Zdrowie jest najwaniejsze

Krgosup
tofundament
Nacaym wiecie miliony ludzi dowiadczaj cierpienia zpowodu blw
krgosupa. Bl wycza ich znormalnego ycia nakilka dni, tygodni, anawet
miesicy. Bardzo czsto zbagatelizowany pierwszy bl jest zapowiedzi
wieloletnich cierpie.

Dlaczego krgosup boli? Jednoznacz- Koci miednicy skadaj si zlewej

na odpowied jest trudna. Napod-
stawie kontaktw zmoimi pacjentami
mog powiedzie, ebrak wiedzy (bez
wzgldu nawyksztacenie) iwiadomo-
ci, eokrgosup naley wodpowied- wystpuj przemieszczenia tych koci
ni sposb zadba, prowadzi dozjawisk
chorobotwrczych. Nieodpowiedni tryb
ycia, urazy, warunki psychospoecz-
ne, choroby narzdw wewntrznych.
Odpowiedzi trzeba te szuka whistorii
rozwoju czowieka. Ewolucja spionizo-
waa nas, przekaz si zacz przebiega
prostopadle, poprzez stawy krzyo-
wo-biodrowe igowy koci udowych.
Miednica zacza by niestabilna.
Siy zewntrzne lub dugotrwae niepra-
widowe obcienia mog przemiesz-
cza zeswojego pierwotnego pooe-
nia koci biodrowe, prowadzc czsto
dozablokowania wtej nieprawidowej
pozycji. Nakrgosup stale oddziauje
ciar tuowia, zczasem koci biodro-
we ustawiaj si asymetrycznie wzgl-
dem siebie, coskutkuje niekorzystnie
nastatyk caego krgosupa.
iprawej koci biodrowej talerza bio-
drowego, koci onowej, koci kulszo-
wej oraz koci krzyowej iogonowej.
Uzdecydowanej wikszoci ludzi
wstosunku dosiebie. Nie wyklucza
si, eju wokresie podowym dziecko
przejmuje tnieprawidowo pomat-
ce, ktra sama ma przesunit mied-
nic. Podczas porodu rwnie moe
doj doznieksztace, gdy dziecko
przechodzi przez znieksztacony kana
rodny matki. Doprzemieszcze moe
doj rwnie wwieku pniejszym
naskutek rnych urazw.
Uwielu osb pierwszy bl krgosupa
pojawia si najczciej pojakim ba-
hym incydencie. Pochyliam si, eby
woy buty tumaczy pacjentka.
Przyczyny dolegliwoci pochodzenia
krgosupowego naley wic szuka
gdzie indziej ni wczynnikach bez-
porednio je wywoujcych. Moemy
mwi oprzyczynach pierwotnych
iwtrnym procesie chorobowym.

Koci miednicy Przyczyny problemw

Koci miednicy tofundament, nakt-
rym opiera si cay organizm. Tymcza-
sem najprawdopodobniej koci
miednicy s ustawione nieprawidowo
uzdecydowanej wikszoci ludzi.
Powoduje tonegatywne skutki dla
zdrowia. Nawschodzie dawno uznano,
eprzemieszczenie koci miednicy nie-
sie ujemne skutki dla zdrowia czowie-
ka. Stamtd te wywodzi si metoda
terapii, ktra likwiduje przemieszczenie
koci miednicy. Techniki terapii manu-
alnej japoskiej (Yameiho), chiskiej
czy hinduskiej odniedawna staj si
znane wEuropie iwPolsce.
Naczym polega nieprawidowo?
zkrgosupem
Przyczyny pierwotne tochroniczne
zablokowania, wynikajce zuwarun-
kowanej rozwojowo saboci wobr-
bie miednicy. Wystpuj najczciej
ju wdziecistwie. Pozostawione
sobie, stopniowo wywouj nastp-
stwa ocharakterze kompensacyjnym
(naukonie ustawionej miednicy cay
krgosup znajduje si wsferze ryzy-
ka). Towanie one s przyczyn blu
krgosupa.
Skoliozy, napicia mini, naci-
gnicia torebek stawowych iobrzki
tkanki cznej towszystko prowadzi
dotworzenia si obszarw zaburze

30

itak zwanych punktw zaponowych.
Zupywem czasu ju tylko nieznaczny
czynnik wywoawczy wyzwala bl.
Pierwotne skrzywienie miednicy moe
implikowa zaburzenia wodcinku szyj-
nym krgosupa iodwrotnie. Zmiana
napicia wtym odcinku oddziauje
nawszystkie jego pozostae czci.
Chroniczne zablokowania dwch
pierwszych krgw szyjnych sprawiaj,
enie mona odzyska prawidowej
statyki pozostaych czci krgosupa
bez uprzedniego odblokowania odcin-
ka szyjnego.
Nawet nieznaczne przemieszczenia
wobrbie miednicy, nabyte wokre-
sie dziecistwa, mog prowadzi
dotrwajcych cae ycie dolegli-
woci, oile wodpowiednim czasie
nie zostanie podjte leczenie tak
rwnie za Chinami, Japoni uwaa
drW.P.Ackermann twrca metody
zzakresu diagnostyki itechniki lecze-
nia manualnego.
