Biomechanika czowieka

i kinematyka stawu
kolanowego
Czowiek- najlepsza inwestycja

Projekt wspfinansowany przez Uni Europejsk

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego
1. Terminologia
2. Wstp do biomechaniki czowieka
3. Kinematyka stawu kolanowego
4. Metody analizy biokinematyki
5. Analiza chodu

2
 Terminologia
Paszczyzny ruchu:

poprzeczna czoowa strzakowa

3
Terminologia
Pojcia topografii
anatomicznej:
anterior/posterior
przedni/tylni
superior/inferior
grny/dolny
proximalis/distalis
bliszy/dalszy
medialis/lateralis
przyrodkowy/boczny
4
 Wstp do biomechaniki czowieka
Biomechanika - zajmuje si opisem ruchu czowieka i
zwierzt (biokinematyka) oraz zjawiskami ten ruch
wywoujcymi (biodynamika)

Dziay biomechaniki:
biomechanika oglna (General Biomechanics)
biomechanika inynierska (Biomechanics of
Engineering)
biomechanika medyczna i inynieria rehabilitacyjna
(Medical Biomechanics and Rehabilitation
Engineering)
biomechanika sportu (Biomechanics of Sport)
5
 Biomechanika zama
Wstp do biomechaniki czowieka

Ko cechuje dua elastyczno zatem dziaajce na ni siy nie prowadz do

zamania lecz do jej odksztacenia. Stosunek naprenia do zwizanego z nim
odksztacenia jest wartoci sta dla danego materiau (Skorko 1979). Im
materia bardziej sztywny tym modu sprystoci wyszy.

Jednak ko zachowuje elastyczno tylko w pewnym zakresie okrelonym jako

strefa odksztacenia sprystego po przekroczeniu ktrego nastpuje
odksztacenie plastyczne i jeli naprenia przekrocz dozwolon granic
plastycznoci nastpi zamanie koci.

W przypadku koci strefa odksztacenia plastycznego jest bardzo niewielka.

Podczas dziaania na ko obcieniem gromadzi ona pewn ilo energii. Np. w
przypadku szybkiego biegu ko pochania wicej energii ni w przypadku biegu
wolnego. Im wicej energii si zgromadzi tym wiksze bdzie zniszczenie koci
(Markel 1996). Rodzaj zamania zaley ponadto od kierunku dziaania siy.

6
 Wstp do biomechaniki czowieka
Mechanizm kontroli ruchu

Maszyna:
Centrum ukad
zamiar impuls Napd: sia ruch
Sterow ania: szkieletow y
ruchu aktyw acji muscles
mzg
+
obcienie
Sensory:
ukad
receptorw
czucia

7
Wstp do biomechaniki czowieka
Dwignie proste mechanizmy suce do
zmiany wywieranej siy poprzez uycie
odpowiedniego ramienia momentu
sia (F) opr (R)

rami siy rami oporu

o obrotu

8
 Wstp do biomechaniki czowieka
Klasy dwigni dziaajcych w czowieku:

1 klasy dwignie obustronne

2 klasy dwignie rzadko wystpujce
u czowieka
3 klasy dwignie najczciej
wystpujce i uywane przez
czowieka
9
 Wstp do biomechaniki czowieka
Dwignie 1 klasy:
- mog by oszczdnociowe i szybkociowe

opr (R) sia (F)

sia (F) opr (R)

rami siy rami rami rami oporu

oporu siy

o obrotu o obrotu

10
 Wstp do biomechaniki czowieka
Dwignie 1 klasy:
- przykad stawu
szczytowo-
-potylicznego

sia opr

o obrotu
11
 Wstp do biomechaniki czowieka
Dwignie 2 klasy:
- porwnanie do taczki

opr

sia
sia (F) rami siy
rami oporu

o obrotu
opr (R) o obrotu
przykad wykorzystania tej dwigni w stawie
okciowym dla minia ramienno-promieniowego
12
 Wstp do biomechaniki czowieka
Dwignie 3 klasy:
- najczstsze dwignie u czowieka
- mao wydajne z powodu maego ramienia siy
nieefektywne mechanicznie

sia (F)
rami siy
opr
rami oporu
o obrotu
opr (R) sia
o obrotu
przykad wykorzystania tej dwigni w stawie
okciowym dla minia dwugowego ramienia
13
Wstp do biomechaniki czowieka
Typy staww (Fick 1904,1911):

zawiasowy obrotowy

kulowy elipsoidalny siodekowaty

(kykciowy)
14
 Wstp do biomechaniki czowieka
Przykady i rodzaje staww:

