U d nerwowy

Ukad e wowy cczowieka

ow e
w kontekcie percepcji zmysw

Przygotowaa:
yg
Boena Kostek
 orodkowyy
ory
recepto

ukad
nerwowyy ukad
r

autonomiczny
efektory
 orodkowy ukad
...
nerwowy
reeceptory
y

Oglny schemat
ukad obwodowy pocze systemu
autono-
t ukad
k d nerwowego
...

miczny nerwowy

...
efektory ukadu efektory (minie)
autonomicznego i receptory czucia
gbokiego
Wanwaciwociukadu
nerwowego jest fakt analizy bodcw
nerwowegojestfaktanalizybodcw
rwnoczenieprzezorodkowyi
autonomicznyukadnerwowy.
Pozwalatonaniezalenewczeniedo
reakcjinabodziecodruchw
b
bezwarunkowych(ukad
k h ( k d
autonomiczny)iodruchw
wyuczonych (ukad somatyczny
wyuczonych(ukadsomatyczny
poprzezukadobwodowy).
Zasaddziaaniaopisujeprzykad:
patrzcnasoce,ukadautonomiczny
powodujezweniesirenic,
natomiastwwynikupobudzenia
t i t ik b d i
ukaduobwodowegozakrywamyoczy
rk, aby dodatkowo zmniejszy
rk,abydodatkowozmniejszy
poziomnateniawiata.
 Ukad nerwowy
Orodkowy ukad nerwowy:
obwodowy ukad nerwowy
ukad autonomiczny (wegetatywny)
ukad wspczulny
ukad przywspczulny
 Umowny podzia systemu nerwowego na trzy
podsystemy Centralny ukad nerwowy:
podsystemy.
mzg, mdek i rdze krgowy.
Obwodowy (peryferyjny) ukad nerwowy:
nerwy krgowe i czaszkowe, dochodzce do
mini i receptorw czuciowych i koczce
si w rdzeniu.
Autonomiczny ukad nerwowy
Zadanie: koordynacja funkcji
automatycznych: skurczy serca, oddychania,
trawienia, wydalania, pocenia si,
pobudzenia seksualnego.
Centrum: w pniu mzgu. Koordynacja: przez
podwzgrze.
Ukady wspczulny i przywspczulny,
dziaajce antagonistycznie.
 Uk
Ukad d wspczulny
l pobudza:
b d rozszerza
renic, rozlunia minie oka, gruczoy
linowe wytwarzaj gst lin
lin, serce bije
szybciej, naczynia wiecowe si rozszerzaj,
oskrzela rozkurczaj, odek hamuje
wydzielanie sokw, wolniej
produkowana, perystaltyka zwalnia,
nadnercza uwalniaj adrenalin, skra pot,
woski si je, obyt kurczy, pcherz
rozlunia.
l i
Ukad przywspczulny dziaa odwrotnie
Obwodowyukadnerwowymona
Obwodowy ukad nerwowy mona
porwnadomagistrali,ktra
poprzez nerwy zajmuje si
poprzeznerwyzajmujesi
dystrybucjbodcwz
orodkowego ukadu nerwowego po
orodkowegoukadunerwowegopo
caymorganizmie.Obwodowyukad
nerwowy tworzy 12 par nerww
nerwowytworzy12parnerww
czaszkowychoraz31parnerww
rdzeniowych. Uszkodzenie nerww
rdzeniowych.Uszkodzenienerww
ukaduobwodowegojest
najczstszym urazem ukadu
najczstszymurazemukadu
nerwowegoimoeprowadzido
niedowadwczyzaburzeczucia.
edo ad c y abu e c uc a.
Neurony
eu o y odpo
odpowiedzialne
ed a e zaa odbodbir
bod
bodcw
c
pochodzcych m. in. z ukadu suchu i wzroku
nazywa si neuronami sensorycznymi (ang. (ang
sensory neurons). Odebrane bezporednio przez
receptory
t b d
bodce t fi j przez neurony do
trafiaj d
mzgu w postaci ladw pamiciowych.
Drog impulsu z ukadu suchowego przedstawia
p
w sposb schematyczny
y y rys.
y 1a.
 EXTERNAL MIDDLE INTERNAL

EAR

CENTRAL
NERVOUS
MOMENTANEOUS SHORT-TERM LONG-TERM SYSTEM
MEMORY

corr. corr.