Dziaanie si zewntrznych
Wokresie dorastania krgosup szcze-
glnie jest nieodporny nadziaanie si
zewntrznych. Wgabinecie, prowa-
dzc wywiad majcy ustali przyczyn
pierwotn aktualnych problemw
krgosupowych, sysz czsto: gdy
byem dzieckiem spadem zdrzewa
naplecy albo zeschodw, drabiny
czy roweru. Zwykle kilka dobrych lat
potym, gdy organizm osign dojrza-
o, pojawiy si pierwsze problemy
zkrgosupem.
Przez zaniedbanie wdziecistwie, brak
kontroli ifachowej oceny takich incy-
dentw, dochodzi doskrcenia miedni-
cy, przez costawy biodrowe, kolanowe
iskokowe ulegaj jednostronnemu
obcieniu inastpuje czynnociowe
skrcenie koczyny dolnej. Wprocesie
tym uczestniczy caa statyka koca.
Pojawiaj si skrzywienia kompen-
sacyjne, sigajce a popodstaw
czaszki, awszystkie minie grzbietu
trac swoje prawidowe napicie. Im
duszy czas midzy pierwotn przy-
czyn apierwszym zabiegiem korygu-
jcym, tym ciszy staje si przypadek
chorobowy.
Wtrne dolegliwoci
Wtrne dolegliwoci wodcinku ld-
wiowym krgosupa w80% przypad-
kw wystpuj postronie przeciwnej
dopierwotnie przemieszczonej koci
biodrowej.
profilaktyka
Przez wiele lat pracowaem idalej
pracuj zdziemi wwieku szkol-
nym (714 lat), prowadzc rwnie
poza gabinetem tak zwane wiczenia
korekcyjne. Zauwayem, e7080%
wszystkich dzieci, ktre byem wstanie
ogarn, wykazuje nabyte, czynnocio-
we skrcenie koczyny dolnej. Efekty
terapeutyczne, ktre osigam, pracu-
jc ztymi dziemi, zzastosowaniem
zabiegw hiropraktycznych ispecjalnie
dobranych pozycji asan zHatha
Jogi, utwierdzaj mnie wprzekonaniu,
eprzeprowadzona wodpowiednim
czasie kontrola statyki ciaa tych dzieci
zapobiegaby dugoletnim cierpieniom
ikosztownemu leczeniu.
Skolioza przyczyny
ileczenie
Profesor Donat Tylman wksice Pa-
tomechanika bocznych skrzywie kr-
gosupa podaje przyczyny objaww
skoliozy, potwierdzane przez obecne
badania prof. dr. med. hab. Tomasza
Karskiego:
boczne idiopatyczne skrzywienie kr-
gosupa powstaje irozwija si tylko
wokresie wzrostu;
objawy s nastpstwem wielopasz-
czyznowych znieksztace, obejmuj-
cych krgosup ibezporednio znim
zwizane elementy: koci, minie kompensacyjna, ktra udojrzaego
iwizada;
najwaniejsze przyczyny objaww
podkrela prof. Tylman toniepra-
widowoci obejmujce miednic
obnienie lewej strony miednicy
uwielu dzieci zeskoliozami.
Tak wic skoliozy tzw. idiopatyczne
nie s, jak dawniej mylano, wad
genetyczn, nie s skutkiem zaburze
hormonalnych czy zaburze czynnoci
nerww, ale s wtrn deformacj,
zwizan zasymetri si obciania
wskutek asymetrii ruchw bioder,
miednicy ikrgosupa.
Napodstawie pidziesicioletniej
praktyki dr W.P. Ackermann twierdzi,
egwne przyczyny pniejszych do-
legliwoci krgosupa powstaj czsto
midzy 4 a12 rokiem ycia. Naskutek
upadkw, uderze lub niewaciwego
obcienia jedna zkoci biodrowych
moe zmieni swoje pooenie wzgl-
dem koci krzyowej, wnastpstwie
czego caa miednica ulega stopniowej
dystorsji zpozornym skrceniem jed-
nej zkoczyn. Osoba taka stoi, chodzi
isiedzi krzywo zpowodu asymetrycz-
nego ustawienia koci miednicy.
Pocztki bez blu
Pocztkowo dziecko zazwyczaj nie od-
czuwa adnych blw, poniewa jego
ciao jest jeszcze ruchliwe igibkie. Jed-
nak udzieci znabytym czynnociowym
skrceniem koczyny dolnej wmiar
wzrastania tworzy si wtrna skolioza
czowieka stanowi przyczyn pierwsze-
go postrzau krgosupa.
Jeeli pierwotne zaburzenie nie bdzie
leczone, wwczas krgosup dc
31
 Zdrowie jest najwaniejsze
dokompensacji reaguje dalej. Wdo-
tknitym przemieszczeniami segmen-
cie ruchowym stopniowo pojawiaj si
uwarunkowane negatywnie zmiany:
zaburzenia krenia, zaburzenia tkan-
kowe iinne.
Uwaga! Uwaga! Prof. dr med. hab.
