Anatomia i poznawcze funkcje

ukadu nerwowego
Adriana Schetz
Oglna budowa ukadu nerwowego
 MAMY DWA MZGI?!

OUN PUN

MZG RDZE KRGOWY RUCHOWY CZUCIOWY

SOMATYCZNY AUTONOMICZNY

WSPCZLNY PRZYWSPCZLNY
 Autonomiczny ukad nerwowy
Autonomiczny ukad nerwowy (wegetatywny,
trzewny) - ta cz ukadu nerwowego
krgowcw, ktrej zesp nerww i zwojw
nerwowych jest niezaleny, lub czciowo
niezaleny od orodkowego ukadu nerwowego.
Czynnociowo zwizany z narzdami
wegetatywnymi - unerwia np. minie gadkie
przewodu pokarmowego, serce, nerki, puca,
nerki, serce, narzdy rozrodcze, czy skr i
naczynia krwionone.
SYMPATYCZNY
PIERSIOWO-LDWIOWY
Autonomiczny ukad nerwowy

PARASYMPATYCZNY
MZGOWO-KRZYOWY
Autonomiczny ukad nerwowy
 Opony ochronne mzgowia

opona twarda mzgowia (dura mater

encephali) zewntrzna
opona pajcza mzgowia (pajczynwka -
arachnoidea encephali) rodkowa
opona mikka mzgowia (pia mater
encephali) przylega do mzgowia
 Komory mzgowia

kresomzgowie: dwie komory boczne -

komora I i komora II;
midzymzgowie: komora III - poczona z
komorami bocznymi,
rdzeniomzgowie: komora IV poczona z
komor III w rdmzgowiu wodocigiem
Sylwiusza.
Komory mzgowia
 Budowa mzgowia

kresomzgowie (telencephalon)
midzymzgowie (diencephalon)
rdmzgowie (mesencephalon)
tyomzgowie wtrne (metencephalon)
rdzeniomzgowie (rdze przeduony)
(myelencephalon, albo medulla oblongata)
Oglna budowa OUN
Mzgowie
Mzgowie
 Ukad limbiczny

krlik kot mapa

Pie mzgu
Neurony
Neurony
Neurony
Rodzaje komrek nerwowych

Neuron Neuron jednobiegunowy Neuron Komrka

wielobiegunowy lub dwubiegunowy piramidowa
pseudojednobiegunowy
Rodzaje komrek nerwowych
Mielinizacja
Otoczka mielinowa
Otoczka mielinowa
Mielina w neuronach OUN
Mielina w neuronach OUN
 Funkcje osonki mielinowej
Izolator
Przyspiesza przewodnictwo elektryczne
Ochrania wkno nerwowe
Synapsa KOMUNIKACJA CHEMICZNA
 Neuroprzekaniki
Neuroprzekaniki: pobudzajce lub hamujce.
Synapsy pobudzajce lub hamujce.
Do neuroprzekanikw pobudzajcych zalicza si:
acetylocholin,
kwas glutaminowy,
adrenalina,
noradrenalina,
dopamina,
serotonina.

Neuroprzekanikami hamujcymi s: kwas -aminomasowy (GABA), glicyna.

W synapsach pobudzajcych neuroprzekanik wywouje depolaryzacj bony komrkowej na skutek

otwarcia kanaw sodowych, co umoliwia napyw jonw Na+ do komrki. Synapsy te umoliwiaj
przekaz pobudzenia.

W synapsach hamujcych neuroprzekanik wywouje hiperpolaryzacj bony postsynaptycznej

dziki otwarciu kanaw potasowych, przez ktre jony K+ wypywaj z komrki, przy rwnoczesnym
wnikaniu do komrki przez odpowiednie kanay jonw Cl. Synapsy te zmniejszaj pobudliwo
neuronw.
 Przewodnictwo nerwowe
KOMUNIKACJA PRZEZ IMPULSACJE
Stan spoczynku i depolaryzacji
Depolaryzacja w aksonie rdzennym
Depolaryzacja w neuronie
bezrdzennym
Przewodnictwo nerwowe
OUN
Wybrane zaburzenia OUN
Wybrane zaburzenia OUN
Wybrane zaburzenia OUN
 Wybrane funkcje OUN
Pie mzgu: rdmzgowie, most, rdze przeduony:

oddychanie (most);
kontrola rytmu serca (rdze przeduony);
poykanie, kaszel i odruchy wymiotne (rdze przeduony);
odruchy zaskoczenia, podskoku (rdmzgowie);
kontrola systemu autonomicznego: pocenia si, cisnienia krwi, temperatury i
trawienia.
oglny poziom przytomnoci;
sen
utrzymywanie rwnowagi.

