PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ

2012-2016

Warszawa, marzec 2012 r.

 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Wstp

Rada Ministrw przyja niniejsze priorytety polskiej polityki zagranicznej, w tym strategi w ramach
Unii Europejskiej, na lata 2012-2016. Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 4 wrzenia 1997 r. o
dziaach administracji rzdowej, minister waciwy do spraw zagranicznych zosta zobowizany do
opracowywania i wnoszenia do rozpatrzenia przez Rad Ministrw wieloletnich strategii w zakresie
spraw zagranicznych. Regulacje wynikajce z tej samej ustawy obliguj rwnie ministra waciwego
ds. czonkostwa Polski w Unii Europejskiej do opracowania strategii polskiej polityki w ramach UE.
Powyszy dokument realizuje oba obowizki wynikajce z tej ustawy.
Intencj Rady Ministrw jest przedstawienie obywatelom wizji, priorytetw i generalnych zada
polityki zagranicznej w perspektywie roku 2016. Poparcie spoeczestwa jest bowiem niezbdne dla
skutecznej jej realizacji.
Dokument ma rwnie suy koordynacji dziaa organw administracji rzdowej
w odniesieniu do polityki zagranicznej pastwa oraz sta si podstaw dla opracowywanych przez
MSZ na kolejne lata operacyjnych Zaoe Polskiej Polityki Zagranicznej i planw wsppracy
zagranicznej, przygotowywanych w innych ministerstwach i urzdach.
Cz zada ley bowiem w kompetencjach innych organw, a take wadz samorzdowych. Ich
dziaania s cile powizane z realizacj polityki gospodarczej, edukacyjnej, z promocj polskiej
kultury, sztuki, nauki i osigni technicznych, a take promocj turystyki w Polsce. Przyjcie
niniejszego dokumentu jest zatem istotnym elementem procesu koordynacji wsppracy
zagranicznej, w tym europejskiej, przez poszczeglne urzdy centralne, wadze samorzdowe i inne
organy. W wyniku realizacji caociowego przedsiwzicia powstanie sprawny system wsppracy
poszczeglnych instytucji na arenie midzynarodowej, co zdecydowanie wpynie na zwikszenie
spjnoci polskiej polityki zagranicznej.
Istotna rola w realizacji wizji i zada przedstawionych w dokumencie spoczywa na Sejmie i Senacie
RP, m.in. ze wzgldu na ich zaangaowanie w kwestie dotyczce realizacji polityki zwizanej z
czonkostwem Polski w Unii Europejskiej. Wypenianie zada przez organy rzdowe w zakresie
polskiej polityki zagranicznej odbywa si take w porozumieniu i we wsppracy z Prezydentem RP.

2
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Uwarunkowania

wiat drugiej dekady XXI wieku bdzie obfitowa w wiele nowych trendw gospodarczych,
politycznych i spoecznych. Zachd, ktrego prymat jest coraz czciej kwestionowany, bdzie musia
dokona znaczcych zmian w swojej roli, wizerunku i narzdziach wpywu, by mc sprosta
wyzwaniom. W szczeglnoci Europa stanie przed trudnym dylematem: pogbienie integracji czy jej
spycenie, a w konsekwencji obnienie znaczenia Unii Europejskiej (UE) na arenie midzynarodowej.

Przed Polsk i jej partnerami stoi szereg wsplnych wyzwa. Nie uda si z nimi zmierzy, jeeli w UE i
pastwach czonkowskich utrzyma si niepokojca tendencja odkadania istotnych decyzji na pniej.
Dotyczy to kwestii tak strategicznych, jak: przyszo rynku wewntrznego, bezpieczestwo
energetyczne, tempo rozszerzenia UE, znalezienie rozwizania dla problemw demograficznych czy
presji migracyjnych, bezpieczestwa obywateli oraz zagwarantowania korzystania z przyznanych
swobd.

Wci take istnieje konieczno cisej wsppracy wewntrz UE w celu umocnienia wsplnej waluty
euro, przezwycienia skutkw kryzysu gospodarczego i finansowego oraz stworzenia skutecznych
mechanizmw, chronicych UE przed podobnymi wydarzeniami w przyszoci. Szybko i sprawno
podejmowania decyzji wydaje si niezbdna ze wzgldu na opisane poniej zjawiska.

Gospodarka. Na agendzie midzynarodowej dominowa bdzie kryzys i jego konsekwencje.

Kluczow kwesti dla Zachodu jest powrt na tory trwaego i zrwnowaonego rozwoju oraz
przywrcenie waciwej dynamiki unijnej wymiany handlowej (trendu wymiany handlowej, jaki UE
odnotowywaa przed kryzysem, czyli przed 2009r.), jako czynnika zapewniajcego konkurencyjno
gospodarki UE na globalnej mapie wiata. Biorc pod uwag fakt, e spoeczne konsekwencje
pojawiaj si z opnieniem, kryzys w wielu pastwach nadal bdzie odczuwalny. W perspektywie
roku 2016 Europa i Stany Zjednoczone bd musiay nadal wprowadza programy naprawcze,
obnia wydatki publiczne i modyfikowa strategie rozwoju. Konieczne stanie si zapewnienie
skutecznego zarzdzania gospodarczego i odbudowanie konkurencyjnoci. W rezultacie, to wanie
interesy gospodarcze bd coraz intensywniej warunkowa polityk zagraniczn.

Pozycja gospodarek wschodzcych, nie zawsze chccych przestrzega standardw w zakresie praw
czowieka, praw pracowniczych i socjalnych, czy te dotyczcych rodowiska naturalnego, bdzie si
tymczasem umacnia. W 2010 r. Chiny zostay drug gospodark wiata, a take najwikszym
wiatowym eksporterem. Stopniowo deklasuj USA i kraje europejskie rwnie w sferze inwestycji w
pastwach Ameryki aciskiej i Afryki. Chiny, Indie i wiele innych pastw azjatyckich z powodzeniem
konkuruje usugami i towarami wytwarzanymi z udziaem wysoko kwalifikowanych pracownikw w
oparciu o niskie koszty pracy. Take w rankingach innowacyjnoci Chiny zbliaj si ju do UE, ktra z
kolei ustpuje wyranie pod tym wzgldem Japonii i USA. Dystans rozwojowy pomidzy wiatem
zachodnim a wschodzcymi potgami gospodarczymi nadal bdzie si zmniejsza. Po raz pierwszy od
stuleci Azja wydaje wicej na zbrojenia ni Europa (to znaczy europejscy czonkowie NATO).

Spoeczestwa niektrych krajw rozwinitych znalazy si tymczasem na rozdrou: jak znale nowe
rda wzrostu, nie ograniczajc dobrobytu, bezpieczestwa socjalnego i wysokiego poziomu
konsumpcji.

3
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

wiat wielobiegunowy. Prymat USA zosta zakwestionowany, a asertywno gospodarek

wschodzcych wzrasta. Pomimo kryzysu, wikszo pastw azjatyckich, take Rosja, radykalnie
zwiksza nakady zbrojeniowe. W Europie tendencja jest odwrotna. Pastwa europejskie, pomimo
wydatkw stanowicych ponad 40% amerykaskich, nie dysponuj proporcjonalnymi zdolnociami
militarnymi.

Schykowi wiata jednobiegunowego towarzyszy niepewno co do trwaoci adu wiatowego.

O pokoju lub wojnie coraz czciej decydowa w najbliszych latach bd krucha regionalna
dystrybucja si, dorane koalicje pastw, czy tarcia wewntrzne. Ewentualne pozyskanie przez
niektre pastwa Bliskiego Wschodu i Azji Wschodniej broni nuklearnej spowodowaoby jeszcze
wiksze zachwianie rwnowagi regionalnej. Obecny, nieszczelny system nieproliferacji zostaby
wwczas podwaony i wzrosoby ryzyko konfliktu z uyciem broni masowego raenia.

Nadchodzce lata bd czasem dyskusji nad usprawnieniem europejskiego systemu bezpieczestwa.

Jego teraniejszy ksztat jest wypadkow wprowadzenia w ycie nowej Koncepcji Strategicznej
Sojuszu Pnocnoatlantyckiego (NATO), debaty w UE na temat rozwoju Wsplnej Polityki
Zagranicznej i Bezpieczestwa (WPZiB) UE oraz dyskusji w Organizacji Bezpieczestwa i Wsppracy w
Europie (OBWE), w ramach tzw. Procesu z Korfu. Jednak wyzwaniem pozostaje fakt, e niektre
gospodarki wschodzce uznaj si militarn za jeden z najwaniejszych wyznacznikw potgi i
prestiu. Sytuacja ta bdzie wymaga od pastw demokratycznych jasnego okrelenia swojej wizji i
parametrw bezpieczestwa oraz doboru odpowiedniego jzyka w ramach globalnego dialogu.
Wyznawane przez Zachd wartoci nie s ju jedynym punktem odniesienia dla reszty wiata. Model
autorytarny, w powizaniu z obietnic dobrobytu, sta si - w oczach niektrych - realn alternatyw
dla zachodniego uniwersalizmu.

W nadchodzcych latach UE powinna na nowo zdefiniowa sw rol i miejsce na scenie globalnej,

czego pochodn bdzie jako stosunkw transatlantyckich, a take relacje z partnerami
strategicznymi, przede wszystkim w wymiarze gospodarczym. Z racji tego, e adne z pastw UE nie
jest w stanie samodzielnie ksztatowa zdarze globalnych ani istotnie wpywa na ich rozwj,
zapewnienie spjnoci dziaa UE ley w interesie wszystkich jej czonkw.

Saboci instytucjonalne adu wiatowego. Zachodzce w ostatnich dwch dekadach procesy

spoeczne, polityczne i gospodarcze na wiecie znaczco osabiy reprezentatywno instytucji
midzynarodowych. Populacja krajw rozwijajcych si gwatowanie wzrasta (przykadowo w
ostatnich dwch dekadach, populacja Nigerii wzrosa o ponad 60 proc., Indii o 40 proc., a Brazylii o 30
proc.), przy jednoczesnej stagnacji liczby ludnoci pastw rozwinitych (w Niemczech wzrost o 4
proc., z perspektyw malejc). Na przemiany demograficzne nakada si przebudzenie polityczne
wielu krajw rozwijajcych si oraz obszarw dotychczas pogronych w stagnacji, czego przejawem
bya m.in. arabska wiosna. Ponadto, kryzys gospodarczy w najwikszym stopniu dotkn pastwa
rozwinite, osabiajc relatywnie si ich gospodarek. W wyniku tych procesw, rosnce potgi
gospodarcze coraz bardziej asertywnie domagaj si proporcjonalnego do liczby ich mieszkacw i
potencjau gospodarczego udziau w globalnym rzdzeniu.

Kryzys, ktry rozpocz si w 2008 r., mg sta si katalizatorem przebudowy instytucji

midzynarodowych, lepiej odpowiadajcych obrazowi wspczesnego wiata. Cho wzmocnieniu

4
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

ulego G20, reformy Banku wiatowego (B) i Midzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)
pozostaj, w przekonaniu wielu gospodarek wschodzcych, niedostatecznie gbokie. Brakuje
wicych rozstrzygni dotyczcych reformy Rady Bezpieczestwa Organizacji Narodw
Zjednoczonych (ONZ). Bez wikszego wpywu na procesy decyzyjne w instytucjach
midzynarodowych, rosnce potgi nie bd gotowe wzi na siebie wikszej odpowiedzialnoci za
losy wiata.

