MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Zychowicz

Stosowanie zabiegw cieplnych

514[03].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Recenzenci:
mgr Ewa Kurlej-Bielak,
mgr Anna Uss-Wojciechowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Magorzata Sotysiak

Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak

Korekta:

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 514[03].Z2.04

Stosowanie zabiegw cieplnych, zawartego w moduowym programie nauczania dla
zawodu technik usug kosmetycznych 514[03].

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

1
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstpne 5
3. Cele ksztacenia 6
4. Materia nauczania 7
4.1. Wpyw ciepa na organizm 7
4.1.1. Materia nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajce 9
4.1.3. wiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postpw 10
4.2. Zabiegi cieplne 11
4.2.1. Materia nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzajce 15
4.2.3. wiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postpw 16
4.3. Wpyw zimna na organizm 17
4.3.1. Materia nauczania 17
4.3.2. Pytania sprawdzajce 20
4.3.3. wiczenia 20
4.3.4. Sprawdzian postpw 21
4.4. Zabiegi kriochirurgiczne 22
4.4.1. Materia nauczania 22
4.4.2. Pytania sprawdzajce 26
4.4.3. wiczenia 26
4.4.4. Sprawdzian postpw 27
4.5. Wodolecznictwo 28
4.5.1. Materia nauczania 28
4.5.2. Pytania sprawdzajce 34
4.5.3. wiczenia 34
4.5.4. Sprawdzian postpw 36
5. Sprawdzian osigni 37
6. Literatura 42

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

2
1. WPROWADZENIE
Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu stosowania zabiegw
cieplnych. Zamieszczony materia nauczania zawiera najwaniejsze informacje dotyczce
wymienionych zagadnie i wskazuje tematyk, z jak powiniene si zapozna poprzez
wyszukanie odpowiednich informacji we wskazanej literaturze. Poradnik zawiera:
1. Wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci i wiedzy, ktre powiniene
mie opanowane, aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej.
2. Cele ksztacenia tej jednostki moduowej.
3. Materia nauczania umoliwiajcy samodzielne przygotowanie si do wykonania wicze
i zaliczenia sprawdzianw. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazan literatur oraz
inne rda informacji. Obejmuje on rwnie wiczenia, ktre zawieraj:
wykaz materiaw, narzdzi i sprztu potrzebnych do realizacji wiczenia,
pytania sprawdzajce wiedz potrzebn do wykonania wiczenia,
sprawdzian teoretyczny.
4. Przykady wicze oraz zestawy pyta sprawdzajcych Twoje opanowanie wiedzy
i umiejtnoci z zakresu caej jednostki. Prawidowe wykonanie wicze jest dowodem
osignicia umiejtnoci praktycznych okrelonych w tej jednostce moduowej.
Wykonujc sprawdziany postpw powiniene odpowiada na pytanie tak lub nie, co
oznacza, e opanowae materia albo nie.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan czynno.
Po zrealizowaniu materiau sprbuj zaliczy sprawdzian osigni z zakresu tematyki
jednostki moduowej.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

3
 514[03].Z2
Kosmetyka lecznicza

514[03].Z2.01
Pielgnowanie skry
zmienionej patologicznie

514[03].Z2.02 514[03].Z2.03 514[03].Z2.04

Wykorzystywanie wiata Wykorzystywanie prdu Stosowanie zabiegw
w kosmetyce w kosmetyce cieplnych

Schemat ukadu jednostki moduowej

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:
korzysta z rnych rde informacji,
analizowa tekst ze zrozumieniem,
interpretowa zasady do zabiegw,
zorganizowa stanowisko pracy zgodnie z wymogami i przepisami BHP,
pracowa indywidualnie i wsppracowa w grupie,
dobra odpowiednie zabiegi zgodnie ze wskazaniami i przeciwwskazaniami.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

5
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej, powiniene umie:
okreli dziaanie ciepa i zimna na organizm czowieka,
okreli dziaanie gorcego powietrza na organizm czowieka,
scharakteryzowa zabiegi cieplne,
okreli wskazania i przeciwwskazania do wykonywania zabiegw cieplnych,
okreli rodzaje zabiegw wodoleczniczych i ich wpyw na organizm,
wykona zabiegi z zastosowaniem pary wodnej,
wykona zabiegi z wykorzystaniem ciepa i zimna,
wykona okad parafinowy,
okreli dziaanie peloidw wodoleczniczych,
okreli oglne i miejscowe dziaanie zabiegw krioterapii,
wykona zabiegi zgodnie z obowizujcymi zasadami bezpieczestwa i higieny pracy.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

6
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Wpyw ciepa na organizm

4.1.1. Materia nauczania

Leczenie ciepem polega na przekazywaniu do ustroju energii cieplnej gwnie przez
przewodzenie i przenoszenie. Ciepo oznacza posta energii powodujcej wzrost
temperatury cia ogrzanych. Jest to energia bezwadnego ruchu czsteczek oraz energia
wiza atomw i czsteczek. Ciepo utosamia si z energi kinetyczn czsteczek lub
atomw oraz energi potencjaln ich wzajemnego oddziaywania. Energia bezwadnego ruchu
atomw i czsteczek okrela temperatur ciaa, mierzon w stopniach Celsjusza (C). Proces
przekazywania energii za porednictwem ruchu czsteczek nazywamy wymian ciepln.
Moe ona zachodzi na drodze:
przewodzenia (kondukcja),
przenoszenia (konwekcja),
promieniowania (radiacja).
Przewodzenie ciepa polega na przekazywaniu wskutek zderze, energii kinetycznej
bezwadnego ruchu jednych czsteczek drugim. Warunkiem przewodzenia ciepa jest
istnienie rnicy temperatury midzy poszczeglnymi punktami ciaa. Mechanizm ten jest
charakterystyczny dla cia staych. Przewodnictwo cieplne moe by rne i moe si
zmienia. Tkanki ludzkie maj rn zdolno przewodzenia ciepa, ktra zaley od ich
ukrwienia. Skra, tkanka tuszczowa stanowi dobr warstw izolacyjn, utrudniaj
oddawanie ciepa otoczeniu.
Przenoszenie ciepa polega na ruchu czci rodowiska ciekego lub gazowego o rnych
temperaturach. Wystpuje konwekcja (przenoszenie) wymuszona, spowodowana dziaaniem
czynnikw zewntrznych, konwekcja swobodna (naturalna), ktra zachodzi na skutek rnicy
cinie wywoanych rnicami temperatur pynu w rnych miejscach.
Promieniowanie jest to wymiana ciepa w wyniku pochaniania promieniowania przez
inne ciaa, w ktrych energia promieniowania zamienia si powtrnie w energi ciepln.
Regulacja cieplna ustroju organizm czowieka ma zdolno zachowania staej ciepoty
(temperatury), od ktrej zaley prawidowy przebieg rnych czynnoci organizmu.
Temperatura skry wynosi 36,6C, we wntrzu w tzw. czci rdzennej wynosi 37C. Staa
temperatura organizmu utrzymana jest dziki mechanizmom regulacyjnym (termoregulacji).
Termoregulacja dzieli si na:
regulacj chemiczn,
regulacj fizyczn.
Regulacja chemiczna polega na sterowaniu przemian materii ustroju. Reakcjom
chemicznym przemiany materii towarzyszy wytwarzanie ciepa, intensywno przemiany
materii decyduje o iloci ciepa wytwarzanego w tkankach. Regulacja chemiczna wzmaga
procesy wytwarzania ciepa w wypadku jego utraty. Gdy ciao traci ciepo, nastpuje wzrost
przemiany materii i skurcz mini szkieletowych. Minimalne ozibienie powoduje skurcze
mini prkowanych (drenie z zimna). Bodce ciepa i zimna przekazywane s przez
termoreceptory skry drog dorodkow do tylnych korzonkw rdzenia, a stamtd do OUN
(mzgu). W orodku regulacji cieplnej (w podwzgrzu) impulsy zostaj przetworzone
i przesane drog odrodkow do narzdw miszowych, gruczow potowych, naczy,
mini. W skrze mamy termoreceptory odczuwania ciepa (ciaka Ruffiniego) i receptory
odczuwania zimna (ciaka Krausego).

