Zdrowe kolano zapewnia optymaln ruchomo

poczon z optymaln stabilnoci

Kolano, wraz z jego wizadami i miniami, stanowi najwikszy staw w ludzkim ciele. Umoliwia nam stanie, wstawanie i przede
wszystkim chodzenie.

Nasze kolano czy najlepsz moliw ruchomo z najlepsz moliwi stabilnoci. Tworzy poczenie midzy najduszymi komi
ludzkiego ciaa, koci udow i komi podudzia (piszczelem i strzak).

Midzy koci udow a kocmi podudzia znajduje si kotka. Aparat wizadowy skada si z wizade krzyowych i pobocznych,
zapewniajcych stawowi kolanowemu stabilno. Rzepka, razem ze swoim aparatem wizadowym, stanowi niezbdny element
przenoszcy si minia udowego do mini podudzia.

Prawy staw kolanowy, widok z przodu

udo

rzepka

wizado poboczne wizado poboczne

strzakowe piszczelowe
kotka przyrodkowa
kotka boczna
gowa koci
strzakowej cigno rzepkowe

Staw czcy kykcie (powierzchnie stawowe) koci udowej z gow koci strzakowej.

ko udowa

kykcie koci udowej wizado krzyowe

tylne
wizado krzyowe wizado poboczne
przednie piszczelowe
kotka boczna
wizado pobczone
strzakowe kotka przyrodkowa

dolny przyczep minia

uda
Prawy staw kolanowy, widok z boku

kykie koci udowej

prostownik uda
rzepka

kaletka maziowa
podrzepkowe ciao poczenie kykie/rzepka
tuszczowe
kotka przyrodkowa

cigno rzepkowe
kaletka maziowa
wizado poboczne
piszczelowe
 Jak dziaa staw kolanowy czowieka?

Cay staw kolanowy otoczony jest torebk stawow, wewntrz ktrej musi zachodzi idealna wsppraca rnych
elementw stawu. Jeeli jeden z elementw kolana ulegnie zmianom chorobowym, caa jednostka funkcjonalna
ulega zniszczeniu. Przejawia si to poprzez bardzo szeroki wachlarz objaww.

Mechanizm ruchowy zdrowego kolana jest bardziej skomplikowany ni mechanizmy wszystkich innych staww obecnych
w ludzkim ciele. Kolano jest stawem zawiasowo-obrotowym umoliwiajcym ruchy w piciu rnych kierunkach. S
to gwnie ruchy zawiasowe i lizgowe koci udowej na koci strzakowej, cho przy zginaniu kolana moliwe s take
niewielkie zewntrzne lub wewntrzne ruchy obrotowe. Kedy noga jest w peni wyprostowana, wspomnian ruchomo
jest utrzymywana pod kontrol dziki stabilizujcemu dziaaniu wizade.

torebka stawowa

rzepka

cigno rzepkowe

wizado poboczne
 Choroby stawu kolanowego prowadzce
do jego wymiany

Zastpienie stawu kolanowego protez jest niezbdne wwczas, kiedy jego uszkodzenia wykluczaj przeprowadze-
nie zabiegu chirurgicznego pozwalajcego zachowa naturalny staw.

Degradacja stawu kolanowego, nazywana chorob zwyrodnieniow, moe wystpi na skutek zuycia chrzstki stawowej
zwizanego z zaawansowanym wiekiem. Jeeli zuycie to jest wiksze, ni wynikaoby to z procesu starzenia, wwczas
powoduje ono bl i ograniczenie ruchomoci. Przyczyn takiej nienormalnej degradacji moe by nieprawidowe obcianie
stawu kolanowego spowodowane deformacjami nogi (kolana szpotawe lub kolawe) lub dawne urazy bd stany zapalne
kolana. Warstwy chrzstki staj si ciesze i ocieraj si o siebie. Kiedy zuycie chrzstki jest tak due, e powoduje odso-
nicie koci, kady ruch wywouje bl. Bona maziowa stawu produkuje due iloci mazi stawowej, co powoduje powstawa-
nie wysikw wewntrz stawu i sprawia pacjentowi ogromny bl.

Kiedy uszkodzenie chrzski stawowej spowodowane chorob zwyrodnieniow jest tak due, jedynym
sposobem na zagodzenie blu i zwikszenie ruchomoci jest zastpienie stawu kolanowego protez.

