POLISH HYPERBARIC RESEARCH 4(49)2014

Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society

URAZY W OBRBIE STAWU SKOKOWEGO. DIAGNOSTYKA, PROFILAKTYKA, LECZENIE OPERACYJNE

1) 2) 1) 3)
Agnieszka Pedrycz , Magorzata Frckiewicz , Beata Cichacz , Piotr Siermontowski
1) Katedra i Zakad Histologii i Embriologii, Uniwersytet Medyczny, Lublin
2) Wydzia Fizjoterapii, Uniwersytet Wincentego Pola, Lublin
3) Zakad Medycyny Morskiej i Hiperbarycznej Wojskowego Instytutu Medycznego, Gdynia

STRESZCZENIE

Urazy stawu skokowego nale do najpowszechniejszych. Najbardziej naraeni na nie s pikarze noni, baseballici, koszykarze, siatkarze, gimnastycy,
rugbici. Najczstszymi urazami stawu skokowego s jego skrcenia. Wikszo z nich nie jest powana ale bardziej zaawansowane prowadz do
dugiego unieruchomienia, intensywnej rehabilitacji i nie zawsze odzyskiwana jest pena sprawno. Celem niniejszej pracy byo opisanie na podstawie
dostpnej literatury i dowiadczenia wasnego autorw, urazw stawu skokowo-goleniowego jak rwnie charakterystyka postpowania diagnostycznego
i prewencyjnego. W diagnostyce urazw stawu skokowego pomocne s badania i testy kliniczne. Urazy skrtne leczone s zazwyczaj penym odcieniem
chorej koczyny oraz odpoczynkiem, zimnymi okadami, uciskiem i podniesieniem koczyny.
W przypadku zama o leczeniu operacyjnym decyduje stabilno zamania. Wczesne uruchamianie pacjenta po zabiegu przyspiesza jego powrt do
aktywnoci fizycznej, redukuje ryzyko powtrnych urazw oraz przyspiesza procesy gojenia tkanek. Wielu urazw sportowych mona unikn poprzez
wiadomy nadzr, przestrzegane zasady, odzie i sprzt ochronny oraz waciwy trening.
Sowa kluczowe: urazy stawu skokowego, diagnostyka, zapobieganie, leczenie operacyjne.

ARTICLE INFO

PolHypRes 2014 Vol. 49 Issue 4 pp. 51 58

ISSN: 1734-7009 eISSN: 2084-0535
Typ artykuu: przegldowy
DOI: HTTP://DX.DOI.ORG/10.13006/PHR.49.5
Strony: 7, rysunki: 0, tabele: 0. Termin nadesania: 24.09.2014 r
Termin zatwierdzenia do druku: 13.12.2014 r
page www of the periodical: www.phr.net.pl

Publisher
Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society

PolHypRes magazine index-related in bases:

BazTech, Index Copernicus, ARIANA, GBL
2014 Vol. 49 Issue 4

WSTP
Urazy stawu skokowego nale do najczstszych. Szacuje si, ze dotycz one ok. 6% wszystkich aktywnych modych
ludzi szczeglnie tych uprawiajcych sport. Najbardziej naraeni na nie s pikarze noni, baseballici, koszykarze, siatkarze,
gimnastycy, rugbici [1].Czynnikami ryzyka urazw w obrbie stawu skokowego s m.in. otyo, cukrzyca, osteoporoza oraz
rodzaj uprawianej aktywnoci fizycznej.
Najczstszym urazem stawu skokowego jest jego skrcenie. Uwaa si, e wikszo skrce stawu skokowego
dotyczy wizade bocznych stawu. Urazy z mechanizmu supinacji oraz odwrcenia, uszkadzaj cz przedni torebki
stawowej, wizado skokowo strzakowe przednie i wizado pitowo strzakowe.
Skrcenie boczne zespou wizade jest wynikiem mechanizmu odwrcenia, a skrcenie piszczelowo strzakowe
z mechanizmu zgicia grzbietowego stopy. 1-18% urazw skrtnych stawu skokowego wystpuje z urazem wizozrostu
piszczelowo-strzakowego [2]. Wikszo tych urazw nie jest powana jednake 1/3 wymaga unieruchomienia. Bardziej
zaawansowane skrcenia wi si z dugim unieruchomieniem, intensywn rehabilitacj i nie zawsze odzyskiwana jest
pena sprawno [2].
Celem niniejszej pracy byo opisanie na podstawie dostpnej literatury i dowiadczenia wasnego autorw, urazw
stawu skokowo-goleniowego jak rwnie charakterystyka postpowania diagnostycznego i prewencyjnego.

