Wydawnictwo UR 2010 Przegld Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego

ISSN 2082-369X i Narodowego Instytutu Lekw w Warszawie

Rzeszw 2010, 4, 463472

Tomasz Adamczewski1, Adrianna Grabowska2, Jolanta Kujawa1

Zaburzenia czynnociowe regionu ldwiowo-

-miedniczno-biodrowego. Diagnostyka i terapia
1
Z Kliniki Rehabilitacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego w odzi
2
Z Wojewdzkiego Centrum Ortopedii i Rehabilitacji Narzdu Ruchu
im. dr. Z. Radliskiego, d

Najczstszymi problemami czynnociowymi regionu ldwiowo-miedniczno-biodrowego s zabu-

rzenia czynnoci staww krzyowo-biodrowych pod postaci zablokowania. Ten rodzaj dysfunkcji sta-
ww o charakterze hipomobilnoci jest niekiedy spowodowany urazem sportowym. Innym rodzajem
zaburzenia stawu krzyowo-biodrowego jest jego nadruchomo, ktra wymusza odmienne od prawi-
dowych napicia czynne i statyczne mini tej okolicy.
Ocena zaburze czynnociowych tej okolicy jest moliwa za pomoc badania biomechanicznego.
Pomocne w badaniu s rnorodne testy czynnociowe powszechnie wykorzystywane w diagnostyce
fizjoterapeutycznej. Pozwalaj one okreli rodzaj i charakter tych zaburze. Najwiksz warto di a-
gnostyczn ma pozytywny wynik kilku testw, dlatego powinno si uywa w kadym badaniu zest awu
tych samych prb. Do podstawowych testw diagnostycznych nale manewry prowokacyjne oraz testy
czynnociowe.
Terapia zaburze czynnociowych polega na wykonaniu odpowiednich technik manualnych uki e-
runkowanych na rodzaj i charakter zaburze. Wyrnia si wrd nich techniki stawowe, mini owe
i wizadowe. Techniki stawowe polegaj na przywrceniu zaburzonej ruchomoci stawu poprzez od-
tworzenie okrelonego kierunku ruchu: mobilizacje lub manipulacje. Terapia mini polega na prz y-
wrceniu rwnowagi napi miniowych i leczeniu zmian reflektorycznych w miniach i powiziach.
Niektre ze sposobw skutecznej terapii tych zmian to mobilizacje uciskowe, poizometryczna relaksa-
cja mini oraz masa funkcyjny. Natomiast techniki wizadowe polegaj na rozciganiu wizade
w maksymalnych do uzyskania pozycjach oraz na ich mobilizacjach uciskowych.
Sowa kluczowe: zaburzenia czynnociowe, region ldwiowo-miedniczno-biodrowy, stawy krzyowo-
biodrowe

Functional Disturbance in the Ilio-lumbal-hip Joints Region. Diagnosis and Therapy

This kind of dysfunction, the hypomobility, is sometimes caused by sports trauma. Another dysfunc-
tion of the sacroiliac joint is its hypermobility that forces different from normal muscles tension, both
static and active, in this region.
Functional diagnosis of the lumbo-pelvic-iliac region is possible with biomechnical examination.
Various functional tests commonly used in physiotherapeutical diagnosing are helpful in the examin a-

463
tion. They enable to determine the type and character of the sacroiliac joints dysfunctions. The most
valuable are positive findings made with a few tests, therefore the same set of tests shoud be used in
each examination. The basic set of tests includes provocative manoeuvers and functional tests.
Therapy of functional dysfunctions consists of apropriate manual techniques that are aimed on the
type and character of the dysfunction. There are distinguished articular, muscular and ligamentous
techniques. The articular techniques restore restricted mobility of the joint by recreating specific
movement direction: mobilisation or manipulation. Muscular therapy consists of muscular tension
redressing and treatment of reflectory changes in muscles and fasciae. Pressure mobilisations, post i-
sometrc relaxation of the muscle and functional massage are counted among the effective methods. The
ligamentous techniques include stretching of the ligaments in the maximally possible positions and
pressure mobilisations of the ligaments). Preliminary results of this study led to opening of doctoral
thesis in our Department of Physiotherapy.
Key words: functional disturbance, ilio-lumbal-hip joints region, iliosacral joints