Wystpienie kolan szpotawych przyczynia si do rozwoju choroby zwyrodnieniwej po wewntrznej stronie jamy stawowej.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Staw kolanowy, widok z przodu: nastpio zwenie Widok z boku:

jamy stawowej i deformacja koci Zuycie wystpuje rwnie midzy kykciami (powierzchniami lizgowymi)
koci udowej a tyln stron rzepki
 Protezy stawu kolanowego

Sztuczny staw kolanowy zastpuje uszkodzone czci kolana. Zosta on zaprojektowany na podobiestwo ludzkiego
kolana, a jego rozmiar odpowiada rozmiarowi uszkodzonego stawu kolanowego pacjenta. Zdjcie rentgenowskie
wykonane przed operacj oraz proteza prbna umieszczana na kociach w trakcie zabiegu pozwalaj chirurgowi
okreli odpowiedni rozmiar sztucznego stawu kolanowego. Protez kolana mocuje si zwykle uywajc cementu
kostnego, ktry mocno przytwierdza j do koci. Moliwe jest rwnie mocowanie protezy stawu kolanowego
bez cementu, lecz metod t stosuje si z reguy u modszych pacjentw. Twj chirurg zdecyduje, ktra metoda
mocowania protezy jest odpowiednia w Twoim konkretnym przypadku.

W zalenoci od stopnia zwyrodnieniowych uszkodze naturalnego stawu kolanowego mona wybra jeden z trzech
rnych rodzajw protez stawu kolanowego:

Czciowa wymiana powierzchni stawowych

proteza powierzchni

syntetyczny dysk

metalowa podstawa

W tym przypadku uszkodzona jest jedna strona stawu kolanowego (najczciej wewntrzna), lecz wizada, prze-
ciwna strona stawu i rzepka cigle funkcjonuj prawidowo. Protez powierzchni przymocowuje si do jednego z
kykci koci udowej. Podczas ruchu kolana proteza lizga si na syntetycznym dysku, ktry jest przytwierdzony wraz
z metalow podstaw do grnej powierzchni koci strzakowej po przeciwnej stronie. Stabilno stawu kolanowego
zapewniaj zachowane wizada krzyowe i poboczne.
Cakowita wymiana powierzchni stawowych

ko udowa
implant kolanowy
o anatomicznym
ksztacie
polietylenowa
powierzchnia lizgowa

metalowa podstawa

trzpie mocujcy

koci podudzia

Przykady protez przeznaczonych do cakowitej

wymiany powierzchni stawowych

W tym przypadku zmiany zwyrodnieniowe uszkodziy kilka elementw stawu kolanowego (chrzstk i prawdopodobnie
rwnie wizada krzyowe), lecz wizada poboczne wci s nienaruszone. Na kocu koci udowej przytwierdza
si protez powierzchni. Poniewa kykie boczny koci udowej jest wikszy ni kykie przyrodkowy i rni si od
niego ksztatem, cakowita proteza powierzchni stawowych koci udowej dostpna jest w wersji lewej i prawej. Do
koci strzakowej przytwierdzana jest metalowa podkadka i syntetyczny dysk, ktry peni rol powierzchni lizgowej.
Ko udowa czowieka wystpuje w rnych ksztatach i rozmiarach, dlatego te istnieje moliwo dobrania takiej
kombinacji rozmiarw implantw, ktra zapewni najlepsze dopasowanie zarwno wzdu, jak i wszerz stawu. Sposb
przymocowania metalowej podkadki zaley od stanu koci strzakowej.

Jeeli uszkodzenia s rwnie obecne w warstwie chrzstnej rzepki lizgajcej si pionowo przed koci udow,
uszkodzon powierzchni take zastpuje si syntetyczn pytk.

Cakowita wymiana stawu kolanowego

W tym przypadku uszkodzenia obejmuj cay staw kolanowy, chrzstka i wizada, bd te ko udowa i koci
podudzia s odchylone od prawidowej osi o wicej ni 30. W tej sytuacji stabilno nie jest ju zapewniona,
wobec tego proteza musi przej funkcje penione oryginalnie przez wizada. Dokonuje si wszczepienia
protezy zawiasowej, czcej ko udow i koci strzakowe ruchom osi. Usuwane s wiksze fragmenty koci,
a w koci udowej i strzakowej umieszcza si trzpienie protezy.
 Jak przebiega operacja?

Operacja wymiany stawu kolanowego przeprowadzana jest w znieczuleniu oglnym lub miejscowym (rdzeniowym)
i jest dla Ciebie cakowicie bezbolesna. Anestezjolog wybierze najepsz dla Ciebie metod znieczulenia i dokadnie
j z Tob omwi. Operacja trwa od 1 1/2 do 2 godzin. Dostpu wykonywany jest w tym samym miejscu dla
wszystkich rodzajw protez, czyli z przodu: rzepka odchylana jest na bok, dziki czemu dobrze widoczne s
wszystkie czci stawu kolanowego. Procedura jest w zasadzie jednakowa dla wszystkich trzech rodzajw protez.

Czynnikiem decydujcym o wyborze rodzaju protezy jest stopie uszkodzenia rnych elementw stawu
kolanowego.