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

7
 Regulacja fizyczna polega na oddawaniu przez ustrj ciepa w drodze przenoszenia,
przewodzenia, promieniowania oraz parowania wody.
W fizycznej regulacji temperatury odgrywaj rol:
stosunek powierzchni ciaa do jego objtoci (u ludzi otyych istniej gorsze warunki
oddawania ciepa, ze wzgldu na mas powierzchni ciaa w porwnaniu z objtoci),
istnienie warstwy powietrza pomidzy powierzchni ciaa a odzie oraz izolujcy wpyw
skry i tkanki tuszczowej,
stopie unaczynienia skry (skra dobrze ukrwiona, wilgotna, oddaje wicej ciepa ni
skra blada i sucha),
warunki fizyczne, ktre wpywaj na parowanie wody (potu), jeeli powietrze jest suche
to parowanie dobre, a gdy powietrze wilgotne parowanie utrudnione,
ruch powietrza, ktry uatwia oddawanie ciepa.
W wysokiej temperaturze otoczenia lub w czasie intensywnych zabiegw cieplnych
oddawanie ciepa jest ograniczone lub niemoliwe, zostaje uruchomiony mechanizm regulacji
cieplnej ustroju, zapobiegajc przegrzaniu. Bodcem, ktry uruchamia mechanizmy regulacji
cieplnej jest temperatura wntrza ustroju oraz rodowiska otaczajcego. Wpywa ona na
receptory termiczne znajdujce si w skrze, OUN, w przewodzie pokarmowym i innych
ukadach. Receptory skry sygnalizuj zmiany temperatury otoczenia. Liczniejsze w skrze
s receptory zimna, receptorw ciepa jest ok. 8 razy mniej. Termoreceptory s rozmieszczone
nierwnomiernie, najwicej ich wystpuje na twarzy.
Wpyw zabiegw cieplnych na ustrj
Reakcja ustroju na dziaanie bodcw cieplnych zaley od:
wielkoci ogrzewanej powierzchni,
natenia bodca (od rnicy midzy temperatur bodca i temperatur ustroju),
czasu dziaania,
stopnia szybkoci zmian bodca cieplnego,
moliwoci termoregulacyjnych ustroju,
waciwoci fizycznych rodowiska wchodzcego w bezporedni kontakt ze skr, a wic:
przewodnictwa cieplnego,
ciepa waciwego,
pojemnoci cieplnej.
Podstawowym odczynem na bodce cieplne jest odczyn ze strony naczy krwiononych.
O zachowaniu si naczy krwiononych pod wpywem ciepa mwi prawo Dastre-Morata:
bodce termiczne (ciepo, zimno) dziaajc na due powierzchnie skry, powoduj
przeciwne do naczy skry zachowanie si duych naczy klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Naczynia nerek, ledziony i mzgu wykazuj odczyn taki sam, jak naczynia skry.
Odczyn ustroju na bodziec cieplny moe by miejscowy i oglny. Odczyn miejscowy
wystpuje w miejscu dziaania ciepa na skr, tkanki. Dziaanie oglne jest to dziaanie
poprzez mechanizmy odruchowe na: ukad krenia, czynno serca, czynno narzdw
wewntrznych, ukad oddechowy, pokarmowy, nerki i inne.
Dziaanie miejscowe ciepa:
poprawia ukrwienie,
wywouje przekrwienie tkanek,
dziaanie przeciwblowe,
uwalnia hormony tkankowe (histamin, acetylocholin),
rozlunia minie,
pobudza przemian komrkow,
poprawia rozcigliwo kolagenow tkanki cznej,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

8
 poprawia lepko mazi stawowej (zwiksza ruchomo staww),
poprawia trofik tkanek,
zwiksza fagocytoz.
Dziaanie oglne:
zwiksza przemian materii,
pobudza krenie (przypiesza prac serca, zwiksza pojemno minutow),
wyrwnuje napicie ukadu wegetatywnego,
stymuluje ukad przysadkowo-nadnerczowy,
odpra psychicznie,
uruchamia mechanizm termoregulacyjny, zwizany z wydzielaniem potu. W czasie
pocenia si ustrj traci wod, chlorek potasu, kwas moczowy, aminokwasy. Dlatego
podczas intensywnych oglnych zabiegw cieplnych naley podawa wod mineraln,
przy przegrzaniu ustroju oddech ulega nieznacznemu przyspieszeniu,
czynno wydzielnicza nerek zaley od intensywnoci bodca cieplnego, przy znacznym
przegrzaniu ulega ona zmniejszeniu.

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

1. Jak rozumiesz sowo ciepo?
2. Jakie s waciwoci fizyczne energii cieplnej?
3. Jakie znasz regulacje cieplne ustroju?
4. Jaki jest wpyw zabiegw cieplnych na ustrj?

4.1.3. wiczenia

wiczenie 1
Dokocz ponisze zdania:
Wymiana cieplna moe zachodzi na drodze ..............................................................................
a.
b.
c.
Regulacja chemiczna polega na ...................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Regulacja fizyczna zaley ............................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) podkreli w tekcie fragmenty dotyczce wymiany cieplnej i termoregulacji ustroju,
3) wybra waciwe treci i uzupeni zdania,
4) porwna odpowiedzi z innymi osobami w grupie.

Wyposaenie stanowiska pracy:

literatura zgodna z materiaem nauczania,
karty do uzupenienia.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

9
wiczenie 2
Dokocz ponisze zdania wykorzystujc informacje z puzzli.
1. Dziaanie miejscowe ciepa na ustrj polega na ......................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Dziaanie oglne ciepa na organizm polega na .......................................................................
.......................................................................................................................................................

Podpisy na puzzlach: poprawia ukrwienie, zwiksza przemian materii, pobudza

przemian komrkow, poprawia trofik tkanek, przyspiesza prac serca, poprawia trofik
tkanek, wyrwnuje napicie ukadu wegetatywnego, uwalnia hormony tkankowe, stymuluje
ukad przysadkowo-nadnerczy, ma dziaanie przeciwblowe, uruchamia mechanizmy
termoregulacji.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) przeczyta dokadnie, ze zrozumieniem polecenie zawarte w wiczeniu,
3) rozoy puzzle tak, aby wszystkie napisy byy widoczne,
4) poukada puzzle i dopasowa do odpowiedniego zdania,
5) uzupeni zdania,
6) porwna odpowiedzi z innymi osobami w grupie.

Wyposaenie stanowiska pracy:

puzzle zawierajce warianty odpowiedzi,
literatura zgodna z poradnikiem ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) omwi waciwoci fizyczne energii cieplnej?
2) zdefiniowa pojcia przewodzenia, przenoszenia,
promieniowania?
3) scharakteryzowa wpyw zabiegw cieplnych na ustrj?
4) omwi prawo Dastre-Morata?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

10
4.2. Zabiegi cieplne

4.2.1. Materia nauczania

Do zabiegw cieplnych oglnych powodujcych przegrzanie ciaa nale: kpiel parowa,
sauna fiska, sauna z wykorzystaniem promieni podczerwonych (IR).
Kpiel parowa o temperaturze 37-42C obecnie stosowana jest w kapsuach piknoci.
Wystpuje w niej dua wilgotno powietrza, co utrudnia pocenie. Zabieg trwa do 30min.
i koczy si chodnym natryskiem. Dziaanie: rozszerza naczynia krwionone skry,
gruczow ojowych i potowych nastpuje wydalanie przez skr toksyn produktw
przemiany materii oraz uatwia wchanianie substancji aktywnych.
ania sucha rzymska. Do wykonania tego zabiegu suy pomieszczenie wypenione
ogrzanym powietrzem 40-60C. Powietrze ogrzewa si za pomoc piecykw lub grzaek
elektrycznych. Pomieszczenie jest wyposaone w awy ustawione schodkowo, ktre
umoliwiaj osobie nagrzewanej dobr waciwej temperatury powietrza, ktra zaley od
wysokoci awy. W pomieszczeniu znajduje si kran z zimn wod, sucy do ochadzania
twarzy lub wykonywania kompresw na okolic serca.
Sauna na podczerwie urzdzenie wykonane jest z drewna. rdem ciepa s
promienniki na podczerwie o duej mocy, temperatura w kabinie 40-60C. Wykorzystywana
jest w:
kosmetyce w celu:
poprawy wygldu skry;
zwalczania cellulitu;
relaksu fizycznego i psychicznego;
sporcie:
szybszy wypoczynek po treningu;
utrwalenie efektw treningowych;
medycynie:
w leczeniu chorb m.in. rwa kulszowa, zapalenie staww;
nerwoble;
choroby przecieniowe;
otyo;
poraenia.

Rys. 1. Kabina do zabiegw cieplnych

(zabiegw z uyciem parafiny) [opracowanie wasne].