Tomasz Karski idr W.P. Ackermann
dowiedli, ewleczeniu skolioz idioma-
tycznych (tzw. niewiadomego pocho-
dzenia) niezalenie odwieku istopnia
skrzywienia naley bezwzgldnie
wykluczy wiczenia wyprostne wlee-
niu nabrzuchu, jako bardzo szkodliwe
inaog pogbiajce skrzywienie.
S towiczenia np. wleeniu nabrzu-
chu zdomi zprzodu lub nakarku
podnoszenie tuowia dogry oraz
wszystkie pochodne tego wiczenia.
Inne wiczenia wyranie przeciwwska-
zane, awrcz szkodliwe towleeniu
nabrzuchu podnoszenie syme-
tryczne ciarkw, pywanie nasucho
czy wleeniu naplecach stopy pod
drabink, rce nakarku zeskonem
dorodka (tzw. brzuszki).
Reasumujc: wiczenia symetryczne
wzmacniajce minie, stosowane przy
skoliozie znacznie zwikszaj ryzyko
UWAGA!
Wzmacnianie mini prostowniki grzbie-
tu, dziaajc pociciwie uku, jakim jest
skolioza, powikszaj skrzywienia iprzy-
kurcz wyprostny krgosupa! wicze tych
nie naley wykonywa. Progresja skolioz
czsto wynikaa zwadliwego leczenia, anie
zcharakteru wady.
32
pogbienia skrzywienia krgosupa.
Niestety wpolskiej rzeczywistoci szko-
a, anawet specjalici odrehabilitacji
wplacwkach medycznych powielaj
szkodliwe stereotypy. Zamiast kory-
gowa pogbiaj skoliozy. Zanim
wylesz wic dziecko natzw. wiczenia
korekcyjne, upewnij si, czy mu nie
szkodzisz.
Nowe leczenie skolioz
Wporwnaniu dopoprzednich zesta-
ww wicze stosowanych wleczeniu
skolioz tzw. idiopatycznych, nowe
wiczenia s diametralnie odmienne.
Mona powiedzie, ete, ktre kiedy
byy zakazane (np. przewroty, skony),
okazay si doskonaymi wiczeniami
leczniczymi. Podajc wdalszym
cigu za badaniami idowiadczeniem
klinicznym prof. dr med. hab. Tomasza
Karskiego czy prof. Renaty Toma-
schewskiej najlepsze s wiczenia
skonowe dla przeciwdziaania utracie
fleksyjnoci krgosupa (usztywnieniu
si krgosupa Th6Th12).
wiczenia skonu dolewej koczyny
dolnej przeciwdziaaj przykurczowi
postronie wklsej skoliozy ldwiowej
ibardzo skutecznie j lecz. S bardzo
wane wleczeniu pocztkowej fazy
skolioz. Natomiast wiczenia skonu
doprawej koczyny dolnej zalecane
s dla przeciwdziaania przykurczowi
tkanek postronie wklsej skoliozy
piersiowej prawostronnej. Taskolioza
jest zawsze wad wtrn (wII grupie
rozwoju skolioz). Jej wystpowanie
informuje, eznieksztacenie jest ju
utrwalone ileczenie musi by systema-
tyczne iwieloletnie.
Skony doprzodu mona rwnie wi-
czy wpozycji siedzcej, wmaksymal-
nym rozkroku, przy siadzie napitach,
wsiadzie skrzynym (poturecku).
Bardzo atwym wiczeniem dla dziecka
zeskolioz jest stanie naspocznij
nalewej koczynie dolnej. Wczeniej
naley sprawdzi klinicznie iradio-
logicznie biodra. Inn poyteczn
pozycj jest spanie natym boku, wob-
rbie ktrego jest wiksza wklso
skoliozy, zkolanami podcignitymi
dobrody.
Wczasie siedzenia naley zaleca
dzieciom pozycje swobodn, anigdy
wedug hasa: sied prosto. Krgo-
sup zdolny dokifozy jest chroniony
przed skoliozami. Krgosup prosty,
sztywny jest zagroony skoliozami.
Powszechnie znane jest zjawisko,
 profilaktyka
ewskoliozach plecy staj si paskie. czsto na niedobranym materacu czy Codecyduje oprzewlekych
Zaoeniem podstawowym udanego poduszce doprowadzamy doperma- blach plecw:
leczenia jest, jak uwaa m.in. prof. nentnych przecie. Wcale nie trzeba dyskopatia
Tomasz Karski, likwidowanie przykur- ciko fizycznie pracowa. Rwnie zbyt dugie stanie lub siedzenie
czu abdukcyjnego prawego biodra czsto nable krgosupa skar si nierwna postawa ciaa, np. wwyniku
iwyrwnanie obu bioder. nauczyciele iurzdnicy, jak grnicy. noszenia torby najednym ramieniu
Drugim celem jest usunicie przykur- dugotrway stres
czu postronie wklsej kadej zesko- Niespodziewany atak blu stumione emocje, lki
lioz. Skoliozy nie s jak dawniej uwa- krgosupa iodkrgosupa niska samoocena, poczucie bycia
ano skutkiem osabienia mini, mog wywoa: niekochanym, izolowanym
ale ich powstanie iutrwalanie zwizane niewaciwe podnoszenie cikiego problemy finansowe
jest zprzykurczem przykrgosupo- przedmiotu maa aktywno seksualna
wym: mini, powizi, cigien, tore- gwatowny skrt tuowiem brak zorganizowanego ruchu.