SKRCENIE STAWU SKOKOWEGO

Skrcenie w stawie skokowo goleniowym nastpuje wraz z rozerwaniem torebki stawowej oraz wizade ale bez
przemieszczenia powierzchni stawowych. Wystpuje ono w 14 33% wszystkich kontuzji sportowych. Dochodzi do niego
najczciej podczas zeskoku z polizgiem koczyny dolnej w zgiciu podeszwowym oraz inwersji stopy.
Mechanizm ten powoduje nacignicie, naderwanie lub cakowite zerwanie struktur tkanek mikkich czyli torebki
stawowej i wizade. Wizadem najczciej uszkadzanym jest wizado strzakowo skokowe przednie. Uraz wizada
przyrodkowego nastpuje z mechanizmu zgicia podeszwowego stopy z nawrceniem [3].
Wyrnia si trzy stopnie skrcenia stawu skokowo-goleniowego.
W stopniu pierwszym, nie dochodzi do uszkodzenia wizade. Pojawia si nieznaczna utrata funkcji, brak
mechanicznej niestabilnoci, niewielki bl oraz obrzk i tkliwo tkanek okoostawowych.
W stopniu drugim pojawia si czciowe uszkodzenie wizade. Wystpuje utrata ruchomoci i funkcji, nieznaczna
niestabilno, duy obrzk (powyej 4mm w obwodzie kostek) oraz krwiak podskrny.
Trzeci stopie cechuje si utrat integralnoci wizade, utrat funkcji stawu oraz jego ruchomoci. Pojawia si
niestabilno mechaniczna, duy obrzki rozlegy krwiak podskrny. Pacjent odczuwa duy bl [4].
W diagnostyce skrce stawu skokowego pomocne s badania i testy kliniczne. Niezwykle istotny jest wywiad,
ktry pomaga ustali mechanizm, w jakim doszo do urazu a take obserwacja pacjenta podczas leenia, siedzenia, stania oraz
wykonywania ruchw czynnych i biernych z oporem. Wanym jest wykonanie badania palpacyjnego i kilku testw w tym
testu szuflady przedniej , testu odwrcenia stopy, squeeze test i external rotation test.
Test szuflady przedniej pozwala na ocen wizada strzakowo-skokowego przedniego. Test odwrcenia stopy
ukazuje czy zachowana jest cigo wizada strzakowo-pitowego. Testy squeeze i external rotation test oceniaj cigo
wizozrostu piszczelowo-strzakowego. Badaniami dodatkowymi s: zdjcie rentgenowskie, rezonans magnetyczny,
tomografia komputerowa i ultrasonografia.