Efekty uszkodze:

pytki oddech i problemy w produkcji mowy;

trudnoci w poykaniu pynw i pozywienia; (dysfazia);
problemy z rwnowag, koordynacj, ruchami;
krcenie si w gowie i wymioty (vertigo);
trudnoci w postrzeganiu rodowiska;

zaburzenia snu (bezdech, bezsenno).

 Funkcje OUN
Mdek:

koordynacja ruchw celowych;

utrzymanie rwnowagi;
regulacja napicia mini;
pami niektrych odruchw;
wpyw na ruchy oczu.

Uszkodzenia:

brak koordynacji ruchw (asynergia); niezgrabno; brak precyzji ruchw;

problemy z utrzymaniem normalnej postawy ciaa; zaburzenia rwnowagi;
trudnoci w ocenie zasigu i momentu zatrzymania ruchu; trudnoci w apaniu
obiektw;
niezdolno do wykonywania szybkich ruchw naprzemiennych;
drenie ciaa;
potykanie si, tendencja do przewracania i "chodzenia na szerokich nogach";
sabe napicie mini (hipotonia);
niewyrana mowa;

nystagmus, gwatowne ruchy gaek ocznych.

 Funkcje OUN
Mdek kognitywno-afektywny

[osobna prezentacja]
 Funkcje OUN
Pat limbiczny i jego okolice:

analiza wrae wchowych;

analiza wraenia blu;
kontrola negatywnych emocji; wsppraca z ciaem
migdaowatym;
skupienie uwagi;
reprezentacja poj dotyczcych "ja".

Uszkodzenia:

zudzenia wchowe; zanik wrae wchowych;

nadpobudliwo; niepokj;
utrata kontroli nad emocjami;
wraenia cigego blu lub brak wrae blowych.

W. Duch
 Funkcje OUN
Pat czoowy: dziaanie

cz grna - funkcje ruchowe, pierwotna kora ruchowa, kora przedruchowa,

dodatkowa kora ruchowa;
pami wyuczonych dziaa ruchowych, np. taniec, nawyki, specyficzne schematy
zachowa, wyrazy twarzy;
lewy pat - obszar Broki (mowa, rozumienie zachowa);
pola czoowe oczu (ruch gaek ocznych zaleny od woli);
cz przedczoowa: "zdawanie sobie sprawy";
planowanie i inicjacja dziaania w odpowiedzi na zdarzenia zewntrzne;
oceny sytuacji;
przewidywanie konsekwencji dziaa - symulacje w modelu wiata;
konfromizm spoeczny, takt, wyczucie sytuacji;
analiza i kontrola stanw emocjonalnych, ekspresji jzykowej;
uczucia bogostanu (ukad nagrody), frustracji, lku i napicia;
lewy pat - kojarzenie znaczenia i symbolu (sowa), kojarzenie sytuacyjne;
pami robocza;
wola dziaania, podejmowanie decyzji;
relacje czasowe, kontrola sekwencji zdarze.
cz podstawna, kora okoooczodoowa -

Efekty uszkodze pata czoowego:

utrata moliwoci poruszania czciami ciaa;

afazja Broki;
niezdolno do planowania wykonania sekwencji ruchw przy wykonywaniu
czynnoci;
niezdolno do dziaa spontanicznych;
schematyczno mylenia;
"zaptlenie", uporczywe nawracanie do jednej myli;
trudnoci w koncentracji na danym zadaniu; trudnoci w rozwizywaniu problemw;
niestabilno emocjonalna; zmiany nastroju;
nieakceptowalne zachowania spoeczne; zachowania agresywne;
lewy pat - depresja, prawy - zadowolenie;
prawy tylny - trudnoci w zrozumieniu kawaw i miesznych rysunkw, preferencje W. Duch
dla niewybrednego humoru;