WSTP ku, skutkujcy przemieszczeniem jednej z koci

Dolegliwoci blowe okolicy ldwiowo-
miedniczno-biodrowej stanowi powd zgaszania
si pacjentw do lekarza i fizjoterapeuty. Mog by
spowodowane przez zaburzenia funkcji krgosupa
ldwiowo-krzyowego lub rzadziej obrczy mied-
nicznej [1, 2, 3, 4, 5, 6], ktre czsto s skutkiem
urazu doznanego podczas zawodw sportowych lub,
rzadziej, niedoleczonej i odnowionej kontuzji.
Najczstsz dysfunkcj staww krzyowo-
biodrowych s ich zablokowania. Wielu autorw
wskazuje jako przyczyn uraz o charakterze upad-
tworzcej piercie miedniczny [7, 8]. Najczciej
jest to upadek na miednic, ktry zdarza si nader
czsto w kontaktowych grach zespoowych. Rw-
nie upadek na stoku narciarskim, szczeglnie
w sytuacjach niewaciwego wyregulowania wi-
za narciarskich, zdarzajcy si osobom niepo-
dejmujcym rywalizacji sportowej, wskazywany
jest jako mechanizm powstawania dysfunkcji
staww krzyowo-biodrowych o charakterze no-
ycowym zwanym rwnie innominate shear
dysfunction [7, 8].

RYC. 1. Dysfunkcja przemieszczenia grnego
koci miednicznej. Rycina wasna na podstawie
P. E. Greenmana [7]
FIGURE 1. Upslip - superior shear of the pelvic bone.
Illustration based on P.E. Greenman [7]
RYC. 2. Dysfunkcja rotacji przedniej koci miednicznej.
Rycina wasna na podstawie P. E. Greenmana [7]
FIGURE 2. The pelvic bone rotated anteriorly. Illustra-
tion based on P.E. Greenman [7]

Innymi rodzajami dysfunkcji staww krzyo-
wo-biodrowych s te naladujce poszczeglne
fazy chodu i s to zaburzenia z grupy dysfunkcji
biodrowo-krzyowych [7]. Mog one prowadzi
do odruchowych zaburze rwnowagi napi
miniowych i wizadowych.
Innym rodzajem zaburzenia stawu krzyo-
wo-biodrowego jest jego hipermobilno, ktra
wymusza odmienne od prawidowych napicia
czynne i statyczne mini tej okolicy. Poniewa
stawy krzyowo-biodrowe s cznikiem mi-
dzy miednic a krgosupem, ich zaburzenia