bek, staww postronie wklsej kadej mycie wosw nad wann czy umy-
zeskolioz, coprowadzi dozaburze walk Przewleke ble plecw
wzrostu idalszego rozwoju wady. wieszanie firanek towarzysz czsto innym
Dodatkowym celem wicze redresyj- siganie poksik zwysokiej pki schorzeniom organicznym, np.
nych jest usunicie przykurczu zgicia upadek zapalenie staww
biodra oraz przykurczu rotacyjnego wypadek komunikacyjny krgozmyk
zwykle prawego biodra. sport bez rozgrzewki schorzenia ukadu trawiennego:
Tworzenie tzw. gorsetu miniowego, wiczenia nasiowni wpozycjach problemy odkowe, pcherzyka
czyli wzmacnianie mini, nie jest celem stojcych lub siedzcych. ciowego (odcinek piersiowy)
najwaniejszym. Minie wzmacniaj
si samoistnie. Wkadym wiczeniu
zgiciowo-rotacyjnym pofazie rozci- 1
gowa
gnicia nastpuje czynne wiczenie ucho
mini prostownikw grzbietu. oczy
Dzieci imodzie powinny by zach- nos 2
twarz
cane doaktywnoci ruchowej iupra- gardo, szyja
wiania sportu we wszystkich formach. rami, serce 3
Zwalnianie dzieci zagroonych skolio- puca, wtroba
termolegulacja
zami zzaj wf. jest bardzo szkodliwe. minie grzbietu
Natomiast bardzo korzystnie wpywaj odek
4
5
wiczenia typu joga, taekwondoo, judo, dwunastnica
woreczek lciowy
aikido, wiczenia akrobatyczne, taniec, trzustka, jelito grube
bowiem zawieraj wsobie elementy nerki 6
redresji (redresja rozciganie, zang. jelito cienkie
wyrostek robaczkowy 7
stretching). kiszka stolcowa 8
pcherz 9
Gdy bol plecy jajniki, macica
koci
10
Wszystkie ruchy krgosupa zale-
ne s odprawidowej pracy mini. 11
Najwaniejsze minie, wspomagaj- 12
ce aktywno krgosupa tominie
13
grzbietu oraz minie brzucha. Bez
14
staej aktywnoci fizycznej ukad mi-
niowy sabnie. Powoduje topowsta-
1 3.4. krg szyjny 13 2.3. krg ldwiowy
wanie wadliwych postaw, skrzywie 2 5.6 krg szyjny 14 1.2.3. ko krzyowa 16 15
krgosupa, ble plecw oraz zaburze- 3 2 krg piersiowy 15 2.3. krg ldwiowy 17
4 1.2. krg piersiowy 16 4.6. krg ldwiowy
nia czynnociowe staww inarzdw 18
5 5.6.7. krg szyjny 17 3.4. krg ldwiowy
wewntrznych. 6 5.6. krg szyjny 18 5. krg ldwiowy
Osabione minie przyspieszaj 7 1. krg piersiowy 19 1.2. nerw koci 19
krzyowej
20
8 1. krg ldwiowy
powstawanie dyskopatii zwyrodnienia 9 5.6.7. krg szyjny 20 3.4. krg ldwiowy
krgw idyskw, awkonsekwencji 10 6. krg szyjny 21 4.5. krg ldwiowy
21
przepuklin dyskowych zuciskiem 11 6.7.8. krg szyjny 22 1.2. nerw koci
12 1. krg piersiowy krzyowej
naworek ogonowy, poraenie nerww
22
czy skonnoci dourazw lub blu.
Dlatego jeli wcigu dnia czsto si Krgosup ma wpyw na wszystkie narzdy ciaa. Jeeli odczuwasz gdzie
pochylamy izginamy, niepoprawnie bl, spjrz na strzaki na lewym rysunku, a zobaczysz, ktry krg jest jego
siedzimy wpracy iwsamochodzie, pi- przyczyn.
my naniedobrym ku, wzej pozycji,

33
 Zdrowie jest najwaniejsze
schorzenia ginekologiczne, nerek,
ukadu moczowo-pciowego (odcinek
ldwiowo-krzyowy)
ZZSK zesztywniajce zapalenie sta-
ww krgosupa (cae plecy)
osteoporoza (ble wdrujce wzdu
caego krgosupa)
SM stwardnienie rozsiane
choroby reumatyczno-gocowe
dystorfia mini zanik mini
nowotwr zoliwy.
Czy stres moe by
przyczyn dolegliwoci
krgosupa?
Codziennie naraeni jestemy naod-
dziaywanie niezliczonych czynnikw
Schemat (pocztek, przebieg
2 iprzyczep mini) minia
prostego brzucha
1 miie prosty brzucha
2 chrzstki ebrowe
3 wyrostek mieczykowaty mostka
4 linia ukowata
5 rozcigno minia skonego zewntrznego
3 brzucha
6 kresa biaa
7 wzmocnienie kresy biaej przy grnym
brzegu miednicy
8 misie piramidowy
1
5 gicznym jest, eaby wyeliminowa przy-
6
4 obcie krgosupa. Naley pooy si
8
7 mi ugitymi wkolanach pod ktem 90
34
stresogennych stres wpracy, wdomu,
naulicy, wpolityce, wbiznesie itp.