ZAMANIA W OBRBIE STAWU SKOKOWEGO

Istnieje kilka klasyfikacji zama w obrbie stawu skokowego.
Klasyfikacja wg Lange Hansen ocenia na podstawie obrazu radiologicznego rodzaj zamania biorc pod uwag
mechanizm, w jakim doszo do uszkodzenia wizade. Wymieniane s tu: supinacja-przywodzenie, supinacja-inwersja,
pronacja-odwiedzenie, pronacja-rotacja zewntrzna [5].
Wad tego systemu jest trudno w okreleniu przez pacjenta jaki jego stopa wykonywaa ruch w momencie urazu.
Arimoto i Forrester opracowali algorytm na podstawie tej klasyfikacji pomocny radiologom. Stwierdzili, e pozwoli on na
precyzyjne diagnozowanie zama i zerwania wizade [5].
Klasyfikacja Danis Webera dotyczy zama koci strzakowej. Wyrniane s w niej trzy typy.
Typ A to zamania dystalnej czci koci strzakowej z nienaruszonym wizozrostem piszczelowo strzakowym
i nienaruszon kostk przyrodkow.
Typ B to zamania spiralne koci strzakowej rozcigajce si od linii stawowej w kierunku proksymalno tylnym
trzonu koci strzakowej. Wizozrost piszczelowo strzakowy jest zazwyczaj w stanie nienaruszonym. Kostka
przyrodkowa lub tylna krawd moe si oderwa lub pozosta nienaruszona. Kiedy kostka przyrodkowa nie jest zamana,
wizado trjgraniaste moe by pknite.
Kolejny typ Typ C obejmuje zamania bliszego koca koci strzakowej z uszkodzeniem wizozrostu piszczelowo
strzakowego. Wystpuje tu rwnie zamanie kostki przyrodkowej lub pknicie wizada trjgraniastego.[5]
Zamanie typu Maisonneuve jest to zamanie, ktre nie ogranicza si jedynie do kostek. Poza zamaniem kostki
przyrodkowej dochodzi tu do zamania koci strzakowej, czasem bardzo wysokiego.
Zostaje rozerwany take wizozrost strzakowo - piszczelowy. Niekiedy wspistnieje podwichnicie gowy strzaki.
Zamanie koci strzakowej typu Maisonneuve (MF'F) jest czsto uwaane za jedno z najbardziej niestabilnych uszkodze
kostki.

Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society

 Polish Hyperbaric Research

Wynika to z faktu uszkodzenia wizozrostu i bony midzykostnej od stawu skokowego do poziomu zamania koci
strzakowej. Urazy te wywodz si z uszkodzenia poredniego o wysokoenergetycznym charakterze.
Zamanie to wynika z mechanizmu probacyjno-rotacyjnego i prowadzi do rnego stopnia uszkodzenia wizada
trjgraniastego albo do zamania awulsyjnego szczytu kostki przyrodkowej. Nastpnie dochodzi do uszkodzenia wizada
piszczelowo strzakowego przedniego, tylnego i midzykostnego.
W wyniku tego procesu dochodzi do wyamania tylnej krawdzi koci piszczelowej, rozerwania bony
midzykostnej i zwichnicia stawu skokowo-goleniowego [6].
Zamania typu Maisonneuve mog by uszkodzeniami wielomiejscowymi goleni, ktre obejmuj kostk
przyrodkow, tyln krawd koci piszczelowej oraz przynasad blisz koci strzakowej.
Jednake zamanie tego typu moe tylko dotyczy uszkodze tkanek mikkich (w tym wizada trjgraniastego,
wizozrostu piszczelowo-strzakowego, bony midzykostnej i aparatu wizadowo-torebkowego) stawu piszczelowo-
strzakowego bliszego [7,8, 9].

