Celem tego zapisu jest zobligowanie organw
do szybkiego wydawania decyzji, aby w konse-
kwencji drogi powstaway szybciej.
aktualnoci
aktualnoci
Ustawa reguluje rwnie wysoko od-
szkodowania za nieruchomoci przejte
pod budow drg, tak aby odpowiadao
one przesance susznego odszkodowa-
nia, okrelonej w Konstytucji RP. Dla osb
sprzedajcych nieruchomoci pod drogi s
to rozwizania duo korzystniejsze od tych
obowizujcych dotychczas.
Wyduony zosta termin na wydanie przez
wacicieli nieruchomoci przeznaczonej
pod budow drogi, z obecnych 30 dni do 4
miesicy. Jednak wysoko odszkodowania
zostanie powikszona o kwot rwn 5%
wartoci nieruchomoci, gdy zostanie ona
wydana zarzdcy drogi w terminie 30 dni
od dnia, w ktrym decyzja staa si osta-
teczna. Dodatkowo waciciele budynkw
lub lokali mieszkalnych otrzymaj 10 000 z
na pokrycie dodatkowych wydatkw np.
zwizanych z poszukiwaniem nowej nieru-
chomoci, podatkami i opatami zwizany-
mi z jej nabyciem czy te przeprowadzk.
Specustawa drogowa nakada na odpo-
wiedni organ obowizek wysyania za-
wiadomienia o wszczciu postpowania
do wnioskodawcy oraz do wacicieli
i uytkownikw wieczystych nieruchomo-
ci objtych wnioskiem. Wprowadzenie
bezporednich powiadomie ma na celu
zniwelowanie w przyszoci protestw spo-
ecznych, ktre czsto opniaj rozpocz-
cie budowy.
www.mi.gov.pl 2008-08-20
Najduszy most Podkarpacia po
remoncie
Ju od pocztku sierpnia biecego roku
kierowcy mog korzysta wyremontowa-
nego, najduszego mostu na Podkarpa-
ciu. Przeprawa przez Wis w Nagajowie
znajduje si w cigu drogi krajowej nr 9
prowadzcej do przejcia granicznego
w Barwinku.
Rzeszowski oddzia Generalnej Dyrekcji
Drg Krajowych i Autostrad poinformo-
wa o zakoczeniu modernizacji jednego
z duszych, kratownicowych mostw
w kraju, a jednoczenie najduszego
(426 m) mostu na Podkarpaciu. Ju 31 lip-
ca biecego roku nastpia zmiana orga-
nizacji ruchu, zamknito most tymczasowy
a ruch koowy i pieszy wprowadzono na
przebudowany most.
Przebudowany most w Nagnajowie, prze-
biegajcy przez rzek Wis, znajduje si
w cigu szlaku komunikacyjnego prowa-
dzcego do przejcia granicznego w Bar-
winku. Ley w cigu drogi krajowej nr 9,
bdcej czci trasy midzynarodowej
E371, czcej pnoc kraju z poudniem
oraz ze Sowacj.
GDDKiA oddzia Rzeszw 2008-08-20
22 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
aktualnoci
aktualnoci
Przed EURO 2012 ekspresowo Z tych samych powodw Dyrekcja wstrzyma-
pojedziemy po 7 a prace przy budowie fragmentu innej ob-
Drogowcy ogosili przetarg na remont odcin- wodnicy Wasilkowa. Prowadzone s jedynie
ka krajowej drogi nr 7 z Olsztynka do Nidzicy. niezbdne roboty na wiadukcie nad torami
Projekt zakada budow dwch pasw jezdni kolejowymi Biaystok Sokka.
z kadej strony. Prace przy budowie obwodnicy Augustowa
Czteropasmowe arterie to w Polsce wci nie- trwaj na 4,1-km odcinku drogi, wsplnym
stety rzadko. Na sidemce tak jest m.in. dla wszystkich wariantw. Ten fragment ma
koo Elblga. A drogowcy kocz ju przygoto- by gotowy do koca grudnia tego roku
wania do poszerzenia kolejnego odcinka, po- poinformowaa Dyrekcja. Do wybudowania
nad 23-kilometrowego do Paska. Lepiej ma jest 17,1 km trasy.
si jedzi te koo Poska. Reszta sidemki Jak wynika z wczeniejszych informacji,
to szosa dwupasmowa, miejscami z szerokim GDDKiA ma wybra jeden z trzech warian-
poboczem. A to powoduje kopoty z bezpiecz- tw przebiegu trasy. Przewidywane warianty
nym wyprzedzaniem. Sytuacj pogarsza fatal- to: lokalizacja przez Dolin Rospudy z zasto-
ny stan nawierzchni rozjedonej przez tiry. sowaniem rnych technik budowy (tunel
Lokalny oddzia Generalnej Dyrekcji Drg Kra- lub estakada), obwodnica poprowadzona
jowych i Autostrad rozpisa wanie przetarg na przez miejscowo Raczki, a trzeci przez
budow drogi ekspresowej na odcinku Olszty- Chodorki.
nek-Nidzica. To okoo 26 km. Dodatkowo na PAP 208-08-19
dugoci piciu kilometrw powstanie ob-
wodnica Olsztynka.
Trwa te szacowanie wartoci kilkuset nieru- Chiskie metro za p ceny?
chomoci, przez ktre bdzie biec nowy odci- Koncerny z Chin chc wybudowa drug lini
nek drogi. Ewentualne wywaszczenie i wypa- dwa razy taniej ni hiszpaskie i niemieckie
ta odszkodowania ich wacicielom odbdzie mwi minister sportu. Prezydent Warszawy
si na podstawie tzw. specustawy drogowej zachca je do udziau w powtrce przetargu
z 2003 r. Pozwala ona na szybkie kupowanie ju jesieni.
nieruchomoci pod budow drg i autostrad. Do spotka z przedstawicielami koncernw
Odcinek Olsztynek-Nidzica to jeden z etapw budowlanych z Dalekiego Wschodu doszo
przebudowy sidemki z Gdaska do Warsza- podczas wizyty Mirosawa Drzewieckiego na
wy. W nastpnej kolejnoci robotnicy wezm olimpiadzie w Pekinie.Chiczycy mieli intere-
si za remont midzy Nidzic a poudniow sowa si inwestycjami w Polsce w szczegl-
granic wojewdztwa i odcinek Miomyn- noci budow drugiej linii metra, planowan
Olsztynek, wraz z obwodnic Ostrdy, liczc obok Stadionu Narodowego. Pod koniec lipca
ok. 13 kilometrw. Drogowcy chc zdy wadze Warszawy uniewaniy ten gigantycz-
przed 2012 r., kiedy w Polsce rozpoczn si mi- ny przetarg. Dlaczego? Zachodnie firmy spr-
strzostwa Europy w pice nonej. boway wykorzysta popiech przed Euro
Przebudowa drogi krajowej nr 7 w woj. war- 2012: zamiast przewidzianych w kosztorysie
misko-mazurskim bdzie kosztowa okoo 2,8 mld z zayczyy sobie za siedem kilome-
2 mld z. Pienidze pochodz z Programu Ope- trw 6 mld z.
racyjnego Infrastruktura i rodowisko zatwier- zw.com.pl 2008-08-19
dzonego przez Komisj Europejsk.
Gazeta Wyborcza Olsztyn 2008-08-19
Strabag wybuduje obwodnic
Supska
GDDKiA: Wstrzymano budow Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Auto-
fragmentu obwodnicy Augustowa strad poinformowaa o podpisaniu umowy na
Chodzi o prace przy budowie wiaduktu nad budow obwodnicy Supska w cigu drogi kra-
drog wojewdzk nr 664 do Raczek i dojaz- jowej nr 6. Ponad 16 km odcinek trasy wybu-
du do niego. duje konsorcjum firm Strabag Sp. z o.o. i Wakoz
Sprawa budowy obwodnicy Augustowa, kt- Sp. z o.o. Prace potrwaj do jesieni 2010 roku.
rej fragment ma przebiega przez cenn przy- mojeauto.pl 2008-08-18
rodniczo Dolin Rospudy, toczy si od kilku lat.
Rozpoczcie budowy zaostrzyo konflikt po-
midzy mieszkacami, ktrzy domagaj si jak 14 km autostrady A1 za 285 mln
najszybszej budowy obwodnicy wok Augu- euro
stowa, inwestorem i ekologami, obawiajcymi Kilka dni temu Generalna Dyrekcja Drg Krajo-
si szkd w rodowisku naturalnym. W marcu wych i Autostrad podpisaa umow na budo-
2007 roku Komisja Europejska skierowaa po- w kolejnego odcinka autostrady A1. 14 km
zew przeciwko Polsce do Trybunau Sprawie- odcinek Bek wierklany ma powsta w cigu
dliwoci UE w Luksemburgu, w zwizku z bu- 21 miesicy od daty rozpoczcia robt.
dow obwodnic Augustowa i Wasilkowa. GDDKiA 2008-08-18
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 02/2008 (17) 22

Autostrada A2 bdzie zbudowana
do 2011 r.
Po kolejnej turze negocjacji w sprawie auto-
strady A2 do wiecka zarwno strona rzdowa,
jak i spka Autostrada Wielkopolska nie ukry-
waj optymizmu.
Umowy komercyjne powinny zosta podpisa-
ne do koca sierpnia. Budowa ruszy wiosn,
a zakoczy si w 2011 roku. Po latach sporw
i mao owocnych negocjacji wida w szanse
dla budowy ponad 100 kilometrw autostra-
dy A2 z Nowego Tomyla do wiecka podaje
portal Gazeta.pl powoujc si na IAR.
Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk
przekaza Autostradzie Wielkopolskiej projekt
umowy komercyjnej. Teraz pracuj nad ni
prawnicy Autostrady. W przyszym tygodniu
zaplanowano kolejne spotkania na ktrych tak
zwana umowa komercyjna nabierze ostatecz-
nego ksztatu.
Ze strony rzdowej wida ogromn determi-
nacj. Wiadomo, e odcinek autostrady bdzie
mia betonow nawierzchni, i dlatego gene-
ralny remont bdzie moliwy dopiero za 30 lat.
Po podpisaniu umowy z rzdem do koca roku
spka powinna otrzyma kredyty na budow,
a pierwsze prace rusz w marcu przyszego
roku.
gazeta.pl 2008-08-13
Powsta pierwszy w Europie most
z tworzyw sztucznych
W Niemczech, koo Friedbergu w Hesji, na
zamwienie lokalnego Urzdu ds. Drg
i Transportu zosta oddany do uytku pierw-
szy w Europie most wykonany z tworzyw
sztucznych informuje stowarzyszenie Pla-
stics Europe Polska.
Most tego typu montuje si bez gwodzi
czy rub. Pyty jezdne mostu wykonane s
z polimeru wzmocnionego wknem szkla-
nym (FRP) i zostay naklejone na dwa stalo-
we elementy none. Most ma dugo 27 m
i szeroko 5 m, a jego masa wynosi 80 ton.
Mog po nim jedzi wszystkie typy nowo-
czesnych pojazdw.
Most jest zgodny ze standardami Eurocode
2010, bdcego nowym oglnoeuropejskim
kodeksem budowlanym ustanowionym dla
budownictwa publicznego przez Komisj
Europejsk.
Tworzywa sztuczne wzmocnione wknami
bd odgrywa wan rol w budowie mo-
stw.
Budowa konwencjonalnego mostu o be-
tonowej konstrukcji trwa do dugo, co
powoduje odpowiednio dugo trwajce
utrudnienia w ruchu drogowym, natomiast
most ze wzmocnionego tworzywa sztucz-
nego powsta w fabryce, a nastpnie zosta
przetransportowany w caoci na miejsce
budowy.
Monta mostu na miejscu zaj niespena
jeden dzie.
Koszty konserwacji to kolejny argument na
korzy tworzyw sztucznych argumentuje
Plastics Europe Polska.
W przypadku tradycyjnych mostw czsto
ju po 15-20 latach konieczne s gruntow-
ne prace konserwacyjne. Natomiast most
z tworzywa sztucznego idealnie nadaje si
do wykorzystania w duszej perspektywie
czasu.
Przewiduje si, e most taki nie bdzie wy-
maga napraw nawet przez 50 lat, gdy ma-
teria kompozytowy nie ulega korozji.
Nowoczesne materiay budowlane powin-
ny by odporne i wytrzymae, jednoczenie
mie zalety z punktu widzenia ochrony
rodowiska oraz pozwala na moliwie naj-
wiksz swobod w zakresie projektowania
Zdaniem organizacji, tworzywa sztuczne
stanowi doskona odpowied na te wy-
zwania.
wnp.pl 2008-08-13
aktualnoci
aktualnoci
aktualnoci
Rewolucja komunikacyjna na
Pomorzu
Szykuje si rewolucja komunikacyjna w Trj-
miecie i caym regionie. Wojewdztwo po-
morskie otrzyma z UE 306 milionw zotych na
projekt budowy Kolei Metropolitalnej. Dziki
niej SKM dotrze do Moreny, Osowy, Karwin
i lotniska. Otworzy te kolejowy Gdask na
Kaszuby. To jedna z najwaniejszych inwestycji
ostatnich dziesicioleci.
Koszt budowy caej trasy to 612 milionw
zotych. Poowa tej kwoty pochodzi bdzie
z unijnej dotacji, reszt pokryje wojewdztwo,
Gdask, Gdynia i PKP Polskie Linie Kolejowe.
Gazeta Wyborcza Trjmiasto 2008-07-31
Warszawa bez drugiej linii metra
na Euro 2012
W rod prezydent Warszawy Hanna Gron-
kiewicz-Waltz ogosia uniewanienie prze-
targu na budow drugiej linii metra. Nowy
ma by rozpisany na przeomie wrzenia
i padziernika.
To ju oficjalna decyzja wadz miasta, o ktrej
od kilku tygodni mwio si w kuluarach ra-
tusza. Pierwszy przetarg zosta uniewaniony,
bo oferty trzech konsorcjw budowlanych po-
naddwukrotnie przewyszay kosztorys. Wyno-
siy ok. 6 mld z.
Prezydent Gronkiewicz-Waltz powoywaa si
na ekspertw, ktrzy inwestycj przy takiej
cenie uznali za ekonomicznie nieopacaln.
Dodaa te, e nie byo szans na otrzymanie
dotacji Unii Europejskiej.
Decyzja ratusza oznacza, e nie dojedziemy
metrem na mecze Euro 2012. Centralny odci-
nek drugiej linii metra od ronda Daszyskiego
do Dworca Wileskiego (pod Prost, wi-
tokrzysk, Powilem, Wis, Portem Praskim
i Targow) mgby by gotowy najwczeniej
w 2013 r. Urzdnicy zapewniaj, e podczas
pikarskich Mistrzostw Europy w 2012 r. budo-
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 2323
aktualnoci
aktualnoci
wane stacje bd ju zasypane tak, eby nie
utrudnia ruchu w miecie.
Gazeta Wyborcza Stoeczna 2008-07-30
Hydrobudowa Polska zakoczya
skup udziaw PRG Metro i posiada
84,55% kapitau
Spka Hydrobudowa Polska z grupy PBG za-
koczya skup udziaw spki PRG Metro od
dotychczasowych udziaowcw i posiada 465
udziaw stanowicych 84,55% kapitau za-
kadowego spki nabywanej, poinformowaa
Hydrobudowa w komunikacie.
Spka Hydrobudowa Polska miaa 5,22 mln z
zysku netto w I kw. 2008 roku wobec 4,34 mln
z zysku rok wczeniej. Zysk operacyjny wynis
5,59 mln z wobec 3,20 mln z straty rok wcze-
niej. Przychody wyniosy 105,21 mln z wobec
64,67 mln z rok wczeniej.
ISB 2008-07-29
Ostatnie przesiedlenia z okolic
Zapory Trzech Przeomw
Chiny zakoczyy ewakuacj ostatniego
miasta, ktre zniknie pod wodami zbior-
nika za Zapor Trzech Przeomw na rzece
Jangcy poinformoway chiskie media.
Ostatni mieszkacy miasteczka Gaoyang
w prowincji Hubei opucili domy we wto-
rek. Koczy to wielki przesiedleczy exo-
dus rozpoczty cztery lata temu podaa
agencja Xinhua.
Budowa dugiej na 2309 metrw zapory
na najduszej rzece Azji wymusia prze-
siedlenie 1,4 mln ludzi. Spitrzenie wody
pozwoli na uruchomienie tam najwik-
szej na wiecie elektrowni wodnej i regu-
lacj potnej rzeki.
Gigantyczna inwestycja hydroenergetycz-
na jest coraz mocniej krytykowana przez
ekologw. Zdaniem specjalistw Zapora
Trzech Przeomw zaczyna stopniowo
przeksztaca si w szyjk butelki, a za-
mulenie moe w przyszoci ograniczy
moliwo korzystania z portw w tym
rejonie.
Krytycy twierdz te, e podniesienie lu-
stra wody zwiksza zagroenie osuwaniem
si ziemi. Naukowcy przestrzegaj, e po-
wstanie dugiego na 660 km zbiornika na-
ruszyo i tak ju sab stateczno zboczy
wok zbiornika i grozi ich osuwaniem.
Podniesienie poziomu wody zwikszy to
zagroenie.
W kwietniu w rejonie Gaoyang doszo
do powanego osunicia ziemi na jedn
z wiosek, ktra zostaa czciowo zniszczo-
na. Natomiast osunicie si gruntu w ze-
szym roku w tym samym rejonie zabio 35
osb.
rp.pl 2008-07-28
24 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
A-4 na Podkarpaciu
Do 2012 roku ma powsta odcinek autostrady
A-4 od granicy z wojewdztwem maopolskim
do Korczowej na granicy polsko-ukraiskiej.
W padzierniku 2007 roku rzeszowski oddzia
Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Auto-
strad wystpi do Ministra rodowiska z wnio-
skiem o wydanie dokumentu dotyczcego
alternatywnego, rodowiskowego wariantu
przebiegu trasy na odcinku Stara Jarzbka na
granicy z Maopolsk do wza Rzeszw Za-
chodni. Ten dokument, ktry pozwoli wojewo-
dzie wyda decyzj rodowiskow i wystpi W Puawach oddano do uytku nowy most
z wnioskiem o pozwolenie na budow, jest ju
w Rzeszowie. Wariant alternatywny przebiegu
autostrady jest zgodny z dotychczas planowa-
nym, jednak zosta wzbogacony o urzdzenia
ochrony rodowiska (np. przejcia dla zwierzt
i ekrany akustyczne). Na pocztku autostrada
bdzie posiadaa dwie jezdnie, ktre bd mia-
y po dwa pasy ruchu. Pniej, jeli natenie
ruchu bdzie odpowiednio due, zostanie do-
budowany trzeci pas.
Gazeta Wyborcza Rzeszw 2008-07-25
Nowa autostrada A2 do remontu
Przez bdy podczas budowy nawierzchnia
A2 midzy Poznaniem a Nowym Tomylem
ma liczne spkania. Na autostradzie, ktra
ma niespena cztery lata, trzeba wymieni
co najmniej wierzchni warstw asfaltu
Asfalt na A2, wybudowanej przez AW SA, ma
jedynie 15 cm gruboci, czyli poow tego,
co na budowanych przez pastwo drogach
tej klasy. Taka nawierzchnia ma ograniczon
wytrzymao i po tym jak przejedzie ni
okrelona liczba samochodw (6 mln tzw.
osi obliczeniowych), ma by pogrubiona
o 10 cm. W ubiegym roku wzmocniono
tak odcinek Konin-Wrzenia. A teraz trwa
pogrubianie nawierzchni pomidzy Pozna-
niem a Wrzeni.
Gazeta Wyborcza Pozna 2008-07-23
Tunel poczy kontynenty
W sobot (19.07.08) w Madrycie zapowie-
dziano szybkie podjcie decyzji w sprawie
budowy pierwszego podmorskiego tunelu,
ktry poczy Europ z Afryk (od wybrzea cy w Korczowej.
Hiszpanii do Maroka).
Angel Aparicio, przewodniczcy komisji
kierujcej pracami ekspertw poinformo-
wa, e kocz si prace zwizane z tym
projektem i wkrtce bdzie mona rozpo-
cz realizacj inwestycji. Nie pniej ni
w 2025 r. podmorskim tunelem bd mo-
gy przejeda pocigi osobowe oraz to- wikszych w kraju skrzyowa autostra-
warowe z Hiszpanii do Maroka.
Tunel o dugoci 40 kilometrw znajdzie si
na gbokoci 300 metrw pod dnem Mo-
rza rdziemnego. Koszt jego budowy jest
aktualnoci
aktualnoci
wstpnie szacowany na 4 miliardy dolarw.
W przypadku pomylnej realizacji projektu
Europa oraz Afryka Pnocna zostan po-
czone po raz pierwszy od 200 milionw lat.
W prowadzonych od 20 lat dyskusjach, kt-
rych zakoczenie ma stanowi oczekiwana
decyzja, rozwaano rwnie m.in. opcj budo-
wy mostu czcego obydwa kontynenty.
PAP 2008-07-21
Nowy most w Puawach
przez Wis oraz pierwszy etap obwodnicy
miasta o dugoci prawie 13 km.
Inwestycja, realizowana w ramach Sekto-
rowego Programu Operacyjnego Transport
(SPOT), kosztowaa okoo 400 mln z, z cze-
go most 185 mln z. Prawie trzy czwarte
kosztw pokrya Unia Europejska
Puls Biznesu 2008-07-14
GDDKiA wnioskuje o decyzj loka-
lizacyjn dla odcinka autostrady
A4 w Maopolsce
GDDKiA zoya wniosek o wydanie de-
cyzji lokalizacyjnej dla drugiego odcinka
autostrady A4 Krakw Tarnw pomidzy
Szarowem i Tarnowem w Maopolsce.
Zakoczenie budowy prawie 60-kilo-
metrowego odcinka przewidywane jest
w 2011 r. Wiosn zeszego roku rozpocz-
a si budowa pierwszego, 20- kilometro-
wowego odcinka autostrady A4 Krakw
Tarnw pomidzy Krakowem a Szaro-
wem. Zgodnie z kontraktem, odcinek, kt-
rego budowa bdzie kosztowa 839,3 mln
z, zostanie oddany do uytku w pierwszej
poowie przyszego roku. Drugi etap in-
westycji obejmuje budow prawie 60-ki-
lometrowego odcinka od wza Szarw
do wza Krzy koo Tarnowa. Szacunkowy
koszt inwestycji wynosi ponad 2 mld z.
Autostrada z Krakowa do Tarnowa bdzie
czci biegncej z Europy Zchodniej na
Ukrain autostrady A4, lecej w Trzecim
Transeuropejskim Korytarzu Transporto-
wym; przecina on Polsk od zachodniej
granicy w Zgorzelcu do wschodniej grani-
PAP 2008-06-20
Rusza budowa najwikszego wza
drogowego w Polsce
Grecka firma J&P AVAX przeja plac budo-
wy w gliwickiej Sonicy na jednym z naj-
dowych. Do padziernika przyszego roku
u zbiegu A4 i A1 i drogi krajowej nr 44, ma
powsta trzypoziomowy wze.
Gazeta Wyborcza 2008-06-19
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 02/2008 (17) 24
 aktualnoci
aktualnoci
aktualnoci

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 2525

geoinynieria
geoinynieria

Metody obliczania
pyt fundamentowych
Przyczynek w sprawie stosowanych metod obliczania pyt fundamentowych na podou sprystym

F
undamenty stanowi istotn cz w kosztach kon-
strukcji kadego obiektu. Std te staranno w ich
obliczaniu i konstruowaniu powinna by odpo-
wiednio dua. Niestety nie zawsze tak si dzieje, czcio-
wo z braku wiadomoci wpywu rnego rodzaju zaoe.
Artyku ten powicony jest skutkom przyjmowanych zao-
e w trakcie obliczania fundamentw ograniczajc si do
fundamentw pytowych. Dla jasnoci wywodu przyjmuje
si, e konstrukcja ponad fundamentem jest na tyle podat-
na, i przekazywane na fundament siy nie s zalene od
jego przemieszcze.
Oczywicie, dzisiaj raczej nie projektuje si fundamentw
rcznie, ale korzysta si ze wspomagania komputerowego. Tu
jednak zawsze stajemy przed dwoma pytaniami:
jaki przyj model podoa?
jaki, w sensie sztywnoci, przyj model pyty fundamentowej?