464
wpywaj na biomechanik caego krgosupa [2,
5, 6, 9, 10, 11].
W przypadku zaburze czynnociowych na-
rzdu ruchu dla uzyskania pozytywnego efektu
terapeutycznego konieczna jest prawidowa dia-
gnoza biomechaniczna. W tym celu pomocne s
rnorodne testy czynnociowe, zaliczane do
standardowych metod badania fizjoterapeutycz-
nego. Najwiksz warto diagnostyczn ma po-
zytywny wynik kilku testw, dlatego powinno si
uywa w kadym badaniu zestawu tych samych
prb [2, 3, 4, 6, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18].
W pracy omwiono podstawowe testy czyn-
nociowe staww krzyowo-biodrowych oraz wy-
brane techniki terapii manualnej znajdujce zasto-
sowanie w terapii ich zaburze czynnociowych.
CZ 1: DIAGNOSTYKA
Testy czynnociowe pozwalaj ustali lokali-
zacj oraz charakter zaburze w stawach. Dziki
nim mona zrnicowa, czy dysfunkcja wystpu-
je w odcinku ldwiowym, w stawach krzyowo-
biodrowych, czy te w stawach biodrowych. Po-
zwalaj one ustali rwnie stron dysfunkcji.
Ponadto wskazywa mog na charakter dysfunkcji:
zablokowanie lub nadruchomo stawu krzyowo-
biodrowego [2, 3, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18].
Testem czsto uwaanym za podstawowy prze-
siewowy test wskazujcy na zaburzenia staww
krzyowo-biodrowych jest test dystrakcji. Badajcy,
krzyujc koczyny grne i blokujc je w stawach
okciowych, opiera rce na kolcach biodrowych
przednich grnych pacjenta lecego tyem. Nastp-
nie, przenoszc ciar ciaa na rce, badajcy wywie-
ra nacisk na miednic pacjenta w kierunku dobocz-
nym. Wystpienie blu w okolicy krzyowo-biodro-
wej wskazuje na zaburzenia stawu krzyowo-biodro-
wego. W celu wykluczenia udziau przejcia ld-
wiowo-krzyowego w wyzwalaniu dyskomfortu lub
blu naley zapewni stabilizacj odcinka ldwio-
wego krgosupa w lordozie za pomoc odpowied-
niego uoenia [3, 13, 15, 16].
Pozytywnymi objawami potwierdzajcymi
zaistnia dysfunkcj s: objaw Derbolovskiego,
objaw mobilnoci staww krzyowo-biodrowych,
objaw Lee-Walsha oraz objaw wyprzedzania
Piedellu. Inny test to objaw Patricka, ktry ua-
twia rnicowanie dysfunkcji stawu biodrowego
z dysfunkcj stawu krzyowo-biodrowego [2, 3, 7,
8, 14, 16, 18, 19, 20, 21].
Podstawowym badaniem ruchomoci w przy-
padku zaburzenia funkcji stawu jest badanie tzw.
gry stawowej. Badanie to powinno zawsze poprze-
dza terapi w celu okrelenia charakteru dysfunk-
cji, oraz by wykonane zaraz po niej, w celu oceny
skutecznoci [3, 6, 8, 16, 22].
Objaw Derbolovskiego opis wykonania testu
Pacjent znajduje si w pozycji leenia tyem.
Badajcy staje od strony stp pacjenta chwytajc
go za kostki. Poleca pacjentowi wykonanie kilka-
krotnej prby wstania do siadu prostego z rkami
zoonymi skrzynie na barkach. W tym czasie
obserwuje zachowanie si stp. W przypadku
skrcenia miednicy lub zablokowania stawu krzy-
owo-biodrowego dochodzi do objawu wysuwa-
nia jednej koczyny dolnej przed drug po stronie
dysfunkcji [8, 20, 21].
Objaw mobilnoci staww krzyowo-
biodrowych opis wykonania testu
Pacjent w pozycji stojcej. Badajcy ukada
kciuki na kolce biodrowe tylne grne. Pacjent wyko-
nuje naprzemienne ruchy unoszenia koczyn dol-
nych ugitych w stawach kolanowych, co powoduje
przedni i tyln rotacj koci biodrowej. Kciuki oso-
by badajcej poruszaj si za ruchem koci. Po stro-
nie koczyny unoszonej, kciuk osoby badajcej opu-
ci si i odchyli na zewntrz. Brak tego ruchu moe
wiadczy o dysfunkcji stawu krzyowo-biodrowego
po stronie koczyny unoszonej o charakterze zablo-
kowania ruchu [8, 14, 16, 19].
Objaw wyprzedzania Piedellu opis wykona-
nia testu
Pacjent w pozycji siedzcej. Stopy oparte o pod-
oe celem wyczenia czynnoci mini grupy kul-
szowo-goleniowej. Badajcy ukada kciuki na kolce
biodrowe tylne grne pacjenta. Pacjent wykonuje
skon tuowia w przd. Osoba przeprowadzajca
test obserwuje ruch kolcw. Podczas skonu
w warunkach prawidowych obydwa kolce powin-
ny rwnomiernie przemieszcza si w kierunku
ruchu. W przypadku dodatniego objawu jeden kolec
wyprzedza w tym ruchu drugi, co wiadczy o zabu-
rzeniu statyki miednicy. Najczstszym powodem jest
skrcenie miednicy lub zablokowanie stawu krzyo-
wo-biodrowego po stronie wyprzedzania [7, 14, 19].
Powyszy test wykonuje si rwnie w pozycji
stojcej, celem stwierdzenia czy powstaa dysfunk-
cja jest dysfunkcj krzyowo-biodrow, czy bio-
drowo-krzyow. Test ten jest najczciej wyko-
rzystywanym testem do oceny zaburze czynno-
ciowych regionu ldwiowo-miedniczno-biodro-
wego. Jest on szczeglnie istotny, gdy przeprowa-
dzany w pozycji siedzcej i stojcej pozwala,
oprcz ustalenia strony dysfunkcji, ustali jej ro-
dzaj [7, 19]. Jeli objaw wyprzedzania jest bardziej
zauwaalny w pozycji siedzcej ni w pozycji sto-
jcej, wiadczy to o dysfunkcji krzyowo-biodro-