Niewiadomie nosimy wsobie na-
picie, strach izwtpienie. Napicia
takie sukcesywnie prowadz dore-
akcji organicznych, ktre nazywamy
reakcjami stresowymi. Reakcje ukadu
nerwowego nastres, poprzez rdze
krgowy, rozchodz si domini
stajemy si spici. Negatywne przeycia
przechowywane s wmzgu. Zabu-
rzenia natury fizycznej wprowadzaj
wnas dysharmoni, ktra zkolei moe
sta si przyczyn wielu chorb. Jeli
codziennie jestemy naraeni nastres
nie pomog nam adne kuracje. Silny
stres powoduje, epocimy si nadmier-
nie, serce przyspiesza, odek zaczyna
wydziela zbyt duo sokw, pojawia-
j si reakcje alergiczne, skraca si
oddech, aminie napinaj si, czsto
prowadzc dosilnych skurczw wkar-
ku, powodujcych przesuwanie krgw
wbok, wytwarzaj ucisk nanerw.
Stres wdzisiejszych czasach dotyczy
coraz wikszej liczby ludzi icoraz
modszych. Wywouje nie tylko napicia
mini, blokady krgw, ale czsto
wrzody odka, dolegliwoci sercowe,
impotencj oraz alergie. Pocztkiem
reakcji stresowej jest blado, zimny
pot, przyspieszone bicie serca, wzrost
cinienia ipoziomu cukru we krwi. Jeeli
nie chcemy dopuci dochorb streso-
gennych, trzeba zrobi wszystko, eby
nauczy si przeciwdziaa stresowi.
Jak touczyni? Otym wdalszej czci.
Corobi, gdy krgosup boli?
Jeeli przyczyn byo przecienie, lo-
czyn, naley krgosup odciy. adna
substancja chemiczna, jakimi s przecie
leki, nie spowoduje odcienia krgosu-
pa. Wmomencie gdy pojawiaj si silne
ble okolicy ldwiowo-krzyowej, naj-
waniejsze jest zlikwidowanie wszelkich
napododze lub twardym materacu
najlepiej zmaym wakiem pod kolanami
ildwiami iodpocz bez ruchu dwie,
trzy godziny. Dobr rwnie pozycj jest
leenie naplecach narwnym, twardym
podou (gruby dywan, kodra) znoga-
stopni, zydkami nakrzele, taborecie
czy pufie. Jeeli bl ustpi, naley jeszcze
przez kilka dni prowadzi bezwysikowy
tryb ycia. Jeeli bl bdzie utrzymywa
si naley zgosi si dolekarza lub
specjalisty odrehabilitacji.

Praktyczne porady
naagodzenie iusuwanie
przewlekych blw plecw:
odblokowanie dyskw uciskajcych
nerwy rdzeniowe przez ustawienie prze-
mieszczonych iskrconych krgw
wobrbie caego koca za pomoc
terapii manualnej, chiropraktyki;
zastosowanie ciepych okadw, np.
plastry borowinowe, rozgrzany piasek
wworeczku, poduszka elektryczna,
gorca kpiel przez okres 710 dni
naobolae miejsce zograniczonym
wysikiem fizycznym;
wcieranie maci przeciwzapalno-
rozkurczowo-przeciwblowej przez
okoo 10 dni;
wcieranie Amolu (preparat zioowy)
kilka razy dziennie;
kpiele rozgrzewajce pod pryszni-
cem, ajeszcze lepiej wwannie zza-
stosowaniem olejkw eterycznych
(lawendowego irozmarynowego).
Dowiadczenie nie tylko moje poka-
zuje, eopozytywnym wyniku leczenia
decyduje prawidowo opracowana
terapia oraz konsekwencja pacjenta
wrealizacji proponowanego programu
leczenia. Uwaam, edla powodzenia
terapii, anastpnie profilaktyki, nie-
zbdne jest rozumienie przez pacjenta
przyczyny jego choroby. Niestety
wikszo znas chciaaby, eby wmo- pacjentw bdzie totwardy materac,
mencie, gdy bl paraliuje wszystkie
nasze ruchy, kto poda magiczny lek,
likwidujcy cierpienie. Trzeba kilka-
krotnie dowiadczy blu, np. krgo-
supa ldwiowego, eby zrozumie,
enawet seria zastrzykw przeciwb-
lowych pomaga tylko napocztku. Nie
zawsze prowadz one dowyleczenia,
abl moe utrzymywa si nawet kilka
miesicy lub duej.
Jak dba oswj krgosup?
Utrzymuj regularn aktywno zdecy-
duj, jakie wiczenia, wjakiej iloci ikiedy
bdziesz wnich uczestniczy. Jeeli
wystpi przerwa, tostaraj si powrci
doaktywnoci tak szybko, jak tomoliwe.
Niewykluczone, ebdziesz musia wr-
ci doniszego poziomu intensywnoci.
Postawa ciaa
Staraj si chodzi wyprostowany.