Jakkolwiek dysponujemy dzisiaj wielk gam modeli pod-

oa (por. monografia [1]), to w zastosowaniach praktycznych,
w przypadku obliczania fundamentw pytowych, stosowa-
nych jest jedynie kilka modeli podoa.
W sytuacjach, gdy moliwe jest sprowadzenie zagadnienia
do zadania paskiego (przekroje poprzeczne obiektw linio-
wych lub zblionych do liniowych) bardzo efektywne jest
traktowanie ustroju i podoa jako tarczy przy duej dowol-
noci modelu gruntu. Gdy traktowanie zagadnienia jako pa-
skiego jest niemoliwe, odpowiednikiem byoby modelowanie
ustroju i podoa elementami przestrzennymi. Liczne trudnoci
zwizane z takim modelowaniem sprawiaj, e w typowych
rozwizaniach inynierskich to podejcie nie jest stosowane,
cho naley si spodziewa, e w cigu najbliszych lat stanie
si powszechniejsze.
Praktycznie modeluje si fundamenty pytowe jako pyty
podparte na sprystym podou. Wikszo programw ob-
liczeniowych dysponuje moliwoci uwzgldnienia podoa
winklerowskiego o staej lub zmiennej na rzucie cesze podo-
a C. Jedyn, ale ogromn trudnoci jest tu dobranie wartoci
cechy podoa C i fakt pomijania w obliczeniach oddziay-
wania obliczanego fundamentu na fundamenty ssiednie i s-
siednich fundamentw na obliczany fundament.
Oddziaywania fundamentw ssiednich ujmuje, formalnie
bardzo proste, podoe w postaci pprzestrzeni sprystej.
Wymaga ono jednak zaoenia staoci parametrw gruntu na
caym obszarze i nie uwzgldnia faktu ograniczonego w gb
podoa zasigu oddziaywania fundamentw. W Polsce te
stosowano dla konkretnych rozwiza podoe dwuparame-
trowe wg zaoe zawartych w [2] i [3].
Norma [4] podaje sposb okrelania osiada fundamentw.
cile wg przepisu tej normy wprowadzono obliczenia tzw.
podoa uwarstwionego w programie ABC-Pyta 6.6 (Autor:
dr in. K. Grajek). W podou tym przyj mona dowoln
Rys.1. Schemat modelu fundamentu z podziaem na elementy skoczone.
struktur warstw gruntu zarwno w poziomie jak i w pionie.
Naprenia w gruncie obliczane s wg wzoru Boussinesqa
(w oderwaniu od parametrw odksztaceniowych gruntu),
za pionowe sumowanie odksztace (take poza obszarem
fundamentu) odbywa si z uwzgldnieniem parametrw od-
ksztaceniowych zalegajcych gruntw przy uwzgldnieniu
gbokoci sumowania do strefy ponad okrelony norm ua-
mek napre pierwotnych. Program uzgadnia iteracyjnie od-
ksztacenia fundamentu i podoa.
Poniewa naprenia w gruncie, z uwagi na jego nono,
maj swoje ograniczenia, wprowadzono w programie mo-
liwo zadania nieprzekraczalnych napre w gruncie, jak
i zadanie warunku niewystpowania pod pyt fundamentow
napre rozcigajcych.
Najczciej projektujc przyjmuje si w modelu obliczenio-
wym sztywno pyty fundamentowej jak dla pyty izotropo-
wej o penej wysokoci. Prowadzi to do silnego przesztyw-
nienia modelu pyty fundamentowej w stosunku do sytuacji
rzeczywistej. Nawet, bowiem, gdyby pyta fundamentowa nie
ulega zarysowaniom (np. pyta w peni sprona), to i tak
pyta taka podlegaaby degradacji sztywnoci, choby z racji
wpyww reologicznych. W rzeczywistoci elbetowa pyta
fundamentowa bdzie wykazywaa zarysowania a w efekcie
jej sztywno gitna ulegnie zmniejszeniu. Problem ten nie
znajduje silniejszego odzewu w dzisiejszej literaturze technicz-
nej, cho by przed laty szerzej analizowany [5], a ostatnio od-
y w publikacji [6].
Stopie zmniejszenia sztywnoci modelu pyty zarysowanej
zalee bdzie w duej mierze od przyjtej powierzchni prze-
kroju poprzecznego zbrojenia, lokalizacji tego zbrojenia, czyn-
nikw reologicznych i wpywu temperatur oraz, w istotniej

26 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

a 1) A-A
b1) B-B

0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 m
0 0
-10 -10
-20 -20
-30 1 -30 1
-40 -40
-50 -50 2 B
2 3 3
-60 -60
-70 -70
-80 -80 A A
mm mm

a 2) b2) B

0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 m
0 0
-10 -10
-20 -20
-30 1 -30
1
-40 -40
-50 -50
-60 2 -60
3 2 3
-70 -70
-80 -80
mm
Rys. 2. Przemieszczenia modelu pyty fundamentowej w przekroju poprzecznym A-A i w przekroju przektniowym B-B. a1) i b1) pyta sprysta niezarysowana,
a2) i b2) pyta z uwzgldnieniem zarysowania i odksztace reologicznych. Rodzaje podoa: 1 - podoe uwarstwione, 2 - podoe winklerowskie, 3 - pprze-
strze sprysta

mierze, od lokalnie dziaajcych w kadym elemencie sko-
czonym momentw zginajcych.
Tak wic dla wszystkich sytuacji obliczeniowych otrzyma-
my w kadym elemencie skoczonym modelu pyty, trak-
towanym jako zarysowany, dwie niezalene ortogonalnie
zorientowane sztywnoci gitne. Znajc dziaajce obcie-
nia mona teraz rozwiza pyt fundamentowa jako pyt
ortotropow dla tak okrelonych sztywnoci. Oczywicie,
uzyskane momenty gnce bd rne od tych, dla ktrych
okrelono uprzednio sztywnoci. Naley wic powtarza
omwion operacj a do chwili, gdy zaoone dla okre-
lenia sztywnoci momenty bd odpowiednio mao rne
od otrzymanych z kolejnego rozwizania pyty ortotropowej.
Taki sposb obliczania odksztace pyty elbetowej (zawar-
ty w programie ABC-Pyta 6.6) mona stosowa take w ob-
liczeniu elbetowych fundamentw pytowych na podou
sprystym. Wszystkie przyjte w programie wzory i zaoe-
nia s zgodne z norm [7].
Dla uwiadomienia rnic, jakie w ostatecznych wynikach
oblicze daje przyjcie modelu podoa, przeprowadzono na
tym samym schemacie obliczeniowym porwnanie oddzia-
ywania na wyniki oblicze zarwno typu uwzgldnionego
podoa, jak i uwzgldnienia zmiany sztywnoci fundamen-
tu w wyniku jego zarysowania i odksztace reologicznych.
Przyjto dla porwna fundament w postaci pyty o boku
12 m i gruboci 0,7 m obciony czterema siami o wartoci
5000 kN kada (rys. 1). Pyt fundamentow uznano za nie-
wak. Uwzgldniono trzy typy podoa: podoe winklerow-
skie o staym na caym rzucie wspczynniku podoa C, pod-
oe jako pprzestrze spryst i omwione wyej podoe
uwarstwione.
W modelu podoa uwarstwionego (oznaczenie 1) przyj-
to jednorodne podoe o E = 20 MPa i = 0,25 przy gbokoci
cakowania odksztace do poziomu, w ktrym naprenia od
obcie osign warto 0,3 napre pierwotnych. Przyjto
ograniczenie maksymalnych oddziaywa gruntu na poziomie

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 27

geoinynieria
geoinynieria

A-A B-B
a 1) b1)
0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 m
-2500 -2500
2 2
-2000 -2000
-1500 -1500 3
3
-1000 -1000 1
-500 1 -500
0 0
500 500
1000 1000
B B
1500 1500
kNm kNm
A A
a 2) b2)
0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 m
-2500 -2500
-2000 -2000 2
2
-1500 -1500 3
-1000 3 -1000
1
-500 1 -500
0 0
500 500
1000 1000
1500 1500
kNm kNm
Rys. 3. Wykresy momentw sumarycznych z pasma o szerokoci 2,4 m w przekroju poprzez siy obciajce A-A i w przekroju rodkowym B-B. a1) i b1) pyta
sprysta niezarysowana, a2) i b2) pyta z uwzgldnieniem zarysowania i odksztace reologicznych. Rodzaje podoa: 1 - podoe uwarstwione, 2 - podoe
winklerowskie, 3 - pprzestrze sprysta

400 kPa, czego wynikiem byo wyrwnanie napre na na-
roach fundamentu. Wychodzc z rwnoci ugi rodka fun-
damentu niezarysowanego okrelono dla podoa winklerow-
skiego (oznaczenie 2) wspczynnik podoa C = 3,5 MPa/m
a dla podoa jednorodnego nieskoczonego (oznaczenie 3)
E = 34,5MPa i = 0,25.
W wyniku oblicze otrzymano przemieszczenia modelu
traktowanego jako pyta sprysta (rys. 2 a1 i b1). Widocz-
ny jest inny charakter odksztaconej pyty fundamentowej
w przypadku przyjcia podoa jako podoa winklerow-
skiego (2) i podoa w postaci pprzestrzeni sprystej
(3) w stosunku do przyjcia podoa uwarstwionego (1).
W przypadku przyjcia podoa winklerowskiego i pprze-
strzeni sprystej krawdzie i naroniki wyranie wykazuj
silniejsze ugicia ni przy stosowaniu w obliczeniach podo-
a uwarstwionego. Uwidacznia si w tym przypadku nie-
konsekwencja tych modeli obliczeniowych, w ktrych podat-
no podoa w strefie przykrawdziowej jest analogiczna,
jak w rodku fundamentu.
Zbrojc fundament jestemy zmuszeni urednia zbrojenie
w pasmach. W nawizaniu do tej sytuacji obliczono momenty
zginajce dla pasm o szerokoci 2,4 m. Przebiegi tych mo-
mentw podano na rys. 3. dla pasma, ktrego o przebie-
gaa wzdu linii si skupionych (rys. 3 a1) i wzdu osi fun-
damentu (rys. 3 b1). Rnice w wykresach tych momentw
s, w zalenoci od modelu podoa, bardzo due. W pamie
A-A moment ujemny (przsowy) przy zastosowaniu podoa
winklerowskiego by wikszy w stosunku do wyliczonego dla
podoa uwarstwionego o 98%, a w przekroju rodkowym

28 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

Keller Polska Sp. z o.o. Jestesmy do

.
Ozarw Mazowiecki Panstwa Dyspozycji:

ul. Poznanska 172
.
05-850 Ozarw Mazowiecki
Tel. (022) 733 82 70
Fax (022) 733 82 80
Z naszej centrali oraz biur
w Gdyni, Krakowie, Poznaniu
i Wroclawiu realizujemy zlecenia
na terenie calego kraju.

Biuro Keller Ukraine Sp. z o.o.

realizuje zlecenia na terenie
krajw bylego ZSRR.

E-Mail: Keller-Polska@keller.com.pl
Internet: www.keller.com.pl
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 29
geoinynieria
geoinynieria
o ok. 140%. Oczywicie, s to wartoci incydentalne, jednake
wskazuj na wag problemu waciwego modelowania podo-
a w obliczeniach statycznych.
Najlepszym reprezentantem wynikw oblicze jest sumarycz-
ne zapotrzebowanie na zbrojenie. Std te, po okreleniu wyt-
enia w poszczeglnych elementach skoczonych wyliczono,
dla kadego z rozwaanych typw podoa, konieczne zbro-
jenie wymagane przez program. Wyliczonego zbrojenia (tab.1)
nie naley traktowa jako zestawienia zbrojenia rzeczywistego.
Jakkolwiek zestawienie tego zbrojenia ujmuje minimalne zbroje-
nie w strefach rozciganych, to nie uwzgldnia ono zakotwie,
zakadw i zbrojenia konstrukcyjnego - stanowi jednak pewien
wskanik porwnawczy. Zbrojenie to okrelono (tab. 1) dla
dwch sytuacji: gdy nie ogranicza si rozwarcie rysy i gdy ogra-
niczono rozwarcie rysy do 0,3 mm.
Z tab. 1. wynika dowodnie, e obliczenia z uwzgldnie-
niem podoa warstwowego prowadz, nawet przy zaoe-
niu niezarysowanej pyty stropowej, do najmniejszego zbro-
jenia spord rozwaanych modeli. Wzrost zapotrzebowania
zbrojenia przy podou winklerowskim o staej cesze C na
caym rzucie fundamentu w stosunku do podoa uwar-
stwionego wynis 74% w przypadku nie ograniczania roz-
warcia rys i 57% przy ograniczeniu rozwarcia rys od 0,3 mm.
S to rnice znamienne.
W lad za zwymiarowaniem zbrojenia (dla kadego zasto-
sowanego modelu niezalenie), zakadajc przy okrelaniu
zbrojenia, e rozwarcie rys nie moe przekroczy 0,3 mm,
obliczono przedstawione uprzednio pyty fundamentowe
jako pyty zarysowane z uwzgldnieniem wpyww reolo-
gicznych (ABC-Pyta 6.6 metoda iteracyjna). W wyniku
tych oblicze uzyskano odksztacenia pyt, w zalenoci od
zastosowanego podoa, pokazane na rys. 2 a2 i b2. O ile
uwzgldnienie zarysowania pyty fundamentowej zmienio
ugicia modelu obliczanego na podou uwarstwionym
o kilkanacie procent, to jednoczenie zmienio ugicie
w modelu obliczanym na podou winklerowskim o kilka-
dziesit procent. Zachowanie tych dwch modeli byo zde-
cydowanie rne. Model na podou winklerowskim okaza
si bardzo czuy na zmiany sztywnoci pyty spowodowane
zarysowaniem.
Rnice typu podoa s silniej widoczne na wykresach
momentw zebranych z pasm o szerokoci 2,4 m (rys. 3
a2 i b2). Spadek wartoci momentw przsowych pomi-
dzy modelem pyty traktowanym jako sprysty a modelem
z uwzgldnieniem zarysowania pyty wynis w pamie po-
prowadzonym przez siy obciajce, dla podoa uwar-
stwionego 29% a dla podoa winklerowskiego 24%. Analo-
giczne spadki momentw w przekroju rodkowym wyniosy
25% i 37%.
Jak wida w analizowanym modelu, spadki momentw
przsowych z powodu zmniejszenia sztywnoci w wyniku
uwzgldnienia zarysowania pyt, wahay si od dwudziestu
kilku procent do trzydziestu kilku procent.
W praktycznych sytuacjach majc taki wynik oblicze,
mona by zmniejszy przyjte zbrojenie i kolejno spraw-
dzi, jakie wartoci momentw uzyskamy. Naley pamita
o tym, e sprawdzenia ugi dokonujemy pod obcieniami
charakterystycznymi a zbrojenie wymiarujemy na obcienia
obliczeniowe. Jest to postpowanie nieco mudne, ale dla
duych fundamentw opacalne.
Podstawowym zagadnieniem jest jednak nie sprawa
uwzgldnienia wpywu zmniejszenia sztywnoci pyty z ty-
tuu zarysowania i wpyww reologicznych, a obliczeniowe
30 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
10000
8000 1
Sia obciajca kN
6000 2
4000
2000
0
0 20 40 60 80 100 120 mm
Rys. 4. Zaleno ugicia (mm) fundamentu modelowanego jako pyta
sprysta na podou uwarstwionym w zalenoci od wartoci si ob-
ciajcych (podano warto pojedynczej siy). 1 - rodek pyty, 2 - mak-
symalne ugicie
przyjcie modelu podoa i jego parametrw odksztacenio-
wych. Przyjcie podoa winklerowskiego o staej wartoci
znamienia podoa C na caym rzucie fundamentu prowadzi
do bardzo silnych rozbienoci w stosunku do metody bazu-
jcej na zaoeniach normowych. Oczywicie, odpowiednio
dobierajc na rzucie zmienne parametry C, moemy uzyska
lepsze dopasowanie modelu podoa do sytuacji rzeczywi-
stej. Dobr zmiennych na rzucie wspczynnikw C jest jed-
nak trudny, jeeli si zway, e s one zalene nie tylko od
struktury gruntu, wymiarw i ksztatu fundamentu, wzgld-
nie take fundamentw ssiednich, ale take od wartoci
obcie, gdy przemieszczenia fundamentw nie s linio-
wo zalene od wartoci obcie. Ilustracj tego faktu jest
rys. 4., na ktrym podano zaleno ugicia modelu spry-
stej pyty fundamentowej od wartoci obcienia. Obliczenia
przeprowadzono na analizowanym uprzednio fundamencie,
zachowujc wszystkie poprzednie przyjcia, w tym ograni-
czenie maksymalnych oddziaywa do 400 kPa.
Stosujc w obliczeniach model podoa uwarstwionego,
w tym nawet z uwzgldnieniem zarysowania pyty funda-
mentowej i wpyww reologicznych, nie powinnimy zapo-
mina o niepewnociach towarzyszcych tym obliczeniom.
Co prawda, ten sposb oblicze spenia formalne wymogi
norm PN-81/B-03020 [4] i PN-B-03264:2002 [7], ale z jed-
nej strony metody normowe nie s metodami dokadnymi,
a z drugiej parametry wprowadzane przez nas do oblicze
mog bardzo rni si od rzeczywistoci fizycznej. Dotyczy
to w szczeglnoci parametrw sprystych gruntu na r-
nych gbokociach ale take wartoci obcie, dla ktrych
prowadzimy obliczenia.
Z tego te wzgldu wydaje si, e jest w peni uprawnio-
ne uproszczone podejcie do uwzgldnienia wpyww za-
rysowania i odksztace reologicznych przy obliczaniu pyt
fundamentowych. Biorc pod uwag, e moc zbrojenia pyt
fundamentowych jest z reguy maa, mona oszacowa, e
zmniejszenie sztywnoci pyty z powodu jej zarysowania
cznie z uwzgldnieniem wpyww reologicznych, niewiele
przekracza 3-krotne. Proponuje si wic dla pyt elbetowych,
w ktrych na znaczniejszym obszarze wystpuj pod obcie-
niami charakterystycznymi zarysowania, aby w obliczeniach
przyjmowa z gry sztywno pyty pomniejszon nieco po-
nad 3-krotnie. Przykadowo w programie ABC-Pyta 6.6 mo-
na to zrobi wprost wprowadzajc zastpcz wysoko pyty
(opcja: pyty uebrowane) rwn w tym przypadku
 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 31

geoinynieria
geoinynieria

a) A-A b) B-B
0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 m
0 0
-10 -10
-20 -20 2 1
2 1
-30 -30
-40 -40
B
-50 -50
mm mm

A A

B
C-C
D-D
c) d)
0 2 4 6 8 10 12 m 0 2 4 6 8 10 12 m
-1000 -1000
2 1 -500
-500 2 1
0 0
500 500
1000 2 1000
1500 1500 D D

kNm kNm C C

Rys. 5. Porwnanie ugi i momentw zginajcych fundamentu obliczanego jako zarysowany i fundamentu, ktrego sztywno zmniejszono 3-krotnie pod-
oe uwarstwione, a) ugicia w przekroju A-A; b) ugicia w przekroju przektniowym B-B; c) momenty zginajce z pasma o szerokoci 2,4 m wzdu przekroju
C-C; d) jak w c, ale wzdu przekroju D-D. 1 - model pyty z uwzgldnieniem zrysowa, 2 - model pyty izotropowej o 3-krotnie zmniejszonej sztywnoci

porwnawcze dla przedstawionego fundamentu. Wyniki

1
hzastpcze = 3
h 0,67h tych oblicze, w odniesieniu do fundamentu obliczanego
3,3 na podou uwarstwionym z uwzgldnieniem zarysowa
gdzie h rzeczywista grubo pyty fundamentowej. przedstawiono na rys. 5. Jest widoczne, e uzyskane wyniki
Jeeli pod obcieniami charakterystycznymi nie spodzie- oblicze uplasoway si po stronie bezpiecznej. Sumarycz-
wamy si wystpienia zarysowania na wikszej czci funda- na masa stali zbrojeniowej przy ograniczeniu rys do 0,3 mm
mentu, zmniejszenie sztywnoci powinno by jedynie nieco wyniosa w tym przypadku 3465 kg, prawie tyle samo, co
wiksze ni 2-krotne. warto odniesienia (tab. 1, kol. 3). Analogiczne obliczenia
Przykadowo mona w takim przypadku zaproponowa przeprowadzone dla omawianego fundamentu, ale spoczy-
wajcego na podou winklerowskim, day wyniki istotnie
1
hzastpcze = h 0,76h . rozbiene.
3
2,3 Przedstawione przykady pokazuj zarwno wag proble-
mu jak i skal trudnoci przy obliczaniu fundamentw py-
Uredniajc, dla wstpnych oblicze proponuje si: towych.
Potwierdzono, e zarwno zastosowanie podoa winkle-
hzastpcze = 0,7h rowskiego o staej wartoci wspczynnika C na rzucie jak
i podoa w postaci pprzestrzeni sprystej nie prowadzi
Przy tym ostatnim zaoeniu przeprowadzono obliczenia do wynikw, ktre mona uzna jako poprawne. Stosowa-

32 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)


Rodzaj podoa bez wgldu na rozwarcie rys
1. podoe winklerowskie
2. pprzestrze sprysta
3. podoe uwarstwione
Tab. 1. Sumaryczne zbrojenie wymagane dla fundamentu (kg).
nie w modelu obliczeniowym tzw. podoa uwarstwionego
speniajcego formalnie zaoenia normy PN-81/B-03020 [4]
bardziej pozwala zbliy si do stanu rzeczywistego,
w szczeglnoci w przypadku uwzgldnienia degradacji
sztywnoci pyty spowodowanej zarysowaniem i wpywami
reologicznymi.
Jednake, nawet stosujc podoe uwarstwione, stopie
przyblienia wynikw oblicze do fizycznej rzeczywistoci
zaleny jest, pomijajc przybliono metody, od prawido-
wej informacji o zaleganiu warstw wraz z ich parametrami na
stosownych gbokociach. Z uwagi na atwo prowadzenia
tych oblicze naley, zdaniem autora, przeprowadzi obli-
czenia wariantowe uwzgldniajc oszacowan zmienno
parametrw gruntu.
Przy zbrojeniu zoonych fundamentw elbetowych bar-
dziej, ni w przypadku innych elementw konstrukcyjnych,
ogromn rol odgrywa dowiadczenie i intuicja inynierska.
Wyniki oblicze komputerowych s bowiem zawsze rezul-
tatami rozwizania wirtualnego modelu bdcego jedynie
przyblieniem do rzeczywistoci fizycznej. Niezalenie od
stopnia zaawansowania modelu wyniki oblicze stanowi
jedynie baz dla ostatecznej decyzji podejmowanej przez
projektanta.
geoinynieria
geoinynieria
z ograniczeniem rozwarcia rysy do 0,3 mm
5345 5354
4640 4726
3079 3406
Literatura
[1] Gryczmaski M.: Wprowadzenie do opisu sprysto-pla-
stycznych modeli gruntw, Polska Akademia Nauk, Komitet In-
ynierii Ldowej i wodnej, Instytut Podstawowych Problemw
Techniki, Studia z Zakresu Inynierii nr 40, Warszawa 1995.
[2] Kosecki M.:O ukadzie obliczeniowym fundament-podoze
uwzgldniajcym uplastycznienie gruntu, Inynieria i Budow-
nictwo 1996, nr 5.
[3] Kosecki M.:Obliczanie fundamentw pytowo- palowych
wedug zaoe podoa dwuparametrowego., Inynieria i Bu-
downictwo 2001, nr 12.
[4] PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienie bezpo-
rednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie.
[5] Gorbunov-Possadov M.I.,Malikova T.A., Solomin V.I.: Rasczet
Konstrukcij na uprugom osnovanii, Strojizdat, Moskwa 1984.
[6] Noakowski P., Ajdukiewicz A.: Structural Design of Large
Foundation, Budownictwo w energetyce, Prace naukowe Insty-
tutu Budownictwa Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 2008.
[7] PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, elbetowe i spr-
one. Obliczenia statyczne i projektowanie.
autor prof. dr hab. in Wodzimierz Starosolski
Politechnika lska
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 33
geoinynieria
geoinynieria

Wyznaczanie nonoci
granicznej pali w badaniach
referencyjnych
W
artykule przedstawiono wstpne rezultaty obli-
cze i analiz majcych na celu zaproponowanie
procedury wykonywania i interpretacji bada
statycznych tak, aby mogy one stanowi podstaw do ka-
libracji bada dynamicznych. Na przykadzie bada kon-
trolnych pali w posadowieniu podpr kadki dla pieszych
przedstawiono zestawienie wynikw analiz ekstrapolacyj-
nych, tj. szacowania nonoci granicznej pali na podstawie
przebiegu prbnego obcienia statycznego.