DIAGNOSTYKA URAZW W OBRBIE STAWU SKOKOWEGO

Najczstsze urazy w obrbie stawu skokowego to: nasadowe, dystalne zamanie kostek goleni, trjpaszczyznowe
zamania chrzstno-kostne uszkodzenia koci skokowej, podwichnicie cigien strzakowych, zamanie podstawy pitej
koci rdstopia i skrcenie wizade rdstopia. Zazwyczaj diagnozuje si je poprzez wykonanie badania przedmiotowego
oraz zdj rentgenowskich.
W badaniu przedmiotowym pomocne s testy funkcjonalne. Najczciej stosowane to objaw szuflady przedniej,
objaw wymuszonej inwersji bloczka w widekach skokowych, objaw ciskania wizozrostu piszczelowo-strzakowego w
goleni, objaw rotacji koci skokowej w widekach stawu oceniajcy wydolno dolnego wizada piszczelowo-strzakowego.
Test szuflady przedniej wykonuje si stabilizujc jedn rk dalsz cz goleni i ujmujc tyln cz pity drug
rk, naciska si pit w kierunku przednim starajc si zwichn ko skokow ku przodowi. Due wysunicie do przodu lub
nawet wyczuwalne przeskoczenie powierzchni stawowych wskazuje na wynik dodatni testu [2, 10].
Ujawniony badaniem przedmiotowym dodatni test szuflady przedniej, bl i krwiak sugeruj poprzeczne pknicie
wizada stawu. Dla rzetelnej diagnostyki pacjent powinien by zbadany dwukrotnie: po urazie oraz po upywie 4, 5 dni po
urazie [2]. W urazach w obrbie stawu skokowego wykorzystuje si testy: test Kleigera, squeeze test, test rotacji
zewntrznej.
Test Kleigera jest wykorzystywany w celu okrelenia wystpowania niestabilnoci spowodowanej skrceniem.
Pacjent jest badany w pozycji siedzcej na krawdzi stou, ma zgite kolana, stopy swobodnie zwisaj. Lekarz chwyta jedn
rk nog powyej kostek, a drug za rdstopie i obraca stop na zewntrz. Pojawiajcy si bl wiadczy o wystpowaniu
kontuzji wizozrostu piszczelowo-strzakowego [11].
Squeeze test moe potwierdzi obecno uszkodzenia wizozrostu piszczelowo-strzakowego. Test squeeze
wykonywany jest przez kompresj koci strzakowej i piszczelowej jest uwaany za pozytywny, jeli bl jest wystpuje
dystalnie na koci piszczelowej i strzakowej [10].
Test badania rotacji zewntrznej suy do identyfikacji uszkodzenia wizozrostu piszczelowo-strzakowego.
Kolano pacjenta spoczywa na krawdzi stou. Lekarz stabilizuje proksymalny koniec podudzia, drug rk trzyma w okolicy
rdstopia (palce po stronie podeszwy) i obraca stop na zewntrz w stosunku do koci piszczelowej. Objaw dodatni
wystpuje, gdy bl towarzyszy przy tym ruchu [10].
Objaw wymuszonej ewersji pozwala oceni powierzchown warstw wizada trjgraniastego, szczeglnie cz
piszczelowo-pitow i piszczelowo-skokow.
Objaw rotacji pozwala oceni wydolno czci piszczelowo-dkowatej oraz gbokiej warstwy wizada
trjgraniastego [2, 10].. Przy urazach w mechanizmie ewersji wana jest ocena stanu wizada trjgraniastego i dolnego
wizozrostu piszczelowo-strzakowego. W badaniu przedmiotowym istotna jest ocena przepywu krwi o czym wiadczy
normalny cielisty kolor skry stopy oraz wyczuwalny puls.
W ocenie uszkodze w obrbie stawu skokowego pomocne mog by: badanie ultrasonograficzne (dynamiczne),
radiogramy stresowe, tomografia komputerowa, magnetyczny rezonans jdrowy albo coraz rzadziej wykonywana
artrografia. W uszkodzeniach ostrych bardzo dobre warunki do oceny klinicznej wystpuj bezporednio po urazie, zanim
pojawi si obrzk, bolesno i obrona miniowa.
W uszkodzeniach zastarzaych i przewlekych niestabilnociach obraz moe by niejednoznaczny
i wymaga weryfikacji badaniami pomocniczymi [12]. Diagnostyka obrazowa dolegliwoci w obrbie stawu skokowego
powinna rozpoczyna si od zdjcia rentgenowskiego. Znajomo anatomii radiologicznej, biomechaniki oraz radiologicznych
objaww patologii, pozwala na dokadn interpretacj zdjcia rentgenowskiego.
Czsto zdjcie RTG eliminuje potrzeb dodatkowego obrazowania. Jednake badania takie jak tomografia
komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MR) s potrzebne do uzupenienia diagnostyki urazw. Rutynowa radiologiczna
ocena stawu skokowego skada si ze zdj wykonanych w projekcji AP (anteriorposterior, przd- ty) i mortise view
(obraz AP z rotacj wewntrzn ok. 10-20 stopni, gdzie koci strzakowa i piszczelowa nie nakadaj si na siebie).
Zdjcie wykonuje si te w projekcji osiowej.