Pozostaa chrzstka, zdeformowane koci i kotka s usuwane w trakcie operacji. Ko jest przygotowywana przy
pomocy odpowiednich wzornikw do umieszczenia w niej wybranego rodzaju protezy, jednoczenie wiercone lub
wycinane s punkty mocowania protezy do koci. Uywajc protezy prbnej sprawdza si pooenie i ruchomo
stawu kolanowego, po czym nastpuje wprowadzenie i przytwierdzenie waciwej protezy. Na czas operacji
zatrzymuje si dopyw krwi do kolana. Po zakoczeniu operacji w stawie umieszczane s dreny suce do
odprowadzania ewentualnej gromadzcej si tam krwi. Na koniec zszywa si poszczeglne nacite warstwy na
kolanie.
 Waciwe zachowanie po operacji

Powodzenie operacji i trwao Twojej endoprotezy stawu kolanowego zale w ogromnym stopniu od
zapewnionego Ci leczenia pooperacyjnego oraz Twojego wasnego zachowania po operacji. Jeszcze w trakcie
Twojego pobytu w szpitalu fizjoterapeuta pomoe Ci nauczy si ponownie uywa stawu kolanowego.
Nauczysz si prostowa i zgina kolano, dziki czemu po powrocie do domu bdziesz w stanie wykonywa
codzienne czynnoci, takie jak samodzielne mycie si czy ubieranie. Z pomoc 2 kul nauczysz si chodzi i
biega po rwnych powierzchniach i schodach.

Operacja wymiany stawu kolanowego pozwoli Ci znowu cieszy si yciem, bez blu i z lepsz ruchomoci.
Przez nastpne kilka lat nie zapominaj jednak o regularnym odwiedzaniu Twojego lekarza w celu poddawania
si badaniom kontrolnym. Umoliwi to wszesne rozpoznanie wszelkich powika, ktre mog nastpi bez
powodowania wyranych objaww. Szczegowe wyniki bada kontrolnych wpisuj do karty protezy pacjenta,
ktr otrzymasz wraz z niniejsz broszur informacyjn przeznaczon dla pacjentw.
 Rzeczy wyjtkowo dla Ciebie korzystne

Po zwolnieniu ze szpitala kontynuuj poznane tam wiczenia fizjoterapeutyczne.

Poprawnie stawiaj stopy
Przy chodzeniu korzystaj z kul, Twj lekarz zdecyduje, kiedy moesz je odstawi.
Chod rwnym krokiem, w wyprostowanej pozycji
No sznurowane obuwie z mikkimi, elastycznymi podeszwami
Uprawiaj agodn aktywno fizyczn o zmiennym rytmie
Regularnie spaceruj po dobrze przygotowanych ciekach
Jedzij na rowerze, tradycyjnym lub treningowym
Regularnie pywaj poruszajc nogami jak w kraulu lub na boku.

Wykonujc agodne wiczenia fizjoterapeutyczne nauczysz si znw korzysta ze swojego stawu kolanowego jesz-
cze podczas pobytu w szpitalu. Pniej, po powrocie do domu, wiczenia takie powinny sta si Twoim nawykiem,
tak samo jak pywanie lub chodzenie po dobrze przygotowanych ciekach wwczas bdziesz w stanie odbywa
nawet krtkie przejadki rowerem (po rwnej trasie).

Gimnatyka i ruch
 Rzeczy, ktrych naley zdecydowanie unika

Przez pierwsze 12 tygodni od Twojej operacji unikaj nadmiernego obciania stawu kolanowego, takiego jak:

Wstrzsy uderzeniowe
Przyjmowanie szpotawej lub kolawej pozycji
Kucanie i klkanie
Obcienie uciskowe
Podnoszenie i przenoszenie ciarw
Nadmierny wysiek
Przybieranie na wadze, poniewa moe ono spowodowa przedwczesne poluzowanie si stawu
kolanowego
Cika praca fizyczna
Sporty powodujce wstrzsy uderzeniowe (walka, skoki, gry w pik), sporty wymagajce gwa-
townego przyspieszania i hamowania (narciarstwo zjazdowe, tenis, wspinaczka grska itp.).

Unikaj nadmiernego wysiku

Unikaj naprzykad podnoszenia cikich przedmiotw. Naucz si poprawnego schylania si: robienie tego w spo-
sb przedstawiony powyej powoduje znaczne obcienie protezy i moe prowadzi do wystpienia powika.
Naucz si rwnie poprawnego siadania: nigdy nie sied ze skrzyowanymi nogami.

Jeeli masz jakiekolwiek pytania, moesz miao zwrci si do swojego lekarza o porad. Z przyjemnoci
udzieli Ci on/ona pomocy.