W Unii Europejskiej, zmiany przewidziane w Traktacie Lizboskim miay zapewni wiksz

efektywno procesu decyzyjnego. W praktyce, w dobie kryzysu osabieniu ulega decyzyjno na
poziomie wsplnotowym, a partykularyzmy coraz czciej bior gr nad myleniem w kategoriach
wsplnego dobra Unii. Daje o sobie zna ryzyko renacjonalizacji niektrych polityk unijnych.
Wyraane s rwnie pogldy o potrzebie stworzenia dyrektoriatu pastw unijnych o najwikszym
potencjale czy te intensyfikacji wsppracy tylko w gronie Eurogrupy. Urzeczywistnienie tego
pomysu stanowioby powane zagroenie dla funkcjonowania projektu integracyjnego i interesw
pomijanych w procesie decyzyjnym pastw czonkowskich UE, w tym Polski. Oznaczaoby to bowiem
powstanie Unii Europejskiej dwch, a nawet wicej prdkoci, a tym samym prowadzio do dalszego
osabienia Europy wzgldem rosncych potg gospodarczych.

Nowe uwarunkowania rozwoju cywilizacyjnego Polski. Ostatnie lata byy okresem stopniowego
rozwoju Polski oraz wzmocnienia jej roli w strukturach europejskich i euroatlantyckich. Poziom
Produktu Krajowego Brutto (PKB) per capita w Polsce wzrs do ponad 60% redniej UE, w
porwnaniu do okoo 50% w momencie przystpienia Polski do UE. Wskanik ten obrazuje
jednoczenie popraw sytuacji, ale i dystans do nadrobienia. Chocia wedug niektrych statystyk
Polska jest 20. gospodark wiata, to wci boryka si z zapnieniami cywilizacyjnymi. Na przykad,
w Global Innovation Index 2009-2010 Polska zajmuje dopiero 47. miejsce. Wskaniki w innych
dziedzinach, od stopy zatrudnienia, przez gsto infrastruktury transportowej i internetowej, po
poziom kapitau spoecznego, pokazuj skal wyzwa. Kluczem do odrobienia zapnie jest
modernizacja, oparta na sprawdzonych receptach budowy gospodarki opartej na wiedzy.

Polska polityka zagraniczna bdzie w wikszym stopniu angaowa si w realizacj celw

modernizacyjnych kraju. Wyrwnanie poziomu rozwoju w stosunku do Zachodu i Pnocy Europy
przyczyni si do umocnienia pozycji midzynarodowej Polski, ze szczeglnym uwzgldnieniem jej roli
w UE i Europie rodkowo-Wschodniej. Polityka migracyjna powinna sprzyja rozwizywaniu
problemw demograficznych, ale bez tworzenia przyszych problemw spoecznych i kulturowych;
stosunki z krajami-eksporterami surowcw energetycznych, midzy innymi w oparciu o wspprac
wielostronn w UE w ramach zewntrznego wymiaru polityki energetycznej, powinny suy
dugoterminowemu bezpieczestwu energetycznemu kraju, a polityka fiskalna powinna da Polsce
odpowiedni status, gdy dyskutowana jest przyszo strefy euro. Tylko w ten sposb Polska bdzie
moga rzeczywicie wpywa na kierunki integracji europejskiej. Proces ten ma miejsce w obliczu
trudnych wyzwa demograficznych, energetyczno-klimatycznych i innych oraz koniecznoci
pogodzenia stabilnoci fiskalnej z intensywnym rozwojem ze zbudowaniem nowych przewag
konkurencyjnych. Potrzebny jest rwnie kapita intelektualny o nowej jakoci: nastawiony na
wyawianie talentw, wyrwnywanie szans, umiejtno wsppracy oraz oparty na zaufaniu.
Wszystkie te czynniki bd miay wpyw na budow konkurencyjnej, zaawansowanej technologicznie
i bogatej w innowacje gospodarki.

5
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Cele polityki zagranicznej. Dziaania Polski na arenie midzynarodowej stanowi odzwierciedlenie

wartoci, bdcych fundamentem polskiej pastwowoci: demokracji, rzdw prawa, poszanowania
praw czowieka i solidarnoci. Polityka zagraniczna ma strzec niepodlegoci pastwa, oraz
integralnoci terytorialnej. Ma dziaa na rzecz zapewnienia bezpieczestwa narodowego,
zachowania jego dziedzictwa, ochrony rodowiska naturalnego, pomnaania dobrobytu i wysokiego
poziomu rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego. Droga do realizacji tych celw wiedzie poprzez
ksztatowanie przyjaznego otoczenia pastw i podmiotw pozapastwowych m.in. poprzez
umacnianie kontaktw midzyludzkich i kulturowych. Polska polityka zagraniczna osignie powysze
cele, realizujc nastpujce priorytety:

Silna Polska w silnej unii politycznej:

Budowanie Unii konkurencyjnej, solidarnej i otwartej oraz bezpiecznej; ponoszenie

wspodpowiedzialnoci za przyszo integracji europejskiej w interakcji z trosk o poszanowanie
interesw Polski przez pozostaych czonkw; konstruktywne uczestnictwo w procesie decyzyjnym UE
na rzecz sukcesu zarwno Polski na arenie europejskiej, jak i UE na arenie globalnej.

Polska jako wiarygodny sojusznik w stabilnym adzie euroatlantyckim:

Rozwj wasnych zdolnoci odstraszania i utrzymanie wiarygodnoci NATO jako sojuszu obronnego;
rozwijanie zdolnoci UE w sferze samodzielnych oraz komplementarnych wobec NATO rodkw i
zasobw budowania bezpieczestwa; udzia w budowie rodkw wzajemnego zaufania pomidzy
Zachodem a Rosj; cisa wsppraca z Ukrain i innymi pastwami Europy Wschodniej i Kaukazu
Poudniowego; zwalczanie terroryzmu i przeciwdziaanie proliferacji broni masowego raenia.

Polska otwarta na rne wymiary wsppracy regionalnej:

Wsppraca z Zachodem na rzecz bezpieczestwa i silnej gospodarki; otwarcie i solidarno ze

Wschodem; korzystanie z wzorcw Pnocy w trosce o jako ycia obywateli; partnerstwo z
Poudniem w realizacji wsplnych celw cywilizacyjnych; umacnianie wspdziaania pastw Grupy
Wyszehradzkiej.

Strategia polskiej wsppracy rozwojowej, promocji demokracji i praw czowieka:

Zwikszenie roli wsppracy rozwojowej w polityce zagranicznej Polski tak, aby take ten zakres
dziaalnoci midzynarodowej wpywa na bezpieczestwo Polski oraz stabilno jej ssiadw i
partnerw wsppracy rozwojowej; wspieranie dziaa sucych upowszechnianiu praw czowieka,
rzdw prawa i demokracji w celu ksztatowania przyjaznego rodowiska midzynarodowego i
zapobiegania konfliktom.

Promocja Polski za granic:

Wypracowanie kampanii promocyjnej, ktra wpynie na wzmocnienie pozycji Polski w Europie i na

wiecie, a take uczyni Polsk krajem bardziej konkurencyjnym i silniej przycigajcym inwestorw i
turystw. Rozwj polskiej gospodarki, w szczeglnoci promocja eksportu.

6
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Nowa jako w relacjach z Poloni i Polakami za granic:

Realizacja nowej strategii polonijnej: partnerska wsppraca z Poloni i Polakami za granic,

prowadzca do uzyskania zrozumienia i skutecznego poparcia dla polskiej racji stanu i polskiej polityki
zagranicznej oraz skorzystanie z potencjau Polonii i Polakw za granic do promocji i budowy
pozytywnego wizerunku Polski w wiecie.

Skuteczna suba zagraniczna:

Dalsza modernizacja MSZ: profesjonalna dyplomacja, oparta na prawidowym doborze kadr i

funkcjonowaniu struktur suby zagranicznej; poprawa spjnoci i koordynacji dziaa
midzynarodowych podejmowanych przez MSZ, inne organy administracji, instytucje i organizacje
pozarzdowe; nowoczesna infrastruktura budujca wizerunek pastwa.

7
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Najwaniejsze kierunki aktywnoci polityki zagranicznej

Polska polityka europejska

Polsk wizj zjednoczonej Europy mona scharakteryzowa za pomoc trzech hase:

konkurencyjno, solidarno, otwarto.

Istotne jest denie do gbszej integracji europejskiej - zarwno gospodarczej jak i politycznej.
Naley take wzmocni instytucje europejskie, aby mogy skutecznie realizowa powierzane im
zadania. W koncepcji docelowej podane jest, aby Unia Europejska przybraa posta unii politycznej.
Nie naley tej wizji traktowa jako super pastwa eliminujcego gospodarcze czy tosamociowe
interesy poszczeglnych pastw czonkowskich. Z punktu widzenia Polski nastpujce elementy s
podane: wydajny i skuteczny jednolity rynek, w tym jednolity rynek cyfrowy oraz jednolity rynek
energii; efektywnie funkcjonujcy europejski rynek pracy, bez barier w swobodnym przemieszczaniu
si pracownikw w zakresie uznawania ich kwalifikacji zawodowych czy przenoszenia praw
emerytalnych; stworzona Europejska przestrze badawcza; ambitny budet UE, z odpowiednim
udziaem polityki spjnoci i wsplnej polityki rolnej.

Konkurencyjno
Lata 2012-2016 przynios Unii wiele dylematw, w rozwizywaniu ktrych Polska powinna odgrywa
istotn rol. Kryzys gospodarczy i finansowy uwidoczni sabo konstrukcji unii walutowej o wsplnej
polityce pieninej i niewystarczajcej koordynacji polityki fiskalnej.

Konsekwencje kryzysu bd odczuwalne jeszcze dugo. Po okresie wzmoonych wydatkw

publicznych nastpi lata stabilizacji fiskalnej. Proces reformy gospodarczej w pastwach UE to nie
tylko poszukiwanie oszczdnoci, ale take zrwnywanie i podnoszenie wieku emerytalnego oraz
poszerzanie bazy podatkowej. To rwnie moliwa eskalacja negatywnych nastrojw spoecznych,
skutkujcych wzmocnieniem populizmw i zmianami na scenach politycznych narodowych i
europejskiej.

Istnieje konieczno poprawy funkcjonowania strefy euro. Ze wzgldu na potencjalne szkody dla
caego projektu integracji europejskiej, kluczowe jest stworzenie takiej architektury wsppracy, w
tym zarzdzania gospodarczego, aby nie nastpio pogbienie podziau midzy pastwami strefy
euro oraz spoza niej. Akcesja Polski do strefy euro bdzie moga nastpi dopiero wtedy, gdy warunki
w niej panujce ulegn stabilizacji, a Polska bdzie na to przygotowana pod wzgldem
makroekonomicznym i prawnym. Rozwizaniem, ktre powinno wpyn na zwikszenie globalnej
konkurencyjnoci UE jest dokoczenie budowy jednolitego rynku. Dlatego tak wane jest umocnienie
Komisji Europejskiej w roli stranika traktatw, take w odniesieniu do polityki ochrony konkurencji.
Konieczne jest eliminowanie praktyk protekcjonistycznych, ktre s czsto ubierane w hasa socjalne
i ekologiczne. Niezbdne jest take restrukturyzowanie nierentownych przedsibiorstw, usuwanie
barier administracyjnych dla firm oraz konsekwentne poszerzanie swobody w zakresie wiadczenia
usug.