Chodzenie tojedna znajlepszych
form wiczeniowych uruchamia
stawy upodstawy twojego krgosupa
poprzez ich rytmiczne rotowanie oraz
pobudza gbokie minie, stabilizujc
przy kadym kroku. Spacery imarsze
profilaktyka
UWAGA!
Wszyscy pacjenci zwikszymi skoliozami
staj przewanie lub zawsze naprawej
koczynie dolnej! Naley ttendencje
wyeliminowa, bowiem tapozycja utrwala
skoliozy. Ksztatuj nawyk stania nalewej
koczynie dolnej, prawa naspocznij.
poprawiaj kondycj fizyczn, samo-
poczucie inastrj. Staraj si chodzi
krokiem rytmicznym, nie za wolno.
Zostaw samochd lub przynajmniej
parkuj go nieco dalej, tak aby kade-
go dnia wykona choby krtki spacer.
Zaczynaj zawsze odkrtkich marszw,
stopniowo zwikszajc dystans.
Wybieraj raczej wysokie krzesa, unikaj
gbokich foteli ikanap. Staraj si utrzy-
ma wygicie wdolnej czci twoich
plecw pomagajc sobie wakiem ld-
wiowym lub poduszk. Sied tak, aby
kolana byy niej miednicy. Nakrzele,
ktre ci nie odpowiada siadaj najego
skraju nie opieraj si, utrzymuj natu-
raln lordoz wodcinku ldwiowym.
ka imaterace
Unikaj ek zapadajcych si wrod-
ku. Materac powinien podpiera
krgosup icae ciao. Dla wikszoci
lecz nie powinien powodowa dys-
komfortu wczasie snu. Gowa powinna
by podparta wraz zszyj poduszka
korekcyjna. Wleeniu naboku kolana
lekko zgite (tak, aby krgosup by
prosty). Ukobiet zpowodu duego
wcicia wtalii powinien by rwnie
podoony waek pod tali.
Czynnoci podnoszenia, sigania, ko-
pania wziemi, popychania wymagaj
silnego, gibkiego ciaa istosowania od-
powiedniej techniki ruchu. Planuj swoj
prac iprzygotuj si dojej wykonania.
Podnoszc ciar dwigaj tak, jak
torobi ciarowcy (zawsze naugi-
tych nogach iprostym krgosupie).
Dostosuj ciar doswoich moliwo-
ci. Przenoszc cokolwiek trzymaj
przedmiot blisko ciaa. Cikie prace
wykonuj zprzerwami. Odpoczywajc
wyprostuj si, wykonaj may przeprost
tuowia zrkoma podpierajcymi ld-
wie. Nie siadaj nakrzele czy fotelu.
Jak zapobiega nawrotom
dolegliwoci?
Pamitaj, ezdrowy ruch tonie sprz-
tanie, gotowanie, robienie zakupw
czy praca wogrodzie: koszenie
trawy, odrzucanie niegu. S toprace
wykonywane najczciej wpochyleniu
doprzodu zezgitym krgosupem,
powodujce jego przecienie. Aby
przywrci rwnowag napicia
miniowego, naley wykonywa ruchy
wstron przeciwn. Jeeli pracujesz
siedzc lub stojc odpoczywaj
chodzc szybkim krokiem, aby minie
statyczne odpoczyway, aminie dy-
namiczne swoj prac dotleniay cay
organizm. Uzyskamy wtedy rwnowa-
g statyczno-dynamiczn, tak potrzeb-
n dla zdrowego krgosupa, staww
iwszystkich narzdw wewntrznych.
Jeeli pracujesz wcigym ruchu
odpoczywaj, lec nabrzuchu, wtedy
krgosup ldwiowy przyjmuje fizjolo-
giczne ustawienie (tj. lordoz ldwio-
w) iodpoczywa.
Wybierajc aktywno ruchow, planuj
j tak, eby mona byo wykonywa j
przynajmniej 3 razy wtygodniu. Najle-
piej takie wiczenia, sport, ktry sprawi
ci przyjemno. Wykorzystuj wszystko
to, czego nauczye si wczasie zaj
terapeutycznych. Aby zapobiec nawro-
tom dolegliwoci lub skutecznie radzi
sobie znawrotami (jeli niestety si
pojawi), powiniene utrzymywa pro-
gram swoich wicze przez dalszy cig
ycia. Znajd czas najdogodniejszy dla
siebie iuczy zwicze taki nawyk, jak
mycie zbw.
Stres inapicie
Pamitaj ozwizku pomidzy stanem
umysu aciaa. Bd wiadom, ena-
picie ipewne uczucia mog powodo-
wa nasilenie blu. Jeli bl jest silny
torelaks, wiczenia oddechowe, od-
powiednie pozycje, mog zmniejszy
napicie mini ibl oraz da ci po-
czucie kontrolowania wasnego stanu.