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

11
 Parafina jest ciaem staym, ktrego temperatura topnienia wynosi 42 54C, temperatura
wrzenia 250C. Ze wzgldu na du pojemno ciepln i mae przewodnictwo cieplne jest
wykorzystywana do zabiegw cieplnych.
Dziaanie parafiny
Dziki duej pojemnoci cieplnej i ograniczonemu przewodnictwu cieplnemu utrzymuje
ona dugo ciepo i wolno je oddaje otoczeniu. Przy stygniciu zmniejsza swoj objto
w zwizku z tym wywiera nacisk na tkanki, dziki czemu naczynia skry zmniejszaj
odprowadzanie ciepa z prdem krwi. Temperatura skry pod okadem wynosi 39 41C
wzmaga si przemiana materii. Po zdjciu parafiny skra jest blada, spocona i gorca, po
czym szybko ulega zaczerwienieniu w wyniku rozszerzenia naczy krwiononych.
Zabiegi parafiny usprawniaj krenie w naczyniach skry, wzmagaj si procesy tkankowe,
uatwiaj resorpcj, wydalanie z tkanek toksycznych produktw.
Parafin do zabiegu przygotowuje si w specjalnym urzdzeniu zwanym kuchni parafinow.
Parafin mona do zabiegu uywa kilkakrotnie po oczyszczeniu i wyjaowieniu
w temperaturze 100C.
Zabiegi parafinowe:
pdzelkowanie temperatura parafiny ok. 60C. Polega na nakadaniu parafiny na skr
za pomoc pdzla. Po naoeniu warstwy ok. 2 cm owija si foli plastikow lub papierem
woskowym i kocem (na donie zakadamy ciepe frotowe rkawiczki). Czas zabiegu 20-
30. Metod t stosuje si na okolic twarzy lub rce,
zabieg parafiny moemy zastosowa zanurzajc kilkakrotnie donie lub stopy
w roztopionej parafinie o temperaturze 52 60C. Tworzy si grubsza warstwa parafiny
tzw. rkawiczki lub skarpetki. Zawija si foli, nakada rkawiczki frotte, przykrywa
kocykiem. Czas 20 30,
zabieg metod kuwetow parafin o temperaturze 42 45C wylewa si do paskich
kuwet. Po zastygniciu nakada si na miejsce zabiegowe. Dalsze postpowanie jak przy
metodzie pdzelkowania.
Przeciwwskazania: obrzki, ostre stany zapalne, grulica, choroby skry, ubytki skrne,
owrzodzenia.
Sauna zabieg stosowany w celach leczniczych, higieniczny oraz w odnowie
biologicznej. Jest zabiegiem zmiennocieplnym, w ktrym przegrzanie uzyskuje si przy
pomocy gorcego powietrza faza przegrzania o nieznacznej wilgotnoci. W zabiegu stosuje
si take niskie temperatury do chodzenia ciaa zimn wod, powietrzem, niegiem. W czasie
zabiegu zmienia si temperatura, wilgotno powietrza, natenie pola elektrycznego. Sauna
odbywa si w pomieszczeniu zwanym komor sauny. ciany komory wyoone s drewnem,
znajduj si tam kaskadowo uoone awy (bez czci metalowych). Ze wzgldu na
bezpieczestwo drzwi otwieraj si wahadowo. Podstawowym urzdzeniem jest piec
ognisko sauny. W piecu grzaki elektryczne ogrzewaj kabin do temperatury 200C.
Podczas zabiegu kamienie polewa si wod (0,25 0,75l), powoduje to zwikszenie
wilgotnoci powietrza, co zwiksza przegrzanie pacjenta, spowodowane utrudnieniem
parowania potu. Temperatura w kabinie, w zalenoci od jej wysokoci waha si 40 100C,
wilgotno wzgldna powietrza od kilku do kilkunastu procent (20 60%). Prawidowo
wykonany zabieg skada si z kilku faz (fazy nagrzewania i chodzenia powtarzanych 2 3
razy).
Faza nagrzewania pacjent w pozycji lecej lub siedzcej. Gdy pacjent dobrze znosi
wysok temperatur moe si przenie na wyszy poziom awki. Polewanie kamieni sauny
zwiksza wilgotno i wzmaga efekt przegrzania. Faza ta trwa 8 15.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

12
 Faza ochadzania. W fazie taj pacjent wychodzi z sauny pod prysznic, stosuje kpiel
w basenie (temperatura wody 18C), rozcieranie niegiem. Po kilkuminutowej przerwie
zanurza stopy w ciepej wodzie, osusza stopy, wchodzi do sauny.
Cykl fazy nagrzewania i ochadzania powtarza si 2 3 razy. czny czas fazy
ochadzania wynosi 12 (prysznic, kpiel w basenie do 5 min).
Po zakoczeniu zabiegu naley odpocz ok. 30, wypi 0,5 1l wody mineralnej lub
soku pomidorowego (trzeba uzupeni wod i mineray).
Sauna naley do zabiegw silnobodcowych:
powoduje przegrzanie organizmu,
wzrost temperatury skry,
zwikszone pocenie,
odgrywa wan rol w procesie detoksykacji ustroju,
rozszerza naczynia krwionone skry,
powoduje przesunicie krwi na obwd,
usprawnia gospodark tlenow,
zwiksza ilo czynnych naczy wosowatych,
zwiksza wydzielanie hormonw gruczow dokrewnych,
wzrasta odporno organizmu,
pobudza warstwy rozrodcze naskrka.

Rys. 2. Kabina sauny [opracowanie wasne].

Sauna jest zalecana jako zabieg pielgnacyjny, relaksujcy, hartujcy, wspomagajcy

odchudzanie, zwiksza wydolno organizmu.
Wskazania: profilaktyczne w infekcjach drg oddechowych, zmianach zwyrodnieniowych
staww, RZS, nadcinieniu ttniczym (I, II okres), stany pourazowe, trdzik, stany zapalne
narzdw rodnych.
Przeciwwskazania: choroby zakane, skonno do krwawie, grulica, nowotwory,
miadyca, ttniaki, nadczynno tarczycy, padaczka, choroba wiecowa, stany po zawale
serca, zakrzepowe zapalenie y, jaskra, alkohol, narkomania.
Zabiegi cieplne przy uyciu borowiny
Borowina (torf) cechuje j dua pojemno cieplna oraz ze przewodnictwo cieplne.
Borowin do zabiegu uywamy oczyszczon, rozdrobnion i poddan procesom pcznienia.
Przygotowan borowin miesza si z gorc wod w specjalnych kadziach wyposaonych
w urzdzenia mieszajce. Uzyskan papk o temperaturze 40 45C wykorzystuje si do
zabiegu. Dziaanie borowiny polega na:
dziaaniu cieplnym,
dziaaniu mechanicznym (ucisk masy borowinowej na tkank),
dziaaniu zwizkw chemicznych i cia o charakterze hormonalnym.
W skad borowiny wchodz:
skadniki organiczne (bituminy wosk, ywice, pektyny, kwasy huminowe, zwizki
biologiczne czynne dziaajce jak hormony, enzymy, antybiotyki),
skadniki nieorganiczne,
skadniki mikrobiologiczne (bakterie beztlenowe, tlenowe, grzyby).
Rodzaje zabiegw borowinowych:
kpiele borowinowe,
zawijania borowinowe wykonuje si przy uyciu papki borowinowej. Na kozetce
kadzie si podkad, skadajcy si z kolejno uoonych warstw: koca, ceraty lub folii,
przecierada. Na przecierado nakada si mas borowinow o gruboci 4-5cm,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

13
 temperatura 42C. Na borowin kadzie si pacjent, na jego ciao kadzie si podobnej
gruboci warstw borowiny i zawija si. Czas zabiegu 20 30. Po zabiegu spukuje si
borowin natryskiem. Pacjent odpoczywa ok. 30 60 w pozycji lecej, przykryty
kocem. Po zabiegu czciowym pacjent odpoczywa w pozycji siedzcej.
zabiegi z zastosowaniem pasty borowinowej. Past borowinow przygotowuje si
rozdrabniajc borowin z wod w stosunku 2,7:1. Past stosuje si do zawija
cakowitych, czciowych, okadw, kpieli. Do zabiegw specjalnych (jonoforeza,
sonoforeza), tampony ginekologiczne. Past borowinow do zawija i okadw
podgrzewa si do temperatury 38-39C. Nakada si na dan okolic o gruboci 1cm.
Dalej postpujemy tak, jak przy zawijaniach borowinowych. Zabieg trwa 20 60,
najczciej 30, seria 10-15 zabiegw. Przy zawijaniach miejscowych moemy stosowa
nagrzewanie lamp Sollux.
maski borowinowe (gotowe do naoenia). Przed zabiegiem borowiny naley:
przeprowadzi wywiad (jest to zabieg najbardziej bodcowy) uwzgldniajc
przeciwwskazania;
wyleczy wszystkie stany zapalne (zbw, garda, zatok) moe doj do
uczynnienia choroby;
nie naley wykonywa zabiegu po jedzeniu.
Przeciwwskazania:
stany ostre i podostre, zapalne,
choroby ze skonnoci do krwawienia,
nowotwory,
niewydolno kreniowa, oddechowa,
grulica,
choroby nerek i pcherza moczowego,
cia,
zaburzenia troficzne,
zakrzepowe zapalenie y,
miadyca,
cukrzyca,
zapalenie y,
niskie cinienie krwi,
zaburzenia rytmu serca,
stan po zawale serca,
stany osabienia.
Wskazania:
zmiany zwyrodnieniowe,
stany pourazowe,
ZZSK,
niektre choroby ginekologiczne,
otyo,
zespoy blowe,
przewleke choroby przewodu pokarmowego, drg ciowych.
Do zabiegw cieplnych nale: okady z fango (szlamu leczniczego). Jest to glinka
pochodzenia wulkanicznego, w skad, ktrej wchodz krzemian glinu, potasu, sodu, wapnia).
Sproszkowane fango po zmieszaniu z wod w stosunku 1:0,4 ogrzewa si i stosuje si do
okadw miejscowych. Postpowanie tak jak przy pacie borowinowej.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

14
4.2.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jakie znasz zabiegi cieplne wykorzystujce wilgotne powietrze?
2. Jakie znasz metody wykonywania zabiegu parafiny?
3. Jakie znasz metody wykonywania zabiegu borowiny?
4. Jakie s wskazania i przeciwwskazania do zabiegw cieplnych?

4.2.3. wiczenia

wiczenie 1
Wykonaj zabieg parafiny na donie metod rkawiczki.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) przygotowa stanowisko pracy,
3) przygotowa parafin do zabiegu,
4) przygotowa klientk do zabiegu,
5) wykona zabieg zgodnie z zasadami i przepisami BHP i wskazaniami,
6) sprztn stanowisko pracy.

Wyposaenie stanowiska pracy:

kuchnia parafinowa,
folia,
kocyk,
rkawiczki frotte,
kremy odywcze lub nawilajce.

wiczenie 2
Wykonaj zabieg past borowinow na stopy metod okadu.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) przygotowa stanowisko pracy,
3) przygotowa klientk do zabiegu,
4) przygotowa past borowinow,
5) wykona zabieg zgodnie z instrukcj w materiale nauczania przestrzegajc zasad,
wskaza,
6) spuka natryskiem stopy,
7) przygotowa klientk do wypoczynku,
8) sprztn stanowisko pracy.