LECZENIE URAZW STAWU SKOKOWEGO

Urazy skrtne stawu skokowego leczone s zazwyczaj penym odcieniem chorej koczyny oraz odpoczynkiem,
zimnymi okadami, uciskiem i podniesieniem koczyny. W przypadku zama otwartych naley w pierwszej kolejnoci
zaopatrzy rany, nastpnie zamane koci. O leczeniu operacyjnym decyduje stabilno zamania [13]. Do niestabilnych

PolHypRes magazine index-related in bases:

BazTech, Index Copernicus, ARIANA, GBL
2014 Vol. 49 Issue 4

zama zalicza si: zamania trjkostkowe i niektre pojedyncze zamania koci strzakowej z widoczn szczelin zamania
powyej 5 mm lub poszerzeniem wizozrostu [14].
Interwencj chirurgiczn naley podj w cigu 48 godzin od urazu co zmniejsza ryzyko powika takich jak
pcherze czy obrzk. Skraca rwnie czas hospitalizacji pooperacyjnej. Wykazano, e cakowita statystyczna dugo pobytu
w szpitalu pacjentw operowanych w cigu 48 godzin od rozpoznania wynosia 5,4 dnia, a w przypadku pacjentw
operowanych pniej 9,5 dnia [1].
Jeli uszkodzone jest wizado trjgraniaste naley rozway jego rekonstrukcj aby umoliwi ocen nasady koci
skokowej i piszczelowej oraz tylnej krawdzi piszczeli, gdzie dochodzi najczciej do stuczenia koci
i chrzstki. Rekonstrukcja ta pozwala na wczeniejsze usprawnianie i obcianie, co jest czynnikiem pobudzajcym wzrost
chrzstki i napraw kolagenu.
Jeli uraz wizada trjgranistego powoduje nawet 1 mm przesunicie poprzeczne koci skokowej, wsplny obszar
wsplnej powierzchni styku zmniejsza si o 42%. Przemieszczenie boczne koci skokowej o wicej ni 2 mm daje ponad
90% prawdopodobiestwo rozwinicia si zmian zwyrodnieniowych, jeeli nie jest ono prawidowo wyrwnane [1].
Powikania po operacji s podobne jak we wszystkich operacjach ortopedycznych. Nale do nich: infekcje i reakcje
na materia stosowany do zespolenia koci [15]. Nastpnym etapem leczenia zama jest rehabilitacja. Mobilizacja stawu
skokowego po urazie jest podstaw do osignicia optymalnego wyniku leczenia [5].