Unia moe i powinna dalej odgrywa aktywn rol w gospodarce globalnej. Istotne jest zapewnienie
spjnego gosu UE w G20 oraz organizacjach midzynarodowych, a take w relacjach z partnerami

8
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

strategicznymi, w tym przede wszystkim z najwikszymi gospodarkami wiata (USA i Chiny) oraz tzw.
wschodzcymi gospodarkami.

Problemem wielu pastw europejskich s przestarzae sektory przemysowe, niska innowacyjno,

nike nakady na badania i rozwj (B+R). Zapewnienie wydatkw prywatnych i publicznych na B+R na
poziomie co najmniej 3% PKB jest podstawowym - w wielu krajach wci niezrealizowanym - celem
strategii Europa 2020.

Solidarno
Sowo solidarno jest bliskie Polakom. To Polska, za spraw wielkiego ruchu spoeczno-
politycznego lat 80-tych, wprowadzia je do midzynarodowego obiegu idei. Niestety, postulat
dotyczcy Europy solidarnej nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistoci.

Skala dysproporcji w rozwoju krajw UE jest nadal olbrzymia: rnice w PKB per capita pomidzy
najbogatszym a najbiedniejszym krajem UE s a siedmiokrotne. Potguje to rnic wyzwa
stojcych przed pastwami czonkowskimi. W przypadku Polski priorytety rozwojowe dotycz nie
tylko wyzwa zidentyfikowanych w strategii Europa 2020, takich jak pozyskiwanie technologii
przyszoci, ale take zapewnienie nowoczesnej infrastruktury twardej autostrad, kolei, przesyowej
infrastruktury energetycznej czy inwestycji komunalnych z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej, jak rwnie infrastruktury spoecznej, w tym ochrony zdrowia. Due znaczenie ma rozwj
Transeuropejskich Sieci Transportowych (TEN-T), oraz europejskiej infrastruktury energetycznej w
ramach korytarzy energetycznych, zapewniajcych spjno wewntrzn UE oraz wpywajcych na
rozwj spoeczny i gospodarczy jej pastw czonkowskich.

Solidarno europejska to take denie do wyrwnywania dysproporcji w poziomie rozwoju. Dobrze,

e w perspektywie budetowej 2007-2013 dzia Spjno dla Wzrostu i Zatrudnienia stanowi
znaczc cz budetu UE (36%). Jest to nie tylko najwaniejsze narzdzie realizacji zasady
solidarnoci, ale take rodek sucy poprawie konkurencyjnoci gospodarki europejskiej. W okresie
finalizowania szczegw nowej perspektywy finansowej, Polska bdzie sta na stray tej
fundamentalnej europejskiej zasady. Kolejny budet unijny powinien by budetem ambitnym,
zwaszcza e do istniejcych kompetencji UE zostay w ostatnich latach dodane nowe.

W dobie zwikszajcego si globalnego popytu na ywno, zrnicowane i wysoko

wyspecjalizowane rolnictwo jest atutem Europy. Denie do postpu w rolnictwie moe take
generowa powstawanie nowoczesnych technologii. Umiejtnie kreowana Wsplna Polityka Rolna
UE powinna sprzyja wzrostowi efektywnoci produkcji, zagwarantowaniu bezpieczestwa dostaw
ywnoci i stabilnoci rynku wewntrznego, zdynamizowa wiele gazi przemysu. Wane jest przy
tym zapewnienie zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich uwzgldniajcego podniesienie
standardw jakoci ycia i pracy mieszkacw tych obszarw, roztropne gospodarowanie zasobami
rodowiska naturalnego oraz troska o wartoci kulturowe danego obszaru bdce wyznacznikiem
tosamoci europejskiej. Polska bdzie systematycznie dy do wyrwnywania dopat
bezporednich dla rolnikw pracujcych w rnych krajach Unii.

Solidarno europejska dotyczy take kontraktu midzypokoleniowego. Europejczycy przecitnie yj

coraz duej i maj mniej potomstwa. Niezbdne staje si opracowanie programw polityki

9
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

prorodzinnej na rzecz odwrcenia niekorzystnych tendencji demograficznych. Potrzebna jest take

zmiana fundamentw europejskich systemw zabezpieczenia spoecznego. Naley rozbudowa
systemy opieki nad osobami starszymi i dziemi, a take zapewni peniejszy udzia kobiet w rynkach
pracy. Konieczne bdzie rwnie znalezienie rozwiza w zakresie podnoszenia i zrwnywania wieku
emerytalnego, a take zmierzajcych do poprawy stanu zdrowia spoeczestwa oraz agodzenia
skutkw starzenia si populacji. Polska bdzie wspiera reformy systemu emerytalnego (take na
szczeblu wsplnotowym), zwaszcza e po zmianach z 1999 r. moe by dla innych przykadem.

UE potrzebuje rwnie wsplnej polityki energetycznej opartej na solidarnoci tworzcych j pastw.

Wynika to z prostej konstatacji: w 2030 r. zapotrzebowanie na energi bdzie wysze ni obecnie,
przy czym ponad 60% surowcw kopalnych pochodzi bdzie spoza Europy, czsto z pastw
niestabilnych czy rzdzonych przez reimy autorytarne. Aby unikn nadmiernego uzalenienia od
dostaw z tych krajw potrzebne s dziaania prowadzce do zrnicowania struktury importu energii
i nonikw energii, przede wszystkim zwikszenia i zrnicowania rde i drg importu
wglowodorw na poziomie poszczeglnych krajw czonkowskich , dziaania z zakresu efektywnoci
energetycznej oraz zapewnienie zrwnowaonego energy-mix z udziaem energii ze rde
odnawialnych na wiksz skal ni dotychczas przy uwzgldnianiu lokalnej specyfiki i warunkw
klimatyczno-przyrodniczych. Sprzyja temu bdzie take aktywno Polski na rzecz wspierania przez
polityk UE, na poziomie legislacyjnym jak i biecej dziaalnoci organw UE, rozwoju wasnej bazy
surowcowej, zwaszcza gazu i ropy ze z niekonwencjonalnych. Konieczne jest take wspieranie
przez UE rozwoju wasnej bazy surowcowej. Zasobami tymi oprcz rde odnawialnych s take
paliwa kopalne, zarwno konwencjonalne, jak wgiel kamienny, wgiel brunatny, a take
niekonwencjonalne, jak gaz ziemny ze z niekonwencjonalnych, z zachowaniem ochrony
rodowiska. Wykorzystywanie z zlokalizowanych w UE jest wanym gwarantem niezalenoci
energetycznej UE. W duchu solidarnoci powinien by postrzegany wybr przez pastwa
czonkowskie ich energy mix. Czsto wybr energy mix podyktowany jest wzgldami historycznymi
i naturalnymi (wystpowanie zasobw). W interesie Polski jest zatem, aby UE nie rezygnowaa z paliw
kopalnych w imi redukcji emisji, ktre i tak bd utrzymywane na znaczcym poziomie w innych
regionach wiata.

Bezpieczestwo energetyczne dotyczy nie tylko gospodarki, ale take miejsca Polski
na geopolitycznej mapie Europy. Kluczowy jest rozwj jednolitego rynku energii, wzmocnienie
bezpieczestwa i zwikszanie efektywnoci wykorzystania surowcw. Kluczowe bdzie wdraanie
regulacji w zakresie bezpieczestwa dostaw gazu i tzw. trzeciego pakietu liberalizacyjnego.

Bezpieczestwo energetyczne to take dywersyfikacja rde zaopatrywania i tras przesyu.

Niezbdne s systemowe zmiany na poziomie UE: wiksze otwarcie na surowce z basenu Morza
Kaspijskiego, budowa konkurencyjnych tras przesyowych oraz tworzenie pocze midzy sieciami
(interkonektorw). Wsparcia wymaga rozwj nowoczesnych technologii, zwaszcza w zakresie
przetwarzania gazu LNG, niskoemisyjnego spalania wgla i tworzenia nowych typw reaktorw w
energetyce jdrowej. W ramach polityki na poziomie Unii Europejskiej Polska powinna wskazywa na
zrnicowany poziom bezpieczestwa energetycznego w poszczeglnych pastw czonkowskich.

Rwnie istotna jest dostpno innych surowcw, w tym na przykad metali ziem rzadkich. Coraz
wiksza liczba krajw posiadajcych surowce, prowadzi polityk ich ochrony w celu uzyskania

10
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

przewagi gospodarczej. Dostp do surowcw mineralnych i ich cenowa przystpno warunkuj

prawidowe funkcjonowanie gospodarki UE i jej konkurencyjnoci.

W obszarze walki ze zmianami klimatycznymi naley kontynuowa misj UE na poziomie globalnym

oraz stymulowa rozwj technologii przyjaznych rodowisku. Dugofalowym celem jest Europa
niskoemisyjna (efektywna energetycznie i wykorzystujca na znaczn skal odnawialne rda
energii) i Polska konsekwentnie do niego zmierza. Jednoczenie polityka walki ze zmianami
klimatycznymi wymaga duych nakadw inwestycyjnych i uwzgldnienia interesw wszystkich
pastw czonkowskich. Uzalenienie od wgla kamiennego i brunatnego jako rda energii, w dobie
redukcji emisji dwutlenku wgla, niesie ze sob due koszty dostosowawcze, szczeglnie dla Polski. W
Polsce udao si obniy ogln emisj dwutlenku wgla o 30% w stosunku do 1988 roku. Jest to
redukcja znacznie gbsza ni w przypadku zamonej Holandii i gbsza ni w wielu innych pastwach
UE (np. Belgia, Hiszpania). Konkretne dziaania na rzecz redukcji emisji CO2 powinny by
podejmowane nie tylko w ramach UE, ale rwnie na poziomie globalnym. Wyhamowanie wzrostu
temperatury do 2 stopni Celsjusza wymaga prawnie wicych zobowiza redukcyjnych ze strony
wszystkich krajw rozwinitych oraz krajw o szybko rozwijajcych si gospodarkach, bdcych
gwnymi emitentami gazw cieplarnianych. Jednostronne dziaania UE w skali globalnej nie bd
skuteczne, a mog negatywnie wpyn na pozycje konkurencyjn gospodarek poszczeglnych
pastw czonkowskich UE lub powodowa spory handlowe z krajami trzecimi. Naley mie na
uwadze, e cele Polski w ramach Unii Europejskiej mog si rni od celw prezentowanych przez
inne pastwa czonkowskie. Istotne jest wspksztatowanie stanowiska UE w zakresie ochrony
rodowiska (w tym walki ze zmianami klimatycznymi) przez Polsk.