Wyposaenie stanowiska pracy:

kad (urzdzenie do przygotowania borowiny),
borowina,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

15
 folia lub papier woskowy,
przecierada,
koc,
zegar.

4.2.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzowa rne metody wykonywania zabiegw parafiny?
2) omwi rne rodzaje zabiegw sauny?
3) omwi zastosowanie zabiegw cieplnych?
4) okreli wskazania i przeciwwskazania do zabiegw cieplnych?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

16
4.3. Wpyw zimna na organizm

4.3.1. Materia nauczania

Zabiegi wykorzystujce zimno nazywamy zabiegami krioterapeutycznymi. Polegaj one
na obnieniu temperatury tkanek. Reakcje ustroju na zimno dzieli si na miejscowe i oglne
w zalenoci od tego, czy zimno dziaa miejscowo czy na cae ciao.
Odczyny i ich charakter zale od:
rnicy temperatur midzy temperatur ciaa a temperatur stosowanego bodca zimnego,
dugoci czasu trwania ekspozycji na zimno,
iloci ciepa i szybkoci z jak zostaje odebrane organizmowi.
Obnienie temperatury skry powoduje uruchamianie adaptacyjnych mechanizmw
regulacji cieplnej ustroju, majcych na celu zmniejszenie utraty ciepa.
Przy obnianiu temperatury skry dochodzi do:
pobudzenia receptorw zimna w skrze,
zmniejszenia aktywnoci receptorw ciepa,
miejscowego zwenia naczy krwiononych skry i tkanki podskrnej,
zmniejszenia przepywu krwi,
ograniczenia oddawania ciepa,
zmniejszenia przemiany materii.
Skurcz naczy skry i tkanki podskrnej przemieszcza krew z obwodu do naczy gbiej
pooonych, zwikszajc przepyw krwi przez due naczynia i yy, co sprawia, e ciepo
niesione z prdem krwi nie dociera do naczy powierzchniowych wyzwala si mechanizm
ochronny przed utrat ciepa.
Zimno na organizm dziaa w dwch fazach. W pierwszej wystpuje skurcz, zwenie
naczy krwiononych w skrze i tkance podskrnej wystpuje mechanizm obronny.
Nastpuje zmniejszony przepyw krwi przez tkanki, gorzej s zaopatrzone w tlen i skadniki
odywcze, zmniejsza si przemiana materii. W drugiej fazie naczynia krwionone ulegaj
rozszerzeniu, nastpuje przekrwienie tkanek, zwiksza si temperatura skry o ok. 8C.
W czasie oddziaywania niezbyt silnego zimna naczynia krwionone naprzemiennie falowo
zwaj si i rozszerzaj. Jest to tzw. reakcja Levisa.
Skutki niepodane przy dugotrwaym i intensywnym dziaaniu zimna to: drenie
i skurcz drobnych mini, zwikszenie lepkoci mazi stawowej.
Do podanych skutkw krioterapii naley dziaanie przeciwblowe, przeciwzapalne,
przeciwkrwotoczne, przeciwobrzkowe. Pod wpywem zimna:
zwiksza si przemiana materii;
zwalnia si i pogbia oddech;
wzmaga si czynno wydzielnicza nerek;
zmniejsza si wydzielanie potu;
zwiksza si pobudliwo obwodowych nerww czuciowych i ruchowych;
zwiksza si napicie mini w krtkotrwaych zabiegach, natomiast zabiegi trwajce
duej ni 10 o temperaturze 0C i zabiegi o temperaturze 160C do 180C powyej 1
powoduj zmniejszenie napicia mini.
Zmiany komrkowe pod wpywem zimna
Pod wpywem niskiej temperatury z komrek usuwa si ciepo, dochodzi do krystalizacji
wody, powstaj krysztay lodu.
Stopie uszkodzenia tkanek pod wpywem zimna zaley od:
szybkoci zamraania,
czasu ekspozycji (ozibiania),

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

17
 skadu komrkowego i budowy tkanek,
wartoci temperatury osignitej w tkance chorej,
unaczynienia tkanek,
przewodnictwa cieplnego.
Podczas ochadzania powolnego tkanek (-5 do -15C) dochodzi w rodowisku
zewntrzkomrkowym do powstawania krysztaw lodu. Powoduje to wzrost stenia
elektrolitw, zmiany gradientw ste midzy komrk a pynem zewntrzkomrkowym.
Dochodzi do odwodnienia komrek i zmiany objtoci. Nastpuje faza przechadzania
komrek (wzrost ste elektrolitw obnia temperatur). Granica fazy
przechadzania w zdrowej komrce wystpuje w temperaturze -22C. W komrkach chorych
(np. nowotworowych) granica ta wystpuje w temperaturze -35C. Zmiany te powoduj
przerwanie cigoci bon komrkowych i przechodzenie skadnikw komrek przez bon
komrkow nastpuj nieodwracalne uszkodzenia.
Zamraanie powoduje:
zmian struktury biaek;
hamuje syntez DNA;
uszkadza mitochondria i retikulum endoplazmatyczne;
rozpad lizosomw (najwaniejsza przyczyna uszkodzenia komrek).
Najmniejsz wraliwo na zamraanie wykazuje tkanka czna, wkna kolagenowe
tworz zrb, przy ktrym nastpuje odnowa komrkowa i moe po zabiegu powsta blizna.
Zmiany, ktre zachodz w komrkach pod wpywem zimna s wykorzystywane do zabiegw
kriochirurgicznych. Zabiegi wykonuje lekarz.
Zabiegi krioterapeutyczne
Zabiegi krioterapeutyczne mona podzieli na miejscowe i oglnoustrojowe. Im duej
trwa zabieg krioterapeutyczny tym zimno musi by agodniejsze, by nie powodowa
odmroe. Do zabiegw miejscowych nale:
okady;
kpiele;
masa kostkami lodu;
zabiegi miejscowe przy uyciu zimnego powietrza, ciekego azotu.
Okady
1) okady woreczkami wypenionymi lodem. Czas zabiegu 5. Woreczkiem tym moemy
rwnie masowa skr (5-10),
2) okady woreczkami zawierajcymi el silikonowy. Woreczki zamraa si w temperaturze
15C. Pod woreczek zaleca si pooy patki ligniny, papierowy rcznik. Czas zabiegu
1 30,
3) okady z solanki,
4) masa lodem. Zabieg trwa krtko. Zabieg ten czy dziaanie zimna z dziaaniem masau
wykorzystywany jest w leczeniu zmian w miniach, wizade, cigien,
w dolegliwociach blowych, w celu usunicia zmczenia, obrzkach okolic oczu.
Zabiegi miejscowe przy uyciu zimnego powietrza
Do tego zabiegu uywa si specjalnie skonstruowanego urzdzenia. Ze zbiornika
odchodzi wentyl (w) zakoczony dysz, z ktrej wydobywa si strumie powietrza
i rozprony azot. U wylotu dyszy temperatura gazw wynosi od -100C do -180C. Zabieg
trwa 1-3 w zalenoci od tolerancji chorego na zimno. Przed zabiegiem okolica zabiegowa
powinna by sucha. Zabieg wykonuje przeszkolony personel lub lekarz.
Wskazania:
choroby narzdu ruchu (stany po urazach, przecieniach w czasie do 5 dni od urazu),
obrzki po skrceniach, zwichniciach,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

18
 ostre zapalenie tkanek mikkich okoostawowych,
RZS, nerwoble (rwa kulszowa, ramienna, w okresie ostrym),
obrzk limfatyczny koczyny grnej po mastektomii,
oparzenia, bl zba, stany po zabiegach chirurgicznych w obrbie jamy ustnej, szczki,
uchwy.
Po zabiegach krioterapeutycznych powinny by wykonane wiczenia.
Przeciwwskazania:
nadwraliwo na zimno,
zesp Raynauda,
zmiany skrne popromienne,
zapalenie miedniczek nerkowych,
zapalenie pcherza moczowego,
stany wyniszczenia,
osabienie,
odmroziny,
uczulenia na zimno,
zaburzenia mikrokrenia,
zaburzenia troficzne,
cikie choroby serca i ukadu krenia (choroba wiecowa serca, nadcinienie,
parastezje).
Zabiegi miejscowe z zastosowaniem ciekego azotu
Temperatura gazu u wylotu dyszy wynosi ok. 160C do 180C. Odlego dyszy od
powierzchni ciaa powinna wynosi 10-15cm. Czas zabiegu od 30sek. do 3 w zalenoci od
lokalizacji i powierzchni ciaa. Przedawkowanie grozi odmroeniem ciaa. Zabiegi te
wykonuje si w osobnych pomieszczeniach, przez wykwalifikowany personel, zgodnie
z przepisami BHP. W miejscu odmroenia skra staje si blada, wystpuje drtwienie
koczyny, nasila si obrzk. Przy ocieplaniu skra ulega zaczerwienieniu, wystpuje bl,
mrowienie, swdzenie, mog wystpi pcherze wypenione pynem surowiczym, mog
powsta blizny, przebarwienia.
Zabiegi oglne zimne
Celem zabiegw jest obnienie temperatury ciaa, wystpienie hipotermii. Do zabiegw
oglnoustrojowych zalicza si kriosaun i komor kriogeniczn (kriokomor).
Kriosauna kabina jednoosobowa z wahadowymi drzwiami, temperatura waha si
w granicach 110C.
Kriokomora jest wiksza. Moe w niej przebywa kilka osb jednoczenie, temperatura
ok. 160C. Przed wejciem do komory znajduje si przedsionek, w ktrym temperatura
wynosi 50C (pacjent przebywa tam ok. od 30 sek. do 1). Czas zabiegu oglnego wynosi od
30sek. do 3. Pacjenta w trakcie pobytu w komorze i kriosaunie obowizuje ubir
zapobiegajcy odmroeniom (drewniaki, kostium kpielowy, rkawiczki, skarpetki, maska
chirurgiczna na ustach, nauszniki). w czasie zabiegu naley si porusza, wykonywa ruchy
ramionami. Urzdzenie regulacyjne i kontrolne, ktre obsuguje fizjoterapeuta lub osoba
przeszkolona znajduje si na pulpicie sterowniczym na zewntrz komory. Urzdzenie
pozwala na ustawienie temperatury, cinienia). Cykl zabiegw 10.
Pacjent po zabiegu czuje si rzeki, obnia si poziom lku, wzrasta wytrzymao
organizmu na zmczenie, zwiksza si odporno, wzrasta poziom hormonw przysadki, kory
nadnerczy oraz endorfin.
Wskazania: choroby reumatyczne, ortopedyczne (zmiany zwyrodnieniowe, urazowe),
choroby neurologiczne (SM, parkinsonizm), dermatologiczne (uszczyca, neurodermia),
odnowa biologiczna, stany depresyjne.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