Statyczne i dynamiczne badania nonoci pali

Podstawowym badaniem nonoci jest prbne obci-
enie statyczne. Zgodnie z PN-83/B-02482 wykonuje si
2 badania na pierwsze 100 pali i po jednym na kade ko-
lejne rozpoczte 100 pali. W praktyce bada si zatem mniej
Fot. 1. Stanowisko do bada nonoci pali prefabrykowanych. Widoczny
ni 2% pali wykonywanych w ramach kontraktu. Badania balast z pali i pachty osaniajce baz pomiarow
te niezalenie od ich wtpliwej losowoci (wykonawca
palowania wie zazwyczaj, ktre pale bd prbnie obci-
ane) s niestety mocno wraliwe na uchybienia utrudnia-
jce waciw interpretacj. Przykadowo: istotny wpyw
na mierzone osiadania maj zmieniajce si warunki at-
mosferyczne (nasonecznienie i temperatura) oraz roboty
prowadzone w ssiedztwie stanowiska badawczego. Roz-
wizaniem zapewniajcym wiksz niezawodno kontroli
nonoci i jakoci pali fundamentowych jest zastosowanie
bada dynamicznych. Badania takie wymagaj jednak od-
powiedniej kalibracji wynikw, zarwno w odniesieniu
do wyznaczanej nonoci granicznej jak i przy dobieraniu
wspczynnika bezpieczestwa.
Prbne obcienia statyczne wykonuje si zazwyczaj me-
tod belki odwrconej z wykorzystaniem ssiednich pali
jako pali kotwicych lub z zastosowaniem balastu (z pyt
drogowych lub pali prefabrykowanych przeznaczonych do
pniejszego wbicia). Metoda interpretacji statycznych ba-
Rys. 1. Przykad interpretacji wynikw prbnego obcienia statycznego
da nonoci pali fundamentowych opisana jest szczego-
wo w PN-83/B-02482. Norma stawia wymg sporzdzenia pala wyznaczon ze wzorw statycznych a Tn oszacowan
Projektu prbnego obcienia, ktry ma by integraln (obliczon) wielkoci tarcia ujemnego, jakie moe z cza-
czci projektu posadowienia na palach. Kluczowym sem wystpi na pobocznicy pala.
wymogiem poprawnego przeprowadzenia badania jest Taki sposb przeprowadzenia badania weryfikuje po-
uzyskanie stabilizacji osiada w kolejnych stopniach ob- prawno zaoe projektowych i oblicze statycznych w
cienia realizowanego siownikami hydraulicznymi (lub odniesieniu do badanego pala, nie daje jednak zazwyczaj
rzadziej dokadanym balastem). precyzyjnej informacji o nonoci granicznej pala Ng ro-
Podstaw analizy jest uzyskana w trakcie bada polo- zumianej jako obcienie, przy ktrym nie uzyskuje si
wych zaleno: obcienie osiadanie, tj. s(Q), wykrele- stabilizacji narastajcych osiada. Rwnie przeniesienie
nie na tej podstawie krzywej dQ/ds i odnalezienie na niej wynikw takiego badania na pozostae pale przy skompli-
charakterystycznych punktw pozwalajcych na wyznacze- kowanych warunkach geotechnicznych (a takie zazwyczaj
nie obliczeniowej nonoci pala k N c0 . Przykad interpreta- wystpuj na budowach, gdzie wykonywane jest posado-
cji wyznaczenia N c0 oraz Ngr pokazano na rys. 1. wienie porednie) jest wysoce problematyczne.
Jest rzecz istotn, e w badaniu statycznym zakada si Odrbnym mankamentem statycznych bada nonoci
z gry jego zakres, ustalajc maksymalne obcienie pola jest czas potrzebny w trakcie bada na uzyskanie wymaga-
w czasie testu na ok. 1,5( N t + T n ) , gdzie Nt jest nonoci nej stabilizacji osiada. Dla pali pogronych w gruntach

34 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

spoistych czas oczekiwania na kolejnych stopniach obci-

enia moe przekracza godzin a czas caego badania kil-
kanacie godzin. Z uwagi na konieczno wyeliminowania
wpyww dynamicznych na podoe i ukad obciajcy
wyklucza si w zasadzie prowadzenie robt budowlanych
(w szczeglnoci robt palowych) w tym czasie w bezpo-
rednim ssiedztwie stanowiska badawczego. Jeszcze inne
problemy zwizane s z koniecznoci przestrzegania usta-
lonego w normie czasu, jaki musi upyn od wykonania
pala do jego obcienia.
W Polsce badania dynamiczne wykonywane s od 1996 r.
Od 2004 r. s standardow procedur kontroln dla prefa-
brykowanych pali wbijanych. W latach 20052007 udzia
bada dynamicznych w oglnej liczbie wykonywanych ba-
da pali prefabrykowanych wzrs z 57% do 71%. Dominu-
jcy obecnie udzia bada dynamicznych, w ogle bada Fot. 2. Badanie dynamiczne nonoci
nonoci pali prefabrykowanych, przedstawia zaczony
wykres (rys. 2).
W przypadku pali wbijanych, technologia pozwala na
wykorzystanie mota palownicy jako urzdzenia generuj-
cego fal spryst w palu. Przykad badania pala prefabry-
kowanego pokazuje fot. 2. i 3. W przypadku innych tech-
nologii palowych konieczne jest wykonywanie specjalnych
stelay ze spadajc mas, ktrych transport i monta na
palu stanowi dodatkowe utrudnienie.
Sprzt do bada dynamicznych (poza urzdzeniem ude-
rzajcym) mieci si w walizce. Monta czujnikw i samo
badanie trwaj ok. p godziny i, co wane, poza samym
momentem rejestracji sygnau po uderzeniu mota, nie jest
wymagana cisza na budowie.
Najwaniejszymi zaletami bada dynamicznych s: swo-
bodna moliwo wyboru pali poddanych badaniom na
kadym etapie realizacji robt palowych oraz moliwo
powtrnego obciania pali wczeniej przebadanych, co Fot. 3. Sprzt do bada dynamicznych pali
pozwala np. na ocen przyrostu nonoci pala w czasie.
CBEBOJB
TUBUZD[OF

 CBEBOJB
EZOBNJD[OF



Prbne obcienie statyczne jako badanie re-

ferencyjne

Dopuszczenie bada dynamicznych jako testu nonoci

wymaga wiarygodnej korelacji midzy wyznaczon nono-


ci graniczn a nonoci obliczeniow, do ktrej mona 



by odnie obliczeniowe obcienie pala. Wprowadzona w 



2005 r. norma PN-EN 12699 Specjalne roboty geotechnicz- 



ne. Pale przemieszczeniowe dopuszcza test dynamiczny









jako badanie nonoci, lecz nie podaje tych niezbdnych 






korelacji, pozwalajcych na wyznaczenie obliczeniowej no-



  
  







noci pala. Korelacja musi by zatem kadorazowo usta-



 


lana na budowie na bazie testu referencyjnego, jakim jest


















prbne obcienie statyczne. W warunkach polskich wsp-

czynnik pozwalajcy na przeliczenie nonoci granicznej na
obliczeniow zawiera si zazwyczaj w przedziale 1,6 do 2,5
cho mona rwnie spotka wartoci rzdu 1,3.
Metody szacowania nonoci granicznej w ba-
daniu statycznym
Gdy w czasie prbnego obcienia statycznego nie osiga
si nonoci granicznej a dalsze zwikszanie obcienia jest
niemoliwe, np. ze wzgldu na niedostateczn nono uka-
du obciajcego lub pali kotwicych, zachodzi konieczno
ekstrapolowania dalszego przebiegu badania na podstawie
posiadanych danych. Przyjmuje si zazwyczaj, e zaleno
obcienie osiadanie przed osigniciem nonoci granicz-
nej ma posta wielomianow lub funkcji hiperbolicznej.
Rys. 2. Skumulowany udzia bada statycznych i dynamicznych w kolejnych
miesicach 2006/2007
Metoda normowa
Zaproponowana w Polskiej Normie metoda polega na
przedueniu zakadanej liniowej zalenoci dQ/ds do prze-
cicia z osi dQ /ds = 0, co oznacza nieskoczony przyrost
osiadania bez przyrostu obcienia. Przykad interpretacji
przedstawia rys. 1. Metoda ta jest wystarczajco dokad-
na, lecz czasem nie jest skuteczna. Przypadek taki ma
miejsce, gdy przeprowadzony zakres prbnego obcienia
nie wychodzi poza zakres sprystej pracy pala w gruncie
i wtedy dQ /ds jest funkcj sta. Nie mona wtedy okreli
nonoci granicznej Ng.

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 35

geoinynieria
geoinynieria

Metoda Brinch Hansena 

25%sf sf

Metoda zaproponowana przez Brinch Hansena wymaga Ng


rwnie przeprowadzenia badania statycznego w zakre-
sie wykraczajcym poza prac spryst. Za nono gra- 

niczn rozumie si takie obcienie, dla ktrego osiadanie 

80%Ng
przekroczyo czterokrotnie warto pomierzon przy 80% 

tego obcienia (rys. 3). W praktyce oznacza to punkt, po


przekroczeniu ktrego nastpuje nieskrpowany przyrost

osiada.
Transformujc zaleno obcienie osiadanie do 

ukadu wsprzdnych s odcite i T 2 rzdne. Dla 

ostatnich punktw przeprowadzonego badania uzysku- 

je si (przez aproksymacj) zaleno liniow w postaci

T 2 = " T + # i dalej mona atwo obliczy, e graniczna                  

nono pala / H =  a towarzyszce jej osiadanie Rys. 3. Wyznaczenie nonoci granicznej wedug Brinch Hansena (metoda
 " # 80%)
wynosi sf = B/A.
W przykadzie na rys. 4. otrzymujemy z aproksymacji pro-  
st: A=0,0001 i B=0,0030 i dalej moemy obliczy: Qf = 912
T 2
kN. Osiadanie odpowiadajce nonoci granicznej szacu-   Z

 Y

 
je si na ok. 30 mm. Co ciekawe, wielko ta odpowiada
dokadnie 10% wymiaru boku badanego pala (prefabrykat
 
3030 cm).

 
Metoda China
Podobnie jak w metodzie Brich-Hansena transformuje si
 
zaleno obcienie osiadanie do ukadu wsprzdnych
s odcite i s/Q rzdne. Dla ostatnich punktw prze-
prowadzonego badania uzyskuje si (przez aproksymacj)  

zaleno liniow w postaci s/Q = A s + B i dalej mona

 

obliczy, e graniczna nono pala / H = .
"  

Przykad na rys. 5.

W przykadzie na rys. 5. otrzymujemy z aproksymacji                  

prost: A=0,0011 i dalej moemy obliczy: Ng = 909 kN. PTJBEBOJF
T<NN>

Osiadanie odpowiadajce nonoci granicznej szacuje si Rys. 4. Obliczenie nonoci granicznej wedug Brinch Hansena (metoda
rwnie na ok. 30 mm. 80%)

Przykad bada nonoci pali w posadowieniu

kadki dla pieszych  
T2
Badania nonoci podpr kadki dla pieszych wykonano Z

 Y

 
w czerwcu i lipcu 2008 r. Wykonano dwa badania statyczne  

na palach w podporach P5 i P10 oraz 27 bada dynamicz-

 
nych (po 2-3 dla kadej z 12 podpr).
Mona zaobserwowa stosunkowo dobr zgodno sza-
 
cowania nonoci granicznej uzyskanej w badaniu statycz-
nym i z wynikami oblicze ekstrapolacyjnych i bada dy-
 
namicznych pali. Wspczynnik bezpieczestwa opisujcy
 
Ng
Podpora Badanie statyczne Test dyn. F=
k N 0c
 

B-H  
Ng Chin k N 0c
80%
 
P5 896 912 909 657 913 1,36
P10 817 845 833 564 916 1,45 
                 
Tab. 1. Wyniki polowych bada nonoci i analiz ekstrapolacyjnych wyko-
nanych dla dziennikw prbnych obcie z wyczeniem dwch ostatnich PTJBEBOJF
T<NN>
krokw obcienia Rys. 5. Obliczenie nonoci granicznej wedug China

36 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

stosunek nonoci granicznej do nonoci obliczeniowej przez ekstrapolacj. Jeeli nie osiga si w przebiegu prb-
wynosi ok. 1,40 i jest mniejszy od zwyczajowo stosowa- nego obcienia znaczcych przyrostw osiadania a ukad
nych. Zarazem mona zauway, e oszacowanie wsp- obciajcy i konstrukcja stanowiska badawczego pozwa-
czynnika bezpieczestwa na podstawie oblicze ekstrapo- laj na kontynuowanie obcienia poza zaoony w pro-
lacyjnych daoby warto wiksz, a wic w konsekwencji jekcie prbnego obcienia zakres, to inynier prowadzcy
bezpieczniejsz. Potwierdza to, e wykonywanie bada prbne obcienie powinien podj decyzj o kontynuacji
statycznych jako testw referencyjnych moe prowadzi do bada (zwikszeniu obcienia w kolejnych krokach).
bardziej racjonalnego i oszczdnego projektowania. Wydaje si, e cenn inicjatyw byaby budowa bazy
danych wynikw prbnych obcie statycznych, przynaj-
Podsumowanie mniej tych, ktrych dysponentami s orodki akademickie.
Naley nadmieni, e wprowadzenie prbnych obcie Taka baza pozwoliaby na podanie lokalnych (krajowych)
dynamicznych znaczco zwikszyo niezawodno realizo- korelacji dla rnych rodzajw gruntu i technologii.
wanych robt palowych. Dla przykadu: w latach 20052007
liczba przebadanych pali prefabrykowanych przekraczaa Literatura
ju rednio 2,5 na kade 1000 mb wbitych pali a na kon- [1] Brinch Hansen J. (1963) Discussion, Hyperbolic Stress-
traktach realizowanych w 2008 r. przekracza niejednokrot- Strain response, Cohesive soil. Journal of Soil Mechanics
nie 5% liczby wbitych pali. Dla porwnania wymagania and Foundation Engineering Division, ASCE, 89 (241-242).
normowe nakazuj przebadanie niewiele ponad 1% pali. [2] Chin F.K. (1971) Estimation of the Ultimate Load of
Wan obserwacj jest fakt, e szerokie wprowadzenie ba- Piles Not Carried to Failure. Proceedings of 2nd Southeast
da dynamicznych pali prefabrykowanych nie ograniczyo Asian Conference on Soil Engineering, pp. 81-90.
wcale liczby wykonywanych bada statycznych. Zmienia [3] PN-83/B-02482 Fundamenty budowli. Nono pali i
si jednak ich funkcja. Nie stanowi ju podstawowego ba- fundamentw palowych.
dania nonoci, majcego na celu weryfikacj projektu, a [4] PN-EN 12699 Wykonawstwo specjalnych robt. Pale
raczej stanow test referencyjny dla wikszej liczby bada przemieszczeniowe.
dynamicznych.
Z tego powodu naley tak projektowa badania statyczne,
by w ich wyniku wyznaczy nono graniczn pala lub co
najmniej uzyska dane do wyznaczenia nonoci granicznej
autor dr in. Jarosaw Rybak
Politechnika Wrocawska

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 37

geoinynieria
geoinynieria

Nono pionowa grodzic

Fot. 1. Przyczki wiaduktu kolejowego w Swarzdzu

G
rodzica jest elementem budowlanym o ksztacie
czcym zalety duej nonoci na obcienia
poziome od parcia gruntu z atwym jej pogra-
niem, wyrywaniem i ma mas jednostkow. W ten sposb
uksztatowany element nie ma duej nonoci pionowej
w gruncie. Pomimo tego istniej takie konstrukcje stae,
w ktrych grodzice s z powodzeniem stosowane jako ele-
menty przenoszce na grunt obcienia pionowe.
Wraz z pojawieniem si podpr cianek szczelnych w po-
staci wykonywanych pod ktem kotew gruntowych, ktre
powodoway take powstawanie reakcji pionowej, pojawiy
si pierwsze metody obliczania nonoci pionowej grodzic.
Natomiast od pocztku lat 80. XX w. coraz czciej wyko-
rzystuje si zdolno grodzic do przenoszenia niewielkich
Fot. 2. Przyczki wiaduktu kolejowego w Lewinie Brzeskim. Dziki za-
obcie pionowych na orodek gruntowy. W takich staych
stosowaniu rozwizania opartego na grodzicach linia kolejowa zostaa
konstrukcjach jak parkingi podziemne, przyczki mostw zamknita jedynie na 36 godzin
o maej rozpitoci czy tunele, grodzice nie peni ju jedynie
roli elementu obcionego parciem gruntu i wody. Dodatko-
w zalet, ktr daj wykorzystanie grodzic w wymienionych
typach konstrukcji jest przyspieszenie tempa wykonywania
prac budowlanych. T zalet grodzic wykorzystano w trakcie
budowy wiaduku kolejowego w Lewinie Brzeskim (Fot. 2).
Mniej wicej w tym samym okresie rozpoczto prace ba-
dawcze, ktrych ostatecznym celem miao by dostarczenie
projektantom narzdzi do bezpiecznego i ekonomicznego
projektowania grodzic pracujcych jak fundament palowy.
Przeprowadzone we Francji w latach 19831986 badania
[1] polegay na znalezieniu korelacji pomidzy wynikami
sondowa in-situ wykonywanych presjometrem Menarda,
sond stokow CPT lub presjometrem samo-wwiercajcym
PAF, a wynikami prbnych obcie pogronej cianki
z grodzic skadajcej si z 4 grodzic. Dziki przymocowa-
niu do grodzic na ich dugoci ekstensometrw mona byo Fot. 3. Kadka dla pieszych w Nowej Soli

38 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

take wyznaczy parcia na pobocznicy i opory pod podsta-

w grodzicy. W opisujcym te badania artykule M. Busta-
mante i L. Gianeselliego [1] autorzy zaproponowali take
metod obliczania nonoci pionowej grodzic.
Wykorzystujc wynik powyej opisanej pracy [1] w roku
1993 cenione na caym wiecie, rwnie w Polsce, fran-
cuskie Centralne Laboratorium Drg i Mostw z siedzib
w Paryu (Laboratoire Central des Ponts et Chauses de
Paris) opublikowao dokument Fascicule 62 Titre V [2].
Dokument ten przedstawia sposb obliczania nonoci Rys. 1. Pola powierzchni, pola podstawy A i pobocznicy P (mierzonej po
obwodzie) grodzic typu U (grny rzd) i Z (dolny rzd) przyjmowane do
pionowej wciskanych i wyrywanych pali z dwuteownikw, oblicze
pali z grodzic skrzynkowych z otwartym dnem oraz cianki
z grodzic na podstawie wynikw z bada presjometrem
Menarda lub sond CPT.
Ze wzgldu na ograniczon objto artykuu oraz na
ma popularno presjometru Menarda, przedstawiam po-
niej tylko procedur obliczania nonoci pionowej wciska-
nych cianek z grodzic na podstawie wynikw z sondowa
in-situ sond CPT. Zachowuje take oryginalne oznaczenia
z dokumentu Fascicule 62 Titre V.

Obliczanie nonoci pionowej grodzic

1. Wyznaczenie oporu podstawy grodzicy Qpu

Q pu = p A qu ,

gdzie:
A pole podstawy pogranej grodzicy wg rys. 1
p wspczynnik zmniejszajcy pole podstawy wg
tab. 2
qu jednostkowa wytrzymao gruntu pod podstaw
pala
W tym miejscu naley zwrci uwag na fakt, e korek
gruntowy wytwarza si pomidzy ramionami pogranych
grodzic. Z tego te wzgldu grodzice typu Z powinny by
pograne motem lub wibromotem jako podwjne. Zosta-
o to wyrane pokazane na rys. 1.
Wanym czynnikiem wpywajcym na nono cianki,
a nie wymienionym w przedstawianym dokumencie, jest
technologia pogrania. Wspczynniki brane pod uwag
w obliczaniu nonoci pionowej podane w Fascicule [3] zo-
stay okrelone dla cianek pogranych przy pomocy kafara,
gdy dokument ten jest wynikiem korelacji pomidzy prbny-
mi obcieniami tak pogronych grodzic a badaniami in-situ
wykonywanymi w miejscu pogrania. Zdajc sobie spraw
z faktu, i nono pionowa pali wwibrowywanych jest mniej-
sza od nonoci pionowej pali wbijanych, przeprowadzono
w roku 2002 prbne obcienia cianek pogronych tymi
dwoma technologiami, aby okreli jakiego rzdu s to rni-
ce. Najwiksze rnice w nonoci pionowej grodzic wwibro-
wywanych i wbijanych wynosiy okoo 50% na korzy tych
drugich. W artykule [4], w ktrym zamieszczono wyniki tych
bada zaproponowano, aby nono podstawy i pobocznicy
dla wwibrowywanych grodzic, obliczon na podstawie Fa-
scicule [3], obnia odpowiednio o 50% i 30%.
Rozwizaniem, ktre moe zwikszy nono pionow
grodzic pogranych za pomoc wibromota jest wbicie
ostatnich 2 czy 3 metrw grodzicy.
Poniewa coraz czciej stosuje si w Polsce urzdzenia
do statycznego wciskania grodzic, warto nadmieni, i po-
grone t technologi grodzice maj niemniejsz nono
Rys. 2. Graficzne przedstawienie idei wyznaczenia urednionego oporu na
stoku sondy CPT
pionow od grodzic wbijanych. Jest to wynikiem nienaru-
szania struktury gruntu oraz mobilizacji tarcia na poboczni-
cy w trakcie wciskania grodzic.
Warto qu wyznacza si z nastpujcego wzoru:
qu = k c qce ,
gdzie:
kc wspczynnik bdcy funkcj rodzaju gruntu oraz
jego stanu okrelonego na podstawie wynikw qc odczy-
tanego podczas badania sond CPT (tab. 1)
qce uredniony opr na stoku sondy CPT okrelony na
podstawie wzoru:
D b
1
b + 3a D +3a
qce = qcc ( z )dz ,
gdzie:
b = min {a, h}
a rwne jest 0,5 m w przypadku, gdy szeroko funda-
mentu nie przekracza 1,0 m
h gboko pogrenia podstawy grodzicy w warstw
non
D gboko, na ktr pogrono grodzice
qcc skorygowana warto oporw na stoku, ktr uzy-
skuje si w nastpujcy sposb:
obliczamy redni warto oporw na stoku sondy
qcm w przedziale gbokoci b + 3a (rys. 2),
pomijamy z wykresu, jeeli taki przypadek wystpu-
je, wszystkie wartoci qc(z) przekraczajce warto
1.3 qcm

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 39

geoinynieria
geoinynieria

Rodzaj gruntu Klasa Stan gruntu qc [MPa] kc

A Plastyczna <3.0
Gliny i iy B Twardoplastyczna 3.0-6.0 0.55
C Pzwarta i zwarta >6.0
A Luny <5.0
Piaski, wiry, pospki B Sredniozagszczony 8.0-15.0 0.50
C Zagszczony >20.0
Tab. 1. Dobr wspzynnika kc w zalenoci od klasyfikacji gruntu na podstawie wynikw z sondowa CPT [3]

Grunty spoiste Grunty niespoiste

2. Wyznaczenie oporu na pobocznicy grodzicy Qsu: Rodzaj pala
p s p s
h
Qsu = s P qs ( z )dz , Grodzice 0.50 1.00 0.30 0.50
0
Tab. 2. Wspczynnik [3]
gdzie:
s wspczynnik zmniejszajcy pole pobocznicy wg tab. 2 Rodzaj gruntu Klasa qs max [kPa]
P pole pobocznicy pogranej grodzicy wg rys. 1 A - 15
qs(z) jednostkowy graniczny opr gruntu wzdu pobocz- B 120 40
nicy na gbokoci z, wyznaczony w nastpujcy sposb: Gliny i iy
C 150 80
q (z) A 300 -
qs ( z ) = min c ; q s max ,

Piaski, wiry, po- B 300 -
gdzie: spki C 300 120
qc(z) opr na stoku sondy CPT na gbokoci z,
Tab. 3. Parametry korygujce i wartoci qs max [3]
parametr korygujcy odczytany z tab. 3
qs max maksymalna dopuszczalna warto jednostkowe- takich prb, naley pamita o tym, aby obcia grodzice
go oporu granicznego odczytana z tab. 3 niepoczone z ssiednimi grodzicami w zamkach. Chodzi na-
turalnie o wykluczenie wpywu tarcia w zamkach pomidzy
3. Sprawdzenie SGN grodzicami obcianymi a nieobcianymi na wyniki prbne-
go obciania. Zaleca si zatem pogry dodatkowe grodzice
Qu
Qmax, ELU = FELU , w takich samych warunkach gruntowych, czyli w pobliu cin-

ki, ktra bdzie czci budowanego obiektu. Drugim rozwi-
gdzie: zaniem jest wyrwanie, na czas prbnego obciania, grodzic
Qmax,ELU obliczeniowa nono graniczna pala ssiadujcych z fragmentem obcianym i ponowne ich po-
wspczynnik bezpieczestwa wynoszcy dla pali grenie po przeprowadzonych prbnych obcieniach.
wciskanych 1,40 Naley te wspomnie, e grodzice s rwnie wykorzy-
FELU suma obcie obliczeniowych stywane w fundamentach, w ktrych same nie pracuj jak
Qu charakterystyczna nono graniczna pala obliczona pale. Przykad takiego zastosowania grodzic jest pokazany
na podstawie wzoru: Qu = Q pu + Qsu na fot. 3. W tego typu fundamentach grodzice s elemen-
tem, ktry nie dopuszcza do przemieszczania si gruntu
4. Sprawdzenie SGU obcionego siami pionowymi od podpieranego obiektu.

Qmax, ELS =
QC
FELS , Literatura
gdzie:
Qmax,ELS obliczeniowa nono pezania pala
wspczynnik bezpieczestwa wynoszcy dla pali
wciskanych 1,40
FELS suma obcie charakterystycznych
QC charakterystyczna nono pezania pala obliczona
na podstawie wzoru: Qc = 0.7 Qpu + 0.7 Qsu
Oczywicie, poza sprawdzeniem nonoci pionowej sa-
mego pala, naley sprawdzi wytenie przekroju samej
grodzicy. Naley przy tym pamita, e grodzica jest rw-
nie w zdecydowanej wikszoci przypadkw obciona
take momentem zginajcym wywoanym parciem gruntu.
Uwagi kocowe
Dokument Fascicule 62 Titre V nie podaje adnych zale-
ce co do prbnych obcie pionowych cianki z grodzic.
W przypadku, gdyby zaistniaa konieczno przeprowadzenia
[1] Bustamante M., Gianeselli L.: Predicting the bearing ca-
pacity of sheet piles under vertical load; Proceedings
of the 4th International Conference on Piling and Deep
Foundations, Stresa (Italy), 7 12 April 1991.
[2] McShane G.: Steel sheet piling used in the combined
role of bearing piles and earth retaining members; Pro-
ceedings of the 4th International Conference on Pi-
ling and Deep Foundations, Stresa (Italy), 7 12 April
1991.
[3] Broszura firmy ArcelorMittal: Le nouveau Fascicule 62
titre V.
[4] Borel S., Bustamante M., Rocher-Lacoste F.: The compa-
rative bearing capacity of vibratory and impact driven
piles; TRANSVIB 2006. Gonin, Holeyman et Rocher-La-
coste (ed.) 2006, Editions du LCPC, Paris.
autor mgr in. Pawe Kwarciski
ArcelorMittal Commercial Long Polska sp. z o.o.