Anamorph.

CPU

VISION REACTIONS
TOUCH
SMELL
TASTE
etc. [Leipp]
Rnebodcepobudzajrneobszarymzgu:

A patczoowy(orodekwchuismaku)
B patciemieniowy(dotyk)
B pat ciemieniowy (dotyk)
C patskroniowy(such)
D patpotyliczny(wzrok)
II mdek m.in.Koordynacjaruchowa
III piemzgu wychodzidordzeniakrgowego
Aktywnoposzczeglnychobszarwmzguwwyniku
Aktywno poszczeglnych obszarw mzgu w wyniku
wykonywaniaczynnociantagonistycznych
Impulssensorycznytafiadopamicietapami.Wpierwszejkolejnoci
trafiadopamicioperacyjnemzgu(pamicichwilowej/
p p yj g (p j/
sensorycznej),gdziemoewywoapobudzenieodpowiednich
efektorwbdtrafidodalszejobrbkiwpamicikrtkotrwaej
(
(interpretacjabodca),wkocujakodowiadczenietrafiadopamici
)
dugotrwaej(ok.10miliardwneuronw),gdziemoebraudziaw
procesie analizy bodcw
procesieanalizybodcw.
Czasprzechowywaniawuk.pamicisensorycznejjestbardzokrtki
( , , ),
(0,10,5s),zawpamicikrtkotrwaejprzezczasbliejnieokrelony
p jp j y
(zapamitywaniepoprzezpowtarzanie),aledotyczytokilku
jednostekprezentowanegomateriau.
 Ukad nerwowy moe
reagowa w trojaki
sposb na wystpienie
literyy A.
Moliwe jest, e na
kad liter zareaguje:
1 pojedyncza
1. j d kkomrka
k
(detektor litery)
2 specyficzny zesp
2.
komrek
(konfiguracja
komrek)
3. dla kadej litery
i t i j odrbny
istnieje d b kkod d
(ukad wyadowa
nerwowych)
Najprostszy odwd pamici skada si z wejcia i grupy
komrek. W procesie analizy obrazu moe bra udzia
pojedyncza komrka lub ich grupa,
grupa wynik analizy moe
by rwnie reakcj na kod pamici (zesp reakcji
neuronowych). W kadym z przypadkw do naszej
wiadomoci dotrze informacja, co np. widzimy.
Posugujc
g j si p powyszym
y y przykadem,
p y pojedyncza
p j y
komrka wystarczy nam do stwierdzenia postrzegania
drukowanej wyranej litery A. Zesp komrek moe
stwierdzi liter A napisan odrcznie przez jak osob,
natomiast kod pamiciowy pozwala na zoon analiz
obrazu,
b wizanie
i i z nim
i emocjiji oraz np. wykrycie
k i litery
li Aw
sowie, w ktrym pojedyncze litery mogyby by
nierozpoznawalne.
nierozpoznawalne
Ze wzgldu na strefow funkcjonalno mzgu, wany
zjawiskiem w procesie percepcji jest komunikacja
midzy pkulami. Ciao modzelowate oddziela praw
pkul mzgow od lewej i przekazuje informacje z
jednej strony na drug. W nastpstwie budowy mzgu
skadajcego si z dwch pkul mzgowych
posiadajcych homologiczne struktury, a take
funkcjonowania w nich orodkw ruchowych,
wzrokowych i somatycznosensorycznych
przetwarzajcych bodce z przeciwlegej ni pkula
strony ciaa, w celu integracji pracy mzgu
wytworzone zostay poczenia pomidzy pkulami.
Rozcicie spoida,
spoida czasem stosowane w
chirurgicznym leczeniu padaczki, moe
prowadzi do zaburze w percepcji.
percepcji Np.
Np
bodziec odbierany przez prawe ucho lub oko,
moe nie by rozpoznany w przypadku
odebrania ggo p przyy p
pomocyy ucha lub oka
lewego.
Przypadek taki nazywa si rozszczepieniem mzgu i jest
nastpstwem rozdzielnej, krzyowej analizy bodcw z
receptorw lewych i prawych.
Kr o em
Krzyowemu pr et ar ani
przetwarzaniu podlega rwnie
r nie reakcja
efektorami.
Efekt rozszczepienia mzgu
Efektrozszczepieniamzgu:
Moliwocipercepcyjnemzgurosnzwiekiemzewzglduna
zagszczajc si sie neuronw Na poniszym obrazie
zagszczajcsisieneuronw.Naponiszymobrazie
zaprezentowanostopierozwojuneuronwszeciuwarstwkory
m gowej w funkcji c asu obs aru mowy. Plastyc no w
mzgowejwfunkcjiczasuobszarumowy.Plastycznow