Otwarto
Unia powinna nauczy si czy podejcie do migracji z wysokimi standardami bezpieczestwa
publicznego oraz skuteczn polityk integracyjn. W tym kontekcie naley rwnie dy do
zapewnienia efektywnego systemu zarzdzania stref Schengen, ktry przyczyni si do zapewnienia
odpowiedniego poziomu bezpieczestwa, bez uszczerbku dla zdolnoci pastw czonkowskich do
kreowania polityki migracyjnej.
Jednym z niekwestionowanych sukcesw UE jest polityka rozszerzenia, ktra tylko w XXI wieku
doprowadzia do zwikszenia liczby pastw czonkowskich o blisko poow. Rozwj cywilizacyjny
Polski w ostatnich dwudziestu latach jest niezbitym dowodem na sukces tej polityki. Korzyci z
rozszerzenia nie byy jednostronne - przyczynio si ono do rozwoju i bogactwa caej zjednoczonej
Europy. Handel pomidzy starymi a nowymi pastwami czonkowskimi, stabilno polityczna i
spoeczna po obu stronach dawnej elaznej Kurtyny to dobrodziejstwa dotyczce wszystkich
uczestnikw tego procesu.

UE powinna kontynuowa proces rozszerzenia. Taka postawa jest logiczn konsekwencj unijnego
wizerunku budowanego przez dekady jako wsplnoty otwartej, demokratycznej i praworzdnej.
Kryzys gospodarczy czy krtkowzroczny protekcjonizm nie powinien stanowi pretekstu do jego
zamraania. Zjednoczona Europa w oczach wielu obywateli pastw aspirujcych do czonkostwa jest
bodcem do wprowadzania trudnych i niepopularnych reform. Proces integracji europejskiej sprzyja
te rozszerzeniu sfery stabilnoci w Europie i jej otoczeniu, a zatem wzmacnia bezpieczestwo
europejskie. Wspierajc aspiracje akcesyjne, zwaszcza Ukrainy, Modawii oraz pastw Bakanw

11
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Zachodnich, Kaukazu Poudniowego i Turcji, Polska bdzie suy im pomoc w transformacji

politycznej i gospodarczej.

Zwikszenie bezpieczestwa Polski zwizane jest take z wczeniem ssiadw w procesy

modernizacji politycznej, gospodarczej i spoecznej, promowane przez Uni Europejsk. W duszym
okresie, perspektyw integracyjn powinny te mie kraje Partnerstwa Wschodniego, w tym rwnie
Biaoru, jeli tylko wrci na drog demokratyzacji. Naley jednak pamita, e proces rozszerzenia
uwarunkowany bdzie w dalszym cigu wypenianiem przez pastwa kandydujce kryteriw
akcesyjnych.

Otwarto to take oparte na zasadzie partnerstwa stosunki z krajami trzecimi. UE ma ju do

dyspozycji stosowny instrument: Europejsk Sub Dziaa Zewntrznych (ESDZ). Ma on rwnie
suy skutecznej koordynacji zewntrznych dziaa podejmowanych przez Uni. W interesie UE w
tym Polski jest, aby udzia pastw czonkowskich w ESDZ by proporcjonalny do liczby ich ludnoci.
Tylko wwczas nowy korpus dyplomatyczny bdzie posiada niezbdn legitymacj obywateli i
pastw czonkowskich UE.

To, jak Unia Europejska jest postrzegana na arenie globalnej, w duej mierze zaley od tego, jakie ma
zdolnoci oddziaywania na swe otoczenie regionalne: czy potrafi zapewni sobie stabilne,
rozwijajce si ssiedztwo oraz pozytywnie wpyn na rozwizywanie konfliktw. Wanym
komponentem dziaa na rzecz stabilnoci ssiedztwa i wzmocnienia zewntrznej roli UE jest
Europejska Polityka Ssiedztwa (EPS). Proces zbliania Unii Europejskiej i jej ssiadw powinien by
przejrzysty i oparty na wyranych, obowizujcych wszystkich uczestnikw, zasadach. Orientacja
rdziemnomorska dziaa UE nie moe by rozwijana kosztem wsppracy z Europ Wschodni i
Kaukazem Poudniowym. Kluczowy dla UE jest rwnie rozwj Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i
Obrony (WPBiO) UE oraz Przestrzeni Wolnoci, Bezpieczestwa i Sprawiedliwoci, ktry jednak
bdzie procesem dugotrwaym. Docelowo WPBiO powinno pozyska zdolnoci wojskowe i cywilne,
ktre bd dobrze uzupeniay transatlantycki system bezpieczestwa.

Szczeglne znaczenie maj relacje UE-USA. Stany Zjednoczone odgrywaj istotn rol zarwno w
relacjach gospodarczych i politycznych (stosunki z Rosj, konflikt bliskowschodni, Afganistan,
Pakistan, Sudan etc.), jak i w sprawach bezpieczestwa. Polsce zaley, aby relacje te ksztatoway si
harmonijnie i przynosiy konkretne efekty. Gospodarczy wymiar relacji transatlantyckich wymaga
jednak poszukiwania nowych sposobw na zacienianie wsppracy. Dotyczy to zarwno dialogu
regulacyjnego, jak i usuwania barier administracyjnych. Ewentualne zawarcie w przyszoci umowy o
wolnym handlu pomidzy UE i USA sprzyjaoby dalszemu zacienieniu relacji gospodarczo-
handlowych pomidzy dwoma duymi centrami gospodarczymi wiata.

Otwarto cho w innych wymiarach to take cecha relacji Unii z partnerami strategicznymi
(Brazylia, Chiny, Indie, Japonia etc). W interesie UE i pastw czonkowskich jest prowadzenie spjnej,
aktywnej polityki zagranicznej. Porozumieniom strategicznym czsto brakuje treci i dynamiki, a
dziaania UE, zmierzajce do wypracowywania jednolitego stanowiska (np. na forum G20) staj si
zakadnikiem stanowisk narodowych. W duszej perspektywie szkodzi to interesom caej Unii.

12
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Polska jest otwarta na unijny dialog z Rosj i zamierza wesprze program modernizacji tego kraju,
rozumiany jako rzdy prawa, pluralizm polityczny, wolno sowa, czy spoeczestwo traktowane
podmiotowo. Jednak kluczowe znaczenie bdzie miaa determinacja samej Rosji. Ewentualne
powodzenie tego procesu staoby si rwnie sukcesem UE.

ramy reimw kontroli zbroje i omawianie tej sprawy w kontaktach wielostronnych.

Zadania:
stopniowa realizacja celw Strategii Europa 2020;

adekwatny do rozwoju sytuacji postp w drodze do czonkostwa w strefie euro;

utrzymanie ambitnego budetu UE w perspektywie finansowej 2014-2020 z odpowiednim

udziaem polityki spjnoci i wsplnej polityki rolnej; wyrwnywanie poziomu dopat
bezporednich dla rolnikw;

dokoczenie budowy jednolitego rynku w UE oraz wspieranie dziaa na rzecz konkurencyjnoci

Unii, w tym ksztatowanie wsplnej polityki handlowej waciwie realizujcej unijne interesy
gospodarcze na wiecie, poprzez kierowanie si zasad wzajemnoci, jako zewntrzny wymiar
pogbionego jednolitego rynku;

stworzenie efektywnej wsplnej polityki energetycznej UE: rozwj jednolitego rynku energii,
poprawa bezpieczestwa dostaw, zwikszenie efektywnoci energetycznej, przeniesienie
akcentu z gospodarki niskowglowej na gospodark niskoemisyjn, wspieranie poszukiwa
gazu ziemnego i ropy ze z niekonwencjonalnych;

dziaania na rzecz penego wdroenia ju uzgodnionych w 2008 r. decyzji w kwestii ograniczenia

emisji przez Uni Europejsk o 20 procent do roku 2020. Brak jest uzasadnienia ich korekty.
Dziaania na rzecz okrelenia polityki klimatycznej UE do 2030 r., ktra powinna respektowa
suwerenne prawo pastw czonkowskich do decydowania o strukturze swojego koszyka
paliwowego oraz bdzie dostosowana do poziomu rozwoju i struktur gospodarek pastw
czonkowskich, aby redukujc emisje jednoczenie wspiera rozwj gospodarczy w caej UE, nie
utrudniajc przy tym dziaa na rzecz stabilizacji finansw publicznych;

wzmocnienie wpywu na realizacj polityki wschodniej oraz przyszo EPS;

zapewnienie spjnego gosu UE w G20, organizacjach midzynarodowych,

a take w relacjach z partnerami strategicznymi;

aktywne uczestnictwo w dziaaniach Unii Europejskiej zmierzajcych do stworzenia efektywnego

systemu kontroli migracji, zagwarantowanie bezpieczestwa i zapobieganie zagroeniom
terrorystycznym.

13
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Bezpieczestwo

Dla zapewnienia bezpieczestwa Polski kluczowe znaczenie ma utrzymanie i rozwj wasnych

zdolnoci obronnych, ktre powinny by postrzegane jako wkad do bezpieczestwa Sojuszu
Pnocnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej. Warunkiem skutecznej realizacji polskiej polityki
bezpieczestwa jest rwnie utrzymanie przez nas wpywu na ewolucj NATO i UE oraz zachowanie
potencjau tych struktur. Wane dla Polski jest rwnie zachowanie bliskich stosunkw z USA, ktre
mimo osabienia wynikajcego z kryzysu gospodarczego i kosztownego zaangaowania w
Afganistanie i Iraku, pozostan w najbliszych latach kluczowym aktorem w dziedzinie
bezpieczestwa midzynarodowego. Istotne pozostaje utrzymywanie dobrych relacji z ssiadami oraz
wspdziaanie z kluczowymi partnerami z NATO i UE. W praktyce zatem, polska polityka
bezpieczestwa nie wymaga redefinicji zaoe, a jedynie wzmocnienia wysikw w wymienionych
obszarach i skutecznego urzeczywistniania przyjtych celw.

Cho w najbliszych latach ryzyko konfliktu zbrojnego w bezporednim ssiedztwie lub na terytorium
Polski bdzie niewielkie, to w duszej perspektywie nie mona wykluczy pojawienia si
zagroe, rwnie o charakterze konwencjonalnym. Trwae zapewnienie bezpieczestwa bdzie
wymagao posiadania odpowiedniego potencjau obronnego, wzmocnionego przez wsparcie
sojusznicze, ale take wsppracy politycznej i sprawnej dyplomacji. By to osign, niezbdne bdzie
utrzymanie odpowiedniego tempa rozwoju gospodarczego, a przede wszystkim zmniejszanie
dystansu technologicznego do najbardziej rozwinitych pastw.

Wielkim wyzwaniem dla efektywnoci polityki bezpieczestwa bdzie zapewnienie odpowiedniego

poziomu wydatkw na obronno. Wystpujca w dobie kryzysu tendencja do znaczcych
oszczdnoci w tej sferze jest do pewnego stopnia zrozumiaa. Nie powinna jednak prowadzi do
quasi demilitaryzacji Europy, szczeglnie w wietle rosncych nakadw na zbrojenia w innych
czciach wiata. Polska, utrzymujca przez najblisze lata wydatki na poziomie 1,95% PKB, winna by
w NATO i UE adwokatem zachowania potencjau obronnego w Europie. Wany bdzie take udzia
i promowanie midzynarodowych inicjatyw rozwoju zdolnoci obronnych (w obu organizacjach oraz
w stosunkach dwustronnych), ktrych realizacja na poziomie narodowym jest obecnie nieopacalna
finansowo, bd niecelowa.