40 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 41

geoinynieria
geoinynieria

Budowa murw oporowych

przy krakowskim BCC
Fot. 1. Mur oporowy w cigu ulicy Kamieskiego

B
onarka City Center w Krakowie to projekt wielofunk-
cyjnego centrum miejskiego, na ktry skada si
ma galeria handlowa z wielopoziomowym parkin-
giem, hotel, biurowiec i apartamentowce. W myl zaoe
bdzie to miejsce przyjazne dla mieszkacw i w zamian
za nieuytek oraz ruiny dawnych zakadw chemicznych
Bonarka ju niebawem na zrekultywowanym obszarze
zaoferuje ciekaw zabudow wkomponowan w tereny
zielone. Lokalizacja inwestycji jest bardzo korzystna, po-
niewa znajduje si zaledwie 1 km od ronda Matecznego,
przy ulicach Kamieskiego i Turowicza. W celu zapew-
nienia wygodnego dojazdu i wyjazdu z nowobudowanego
centrum, rwnoczenie prowadzone s w tym rejonie pra-
ce drogowe polegajce na przebudowie istniejcej ul. Ka-
mieskiego wraz ze skrzyowaniem z ul. Puszkarsk oraz
budowa wiaduktu drogowego. PPI Gerhard Chrobok sp. j.
zostao zaproszone przez firmy PBI Energopol sp. z o.o.
i Budostal 8 SA do wsppracy przy realizacji cian oporo-
wych w ul. Kamieskiego i w ul. Puszkarskiej. Zadaniem
murw oporowych jest ograniczenie skarp drogowych do
linii pasa drogowego, udostpnienie miejsca na przepro-
wadzenie uzbrojenia terenu oraz, w przypadku ul. Kamie-
skiego, doprowadzenie drg dojazdowych do projektowa-
nego wiaduktu.
W projekcie budowlanym mury oporowe zostay za-
projektowane przy uyciu cikich grodzic PU. Dziki
umoliwieniu przez inwestora zastosowania metody va-
lue engineering w procesie ofertowania nasza firma, po Fot. 2. Monta kleszczy stalowych

42 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

wykonaniu oblicze statycznych, zaproponowaa zastoso-

wanie grodzic GU 16-400 - lejszych i w konsekwencji ta-
szych w uyciu.
Pierwsza koncepcja zakadaa, e grodzice miay pra-
cowa w schemacie wspornikowym z utwierdzeniem
w gruncie, lecz ze wzgldu na wymagania konstruktorw
nawierzchni drogowych w temacie maksymalnych dopusz-
czalnych wychyle grodzic (bezpiecznych dla nawierzchni
drogowych) zaistniaa konieczno spicia cian murw
oporowych w celu spenienia warunkw stanu granicz-
nego uytkowania. W zwizku z tym obawialimy si, e
konieczno zmiany schematu pracy murw oporowych
(wprowadzenie dodatkowego podparcia) przyczyni si do
wzrostu kosztw realizacji inwestycji. Po wykonaniu do-
datkowej geologii w miejscach wskazanych przez nasz fir-
m okazao si, e parametry gruntu umoliwiy skrcenie
dugoci koniecznych do zastosowania grodzic, co zrekom-
pensowao w duej mierze koszty zwizane z wykonaniem
cigw stalowych. Przedstawione przez nas rozwizanie
uzyskao akceptacj zamawiajcego i obecnie jestemy na
etapie zakoczenia naszych robt.
Mur oporowy w ul. Kamieskiego buduj dwie rwno-
lege ciany oddalone od siebie o 20 m, biegnce po prze-
ciwlegych stronach ulicy.
ciany z grodzic GU 16-400 spito ze sob cigami
z systemowych erdzi wiertniczych GONAR, wpitych
w podunic z ksztatownika HEB 200. Konstrukcj cian
w planie stanow uki (o promieniach 990 m i 1010 m)
Fot. 3. Widok na konstrukcj spinajc
a maksymalna wysoko odkrycia wynosi 5,18 m.
Kolejna ciana oporowa w ul. Puszkarskiej rozpoczyna
si przy skrzyowaniu z ul. Kamieskiego i w planie ma
ksztat amany, dostosowany do przebiegu linii pasa drogo-
wego. Wysoko ciany jest zmienna i zaley od przebiegu
niwelety drogi, ale maksymalne odkrycie wynosi 2,30 m.
Dodatkowe podparcie zostao zrealizowane za pomoc
cigw stalowych BATORY czcych obie ciany, zamo-
cowanych w podunic z profili IPE 240/300.
czna dugo wykonanych cian wynosi 432 mb. Mury
pracuj w schemacie statycznym belki swobodnie podpar-
tej w gruncie oraz w poziomie cigw. Zastosowanie stali
w gatunku S355 GP (grodzice i ksztatowniki), uszczelnie-
nie zamkw grodzic rodkiem bitumicznym wraz z zapro-
jektowanym drenaem za cian w poczeniu z izolacj
strony zewntrznej natryskiwan powok z ywic epok-
sydowych gwarantuje dugoletni ywotno wykonanej
Fot. 4. Formowanie najazdu do nowobudowanego wiaduktu
konstrukcji. Kady z wykonanych murw zwieczony zo-
stanie oczepem elbetowym dylatowanym w odcinkach od
5 m do 10 m.
Wszystkie prace zwizane ze sporzdzeniem projektw
wykonawczych oraz sam realizacj murw oporowych zo-
stay wykonane siami firmy PPI Gerhard Chrobok sp. j.
Grodzice pograno przy uyciu palownicy ABI wyposa-
onej w wibromot MRZV-700 oraz wibromotw ICE 18RF
i ICE 28RF zamontowanych na dwigach Liebherr LTM
1050-4.
Mamy nadziej, e ta budowa stanie si kolejn nasz
wizytwk na dziesiciolecia i dziki niej do tego rodzaju
rozwiza w budownictwie drogowym przekona si znacz-
nie wicej firm i inwestorw.

autor
mgr in. Lucjan Kapica, mgr in. Radosaw Lorens
Prywatne Przedsibiorstwo Inynieryjne
Gerhard Chrobok Sp.j. Fot. 5. Przygotowanie cigw GONAR do montau

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 43

geoinynieria
geoinynieria

Kotwy gruntowe
DYWIDAG-GEWI
a) b)

W
ostatnich latach na rynku budowlanym pojawio si
wielu dostawcw rozwiza dla geotechniki, w tym
w szczeglnoci systemw do stabilizacji gruntw.
Naley podkreli, e systemy te na pozr podobne, mog si
znacznie rni jakoci materiau, czy te obrbk fabryczn.
DSI (Dywidag Systems International), ktrego przedstawicielem
na Polsk jest firma Suspa-DSI Polska, jest wacicielem paten-
tu i znaku GEWI, ktry po raz pierwszy zosta zarejestrowany
w 1965 roku w Niemczech.
Przez ponad 40 lat system prtw GEWI by poddawany
prbom laboratoryjnym, a przede wszystkim by sprawdzany
w praktyce na rnych budowach wiata. Dowiadczenie to po-
zwolio w najbardziej optymalny sposb dopasowa system do
oczekiwa odbiorcy.

Kotwy i pale gruntowe DYWIDAG

Budowa
Kotwa staa systemu DYWIDAG skada si z (rys. 1):
prta ze stali GEWI z lewostronnym grubozwojnym gwintem
otoczonym zaczynem cementowym wykonanym w warun-
kach fabrycznych i zgodnym z [2], [3], [4];
osony HDPE gadkiej (w strefie swobodnej) i karbowanej (w
strefie buawy);
pyty oporowej i nakrtki sferycznej (lub innej w zalenoci od
rednicy prta i zastosowania) zabezpieczonej antykorozyjnie
zgodnie z [1];
czapki ochronnej wypenionej smarem;
dystansw zapewniajcych waciw grubo otuliny zgodn
z [1]
W przypadku, gdy kotwa ma by widocznym elementem 1. Nakrtka z tworzywa sztucznego; 2., Nakrtka sferyczna;
konstrukcji, istnieje moliwo zastosowania dodatkowej czapki 3. Czapka ochronna; 4. Smar antykorozyjny; 5. Prt gwintowany
ochronnej ze stali szlachetnej. Spenia ona podwjne zadanie: GEWI; 6. Zaczyn cementowy; 7. Osona PE, gadka; 8. Osona PE, kar-
estetyczne oraz ochrony smaru antykorozyjnego przed wypy- bowana; 9. Dystans; 10. Czapka iniekcyjna; 11. Nakrtka plastikowa;
niciem w miejscach, gdzie gowica jest naraona na zmienne 12. Pyta oporowa; 13. Prt gwintowany GEWI; 14. Dystans
dziaanie temperatur. Rys. 1. Kotwy DYWIDAG: a) staa b) tymczasowa
W celu zapewnienia najwikszej ochrony antykorozyjnej sto-
suje si kotwy i pale stae izolowane elektrycznie. Przykadowe
rozwizanie przedstawiono na rys. 2. Zakada ono elektryczne
oddzielenie gowicy kotwicej od gruntu i kotwionej konstrukcji
poprzez zastosowanie piercienia izolacyjnego na gowicy oraz
odizolowanie pyty kotwicej poprzez zastosowanie pyty izo-
lacyjnej.

Kotwy gruntowe a norma PN-EN 1537

W maju 2002 r. zostaa wprowadzona norma PN-EN1537 Wy-
konawstwo specjalnych robt geotechnicznych. Kotwy grun-
towe. W zwizku z powyszym jest to prawnie obowizujcy
w Polsce dokument, a kotwy gruntowe stosowane w budow-
nictwie powinny spenia jego zaoenia. Poniej przedstawio-
no kilka najistotniejszych cech kotew DYWIDAG wiadczcych
o ich zgodnoci z norm PN-EN 1537.
Ochrona antykorozyjna kotwy stae
Minimalna ochrona przeciwkorozyjna cigna kotwy trwaej
powinna si skada z cigej warstwy produktu przeciwkoro- Rys. 2. Kotwa staa DYWIDAG izolowana elektrycznie

44 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

Data badania Klasa stali rednica Rozwarcie rys

01.08.2005 26,5 mm 0,071 mm
01.08.2005 St 950/1050 32 mm 0,077 mm
18.11.2002 (Y1050H wg 36 mm 0,075 mm
18.11.2002 prEN 10138-4) 40 mm 0,073 mm Rys. 3. Dystanser

01.08.2005 47 mm 0,092 mm
Tab. 1. Rozwarcia rys pod obcieniem uytkowym w strefie buawy

zyjnego, ktry nie ulegnie zniszczeniu podczas okresu uytko-

wania [1]. Zapis ten stawia pod znakiem zapytania stosowa-
nie kotew gruntowych, ktre podczas montau peni rwnie
funkcj wierta wprowadzajcego w grunt i s zabezpieczone
jedynie poprzez np. metalizacj . Poparciem tej tezy jest [1
(tab. 3)], ktra dopuszcza ochron antykorozyjn jedynie przy
wykorzystaniu rurek plastykowych lub stalowych (na dugoci
swobodnej gadkich, w strefie buawy karbowanych) wype- Rys. 4. Poczenie dugoci swobodnej z zakotwieniem
nionych substancj antykorozyjn. Wymagana otulina 10 mm
zapewniona jest poprzez zastosowanie odpowiednich dystan-
serw (rys. 3).
Rozwarcie rys pod obcieniem uytkowym
Normowy warunek rozwarcia rys pod obcieniem uytko-
wym w strefie buawy dla kotew staych wynosi 0,2 mm [1].
DSI (Dywidag System International) we wsppracy z Uniwer-
sytetem Technicznym w Monachium przeprowadzio badania
zgodnie z zacznikiem B. Badanie A [1] przy obcieniu si Rys. 5. czenie w strefie swobodnej
P,0 = 0,60 Ptk (rwn nacigu blokowania). Wykazano roz-
warcia rys, ktre zostay przedstawione w tab. 1. Wartoci roz-
warcia rys speniaj zaoenia normowe.
Poczenie swobodnej dugoci cigna i gowicy kotwy
Kotwa DYWIDAG posiada sta ochron antykorozyjn
zarwno w strefie swobodnej jak i w strefie buawy zgodn
z [1 (tab. 3c)] Prty [...] umieszczone w pojedynczej, karbowa-
nej rurze plastykowej oraz zaczynie cementowym. W strefie Rys. 6. czenie w strefie buawy
swobodnej stosuje si rur gadk umoliwiajc swobodn
prac cigna a w strefie buawy rur karbowan. Poczenie
swobodnej dugoci cigna z zakotwieniem jest realizowane
zgodnie z [1 (tab. 3, pkt. 3)], czyli spawana tuleja metalowa,
szczelnie poczona z oson lub rur czci swobodnej cigna
i wypeniona produktem zapewniajcym ochron przeciwko-
rozyjn (rys. 4).
Zastosowanie cznikw w strefie swobodnej i w strefie
buawy
Wan cech kotew gruntowych DYWIDAG jest fakt moli-
woci czenia ich za pomoc cznikw-muf, zarwno w stre-
fie swobodnej jak i w strefie buawy. W przypadku kotew
trwaych jest to szczeglnie wane aby nie przerwa cigoci
ochrony antykorozyjnej oraz umoliwi nieskrpowany ruch Rys. 7. Przekrj przez kotw po iniekcji dodatkowej. Po lewej, centryczne
prta w strefie swobodnej. System przewiduje tutaj nastpu- uoenie rurek iniekcyjnych, po prawej z zastosowaniem jednej rurki iniek-
cyjnej
jce moliwoci:
czenie w strefie swobodnej (rys. 5), su 0,75 m od koca buawy i nastpnie co 1,52,0 m. Badanie
czenie w strefie buawy (rys. 6). oraz dowiadczenie pokazuje, e najbardziej ekonomicznym
jest stosowanie buaw w granicach 610 m. Dalsze zwiksza-
Technologia wykonania kotew gruntowych DY- nie buawy powoduje bardzo nieznaczny przyrost nonoci
WIDAG [7]. Po wypenieniu otworu zaczynem cementowym naley
Wykonanie kotew gruntowych w technologii tradycyjnej mo- umiejscowi kotw w otworze, a nastpnie wolno wysun
na podzieli na 4 etapy: rur i uzupeni ubytek zaczynu cementowego.
1. Wiercenie otworu 3. Iniekcja dodatkowa
Generalnie zaleca si wykonanie otworu w rurze obsadowej; Aby zwikszy ucig kotwy, stosuje si iniekcje dodatkowe.
dopuszczalne jest wykonanie otworu bez rury obsadowej Ma to szczeglne znaczenie w przypadku gruntw spoistych,
w gruntach spoistych. gdzie tarcie na pobocznicy jest mae. Iniekcj dodatkow wy-
2. Monta kotwy w otworze konuje si za pomoc specjalnych rurek iniekcyjnych, ktre
W strefie buawy zaleca si umiejscowienie pierwszego dystan- mog by zamontowane w dwojaki sposb:

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 45

geoinynieria
geoinynieria

Rys. 8. Przykad rozwizania oparcia gowicy kotwy

a. System 23 rurek koczcych si na rnych wysokociach

buawy rozwizanie to gwarantuje, e w okrelonych
punktach nastpi iniekcja uzupeniajca.
b. Jedna rurka iniekcyjna z wentylami umiejscowionymi na
rnych wysokociach. Wentyle puszczaj, powodujc wy-
pyw zaczynu iniekcyjnego po zadaniu okrelonego cinie-
nia w miejscu stawiajcym najmniejszy opr. Opatentowana
przez SUSPA-DSI tama samogalwanizujca si, ktra w za-
lenoci od iloci zwojw ma rn wytrzymao, zamyka
si po zadaniu iniekcji, uniemoliwiajc cofnicie si iniektu.
Wedug [8] zastosowanie iniekcji dodatkowej pozwala zwik-
szy nono kotwy nawet o ok. 30%. Stosowane cinienie
iniekcji dodatkowej jest w granicach 530 bar.
4. Nacig kotwy
Rys. 9. Tarcie na pobocznicy buawy dla rnych warstwa gruntu [8]
Aby unikn znacznych dugoci kotew gruntowych, stosuje
si kotwy ukone [7]. Dowiadczenia pokazuj, e najbardziej
ekonomiczne jest stosowanie kotew o nachyleniu 2030.
Dwa przykadowe rozwizanie zamocowania kotwy pod ktem
przedstawiono na rys. 8.
Realizujc kotwy gruntowe pod ktem, naley zwrci uwag,
aby nie przecinay one warstw gruntw o silnie zrnicowanych
wytrzymaociach. W przeciwnym przypadku, obcienie zosta-
nie nierwnomiernie rozoone najpierw na cz buawy znaj-
dujc si w gruntach sztywniejszych, podczas gdy cz bua-
wy znajdujca si w gruntach mikkich bdzie miaa znikomy
udzia w przenoszeniu obcienia (rys. 9). Taka sytuacja moe
prowadzi do powstawania rys w buawie a w dalszej kolejnoci
do zerwania cigna [8].
Rys. 10. Zbrojenie pala ciskanego wg [5]
Zalety kotew DYWIDAG
atwo sprania i odpuszczania nacigu dziki zastosowaniu
zakotwienia gwintowanego;
dugoci handlowe do 24 m zmniejszaj konieczno stosowa-
nia cznikw;
wysoka przyczepno gwintu do zaczynu cementowego dzi-
ki zastosowaniu gwintu trapezowego;
moliwo wyrwnania kta na gowicy poprzez zastosowa-
nie systemowych podkadek;
dziki cigemu nagwintowaniu, mona prt uci w dowol-
nym miejscu;
... zakotwienie cigna nakrtk [...] jest bezpieczne i nie wy-
stpuj w nim polizgi... [7].

Zalet kotew DYWIDAG jest te brak koniecznoci zbrojenia Fot. 1. Zastosowanie kotew grun- Fot. 2. Zastosowanie kotew grun-
pala ciskanego poniej pyty oporowej (rys. 10). Aprobata [5] towych na kanale Oldenburg/ towych na kanale Brnsbutel/
Niemcy Niemcy
uznaje za wystarczajce zbrojenie gr.

46 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

Zastosowanie i obcienia ko-

tew gruntowych
Kotwy gruntowe znajduj zastosowanie
w miejscach, gdzie zaley nam, aby ogra-
niczy ruchy grotworu, zbocza itp. Po-
przez zastosowanie sprenia kotwy grun-
towej, ewentualne ruchy zostaj przejte
bezpiecznie poprzez cigna.
Przy niektrych zastosowaniach kotew
gruntowych naley bra pod uwag moli-
wo wystpienia si znakozmiennych. Taka
sytuacja moe wystpi przy wykorzystaniu
kotew jako pali gruntowych do budowli
poddanych dziaaniom si wyporu np. gara-
e podziemne, w ktrych pale pracuj jako
rozcigane, jednake w przypadku zajcia
sytuacji wyjtkowych np. zalania garau, s
ciskane. Aprobata [5] dla pali gruntowych
DYWIDAG dopuszcza dziaanie si zna-
kozmiennych. W takim przypadku naley
zazbroi pal powyej i poniej gowicy.
Szczegowe rozwizanie podaje [5], nato-
miast tabele si dostpne s w materiaach
firmowych oraz w [7].

Podsumowanie
Niniejszy artyku bazuje na dowiad-
czeniach firmy SUSPA-DSI oraz przedsta-
wionej poniej literaturze i ma za zadanie
zapoznanie szerokiego grona specjalistw:
inwestorw, wykonawcw i projektantw
z systemem kotew gruntowych DYWIDAG
ze stali GEWI. Artyku nie wyczerpuje
tematu a jedynie zaznacza pewne cechy
przedstawionego systemu. Uzupenieniem
palety produktw firmy SUSPA-DSI s
kotwy samowiercce DSI, kotwy linowe,
gwodzie gruntowe i skalne oraz eliwne
pale wciskane.

Literatura
[1] PN-EN 1537: Wykonawstwo specjal-
nych robt geotechnicznych. Kotwy grun-
towe.
[2] PN-EN 445:1998 Zaczyn iniekcyjny
do kanaw kablowych. Metody bada.
[3] PN-EN 446: 1998 Zaczyn iniekcyjny
do kanaw kablowych. Metody iniekcji.
[4] PN-EN 447: 1998 Zaczyn iniekcyjny
do kanaw kablowych. Wymagania doty-
czce zaczynu zwykego.
[5] Aprobata Niemiecka Z-32.1-2 DYWI-
DAG-GEWI Pfhle.
[6] Aprobata Niemiecka Z-20.1-17 DYWI-
DAG Daueranker fr Boden und Fels.
[7] Jarominiak A., Lekkie Konstrukcje
Oporowe, WK W-wa.,
[8] Wichert L., Meininger W. Verankerun-
gen Und Vernagelungen im Grundbau.

autor mgr in. Cezary Sternicki

SUSPA-DSI Polska sp. z o.o.

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 47

geoinynieria
geoinynieria

Prace geoinynieryjne
na obiektach kolejowych
20 lat dowiadcze

W
ieloletnie zaniedbania w utrzymaniu infrasturuktury
kolejowej w Polsce i konieczno jej modernizacji
w zwizku z otrzymaniem przez nasz kraj prawa do
organizacji mistrzostw w 2012 r. zrodziy konieczno szybkiego
przystpienia do kluczowych inwestycji.
Przebiegajca modernizacja szlakw komunikacyjnych wy-
maga szczeglnej uwagi w dostosowaniu istniejcych obiektw
mostowych i przepustw do nowych wymaga okrelonych
zwikszonymi obcieniami. Wymiana bd wzmocnienie napo-
wierzchniowych elementw konstrukcyjnych jest w wikszoci
przypadkw czynnoci stosunkowo prost. Inaczej si ma dosto-
sowanie przyczkw i podpr osadzonych w gruncie do nowych
obcie. Analizy niektrych warunkw posadowienia wedug
obecnych norm wykazuj, e obiekty te nie powinny przenosi
wystpujcych obcie. Lata eksploatacji spowodoway pewn
symbioz fundamentu i podoa gruntowego, jednak znaczce
Fot. 1. Grodzisk Mazowiecki - pale iniekcyjne w przle przepywowym
zwikszenie obcie i zmiana warunkw oddziaywania midzy potoku
gruntem a fundamentem powoduje konieczno zastosowania
metod geoinynieryjnych dla spenienia nowych wymaga.
Wykonanie kilkudziesiciu wzmocnie podoa gruntowego
i konstrukcji kolejowych obiektw mostowych z zastosowaniem
rnych technologii geoinynieryjnych w okresie ostatnich 20 lat
dziaalnoci pozwala nam na podzielenie si dowiadczeniami
na przykadzie dwch realizacji.