465
wej. Natomiast gdy objaw wyprzedzania jest bar-
dziej zauwaalny w pozycji stojcej ni w pozycji
siedzcej, wiadczy to o dysfunkcji biodrowo-
krzyowej [7]. Ta pozornie nieistotna rnica
w nomenklaturze jest bardzo istotna dla sposobu
przeprowadzania terapii.
Jeli zaburzenie czynnoci stawu krzyowo-
biodrowego ma charakter dysfunkcji krzyowo-
biodrowej, jego istot jest przemieszczenie koci
krzyowej wzgldem obu koci biodrowych.
W takim przypadku ukierunkowane dziaania
terapeutyczne polegaj na transpozycji koci
krzyowej [7]. Natomiast gdy dysfunkcja ma cha-
rakter biodrowo-krzyowy, zaburzenie polega na
przemieszczeniu koci biodrowej wzgldem koci
krzyowej oraz koci biodrowej po stronie prze-
ciwnej. Wwczas ukierunkowane dziaania tera-
peutyczne polegaj na transpozycji koci biodro-
wej, ktra ulega przemieszczeniu [7].
Opis badania ,,gry stawowej staww
krzyowo-biodrowych
Pacjent w pozycji stojcej. Osoba przeprowa-
dzajca test stoi za pacjentem, opiera kciuki
o miednic pacjenta na wysokoci kolcw bio-
drowych tylnych grnych. Pacjent na przemian
ugina kolana, przenoszc ciar ciaa z jednej
koczyny na drug. Osoba przeprowadzajca test
ocenia ruchomo staww krzyowo-biodrowych
podczas obciania koczyn [22].
W celu stwierdzenia zmian czynnociowych
narzdu ruchu naley przeprowadzi dokadn
diagnoz palpacyjn i biomechaniczn. Pomocne
w ich ustaleniu s rnorodne testy diagnostyczne
pozwalajce stwierdzi rodzaj i charakter dys-
funkcji, jak rwnie kierunek, jeli dotyczy ona
struktur stawowych.
Terapia w przypadku staww sprowadza si do
odtworzenia kierunku ruchu zablokowanego bd
ograniczonego, poprzez ukierunkowane zabiegi
mobilizacji lub manipulacji. W przypadku tkanek
mikkich terapia polega na usuniciu zmian reflek-
torycznych pod postaci fibromialgii i fascio-
mialgii, ktre mog powodowa dolegliwoci b-
lowe. Doskonaym rodkiem do osignicia tego
celu jest poizometryczna relaksacja mini i zabiegi
relaksacji wizade.
ZABURZENIA CZYNNOCIOWE REGIONU
LDWIOWO-MIEDNICZNO-BIODROWEGO.
CZ 2: TERAPIA
Techniki leczenia
Terapia zaburze czynnociowych okolicy l-
dwiowo-miedniczno-biodrowej polega na dobo-
466
rze odpowiednich technik manualnych majcych
na celu usunicie powstaych zaburze [5 ,6, 10,
22, 24, 25]. Mona je podzieli na:
1. techniki wizadowe,
2. techniki stawowe,
3. techniki miniowe [10].
Ze wzgldu na siln stabilizacj wizadow
tego obszaru, rzecz bardzo wan jest dokadna
diagnoza, pozwalajca okreli charakter zabu-
rzenia i wskaza konkretne wizado/wizada
w celu podjcia ukierunkowanej terapii. Ma ona
najczciej na celu usunicie zmian reflektorycz-
nych w postaci miejsc maksymalnej bolesnoci
z powodu przecie miednicy. Wykonuje si
techniki mobilizacji wizade poprzez ich rozci-
ganie w maksymalnych do uzyskania pozycjach
oraz mobilizacje uciskowe [26]. Terapia wizade
tego regionu dotyczy najczciej:
wizada krzyowo-guzowego,
wizada biodrowo-ldwiowego,
wizada krzyowo-kolcowego.
Metodyka wykonania ich mobilizacji oparta
jest najczciej na procedurach terapeutycznych
zgodnych z koncepcjami J. Cyriaxa i R. Maignea.
Koncepcja J. Cyriaxa proponuje wykonanie
biernego rozcigania wizade w okrelonych
pozycjach ustawienia koczyny dolnej, zapewnia-
jcej maksymalne ich rozciganie [26, 27]. Kon-
cepcja R. Maignea zakada moliwo dezakty-
wacji punktw maksymalnej bolesnoci w ww.
wizadach poprzez manualn mobilizacj uci-
skow [26]. Przykady terapii przedstawiono na
poniszych rycinach [26].
Techniki stawowe polegaj na przywrceniu
ruchomoci stawu poprzez odtworzenie okrelo-
nego kierunku ruchu. Wykonuje si ukierunkowa-
ne zabiegi manualne, jak mobilizacje i/lub mani-
pulacje. Stanowi one rodzaj leczenia biernego
i mog by porwnywane do wicze biernych
redresyjnych [22, 24, 25, 26]. Najczciej s to
procedury lecznicze zgodne z zaoeniami teore-
tycznymi okrelonych koncepcji terapeutycznych.
Terapia stawowa zakada wykonanie mobili-
zacji w kierunku ograniczenia ruchu, uwzgldnia-
jc zasad bezbolesnoci terapii. Mobilizacje sta-
wowe polegaj na odtworzeniu zaburzonego ru-
chu poprzez bierny ruch, ktry wykonuje terapeu-
ta w celu przemieszczenia powierzchni stawo-
wych w stosunku do siebie, przy czym ruch przez
niego wykonywany jest ruchem wolnym i w peni
akceptowalnym przez pacjenta. Stosuje si nie-
kiedy dla poprawy efektywnoci ich dziaania
dodatkow stymulacj, np. poprzez kontrol
wzrokow pacjenta kierunku odtwarzanego ruchu.
 RYC. 3A. Objaw Derbolovskiego pozycja pocztkowa RYC. 3B. Dysfunkcja rotacji przedniej koci miednicznej.
[8, 20, 21] Rycina wasna na podstawie P. E. Greenmana [7]
FIGURE 3A. Derbolovsky sign starting position FIGURE 3B. The pelvic bone rotated anteriorly.
[8, 20, 21] Illustration based on P.E. Greenman [7]