Wykonuj wiczenia, ktre likwiduj bl,
aby mg wrci dozaj dajcych ci
przyjemno (hobby lub sport). Nie od-
rzucaj tych zaj, ale raczej dostosuj je
przejciowo doswojej sytuacji, starajc
si odzyska pen rwnowag midzy
twoim ciaem, umysem iduchem. Taki
wanie stan wiatowa Organizacja
Zdrowia (WHO Word Health Organi-
zation), dziaajca przy ONZ, przyja
za definicj zdrowia. Jeeli chcemy
by zdrowi todrog dotego celu nie
jest jedynie pjcie dolekarza wtedy,
gdy jestemy chorzy, aby ten pomg
nam zwalczy chorob. Powinnimy
koncentrowa si take nasamym
35
 Zdrowie jest najwaniejsze
zdrowiu wzmacnia je przez zdrowy
tryb ycia: odpowiednie ywienie, ruch
fizyczny, sposb mylenia iwaciwe
radzenie sobie znaszymi emocjami.
Wspczesna definicja zdrowia WHO
bardzo mocno podkrela poczenie
kwestii zdrowia zyciem wewntrznym
ispoecznym czowieka oraz jego
osobist trosk okondycj fizyczn.
Ztej definicji wynika, enowocze-
sne podejcie dozdrowia nawizuje
bezporednio doholistycznej tradycji
Hipokratesa, medycyny chiskiej czy
ayurvedy hinduskiej.
Towanie ztradycji indyjskiej sigaj-
cej 5000 lat wywodzi si m.in. joga, tak
dzisiaj modna nazachodzie, atake
wPolsce. Wcigu ostatniej deka-
dy joga staa si bardzo popularna
wStanach Zjednoczonych. Sawy takie
jak: Madonna, Swing, Christy Turlington
praktykuj jog ichwal korzyci, jakie
niesie. Nawet kluby fitness wczaj
jog doprogramw swoich zaj, ato-
warzystwa ubezpieczeniowe, oferujce
ubezpieczenia zdrowotne zwracaj
swoim klientom stosujcych wiczenia
jogi koszty terapii.
Jako adept inauczyciel jogi, trener akro-
batyki, ale take terapeuta manualny,
chirograf, rehabilitant, nauczyciel kultury
fizycznej zponad 30-letnim dowiad-
czeniem zca pewnoci mog wykonywanym pod okiem dowiadczo-
powiedzie, etak spjnej, komplekso-
36
wej, systemowej metody usprawniania
leczniczego iprofilaktyki (ktra jest tak
blisko definicji zdrowia) nie znajdzie si
wadnej innej metodzie.
Joga tojeden znajstarszych istniej-
cych holistycznych systemw lecz-
niczych, skupiajcych si zarwno
naciele, jak inaumyle. Topotne
narzdzie umoliwiajce wewntrzne
zjednoczenie iprzemian. Pozwala
uspokoi umys iwzmacnia nasze zdol-
noci koncentracji, atake przyczynia
si dorozwoju naszej inteligencji
isamowiadomoci. Pozycje (asany),
umiejtno waciwego oddychania
(pranajama), techniki relaksacyjne,
waciwa dieta, pozytywne mylenie
imedytacja pomagaj nam rozwi-
n naturaln, intuicyjn inteligencj
isprawiaj, eatwiej nam si skupi
najednej rzeczy zamiast myle jed-
noczenie osetkach problemw. Kiedy
nasz umys jest skoncentrowany, ukad
nerwowy, atake ukad krenia iod-
dechowy zwalniaj prac. Ciao iumys
zaczynaj si odpra. Ogarnia nas
coraz wikszy spokj, wzrasta jasno
naszych myli.
Joga jest take narzdziem terapeu-
tycznym. Wiele chorb izaburze
moe zosta uleczonych dziki specjal-
nym pozycjom itechnikom oddychania
nego nauczyciela. Efekty regularnych

wicze, takie jak ustpienie blw
plecw czy staww, zadziwiaj wiele
osb. Take ludzie walczcy zrakiem,
majcy problemy zsercem czy chorzy
naSM mog dozna ulgi wcierpieniu
inauczy si lepiej radzi sobie zestre-
sem iefektywnie odpoczywa.
Co, comoe robi kady
znas
Kady czowiek moe praktykowa
jog. Bez wzgldu nawiek, wag,
sprawno fizyczn czy stan zdrowia.
Wielu laikw sdzi, eaby wiczy
jog, trzeba by czowiekiem-gum.
Nie jest tojednak prawda. Jog wi-
czy mog ludzie otyli, kobiety wciy
iludzie starsi. Istnieje wiele rodzajw
jogi ikady znajdzie co dla siebie. Po-
zycje jogi zawsze mona te zastoso-
wa doindywidualnych potrzeb. Joga
tozpewnoci nie chwilowa moda! Pi-
sarze, artyci, nauczyciele, gospodynie
domowe, maklerzy, producenci filmowi,
studenci, prawnicy, architekci, rencici,
stolarze ihydraulicy oni wszyscy wi-
cz jog inic wtym dziwnego. Majc
wiadomo, cooznacza zdrowie, nie
trudno zauway, ejoga daje ichroni
zdrowie. Joga toprzecie rwnowaga
ciaa, umysu iduszy tak najkrcej
pojmuje si jog odpiciu tysicy lat.
Tak wiatowa Organizacja Zdrowia
(WHO) definiuje zdrowie dzisiaj.
Witaminy imikroelementy
wleczeniu iprofilaktyce
Kompozycje witamin B czyli: B1, B2, B3,
B6, B12 oraz kwasu foliowego wpywaj
naprawidowe funkcjonowanie koci
imini. Antystresowo dziaaj witami-
ny: B1, B2, B6.