Mikropale iniekcyjne szlak kolejowy Tychy

Pszczyna
Most na szlaku kolejowym Tychy Pszczyna w miejscowo-
ci Kobir wybudowany z kocem XIX w. tworzy konstrukcj
otwart dwusklepieniow, opart po bokach na prostych mu-
rach oporowych a w rodku na filarze.. Most wykazywa due
zniszczenia murw a analiza statyczno-wytrzymaociowa po-
twierdzia moliwo wystpienia w sklepieniu niekorzystnych
napre rozcigajcych w trakcie obcienia taborem.
Fot. 2. Grodzisk Mazowiecki - pale iniekcyjne bezporednio pod blachowni-
Uwzgldniajc niekorzystne warunki hydrogeologiczne cami mostu - przewit okoo 2 m.
w miejscu posadowienia mostu, dla jego remontu, przy za-
pewnieniu cigoci ruchu kolejowego, opracowano koncepcj
wzmocnienia gruntu pod fundamentami mostu poprzez iniekcj
zagszczajc oraz posadowienie na mikropalach iniekcyjnych
poczonych oczepem. Zaoono wykonanie 89 szt. mikropali
iniekcyjnych 150 mm, dugoci 4 m, zbrojonych prtami przy
nonoci minimalnej ok. 95 kN.
Formowanie waciwej buawy nonej mikropala prowadzono
iniekcj selektywn zaczynem cementowym a ponadto przepro-
wadzono iniekcj zagszczajc uzyskujc stopie zagszczenia
piaskw Id = 0,67 i zmian stopnia plastycznoci glin do IL=
0,25. Na iniekcyjne wzmocnienie fundamentw filara i przycz-
kw zuyto okoo 30 t cementu, z czego mona wnioskowa
o znacznym rozlunieniu struktury gruntu pod mostem.
Zaoenia projektowe w peni zostay osignite, co wykazay
prbne badania nonoci mikropala zbrojonego, w ktrych uzy-
skano nono ok. 260 kN. Fot. 3. Stanowisko prbnych obcie wykonanych pali jet grouting

48 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)


Wykonanie pozostaych czynnoci remontowych nie nastr-
czao wikszych trudnoci, co pozwolio na ukoczenie remontu
w kocu 1990 r. bez powodowania przerw w ruchu pocigw.
Pale w technologii iniekcji strumieniowej jet
grouting szlak kolejowy Pruszkw Grodzisk
Mazowiecki
Most kolejowy zlokalizowany jest w cigu nasypu, na ktrym
przebiegaj cztery tory zelektryfikowanej linii kolejowej. Obiekt
jest mostem dwuprzsowym, posiadajcym konstrukcj non
przse w postaci pary blachownic stonych poprzecznie. Prz-
sa mostu oparte s na betonowych przyczkach oraz na filarze
rodkowym. Przyczki posadowione byy z jednej strony bez-
porednio na gruncie natomiast z drugiej strony na studniach.
W ramach programu Poprawy infrastruktury kolejowej w Pol-
sce obiekt uleg przebudowie w dostosowaniu do nowych wy-
maga eksploatacyjnych. Dla przeniesienia nowych obcie
zwizanych ze zwikszeniem prdkoci jazdy do 200 km/godz.
naleao zwikszy nosno istniejcego posadowienia przed-
miotowwego obiektu.
Podoe gruntowe na rozwaanym obszarze buduje warstwa
nasypw, pod ktr wystpuje humus i mikkoplastyczne na-
muy piaszczyste i gliniaste. Grunty sabonone rzeczno-zasto-
iskowe stwierdzono do gbokoci 6,5 do 9,5 m. Poniej zalegaj
rzeczno-lodowcowe piaski rednie i drobne w stanie rednioza-
gszczonym, piaski gliniaste twardoplastyczne przewarstwione
piaskami rednimi oraz gliny piaszczyste w stanie twardopla-
stycznym. Pod mostem przepywa rzeka Rokietnica a tereny
obok mostu stanowi jej taras zalewowy.
Wzdu przyczkw i podpory zaprojektowano 116 szt. pali
w technologii iniekcji strumieniowej jet grouting o rednicy
800 mm zbrojonych rur stalow 88,9 mm. Dugo pali wy-
nosia 13,5 m a projektowana nono 520 kN. Rozpoczcie
realizacji prac zdeterminowane byo waciwym przygotowa-
niem obiektu znajdujcego si w cigu gwnej linii kolejowej
z Warszawy w kierunku odzi i lska, ktry nie mg by na
etapie wykonastwa pali wyczony z uytkowania (fot. 1). Przed
rozpoczciem prac naleao wykona prace ziemne i zabezpie-
czy przepywajcy pod jednym z przse potok. Niestety prace
rozpoczto w grudniu 2007 r. i czste opady deszczu zmusiy
wszystkie strony uczestniczce w realizacji do walki z natur
(wdzierajcym si pod obiekt potokiem). Poziom posadowienia
obiektu pozwoli na przygotowanie platformy roboczej do wy-
geoinynieria
geoinynieria
konywania pali o wysokoci okoo 2,5 m i bya to wysoko wy-
starczajca na wprowadzenie specjalistycznej wiertnicy i przyst-
pienie do realizacji prac palowych.
Prace prowadzono z zastosowaniem samojezdnej wiertni-
cy maogabarytowej MWG-1 a punkt cementacyjny skada si
z pompy iniekcyjnej GEOASTRA oraz zestawu mieszalnikw
szybko i wolnoobrotowych. Pale jet grouting formowano ci-
nieniem okoo 30 35 MPa a nastpnie zabudowywano w nich
prefabrykowane zbrojenie z rur stalowych 88,9 mm. Naley
podkreli, e prace prowadzono w bardzo trudnych warun-
kach przy mocno ograniczonej przestrzeni (fot. 2) i przy penym
obcieniu ruchem kolejowym (ograniczona zostaa tylko prd-
ko przejazdowa pocigw).
W trakcie wykonywania pali pobierano prby wypywaj-
cej mieszaniny cementogruntu do bada wytrzymaociowych
oraz na yczenie projektanta i speniajc wymagania kontraktu
przeprowadzono dwa prbne obcienia na zrealizowanych
palach (fot. 3).
Stanowisko prbnego obcienia skadao si z ramy oporo-
wej zbudowanej z dwch belek gwnych oraz dwch belek
poprzecznych zamocowanych do pali kotwicych. Ram do-
ciono balastem utworzonym z betonowych pyt drogowych.
Przekazanie siy na pale kotwice (wycigane) umoliwione
zostao dziki zbrojeniu tych pali za pomoc rury. Do pomiaru
przemieszcze badanych pali wykorzystano elektroniczne czuj-
niki cyfrowe.
Stwierdzono, e udwig pali przewysza si, jaka bdzie je
obciaa w czasie eksploatacji obiektu odpowiednio o 12%
i 36%. Osiadania pali byy niewielkie i wyniosy odpowiednio
0,2 mm i 2,2 mm. Potwierdzio to przyjte zaoenia projektowe
i waciwe wykonanie prac. Wyniki bada wytrzymalociowych
z pobranych w trakcie realizacji prac prb byy zrnicowane
ze wzgldu na zmienny charakter gruntw a wytrzymao na
ciskanie prb wynosia od 5,0 do 15,0 MPa.
Posiadane wieloletnie dowiadczenie, profesjonalne i waci-
we przygotowanie do realizacji robt ze strony pracownikw ZI
GEOREM oraz waciwa wsppraca z generalnymi wykonawca-
mi i podwykonawcami pozwala na szybkie wykonywanie robt
geoinynieryjnych w rnych technologiach.
autor
mgr in. Andrzej Kubaski, mgr in. Marcin Dulski,
mgr in. Anna Dbrowska, mgr in. Konrad Wanik
ZI Georem Sosnowiec
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 49
geoinynieria
geoinynieria
Uwarunkowania sprztowe
projektowania pali wierconych
W
czasie licznych reali-
zacji robt palowych
w rnych miejscach
kraju obserwujemy nieuwzgld-
niane przez projektantw pali
wierconych (w osonie rurowej
i FSC) parametry sprztowe wpy-
wajce na konstrukcje pali. Arty-
ku ma na celu przyblienie tych
parametrw sprztowych, ktre
wpywaj na ucilenie wytycz-
nych normowych projektowania.
Gwny nacisk pooono jednak
na zagadnienie projektowania
prefabrykatw zbrojeniowych do
pali, gdy z praktyki wynika, e
na tym wanie gruncie pojawiaj
si najwiksze problemy.
Potencja sprztowy firm wy-
konawczych to w zdecydowanej
wikszoci maszyny produkcji
renomowanych firm odpowiada-
jce oglnym standardom wia-
towym. W ostatnim czasie pol-
scy wykonawcy zakupili wiele
maszyn stanowicych najnowsze
osignicia techniki wiertniczej.
Sprzt wymieniony wyej wyko-
nuje ponad 95% wszystkich ro-
bt palowych w Polsce.
Oglne zasady konstruowania
pali wierconych w bardzo szcze-
gowy sposb zostay omwio-
ne w normie PN-EN 1536 Wy-
konawstwo specjalnych robt
geotechnicznych Pale wierco-
ne oraz w opracowaniu Wytycz-
ne techniczne projektowania pali
wielkorednicowych w obiek-
tach mostowych (nowelizacja
1993 r.) dr in. B. Kosiskiego.
Poniej omwiono te parametry
sprztowe, ktre wpywaj na
ucilenie tych zasad.
KONSTRUOWANIE
ZBROJE
Dla pali wykonywanych
w osonie z rur stalowych
inwentaryzowanych
Ustalenie rednicy prefabry-
katu zbrojeniowego
Przy konstruowaniu zbroje-
nia naley uwzgldni wymiary
50 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
rur inwentaryzowanych. Typo-
wa rura inwentaryzowana jest
elementem dwupaszczowym,
szczegy jej budowy pokazano
na rys. 1.
Rury te produkowane s
w asortymencie przedstawio-
nym w tab. 1. Podstawowy
potencja polskich firm to rury
o rednicach zewntrznych
600 mm, 700 mm, 800 mm,
1000 mm, 1200 mm, 1500 mm,
1800 mm. Rury produkowane
s w odcinkach 16 m i czone
ze sob za pomoc specjalnych
zamkw. Wszystkie nowocze-
sne poczenia maj grubo
tak, jak paszcz rury. Rni
si tylko szczegami konstruk-
cyjnymi w zalenoci od produ-
centa. Przykad poczenia rur
pokazano na rys. 2.
Oprcz konstrukcji rur na
rednic zewntrzn kosza zbro-
jonego ma wpyw maksymalny
wymiar ziaren kruszywa, ktry Rys. 1. Schemat rury wiertniczej
zgodnie z norm PN-EN 1536
nie moe przekracza mniej-
szej z wartoci: 32 mm oraz
odlegoci w wietle prtw
podunych. W zwizku z po-
wyszym maksymalna rednica
zewntrzna kosza zbrojeniowe-
go musi by mniejsza od teore-
tycznej rednicy pala (rednicy
zewntrznej rury osonowej) o:
2 B + 2 K + 1 cm,
gdzie:
K max rednica kruszywa,
B grubo rury (rys. 1 i 2).
Dla wikszoci rur i maksy- Rys. 2. Przykadowe poczenie rur
malnej rednicy kruszywa rw-
nej 32 mm daje to: 50 100 prt min 12 mm
2 4,0 + 2 3,2 + 1,0 = 15,4 cm,
30
gdy w przeciwnym wypadku
moe nastpi zaklinowanie kru-
szywa na uzwojeniu kosza i pod-
cignicie go do gry w czasie przyspawa do prta
prt gwny
wycigania kolumny rur, szcze- gwnego (min 5cm)
glnie w sytuacji betonowania
pala metod kontraktor. Rys. 3. Przykad elementu dystansowego
 geoinynieria
geoinynieria

D1/D2 S1 S2 d B Dugo elementw

[mm] 1m 2m 3m 4m 5m 6m
540/473 10 8 10 31 295 535 770 1015 1255 1495
620/558 10 8 10 31 335 610 895 1185 1440 1720
600/520 15 10 13 40 440 805 1170 1540 1905 2270
620/540 15 10 13 40 450 830 1205 1590 1970 2345
640/560 15 10 13 40 465 855 1245 1640 2030 2420
660/580 15 10 13 40 460 880 1285 1690 2095 2495
700/620 15 10 13 40 510 940 1370 1305 2230 2660
710/630 15 10 13 40 520 950 1385 1820 2255 2690
720/640 15 10 13 40 530 960 1410 1860 2305 2755
750/670 15 10 13 40 575 1035 1495 1965 2425 2890
800/720 15 10 13 40 615 1110 1600 2105 2600 3095
880/800 15 10 13 40 670 1215 1760 2315 2860 3405
900/820 15 10 13 40 685 1245 1805 2370 2930 3465
1000/920 18 10 10 40 780 1465 2145 2840 3525 4210
1080/1000 18 10 10 40 630 1570 2310 3060 3800 4540
1130/1100 18 10 10 40 925 1740 2550 3370 4185 4995
1200/1120 18 10 10 40 965 1790 2615 3440 4280 5396
1250/1170 18 10 10 40 995 1855 2715 3585 4450 5410
1300/1220 18 10 10 40 1025 1920 2810 3725 4620 5520
1500/1420 18 10 10 40 1225 2265 3300 4350 5390 6430
1800/1720 16 10 10 40 1460 2750 4040 5320 6610 7900
r
2000/1910 18 12 13 45 1590 3080 4570 6060 7550 9050
Tab. 1. Wymiary rur wiertniczych

Elementy dystansowe Maksymalny wymiar blachy nie powinien przekracza 1/3

Rozmieszczenie elementw dystansowych szczegowo opisa- rednicy pala. Element ten zabezpiecza rwnie kosz zbrojenio-
no w normie PN-EN 1536. Konstruujc je dla pali rurowanych wy przed wbiciem si w grunt oraz, w przypadku pali iniekto-
naley pamita o gruboci paszcza rury. rednica zewntrzna wanych, osania doln cz instalacji iniekcyjnej.
okrgu utworzonego przez elementy dystansowe powinna by
mniejsza o 2 cm od rednicy wewntrznej rury. Element dystanso- Dugoci prefabrykatw zbrojeniowych i ich usztywnienie
wy, w opinii autora, powinien by spawany tylko od dolnej strony Prefabrykaty zbroje montowane w sposb tradycyjny powinny
kosza. Przykad elementu dystansowego przedstawia rys. 3. mie maksymaln dugo nie wiksz ni 12 m. Wynika to ze
sposobu montau prefabrykatu w otworze szkielet podnoszony
Zabezpieczenia dolnej czci zbrojenia jest lin wycigarki wiertnicy zamocowan do grnego piercienia
Elementem powszechnie stosowanym na budowach nie- usztywniajcego. Przy podnoszeniu z jednej strony, w przypadku
mieckich jest okucie dou kosza zbrojenia z prtw stalowych znacznej dugoci kosza, moe nastpi trwae ugicie uniemoli-
i blachy dodatkowo zabezpieczajce kosz zbrojeniowy przed wiajce monta w otworze. Z tego te powodu prefabrykat zbro-
wyciganiem w czasie betonowania. jarski powinien by bardzo dobrze usztywniony, co uzyskujemy
spirala kosza
zbrojeniowego
dziki pospawaniu piercieni usztywniajcych oraz spirali (mini-
przyspawa do mum 33% punktu przecicia spirali ze zbrojeniem gwnym po-
prta gwnego
winno by spawane). Przeduanie kosza zbrojeniowego powinno
by zaprojektowane z poczeniem prtw na zakad oraz dodat-
1/3 pala
max

blacha 8mm
rednica zewntrzna kowym skrcaniem minimum trzech prtw zaciskami linowymi
prtw gwnych
(dla odpowiedniej rednicy prta). Umoliwia to bardzo szybkie
prty zbrojenia
przeduanie zbroje. Wszystkie te czynnoci wykonywane s nad
gwnego otworem pala. W pierwszej kolejnoci wkadamy element dolny,
rednica teoretyczna
pala zabezpieczamy go, montujemy element grny, skrcamy zaciska-
Rys. 4. Dodatkowy element dolny mi i cao wkadamy do otworu na odpowiedni rzdn.

element dystansowy min 3 szt

symetrycznie po obwodzie kosza

200 min 50x8

min 80

rednica pala

przyspawa do
100

prta
prty gwne
gwnego
30 - 40 bez uzwojenia
(min 5cm)

Rys. 5. Szczeg dolnej czci zbrojenia z elementem dystansowym

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 51

geoinynieria
geoinynieria

Zbrojenie dla pali FSC

Przy konstruowaniu zbroje pali FSC naley mie na szcze-
glnej uwadze dwa warunki normowe:
w palach formowanych widrem cigym zbrojenie moe
by osadzane po zabetonowaniu, jeeli sposb wbudowania
zosta wczeniej wyprbowany w takich samych warunkach Fot. 1. Monta kosza zbrojeniowego | Fot. 2. Gotowy kosz
gruntowych;
do pogrania zbrojenia w palach FSC mona uy tylko lek-
kiej wibracji.

Zbrojenie wiotkie
Konstruujc zbrojenie dla pali FSC naley zwrci gwnie
uwag na sztywno kosza oraz ilo i konstrukcj elementw
poprzecznych piercieni usztywniajcych, bardzo utrudniaj-
cych pogranie zbrojenia. Kilka polskich zbrojarni posiada ju
automaty do wykonywania koszy zbrojeniowych pali. Automat
taki pozwala zachowa bardzo dokadnie prostoliniowo zbro-
jenia oraz umoliwia automatyczne spawanie dowolnej iloci
stykw spirali z prtami gwnymi. W przypadku pali FSC mini-
malna ilo stykw spawanych to 50% a w przypadku rezygna- Fot. 3. Spawanie spirali | Fot. 4. wider rozwiercajcy
cji z wewntrznych piercieni usztywniajcych wszystkie styki rura obsadowa

musz by spawane.
Automat umoliwia dowolne programowanie skoku spirali,
w zwizku z czym co pewien (zadany) odcinek moemy zagci

~2700
spiral do podwjnej odlegoci gruboci prta uzwojenia, dziki
czemu uzyskujemy wzmocnienie w postaci ukrytego piercienia

R2700
usztywniajcego (ilo zwoi w zagszczeniu zalena jest od red-
nicy prta spirali oraz rednicy i ciaru kosza zbrojeniowego).

~500
rzdna dou pala

W przypadku wykonywania zbroje w sposb tradycyjny za-

1200
leca si wykonywanie piercieni usztywniajcych tylko z pa- 2700

skownikw. Na etapie montau kosza zbrojeniowego naley
przewidzie robocze piercienie pomocnicze co 1 m dla atwiej-
szego zachowania prostoliniowoci prtw gwnych (demon-
towanych po pospawaniu kosza minimum 50% stykw).
Elementy dystansowe
Dla pali FSC elementy dystansowe powinny mie moliwie
du powierzchni umoliwiajc centralne prowadzenie ko-
sza w trakcie jego pogrania w betonie. Dlatego zaleca si
wykona je z paskownikw minimum 50 8 o ksztacie, jak
na rys. 5.
Na podstawie dowiadcze autora maksymalna dugo ko-
sza zbrojeniowego dla pali FSC nie powinna przekracza 12 m.
Ju zbrojenie dusze od 5 m musi by pograne przy pomocy
wibratora a dla dugoci wikszych od 12 m zachodzi niebez-
pieczestwo zniszczenia betonu na skutek nadmiernej wibracji
(a do pogrania zbrojenia pali FSC mona uy wg cytowanej
normy tylko lekkiej wibracji).
MECHANICZNE POSZERZENIE
PODSTAWY PALA
wider rozwiercajcy
Na fot. 4. pokazano przykad typowego widra poszerzaj-
cego podstaw pala. Tego rodzaju narzdzia s obecnie w wy-
posaeniu polskich firm wiertniczych (umoliwiaj poszerze-
nie pali 1200 mm i 1500 mm do ok. 3 m) oraz dostpne dla
innych rednic pali w wypoyczalniach gwnie niemieckich.
widry te umoliwiaj rozwiercenie pala 22,5 raza. Schemat
poszerzenia podstawy pokazano na rys. 6.
Kolejno wykonywania poszerzenia pala
wiercenie otworu projektowanej rednicy do waciwej
rzdnej;
Rys. 6. Schemat poszerzenia podstawy pala
podcignicie rury obsadowej do poziomu gowicy widra;
dokadne oczyszczenie dna otworu;
woenie do otworu widra rozwiercajcego;
wykonywanie zasadniczego rozwiercenia przez obrt widra
z rwnoczesnym dociskiem. W czasie tej czynnoci zwierciny
wypeniaj wiadro dolne, dlatego wider naley wielokrotnie
wyciga i usuwa urobek kontrolujc przy tym poziom dna
otworu. Jeli dno nie jest wyczyszczone, skutkuje to podnie-
sieniem poziomu rozwiercania. Projektowan wielko roz-
wiercenia uzyskuje si przez blokad mechanizmu otwieraj-
cego paty widra.
Uwagi oglne
Pale z rozwiercon podstaw zaleca si wykonywa gw-
nie dla gruntw spoistych (twardoplastycznych i zwartych) oraz
skalistych dla geologii, w ktrych pal pracuje gwnie podstaw.
W innych warunkach gruntowych poszerzanie jest teoretycznie
moliwe, ale bardzo kosztowne (dodatkowe instalacje do wy-
konywania odzysku i utylizacji zawiesiny itp.) i mao pewne.
PODSUMOWANIE
Niezwykle istotne, z uwagi na specyfik prowadzonych robt
(roboty specjalistyczne), jest zwrcenie uwagi na dowiadcze-
nie oraz zaplecze sprztowe firm, ktrym powierzone zostaje
wykonawstwo. Poniewa poruszany w tym artykule temat jest
niezwykle obszerny, dodatkowe informacje odnonie rnych
problemw mogcych si pojawi podczas realizacji robt pa-
lowych zostan omwione w kolejnym artykule.
autor mgr in. Edward Marcinkw
MOSTMARPAL Zarzecze

52 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 53

geoinynieria
geoinynieria

Kolumny betonowe
typu CMC
Skuteczna metoda wzmocnienia podoa pod obiektami handlowymi

Fot. 1. Formowanie kolumn CMC pod Centrum Handlowe Helical we

Wrocawiu

K
olumny betonowe typu CMC s technologi roz-
wijan od pocztku lat 90. ubiegego wieku. Ta
metoda wzmocnienia gruntu za pomoc sztywnych
inkluzji betonowych od kilku lat z powodzeniem znajdu-
je zastosowanie przy wzmacnianiu podoa pod magazy-
ny, obiekty przemysowe, budownictwo mieszkaniowe jak
rwnie drogi, autostrady, nasypy, zbiorniki.
Technologia wykonania kolumn betonowych typu CMC
zostaa oparta na znanych metodach wykonywania funda-
mentw palowych przy pomocy widra przemieszczenio-
wego, jednak ich funkcja odbiega od nich w sposb zasad-
niczy. Kolumny te maj w swojej istocie unikn ogranicze
zwizanych z warunkami gruntowymi, w ktrych niemo-
liwe jest wykonanie kolumn cementowo-wapiennych czy
kolumn wirowych. Technologia kolumn CMC zostaa
opracowana pod ktem zastosowania jej w bardzo sabych
gruntach spoistych i organicznych. Z duym powodzeniem
technologia stosowana jest nawet w modych torfach o bar-
dzo duej zawartoci czstek organicznych i wilgotnoci
znacznie przekraczajcej 100%. W kolumnach CMC nie
pojawia si znany z technologii kolumn wirowych pro-
blem wyboczenia i rozpywu kolumny. Z tego wzgldu
obszar ich zastosowania jest znacznie szerszy ni kolumn
wirowych.
Zastosowanie kolumn CMC redukuje wyranie warto
osiada podoa i znacznie podnosi warto wspczyn-
nikw nonoci podoa gruntowego. W porwnaniu ze
wzmocnieniem w technologii, dobrze znanych w Polsce,
kolumn wirowych, wzmocnienie podoa kolumnami
CMC daje moliwo osignicia osiada resztkowych na
bardzo niskim poziomie, zblionym w wielu przypadkach
do wartoci typowych dla gbokich posadowie na palach
czy cianach szczelinowych.

54 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)


Rys. 1. Rzut fundamentw Centrum Handlowego
Kolumny CMC nie wymagaj wieczcego je oczepu.
W przypadku posadawiania fundamentw sztywnych, pyt,
stp, aw i rusztw, obiekty te projektuje si jako posado-
wione bezporednio na podou o parametrach okrelo-
nych przez projektanta geotechnicznego. W wielu przypad-
kach lepsz transmisj obcie zapewnia warstwa dobrze
zagszczonego kruszywa o miszoci od 0,3 do 0,6 m.
Ta metoda ulepszenia podoa gruntowego ma rwnie
zastosowanie przy stosunkowo duych obcieniach nazio-
mu bardzo wyranie redukuje warto osiada podoa
i, co jest jej du zalet, podnosi warto wspczynnikw
statecznoci globalnej podoa gruntowego.
Podstawowym narzdziem do wykonywania kolumn
CMC jest wiertnica o duym momencie obrotowym wy-
posaona w wider przemieszczeniowy. Przy pomocy wi-
dra przemieszczeniowego o zmiennym skoku wykonywa-
ny jest w gruncie otwr sigajcy do spgu warstwy gruntu
nienonego. wider przemieszcza wzmacniany grunt po-
przecznie, co doprowadza do jego zagszczenia w bezpo-
rednim ssiedztwie formowanych kolumn i zapewnia ich
lepsz wspprac ze wzmacnianym podoem. Nastpnie
zachodzi proces podcigania widra do gry. W tym czasie
wraz z jego przesuwem w kierunku od dna otworu na-
stpuje iniekcja medium nonego mieszanki betonowej
o parametrach okrelonych w recepcie. Medium dostarcza-
ne jest przez rdze widra pod cinieniem na tyle duym,
by wyeliminowa niebezpieczestwo zniszczenia cianek
otworu, a co za tym idzie, zmieszania iniektu ze sabym
geoinynieria
geoinynieria
Rys. 2. Rozkad napre na kolumn CMC i wzmocnione podoe
Rys. 3. Rnica we wsppracy z odksztacalnym podoem
kolumn wirowych i betonowych
gruntem. W czasie podcigania wierta nastpuje jego ob-
rt w stron zgodn z kierunkiem wiercenia, co zapobie-
ga rozlunieniu otaczajcego podoa. Dziki tak dobranej
technologii zachowana jest pewno, i wykonana kolum-
na bdzie si skada w 100% z medium nonego (betonu),
co ma cakowicie uniezaleni obszar stosowania kolumn
CMC od otaczajcego je gruntu.
Jednym z przykadw zastosowania tej metody jest posa-
dowienie Centrum Handlowego Helical we Wrocawiu.
Projekt zosta usytuowany przy skrzyowaniu ul. Krzy-
woustego i al. Poprzecznej w pnocnej czci Wrocawia
obok centrum handlowego Korona. Gwna droga bie-
gnca obok obiektu zostaa niedawno wyremontowana
i rozbudowana, rozadowujc natenie ruchu w okolicy.
GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 55
geoinynieria
geoinynieria

Dla obiektu centrum handlowego o powierzchni ok.

1100 m2 zaprojektowano posadowienie na stopach elbe-
towych.
Z uwagi na zaleganie w podou warstwy nasypw nie-
kontrolowanych o miszoci 45 m, zdecydowano o ko-
niecznoci wzmocnienia podoa zarwno pod stopami
obiektu jak rwnie pod jego posadzk.
Podstawowym zaproponowanym rozwizaniem pro-
blemu sabego podoa byy kolumny wirowe, jednak
z uwagi na luny stan nasypw zalegajcych w podou
i zwizanym z tym ryzykiem rozpywu bocznego kolum-
ny wirowej, zdecydowano o zmianie technologii wzmoc-
nienia podoa w niezagszczonym nasypie na kolumny
betonowe typu CMC.
Alternatywne zastosowanie metody dynamicznej wymia-
ny, ze wzgldu na generowane drgania i blisko ssiadu-
jcych zabudowa, nie byo moliwe. Z uwagi na obecno
w podou zanieczyszcze oraz niekorzystne parametry
gruntu nasypowego wszelkie metody polegajce na mie-
szaniu gruntu z medium nonym, nie mogy mie w tym
przypadku zastosowania.
Ze wzgldu na brak odpowiednich kodyfikacji normo-
wych, metodologia oblicze kolumn CMC oparta jest
o autorskie zasady projektowania, w tym oprogramowanie
MES, i nie jest opisywana polskimi normami, ktre nie ko-
dyfikuj zasad dotyczcych metod wzmocnienia podoa.
Poprawne zaprojektowanie wzmocnienia polega na do-
braniu odpowiedniego rozstawu kolumn, ktry bdzie
uwzgldnia przyjte parametry kompozytu kolumna-grunt
oraz wartoci obcie od obiektu.
Obliczenia kolumn CMC przeprowadzone zostay w pro-
gramie komputerowym MES na podstawie parametrw uzy-
skanych z przeprowadzonych dodatkowo sondowa sta-
tycznych. Kalkulacje polegay na sprawdzeniu wsppracy Rys. 4. Wyniki przeprowadzonego sondowania statycznego
kolumn i otaczajcego gruntu oraz analizie dystrybucji ob-
cie przez warstw transmisyjn.