19
 Przeciwwskazania: niewydolno kreniowo-oddechowa, niedoczynno tarczycy,
nietolerancja na zimno, choroby nerek i pcherza moczowego, cia, nowotwory, grulica,
zy stan oglny, grulica.
Przed zabiegiem naley:
usun metalowe ozdoby;
soczewki kontaktowe.

4.3.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wicze.
1. Jakie odczyny powstaj pod wpywem zimna?
2. Jak dziaa zimno na tkanki ustroju?
3. Jakie zmiany zachodz w komrce pod wpywem zimna?
4. Jakie znasz zabiegi krioterapeutyczne?

4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Dokocz ponisze zdania.
Odczyn tkanek na zimno zaley od ..
...
Przy obnianiu temperatury skry dochodzi do ...
...
...
Skutki niepodane przy dugim i intensywnym dziaaniu zimna to ...
...
Przeciwwskazania do zabiegu w kriokomorze to
...
W kriokomorze obowizuj zasady:
...

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) podkreli w tekcie odpowiednie treci,
3) uzupeni zdania,
4) porwna swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegw.

Wyposaenie stanowiska pracy:

materia nauczania,
schemat do wypenienia.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

20
wiczenie 2
Uzupenij tabelk.
Zabiegi krioterapeutyczne

Miejscowe Oglne

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) wybra i podkreli waciwe treci w materiale nauczania,
3) uzupeni tabel,
4) porwna swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegw.

Wyposaenie stanowiska pracy:

materia nauczania,
schemat do wypenienia.

4.3.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzowa zabiegi miejscowe?
2) omwi zabieg w komorze krioterapeutycznej?
3) omwi zabieg krioterapii przy zastosowaniu ciekego azotu?
4) rozrni wskazania i przeciwwskazania do krioterapii?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

21
4.4. Zabiegi kriochirurgiczne

4.4.1. Materia nauczania

Urzdzenia do kriochirurgii przeznaczone s do miejscowego zamraania chorej tkanki.
Do zabiegw uywa si cieky azot o temperaturze -196C. Zamraanie tkanek nastpuje
przez kabel ze schodzon kocwk krioaplikatora lub przez natrysk ciekym azotem.
Zalety urzdze kriochirurgicznych:
moliwo stosowania krioaplikatorw o rnych ksztatach,
pene, niezawodne niszczenie chorych tkanek.
Metody uzyskiwania niskich temperatur:
wykorzystanie lodu,
wykorzystanie chlorku etylu,
wykorzystanie ciekego azotu, dwutlenku wgla (CO2).
Urzdzenie chodzone CO2 (dwutlenkiem wgla) kryorapid. Wykorzystuje si CO2
w jednorazowych kapsuach. Temperatura kocwki wynosi -37C, -43C. Jednorazowe
zaadowanie gazu wystarcza na kilka zabiegw.

Rys. 3 Kryorapid miniaturowe urzdzenie kriochirurgiczne chodzone CO2. [opracowanie wasne].

Urzdzenie chodzone podtlenkiem azotu AK-2 (Krio-Metrum). Konstrukcja nie wymaga

podczenia do prdu, wykorzystuje si gaz anestezjologiczny. Aparat wyposaony jest
w rnej wielkoci kocwki (paskie o rednicy 2,5mm, 4, 7, 10mm, aplikator igowy).

Urzdzenia chodzone ciekym azotem

Najbardziej popularne aparaty o pojemnoci 1dcm3. Aplikator ma rnej wielkoci
kocwki:
punktowe,
paskie o rednicy 18 mm,
igowe.
Czas zabiegu przy kocwce natryskowej 3, kontaktowej 6. Podczas zabiegu
urzdzenie powinno by ustawione pionowo, co zapobiega nagemu otwarciu zaworu
cinieniowego.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

22
 Rys. 4. Mroenie sond natryskow [opracowanie wasne]. Rys. 5. Aparat kriochirurgiczny
[opracowanie wasne].

Metody kriochirurgii
Wybr techniki zamraania zaley od:
rodzaju zmian,
dowiadczenia i preferencji osoby wykonujcej zabieg.
Przy zastosowaniu ciekego azotu wyrnia si sposoby wykonywania zabiegu:
za pomoc wacikw nawinitych na drewniane paeczki,
metod natryskow,
metod kontaktow (aplikatorami zamknitymi).
Zamraanie przy pomocy tamponw (deep steak)
Metoda najbardziej rozpowszechniona. Wykorzystuje si przy zmianach agodnych
i pytkich. Zbyt maa objto nawinitej waty zmusza do czstego zanurzania paeczki
w azocie, cile nawinita wata zmniejsza pojemno kocwki, natomiast lune nawinicie
powoduje spywanie azotu na skr (po wyjciu paeczki ze zbiornika strzsa si nadmiar
cieczy). Przy powierzchownym zamraaniu stosuje si metod rolowania, w ktrej
wykorzystuje si opaski gazowe luno nawinite na grubsz paeczk. Dla kadego pacjenta
stosujemy nowe waciki i pojemniki na azot.
Metoda natryskowa
W metodzie tej wykorzystuje si urzdzenia wytwarzajce cinienie, ktre rozpyla cieky
azot. Cieky azot odparowujc, powoduje obnienie temperatury skry. Do zabiegu stosuje si
rne kocwki, najbardziej praktyczny jest aplikator z igy iniekcyjnej po obciciu ostrza.
Natrysk wykonuje si z odlegoci 1 cm od powierzchni skry. Skr pokrywa si ciekym
azotem rwnomiernie wykonujc ruchy spiralne, obrotowe lub ruchy pdzla. Zmiany
o wikszej powierzchni zamraa si pasmami tworzc rysunek kratki.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

23
 Rys. 6. Metoda natryskiwania
pola uatwiajca jego
jednolite zamroenie
[opracowanie wasne].

Czas zabiegu zamraania zaley od wielkoci zamraanej powierzchni, szybkoci

przemieszczania aplikatora. Metoda ta wymaga krtkich przerw, aby zapewni rwnomiern
konwersj cieczy w gaz. Przy duym obnieniu temperatury skry mog pojawi si krople
azotu, ktre uszkadzaj otoczenie. Do ograniczenia pola zamraanej tkanki su osony
w ksztacie walca o rnej rednicy. Do zamraania drobnych zmian mona zastosowa
wzierniki uszne. Szybkie i gbsze zamraanie powoduje natrysk tzw. metod zamknit,
w ktrej osona tworzy zamknit komor.
Zamraanie aplikatorami zamknitymi
Wykorzystuje si leczenia zmian punktowych o rednicy kilku centymetrw. Kocwka
aplikatora jest okrga lub w ksztacie stoka. W kriochirurgii zmian agodnych, kocwka
aplikatora moe by mniejsza od rozmiarw zmian patologicznych. Czas jest duszy ni
w metodzie natryskowej. W czasie zabiegu kocwka powinna przylega do skry. Przy
gbszym zamraaniu naley naoy na skr obojtny el i docisn aplikator do skry.
rodki ostronoci
Pomieszczenie zabiegowe, miejsce przechowywania pojemnikw z ciekym azotem
powinny posiada wentylacj (wyloty wentylatorw tu nad podog). Gabinety zabiegowe
nie mog by w piwnicach, suterenach. W zwizku z wysok gstoci zimnych oparw gazy
mog si osadza. Azot w stanie ciekym przechowywa naley w sprawnych izolowanych
pojemnikach. Butle z CO2 i ptlenkiem azotu przechowuje si w pozycji stojcej,
umocowane tak, aby nie przewrciy si.
Przy przelewaniu ciekego azotu do urzdzenia krioterapeutycznego zachowujemy
szczegln ostrono. Przed wyjciem grzaki z nie oprnionego zbiornika w aparacie
otwieramy zawr cinieniowy. Przy braku urzdze przelewowych przy napenianiu naczynia
wykorzystuje si metalowy lejek. Wszystkie czynnoci wykonujemy w lunych
rkawiczkach, (aby w razie oblania ciecz mona byo je szybko zdj), okularach
ochronnych, maskach na twarz, (gdy wystpuje rozpylanie). Zabiegi wykonuje lekarz
dermatolog, chirurg, kosmetolog.
Wskazania do zabiegw kriochirurgicznych:
1. Nowotwory skry:
wykwity o wyranych granicach (odmiana powierzchowna, guzkowa, wrzodziejca
naskrka),
wykwity starcze,
guzy o rednicy 2cm z wyjtkiem odmiany wieloogniskowej,
ogniska nowotworowe wystpujce nad tkank chrzstn lub kostn,
guzy na powiekach, nosie, maowinach usznych,
zmiany zainfekowane.
2. Zespoy przedrakowe, agodne rozrosty:
rogowacenie starcze, soneczne,
brodawka ojotokowa,
rogowiak kolczystokomrkowy,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