ZAPOBIEGANIE URAZOM W OBRBIE STAWU SKOKOWEGO

Istnieje kilka zasad, dziki ktrym osoby uprawiajce sport mog zmniejszy ryzyko obrae w obrbie stawu
skokowego.
Przed treningiem naley wykona rozgrzewk lekko rozcigajc minie. Czas powicany na aktywno sportow
powinien by zwikszany stopniowo w cigu kilku tygodni, co pozwala na wzrastanie siy miniowej i mobilnoci [16].
Jednym, z najlepszych programw prewencyjnych w przypadkw urazw w obrbie stawu skokowego jest ten
oparty o zasad 10 minut 5 razy w tygodniu przez okres 10 tygodni, na wielopaszczyznowej desce koyszcej.
1) Pacjent staje na desce koyszcej (wobbling board) pocztkowo na dwch nogach i wykonuje ruchy rotacyjne
w lewo i prawo w stawach biodrowych i odcinku piersiowym krgosupa. Powinien si stara ograniczy rotacj
w odcinku ldwiowym. W miar upywu czasu pacjent wykonuje wiczenie raz na jednej raz na drugiej nodze
dodajc sobie rwnie obcienie np. w postaci piki.
2) wiczenie wykonywane jak w poprzednim punkcie , ale zmieniajc wobbling board na BOSU (ppika).
3) Przysiad ekscentryczny na paskim podou, ktry pacjent powinien wykonywa 2 3 razy w tygodniu po 15
powtrze na kad koczyn w 3 seriach, stopniowo zwikszajc obcienie przez trzymanie hantli w doniach.
Pacjent stojc na jednej nodze wykonuje wymach w przd drug koczyn, z osi obrotu w stawie biodrowym,
zginajc kolano w koczynie na ktrej stoi. Pacjent wraca do pocztkowej pozycji, nastpnie wykonuje kolejne
wymachy skierowane pod ktem 45 stopni w lewo i w prawo. Ten rodzaj wiczenia pozwala na uzyskanie rotacji
i pracy ekscentrycznej mini wok staww skokowo-goleniowych. W miar upywu czasu pacjent moe
wykonywa wiczenie na BOSU.
wiczenie wykonywane jest na ukonej platformie ze stopniem o wysokoci ok.18cm.[16].

DYSKUSJA
Staw skokowy jest stawem o skomplikowanej budowie, ktrego stabilno i prawidowe funkcjonowanie zapewnia
dua grupa wizade, mini oraz sama budowa powierzchni stawowych i torebka stawowa.
Urazy stawu skokowego s najczstszymi urazami sportowymi. Skrcenie stawu skokowego jest take najczstszym
wrd urazw aparatu kostno-stawowego czowieka. Do skrcenia dochodzi w skutek przecienia stawu w jego
nieodpowiednim uoeniu np. podczas biegu, zeskoku lub szybkiego marszu po nierwnym podou [3].
Z uprawianiem sportu wie si podwyszone ryzyko wystpowania urazw, dlatego istotne jest stosowanie
profilaktyki. Naley mie na uwadze kontynuacj programu prewencyjnego po powrocie do uprawiania sportu, aby
zmniejszy prawdopodobiestwo ponownych uszkodze.
Mimo, e cakowita prewencja urazw w sporcie jest nierealna, przy zachowaniu odpowiednich regu, oglna ilo
urazw moe ulec wyranemu zmniejszeniu. Wielu urazw sportowych mona unikn poprzez wiadomy nadzr,
przestrzegane zasady, odzie i sprzt ochronny i waciwy trening. Istotne elementy treningu to: dynamiczna rozgrzewka,
stretching, funkcjonalny trening ekscentryczny stabilizatorw czynnych stawu skokowo-goleniowego, a take wiczenia
wprowadzajce elementy propriocepcji.
Uwaa si, e wczesne uruchamianie pacjenta po zabiegu operacyjnym, przyspiesza jego powrt do aktywnoci
fizycznej, a take redukuje ryzyko powtrnych urazw. Wczesne uruchamianie ma rwnie na celu eliminowanie
negatywnych konsekwencji unieruchomienia oraz przyspieszenie procesw gojenia tkanek.

Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society

 Polish Hyperbaric Research

BIBLIOGRAFIA
1. Pietzik P., Qureshi I, Langdon J., Molloy S., Solan M. Cost benefit with early operative fixation of unstable ankle fracture. Annals of the Royal
College of Surgeons of England, 2006;88(4):405-407.
2. Kerkhoffs GM., van den Bekerom M., Elders LA., van Beek PA., Hullegie WA., Bloemers GM., de Heus EM., Loogman MC., Rosenbrand KC.,
Kuipers T., Hoogstraten JW., Dekker R., Ten Duis HJ., van Dijk CN., van Tulder MW., van der Wees PJ., de Bie RA. Diagnosis, treatment and
prevention of ankle sprains: an evidence-based clinical guideline. British Journal of Sports Medicine, 2012;46(12):854-860.
3. Czamara A. Postpowanie fizjoterapeutyczne po obraeniach tkanek mikkich stawu skokowo-goleniowego, Journal of Orthopaedic Surgery
and Research, 2008; 4(12):13-21.
4. Mattacola CG., Maureen KD. Rehabilitation of the Ankle After Acute Sprain or Chronic. Instability Journal of Athletic Training, 2002; 37(4):413
429.
5. Jelinek JA., Porter DA. Management of unstable ankle fractures and syndesmosis injuries in athletes. Foot and ankle clinics, 2009; 14(2):277-
298, doi: 10.1016/j.fcl.2009.03.003
6. Nowak S., Golec J., Szczygie E., Czechowska D., Milert A., Tomaszewski K., Hadki W. Wyniki odlege leczenia operacyjnego i rehabilitacji
chorych z uszkodzeniami typu Maisonneuve. Ostry Dyur, 2013; 6(2): 23-29.
7. Levy BA., Vogt KJ., Herrera DA., Cole PA. Maisonneuve fracture equivalent with proximal tibiofibular dislocation. A case report and litera- ture
review, The Journal of Bone and Joint Surgery, 2006; 88A:111-116.
8. Schepers T., van Zuuren WJ., van den Bekerom MP., Vogels LM., van Lieshout EM. The management of acute distal tibio-fibular syndesmotic
injuries: results of a nationwide survey. Injury, 2012; 43:1718-1723, doi: 10.1016/j.injury.2012.06.015
9. Stufkens SA., van den Bekerom MP., Doornberg JN., van Dijk CN., Kloen P. Evidence based treatment of maisonneuve fractures. Journa of
Foot and Ankle Surgery, 2011;50:62-67, doi: 10.1053/j.jfas.2010.08.017.
10. Wolfe MW., Mattacola CG., Mccluskey LC. Management of Ankle Sprains. American Family Physician, 2001; 63(1):93-105.
11. Lin CF., Gross ML., Weinhold P. Ankle Syndesmosis Injuries: Anatomy, Biomechanics, Mechanism of Injury, and Clinical Guidelines for
Diagnosis and Intervention. The Journal of orthopaedic and sports physical therapy, 2006; 36(6): 372-384.
12. Koulouris G., Morrison W B. Foot and Ankle Disorders: Radiographic Signs. Elsevier, 2005; 358-379.
13. Gardner MJ., Boraiah S., Hentel KD., Helfet DL., Gorich DG. The hyperplantarflexion ankle fracture variant. The Journal of Foot and Ankle
Surgery, 2007;46(4):256-260.
14. Egol KA., Tejwani NC., Walsh MG., Capla EL., Koval KJ. Predictors of short-term functional outcome following ankle fracture surgery. The
Journal of Bone and Joint Surgery. American volume, 2006; 88(5):974-979.
15. Nilsson G., Jonsson K., Ekdahl C., Eneroth M. Outcome and quality of life after surgically treated ankle fractures in patients 65 years or older.
BMC musculoskeletal disorders, 2007; 8:8-127.
16. Biernat R. Strategia zapobiegania urazom w siatkwce. Wydawnictwo Olsztyskiej Szkoy Wyszej im. Jzefa Rusickiego w Olsztynie. 2010.

Prof. dr hab. med. Agnieszka Pedrycz

Katedra i Zakad Histologii i Embriologii
z Pracowni Cytologii Dowiadczalnej
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
ul. Radziwiowska 11 20-080, Lublin
e-mail: apw4@wp.pl

PolHypRes magazine index-related in bases:

BazTech, Index Copernicus, ARIANA, GBL