Projekt wykonawczy obejmowa obliczenia dotyczce:

kryterium stanu granicznego nonoci
Nono podoa zostaa zapewniona poprzez odpowied-
nie zagbienie kolumn CMC. Z uwagi na charakter
metody wzmocnienia gruntu, posadowienie obiektu mo-
emy traktowa jako bezporednie na podou o zwik-
szonej nonoci;
kryterium stanu granicznego uytkowania
Poprzez dobr odpowiedniego rozstawu i dugoci kolumn
CMC zapewniono osiadania mniejsze od dopuszczalnych,
rwnych 5 cm (zgodnie z norm PN-81/B-03020).
Maksymalne policzone osiadania byy mniejsze od gra-
nicznych okrelonych polskimi normami i zapewniay bez-
pieczn prac zaprojektowanej na wzmocnionym podou
konstrukcji.
cznie wykonano ok. 1700 szt. kolumn o dugoci do-
chodzcej do 6 m. Prace ukoczono w wyznaczonym ter-
minie, zgodnie z ustalonym harmonogramem.
Metoda ta okazaa si korzystn alternatyw dla pierwot-
nie zaproponowanych kolumn wirowych zarwno pod
wzgldem parametrw technicznych, czasu wykonania jak
rwnie ceny wzmocnienia.

autor mgr in. Joanna Fudali

Menard Polska
Rys. 5. Profil podoa gruntowego

56 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 57

mosty
mosty

Mostowe konstrukcje
gruntowo-powokowe
Siy wewntrzne w powokach mostw gruntowo-powokowych typu SUPER-COR

M
ostowe konstrukcje gruntowo-powokowe to
obiekty, ktre skadaj si z podatnej, najczciej
stalowej powoki, otaczajcej j zasypki grunto-
wej oraz nawierzchni jezdni (rys. 1). Budowle te projektuje
i wykonuje si w sposb zapewniajcy korzystne wsp-
dziaanie wszystkich w/w elementw konstrukcyjnych [1].
Ze wzgldu na niskie koszty budowy, bardzo krtki okres
realizacji oraz praktycznie bezobsugow eksploatacj
(brak oysk i dylatacji) obiekty te s coraz czciej wyko-
rzystywane w polskim mostownictwie.
Zaskakujcym moe by fakt, e pomimo znacznej po-
pularnoci tych obiektw, do tej pory nie ukazay si
w Polsce normy lub wytyczne dotyczce szczegowego Rys. 1. Przekrj poduny analizowanego mostu o konstrukcji gruntowo-
powokowej
ich projektowania. Wprawdzie pojawiy si pozycje, np. [2]
i [3], w ktrych mona znale przyblione sposoby wyzna-
czania si wewntrznych w stalowych paszczach powoki, czeniach realizowanych zgodnie z [4] zakada si take, e
jednak nie mona ich traktowa na rwni z normami, czy obiekty bd wykonane zgodnie z wytycznymi, tzn. powo-
wytycznymi wykorzystywanymi w klasycznym projektowa- ka bdzie odpowiednio zmontowana a zasypka dostatecz-
niu betonowych (elbet, beton sprony), czy stalowych nie zagszczona [2]. Wymagane jest take spenienie dwch
konstrukcji mostowych. dodatkowych warunkw: hc /D 0,125 (hc /D = 0,150) oraz
W artykule przedstawiono analityczny i numeryczny spo- wspczynnik podatnoci f < 100000. Wspczynnik f
sb wyznaczania si wewntrznych w stalowej powoce okrela zwizek pomidzy sztywnoci powoki oraz ota-
konstrukcji typu Super-Cor, wykorzystujc odpowiednio czajcym gruntem i wyznacza si go z zalenoci:
metod Sundquista-Petterssona, ktra jest obecnie najnow-
E s ,d D 3
sz metod analityczn [4], oraz numeryczny model obiek- f = (f = 814,27), (1)
EI s
tu oparty na MES [5].
Do szczegowej analizy przyjto obiekt o powoce SC- gdzie:
56B, dla ktrej rozpito D = 12,315 m oraz grubo na- () wartoci uzyskane dla analizowanego obiektu;
ziomu hc = 1,85 m (podobny obiekt wykonano w Szczyt- EIs sztywno gitna cian powoki (przyjto E = 205 GN/m2
nej [6], jednak jego naziom ma grubo 1,25 m). Powoka i Is = 58,66610-6 m4/m);
w czci rodkowej oraz w naroach posiada wzmocnienia D rozpito powoki [m] (przyjto D = 12,315 m);
z dodatkowych paszczy blachy, przez co pole przekroju Es,d sieczny modu gruntu obliczany ze wzoru:
poprzecznego A(2bl) = 19,63210-3 m2/m oraz moment bez-
1,17 (RP 95 )[1,25 ln(hc + H / 2)+ 5,6]
1,2
wadnoci Is(2bl) = 58,66610-6 m4/m. E s ,d =
n
(2)
Metoda Sundquista-Petterssona (Es = 13,798 MPa),
Metoda oblicze obiektw z blach falistych, zapropono-
wana przez Sundquista i Petterssona [4], jest algorytmem gdzie:
opartym na wczeniejszych teoriach oblicze konstrukcji H wymiar okrelony na rys. 1 (przyjto H = 3,38 m).
gruntowo-powokowych, tzn. SCI [3] i teorii KpellaGloc-
ka [7], analizach geotechnicznych, badaniach terenowych Ze wzgldu na przyjcie wspczynnika bezpieczestwa
obiektw rzeczywistych oraz zaoeniach teorii sprysto- n = 1 modu obliczeniowy Es,d = Es. Symbol RP oznacza
ci dotyczcych pprzestrzeni sprystej (rozkad obcie- wskanik zagszczenia gruntu wg Standardowej Prby
nia w gruncie od si skupionych wg Boussinesqa). Proctora w [%], ktry w niniejszej analizie przyjto jako
W procedurze uwzgldnia si parametry geometryczne rwny 98%.
powoki (tj. jej rozpito, ksztat przekroju podunego Si osiow w podatnej powoce, powstajc od obcie-
powoki, rodzaj falowania blachy) oraz waciwoci otacza- nia gruntem zasypowym, wyznacza si z zalenoci:
jcego gruntu (zasypki). Uniwersalno metody obejmuje
H hc ,red hc ,red H
swym zakresem znaczn liczb projektowanych obiektw, N s = 0,2 1 D 2 + S ar 0,9 0,5 cv D 2
jednak wymaga, aby rozpito powoki bya wiksza od
D D D D (3)
D > 2 m oraz naziom by grubszy ni hc > 0,6 m. W obli- (Ns = 452,33 kN/m),

58 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 mosty
mosty

gdzie: gdzie:
1 ciar objtociowy zasypki gruntowej (1 = 19 kN/m3); Rt promie krzywizny korony powoki (Rt = 11,43 m);
cv redni ciar objtociowy caego naziomu nad ko- Rs promie krzywizny naroa powoki (Rs = 1,016 m).
ron powoki (cv = 19,48 kN/m3);
hc,red zredukowana, wskutek wypitrzenia powoki Dla 0,2 H / D 0,35 (H / D = 0,274) przyjto:
podczas jej zasypywania, grubo naziomu okrelona
z zalenoci (4) i (5): f1 = [0,67 + 0,87(H / D 0,2)] (f1 = 0,7344) (14)

hc ,red = hc crown (hc,red = 1,665 m), (4) W przypadku, gdy f < 5000, f2,surr i f2,cover oblicza si z na-
stpujcych zalenoci:
crown = 0,015D (crown = 0,185 m). (5)
f 2, surr = 0,0046 0,001 log10 ( f ) (f2,surr = 0,0017) (15)
Wystpujc we wzorze (3) warto Sar oblicza si z (6):
f 2, cov er = 0,018 0,004 log10 ( f ) (f2,cover = 0,0064) (16)
1 e
S ar = (Sar = 0,966), (6)

natomiast warto wspczynnika f3 ze wzoru (17):
gdzie:
H
f 3 = 6,67 1,33 (f3 = 0,4980) (17)
h D
= 2S v c ( = 0,0706) (7)
D
Moment zginajcy, wywoany obcieniami ruchomymi,
oraz: wyznacza si z zalenoci:
0 , 75
0,8 tan cv ,d R
Sv = M t = f 4' f 4'' f 4''' f 4'''' D ptraffic + S ar t f1 f 2,cov er qD 2
( 1 + tan )
2
(Sv = 0,2351). (8)
2
cv , d + 0,45 tan cv ,d Rs (18)
(Mt = 109,89 kNm/m),
We wzorze (8) wystpuje obliczeniowy kt tarcia we-
wntrznego warstw naziomu nad koron powoki cv,d, kt- gdzie:
ry wyznaczono z zalenoci (9) przy zaoeniu cv,k = 35:
f 4' = 0,65 (1 0,2 log10 ( f )) (f4 = 0,2716) (19)
tan cv ,k
tan cv ,d = (tancv,d = 0,6366). (9)
n m
(
f 4'' = 0,12 1 0,15 log10 f ( )) (f4 = 0,0676) (20)
Wspczynnik bezpieczestwa przyjto jak poprzednio
f 4''' = (hc / D + 0,15)
0 , 75
n = 1 oraz zgodnie z [8] wspczynnik materiaowy dla (f4 = 2,4656) (21)
gruntu m = 1,1.
Jeeli speniony jest warunek (hc,red / D) 0,125 0 , 25
R
(hc,red / D = 0,135) to si osiow w powoce, powstajc od f 4'''' = t (f4 = 1,8314) (22)
obcie ruchomych, wyznacza si ze wzoru (10): Rs

N t = ptraffic + (D / 2 )q (Nt = 119,89 kN/m), (10) oraz dodatkowo musi by speniony warunek f4f4 1,0
(f4f4 = 0,6696).
gdzie:
Obliczone wartoci momentw zginajcych od obcie
hc
ptraffic = v (ptraffic = 82,95 kN/m), (11) staych i ruchomych dotycz korony (klucz) powoki.
2
W przypadku konstrukcji skrzynkowych, w ktrych za-
chodzi zaleno Rt /Rs 1 (Rt /Rs = 11,25), cakowity mo-
3P 38 1
v = hc (v = 31,71 kPa) (12) ment zginajcy naroe oblicza si jako:
2 i =1 si5
2/3 momentu w koronie od obcie staych wg (13);
oraz: 1/3 momentu w koronie od obcie ruchomych wyzna-
P obcienie jednym koem pojazdu K-800 wg [9] czonego z (18).
(P = f = 1,5100 = 150 kN); Dla analizowanego przypadku uzyskano momenty zgina-
q obcienie rwnomiernie rozoone jce naroe odpowiednio od obcie staych i zmiennych
(q = f4,00 = 1,54,00 = 6,00 kN/m2); o wartoci M ss = 86,31 kNm/m i M ts = 36,63 kNm/m.
f wspczynnik obliczeniowy do obcie ruchomych Po wyznaczeniu wartoci si wewntrznych w postaci Ns
wg [9] (przyjto f = 1,5); i Nt oraz Ms i Mt mona obliczy warto napre w anali-
Si odlego pomidzy analizowanym punktem powoki zowanym punkcie powoki, stosujc wzr Naviera:
i przyoon si Pi.
Ni M
= + i f yd (23)
Moment zginajcy, powstajcy od ciaru objtociowego As1 Ws1
gruntu i warstw nawierzchni, wyznacza si z zalenoci:
0 , 75
gdzie:
cv hc Rt As1, Ws1 pole przekroju poprzecznego i wskanik zgi-
M s / 1 D = f 1 ( f 3 f 2, surr S ar
3
f 2,cov er )
1 D Rs (13) nania powoki;
(Ms = 129,47 kNm/m), fyd granica plastycznoci materiau powoki.

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 59

mosty
mosty

Napr gruntu
Moment zginajcy Moment zginajcy Sia osiowa
na powok
Metoda (naroe) [kNm/m] (klucz) [kNm/m] [kN/m]
[kPa]
oblicze
Mtraffic Msoil Mtraffic Msoil Ntraffic Nsoil v

Sund.-Pett. 36,63 86,31 109,89 129,47 119,89 452,33 31,71

MES 31,53 68,26 24,04 20,57 78,16 270,50 10,56

Tab. 1. Napr gruntu oraz siy wewntrzne w podatnej powoce SC-56B

Metoda MES
W wyniku testw numerycznych wielu modeli powoki
otoczonej gruntem i na podstawie wynikw bada na rze-
czywistych obiektach [5] przyjto do analizy model mostu,
w ktrym:
blach falist odwzorowano jako belkowe pasma obwodowe;
zasypk gruntow modelowano jako trjwymiarowe continu-
um izotropowe;
nawierzchni jezdni jako objtociowe elementy izotropowe;
warstw kontaktow (interface) modelowano przy uyciu
jednowymiarowych elementw sprystych.
Model mostu (rys. 2) zbudowano i poddano weryfikacji
na podstawie bada terenowych mostu w Szczytnej. Bada-
nia te oraz analizy numeryczne przedstawiono w [5], gdzie
podano szczegowy opis modelu numerycznego, ktry
zosta wykorzystany w niniejszej analizie. Ca analiz nu-
meryczn jak i modele obliczeniowe wykonano przy wyko-
rzystaniu systemu COSMOS/M.
Analiza porwnawcza
Analizie porwnawczej poddano napr gruntu dziaajcy
na podatn powok oraz siy wewntrzne w postaci mo-
mentw zginajcych i si osiowych, ktre uzyskano z ana-
litycznej metody oblicze, opracowanej przez Sundquista
i Pettersona [4], oraz numerycznej metody opartej na MES
[5]. Obcieniem ruchomym w obu przypadkach oblicze
by pojazd K-800 oraz obcienie rwnomiernie rozoone
q = 4,00 kN/m2 (obliczeniowe obcienie klasy A wg [9]).
Pojazd K-800 usytuowano w rodku rozpitoci mostu tak,
aby jego rodkowa o pokrywaa si z osi poprzeczn mo-
stu, natomiast obcienie q rozmieszczono na caej grnej
powierzchni modelu MES.
Wartoci poszczeglnych si wewntrznych oraz napr
gruntu zestawiono w tab. 1. Do szczegowej analizy wy-
brano dwa przekroje pasma obwodowego: w poowie roz-
pitoci powoki i w rodku naroa, gdy s to punkty,
w ktrych wystpuj maksymalne wartoci momentw zgi-
najcych wyznaczone z metody analitycznej i MES.
Podsumowanie
Porwnujc wartoci si wewntrznych uzyskanych z oby-
dwu metod mona zauway, e we wszystkich przypadkach
metoda Sundquista-Pettersona daje zawyone wartoci. Jest
to spowodowane po czci uniwersalnoci metody, ktra
pozwala analizowa wiele rnych typw konstrukcji bez
ich szczegowego definiowania. Z drugiej strony zawyone
wartoci si wewntrznych, w tym take naporu na podatn
powok, mog wynika z przyjcia rozkadu obcie sku-
pionych w gruncie wg klasycznej teorii Boussinesqa, ktra
nie uwzgldnia obecnoci podatnej powoki w nasypie dro-
gowym. Wykorzystujc do analizy konstrukcji gruntowo-pow-
Rys. 2. Numeryczny model mostu
okowych analityczn metod Sundquista-Pettersona, mona
zaoy, e z inynierskiego punktu widzenia uzyskane wyniki
bd po stronie bezpiecznej.
Literatura
1. Antoniszyn G., Michalski J. B., Michalski B.: Konstrukcje
gruntowo-powokowe jako efektywne obiekty mostowe
maych rozpitoci, Magazyn Autostrady, nr 5/2005, s.
45-50.
2. Rowiska W., Wysokowski A., Pryga A.: Zalecenia pro-
jektowe i technologiczne dla podatnych konstrukcji iny-
nierskich z blach falistych, IBDiM, mi-grd 2004.
3. Janusz L., Madaj A.: Obiekty inynierskie z blach fali-
stych. Projektowanie i wykonawstwo, WK, Warszawa
2007.
4. Pettersson L., Sundquist H.: Design of soil steel compo-
site bridges, TRITA-BKN, Report 112, Stockholm 2006,
Third edition, English version 2007.
5. Machelski Cz., Antoniszyn G.: Influence of live loads on
the soil-steel bridges, Studia Geotechnica et Mechanica,
Vol. XXVI, No. 3-4, 2004, s. 91-119.
6. Krajnik D., Michalski J.B.: Pierwsze mosty kanadyjskie
w Europie, Inynieria i Budownictwo nr 3-4/2002, s.
159-161.
7. Vaslestad J.: Soil structure interaction of buried culverts,
Institutt for Geoteknikk, Norges Tekniske Hogskole, Uni-
versitetet I Trondheim, 1990.
8. Norma PN-81/B-03020. Grunty budowlane. Posadowie-
nie bezporednie bu-dowli. Obliczenia statyczne i pro-
jektowanie.
9. Norma PN-85/S-10030. Obiekty mostowe. Obcienia.
autor mgr in. Grzegorz Antoniszyn
Politechnika Wrocawska

60 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 mosty
mosty

Oferujemy usugi w zakresie:

bada geologicznych dotyczcych
ustalania przydatnoci gruntw
dla potrzeb budownictwa
otworw wiertniczych
do gbokoci 30 m
nadzorw geologicznych
nad budowami
ekspertyz geotechnicznych
poszukiwania wirw i piaskw
opracowa hydrogeologicznych
oraz wykonania studzien
gbinowych.

siedziba:
Zakad Geologiczny GEOL
mgr Stanisaw Guz
10-424 Olsztyn
ul. Budowlana 3/204
tel./fax +48 89 539 18 93
+48 89 534 17 74
geol@geol.pl
www.geol.pl

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 61

mosty
mosty

Najwikszy most ukowy

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

w Polsce Zakoczenie I etapu budowy obwodnicy Puaw

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

M
ost im. Jana Pawa II w Puawach zosta uroczycie
otwarty 11 lipca 2008 r. przez Ministra Infrastruktury
Cezarego Grabarczyka. Wraz z jego oddaniem do uyt-
ku zakoczono pierwszy z dwch etapw budowy obwodnicy
Puaw, ktra docelowo, po zrealizowaniu II etapu, bdzie czci
planowanej drogi ekspresowej S12 Radom Lublin (szczegowy
artyku na temat obwodnicy Puaw by publikowany w kwartalni-
ku Geoinynieria drogi mosty tunele 01/2008 (16) [2]). Inwesty-
cja bya wspfinansowana przez Uni Europejsk w ramach Sek-
torowego Programu Operacyjnego Transport, a dotacja wynosi
ponad 74% jej wartoci. Koszt budowy I etapu obwodnicy Puaw
wynis ok. 400 mln z, w tym za roboty budowlano-montaowe
ok. 340 mln z. Koszt budowy mostu przez Wis osign blisko
185 mln z.
Wykonawc zadania wyoniono w drodze nieograniczonego
przetargu, ktry przeprowadzia Generalna Dyrekcja Drg Krajo-
wych i Autostrad. W dniu 16 lutego 2006 r. podpisano umow na
budow I etapu obwodnicy Puaw. Dugo tego odcinka wynosi
12,7 km (caa obwodnica po ukoczeniu bdzie miaa dugo
fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

ok. 25 km), z czego ponad 1 km to przeprawa przez Wis. Wy-

konawc inwestycji zostao konsorcjum firm: Mosty d SA
lider konsorcjum, Hermann Kirchner Bauunternehmung GmbH
i Vistal sp. z o.o. Zarzdzania i penienia nadzoru nad projektem
budowy I etapu obwodnicy podjo si rwnie wyonione w ra-
mach przetargu nieograniczonego konsorcjum firm: Scott Wilson
Ltd. sp. z o.o. Oddzia w Polsce lider; Meneder Budownictwa
in. Jzef Kosowski; Inwestycje, Budownictwo, Handel Inwest-
Complex sp. z o.o.; MBI Maopolskie Biuro Inwestycyjne oraz
Pracownia Projektowa Promost Consulting, Siwowski Tomasz.
Projekt budowy I etapu obwodnicy Puaw wraz z nowym mostem
przez Wis przygotoway firmy DHV Polska sp. z o.o. Biuro
konsultingowo-projektowe oraz Projektowanie i Wykonawstwo
Obiektw Mostowych POMOST. Caoci prac kierowaa Gene-
ralna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad.

62 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 mosty
mosty

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 63

mosty
mosty

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

Nowy most
Budowa puawskiej przeprawy przez Wis trwaa od
pierwszego kwartau 2006 r. Stanowi ona najwikszy w Pol-
sce most ukowy i jest gwnym i najwikszym gabarytowo
inynierskim obiektem w cigu obwodnicy Puaw. Ma on
1012 m dugoci, a wiadukt pooony na lewym kocu mo-
stu i majcy rozpito przsa 24 m jest jego naturalnym
przedueniem nad drog przebiegajc poniej. Zupena
dugo przeprawy wynosi 1038 m, a rozpito gwne-
go przsa nurtowego ma 212 m. Cakowita wysoko uku
wynosi 36 m. Umieszczony najniej element uku ogranicza
wysoko pojazdw przejedajcych przez most na wyso-
koci 13 m powyej jezdni. Most o szerokoci 22,3 m posiada
cznie cztery pasy ruchu oraz 1,5 m chodnik dla pieszych
z jednej strony.
Pod wzgldem dugoci most ten znalaz si w trjce najdu-
szych mostw starego kontynentu. Przy budowie tego obiektu Dziki budowie mostu w Puawach zlikwidowano wskie gar-
zastosowano przso ukowe o nowoczesnej konstrukcji, ktre do na drodze krajowej nr 12, jakie stanowia czynna jeszcze kon-
nie byo dotychczas stosowane w Polsce a w Europie jedynie strukcja z 1934 r., a szeroko jezdni wynosi tam jedynie 5,4 m.
w przypadku kilku obiektw. Ponadto obwodnica i nowy most wykluczy znaczn cz tranzy-
Puawska przeprawa spord innych mostw w Polsce wy- tu osobowego i ciarowego z centrum miasta, co uczyni je nie
rnia si take tym, i jako pierwsza jest w caoci monitoro- tylko bardziej dronym, ale te korzystnie wpynie na historyczne
wana. Specjalny system czujnikw pozwala na cig obserwa- zabudowania zagroone dotychczas znacznym nateniem ruchu.
cj pracy mostu, jak rwnie ruchu drogowego oraz pozwoli Obwodnica Puaw wpisze si take w cig majcej powsta drogi
na przekazywanie informacji na temat warunkw przejazdu. ekspresowej i bdzie czy centrum kraju z midzynarodowymi
drogami E372 i E373 w kierunku przej granicznych w Dorohu-
W zgodzie z natur i czowiekiem sku i Hrebennem.
Caa obwodnica budowana jest przy zaoeniach maj-
cych na uwadze wymagania dotyczce ochrony rodowiska, Podsumowanie budowy I etapu obwodnicy Puaw
jak te wyniki konsultacji spoecznych. Dlatego te przy bu- Zakres wykonanych prac:
dowie mostu zastosowano tylko jedno przso. Rwnolegle budowa 12,71 km drogi gwnej, w tym 4,1 km drogi dwu-
do jezdni w terenie zabudowanym znajduj si pasy zieleni. jezdniowej;
Wzdu obwodnicy wybudowane zostay cztery mosty bdce przebudowa 1,23 km drg wojewdzkich i miejskich;
przejciami ekologicznymi. W celu zapewnienia waciwego budowa 10,2 km drg serwisowych, w tym 9,6 km o na-
ruchu lokalnego i dostpu do pl oraz budynkw nad ob- wierzchni bitumicznej;
wodnic wykonano wiadukty, przejazdy gospodarcze w jej budowa 15 obiektw mostowych o cznej dugoci 1385 m
(w tym most przez rzek Wis oraz 4 przejcia dla zwierzt)
opartych na:
542 palach formowanych w gruncie o rednicach 100
150 cm;
355 palach elbetowych wbijanych o przekroju 40 x 40 cm;
przebudowa urzdze elektroenergetycznych, telekomunika-
cyjnych, melioracyjnych, wodocigowych, hydrotechnicznych.
fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

cigu, a wzdu trasy gwnej

znajduj si drogi serwisowe.
Powstanie obwodnicy spowo-
dowao konieczno przebu-
dowania lub przeinstalowania
wielu konstrukcji czy instalacji
z brany energetycznej, tele-
komunikacyjnej, wodocigo-
wej, melioracyjnej, hydrotech-
nicznej, kanalizacji sanitarnej
i deszczowej.

64 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 mosty
mosty

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 65

mosty
mosty

Materiay wykorzystane do budowy obwodnicy:

grunt do budowy nasypw 1,45 mln m3;
mieszanka mineralno-bitumiczna 130 tys. t;
mieszanki betonowe 62 tys. m3;
stal konstrukcyjna 10,3 tys. t;
stal zbrojeniowa 6 tys. t.