24
 gruczolak potowy,
wkniak,
cysta luzowa,
ziarniak twarzy.
3. Zakaenia wirusowe skry i bon luzowych:
brodawki wirusowe,
kykciny kolczyste,
opryszczka nawrotowa,
ppasiec.
4. Zmiany naczyniowe:
naczyniak jamisty, paski, starczy,
ziarniak naczyniowy, gwiadzisty, rogowaciejcy.
5. Zmiany barwnikowe:
plamy soczewicowe,
odbarwienie komrkowe.
6. Inne wskazania:
ysienie plackowate,
bliznowce, blizna przerostowa,
trdzik pospolity, rowaty,
liszaj rumieniowy, twardzinowy, zanikowy,
tatuae,
blizny poparzeniowe,
uszczyca,
znami naskrkowe.
Wzgldne przeciwwskazania do kriochirurgii:
guzy przekraczajce rednic 2cm,
nawroty po innych metodach leczenia,
ogniska o wysokim ryzyku nawrotu (fada nosowo-wargowa, przedni skrawek maowiny
usznej i okolicy zamaowinowej),
guzy na koczynie dolnej (stopa, gole),
guzy na bocznych powierzchniach palcw i w okolicy dou okciowego,
nowotwory naciekajce chrzstk lub okostn,
twardzinopodobne utkania naskrka.
Informacje dla pacjenta
1. po zabiegu moliwe jest odczuwanie pieczenia, blu przez kilka godzin (wskazane jest
stosowanie rodkw przeciwblowych),
2. w pierwszej dobie po zabiegu w miejscu zamraania pojawia si zaczerwienienie skry,
obrzk, a do powstania pcherzy,
3. stosowa opatrunki z maci z antybiotykiem,
4. po usuniciu pcherzy przez lekarza przemywa ran wod utlenion,
5. po usuniciu brodawek na doniach stosowa kilkuminutowe kpiele w letniej wodzie
z nadmanganianem potasu,
6. wygojenie rany po kriochirurgii nastpuje od 10 dni do kilku tygodni,
7. miejsce wygojenia osania przed promieniami UV.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

25
4.4.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wiczenia.
1. Jakie znasz urzdzenia do kriochirurgii?
2. Jakie metody zabiegu stosuje si w kriochirurgii?
3. Jakie s wskazania do zabiegu kriochirurgicznego?
4. Jakie rodki bezpieczestwa obowizuj przy wykonywaniu zabiegw zamraania?

4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Dokocz ponisze zdania.
1. Do zabiegw zamraania tkanek uywamy .............................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Najbardziej popularn metod zamraania jest .......................................................................
.......................................................................................................................................................
3. Zabiegi ciekym azotem wykonujemy metodami:
a.
b.
c.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si a materiaem nauczania,
2) podkreli w tekcie odpowiednie treci,
3) uzupeni zdania,
4) porwna swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegw.

Wyposaenie stanowiska pracy:

materia nauczania,
schemat do wypenienia.

wiczenie 2
Uzupenij tabel.
Wskazania do kriochirurgii
Nowotwory Zakaenia Zmiany Zmiany
Inne wskazania
skry wirusowe barwnikowe naczyniowe

Warianty odpowiedzi:
wykwity starcze, wykwity o wyranych granicach, naczyniak jamisty paski, czerniak,
brodawki wirusowe, kykciny koczyste, znami komrkowe, bliznowce, trdzik pospolity,
guzy na powiekach, nosie, nawrotowe guzy po radioterapii, plamy soczewicowe, liszaj
rumieniowy, tatuae, wkniak, cysta luzowa, blizny poparzeniowe, gruczolak potowy,
uszczyca, rogowacenie starcze i soneczne.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

26
 Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) wybra z puzzli odpowiednie odpowiedzi,
3) dopasowa puzzle do odpowiedniej rubryki tabeli,
4) wpisa odpowiedzi do tabeli,
5) porwna odpowiedzi z odpowiedziami opracowanymi przez koleanki/kolegw.

Wyposaenie stanowiska pracy:

materia nauczania,
schemat do wypenienia,
puzzle z wariantem odpowiedzi.

4.4.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) omwi sposoby wykonania zabiegu kriochirurgicznego
rnymi sposobami?
2) rozrni wskazania do kriochirurgii?
3) omwi zasady bezpieczestwa przy zabiegach kriochirurgicznych?
4) scharakteryzowa informacje dla pacjenta po zabiegu kriochirurgii?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

27
4.5. Wodolecznictwo

4.5.1. Materia nauczania

Wodolecznictwo, czyli hydroterapia stanowi najstarszy dzia fizjoterapii, w ktrym

wykorzystuje si do celw leczniczych wod. Woda jest wykorzystywana jako nonik
bodcw fizycznych i chemicznych.
W zabiegach wodoleczniczych najwaniejsz rol speniaj czynniki: termiczny wody,
mechaniczny, waciwoci fizykochemiczne wody.
Wpyw bodcw termicznych na ustrj zaley od:
rnicy midzy temperatur wody z temperatur ustroju,
termoregulacji czowieka,
czasu zabiegu,
powierzchni ciaa, na ktr dziaa bodziec termiczny,
waciwoci fizycznych wody.
Do zabiegw woda powinna by zimna lub gorca. W zalenoci od temperatury wody
wyrnia si:
zabiegi zimne (8-20C),
zabiegi chodne (21-27C),
zabiegi letnie (28-33C),
zabiegi ciepe (34-37C),
zabiegi gorce (38-42C).
Bodce wodne o rnej temperaturze zastosowane na okrelonej powierzchni wywouj
na drodze odruchowej rozszerzenie naczy krwiononych w oddalonych symetrycznych
obszarach na ktre nie dziaano wod. Zjawisko to nazywamy odczynem konsensualnym.
Do czynnikw mechanicznych zalicza si:
cinienie hydrostatyczne;
wypr hydrostatyczny;
cinienie hydrodynamiczne.
Dziaanie fizykochemiczne polega na wymianie jonw midzy skr a wod kpielow,
w czasie zabiegu. Wymiana ta powoduje zmiany chemiczne w skrze oraz zmian potencjau
elektrycznego skry. Uatwia to przenikanie z wody do tkanek rnych skadnikw np.
gazowych (CO2, O2, H2S), mineralnych (jod, siarka).
Dziaanie miejscowe i oglne zabiegw wodoleczniczych
Pod wpywem zabiegu wodoleczniczego w skrze w miejscu zadziaania bodca
cieplnego dochodzi do zmian naczynioruchowych nastpuje rozszerzenie naczy
krwiononych. zwiksza si przepyw krwi przez naczynia, dochodzi do otwarcia
nieczynnych woniczek skry, polepsza si odywianie skry. W kpieli ciepej czynno
serca przyspiesza si, zwiksza si objto wyrzutowa i pojemno minutowa serca.
W czasie rozszerzenia obwodowych naczy krwiononych dochodzi do spadku cinienia
ttniczego krwi, odwrotnie przy zimnej wodzie.
Wpyw na ukad oddechowy. Ciepa woda przyspiesza oddech, zwiksza wentylacj puc.
Zimna woda powoduje spycenie oddechu, oddech jest nieregularny.
Wpyw na przemian materii. Pod wpywem ciepa zwiksza si przemiana materii,
zwizane jest to ze zwikszon czynnoci ukadu krenia i oddychania. W chodnej i zimnej
wodzie przemiana wglowodanowa i tuszczowa przyspiesza si (zwiksza si
zapotrzebowanie na ciepo). Przy duszym dziaaniu ciepa (kpieli) dochodzi do hipertermii
(przegrzania) co powoduje zwikszenie przemiany materii, pocenia i utraty chlorku sodu.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