reorganizacjimzgowejczowiektraciwwiekuok.12lat.Uwaasi
jednak,eistniejezdolnodojrzaegoOUN(orodkowegoukadu
nerwowego)doreorganizacjifunkcjonalnejwskutekuszkodzenia
czystymulacjiruchowoczuciowej.
Moliwocipercepcyjnemzgurosnzwiekiemzewzglduna
zagszczajc si sie neuronw Na poniszym obrazie
zagszczajcsisieneuronw.Naponiszymobrazie
zaprezentowanostopierozwojuneuronwszeciuwarstwkory
m gowej w funkcji c asu obs aru mowy. Plastyc no w
mzgowejwfunkcjiczasuobszarumowy.Plastycznow
reorganizacjimzgowejczowiektraciwwiekuok.12lat.Uwaasi
jednak,eistniejezdolnodojrzaegoOUN(orodkowegoukadu
nerwowego)doreorganizacjifunkcjonalnejwskutekuszkodzenia
czystymulacjiruchowoczuciowej.
 Mzg czowieka w liczbach
Masa:
Niemowl rednio 350 g
gramw, 12%
cakowitej wagi ciaa.
Dorosy rednio 1375 gramw (od 1-2.5
1 2.5
kg), kobiety 150 gramw mniej, 2%
masy ciaa
Objto 1.4 litra.
 Moc elektryczna: 25 Watw; Liczba stanw:
nieograniczona
Zuycie energii: ok
ok. 20% cakowitej
cakowitej, przy 2% masy
masy.
40 mld neuronw, 30 mld mdek, > 8 mld kora, < 2
mld pozostae
Synapsy neuronw:
kora 4000/neuron,, 3x1013 ppocze,
,
mdek 3x1012 pocze,
pozostae 2x1013 pocze,
razem 5x1013,
Pojemno rzdu 50 x 1012=50 Tbitw traktujc
k d synaps jako
kada j k bit
bit.
 Oszacowanie przepywu informacji
( i d
(wiadomego):)
Wzrok ok. 5000 bitw/sek;
Zapamitanie wymaga 10 sek, czyli ok.
5 kbit/sek.
Pozostae zmysy 100 bitw/sek,
Moc obliczeniowa: 5x1013 pocze,
pocze
zmiana rzdu 100 Hz, 5x1015
operacji/sek
 Uszkodzenia lewej pkuli: trudnoci z
mwieniem,
i i pisaniem,
i i czytaniem,
t i
matematyk.
U k d
Uszkodzenia i prawejj pkuli:
k li ttrudnoci
d iz
rozpoznawaniem struktur geometrycznych,
t
twarzy, trudnoci
t d i z rysowaniem, i percepcj
j
muzyki.
Dominacja prawej pkuli - artyci, humanici;
lewa - naukowcy, umysy cise.
 Budowa ciaa i mzgu lekko asymetryczna.
A
Asymetria
t i widoczna
id jju na etapie
t i podowym.
d
Prawa pkula wiksza i cisza ni lewa.
Wicej materii biaej (dusze poczenia).
Cz czoowa szersza,
szersza wysunita do przodu
Niektre obszary kory ciemieniowej
powikszone.
powikszone
Lewa pkula:
Cz tylna szersza.
Wiksza rwnina skroniowa
Wicej materii szarej.
Wicej dopaminy, mniej noradrenaliny.
Mowa w p prawejj p
pkuli: u p
praworcznych
y 4%,,
u leworcznych 15% + 15% obie pkule w
jednakowym stopniu.
Mowa docierajca do prawego ucha jest
lepiej rozumiana.
Asymetria mniej widoczna u kobiet.
 Skrzyowane
szlaki nerwowe
dla bodcw
dotykowych i
sterowania
t i
motorycznego.
 Bodce
suchowe.
z lewego
Dwiki g
ucha
analizowane s
w prawej pkuli i
odwrotnie.
 Bodce
wzrokowe.
k L
Lewe
pole wzrokowe
analizowane
li jjestt
w prawej pkuli i
odwrotnie.
 Bodce
wchowe
h nie
i
przechodz
przez
skrzyowane
szlaki
(wyjanienie
ewolucyjne).
p
Opuszka
wchowa
powstaa z
p
najbardziej
y g do
wysunitego
przodu zwoju
nerwowego
 przecicie
spoida
id wielkiego
i lki
W prawym
polu
l widzenia
id i
obiekt jest
rozpoznawany
i
identyfikowany
.
 W lewym
polu
l
widzenia
pacjent nie
potrafi nic
powiedzie
, ale
potrafi
y
wybra
odpowiedn
i
przedmiot.
W skad
ukadu
k d
limbicznego
wchodzi kora
wchowa,
jdra
migdaowate,
migdaowate
hipokamp,
wzgrze,
g
podwzgrze i
par
drobniejszych
struktur.
Teoria MacLeana: podzia mzgu na trzy struktury.
Z
Zesp
R ((reptilian),
tili ) pie
i i rdmzgowie;
d i wiat
i t
gadw.
System limbiczny - emocje,
emocje zachowania
spoeczne; wiat ssakw.
Kora nowa - jzyk,
jzyk abstrakcje; wiat ludzi i
naczelnych.