RYC. 4A. Objaw mobilnoci staww krzyowo-biodrowych RYC. 4B. Objaw mobilnoci staww krzyowo-
pozycja pocztkowa [19] -biodrowych pozycja ograniczenia ruchomoci [19]
FIGURE 4A. Spine test starting position [19] FIGURE 4B. Spine test motion-restricted sacroiliac
joint [19]

RYC. 5A. Objaw wyprzedzania w pozycji siedzcej RYC. 5B. Objaw wyprzedzania w pozycji siedzcej
pozycja pocztkowa [19] pozycja ograniczenia ruchomoci [19]
FIGURE 5A. Sitting flexion test starting position [19] FIGURE 5B. Sitting flexion test motion-restricted
sacroiliac joint [19]

467
 RYC. 6B. Objaw wyprzedzania w pozycji stojcej
RYC. 6A. Objaw wyprzedzania w pozycji stojcej pozycja
pozycja ograniczenia ruchomoci [19]
pocztkowa [19]
FIGURE 6B. Standing flexion test - motion-restricted
FIGURE 6A. Standing flexion test - starting position [19]
sacroiliac joint [19]

RYC. 8. Mobilizacja wizada krzyowo-guzowego

RYC. 7. Badanie gry stawowej w pozycji stojcej [22] po stronie prawej [26]
FIGURE 7. Examination of joint play in standing FIGURE 8. Mobilisation of the sacrotuberous ligament on
position [22] the right side [26]

RYC. 9. Relaksacja wizada biodrowo-ldwiowego po RYC. 10. Relaksacja wizada krzyowo-kolcowego

stronie prawej [26] po stronie prawej [26]
FIGURE 9. Relaxation of the iliolumbar ligament on the FIGURE 10. Relaxation of the sacrospinous ligament
right side [26] on the right side [26]