zmiany osobowoci.
Pat ciemieniowy:
Funkcje OUN
cz grna: czucie dotyku, temperatury, blu;
umiejscowienie wrae czuciowych;
prawa cz dolna: pami robocza zwizana z orientacj przestrzenn, wyobrania,
ukad odniesienia wzgldem swojego ciaa konstruowany na podstawie wrae
wzrokowych;
lewa cz dolna: modelowanie relacji przestrzennych ruchw palcw, rotacja
mentalna, ocena szybkoci ruchu;
pomidzy i cz przyrodkowa: celowe ruchy;
integracja ruchu i wzroku;
integracja czucia i wzroku w jeden percept;
manipulacja obiektami wymagajca koordynacji i wyobrani przestrzenno/ruchowej.
rozumienie jzyka symbolicznego, poj abstrakcyjnych, geometrycznych.

Uszkodzenia pata ciemieniowego:

cakowita niepodzielno uwagi;

niezdolno do skupiania wzroku na okrelonym miejscu (apraksja wzrokowa);
trudnoci w orientacji przestrzennej;
trudnoci w integracji wrae wzrokowych w jedn cao (symultagnozja);
trudnoci w koordynacji ruchu oczu i rk;
niezdolno do celowego dziaania wymagajcego ruchu (apraksja), problemy w
troszczeniu si o siebie;
lewy - niezdolno do odrnienia kierunkw, lewa-prawa
trudnoci w liczeniu (dyskalkulia) i matematyce, zarwno algebrze jak i geometrii;
niezdolno do nazwania obiektu (anomia);
okolice lewego zakrtu ktowego - niezdolno do umiejscowanienia sw pisanych
(agrafia);
problemy z czytaniem;
prawy - brak wiadomoci niektrych obszarw przestrzenii i czci ciaa
(jednostronne zaniedbanie);
anozagnozja, zaprzeczanie niesprawnoci;
trudnoci w rysowaniu;
trudnoci w konstruowaniu obiektw;

zaburzenia osobowoci (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe). W. Duch

 Funkcje OUN
Pat skroniowy:

zakrt grny i wieczko: such muzyczny, fonematyczny i wraenia dwikowe;

obszar Wernickego - rozumienie mowy, gramatyka, prozodia;
zakrt dolny: rozpoznawanie obiektw;
kategoryzacja obiektw; pami werbalna, zapamitywanie;
cz podstawna: analiza zapachw

Uszkodzenia patw skroniowych:

zaburzenia suchu, rozumienia mowy i percepcji dwikw;

zaburzenia wybirczej uwagi na bodce suchowe i wzrokowe;
problemy w rozpoznawaniu widzianych obiektw; trudnoci w rozpoznawaniu twarzy
(prozopagnozja);
upoledzenie porzdkowania i kategoryzacji informacji werbalnych;
lewa pkula - trudnoci w rozumieniu mowy (afazja Wernickego);
uszkodzenia prawej pkuli moga spowodowa sowotok;
trudnoci w opisywaniu widzianych obiektw;
zaburzenia pamici - amnezja nastpcza, problemy z przypominaniem;
zaburzenia zachowa seksualnych;

zaburzenia kontroli zachowa agresywnych.

 Funkcje OUN
Pat potyliczny:

widzenie; analiza koloru, ruchu, ksztatu, gbi;

skojarzenia wzrokowe, ocena, decyduje czy wraenie jest analizowane i jaki jest jego
priorytet.

Wyniki uszkodze pata potylicznego:

dziury w polach wzrokowych (skotoma);

trudnoci w umiejscowieniu widzianych obiektw;
halucynacje wzrokowe; niedokadne widzenie obiektw, widzenie aureoli;
trudnoci w rozpoznawaniu kolorw;
trudnoci w rozpoznawaniu znakw, symboli, sw pisanych;
trudnoci w rozpoznawaniu rysunkw;
trudnoci w rozpoznawaniu ruchu obiektu;

trudnoci z czytaniem i/lub pisaniem.

W prezentacji wykorzystano wiele materiaw
dostpnych w internecie oraz opracowaniach
ksikowych, m. in:
W. Kalat, Biologiczne podstawy psychologii;
W. Traczyk, Fizjologia czowieka w zarysie;
W. Duch, Wstp do kognitywistyki [www].