Kalendarz prac przy budowie obwodnicy Puaw:

roboty ziemne: VI 2006 r.X 2007 r.;

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

ukadanie nawierzchni: VI 2007 r.VI 2008 .;
budowa 14 obiektw inynierskich:
IV 2006 r.V 2008 r.;
przebudowa linii energetycznych: V 2006 r.
VI 2008 r.;
oddanie do ruchu: VII 2008 r.

Kalendarz prac przy budowie mostu:

rozpoczcie prac III 2006 r.; Wszelkie parametry drogi speni wymogi europejskie. Poczenie
roboty fundamentowe: IIIIX 2006 r.; z drogami bdzie odbywao si poprzez bezkolizyjne wzy oraz
budowa podpr: IV 2006 r.-II 2007 r.; skrzyowania. Biorc pod uwag wymogi dotyczce ochrony na-
monta konstrukcji stalowej: V 2006 r.II 2008 r.; tury zastosowane zostan rozwizania, ktre sprawi, e walory
betonowanie pyty pomostu: IV 2007 r.-IV 2008 r.; rodowiskowe okolicy nie ulegn zmianie. Droga bdzie ele-
prbne obcienie mostu: VI 2008 r.; mentem krajobrazu dobrze wpisanym w otaczajce rodowisko.
oddanie mostu do uytku: VII 2008 r. Jednym z ciekawszych rozwiza przy planowaniu obwodnicy
Podstawowe dane techniczne nowego mostu: jest wykonanie przej dla zwierzt zaprojektowanych w oparciu
dugo cakowita: 1 038,20 m; o konsultacje z lenikami. Jedno z nich, przeznaczone dla duych
ilo przse: 15; zwierzt, bdzie znajdowao si nad obwodnic, dwa nastpne
rozpito przsa nurtowego: 212 m; pod ni. Wykonane zostan take przepusty i mosty przystoso-
rozpitoci przse: 24,0 + 44,0 + 3 56,0 + 6 64,0 + 80,0 wane dla pazw i gadw.
+ 212,0 + 80,0 + 44,0; Prace nad II etapem obwodnicy rozpoczn si w 2010 r. i po-
strzaka uku: 36,00 m; trwaj 2 lata. Po ukoczeniu caociowego projektu ruch tran-
cakowita szeroko pomostu: 22,30 m; zytowy zostanie cakowicie przeniesiony poza obszary miasta.
ilo jezdni:2; Zakoczenie inwestycji nie tylko skrci czas przejazdu i poprawi
szeroko jezdni: 2 2 3,50 m; warunki bezpieczestwa, ale zlikwiduje ograniczon przepusto-
chodnik jednostronny o szerokoci: 1,50 m; wo drogi do Puaw od strony Warszawy i Lublina.
szeroko pasa rozdziau: 2,51 m;
skrajnia pionowa dla ruchu: 14,00 m; Literatura
skrajnia dla eglugi: 12,00 m; [1] J. Bk, K. Grej, C. Oleksiak, W. Saach Budowa mostu
konstrukcja podpr: filar i przyczki elbetowe masywne; przez rzek Wis w Puawach w cigu drogi S-12
rodzaj posadowienia: pale wiercone duych rednic od 1200 [2] J. Kasperek Obwodnica Puaw w: Geoinynieria dro-
do 1500 mm; gi mosty tunele 01/2008 (16)
obcienie projektowe: klasa obcie A wg normy PN-85/S- [3] Najwikszy most ukowy w Polsce GDDKiA o/Lublin
10030; ze sprawdzeniem pomostu na pojazd specjalny 150 t. [4] Obwodnica Puaw wraz z nowym mostem przez rzek
Wis GDDKiA o/Lublin
Prognozy dla II etapu obwodnicy Puaw
Aktualnie trwaj intensywne prace nad II etapem budowanej
w Puawach obwodnicy. Dugo tego odcinka wyniesie ponad
12 km. Budowany w II etapie odcinek obwodnicy stanie si dro-
g klasy S o dwch jezdniach, po dwa pasy ruchu w kad stron.
autor mgr Agata Sumara
Geoinynieria drogi mosty tunele

fot. ze zbiorw GDDKiA Oddzia w Lublinie

66 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 mosty
mosty

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 67

geoinynieria
geoinynieria

Geodezyjny monitoring
obiektu geotechnicznego
Na przykadzie Kopca im. J. Pisudskiego w Krakowie

D
eformacje obiektw geotechnicznych takich jak
obwaowania, skarpy, zbocza naturalne itd. wy-
znacza si na podstawie obserwacji przemieszcze
punktw badawczych. Punkty te s specjalnie w tym celu
stabilizowane na powierzchni obiektu. Pomiar wykonywany
jest z du dokadnoci, ale liczba punktw jest niewiel-
ka. Niekiedy badania wykonuje si metod tachimetryczn,
a wic bez stabilizacji punktw badawczych. Obserwowana
jest wwczas naturalna powierzchnia obiektu. Najczciej
jednak stosuje si metod polegajc na wykonywaniu ob-
serwacji zmian geometrii obiektu w wytypowanych prze-
krojach. Podstaw kadej z wymienionych wyej metod jest
zaoenie, e deformacje modelu geometrycznego obiektu,
jaki tworzy zbir punktw, s reprezentatywne dla obiek-
tu rzeczywistego. Sposb pomiaru deformacji obiektw
ziemnych jest identyczny jak w przypadku typowych kon-
strukcji budowlanych. Podejcie to nie jest waciwe, bo-
wiem zwykle due rozmiary obiektw oraz nieregularno
powierzchni ograniczaj moliwo budowania dokadne- Rys. 1. Fragment mapy sytuacyjno-wysokociowej sporzdzonej metod
go modelu geometrycznego. O ile, bowiem dokadno klasyczn
pomiaru punktw jest rzdu pojedynczych milimetrw to
dokadno modelu wykonanego na ich podstawie spada
do poziomu kilku centymetrw. Zbir wynikw jest wic
niewielki i przez to mao dokadny.
W przekonaniu autorw rozwizania problemu inwenta-
ryzacji a nastpnie monitoringu geometrii budowli ziemnych
naley upatrywa w metodzie polegajcej na skanowaniu po-
wierzchni [1]. W problematyce geodezyjnej jest to nowa meto-
da. Autorzy prezentowali j na Konferencji REW-IN2006 [2],
ale w zastosowaniu do obiektw architektonicznych. Niniejszy
artyku zawiera wyniki bada z jej aplikacji w odniesieniu do
znaczcego geotechnicznego obiektu ziemnego, jakim jest Ko-
piec im. Jzefa Pisudskiego w Krakowie. Rys. 2. Nieprzetworzone wyniki pomiaru: chmura punktw oraz krawdzie

68 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

Kopiec im. Jzefa Pisudskiego w Krakowie

Kopiec im. Jzefa Pisudskiego zosta zbudowany w latach
193437. Usypano go z lokalnego materiau, pochodzcego z te-
renu Sowica, z zastosowaniem metod i sprztu odpowiadaj-
cego wczesnym moliwociom budowlanym (fot. 1, 2). Roboty
ziemne wykonano gwnie rcznie a bry kopca uformowano
w postaci stoka o rednicy podstawy 110 m i wysokoci 36 m
nad poziomem terenu. Kopiec sypany by bez geotechnicznego
nadzoru i z przypadkowego budulca.
Sposb budowy i zastosowany materia miay niewtpliwie
wpyw na losy konstrukcji w okresie jej eksploatacji. Kady
obiekt ziemny jest wraliwy na oddziaywanie warunkw ze- Rys. 3. Fragment skanowanej powierzchni z naturaln faktur
wntrznych, ale Kopiec im. J. Pisudskiego z wyej wskazanych
powodw jest takim w szczeglnoci. Poniewa na te oddzia-
ywania naoyy si zaniedbania a w latach II wojny wiatowej
i pniejszych take zamierzona dewastacja, std po czterdzie-
stu latach by to ju obiekt o wtpliwych walorach estetycz-
nych. Szczegy stanu obiektu w latach 70. obrazuj zniszczo-
ne pobocza i cieki spacerowe, zbocza poronite drzewami,
krzewami i powierzchnia zdeformowana przez gbokie rynny
erozyjne i wyrwy gruntowe.
Rys. 4. Model powierzchniowy z naturaln faktur
Pierwsze prby konserwacji obiektu podjto w latach 70. Do
penej ich realizacji doszo dopiero 20 lat pniej. W cigu kilku
lat odtworzono bry kopca, cieki spacerowe i zagospodaro-
wano otoczenie.
Jak due znaczenie maj dla takiej budowli warunki naturalne
okazao si w roku 1996, gdy po czstych i obfitych opadach
atmosferycznych doszo do naruszenia statecznoci pnocno-
wschodniego zbocza kopca. Ze stokw obiektu spyno 70%
ziemi. Geometri zniszczonego zbocza odtworzono stosujc
technologi komrkowego systemu ograniczajcego GEOWEB
z uyciem geowkniny oraz folii budowlanej. Prace trway do
2001 r. Aktualnie kopiec jest w dobrym stanie, skutecznie dziaaj
wszystkie zabezpieczenia. Jednak dalsza bezpieczna eksploatacja
wymaga prowadzenia biecych prac konserwatorskich i monito- Rys. 5. Powierzchnia bryy pokryta siatk TIN
rowania zachodzcych zmian. Naley mie wci na uwadze, e
podstawowy budulec kopca stanowi rednio i mao spoiste gliny
pylaste. Nie wyklucza si wic, e mimo zabezpiecze, w okre-
sach dugotrwaych intensywnych opadw atmosferycznych grun-
ty te mog si uplastyczni w strefie przypowierzchniowej do g-
bokoci okoo 13 m. Moe to powodowa odksztacenia zboczy,
zwaszcza w ich dolnej czci.

Inwentaryzacja obiektu dla potrzeb monitoringu

W badaniach geometrii Kopca im. J. Pisudskiego autorzy za-
stosowali metod polegajc na szczegowej inwentaryzacji geo-
dezyjnej caej powierzchni kopca za pomoc tachimetru skanu-
jcego. Jest to metoda nowa o wci jeszcze nierozpoznanych
moliwociach aplikacji. Metoda polega na pozyskaniu bardzo Rys. 6. Powierzchnia bryy pokryta regularn siatk prostoktw
duego zbioru danych pozwalajcego na zbudowanie modelu
geometrycznego obiektu o duej, bo 23 centymetrowej dokad-
noci. Spenienie takiego kryterium monitoringu jest nieosigalne
dla pomiaru klasycznego. Sporzdzenie, bowiem, odpowiedniego
przekroju w dowolnym miejscu obiektu na podstawie mapy wy-
maga interpolacji, ktrej bd wielokrotnie przekracza wymagan
dokadno pomiaru. Lepszych rezultatw mona si spodziewa
porwnujc przekroje wykonane w tych samych miejscach. Ale
wtedy obserwowane s tylko zmiany w linii przekroju, a przewi-
dzie, ktre fragmenty obiektu ulegn deformacji jest, oczywicie,
nie sposb.
Na rys. 1. pokazano fragment mapy Kopca im. J. Pisud-
skiego wykonanej w ramach inwentaryzacji powykonaw-
czej po zakoczeniu budowy w 2001 r. Rys. 7. Model warstwicowy

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 69

geoinynieria
geoinynieria

Mapa na rys. 1. pomimo technicznej poprawnoci a nawet

starannoci, nie moe stanowi podstawy dla oceny zmian
geometrii kopca. Gwn tego przyczyn jest zbyt rzadka sie
punktw pomierzonych. Jeli odlego pomidzy ssiednimi
punktami wynosi co najmniej kilkanacie a niekiedy nawet kil-
kadziesit metrw, to wszelkie informacje o ksztacie konstrukcji
pomidzy punktami pomierzonymi mona uzyska wycznie
poprzez interpolacj. Ju samo porwnanie dwch pomiarw
wykonanych w podobny sposb bdzie rdem bdw wy-
Rys. 8. Model bryowy ze sztuczn faktur
kluczajcych jakkolwiek identyfikacj deformacji analizowanej
powierzchni. Metoda tachimetrii skanujcej eliminuje to rdo
niedokadnoci dziki pozyskaniu bardzo duego zbioru punk-
tw. Zbir ten tworzy tzw. chmur, ktra gst siatk pokrywa
ca powierzchni. Chmur punktw uzyskan dla badanego
obiektu pokazano na rys. 2.
Pomiar kopca wykonano za pomoc tachimetru skanujcego
Topcon GPT-8200A Scan. Funkcj skanowania w tej stacji po-
miarowej realizuje zesp skadajcy si z dalmierza bezlustro-
wego, serwomotora oraz komputera z programem sterujcym.
Dalmierz pozwala na pomiar dugoci do dowolnego celu, nie
sygnalizowanego lustrem. Serwomotor sterowany komputerem
przesuwa automatycznie o celow lunety w paszczynie po-
ziomej i pionowej wedug zaprogramowanej procedury. Kom-
puter polowy FC-100 z firmowym oprogramowaniem Field
Scan umoliwia sterowanie procesem pomiarowym, przecho-
wywanie danych i wstpne opracowanie wynikw.
Pomiar wykonywany jest automatycznie, ale warunkiem jego Rys. 9. Porwnanie profili terenu: a - uzyskanego metod klasyczn (por. rys.
dobrego dziaania jest odpowiednie zaprogramowanie pomia- 2) i b - uzyskanego z modelu bryowego
ru. Parametry skanowania oraz jego obszar definiowane s za
pomoc komputera. W tym celu najpierw wykonuje si zdjcie
cyfrowe obiektu i wczytuje do kontrolera. Orientacj zdjcia
wykonuje si w oparciu, o co najmniej cztery punkty dosto-
sowania. Na zdjciu widocznym w kontrolerze definiuje si
granice oraz gsto skanowania. Zakres skanowania mona
rwnie okreli bez zdjcia, podajc graniczne wartoci kta
poziomego i pionowego.
Programowanie zakresu i gstoci skanowania stanowi wa-
ne elementy optymalizacji procesu pomiarowego. Gsto siat-
ki dobiera si tak, by wynik interpolacji pomidzy punktami
ssiednimi spenia kryterium dokadnociowe. Gsto naley
dostosowa do ksztatu powierzchni. Zagszczanie siatki zwik-
sza, bowiem, czas obserwacji, ktry dla pojedynczego punktu
Fot. 2. Oglny widok Kopca im. J. Pisudskiego
wynosi 23 sek. Ograniczenie zbioru danych jest rwnie ko-
nieczne ze wzgldu na ograniczone moliwoci komputerw odtworzona zostaje pomierzona powierzchnia w formie siatki
w zakresie przetworzenia danych. nieregularnych trjktw TIN z naoon na ni naturaln fak-
Krawdzie, szczegy terenowe i linie niecigoci korzystnie tur ze zdjcia. Uzyskany obraz stanowi pierwszy etap opraco-
jest pomierzy tradycyjnie tym samym instrumentem. Identy- wania modelu, umoliwia wstpn weryfikacj punktw zbioru
fikacja tych szczegw na podstawie punktw skanowanych danych konieczn z uwagi na eliminacj lub korekt danych
jest oczywicie moliwa, ale wymaga znacznego zagszczenia przypadkowych. Korekta moe dotyczy pojedynczych punk-
siatki, a w fazie opracowania zastosowania odpowiednich pro- tw albo caych podzbiorw, na przykad, gdy fragment obiek-
gramw analizujcych zbiory danych. tu pokryty jest wysok traw.
Przy opracowaniu danych du trudno sprawia okrgy
Opracowanie danych ksztat kopca. Program stacji generuje siatk regularn ktowo.
Wyniki skanowania obejmuj chmur punktw oraz dane Zmieniajca si odlego punktu powoduje, e siatka staje si
o szczegach sytuacyjnych, tj. krawdziach cieek, stanowi- nieregularna jest bowiem nierwnomiernie rozcigana. Wy-
cych zarazem linie niecigoci powierzchni (rys. 2). Przy budo- eliminowanie tego efektu nie jest moliwe, ale mona go istot-
wie szczegowego modelu geometrycznego kopca wykorzy- nie ograniczy skanujc tylko niewielkie powierzchnie. Taka
stano program firmowy Topcon Pi 3000 oraz graficzny Autodesk opcja powoduje jednak znaczne zwikszenie liczby stanowisk
Land Desktop 2005, kady o nieco innych moliwociach. a to z kolei jest rdem bdw dopasowania na granicach
Zapisane w komputerze polowym FC-100 w programie Field obszarw skanowania.
Scan dane pomiarowe razem ze zdjciami transmitowane s do Po wprowadzeniu korekt i uporzdkowaniu zbioru powtr-
komputera stacjonarnego do programu Pi 3000 w formie kata- nie wygenerowano powierzchni w formie siatki TIN i naoono
logu zawierajcego zbir plikw. W programie automatycznie na ni faktur ze zdjcia. Powierzchni tworzono fragmentami

70 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 71

geoinynieria
geoinynieria
obejmujcymi obszary pomierzone na poszczeglnych stano-
wiskach (rys. 3). Opracowanie przebiega prawie automatycz-
nie, bez moliwoci ingerencji operatora, co ogranicza moli-
woci ewentualnego indywidualnego przetwarzania. Zalet tak
powstaego modelu powierzchniowego jest naturalna faktura
pochodzca ze zdjcia (rys. 4). Faktura ta jest kartometryczna.
Mona przy jej uyciu odczyta wsprzdne punktw, ktre czyznami poziomymi. W przykadzie przecito bry paszczy-
nie zostay pomierzone w procesie skanowania, ale odfotogra-
foway si na zdjciu. Pozwala ona na rejestracj i ocen zmian
nie tylko jakociowych, ale rwnie ilociowych.
Inne moliwoci techniczne daje przetwarzanie danych za
pomoc programw typu CAD. Autorzy korzystali z programu
Autocad Land Desktop 2005. W katalogu utworzonym w kom-
puterze polowym jest plik ze wsprzdnymi punktw chmury.
Plik ten wczytywany jest do programu po zamianie na format
tekstowy. Wsprzdne punktw zapisane s w programie Land
Desktop w tabelach i na rysunku. Pozwala to na przeprowadze-
nie rcznej filtracji i korekt. Dowiadczenia autorw pokazuj,
bowiem, e w przypadku bada obiektw ziemnych rczna
filtracja jest bardziej efektywna od procedur komputerowych au-
tomatyzujcych proces filtracji. Jest ona co prawda pracochon-
na, ale bardzo wiarygodna. Wynik opracowania w programie
Land Desktop jest mniej efektowny, bowiem program nie daje
moliwoci penej integracji ze zdjciami fotograficznymi. Nie
ma wic moliwoci naoenia na model naturalnej faktury.
Wczytane wsprzdne punktw chmury oraz linie nieci-
goci w postaci polilinii pozwalaj na utworzenie powierzchni
w formie siatki TIN (rys. 5). Jednym ze sposobw wizualizacji
utworzonej powierzchni jest przedstawienie jej w formie regu-
larnej siatki prostoktw o dowolnych, danych wymiarach
(rys. 6).
Istnieje rwnie moliwo automatycznego wygenerowania
warstwic o dowolnym skoku, efektownie i plastycznie prezen-
tujcych badan powierzchni (rys. 7).
Najbardziej zaawansowan form modelu jest model bryowy.
Mona go zbudowa wycigajc w pionie kade z oczek siatki 5. Proces filtracji danych nie moe by cakowicie zautomaty-
TIN, tak aby utworzy piciociany. Suma takich piciocianw
stworzy bry kopca. Naoenie na obiekt sztucznej faktury ma
w tym przypadku tylko znaczenie estetyczne (rys. 8). Zbudo-
wane modele zawieraj szczegowe dane dotyczce geometrii
kopca. Modele utworzone na podstawie wynikw pomiarw
przeprowadzanych w kolejnych cyklach obserwacyjnych s
w stanie zarejestrowa i prezentowa nawet niewielkie zmia-
ny odksztaceniowe. Interpretacja tych zmian wymaga jednak
dalszego przetworzenia danych. Deformacje mona analizowa
i wyznaczy w rny sposb.
Gwn metod oceny zmian ksztatu bryy wydaje si by ana- wania. VII Konf. REW-IN2006 Krakw, t. 1, s.251-259.
liza profili powierzchni (rys. 9). W tym celu, na podstawie oceny
wizualnej na modelu wykonanym w programie Pi 3000 naley
w pierwszej kolejnoci wytypowa zagroone fragmenty obiektu
i sporzdzi w tych miejscach przekroje o duej szczegowoci.
Na podstawie faktury ze zdj mona nastpnie opisa zmiany ja-
kociowe a na podstawie profilu wyznaczy ich wielkoci. Tak
prb przeprowadzono dla badanego obiektu wykorzystujc
map sytuacyjno-wysokociow sporzdzon w 2001 r. (rys. 1).
Porwnanie przekrojw wykonanych na mapie z 2001 r. oraz
na modelu obiektu wykonanego w 2008 r. powinno da ob-
raz zmian w geometrii, jaki miay miejsce w okresie ostatnich
siedmiu lat. Pomimo, e na mapie przekrj tak zlokalizowa-
no, aby zminimalizowa negatywny wpyw interpolacji danych
geodezyjnych z 2001 r., kocowy efekt nie jest zadawalajcy.
Interpolacja, ktrej wyeliminowa cakowicie si nie udao, spo-
wodowaa, e uzyskany wynik trudno uzna jako miarodajny
72 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)
dla obrazu procesu deformacji (rys. 9).
Innym sposobem interpretacji deformacji bryy i powierzch-
ni konstrukcji jest utworzenie w programie Land Desktop 2005
modelu bryowego a nastpnie analiza jego objtoci. Z kil-
ku moliwych rozwiza jako praktycznie przydatny autorzy
przetestowali podzia bryy kopca na kilka segmentw pasz-
znami wyznaczonymi przez warstwice o wielokrotnoci 5 m
(5 m, 10 m, 15 m itd.). Analiza prawidowoci zmian objtoci
powstaych bry inspiruje ciekawe wnioski dotyczce procesu
deformacji. Zjawisko zapadania i zagszczania si gruntu spo-
woduje zmniejszanie si objtoci wygenerowanych warstw.
W przypadku ruchw osuwiskowych objtoci niej pooo-
nych segmentw bd rosn a wyej pooonych male.
Zmiany mona rwnie ledzi porwnujc powierzchnie
poziome utworzone przez warstwice o tych samych wysoko-
ciach. W przypadku wystpienia zjawisk osuwiskowych, po-
dobnie jak w opisanej wyej analizie objtoci segmentw, pola
powierzchni warstwic grnych warstw bd malay i zmienia
si bdzie ksztat warstwicy.
Wnioski
1. Inwentaryzacja wykonana metod klasyczn nie moe sta-
nowi podstawy dla okrelenia deformacji budowli ziemnej
niezalenie od klasy uytego sprztu.
2. Tachimetria skanerowa moe by wykorzystana w pomiarach
inwentaryzacyjnych obiektw geotechnicznych oraz przy
monitoringu ich geometrii z dokadnoci 23 cm.
3. Pomiar budowli ziemnych wymaga zrnicowania siatki skano-
wania przy arbitralnym przyjciu kryterium uszczegowienia.
Due powierzchnie wystarczy skanowa w siatce 1 m1 m.
Najgstsza siatka skaningu potrzebna przy skanowaniu frag-
mentw obiektu nie powinna by mniejsza ni 0,1 m0,1 m.
4. Pomiar krawdzi i najwaniejszych szczegw naley w ka-
dym przypadku wykona metod biegunow.
zowany. W kadym przypadku kocow weryfikacj danych
naley wykona rcznie konfrontujc dane ze zdjciami.
6. Pene opracowanie modelu przestrzennego obiektu wymaga
oprogramowania specjalistycznego Pi 3000 oraz Land Desk-
top 2005.
Literatura
[1] Monitoring skarp i zboczy metod skanowania. Iny-
nieria Morska i Geotechnika 2/2006. s.105-109.
[2] Inwentaryzacja budowli zabytkowych metod skano-
[3] Inventory surveys of historical structures by scanning
tacheometry. Proc. of the 8th Bilateral Geodetic Meeting Po-
land-Italy. Reports on Geodesy No.2 (77) 2006. pp.219-226.
[4] Modelling of natural slopes and earthen constructions
monitored by scanning technology. VII Konf. N-T. Sekcja
Geodezji inynieryjnej Komitetu Geodezji PAN Aktualne
problemy geodezji inynieryjnej. Warszawa- Biaobrzegi,
30-31marca 2007 r. Reports on Geodesy No.1 (82) 2007.
pp.353-358.
[5] Monitoring deformacji powierzchni obiektw kuba-
turowych metod tachimetrii skanujcej. Zeszyty Naukowe
Politechniki lskiej 2007.
autor dr in. Cezary To, dr hab. in. Bogdan Wolski,
dr in. Leszek Zielina
Politechnika Krakowska
 geoinynieria
geoinynieria

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 73

tunele
tunele

Metro moskiewskie
Najbardziej popularny rodek transportu w stolicy dziennie przewozi ok. 9 mln pasaerw