Ryby maj gwnie pie i rodmzgowie, gady

sabo rozwinity
y ukad limbiczny,
y ssaki ((ptaki nieco
mniej) kor now.
Pie i podstawa neuronalna, zawierajc
wszystkie ukady regulacyjne i reproduktywne
organizmu = "zesp R" (Reptilians, gady).
P d
Podwzgrze
- reguluje
l j hhomeostaz:
t
termoregulacja, rytmy biologiczne, wsppraca
z autonomicznym ukadem nerwowym
nerwowym, godu i
pragnienia.
Zesp R bardziej pierwotny ni emocje
emocje.
Ochrona terytorium, zachowania agresywne,
rytualne, hierarchie spoeczne.
Mordowanie "z zimn krwi" - gady!
Wojny
j y zaborcze u ludzi,, szympansw,
y p , delfinw.
 Ukad limbiczny, sabo rozwinity u gadw,
dobrze u ssakw 150 mln lat
Emocje, zachowania opiekucze, typowe
zachowania dla danego gatunku.
Kora stara (wchowa),
( ) niespecyficzne
f
pobudzenia zapachowe.
Hi k
Hipokamp - stary ukad
k d pamici;
i i mechanizm
h i
walki-ucieczki
P d
Podpora - mechanizm
h i oczekiwania
ki i i odkrywania
dk i
nowoci.
J d migdaowate
Jdra i d t (amygdala)-
( d l ) kontrola
k t l
strachu-agresji.
Dranienie prdem tych obszarw wywouje
psychozy i halucynacje.
Podwzgrze z przysadk mzgow - sprzenie
z ukadem hormonalnym.
Kora nowa,, najlepiej
j p j rozwinita
u
naczelnych, kilkadziesit mln lat.
Procesy poznawcze
poznawcze, rozwizywanie
problemw, zachowania spoeczne,
kultura.
kultura
Uszkodzenia kory nie zmieniaj
zachowa gatunkowych.