W perspektywie najbliszych kilku lat coraz wiksze wyzwanie dla bezpieczestwa mog stanowi
tzw. nowe zagroenia, takie jak: terroryzm, rozprzestrzenianie broni masowego raenia, ataki na
systemy informatyczne, w tym na systemy wojskowe, manipulowanie dostawami nonikw energii
lub napicia na tle dostpu do nich. Ryzyko destabilizacji bdzie take pyn z wewntrz pastw,
okrelanych jako upade lub kruche oraz wynika z nierozwizanych konfliktw lokalnych i
regionalnych, zwaszcza w ssiedztwie UE.

Sojusz Pnocnoatlantycki i relacje transatlantyckie

NATO pozostanie gwnym, wielostronnym instrumentem polskiej polityki bezpieczestwa w

wymiarze polityczno-wojskowym. Dla przyszoci Sojuszu istotne jest utrzymanie jego obronnego
charakteru i zachowanie rwnowagi midzy zdolnociami NATO w zakresie wsplnej obrony a
zaangaowaniem w operacje poza obszarem traktatowym. Nowa Koncepcja Strategiczna Sojuszu,

14
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

przyjta na szczycie w Lizbonie w listopadzie 2010 r. zawiera szereg elementw istotnych dla
bezpieczestwa Polski, Europy i wsplnoty transatlantyckiej. Poza silnym potwierdzeniem wanoci
art. 5 szczeglne znaczenie ma utrzymanie polityki otwartych drzwi do NATO dla wszystkich krajw
europejskich, ktre speni kryteria czonkostwa, a take gotowo Sojuszu do strategicznego
partnerstwa z Rosj, opartego na zasadzie wzajemnoci. Podkrelenia wymaga take decyzja o
rozwijaniu zdolnoci Sojuszu w zakresie obrony przeciwrakietowej oraz powane potraktowanie
w agendzie tej organizacji tzw. nowych wyzwa.

Polska pozostanie ordownikiem rozszerzenia NATO o pastwa aspirujce do czonkostwa, ktre

speniaj jego kryteria. Wspierajc aspiracje akcesyjne, zwaszcza Modawii oraz pastw Bakanw
Zachodnich i Kaukazu Poudniowego, Polska bdzie suy im pomoc w transformacji politycznej i
gospodarczej.

Stosunki transatlantyckie stanowi fundament polityki bezpieczestwa Zachodu. W tym kontekcie

wane jest utrzymanie amerykaskiego zaangaowania w sprawy bezpieczestwa w Europie.
Harmonizacji stosunkw transatlantyckich suy te zacienianie stosunkw UE ze Stanami
Zjednoczonymi. Dla Polski istotne bdzie pene wykorzystanie moliwoci stworzonych przez
zinstytucjonalizowane, bilateralne formy konsultacji z USA w sferze bezpieczestwa (Dialog
Strategiczny, Grupa Konsultacyjna ds. Wsppracy Strategicznej, Grupa Wysokiego Szczebla ds.
Wsppracy Obronnej) i pena realizacja polsko-amerykaskiej Deklaracji o wsppracy strategicznej z
2008 r. Wsppraca ta ma sprzyja ulokowaniu sojuszniczej infrastruktury obronnej na terytorium
Polski, zwaszcza elementw systemu obrony przeciwrakietowej.

W perspektywie 2014 r. wyzwaniem dla Sojuszu, w tym Polski, bdzie doprowadzenie do sprawnego
przekazania odpowiedzialnoci za bezpieczestwo w Afganistanie wadzom w Kabulu, zgodnie z
ustalonym harmonogramem. Sposb zakoczenia operacji w tym kraju bdzie mia znaczenie dla
wiarygodnoci sojuszniczej i efektywnej wsppracy transatlantyckiej, niosc powane konsekwencje
dla Polski.

Rozwj Wsplnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczestwa (WPZiB) oraz Wsplnej Polityki

Bezpieczestwa i Obrony (WPBiO)

Polska bdzie wspiera rozwj Wsplnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczestwa, w tym Wsplnej
Polityki Bezpieczestwa i Obrony.

Kluczowe jest wzmocnienie struktur dowodzenia i instrumentw (w tym Grup Bojowych UE),
zaangaowanie organizacji w operacje zarzdzania kryzysowego, a take rozwj zdolnoci
wojskowych i cywilnych pastw unijnych. Istotn spraw jest wypracowanie rozwiza
usprawniajcych proces przygotowywania misji UE oraz wspprac NATO-UE na poziomie
politycznym, operacyjnym i w zakresie budowy zdolnoci. Celem jest budowanie WPBiO
komplementarnej wzgldem zada Sojuszu.

W perspektywie rednio- i dugookresowej Polska bdzie zabiega o wiksze wykorzystanie

instrumentw UE, w tym WPBiO, do transformacji krajowych si zbrojnych oraz integracji polskiego
sektora obronnego z europejskim, z jednoczesn jego ochron i wiadomym podnoszeniem poziomu
konkurencyjnoci.

15
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Zaangaowanie w proces rozbrojenia i stabilizacji w regionie i na wiecie

Polska bdzie angaowa si w umacnianie bezpieczestwa europejskiego, podkrelajc potrzeb

usprawnienia mechanizmw ju istniejcych w ramach UE, NATO i Organizacji Bezpieczestwa i
Wsppracy w Europie (OBWE). Forum OBWE jest najlepsz platform do pogbionej debaty na
temat bezpieczestwa europejskiego. Zamierzamy wnie swj wkad do tej dyskusji. Szczegln
uwag OBWE powinna skierowa na rozwizywanie tzw. zamroonych konfliktw.

W Europie istotn kwesti bdzie przyszo reimu kontroli zbroje konwencjonalnych.

Dotychczasowy system, oparty na Traktacie o Konwencjonalnych Siach Zbrojnych (CFE), Traktacie o
Otwartych Przestworzach oraz szeregu porozumie politycznych, jest kwestionowany przez niektre
pastwa. W cigu najbliszych kilku lat mona spodziewa si propozycji jego modyfikacji.
Uczestniczc w dyskusji w tej sprawie, Polska bdzie dbaa, aby w toku negocjacji nie zostay przyjte
rozwizania dyskryminujce cz pastw europejskich.

Wan rol w rozwizywaniu problemw globalnych, w tym dotyczcych zwalczania terroryzmu,

rozbrojenia, nieproliferacji broni masowego raenia czy te innych zagadnie zwizanych z
bezpieczestwem odgrywa Organizacja Narodw Zjednoczonych. Niezbdne jest wzmocnienie
wysikw w tych dziedzinach. W kwestii taktycznej broni jdrowej, konieczne jest jej wczenie w
ramy reimw kontroli zbroje i omawianie tej sprawy w kontaktach wielostronnych.

Zadania:
rozwj wasnych zdolnoci obronnych jako wkad w bezpieczestwo Sojuszu
Pnocnoatlantyckiego;

utrzymanie podstawowej funkcji i tosamoci NATO jako euroatlantyckiego Sojuszu obronnego

oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu inwestycji NATO w infrastruktur obronn w Polsce;

wzmocnienie struktur dowodzenia i reagowania kryzysowego w ramach WPBiO w duchu

komplementarnoci wobec NATO;

wspkreowanie polityki bezpieczestwa UE i NATO wobec Rosji i pastw Europy Wschodniej;

uczestnictwo w misjach NATO i UE oraz oddziaywanie na kierunki dyskusji wewntrz obu

organizacji nt. zaangaowania operacyjnego, zwaszcza w Afganistanie i na Bakanach;

wspieranie prac nad stworzeniem kompleksowego systemu obrony przeciwrakietowej NATO;

wniesienie wkadu do prac nad usprawnieniem systemu redukcji i kontroli zbroje

konwencjonalnych w Europie oraz denie do wczenia taktycznej broni jdrowej
w ramy reimu kontroli zbroje.

16
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Polska otwarta na rne kierunki i wymiary wsppracy regionalnej

Zachowanie dobrych stosunkw z ssiadami jest jednym z filarw bezpieczestwa Polski. Dlatego te
naley kontynuowa polityk budowy zarwno wsppracy bilateralnej, jak i wzmacniania struktur
regionalnych (np. Grupa Wyszehradzka, Rada Pastw Morza Batyckiego) czy inicjatyw europejskich,
takich jak Partnerstwo Wschodnie.

Zachd

Polska uwaa Niemcy i Francj za swoich kluczowych partnerw politycznych i gospodarczych na

kontynencie i zamierza utrzyma osignity poziom dynamiki stosunkw dwustronnych. Jednym z
najwaniejszych celw na lata 2012-2016 jest utrzymanie wysokiego poziomu wsppracy
gospodarczej i inwestycyjnej z tymi pastwami.

Istotn rol w stosunkach politycznych Polski z Niemcami i Francj odgrywa Trjkt Weimarski (TW).
Jako jeden z wanych forw uzgadniania europejskich interesw, TW ma m.in. pomc w wypenianiu
treci WPBiO oraz kreowaniu spjnej, unijnej polityki wschodniej.

Niemcy s najwaniejszym partnerem Polski w relacjach dwustronnych, odbiorc ponad jednej

czwartej polskiego eksportu i gwnym patnikiem netto do budetu UE. W perspektywie lat 2012-
2016 rozwj wsppracy gospodarczej, kontaktw naukowo-badawczych, turystycznych
i kulturalnych oraz partnerska wsppraca transgraniczna i regionalna s gwarantem dobrych
stosunkw polsko niemieckich i fundamentem wzajemnego zrozumienia. Potrzebne jest jednak
wyeliminowanie pozostajcych problemw, w tym finalne zamknicie spraw dotyczcych przeszoci.
Najblisze lata bd okresem wzmoonej wsppracy z Francj, jednym z gwnych inwestorw
zagranicznych w Polsce i partnerem w wielu projektach politycznych i gospodarczych. Pastwem
bliskim Polsce pozostaje take Wielka Brytania, kraj z ktrym dzielimy pogldy m.in. w zakresie rynku
wewntrznego oraz wany sojusznik w NATO.

Wschd

Polska moe suy swoim dowiadczeniem nieatwej transformacji ustrojowej i oferuje swoje
wsparcie wschodnim ssiadom. Dziaania proreformatorskie w Europie Wschodniej i na Kaukazie
Poudniowym s konieczne nie tylko jako cel sam w sobie. Prowadzc do stabilnoci i rzdw
pastwa prawa za wschodni granic, zapewniaj bezpieczestwo i realizacj interesw Polski i UE.
S elementem budowy pokojowego adu oglnoeuropejskiego. Z tego powodu naley wspiera
liberalizacj reimw wizowych i tworzenie stref wolnego handlu z krajami tego regionu, a take
finansowane przez UE programy infrastrukturalne i energetyczne. Polska, samodzielnie i poprzez
inicjatywy unijne, bdzie rwnie dba o rozwj stosunkw gospodarczych i wzrost wymiany
handlowej pomidzy UE a pastwami Partnerstwa Wschodniego. W rozumieniu cywilizacyjnym
warto mie partnerw wyznajcych te same wartoci po obydwu stronach polskiej granicy. Dlatego
wanie naley wspiera spoeczestwo biaoruskie w dziaaniach na rzecz wolnoci i pluralizmu
politycznego, sprzeciwiajc si wszelkiego rodzaju represjom, ktrych ofiarami padaj take Polacy na
Biaorusi.