Fot. 1. Nowoczesna architektura stacji

Projekty kolei podziemnej

Pod koniec XIX w. budownictwo kolejowe i rozwj przemysu
doprowadziy do gwatownego wzrostu populacji w Moskwie.
Wwczas miasto rozcigao si na obszarze 710 km2 i zamiesz-
kiwao je blisko milion osb. Gwnym rodkiem transportu
byy pojazdy konne. Wprowadzenie tramwajw elektrycznych
w 1902 r. nie rozwizao problemw komunikacji miejskiej i trans-
portu publicznego. Szybki rozwj miasta wymaga radykalnej re-
organizacji miejskiego i podmiejskiego transportu publicznego.
Jedn z pierwszych prb poradzenia sobie z tym problemem by
pomys wybudowania kolei miejskiej. Ju pod koniec XIX w. rzd
uzna konieczno tej inwestycji i uchwali rezolucj o jej natych-
miastowej budowie. Rozpoczto j w 1902 r. po przeprowadzeniu
wszelkich niezbdnych bada. Kolej bya doskonaym rozwiza-
Fot. 2. Zjazd ruchomymi schodami do tunelw metra
niem dla transportu towarowego, jednak nie usuwaa problemu
przemieszczania si mieszkacw w stolicy. Kiedy tylko opraco-
wano plan piercienia kolejowego wok Moskwy, pojawi si
projekt metra majcego by lekarstwem na transport spoeczny.
W 1901 r. A.I. Antonowicz wraz z inynierami N.I. Golenie-
wiczem i N.P. Dimitriewem opracowa pierwszy projekt, ktry
mia konstrukcj okrgu wzdu linii Kamer-Kolleszki krzyu-
jcej si z dwoma liniami wzdu jego rednicy Sokolnicze-
sko-Arbatskaja i Zamoskworetskaja-Twerskaja. Niestety pomys
inynierw nie zyska akceptacji wadz miasta i projekt pozosta
na papierze. W 1902 r. dwch innych inynierw P.I. Baliski
i E.K. Knorre sporzdzili studium wykonalnoci szybkiej kolei,
w ramach ktrej przewidziano trzyetapow budow 67 km na-
ziemnej linii oraz 16 km tuneli.
Kluczow cech tego projektu by oryginalny trzypitrowy
terminal znajdujcy si w centrum miasta na Wasiliewski Spust,
ktry to projekt uzupeniby ciany Kremla i budynki przyle-
gych katedr. Ostatecznie jednak projekt nie zosta zaakcepto-
wany przez Dum w 1903 r. Fot. 3. Stacja Arbatskaja

74 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 tunele
tunele

W roku 1910 Duma musiaa po-

nownie zastanowi si nad kwesti
powstania transportu podziemnego.
Przeznaczono wwczas 50 tys. rubli na
nowy projekt, poniewa liczba ludnoci
w Moskwie wzrosa o kolejne 400 tys.
i granice miasta nieustannie si rozsze-
rzay, a sytuacja zwizana z transportem
znacznie si pogorszya. Kady mieszka-
niec miasta w cigu roku korzysta ze
rodkw transportu publicznego red-
nio 200 razy.
W 1911 r. wadze miasta przedstawiy
Dumie sprawozdanie dotyczce pro-
jektu na budow tunelu tramwajowego
pod czci Lubjanski Projezd, ul. Iljinka
i Placu Czerwonego. Tunel ten mia si
sta czci przyszego systemu kolei
podziemnej. Jednak take ten projekt
podzieli losy poprzednich. Rok pniej
Duma opracowaa now koncepcj we
wsppracy z E. K. Knorre. Zakada on
trzy linie przecinajce si w centrum,
a ich czna dugo wynosia ok. 40 km.
Drugi etap mia zawiera budow linii
po okrgu.
W latach 1912-13 opracowano trzy
nowe projekty kolei podziemnej, jakie
miay powsta przy wykorzystaniu ka- Fot. 4. Stacja Nowoslobodskaja
pitau zagranicznego brytyjskiego,
niemieckiego i amerykaskiego. Knorre, liczc na pomoc spe- nymi wynikami bada topograficznych i geologicznych, jednak
cjalistw niemieckich, przedstawi projekt bazujcy na tym, ktry nie byo ju czasu na czekanie, wic musiay wystarczy te, jakie
pierwotnie by przedstawiony Dumie, jednak metoda budowy na dany moment byy dostpne. Wstpne badania wykazay, e
i projekt tunelu byy teraz inne. Najbardziej realistyczn koncepcj najbardziej odpowiednim rozwizaniem bdzie budowa metra
bya ta, stworzona przez wadze miasta. Tym razem jednak na w ukadzie promienno-koowym. Aby zmniejszy natenie trans-
przeszkodzie stana I wojna wiatowa. portu powierzchniowego, ustalono, e trasy podziemne bd po-
W latach 20. XX w. Moskwa zacza rozrasta si jeszcze gwa- krywa si z tymi, znajdujcymi si na powierzchni.
towniej ni dotychczas i w kocu naleao przedsiwzi stosow- W listopadzie 1931 r. rozpoczto budow eksperymentalnego
ne kroki w celu rozwoju transportu publicznego. Liczba tramwa- tunelu na ul. Rusakowskaja, co miao suy zbadaniu podziem-
jw i autobusw znacznie wzrosa, powstay rwnie linie dla nych warunkw budowy. Nigdzie indziej na wiecie projektanci
trolejbusw, ale to wszystko przyczynio si do znacznego za- nie natrafili na tak niedogodne podoe. Wyniki bada geologicz-
toczenia miasta, a i tak wszystkie te pojazdy naziemne nie byy nych wykazay, e tunelowanie bdzie bardzo trudne ze wzgldu
w stanie zaspokoi potrzeb mieszkacw stolicy. na struktur gruntu zawierajcego zarwno mokre, jak i suche
Dlatego znowu powrcono do rozwaa na temat budowy piaski, rne warstwy gliny, wapienie, ruchome piaski, warstwy
kolei podziemnej. W 1923 r. wadze miasta zaoyy biuro pro- wodonone. Odkryto rwnie wiele podziemnych rzek, co czy-
jektowe na potrzeby teje budowy. Przeprowadzono wstpne nio budow tuneli nie tylko bardzo trudn, ale ogromnie nie-
badania i w 1928 r. opracowano projekt pierwszej trasy Sokol- bezpieczn dla pracownikw. Podczas budowy tunelu midzy
niki-centrum miasta. W tym samym czasie projekt tej samej trasy Sokolnikami a Ochotny Rjad grnicy musieli pokona a cztery
przygotowaa niemiecka firma Siemens Bauunion. Sporzdzone strumienie wody.
projekty nie zostay jednak opracowane na tyle dobrze, by zaspo- W styczniu 1932 r. zatwierdzono plan pierwszej linii, a w marcu
koi potrzeby miasta. 1933 r. rzd sowiecki zatwierdzi ukad dziesiciu linii o cznej
dugoci trasy 80 km.
Budowa metra Plany budowy zostay zbadane przez czoowych specjalistw
W lipcu 1931 r. krytyczna sytuacja transportu publicznego zo- z Berlina, Londynu i Parya. Jednak pomimo praktycznego do-
staa rozpatrzona na sesji plenarnej Komitetu Centralnego i Partii wiadczenia zagranicznych budowniczych metra w cigu ostat-
Komunistycznej. Podjto decyzj o natychmiastowym rozwoju nich kilkudziesiciu lat ich wnioski nie byy do koca obiektywne,
kolei podziemnej, ktra odciy ruch w miecie i bdzie tania gdy nie wzili pod uwag warunkw geologicznych wystpu-
dla uytkownikw. Powoano specjaln komrk majc zapro- jcych w Moskwie. Po rozwaeniu wszystkich proponowanych
jektowa i podj budow kolei Metrostroj, ktra natychmiast rozwiza okazao si, e naley zastosowa zarwno metod
rozpocza prace. gbokiego tunelowania, jak rwnie metod cut-and-cover,
Od samego pocztku Metrostroj zmaga si z trudnociami, kt- ktre najlepiej odpowiaday tamtejszym warunkom geologicz-
rych powodem w duej mierze by brak opracowanych konkret- nym, a jednoczenie miay najmniejszy wpyw na ycie miesz-
nych planw budowy. Nie dysponowano wszystkimi niezbd- kacw stolicy.

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 75

tunele
tunele

Kiedy budowa ruszya, powoano kolejn instytucj Metro-

projekt, ktrej zadaniem byo zajmowanie si projektami linii
podziemnych. W 1951 r. Metroprojekt zosta przeorganizowany
w Pastwowy Instytut Projektowania i Bada (Metrogiprotrans),
ktry wyksztaci wielu specjalistw budowy metra.
Pierwsza linia metra zostaa wybudowana w trzech etapach:
etap przygotowawczy i organizacyjny obejmowa lata 1931-32,
drugi etap obejmowa okres faktycznego rozpoczcia budowy
w roku 1933. Trzeci i decydujcy etap rozpocz si w roku 1934.
W tej fazie wykonano 85% prac wykopaliskowych, 90% prac
zwizanych z betonowaniem, 96% prac tunelowych i 74% prac
monitorujcych. Do 1933 r. Metrostroj zatrudniao 36 tys. ludzi,
a ju w poowie nastpnego roku liczba ta wzrosa do 75 tys.
pracownikw.
Prace byy wykonywane przewanie rcznie, gdy brakowao
motw pneumatycznych i adowarek. Grnicy uywali gwnie
kilofw, opat, a wzki z materiaem byy przez nich cignite
rcznie. Ostatecznie metod cutting wybudowano 9013 m tune-
li, na 887 m uyto mechanicznych tarcz, 3251 m zbudowano sto-
sujc metod cut-and-cover, a 4220 m przy zastosowaniu open
cutting. Odcinek z Komsomolskaja do Biblioteki im. Lenina zo-
sta wybudowany przy pomocy gbokiego tunelowania, gdy
przebiega w obszarze o gstej zabudowie miejskiej z wysokimi
Fot. 5. Stacja Majakowskaja
budynkami i wskimi uliczkami. Trasa: Sokolniki do Komsomol-
skiej i odcinek od Biblioteki im. Lenina do Placu Krymskaja byy
budowane na otwartym wykopie. Odcinek z ul. Kominterna na
Plac Smolenskaja zbudowano dziki metodzie cut-and-cover.

Uruchomienie transportu podziemnego

15 padziernika 1934 r. odbya si jazda testowa na trasie Kom-
somolskaja i Sokolniki. Testowanie drugiego toru rozpoczo si
w styczniu 1935 r. 4 lutego 1935 r. pierwszy pocig przejecha
wzdu caej trasy, a dwa dni pniej przedstawiciele rzdowi
byli ju honorowymi pasaerami metra. 19 lutego rozpoczy si
regularne jazdy prbne, do uczestnictwa w ktrych zostali zapro-
szeni robotnicy moskiewscy. Rwnoczenie trway prace suce
sprawdzaniu i dostosowywaniu systemw automatycznych i stacji
kontrolnych. Sprawdzano profile trasy, dziaanie urzdze sygna-
lizacyjnych, waciwe zachowanie si pocigw i wszelkie inne
urzdzenia techniczne niezbdne do waciwego wyposaenia
i funkcjonowania metra.
W dniu 14 maja 1935 r. odbya si uroczysta gala otwarcia metra.
Zgodnie z zaoeniem metro miao by nie tylko rodkiem trans-
portu, ale przede wszystkim prestiow budowl socjalizmu i wi-
zytwk Moskwy. azar Kaganowicz, ktry nadzorowa budow,
podczas uroczystego otwarcia moskiewskiego metra powiedzia:
Sukces metra to sukces socjalizmu... Tam przez kady fragment Fot. 6. Stacja Kropotkinskaja
marmuru, przez kady kawaek metalu, czy betonu przewieca
nowa czowiecza dusza, nasza socjalistyczna praca, nasza krew, i poruszy swoj architektur, rzeb, mozaikami, yrandolami,
nasza mio, nasza walka o nowego czowieka, o nowe socjali- malowidami i zoceniami. Kada ze 176 stacji jest wykoczona
styczne spoeczestwo. w innym stylu. Stacje zdobione s paskorzebami, popiersiami
zasuonych obywateli Rosji, inscenizacjami bitew czy innych
Wystrj stacji wanych dla Rosjan wydarze narodowych. Wielobarwne mozai-
Przy budowie metra moskiewskiego nie tylko nie oszczdzano ki pokrywaj podogi, ciany i sufity stacji. Taki styl oddaje cha-
ludzkich si, ale rwnie i rodkw. Jednym z zaoe byo to, e rakter Rosji w jej najczystszej postaci wielkiej, dumnej i pompa-
nie moe ono wyglda jak podziemia i musi by pikne. Dlatego tycznej. Twrcy wystroju poszczeglnych stacji zaprojektowali je
te wykorzystywane do budowy kamienne bloki dostarczano do jako socrealistyczne witynie. Do dzi stacje trzech najstarszych
Moskwy z Uralu, Turkmenii, Birobidanu, Kaukazu czy Dalekie- linii metra zachoway taki wanie ukad: wejcie przypomina por-
go Wschodu. Zastosowano ca gam rnorodnych marmurw: tyk, hala, w ktrej sprzedawane s bilety jest zwieczona kopu,
od szaro-bkitnego, poprzez szaro-czarny z bia yk, gruziski przyozdobion czerwonym sztandarem lub gwiazd, cz pod-
czerwony, bladoty, bladorowy, rowy z fioletow yk, ziemna ma struktur trzynawow. Z obu stron nawy gw-
krymski to-rowy, a do mlecznobiaego onyksu. Idea, jaka nej znajduj si perony, a nawy przedzielono rzdami kolumn,
przywiecaa wystrojowi stacji bya taka, i maj one zachwyci ozdobionych mozaikami, rzebami, witraami, malowidami i set-

76 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 tunele
tunele

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 77

tunele
tunele

kami sierpw i motw rnej wielkoci. Na kocu nawy gwnej

znajduj si np. popiersia wodza, czy te reliefy przedstawiaj-
ce wan narodow scen. Cao zwieczona jest ogromnymi
i cikimi yrandolami. To wszystko czyni moskiewskie metro
wyjtkowym i niepowtarzalnym w wystroju pord wszystkich
innych na caym wiecie.

Wojenne i powojenne losy metra

Do czasu wybuchu II wojny wiatowej zbudowano jeszcze 2
nowe linie. W marcu 1938 r. linia Arbatskaja zostaa przeduona
do stacji Kurskaja (obecnie ta cz nazywa si lini Arbatsko-
Pokrowsk). We wrzeniu 1938 r. otworzono lini Gorkowsko-
Zamoskworeczn, od stacji Soko do stacji Teatralnaja. Dalsza
rozbudowa metra zostaa zawieszona na czas dziaa wojennych.
Jesieni 1941 r. metro suyo za schron przeciwlotniczy, a pew-
na cz wagonw zostaa przewieziona w bezpieczne miejsce
z obawy przed ich zniszczeniem. Zgodnie z postanowieniem
pastwowego komitetu obrony z 15 padziernika 1941 r. w wy-
padku pojawienia si wroga u wrt Moskwy metro miao zosta
zniszczone.
Po wojnie rozpoczto budow czwartego etapu metra linii
Okrnej i gbokiego odcinka linii Arbackiej od stacji Plac Rewo-
lucji do stacji Kijewskiej. Fot. 7. Wejcie do stacji metra moskiewskiego
Po wojnie od rozbudowy linii Koltsewaja oraz gbokiej cz-
ci linii Arbatsko-Pokrowskaja z Placu Rewolucji do Kijewskiej
i Pierwomajskiej rozpoczto czwarty etap budowy metra. Stacje te
niewtpliwie wyrniay si pod wzgldem kunsztownego i arty-
stycznego wystroju.
Pierwotnie linia Koltsewaja zostaa zaplanowana jako linia bie-
gnca pod Sadowoje Koltso tak, aby mona byo porusza si
wok cisego centrum miasta. I tak wanie przebiegaa pierwsza
cz z Parku Kultury do Kurowskaja (lata 50.). Jednak potem
plany zostay zmienione i pnocna cz Linii Okrnej odbie-
gaa ok. 11,5 km poza Sadowoje Koltso. Kolejna stacja (Kurska-
ja Bieorusskaja) zostaa otwarta w 1954 r., a linia tym samym
ukoczona.
Istnieje ciekawa historia zwizana z budow linii Okrnej.
Grupa inynierw zwrcia si do Stalina z planami metra, aby po-
informowa go o przebiegu budowy i biecych pracach. Spojrza
na plany, nala do filianki kawy i rozla odrobin na jej krawdzi.
Zapytany o to, czy projekty mu odpowiadaj pooy na nich od-
wrcon filiank i wyszed w milczeniu. Oblane kaw krawdzie
Fot. 8. Stacja Plac Rewolucji
zostawiy na planach brzowy okrg. Autorzy projektu zdali sobie
spraw, e jest to dokadnie ten fragment, jaki zosta pomini-
ty. Uznano to za oznak geniuszu Stalina i natychmiast wydano
polecenie budowy linii okrnej a ta, od tej pory, na wszystkich
planach miaa by zaznaczana na brzowo. Nie jest potwierdzone,
e ta historia jest prawdziwa, a moe bya jedynie stworzona na
potrzeby kultu wodza. W rzeczywistoci ta linia nigdy nie bya
pokazywana jako okrna na mapie a do lat 80., a wic dugo
po jego mierci. Wczeniej bya przedstawiana w postaci bardziej
zblionej do jej rzeczywistego przebiegu.
W czasach zimnej wojny prowadzono budow gbokiej cz-
ci linii Arbatsko-Pokrowskaja. Stacje tej linii s pooone bardzo
gboko, gdy byy planowane jako schrony w sytuacji ataku nu-
klearnego.
Po zakoczeniu budowy tej linii w 1953 r. zamknito pocze-
nie midzy Placem Rewolucji a Kijewskaja i otwarto je ponownie
w 1958 r. jako cz linii Filjowskaja. W dalszej rozbudowie metra
zaprzestano nazywania poszczeglnych okresw budowy eta-
pami, chocia jeszcze czasem stosowano nazw pity etap na
okrelenie stacji oddanych w latach 1957-59.
Od pnych lat 50. architektoniczna ekstrawagancja nowych Fot. 9. Stacja Park Pobiedy

78 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)

 tunele
tunele

GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18) 79

tunele
tunele

stacji metra znacznie zostaa zagodzona, a dekoracje znacznie Przedzia czasowy Dugo Ilo
Linia
uproszczone w porwnaniu z pierwotnymi planami. Wikszo budowania linii linii stacji
stacji bya teraz budowana w znacznie prostszy i mniej okazay Sokolniczeskaja 05.1935-12.1990 26,2 km 19
sposb. Miay one bardzo podobny wystrj, a rniy najczciej
Zamoskworetskaja 09.1938-11.1995 36,9 km 20
kolorem marmuru i kafelkw, jakimi byy pokryte ciany. Zaczto
te stosowa tasze materiay, mniej odporne na wstrzsy pod- Arbatsko-Pokrowskaja 03.1938-01.2008 37,7 km 17
ziemne, co powodowao uszkodzenia w wystroju. Do bardziej Filjowskaja 05.1935-08.2006 14,9 km 13
okazaych wzorw powrcono ponownie w poowie lat 70. Kolcewaja 01.1950-03.1954 19,4 km 12
Mimo licznych zawirowa politycznych i spoecznych budowa
Kalusko-Riskaja 05.1958- 01.1990 37,8 km 24
metra w Moskwie trwaa nieprzerwanie przez wszystkie lata od
rozpoczcia budowy latach 30. XX w., a jej budow nieprzerwa- Tagansko-Krasnopre-
12.1966- 12.1975 35,9 km 19
nie od ponad siedemdziesiciu lat zajmuje si Metrostroj. snenskaja
W kolejnych latach powstao odpowiednio: Kalininskaja 12.1979-01.1986 13,1 km 7
19311935 11,6 km linii i 13 stacji; Serpukhowsko-Timirja-
19351938 13,3 km linii i 9 stacji; 11.1983-12.2002 41,2 km 25
zewskaja
19391944 13,5 km linii i 7 stacji;
Ljublinsko-
19451954 24 km linii i 15 stacji; 12.1995-08.2007 21,2 km 12
Dmitrowskaja
19551960 19,1 km linii i 13 stacji;
Kahowskaja 08.1969-11.1995 3,3 km 3
19611970 63 km linii i 31 stacji;
19711980 48,1 km linii i 25 stacji; Butowskaja 12.2003 5,5 km 5
1983 13,9 km linii i 8 stacji; Tab. 1. Linie moskiewskiego metra
1984 6,4 km linii i 4 stacje;
1985 4,1 km linii i 3 stacje; sko-Dmitrowskaja. Tego rodzaju maszyna zostaa po raz pierwszy
1986 5,1 km linii i 3 stacje; zastosowana w Moskwie i po zakoczeniu prac przy tej stacji b-
1987 4,6 km linii i 4 stacje; dzie pracowaa przy kolejnych budowach.
1988 4,3 km linii i 3 stacje; Najnowsze otwarcia stacji moskiewskiego metra miay miej-
1989 1,88 km linii i 1 stacja; sce w roku biecym w styczniu metro wzbogacio si o stacje
1990 3,66 km linii i 2 stacje; Kuntsewskaja i Strogino. Styczniowe otwarcie Strogino odbyo si
1991 9,53 km linii i 5 stacji; wczeniej ni przewidywa harmonogram ze wzgldu na szybsz
1992 2,58 km linii i 1 stacja; ni zaplanowano prac maszyny tunelujcej firmy Herrenknecht.
1994 2,03 km linii i 1 stacja;
1995 12,69 km linii i 6 stacji; Plany rozbudowy
1996 5,76 km linii i 3 stacje. Niedawno Metro w Moskwie ogosio ambitne plany rozbu-
dowy sieci na lata 201015. Po ich realizacji metro rozronie si
Wydarzenia XXI w. o kolejne 130 km torw, z czego 60 km jest ju uwzgldnione
Z nastaniem nowego wieku wiele wczeniej rozpocztych w budecie miasta, a pozostae inwestycje maj zosta sfinanso-
projektw zostao ukoczonych i zaczy powstawa nowe. wane z budetu federalnego. Wrd projektw jest m.in. druga
W 2000 r. ukoczono stacj ul. Akademika Jangelja, w 2001 r. linia okrna, ktrej budowa ma ruszy w 2011 r. Przedstawicie-
stacj Angino-Butowo, a w 2002 r. Bulwar Dmitrija Donskogo. le Metra licz rwnie na wiksze zaangaowanie prywatnego
W roku 2003 otwarto natomiast lini Butowskaja. Innym projek- sektora w budow infrastruktury. W 2009 r. ma zosta otwarta
tem nowego wieku bya rekonstrukcja stacji Worobjowy Gory, stacja Mjakininskaja na linii Strogino Wookoamska, ktr zbu-
pierwotnie otwartej w roku 1959, lecz zamknitej w 1983 r. z po- duje Krokus Ltd. i bdzie to pierwszy przypadek, kiedy prywat-
wodu zagroenia wynikajcego z bdw konstrukcyjnych przy na firma wybuduje stacj.
jej budowie. Po wielu latach zostaa ona odnowiona i ponownie Bezporednim powodem rozrastania si moskiewskiego metra
otwarta w 2002 r. Zupenie wieym projektem jest te wybudo- jest wci pogarszajca si sytuacja komunikacyjna w miecie.
wanie stacji Delowoj Centr (2005) oraz Medunarodnaja, otwartej Liczba mieszkacw w stolicy Rosji (obecnie jest ich ok.10,5 mln
w 2006 r. Po wielu latach oczekiwania powstay oddane w 2007 r. wg rde oficjalnych; rda nieoficjalne mwi nawet o kilku-
stacje Trubnaja i Sretenski Bulwar na linii Ljublinskaja. Pierwot- nastu milionach mieszkacw) wci si zwiksza, a za tym jed-
nie otwarcie miao mie miejsce w roku 2000, jednak kryzys lat noczenie idzie wzrost liczby samochodw oraz ekspansja granic
90. wstrzyma wiele prac w moskiewskim metrze, std kilkuletnie miasta, ktre pogra si w coraz to wikszym korku. Dlatego te
opnienie. prace nad rozbudow metra trwaj nieprzerwanie, bez zwaania
Budowa pierwszego tunelu midzy stacjami Mjakinino a Stro- na bardzo trudne warunki geologiczne i coraz wiksze gbokoci
gino ruszya 30 lipca 2008 r. przy uyciu tarczy Lovat. Prace od- (np. stacja Park Zwycistwa znajduje si na gbokoci 84 m).
bywaj si w trudnym podmokym gruncie od strony Mjakinino Dzi metro jest najbardziej popularnym rodkiem transportu
i w grudniu br. zaplanowane jest dotarcie do stacji Strogino znaj- w zakorkowanej Moskwie i przewozi codziennie okoo 9 mln
dujcej si w odlegoci 1300 m. Stacja Mjakinino bdzie czci pasaerw, co w skali roku oznacza przewiezienie poowy
ogromnego kompleksu wystawienniczego Crocus city. W celu mieszkacw globu. Kadego dnia blisko 10 tys. pocigw
uruchomienia poczenia Mjakinino z Mitino budowany jest rw- porusza si na 12 liniach rozcigajcych si na 292,2 km
nie most przez rzek Moskw. Planuje si, e budowane na linii i obejmujcych 176.
Arbatsko-Pokrowskaja stacje zostan otwarte w grudniu 2009 r.
W sierpniu br. za pomoc specjalnej tarczy firmy Lovat, JSC Me-
trogiprotrans i JSC Mosmetrostroj rozpoczy prace przy budowie
schodw ruchomych na stacji Mariina Rosza w cigu linii Ljublin-
autor mgr Agata Sumara
Geoinynieria drogi mosty tunele

80 GEOINYNIERIA drogi mosty tunele 03/2008 (18)