Organizm najlepiej przyswaja witaminy
pochodzce znaturalnych produktw.
Witaminy zgrupy B mona znale
wziarnach zb, owocach, jajach,
wrybach, wtrobie czy drodach
piwnych.
Przy silnym stresie, stanach lkowych,
osabieniu cigien dobrze jest przyj-
mowa witamin B6. Przy zmczeniu
fizycznym iblach mini bardzo
dobrze jest zastosowa witaminy C
iE. S towitaminy zdrowia, modoci
iaktywnoci seksualnej. Witamina C
wystpuje midzy innymi wcytrusach,
pomidorach, owocach dzikiej ry,
papryce, truskawkach, ale rwnie
wziemniakach. Doskonaym rdem
witaminy C s nalewki zowocw dzikiej
ry. Natomiast witamin E znajdziemy
profilaktyka
wpenoziarnistych produktach zboo- zupenie innego. Przysadka mzgowa
wych, orzechach, nasionach, kiekach, atakami aknienia prbuje wyrw-
jajach, jogurcie, atake wolejach na niedobory wanych dla zdrowia
rolinnych toczonych nazimno. substancji. Jeeli zamiast nich zjadamy
Niezbdny dotworzenia zdrowych co sodkiego, podraniona zostaje
imocnych koci jest magnez. Sympto- trzustka, produkujc jeszcze wicej
my jego niedoboru to: wysokie cinie- insuliny. Adowzrostu insuliny potrzeb-
nie krwi, arytmia serca, bezsenno, ny jest cukier itak powstaje bdne
stany lkowe, niepokj, osabienie koo. Zmieniamy si, czego rezultatem
koncentracji ipamici, drenie minio- jest zaburzenie rwnowagi metabo-
we, kurcze, drtwienia, ble gowy typu licznej, wkonsekwencji za: nadwaga,
migrenowego iinne. Magnez jest pier- zaparcia, znuenie izmczenie. Nasze
wiastkiem niezbdnym dowytwarzania ciao zaczyna chorowa. Dowiad-
worganizmie zwizku chemicznego czony lekarz irydolog powie ci: zmie
zwanego adenozynotrjfosforanem diet, oczy organizm, uzupenij twoj
(ATP), ktry dla ciaa czowieka jest diet witaminami imineraami, wicz
akumulatorem umoliwiajcym reali- systematycznie, spdzaj wicej czasu
zacj wikszoci czynnoci fizycznych, nawieym powietrzu.
psychicznych, intelektualnych ibioche- Jeeli zamierzasz wrci dorwnowagi
micznych. pozwalajcej ci zapanowa nad swoim
Selen razem zwitamin E spenia funk- ciaem, zmieni swoje ycie iwwik-
cj antyutleniacza chronicego minie szym stopniu decydowa oswojej kon-
ikoci przed uszkodzeniem. Przy dycji fizycznej, nastroju, dobrym samo-
blach plecw spowodowanych osa- poczuciu, moesz wspomaga swoje
bieniem struktury kostnej polecam bor. przedsiwzicia stosujc suplementy.
Zwiksza onwchanianie przez koci To, coja icaa moja rodzina stosujemy
wapnia (przy osteoporozie). Wnatu- odlat icopolecam swoim pacjentom
ralnej postaci wystpuje wwarzywach tokompozycja 26 zi Alveo izestaw
strczkowych iliciastych, orzechach, rwnowacych mineraw Onyx
suszonych liwkach, suszonych more- Plus. Teholistyczne zgodne zregu
lach oraz winie zwinogron. medycyny naturalnej zioa imineray
pomog ci natwojej drodze wodzy-
yj nie poto, by je, ale jedz skaniu iutrzymaniu zdrowia.
eby y!
Jestemy nieustannie bombardowani n Ryszard Kasprzak
bodcami, ktre skadaj si nadiet Fot. K. Piotrowska, rys. Marcin Rokosz
naszego stylu ycia. Nasze zewntrzne
rodowisko jest uformowane zywnoci,
ktr spoywamy, powietrza, ktrym od-
dychamy, rzeczy, ktre widzimy, czujemy,
syszymy imoemy dotkn. Dosownie
jestemy tym, cospoywamy, poniewa
umys jest skonstruowany znajdelikat-
niejszych czci naszej diety, natomiast
ciao zpozostaych skadnikw.
Waciwa dieta powinna zawiera
zboa, owoce, warzywa, orzechy, na-
siona oraz produkty mleczne. Nie po-
zwl, aby zgubne zachcianki narzdu
smaku zniszczyy twj organizm. Jeeli
ukad trawienny nie dziaa prawidowo,
aty jesz zbyt czsto izbyt obficie,
wrodowisku wewntrznym dochodzi
doprocesu zatruwania, podczas kt-
rego mog pojawi si niebezpieczne
wirusy ibakterie. Statystyki wykazuj,
eokoo 60% naszego poywienia
stanowi tuszcze icukry, ktre s nie
tylko obciajcymi, ale iszkodliwymi
produktami. Jestemy niedoywieni,
cho ciao nasze obrazuje czsto co
37