468
 RYC. 11. Mobilizacja stawu krzyowo-biodrowego
po stronie lewej w kierunku rotacji tylnej w przypadku
rotacji przedniej koci biodrowej [22]
FIGURE 11. Mobilisation of the left sacroiliac joint in the
direction of posterior rotation in case of anterior rotation of
the hip bone [22]
RYC. 13. Mobilizacja koci krzyowej w przypadku
dysfunkcji ustawienia koci krzyowej w prawo [22]
FIGURE 13. Mobilisation of the sacrum in case of its
right-sided position [22]
RYC. 15. Schemat oddziaywania metody Spray & Stretch
wg Travell i Simons na punkty spustowe.
Rycina wasna na podstawie [28]
FIGURE 15. Diagram how Spray & Stretch by Travell and
Simons method works on trigger points.
Illustration based on [28]
469
RYC. 12. Mobilizacja koci biodrowej w kierunku kau-
dalnym w przypadku dysfunkcji grnego ustawienia [7]
FIGURE 12. Mobilisation of the hip bone in the caudal
direction in case of superior shear [7]
RYC. 14. Mobilizacja stawu krzyowo-biodrowego
po stronie lewej [26]
FIGURE 14. Mobilisation of the left sacroiliac joint [26]
RYC. 16. Poizometryczna relaksacja mini kulszowo-
-goleniowych po stronie prawej [29]
FIGURE 16. Postisometric relaxation of the right
hamstrings [29]
 RYC. 17A. Punkty spustowe minia pboniastego
i pcignistego. Rycina wasna na podstawie [28]
FIGURE 17A. Trigger points of the semitendinosus and
semimembranosus. Illustration based on [28] RYC. 18. Poizometryczna relaksacja minia
RYC. 17B. Punkty spustowe minia dwugowego uda. gruszkowatego po stronie prawej [26]
Rycina wasna na podstawie [28] FIGURE 18. Postisometric relaxation of the right
FIGURE 17B. Trigger points of the biceps femoris. piriformis [26]
Illustration based on [28]

RYC. 19. Punkty spustowe minia gruszkowatego. RYC. 20. Poizometryczna relaksacja minia
Rycina wasna na podstawie [28] czworobocznego ldwi po stronie lewej [29]
FIGURE. 19. Trigger points of the piriformis. FIGURE 20. Postisometric relaxation of the left
Illustration based on [28] quadratus lumborum [29]

RYC. 21. Punkty spustowe minia czworobocznego ldwi: wkna powierzchowne minia - A, wkna gbokie
minia - B i C. Rycina wasna na podstawie [28]
FIGURE 21. Trigger points of the quadratus lumborum: superficial fibers - A, deep fibers - B and C.
Illustration based on [28]