28
 Wpyw na czynno nerek. W kpieli ciepej wydalanie moczu zwiksza si, w gorcej
zmniejsza. Przy dugotrwaym bodcu zimnym zmniejsza si wydzielanie moczu (pojawi si
moe biako lub krwinki czerwone w moczu). Krtkie dziaanie zimna zwiksza wydzielnicz
funkcj nerek.
Wpyw na gruczoy wydzielania wewntrznego. Zimna kpiel pobudza wydzielanie
hormonw kory nadnerczy i przysadki. Zwiksza si ilo noradrenaliny, histaminy,
adrenaliny we krwi, zwiksza si wydzielanie glikokortykosteroidw i 17-ketosteroidw,
TSH, tyroksyny, natomiast zmniejsza si wydzielanie amin katecholowych. W ciepych
kpielach zwiksza si wydzielanie acetylocholiny.
Wpyw na ukad pokarmowy. Ciepe kpiele zmniejszaj aknienie. Na pocztku kpieli
nasila si wydzielanie soku odkowego i pobudzane s ruchy robaczkowe jelit. Po pewnym
czasie nastpuje zahamowanie czynnoci. W zimnej kpieli zwiksza si wydzielanie soku
odkowego, przyspieszaj si ruchy robaczkowe.
Wpyw na ukad nerwowy. Krtkotrwae kpiele cieplne pobudzaj ukad nerwowy,
dugie hamuj OUN, zmniejszaj napicie miniowe, dziaaj uspokajajco, nasennie na
organizm, przeciwblowo. Zimny czynnik dziaa pobudzajco na OUN, poprawia
samopoczucie, zwikszaj napicie miniowe i odczuwanie blu.
Oglne dziaanie zabiegw wodoleczniczych:
nastpuj zmiany w czynnociach rnych narzdw, dochodzi do ich usprawnienia
i wzmocnienia w walce z chorobami, poprawienia zdrowia,
zwiksza si ukrwienie narzdw,
zwiksza si napicie mini i naczy krwiononych,
zmniejsza si cinienie krwi,
praca serca jest bardziej ekonomiczna,
przywraca zachwian koordynacj sercowo-naczyniow w kreniu obwodowym,
przywraca rwnowag midzy ukadem sympatycznym i parasympatycznym,
usprawniaj mechanizmy termoregulacji (hartowanie organizmu),
dziaaj uspokajajco i nasennie (temperatura 36 37C), pobudzajco (39 40C),
delikatne ciepo zmniejsza napicie mini gadkich, dziaa rozkurczowo,
dziaaj na OUN (odpraj psychicznie i fizycznie).

Rodzaje zabiegw wodoleczniczych

I. Zabiegi wykorzystujce cinienie hydrostatyczne wody:
1. kpiele cakowite:
kpiel zimna (8 22C) trwa do 1;
kpiel chodna (20 27C) czas trwania 5 15;
Wskazania: otyo, cukrzyca.
Przeciwwskazania: choroby nerek, nerwoble, choroby ukadu sercowo-
naczyniowego;
kpiel letnia (28 33C) czas zabiegu 10 20 dziaa uspokajajco na ukad
nerwowy (nerwice);
kpiel ciepa (34 37C) czas zabiegu 10 30. Dziaa uspokajajco, wyciszajco,
przeciwblowo, nasennie;
kpiel gorca (37 42C) czas zabiegu 10 20;
kpiel kinezyterapeutyczna (34 37C) wiczenia w basenie lub w specjalnych
wannach.
Wskazania: wady postawy, otyo, choroby ukadu nerwowego, choroby
ortopedyczne.
Przeciwwskazania: nowotwory, niewydolno krenia, RZS, choroby zakane
skry,
2. pkpiele (pacjent w wannie w pozycji siedzcej, woda do wysokoci ppka),

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

29
3. kpiele czciowe ng, stp. Kpiel moe by stosowana o zmiennej temperaturze wody
(38 40C i 16 20C). Kilkakrotnie zanurzamy rce lub nogi. Zabieg koczy si
zanurzeniem w zimnej wodzie.
Wskazania: odmroenia, choroba Raynauda, zaburzenia krenia.
kpiel wirowa (masa wirowy) temperatura 37 38C, moe by dla koczyn grnych
lub dolnych. W masau wirowym wykorzystuje si dziaanie cieplne i ruch wirowy
wody. Celem zabiegu jest: zmniejszenie napicia miniowego, usprawnienie ukadu
nerwowego, zmniejszenie zastoju ylnego, obrzkw;

Rys. 7. Wanny do masau wirowego koczyn grnych i dolnych [opracowanie wasne].

Wskazania do masau wirowego: choroby ukadu krenia, stany po odmroeniach,

choroba Raynauda, samoistna sinica koczyn, zwajce zapalenie ttnic, stwardnienie
ttnic. Choroby zawodowe: choroba wibracyjna, zmiany w tkankach mikkich i stawach
spowodowane uywaniem narzdzi pneumatycznych, stany przecieniowe. Choroby
reumatologiczne i ortopedyczne: RZS, gociec tkanek mikkich, stany pourazowe
staww, wizade, torebek stawowych, stany po operacjach.
Przeciwwskazania: choroby skry (np. grzybice), otwarte rany, ylaki, miadyca ttnic,
ostre stany zapalne.
kpiele z dodatkiem gazowym lub mineralnym (tlenowa, perekowa, radonowa, siarkowa,
siarkowo-wodorowa, ozonowa.
Wskazania: nerwice, psychonerwice;
kpiele z dodatkiem rolinnym (np. zioa lawenda, lipa, rumianek, mita), aromaterapia
(olejki aromatyczne) czas zabiegu 10 30;
masa podwodny. W zabiegu wykorzystuje si kpiel wodn oraz podwodny natrysk
podcinieniowy. Cinienie strumienia podwodnego jest wytwarzane w agregacie
pompowym. Strumie ten jest skierowany za pomoc wa zakoczonego wymienn
kocwk na ciao zanurzone w wodzie. Do zabiegu w zalenoci od celu wykorzystuje
si kocwki: ugniatajc rny przekrj, abi pyszczek, deszczow, wirujc.
Odlego nasadki od powierzchni skry 10 30cm, cinienie 1 3 atmosfer. Im
odlego mniejsza tym dziaanie gbsze. Dziaanie jest silniejsze, gdy strumie pada
pod ktem prostym do powierzchni ciaa. Rodzaj nasadki dobiera si od wskaza lekarza.
Dziaanie: zwiksza sprawno fizyczn i psychiczn, poprawia samopoczucie, wzrost
elastycznoci skry, ustpienie zapar, przeciwblowo, zwiksza przemian materii.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

30
 Rys. 8. Wanna do masau podwodnego [opracowanie wasne].

Wskazania: choroby ukadu kostnego i miniowego, wylewy krwawe, skrzywienie

krgosupa, wypadnicie jdra miadystego, stany po zamaniach, zmiany zwyrodnieniowe,
uszkodzenie aparatu wizadowo-stawowego, zaniki miniowe, niedowady, poporodowe
zwiotczenie mini.
Choroby skry i tkanki podskrnej:
blizny gbokie, rozlege,
nadmierna wiotko tkanki skrnej,
nieprawidowe odkadanie tkanki tuszczowej, cellulit,
zrosty pooperacyjne skry i tkanki podskrnej.
Choroby ukadu nerwowego: nerwice, nerwoble, uszkodzenia nerww obwodowych,
rwa kulszowa, ramienna, zaparcia na tle nerwowym.
Zaburzenia przemiany materii:
otyo;
zaburzenia miesiczkowania.
Zaburzenia ukadu krenia:
obrzk limfatyczny;
zakrzepowe zapalenie y pooperacyjne
i poporodowe (po upywie 6 miesicy).

W gabinetach odnowy biologicznej zabiegi

wodolecznicze wykonuje si w nowoczesnych
kapsuach SPA.

Rys. 9. Zabiegi wodolecznicze

wykonywane s w nowoczesnych
kapsuach SPA [opracowanie wasne].

II. Zabiegi z wykorzystaniem cinienia hydrodynamicznego:

1. natrysk jest to zabieg, w ktrym wykorzystuje si dziaanie termiczne i mechaniczne
(cinienie) wody. Natryski dziel si na:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

31
 natryski stae (kierunek i uksztatowanie strumienia wody nie zmienia si),
deszczowe, czas zabiegu 3 (zaley od temperatury, cinienia wody). Zabieg mona
wykona zmienn temperatur wody,
nasiadowy,
natrysk metod Vichy masa cakowity lub czciowy z rwnoczesnym natryskiem
o niskim cinieniu.

Rys. 10. Jeden z rodzaju natrysku [opracowanie wasne].

paszczowy,

Urzdzenie wykonane jest z chromowanych rur

mosinych. Natrysk posiada cztery zaokrglone
rury z otworami o rednicy 1 mm wspartych na
trzech pionowych rurach. Cao przymocowana
jest do podogi za pomoc kokw rozporowych.
W grnej czci znajduje si prysznic. Wybr
natrysku (prysznic lub natrysk boczny) odbywa si
za pomoc dwch zaworw. Wymieszanie wody za
pomoc dwch zaworw ciepa/zimna woda lub
termomieszalnika.
Urzdzenie moe by wyposaone
w elektroniczny system sterowania temperatur
wody i czasem natrysku ciepej i zimnej wody oraz
czasem cakowitym zabiegu.

Rys. 11. Natrysk paszczowy

[opracowanie wasne].

2. natryski ruchome (bicze) cinienie wody 1,5 3 atmosfer:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

32
 bicze szkockie o zmiennej temperaturze, cinienie 2 3 atmosfery. Stosuje si na
przemian wod gorc 38C 42C w czasie 30sek. 1 i wod zimn (10 15C),
czas zimnej wody kilka sekund. Zabieg koczy si po 3 stosowania wody zimnej.