17
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Szczeglne znaczenie dla Polski ma rozwj stosunkw z Ukrain, naszym partnerem strategicznym.
Konsekwentne wspieranie unijnych aspiracji spoeczestwa ukraiskiego i pogbianie relacji NATO-
Ukraina naley do priorytetw polskiej polityki zagranicznej. Realizacja tych de prowadzi jednak
poprzez dobr wspprac bilateraln i konsekwentne wdraanie reform wewntrznych, a take
przestrzeganie europejskich standardw demokratycznych przez Ukrain. Dodatkowym impulsem
dla pogbienia wsppracy bilateralnej powinna by organizacja przez Polsk i Ukrain Mistrzostw
Europy w Pice Nonej UEFA EURO 2012. Dziki temu i innym przedsiwziciom rozwijane s przede
wszystkim kontakty midzyludzkie w wymiarze spoecznym, kulturalnym i gospodarczym.

Polsce zaley na utrzymaniu dobrych, pragmatycznych stosunkw z Rosj na zasadach wzajemnoci.

Dziki pozytywnej dynamice w tych relacjach moliwa jest intensyfikacja dialogu politycznego i
kontaktw gospodarczych. Rosja zabiega take o zblienie z Europ. Obecnie wynika to przede
wszystkim z oficjalnego programu modernizacji tego kraju, majcego gwnie wymiar naukowo-
techniczny. Dlatego te Polska popiera wysiki Rosji w celu spenienia warunkw zwizanych z
czonkostwem w OECD. Wsparcie Polski dla reform w Rosji powinno polega te m.in. na
zaakcentowaniu przez Warszaw swojej wizji unijnego Partnerstwa dla Modernizacji. Wizja ta bdzie
opiera si nie tylko na transferze technologii, ale te na wspieraniu budowy pastwa prawa i
pluralizmu politycznego. Probierzem dla jej praktycznej realizacji moe by umowa o Maym Ruchu
Granicznym z Obwodem Krlewieckim. Polska popiera take moliwie szybk finalizacj negocjacji w
sprawie zawarcia Nowego Porozumienia UE Rosja, umowy caociowej, obejmujcej take kwesti
dotyczc wzajemnej ochrony inwestycji oraz rozpoczcie negocjacji w sprawie zawarcia umowy o
wolnym handlu UE-Rosja. Kluczowe dla zblienia Rosji i caego wschodniego ssiedztwa z Uni
Europejsk jest rwnie systematyczne procedowanie z liberalizacj reimw wizowych. Powinno si
ono jednak odbywa na bazie wzajemnoci i co najmniej rwnolegoci dla pastw Partnerstwa
Wschodniego i Rosji.

Pnoc

Majc na uwadze, e kooperacja wok Batyku z zagadnie dotyczcych ochrony rodowiska

wyranie przesuna si w kierunku rozwijania nowoczesnych technologii, budowy odpowiadajcym
wspczesnym standardom systemw edukacji, a take tworzeniu coraz silniejszych powiza
gospodarczych, Polska nadal pragnie w peni uczestniczy w tych procesach. Szczeglnie istotna w tej
materii jest Rada Pastw Morza Batyckiego (RPMB), w ktrej dokonuje si przemiana z profilu stricte
ekologicznego na bardziej oglny dotyczcy efektywnej gospodarki. Pastwa nordyckie dowiody,
e fundamentem rozwoju jest wiedza o efektywnej gospodarce, nowoczesny system ksztacenia czy
oglna troska o jako ycia. Nie bez znaczenia s szanse rozwojowe zwizane z powizaniem
nowoczesnej gospodarki z zielonymi technologiami. S to elementy szerszego procesu, w ramach
ktrego wan rol odgrywa strategiczny sojusz cywilizacyjny Polski ze Szwecj. Jest on sposobem na
mylenie o Europie rodkowej w sposb szerszy ni w kategoriach Wschd-Zachd.

W sferze politycznej Polska stoi przed podobnymi wyzwaniami jak jej pnocni ssiedzi. Z Litw,
otw i Estoni czy Polsk wiele wsplnych pogldw i interesw, szczeglnie na sprawy
wschodnie, bezpieczestwo euroatlantyckie, czy rozwj UE.

18
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

W stosunkach z Litw celem na najblisze lata jest budowa partnerstwa w oparciu o pragmatyzm,
wzajemny szacunek i respektowanie umw midzynarodowych, take w dziedzinie traktowania
mniejszoci narodowych.

Dowiadczenia Estonii w zakresie e-administracji oraz bezpieczestwa cybernetycznego s dla Polski

inspirujce. W 2011 roku Polska zostaa czonkiem Centrum Doskonalenia Obrony przed
Cyberatakami. Aktywne uczestnictwo w pracach Centrum umoliwi zmierzenie si z wyzwaniami w
nowych przestrzeniach bezpieczestwa.

Poudnie

Polska i jej poudniowi ssiedzi nadal s na etapie doganiania Europy Zachodniej i Pnocnej pod
wzgldem jakoci ycia swoich obywateli i rozwoju gospodarczego.

Najwaniejsze wsplne cele Polski, Czech, Sowacji i Wgier zostay zrealizowane: wszystkie te
pastwa s czonkami UE i NATO. Wsplna perspektywa tej czci Europy nie zawsze ma okazj
zaistnie, ale moliwa jest jej rekonstrukcja w oparciu o nowe cele i projekty.

W wietle narastajcej konkurencji zewntrznej i dugofalowych skutkw kryzysu gospodarczego

naley dy do umacniania wsplnego gosu pastw Grupy Wyszehradzkiej, krzewi poczucie
wsplnoty interesw oraz podejmowa dziaania na rzecz konsolidacji stanowisk w kwestiach
politycznych. Okazj do nadania nowej dynamiki wsppracy rodkowoeuropejskiej bdzie polska
prezydencja w Grupie Wyszehradzkiej, rozpoczynajca si w II poowie 2012 r.

Wan rol w tym procesie odgrywa wsppraca gospodarcza, handlowa i inwestycyjna. Polska,
Czechy, Sowacja i Wgry potrzebuj wsplnych rozwiza nie tylko dla swych partykularnych
korzyci. Potrzebuj ich take dla prowadzenia efektywnej polityki europejskiej. To dlatego na uwag
zasuguje m.in. idea spotka Grupy Wyszehradzkiej (V4) przed posiedzeniami Rady Europejskiej,
ktra zrodzia si w 2009 r. Powinna ona by kontynuowana rwnie w kontekcie negocjacji
wieloletnich ram finansowych UE. Due uzalenienie pastw Grupy Wyszehradzkiej od jednego
dostawcy ropy i gazu ziemnego powoduje, e bezpieczestwo energetyczne staje si obszarem
wsppracy V4. Spraw t zajmuje si, utworzona decyzj premierw Grupy Wyszehradzkiej w 2009
r., Grupa Wysokiego Szczebla ds. Energetyki. Istnieje rwnie due zapotrzebowanie na wsplne
projekty energetyczne, np. ulepszenie systemu zacht dla inwestorw stosujcych innowacyjne
rozwizania energetyczne etc. Zwikszenie integracji rodkowoeuropejskiego rynku energii w
poczeniu z wikszymi i bardziej efektywnymi nakadami na B+R bdzie dobrym rozwizaniem w tym
zakresie.

Wane jest rwnie, aby pastwa skupione w Grupie Wyszehradzkiej nie ograniczay wsppracy w
ramach tej struktury tylko do swojego grona. Dziki otwartoci modelu V4+ moliwa jest kooperacja
take z innymi partnerami europejskimi. Utworzono ju model takich kontaktw z pastwami
batyckimi, Rumuni, Bugari Ukrain. Wsppraca GW z pastwami trzecimi w formule V4+, cho
dotyczy przede wszystkim pastw w regionie Europy rodkowo-Wschodniej i Poudniowo-
Wschodniej, nie ogranicza si jedynie do najbliszego ssiedztwa. Istotne s take kontakty GW z
Rad Nordyck i Beneluksem.

19
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Wykorzystanie pooenia geograficznego Polski

Dla penego rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski, dostpnoci miast, portw morskich oraz
obszarw oddalonych od gwnych orodkw ycia spoeczno-gospodarczego kraju kluczowe bd
rozwizania wzmacniajce integracj polskiego systemu transportowo-komunikacyjnego w ramach
europejskiej sieci transportowo-komunikacyjnej zarwno w ukadzie wertykalnym, jak i
horyzontalnym. Istotne znaczenie ma m.in. ukad Pnoc-Poudnie z moliwoci wykorzystania
potencjau basenu Morza Batyckiego i Morza rdziemnego. Wymaga to wieloletnich dziaa
waciwych podmiotw z wykorzystaniem aktywnoci dyplomacji. Wane jest spjne i jednomylne
dziaanie, ktrego kierunki powinny wynika z dokumentw strategicznych rozwoju kraju.

Aktywno globalna

Skoncentrowanie na regionie, Unii Europejskiej i jej ssiedztwie nie oznacza, e Polska nie ma, choby
selektywnych, ambicji globalnych. Aby rozwj Polski by w dalszym cigu intensywny, jako ycia w
Polsce osigna poziom pastw nordyckich, a gospodarka pastw Europy Zachodniej, naley
rozwija wspprac z pastwami pozaeuropejskimi oraz organizacjami midzynarodowymi i
globalnymi. Obecno przedstawicieli Polski w organizacjach, takich jak Midzynarodowy Fundusz
Walutowy, Bank wiatowy, Organizacja Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju czy wiatowa
Organizacja Handlu, oraz realny wpyw na ich procesy decyzyjne bd dla Polski istotne.

Wane s take pozaeuropejskie regiony wiata, zwaszcza te w najbliszym ssiedztwie Europy.

Polska jest aktywna w obliczu przemian zachodzcych na Bliskim Wschodzie i w Afryce Pnocnej.
Suc wzorcami transformacyjnymi, Polska wspiera przemiany modernizacyjne i demokratyzacyjne
w Tunezji, Egipcie i Libii. Polska bdzie nadal wspiera dziaania spoecznoci midzynarodowej
zmierzajce do kompleksowego rozwizania konfliktu izraelsko-arabskiego w oparciu o ide
wspistnienia obok siebie dwch pastw (two-state solution), zaakceptowan przez obie strony
konfliktu i popart przez czonkw Kwartetu Bliskowschodniego.

Na wiecie ronie znaczenie regionu Azji i Pacyfiku. Dlatego istotne jest, aby Polska, budowaa w
krajach tego regionu pozytywny wizerunek wanego czonka UE, zdolnego do wpywania na jej
polityk zewntrzn. Rosnce znaczenie ma wsppraca bilateralna, m.in. z Chinami, naszym
najwikszym partnerem gospodarczym w Azji, Indiami, Japoni, czy Kore Poudniow. Pastwa te s
zainteresowane zwikszaniem swoich inwestycji w Polsce. Wane jest take, aby rozwija kontakty
handlowe i gospodarcze w zrnicowanych sektorach: od infrastruktury, sektora finansowego, przez
turystyk, a po przemysy kreatywne. Potrzebny jest rwnie rozwj wsppracy ze
Stowarzyszeniem Narodw Azji Poudniowo-Wschodniej (ASEAN), najwaniejszym regionalnym
centrum integracji w tym obszarze.