- ramienny staw kulisty

wolny

- biodrowy staw
kulisty panewkowy

15
 Wstp do biomechaniki czowieka
Przykady i rodzaje staww:
- kolanowy staw dwukykciowy lub
dawniej staw zawiasowy zmodyfikowany
powierzchnie
udo kykcie
stawowe (boczne
i przyrodkowe)

model stawu
gole
16
Wstp do biomechaniki czowieka
Rodzaje ruchw w stawach:

obracanie toczenie lizganie

+ poczone wzajemnie kombinacje

17
Budowa anatomiczna stawu
kolanowego

ko udowa
rzepka

ko piszczelowa

ko strzakowa

staw kolanowy
koci koczyny dolnej
18
 Budowa anatomiczna
ko udowa koniec dalszy

powierzchnia rzepkowa
kykie boczny
kykie przyrodkowy

nadkykie boczny

nadkykie przyrodkowy

d midzykykciowy

19
 Budowa anatomiczna
ko piszczelowa koniec bliszy
guzowato piszczeli wynioso midzykykciowa

kykie przyrodkowy kykie boczny

(powierzchnia stawowa) (powierzchnia stawowa)

gowa strzaki

20
Budowa anatomiczna
rzepka
powierzchnia przednia rzepki powierzchnia stawowa rzepki

widok z przodu widok od tyu

21
 Budowa anatomiczna
wizada

wizado
wizado poboczne
poboczne strzakowe
piszczelowe (boczne) wizado
(przyrodkowe) krzyowe
tylne (PCL)

wizado
poprzeczne
kolana

wizado
krzyowe
przednie (ACL)

22
 Budowa anatomiczna
kotki

kotka
przyrodkowa kotka
boczna

23
 Budowa anatomiczna
Minie otaczajce staw kolanowy od przodu

misie napinacz
powizi szerokiej

misie krawiecki

misie prosty
uda

misie obszerny
przyrodkowy

misie obszerny
poredni

misie obszerny
boczny

warstwa powierzchowna warstwa gboka

24
 Budowa anatomiczna
Minie otaczajce staw kolanowy od tyu (grne)

misie pcignisty

misie smuky

misie dwugowy uda

gowa duga

misie dwugowy uda

gowa krtka
misie pboniasty

"gsia stopka"

widok od tyu widok od strony przyrodkowej

25
 Budowa anatomiczna
Minie otaczajce staw kolanowy od tyu (dolne)

misie
podeszwowy

misie
podkolanowy

misie brzuchaty
ydki - gowa
boczna

misie brzuchaty
ydki - gowa
przyrodkowa

strona tylnia widok po odsoniciu minia

trjgowego ydki

26
 Kinematyka stawu kolanowego
Stopnie swobody i osie ruchu
translacja rozciganie 6 stopni swobody (DOF):
przednia -3 rotacje
i tylnia nacisk
-3 translacje

translacja wyprost
boczna zgicie
i przyrodkowa przywodzenie odwodzenie

rotacja zew.
i wewntrzna
27
 Kinematyka stawu kolanowego
Zakresy praktycznego ruchu
w stawie: 0 mechanizm zaryglowania (screw home)

-5 10
- zgicie/wyprost do 70
20

podczas chodzenia, do peen wyprost

aktywny ruch
pod kontrol mini

160 w klkaniu (z uwzgl.

przeprostu)

- rotacja wewntrzna
i zewntrzna - do 30 tylko 120

przy zgitym kolanie ruch pasywny

(wymagajcy
- przywodzenie/odwodzenie
160
zewntrznej siy)

tylko kilka stopni

28
 Kinematyka stawu kolanowego
Ruch w stawie jest kombinacj toczenia
(pocztkowa faza), obrotu i lizgania

Przykady moliwej wsppracy stawu udowo-piszczelowego w rnych przypadkach:

(A) tylko toczenie ko udowa wytacza si poza kolano przed zakoczeniem zgicia
(B) tylko lizganie ko udowa uderza w ko piszczelow
(C) zoenie tych dwch ruchw toczenia i lizgania - daje rzeczywisty ukad wystpujcy w
kolanie

29
 Metoda symulacyjno dowiadczalna -
kinematyka stawu kolanowego

..
x alfa
Y
Kinematyka stawu kolanowego
Ko udowa
B.
dl
o A

y
Przykadowa trajektoria
zakrelana przez punkt B
Ko
piszczelowa

O X
30
 Kinematyka stawu kolanowego
Przykadowe zakresy dla czynnoci:

chodzenie 0-67 stopni

wchodzenie po schodach 0-83
schodzenie ze schodw 0-90
siadanie 0-93
wizanie butw 0-106
podnoszenie przedmiotu 0-117

[Nordin & Frankel, 1989]