470
 Innym zabiegiem manualnym wykonywanym
w przypadku zaburze o charakterze hypomobilno-
ci s manipulacje. Zabiegi takie polegaj na wy-
konaniu szybkiego ruchu uruchamiajcego zablo-
kowany staw, przy czym istot tego zabiegu jest jak
najkrtszy czas czynnoci uniemoliwiajcy pa-
cjentowi zareagowanie w jakikolwiek sposb na
ni i wykonanie jej w niewielkiej amplitudzie.
Obydwa zabiegi musz uwzgldnia wspo-
mnian zasad bezbolesnoci zabiegu, musz by
w peni akceptowane przez pacjenta, a zakres
odtwarzanej ruchomoci nie moe przekracza
wartoci zakresu fizjologicznego.
Pod pojciem mobilizacji rozumie naley
rwnie zabiegi manualne dotyczce tkanek
mikkich. Wyrni tu mona:
1. mobilizacje uciskowe bolesnych punktw
spustowych (trigger points) oraz punktw mak-
symalnej bolesnoci,
2. mobilizacje nerww obwodowych i opony
twardej.
Terapia mini polega na przywrceniu rw-
nowagi napi miniowych i leczeniu zmian
reflektorycznych. Zaburzenia czynnoci mini
mog objawia si przykurczem lub/i podwyszo-
nym napiciem spoczynkowym. Jednym ze spo-
sobw ich skutecznej terapii s wspomniane mo-
bilizacje uciskowe, ktre maj dziaanie przeciw-
blowe. Stosuje si rwnie zabiegi wspomagaj-
ce w postaci znieczulenia miejscowego analgety-
kami [28].
Poizometryczna relaksacja mini jest proce-
dur terapeutyczn stosowan powszechnie
w przypadku nieutrwalonych przykurczw mini
[29]. Innym zabiegiem stosowanym jako procedu-
ra lecznicza jest masa funkcyjny, ktry wpywa
na obnienie podwyszonego napicia spoczyn-
kowego mini. Jest poczeniem masau kla-
sycznego z kinezyterapi, gdy masa ten wyko-
nuje si przy jednoczesnym ruchu w stawie
w obszarze lokalizacji mini, ktre tym stawem
poruszaj i stabilizuj go. Zabieg polega na od-
ksztacaniu minia przez jego ucisk z jedno-
czesnym rozciganiem poprzez oddalanie przy-
czepw. Jest to procedura terapeutyczna wg kon-
cepcji Kaltenborna-Evjentha [22].
Autorzy pracy zwracaj rwnie uwag na
moliwo wykorzystania procedury Spray &
Stretch wedug metody Travel i Simons. Polega
ona na obnieniu pobudliwoci miniowo-
powiziowych punktw spustowych (trigger po-
ints) i punktw maksymalnej bolesnoci, poprzez
miejscowe schodzenie. Oprcz obnienia meta-
bolizmu tkankowego tych miejsc, uzyskuje si
471
rwnie efekt przeciwblowy i obniajcy napi-
cie mini szkieletowych. Zaoenia teoretyczne
koncepcji zakadaj uzupenienie powyszej pro-
cedury o rozciganie mini (stretching) [28].
PODSUMOWANIE
W celu stwierdzenia zmian czynnociowych
narzdu ruchu naley przeprowadzi dokadn
diagnoz palpacyjn i biomechaniczn. Pomocne
w ich ustaleniu s rnorodne testy diagnostyczne
pozwalajce stwierdzi rodzaj i charakter dys-
funkcji, jak rwnie kierunek, jeli dotyczy ona
struktur stawowych.
Terapia w przypadku staww sprowadza si
do odtworzenia kierunku ruchu zablokowanego
bd ograniczonego poprzez ukierunkowane za-
biegi mobilizacji lub manipulacji. W przypadku
tkanek mikkich terapia polega na usuniciu
zmian reflektorycznych, ktre mog powodowa
dolegliwoci blowe pod postaci fibromialgii
i fasciomialgii. Doskonaym rodkiem do osi-
gnicia tego celu jest poizometryczna relaksacja
mini, masa funkcyjny, terapia miniowo-
powiziowych punktw spustowych (trigger po-
ints) oraz zabiegi relaksacji wizade.
PIMIENNICTWO
1. Gupta A.D.: Sacroiliac joint pathologies in low back pain.
J Back Musculoskelet Rehabil. 2009; 22(2): 917.
2. Poley R.E., Borchers J.R.: Sacroiliac joint dysfunction:
evaluation and treatment. Phys Sportsmed. 2008 Dec;
36(1): 429.
3. Robinson H.S., Brox J.I., Robinson R., Bjelland E.,
Solem S., Telje T.: The reliability of selected motion- and
pain provocation tests for the sacroiliac joint. Man Ther.
2007 Feb; 12(1): 729.
4. Hancock M.J., Maher C.G., Latimer J., Spindler M.F.,
McAuley J.H., Laslett M., Bogduk N.: Systematic review of
tests to identify the disc, SIJ or facet joint as the source of
low back pain. Eur Spine J. 2007 Oct; 16(10): 153950.
5. Foley B.S., Buschbacher R.M.: Sacroiliac joint pain:
anatomy, biomechanics, diagnosis, and treatment. Am J
Phys Med Rehabil. 2006 Dec; 85(12): 9971006.