Ameryka aciska to take wany obszar zaangaowania Polski. Istotne s przede wszystkim projekty
z zakresu polityki klimatycznej i energetycznej, a take rozbudowywanie relacji gospodarczych,
przede wszystkim z Brazyli, Argentyn, Meksykiem, Chile oraz Peru.

Zadania:
kontynuacja wsppracy w ramach Trjkta Weimarskiego (przede wszystkim przyszo UE,

20
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

WPBiO, polityka wschodnia, zarzdzanie polityczno-gospodarcze w UE, wzmacnianie wymiaru

spoeczno-kulturalnego);

uatrakcyjnienie oferty Partnerstwa Wschodniego i wzmocnienie siy oddziaywania tego

programu na transformacj pastw Europy Wschodniej i Kaukazu Poudniowego, m.in. poprzez
liberalizacj bd zniesienie reimw wizowych; wspieranie budowy obszaru demokracji i
stabilnoci na wschd od Polski oraz rozwj wymiany kulturalnej;

rozwj partnerstwa strategicznego z Ukrain: wspieranie procesu przyjmowania umowy

stowarzyszeniowej z UE i negocjacji liberalizacji reimu wizowego UE-Ukraina oraz realizacji
reform wewntrznych;

wykorzystanie wzorcw Szwecji i innych pastw nordyckich w zakresie modernizacji

i innowacyjnoci gospodarki;

znalezienie nowych paszczyzn wsppracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej i szerzej (wsplne

projekty energetyczne, wypenienie treci formuy V4+ etc.) prba budowy wsplnej,
rodkowoeuropejskiej perspektywy, w tym cisej wsppracy w sferze bezpieczestwa i
stabilnoci w regionie, m.in. z Rumuni i Bugari;

promowanie i wspieranie wzrostu wzajemnej wymiany handlowej i inwestycji, w tym

w pastwach pozaeuropejskich, ze szczeglnym uwzgldnieniem Azji.

budowa pragmatycznych stosunkw politycznych i gospodarczych z Rosj;

opracowanie planu dziaa na rzecz wzmocnienia pozycji Polski w midzynarodowych

organizacjach majcych w rosncym stopniu wpyw na decyzje ekonomiczne, finansowe,
konkurencyjno i bezpieczestwo gospodarcze poszczeglnych regionw wiata oraz
przygotowanie mechanizmu koordynacji tych dziaa.

21
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Wsppraca rozwojowa, promocja demokracji i praw czowieka

Polska uznaje wspprac rozwojow za kluczow dla budowy dobrobytu i stabilnoci
na wiecie. Skuteczniejszemu wypenianiu zada z zakresu pomocy rozwojowej bd suy przepisy
uchwalonej w 2011 r. Ustawy o wsppracy rozwojowej.
Polskie wadze i organizacje pozarzdowe deklaruj wol zaangaowania we wspprac rozwojow
i wiadczenie pomocy humanitarnej na znacznie wiksz skal. Podjto w tym zakresie szereg
zobowiza politycznych, m.in. aktywniejszego wsparcia realizacji Milenijnych Celw Rozwoju ONZ1.
Polska chce z jednej strony zmodernizowa swoje podejcie do pomocy rozwojowej, z drugiej sta
si jednym z wanych podmiotw europejskich w tym zakresie. Istotne bdzie rwnie opracowanie
redniookresowych celw polskiego systemu wsppracy rozwojowej, ktre okrel obszary
geograficzne i tematyczne wsparcia udzielanego ze rodkw publicznych. Na dziaania realizowane w
krajach Partnerstwa Wschodniego przeznaczonych zostanie od 2013 r. ponad 60 procent rodkw z
polskiej pomocy rozwojowej na rzecz krajw Partnerstwa Wschodniego. Jednoczenie gwny nacisk
polskiej pomocy pooony zostanie na realizacj dziaa wspierajcych demokratyzacj oraz
transformacj w poszczeglnych krajach (ponad 60 procent rodkw).

Polska moe poszczyci si szeregiem organizacji pozarzdowych, ktre silnie angauj si we

wspprac rozwojow. Z drugiej strony pastwo powinno wzi na siebie ciar koordynacji i
kontaktw z rzdami adresatw pomocy. Tylko wsplne dziaanie moe przynie wymierne efekty,
ktre dla Polski byyby urzeczywistnieniem idei solidarnoci tym razem w wymiarze globalnym.
Zagwarantowanie przestrzegania praw czowieka i wolnoci obywatelskich jest w peni moliwe
wycznie w ustrojach demokratycznych, poprzez urzeczywistnienie rzdw prawa i podmiotowoci
obywateli. Demokracje oparte na spoeczestwach obywatelskich to take najbardziej wiarygodna
gwarancja pokoju i stabilnoci w rodowisku midzynarodowym. Polska bdzie wspksztatowa
takie rodowisko i wspiera dwustronne oraz wielostronne dziaania na rzecz promocji demokracji i
poszanowania praw czowieka oraz midzynarodowych mechanizmw kontrolnych w tej dziedzinie.

Szczeglnie istotny dla Polski jest obszar wschodniego ssiedztwa, gdzie te programy mog
uzupenia dziaania m.in. w ramach Partnerstwa Wschodniego UE. Dlatego bdziemy wspiera
dziaalno Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji (European Endowment for Democracy),
ktry powsta z inicjatywy Polski.
Istotne s rwnie dziaania na rzecz stabilnoci, realizowane przez OBWE. Ich nieodcznym
elementem jest troska o przejrzysty i uczciwy proces wyborczy w pastwach czonkowskich. W
Warszawie znajduje si siedziba Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Czowieka (ODIHR), ktrego
dziaania w sferze monitorowania i wspierania demokratycznych wyborw s nie do przecenienia.

Zadania:
rozwinicie dziaania Polskiej Fundacji Midzynarodowej Wsppracy na rzecz Rozwoju
Wiedzie Jak, ktrej gwnym zadaniem jest wsparcie przemian demokratycznych na wiecie i

1
Polska jest rwnie sygnatariuszem Deklaracji paryskiej z 2005 r. w sprawie skutecznoci pomocy oraz
Europejskiego Konsensusu na rzecz Rozwoju, rwnie z 2005 r.

22
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

promocja polskiego dowiadczenia transformacyjnego;

zawarcie spoeczno-politycznego konsensu co do wielkoci polskiej pomocy rozwojowej (ODA)
do 2015 r.;
ponowne zdefiniowanie priorytetowych krajw i regionw, na rzecz ktrych Polska bdzie si
angaowa, wraz z jasnym uzasadnieniem wyborw;
wypracowanie dugookresowych zasad wsppracy administracji rzdowej
z organizacjami pozarzdowymi zajmujcymi si pomoc rozwojow;
wspksztatowanie programw demokratyzacji i promocji praw czowieka, m.in.
we wschodnim ssiedztwie, poprzez aktywno w ramach ONZ, Wsplnoty Demokracji, Rady
Europy i OBWE;
promocja instytucji i midzynarodowych mechanizmw kontrolnych sucych ochronie praw
czowieka i podstawowych wolnoci obywatelskich.

23
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Promocja Polski za granic

Skuteczna promocja Polski jest jednym z najwaniejszych zada nowoczesnej polskiej dyplomacji.
Celem jest wykreowanie za granic zarwno marki oglnonarodowej, jak i dobrych marek
branowych. Haso Polska powinno kojarzy si na wiecie z krajem, ktry warto odwiedzi, w
ktrym warto inwestowa, krajem z ciekawymi ludmi, kultur i tradycj. Polska powinna by
postrzegana jako partner gwarantujcy najwysz jako wykonywanych usug i towarw.

O wizerunek naley jednak stale dba. Suy temu bdzie konsekwentna kampania promocyjna
Polski, oparta na zrnicowanych narzdziach, od konferencji naukowych, poprzez festiwale
kulturalne, po uczestnictwo w wielonarodowych przedsiwziciach gospodarczych. Aby trafi do
szerokiego krgu odbiorcw: przedsibiorcw, studentw, naukowcw, dziennikarzy, operatorw
kultury i politykw, kampania ta uwzgldni rnorodno rodkw przekazu (nie tylko gwne stacje
telewizyjne, radiowe, ale te media niszowe, profilowane, branowe, czsto obecne jedynie w
Internecie).

Istotne znaczenie w budowie odpowiedniego wizerunku kraju jest edukacja i nauka. Dlatego nadal
wspierane bd inicjatywy organizowania katedr i studiw uniwersyteckich o Polsce oraz kursw
jzyka polskiego w innych krajach. Wane bd rwnie dziaania zachcajce obcokrajowcw do
podejmowania studiw i pracy naukowej w Polsce (stypendia naukowe, granty etc.).

Kultura i jej rozpoznawalno s decydujcymi czynnikami w kontekcie promocji Polski. W tym

ujciu niezastpion rol bd odgrywa instytucje wspierajce polsk kultur za granic m.in.
Instytuty Polskie i Instytut Adama Mickiewicza, od ktrych oczekiwana bdzie jeszcze wiksza
aktywno i innowacyjno.

Pomimo kryzysu gospodarczego, obserwuje si tendencj wzrostow w sferze bezporednich

inwestycji zagranicznych (BIZ). Polska wci znajduje si wrd pierwszej dziesitki krajw
europejskich, do ktrych napywaj bezporednie inwestycje zagraniczne. Szczeglny wpyw ma stale
wzrastajcy poziom kapitau intelektualnego i kreatywnego w Polsce i to midzy innymi wok
niego naley budowa mark oglnonarodow.

Dogodne pooenie w centrum Europy i na skrzyowaniu jej gwnych szlakw komunikacyjnych

sprawia rwnie, e z Polski mona eksportowa towary do wszystkich krajw europejskich i w ten
sposb dotrze do ponad p miliarda konsumentw. Co istotne, potencja inwestycyjny Polski i
caego regionu Europy rodkowo-Wschodniej ronie. Konkurencja gospodarcza pomidzy krajami jest
jednak dua i bdzie si zwiksza. Przedsibiorstwa i samorzdy powinny zatem cieszy si
wparciem organw administracji pastwa polskiego. Niezbdna jest w tym zakresie konstruktywna
wsppraca Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Gospodarki oraz innych instytucji
pastwowych w celu osignicia efektu synergii.

W ekspansji ekonomicznej Polski istotn rol odgrywa take promocja rynku kapitaowego.
Zwikszajca si liczba spek notowanych na Giedzie Papierw Wartociowych w Warszawie S.A.
potwierdza rosnce zainteresowanie emitentw naszym rynkiem, a kolejne oferty spotykaj si z
coraz wikszym popytem wrd inwestorw zarwno krajowych, jak i zagranicznych.

24
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Polskie placwki bd intensywniej pracowa na rzecz polskich interesw gospodarczych za granic.

Kada otrzyma zadanie naszkicowania i regularnego aktualizowania gospodarczej mapy pastwa
przyjmujcego. Ponadto, poprzez wspprac z organizacjami samorzdu gospodarczego, naley
wypracowa skuteczne sposoby dzielenia si pozyskanymi przez placwki informacjami z firmami.
Wskazanym jest wspieranie m.in. przedsibiorstw o duym potencjale technologicznym i
innowacyjnym.

