Professional Documents
Culture Documents
Borelioza nie jest jedyn chorob przenoszon przez kleszcze. Due znaczenie
w epidemiologii chorb transmisyjnych ma rwnie kleszczowe zapalenie mzgu
i opon mzgowo-rdzeniowych. Nie naley zapomina rwnie o ludzkiej anapla-
zmozie granulocytarnej i babeszjozie. Poza tym kleszcze mog przenosi te bak-
terie z rodzaju Bartonella, paeczki tularemii i zarazki gorczki Q.
Jeli jest to poronna posta choroby, chory powraca do zdrowia. Po okresie re-
misji, trwajcym 19 dni, nastpuje rozwj drugiej fazy kzm.
Druga faza kleszczowego zapalenia mzgu trwa kilka tygodni, a nawet miesicy,
i charakteryzuj j:
nagy skok gorczki (ok. 40C),
zmiana nastroju (depresja),
nkajce ble i zawroty gowy,
36 Inne choroby odkleszczowe
wymioty,
wiatowstrt, oczopls, niekiedy widzenie podwjne,
niedosuch,
spadek cinienia krwi,
drenie zamiarowe,
niedowady wiotkie.
Mog wystpi zaburzenia wiadomoci, cznie z jej utrat, oraz objawy opo-
nowe. Charakter objaww zaley od tego, czy choroba przebiega pod postaci m-
zgow, oponow czy rdzeniow [11,48].
W Polsce, gdzie dominuje agodniejsza (oponowa) posta kzm, notuje si
rocznie okoo 300 zachorowa zapadalno wynosi 0,84 na 100 tys. mieszka-
cw. Chorzy s hospitalizowani i podlegaj obowizkowi zgoszenia do powiato-
wej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Wedug analiz epidemiologw dane doty-
czce zachorowa na kzm w Polsce s jednak zanione, poniewa dowody zaka-
enia w postaci wytworzonych przeciwcia ma stwierdzone okoo 1,6% popula-
cji. Jeli przyj, e tylko 30% zakae ma charakter objawowy, to liczba oficjal-
nie rejestrowanych neuroinfekcji z rozpoznaniem kzm powinna wynosi powy-
ej 500 rocznie.
Konsekwencj zachorowa na kzm s koszty leczenia infekcji czynnych i prze-
wlekych oraz koszty wynikajce z ewentualnych odszkodowa i/lub niezdolno-
ci do pracy.
ww. powiatw granicz z woj. podlaskim, ktre uznane jest za teren endemiczny,
czyli teren o wysokim ryzyku zakae wirusem kzm.
Badania seroepidemiologiczne wykonane w latach 19952005 w Zakadzie
Biologicznych Szkodliwoci Zawodowych Instytutu Medycyny Wsi im. W. Chod-
ki w Lublinie (IMW) wykazay, e odsetek wynikw seropozytywnych wrd pra-
cownikw lenictwa (nieszczepionych) w woj. lubelskim waha si od 12,7%
do 51,6% (rednio: 28,7%), natomiast u rolnikw (nieszczepionych) redni pro-
cent wynikw seropozytywnych by wyszy i wynis 33,0%. Badania IMW nad
wystpowaniem wirusa kzm w kleszczach wykazay, e prawie 2% kleszczy
w woj. lubelskim zakaonych jest wirusem kleszczowego zapalenia mzgu. Sza-
cuje si, e w Europie odsetek ten jest podobny [4,6,8,30,49].
Wag problemu kleszczowego zapalenia mzgu podkrela Midzynarodo-
wa Naukowa Grupa Robocza ds. Kleszczowego Zapalenia Mzgu (International
Scientific Working Group on Tick-Borne Encephalitis) z siedzib w Austrii, or-
ganizujca doroczne konferencje dotyczce kzm w Europie. W Polsce od 2002 r.
dziaa jej polska sekcja (Grupa Robocza do Spraw Odkleszczowego Zapalenia
Mzgu), w ktrej skad wchodz naukowcy, specjalici w dziedzinie epidemiolo-
gii i chorb zakanych [48].
Inne objawy takie jak nudnoci, ble brzucha, biegunka oraz zapalenie puc
z zaburzeniem oddychania lub niewydolno nerek czy objawy neurologicz-
ne obserwuje si u nielicznych pacjentw. Symptomom klinicznym mog to-
warzyszy odchylenia w badaniach laboratoryjnych (trombocytopenia, leuko-
penia, podwyszona aktywno transaminaz). Przebieg zakaenia A. phagocyto-
philum i nasilenie objaww moe mie rny charakter, od postaci bezobjawo-
wych do bardzo cikich, zakoczonych zgonem, szczeglnie u osb starszych,
z chorobami autoimmunologicznymi czy z obnion odpornoci. miertelno
waha si w granicach 210%.
Z bada naukowych wynika, e w Europie zakaenie kleszczy bakteriami
A. phagocytophilum waha si od kilku do kilkudziesiciu procent [51].
Za miano diagnostyczne przyjmuje si 256 i powyej. Jeli wynik testu jest wyso-
ko dodatni, naley wykona rozmaz krwi obwodowej z barwieniem metod Giem-
sy w celu identyfikacji Babesia spp. we krwi. W przypadkach niskiej parazytemii
dobre wyniki daj testy z wykorzystaniem techniki PCR.
Profilaktyka babeszjozy u ludzi obejmuje czynnoci stosowane w zapobiega-
niu wszystkim chorobom przenoszonym przez kleszcze. W chwili obecnej nie ma
szczepionki, ktra mogaby by stosowana u ludzi lub zwierzt [11].
8.4. Bartoneloza
Objawy bartonelozy:
zmiany skrne w postaci grudek, pcherzykw, krost,
zapalenie wzw chonnych,
zmiany w trzustce, wtrobie,
zmiany w narzdzie wzroku,
zapalenie staww.
42 Inne choroby odkleszczowe
8.5. Tularemia
Inaczej zwana dum gryzoni, jest chorob o szczeglnie duej zakanoci. Wy-
wouj j bakterie Francisella tularensis, zaliczane do paeczek Gram-ujemnych.
rdem zakaenia tymi bakteriami s gwnie zajce, drobne gryzonie lene i po-
lne, zwierzta domowe i dzikie ptactwo. Rezerwuarem i rdem zakaenia Fran-
cisella tularensis mog by rwnie kleszcze, w ktrych paeczki tularemii na-
mnaaj si bardzo intensywnie.
Samo ukucie kleszcza nie powoduje choroby, poniewa zarazki tularemii
nie wystpuj w jego gruczoach linowych. Do zakaenia czowieka moe doj
na skutek wtarcia w skr rozgniecionego kleszcza lub jego odchodw.
Jeli zarazek wniknie drog oddechow (np. poprzez wdychanie pyu zanie-
czyszczonego kaem zakaonych gryzoni), moe wystpi rdmiszowe zapale-
nie puc [62].
8.6. Gorczka Q
Gorczka Q:
przebiega gwnie w postaci rzekomo grypowej,
w niektrych przypadkach dochodzi take do zmian w nerkach, wtrobie, stawach,
miniu sercowym oraz objaww ze strony przewodu pokarmowego (np. zapalenia
wtroby z taczk),
moe przebiega rwnie w sposb skpoobjawowy lub bezobjawowy [11,62].