Rys. 12. Kierunek prowadzenia strumienia wody w natrysku biczowym

(wg Jankowiaka) [opracowanie wasne].

wachlarzowy (strumie wody w formie wachlarza);

nitkowaty nasadka o maym przekroju i wysokoci cinienia.
Wskazania: bicze cakowite wykonuje si u osb zdrowych. Bicze czciowe
zaburzenia miesiczkowania, choroby reumatyczne, zaburzenia czynnociowe
odka, jelit.
Katedra biczy szkockich wyposaona
jest w:
termomieszalnik regulujcy
temperatur podawanej wody,
dwigni umoliwiajc szybk
zmian temperatury wody,
3 we zabiegowe zakoczone:
nasadk natryskow
z wymiennymi kocwkami
do zabiegu strumieniem
(biczem wodnym);
kocwk do natrysku
deszczowego;
otwartym wyjciem do
polewania.

Rys. 13. Katedra biczy szkockich [opracowanie wasne].

Nie wolno stosowa na gow, gruczoy piersiowe, narzdy pciowe, krgosup
(strumie biczy prowadzimy 2 2,5cm od krgosupa).

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

33
 Przeciwwskazania: ylaki, ostre stany zapalne, choroby serca, krenie, zakrzepica,
sabe naczynka krwionone (pajczki), choroby groce krwawieniem, miadyca
ttnic, czynna grulica, nadcininie ttnicze, podeszy wiek.
III. Zabiegi lecznicze bez cinienia wody:
polewania: cakowite, czciowe,
zawijanie,
okady: chodzce, rozgrzewajce, gorce.
Okady chodzce. Wykonuje si przy uyciu ptna moczonego w zimnej wodzie, co 2
lub okadw z lodu. Czas zabiegu 30-60. Dziaaj kojco i przeciwzapalnie.
Okady rozgrzewajce. Polegaj na uoeniu warstwy ptna zamoczonego w zimnej
wodzie (10 14C) na powierzchni ciaa (dobrze trzeba wycisn ptno). Nastpnie kadzie
si cerat lub foli plastikow, przykry kocem. Okady rozgrzewajce wpywaj na
rozszerzenie naczy krwiononych powierzchownych i gbokich. Dziaaj rozgrzewajco,
zwikszaj przemian materii, likwiduj obrzki, dziaaj przeciwblowo. Do zabiegu mona
uywa odwaru z zi (rumianku), stosowa olejki aromatyczne. Stosowane okady pobudzaj
przemian materii, mobilizuj organizm do wikszego spalania tkanki tuszczowej,
zmniejszaj cellulit, poprawiaj wygld skry, redukuj tkank tuszczow, oczyszczaj
i odtruwaj organizm usuwajc toksyny z limfy poprzez terapi aromatyczn.
Wykonanie zabiegu.
1) wmasowa w skr tonik zawierajcy olejki, ktre wytwarzaj zimno,
2) owin ciao bandaami zamoczonymi w roztworze toniku lub olejku, naoy foli,
przykry kocem. Czas zabiegu 30-40.
Podstawowymi skadnikami olejkw s: olejek pszenicy, jojoba, awokado, olejek
cytrynowy, pomaraczowy, zioa (mita, rumianek, skrzyp, kasztanowiec zwyczajny,
eukaliptus, krwawnik, koniczyna).

4.5.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

1. Jakich temperatur wody uywamy w hydroterapii?
2. Jaki wpyw maj zabiegi wodolecznicze na organizm?
3. Jakie znasz rodzaje zabiegw wodoleczniczych wykorzystujce cinienie
hydrostatyczne?
4. Jakie znasz zabiegi wodolecznicze wykorzystujce cinienie hydrodynamiczne?

4.5.3. wiczenia

wiczenie 1
Dokocz zdania.
W zalenoci od temperatury wody wyrnia si zabiegi: ..........................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Do czynnikw mechanicznych w wodolecznictwie zalicza si ...................................................
.......................................................................................................................................................
Natryski s to ...............................................................................................................................
Zabiegi wodolecznicze wpywaj na ukady ...............................................................................
.......................................................................................................................................................
Zimna kpiel ................................. napicie miniowe, gorca .................................................
napicie miniowe.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

34
Krtki zabieg zimnej wody .................................................... przemiany materii, gorcej wody
............................................. przemiany materii.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) wybra i podkreli waciwe treci,
3) uzupeni zdania,
4) porwna swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegw.

Wyposaenie stanowiska pracy:

materia nauczania,
schemat do wypenienia.

wiczenie 2
Wykonaj okad rozgrzewajcy na uda.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z opisem wykonania wiczenia (materia nauczania),
2) przygotowa stanowisko pracy,
3) przygotowa klientk do zabiegu,
4) wykona zabieg zgodnie z zasadami,
5) po zabiegu sprztn stanowisko pracy.

Wyposaenie stanowiska pracy:

leanka,
tonik, olejki, bandae,
folia, miseczki, koc, przecierada,
zegar.

wiczenie 3
Wykonaj masa wirowy koczyn dolnych.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

1) zapozna si z materiaem nauczania,
2) przeprowadzi wywiad z klientk uwzgldniajc przeciwwskazania,
3) przygotowa wann do zabiegu (dezynfekcja),
4) nala wod o odpowiedniej temperaturze i w odpowiedniej iloci,
5) przygotowa klientk do zabiegu,
6) wczy wann i wykona zabieg zgodnie z zasadami i przepisami BHP,
7) po zabiegu wypuci wod z wanny,
8) umy i zdezynfekowa wann.

Wyposaenie stanowiska pracy:

wanna do masau wirowego ng,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

35
 rodki czystoci, dezynfekujce,
rczniki,
rkawiczki gumowe (jednorazowe), szczotki (myjki),
zegar.

4.5.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) omwi wpyw zabiegw wodoleczniczych na ukady?
2) rozrni zabiegi wodolecznicze?
3) omwi wskazania i przeciwwskazania do hydroterapii?
4) scharakteryzowa poszczeglne zabiegi wodolecznicze?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

36
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwanie instrukcj.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
3. Zapoznaj si z zestawem zada testowych.
4. Test zawiera 20 zada dotyczcych stosowania zabiegw cieplnych. Zadanie 19 to
zadanie wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowied jest prawidowa; zadania: 1 6,
10, 13 16, 18 i 20 to zadania wymagajce uzupenienia a 7 9, 11, 12 i 17
to zadania z luk, w ktrych naley udzieli krtkiej odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na zaczonej karcie odpowiedzi:
w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidow odpowied znakiem X
(w przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem, a nastpnie
ponownie zakreli odpowied prawidow),
w zadaniach z krtk odpowiedzi wpisz odpowied w wyznaczone pole,
w zadaniach do uzupenienia wpisz brakujce wyrazy lub czci zdania,
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania.
7. Jeli ktre zadanie sprawia Ci trudnoci, przejd do nastpnego, odkadajc jego
rozwizanie na pniej, po rozwizaniu caego testu. Trudnoci mog przysporzy Ci
zadania: 15 20, gdy s na poziomie trudniejszym ni pozostae.
8. Na rozwizanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

37
ZESTAW ZADA TESTOWYCH
Cze I
1. Wymiana cieplna jest to ......................................................................................

2. Leczenie ciepem polega .....................................................................................

3. Podstawowym odczynem na bodce cieplne jest odczyn

..........................................................................................................................................

4. Termoregulacja chemiczna steruje procesami

..........................................................................................................................................

5. Zabiegi z parafiny wykonuje si stosujc nastpujce metody:

..........................................................................................................................................

6. Temperatura parafiny do zabiegu metod pdzlowania wynosi

.............................................................
7. Przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu z borowiny s:



8. W zabiegu sauny wyrnia si dwie fazy:

9. Pod wpywem zimna powstaj odczyny:

10. Do zabiegu kriochirurgicznego uywa si ....................... o temperaturze ...............

11. Zabiegi ciekym azotem wykonuje si stosujc metody:

12. Krioterapia dziaa:

13. Czas trwania zabiegu krioterapeutycznego wynosi ......................

14. Temperatura w komorze kriosauny wynosi ..................

15. W kriokomorze jednoczenie moe przebywa..

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

38
Cz II
16. Do zabiegw miejscowych krioterapii nale: .....................................................

17. W zalenoci od temperatury wody wyrnia si:

18. Wskazaniami do kpieli oglnych s: ......................................................................

19. Kpiel kinezyterapeutyczna odbywa si:

a. w basenie,
b. w kpieli wirowej,
c. w basenie, w specjalnych wannach,
d. w kapieli wirowej i specjalnych wannach.
20. Odczyn konsensualny to ...........................................................................................
.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

39
 KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko.

Stosowanie zabiegw cieplnych

Zakrel prawidow odpowied, dokocz zdanie lub wpisz brakujce czci zdania

Nr
Odpowied Punkty
zadania
Cz I

7 -
-
-

8 -
-

9 -
-

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

40
 10

11 -
-
-

-
-
-
12 -

13

14

15

16

-
-
-
17 -
-

18

19 a b c d

20

Razem:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

41
6. LITERATURA
1. Czasopisma kosmetyczne Nouvelles, katalog zabiegw, Salon kosmetyczny,
Kosmetyka, Kosmetyka i kosmetologia
2. Dylewska-Grzelakowska J.: Kosmetyka stosowana, wydanie IV. WSiP, Warszawa
2005
3. Katalog producentw sprztu rehabilitacyjnego
4. Kamierowski M.: Kriochirurgia w chorobach skry, Czelej, Lublin 1997
5. Mika T.: Fizykoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001 2003
6. Strabuczyski G., Strabuczyska A.: Medycyna fizykalna. Lekarskie PZWL,
Warszawa 1997-2000

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

42