Polska jest krajem atrakcyjnym dla turystw, ktry ma coraz wicej do zaoferowania. Zasadne jest
promowanie unikatowych miejsc, ktre zwizane s z histori i dziedzictwem narodowym oraz
dorobkiem cywilizacyjnym Polski. Dziaaniem wspomagajcym powinno by wykorzystywanie do
przycignicia rzeszy turystw rnego rodzaju wydarze, ktre maj miejsce w Polsce - w okresie
2012-2016 r. bd to Mistrzostwa Europy w Pice Nonej UEFA EURO 2012 oraz Europejska Stolica
Kultury Wrocaw 2016.

Zadania:
wypracowanie hasa i kampanii promujcej Polsk za granic poprzez rnorodne narzdzia,
rodki przekazu i grupy adresatw;

prowadzenie jednolitej polityki komunikacyjnej oraz utrzymanie spjnoci dziaa

promocyjnych, przy jednoczesnym zachowaniu wielu podmiotw zaangaowanych
w promowanie Polski poza granicami kraju;

utworzenie efektywnego systemu (gospodarka, kultura, edukacja, turystyka etc.) promocji

Polski za granic oraz wprowadzenie zasad jej koordynacji poprzez m.in. wzmocnienie
wsppracy midzyresortowej w tym zakresie;

dziaanie na rzecz systematycznego podwyszania poziomu bezporednich inwestycji

zagranicznych;
dziaanie na rzecz wzmocnienia roli Warszawy jako regionalnego centrum finansowego
Europy rodkowo-Wschodniej.

25
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Polonia i Polacy za granic

Sprawy polonijne zajmuj istotne miejsce w stosunkach dwustronnych Polski z pastwami, w ktrych
przebywaj due zbiorowoci emigrantw z Polski i osb polskiego pochodzenia lub mniejszoci
polskie. Stopie poszanowania praw i sposb traktowania polskich mniejszoci narodowych lub
polskich grup etnicznych w znaczcy sposb wpywa na stosunki z tymi pastwami. W celu
zapewnienia przestrzegania tych praw, Polska bdzie korzystaa ze wszystkich narzdzi prawnych
i dyplomatycznych.

Gwnym zadaniem polityki polonijnej jest budowanie wzajemnie korzystnej wsppracy midzy
Polsk i wywodzc si z niej diaspor.

Pastwo polskie na rne sposoby wspiera Poloni i Polakw za granic, zyskujc ich zaangaowanie
w realizacj i promowanie interesw Polski, tym skuteczniejsze, im mocniejsza jest ich pozycja.
Z drugiej strony, w interesie polskiej diaspory jest wsparcie pastwa polskiego, bo kady jego sukces
wzmacnia jej pozycj w krajach zamieszkania.

Do spraw najwaniejszych dla skutecznej wsppracy naley zgromadzenie odpowiedniej wiedzy,

poszerzenie krgu odbiorcw naszych przekazw i unowoczenienie sposobw dotarcia do nich.
Analiza sytuacji dotychczasowej unaocznia, e olbrzymia cz przekazu do Polonii realizowana jest
w jzyku polskim. Tymczasem co najmniej 70% polskiej diaspory w wiecie - wikszo osb
wiadomych swego polskiego rodowodu, zainteresowanych Polsk i jej kultur, a take otwartych
na kontakty i wspprac, jzykiem tym ju nie wada.

Nie zamierzamy rezygnowa ze wsppracy z adnym z pokole, skadajcych si na wspczesna

Poloni: ani z najnowszymi migrantami, ani z emigrantami, ktrzy osiedlili si za granic kilkadziesit
lat temu, ani z ich potomkami, ktrzy czsto okrelaj si jako Amerykanie, Kanadyjczycy, czy
Francuzi polskiego pochodzenia. Nowym elementem prowadzonej polityki jest nawizanie
wsppracy z Poloni rozproszon, czsto w znacznym stopniu zintegrowan ze spoeczestwami
krajw zamieszkiwania, a tym samym lepiej i mocniej w nich osadzon. Specyficzna i wymagajca
odrbnego podejcia jest sytuacja Polakw na Wschodzie. Nadal wymagaj oni przede wszystkim
wsparcia (politycznego, organizacyjnego, a take finansowego), zarwno
w staraniach o peni nalenych im jako mniejszociom praw, jak i w zaspokajaniu zrodzonych
z polskiego rodowodu potrzeb.

Podstawow rol w przekazywaniu Polonii, a za jej porednictwem spoeczestwom krajw

osiedlenia, wiedzy o Polsce, mog odegra trzy obszary wsppracy: kultura poprzez jak najszersze
propagowanie i udostpnianie kultury polskiej, nauka w tym siganie po autorytet pracujcych za
granic wybitnych jej twrcw, gospodarka poprzez nowoczesn promocj potencjau
gospodarczego Polski i ofert wsppracy z przedstawicielami Polonii w rnych krajach.

Zadania:
zapewnienie Polakom i Polonii za granic moliwoci funkcjonowania w ramach prawnych
gwarantujcych kultywowanie polskoci oraz respektowanie przez pastwa zamieszkania

26
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

odpowiednich norm i standardw;

zidentyfikowanie celw polskiej polityki zagranicznej zbienych z interesami Polonii

i Polakw za granic oraz zaproponowanie wsppracy w urzeczywistnianiu tych celw dla
dobra Polski i jej pozytywnego wizerunku za granic;

wzmocnienie spoecznej integracji Polonii i Polakw za granic oraz ich politycznej

mobilizacji: wczenie w miejscowe spoecznoci na poziomie politycznym (wybory
lokalne, udzia w partiach politycznych), kulturowym, jzykowym i pracowniczym w
pastwach pobytu;

sprzyjanie generowaniu aktywnoci obywatelskiej i nowych form prowadzenia dziaalnoci

spoecznej wrd Polakw na Wschodzie;

uatrakcyjnienie i rozszerzenie przekazu polskich mediw publicznych dla zagranicy oraz

wsparcie instytucji pastwa dla mediw polonijnych;

usprawnienie istniejcych i tworzenie nowych form upowszechniania jzyka polskiego i

wiedzy o Polsce, w tym tworzenie i sponsorowanie orodkw studiw polskich na
czoowych uniwersytetach;

pene wykorzystanie zmienionego systemu finansowania polityki polonijnej, aby rodki

finansowe byy lepiej podporzdkowane interesom Polski i jednoczenie lepiej suyy
Polonii i Polakom za granic;

wspieranie ochrony dziedzictwa kulturowego za granic.

27
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Suba zagraniczna

Wyzwania, z jakimi przyjdzie si zmierzy w najbliszych latach sprawiaj, e szczeglnie istotna staje
si kwestia dalszej modernizacji polskiej suby zagranicznej. Od efektywnoci i powodzenia tego
procesu zalee bdzie skuteczna realizacja dugofalowych priorytetw polskiej polityki zagranicznej i
misji Ministerstwa Spraw Zagranicznych: Polsce-suy, Europ-tworzy, wiat-rozumie.

Polityka zagraniczna ju dawno wysza poza ramy wsko rozumianej dyplomacji. W jej prowadzenie
i realizacj zaangaowanych jest coraz wicej podmiotw. Nie do przecenienia jest rola MSZ jako
organu stojcego na stray spjnoci polskiej polityki zagranicznej koordynujcego dziaalno innych
resortw, urzdw i instytucji. Dlatego w najbliszych latach usprawniane bd mechanizmy
koordynacyjne w celu jak najlepszej realizacji interesw bezpieczestwa i rozwojowych Polski.

Wspczesna dyplomacja musi czy umiejtno zarzdzania informacj ze zdolnoci

do konkurowania w zoonym rodowisku globalnym. Jednym z pierwszych powanych
sprawdzianw polskiej suby zagranicznej jest wspdziaanie z Europejsk Sub Dziaa
Zewntrznych. Wane bdzie zapewnienie odpowiedniego udziau Polakw w strukturach
i zagranicznych reprezentacjach UE, a take zwikszenie obecnoci w kluczowych organizacjach
midzynarodowych (ONZ, OECD, NATO, etc.).

Zwikszenie efektywnoci dyplomacji wie si z szeregiem nowych rozwiza. Coraz szerszy wymiar
ma wsplne z innymi pastwami wykorzystywanie placwek dyplomatycznych, dziki czemu
moliwe jest zwikszenie oszczdnoci oraz wymiana dowiadcze i dobrych praktyk z partnerami.
Funkcjonujcy od 2010 r. pierwszy wsplny konsulat pastw Grupy Wyszehradzkiej w Kapsztadzie da
impuls do kolejnych tego typu dziaa. Intensywnie rozwija si ju wsppraca bilateralna polsko-
czeska, polsko-szwedzka i polsko-wgierska w tym zakresie. Rozwizania takie bd stosowane
wszdzie tam, gdzie jest to uzasadnione wzgldami politycznymi i ekonomicznymi.

W MSZ realizowany jest proces restrukturyzacji bazy materialnej suby zagranicznej, dziki czemu
ograniczone zostan koszty utrzymania, a rodowiska pracy bd bardziej dostosowane do lokalnych
warunkw i wymogw. Jednoczenie podejmowana jest budowa nowych bd przebudowa
istniejcych placwek i rezydencji w Waszyngtonie, Berlinie, Londynie, Sztokholmie. Trwaj rwnie
inwestycje w Wilnie, Tbilisi i Bagdadzie.

Jednake to od kompetencji kadr dyplomatycznych w duej mierze zaley, czy polska dyplomacja
bdzie efektywna, czy bdzie pozytywnie wpywa na realizacj interesw narodowych i celw
rozwojowych pastwa. Proces szkolenia wymaga systemowego i elastycznego podejcia, wikszego
umidzynarodowienia i wsppracy z pastwami partnerskimi. W ramach zdobywania umiejtnoci,
kluczowy powinien by nacisk pooony na poszerzenie wiedzy ekonomicznej, nowoczesnych technik
zarzdzania oraz wzmocnienie kompetencji mikkich, jak: zdolno do negocjacji i skutecznej
perswazji, umiejtno selekcji informacji, itd. Niezbdne jest aby wiedza i umiejtnoci byy
odpowiednio wykorzystywane przy uyciu nowoczesnych rodkw komunikacji. Konsekwentnie
realizowany bdzie proces informatyzacji suby zagranicznej przy wzrocie wykorzystania technik
geoinformatycznych.

28
 PRIORYTETY POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ 2012-2016

Efektem procesu modernizacji powinno by posiadanie kreatywnej i dobrze zorganizowanej

dyplomacji, opartej na prawidowym doborze kadr, nowoczesnej organizacji i odpowiednim poziomie
finansowania.

Zadania:
dokoczenie I etapu procesu modernizacji infrastruktury placwek;

stae doskonalenie instrumentarium informatycznego i dalsze doskonalenie zarzdzania

informacj;

usprawnienie mechanizmw koordynacji wsppracy midzynarodowej resortw, urzdw i

instytucji;

zapewnienie obecnoci polskich dyplomatw w ESDZ na poziomie odpowiadajcym

potencjaowi naszego kraju;

oparcie nowoczesnej dyplomacji o nowe, efektywne regulacje;

racjonalizacja zatrudnienia;

dalsza cyfryzacja ministerstwa, w tym pozyskanie zdolnoci satelitarnych;

regionalizacja zdolnoci ksigowych i administracyjnych.

29