6. Fryer G., Morse C.M., Johnson J.C.: Spinal and
sacroiliac assessment and treatment techniques used by
osteopathic physicians in the United States. Osteopath
Med Prim Care. 2009 Apr; 14; 3:4.
7. Greenman P.E.: Principles of manual medicine. Williams
& Wilkins, Baltimore, 2003.
8. Lewit K.: Leczenie manualne zaburze czynnoci narzdu
ruchu. Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 1999.
9. Forst S.L., Wheeler M.T., Fortin J.D., Vilensky J.A.: The
sacroiliac joint: anatomy, physiology and clinical
significance. Pain Physician. 2006 Jan; 9(1): 617.
10. van Wingerden J.P., Vleeming A., Buyruk H.M.,
Raissadat K.: Stabilization of the sacroiliac joint in vivo:
verification of muscular contribution to force closure of
the pelvis. Eur Spine J. 2004 May; 13(3): 199205.
11. Ebraheim N.A., Madsen T.D., Xu R., Mehalik J.,
Yeasting R.A.: Dynamic changes in the contact area of
the sacroiliac joint. Orthopedics. 2003 Jul; 26(7): 7114.
12. Rupert M.P., Lee M., Manchikanti L., Datta S., Cohen
S.P.: Evaluation of sacroiliac joint interventions: a
systematic appraisal of the literature. Pain Physician.
2009 MarApr; 12(2): 399418.
13. Laslett M., Aprill C.N., McDonald B., Young S.B.:
Diagnosis of sacroiliac joint pain: validity of individual
provocation tests and composites of tests. Man Ther.
2005 Aug; 10(3): 20718.
14. Arab A.M., Abdollahi I., Joghataei M.T., Golafshani Z.,
Kazemnejad A.: Inter- and intra-examiner reliability of
single and composites of selected motion palpation and
pain provocation tests for sacroiliac joint. Man Ther.
2009 Apr; 14(2): 21321.
15. Szadek K.M., van der Wurff P., van Tulder M.W.,
Zuurmond W.W., Perez R.S.: Diagnostic validity of
criteria for sacroiliac joint pain: a systematic review. J
Pain. 2009 Apr; 10(4): 35468.
16. van der Wurff P., Hagmeijer R.H., Meyne W.: Clinical tests
of the sacroiliac joint. A systematic methodological review.
Part 1: Reliability. Man Ther. 2000 Feb; 5(1): 306.
17. Kokmeyer D.J., Van der Wurff P., Aufdemkampe G.,
Fickenscher T.C.: The reliability of multitest regimens
with sacroiliac pain provocation tests. J Manipulative
Physiol Ther. 2002 Jan; 25(1): 428.
18. Gnat R., Saulicz E., Biay M., Kaptocz P.: Does Pelvic
Asymmetry always Mean Pathology? Analysis of
Mechanical Factors Leading to the Asymmetry. J Hum
Kinemat. 2009 ; 21: 2335.
19. Buckup K.: Clinical Tests for the Musculoskeletal
System. Thieme Stuttgart, New York 2004.
20. Nowotny A., Saulicz E.: Niektre zaburzenia statyki ciaa
i ich korekcja. Wydawnictwo AWF Katowice, Katowice,
1996.
472
21. Zembaty A.: Kinezyterapia. Tom I i II. Wydawnictwo
Kasper, Kielce, 2001.
22. Kaltenborn F.: Krgosup badanie manualne i mobi-
lizacja. Wydawnictwo Rolewski, Toru, 1989.
23. Bronfort G., Haas M., Evans R.L., Bouter L.M.: Efficacy
of spinal manipulation and mobilization for low back
pain and neck pain: a systematic review and best
evidence synthesis. Spine J. 2004 May-Jun; 4(3): 33556.
24. Dar G., Khamis S., Peleg S., Masharawi Y., Steinberg N.,
Peled N., Latimer B., Hershkovitz I.: Sacroiliac joint
fusion and the implications for manual therapy diagnosis
and treatment. Man Ther. 2008 May; 13(2): 1558.
25. Shearar K.A., Colloca C.J., White H.L.: A randomized
clinical trial of manual versus mechanical force
manipulation in the treatment of sacroiliac joint
syndrome. J Manipulative Physiol Ther. 2005 Sep; 28(7):
493501.
26. Rakowski A.: Krgosup w stresie. GWP, Gdask, 1997.
27. Cyriax H.J.: Ilustrowany Podrcznik Medycyny
Ortopedycznej. Wydawnictwo DB Publishing, 2010.
28. Travell J.G., Simons D.G.: Myofascial pain and
dysfunction the trigger point manual. Williams &
Wilkins, Baltimore, 1989.
29. Evjenth O., Hamberg J.: Muscle stretching in manual
therapy. A clinical manual. Volume II. Alfta Rehab.,
Sweden, 1997.
Tomasz Adamczewski
Klinika Rehabilitacji Medycznej, II Katedra
Rehabilitacji UM odzi, Wojewdzkie
Centrum Ortopedii i Rehabilitacji Narzdu
Ruchu im. dr. Z. Radliskiego
91-002 d, ul. Drewnowska 75
tomasz-adamczewski@o2.pl