You are on page 1of 30

BIOMECHANIKA

1. Dynamika ruchu obrotowego:

Moment siy jest wektorem, ktry:

a) jest zaczepiony w osi obrotu


b) jest prostopady do paszczyzny utworzonej przez si i rami siy
c) ma zwrot zgodny z regu ruby prawoskrtnej
d) ma warto M = F*r
F = m*a
m masa
a przyspieszenie liniowe
F sia
r rami siy

*Wzr momentu siy dla ruchu obrotowego:

M = I*E

I moment bezwadnoci

E przyspieszenie ktowe

Rami siy to najkrtsza odlego pomidzy kierunkiem siy a osi obrotu


(pod ktem 90).

Gdy rami siy wynosi 0 wwczas moment siy rwnie wynosi 0. Brak ruchu
obrotowego! Wystpuje wwczas ruch postpowy.

2. Tkanka chrzstna:

a) Skada si z istoty midzykomrkowej, w ktrej zanurzone s wkna


biakowe oraz komrki chrzstne (chondrocyty).
b) Nie jest unaczyniona ani unerwiona. Odywianie zachodzi z
cznotkankowej ochrzstnej na drodze dyfuzji.

c) Rodzaje tkanki chrzstnej:

* szklista -> buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe czci


eber. Wystpuje rwnie w nagoni, oskrzelach.
* sprysta -> w maowinie usznej

* wknista -> w miejscu przyczepw cigien do koci, wsptworzy


krki midzykrgowe (piercie wknisty).

3. Tkanka kostna:

a) Powstaje na drodze kostnienia tkanki chrzstnej szklistej.

b) Skada si z istoty midzykomrkowej wysyconej solami mineralnymi


(gwnie wglanami i fosforanami wapnia).

c) W istocie midzykomrkowej wystpuj wkna kolagenowe (osseinowe)


oraz komrki kostne (osteocyty).

d) Rodzaje tkanki kostnej:

Zbita:

W tkance zbitej (np. w trzonach koci dugich) znajduj si osteony.


Buduje koci osaniajce mzgowie.

Gbczasta:

W tkance gbczastej koci (np. w nasadach koci dugich) blaszki


tworz rnokierunkowo ukadajce si beleczki pomidzy ktrymi
znajduj si szpik kostny.
Beleczki kostne to nie s osteony.
Liczne beleczki tworz przestrzenn sie przypominajc struktur
zwyczajn gbk std ko gbczasta. Przestrzenie midzy beleczkami
nie s puste. Wypenia je czerwony szpik kostny (gwne rdo krwinek
w organizmie).
Wystpuje gwnie w kocowych odcinkach koci dugich, poniewa
uoenie beleczek kostnych pozwala amortyzowa przecienia co jest
bardzo istotne w stawach. Np. trzony krgw, szyjka koci udowej.

e) Podstawowymi typami komrek kostnych s:

Osteocyty -> dojrzae komrki kostne.

Osteoblasty -> komrki kociotwrcze odpowiedzialne za rozrost koci i


jej przebudow. W przypadkach zama koci zapewniaj napraw
koci.
Osteoklasty -> komrki kociogubne, ktre uczestnicz w procesach
przebudowy tkanki kostnej. Ich rola jest niezbdna przy prawidowym
modelowaniu miejsca zamania.

f) Wkna kolagenowe tworz blaszki kostne ukowato zgite wzdu osi


dugiej. Ukad blaszek otacza koncentrycznie kana Haversa. Taka
pojedyncza jednostka budulcowa to osteon. Pomidzy osteonami znajduje
si substancja midzykomrkowa. W kanaach Haversa biegn naczynia
krwionone, limfatyczne i nerwy.

g) Efekt piezoelektryczny:

Zjawisko fizyczne polegajce na mechanicznej deformacji krysztau pod


wpywem zewntrznego pola elektrycznego (zjawisko piezoelektryczne
proste) oraz na powstawaniu na przeciwlegych cianach krysztaw
adunkw elektrycznych przeciwnego znaku w wyniku deformacji krysztau
(zjawisko piezoelektryczne odwrotne).
Piezoelektryczno wystpuje w tych krysztaach, ktre nie maj swojego
rodka symetrii np. krysztay kwarcu. S to piezoelektryki.

h) Pod wpywem odksztace mechanicznych w kociach generowany jest


potencja elektryczny. Zjawisko to zaobserwowa w koci suchej Yasuda i
okreli mianem piezoelektrycznoci koci.
W wyniki zginania koci dugich powierzchnia rozcigana staje si
elektrododatnia, a ciskana elektroujemna.

W koci oprcz zmiennego potencjau elektromechanicznego wystpuje stay


potencja spoczynkowy. Dla trzonu koci piszczelowej jest dodatni w stosunku
do nasady. W wyniku zamania potencja spoczynkowy koci przesuwa si w
stron potencjaw ujemnych, a w miejscu urazu pojawia si ujemny potencja
zwany potencjaem zamania.

i) Funkcje koci:
Ukad kostny jest struktur yw zdoln do: wzrostu, adaptacji i naprawy.
Ko jest tkank dynamiczn.

j) W kociach dugich organizmw modocianych midzy nasad, a trzonem


wystpuje warstwa chrzstki zwanej nasadow.
Dziki narastaniu blaszki kostnej w bezporednim ssiedztwie chrzstki
nasadowej ko wydua si. Proces ten trwa a do momentu zakoczenia
wzrostu. Pod wpywem hormonw rozmnaanie si komrek zostaje
zahamowane. Chrzstki nasadowe ulegaj skostnieniu nasady zrastaj si
z trzonem i wzrost koci na dugo ustaje.

k) Prawo Wolffa:

Dotyczy zmian gstoci i strukturze koci w odpowiedzi na funkcjonalne


siy dziaajce na ni. Ko ulega atroffi gdy nie podlega naciskowi i
odwrotnie jeeli podlega naciskowi wystpuje zjawisko hipertrofii.
Wolff twierdzi, e ko gbczasta pod wpywem nowych warunkw
mechanicznych (ucisk, rozciganie) ma zdolno przebudowy (reorientacji)
systemu beleczkowego.
Pod wpywem ciskania czy rozcigania wystpuj zjawiska
piezoelektryczne, ktre maj wany wpyw na powstanie struktury kostnej
w kostninie, a wczeniej przyspieszaj gojenie si odamw.

Prawo funkcjonalnej przebudowy koci Wolffa uzyskao ostateczn form


w 1892r. i mona je uj nastpujco:
Ko sama zmienia ksztat w warunkach normalnych i patologicznych tak
aby wytrzyma maksymalny ucisk przy minimalnym wydatku tkanki
kostnej. Ta reorientacja architektury wewntrznej koci dokonuje si w
stopniu niemal matematycznej perfekcji przez proces wchaniania si i
odkadania tkanki.
By moe dzieje si to pod wpywem sygnaw elektrycznych
pojawiajcych si pod wpywem dziaania si mechanicznych czy te
nieznanych bliej sygnaw chemicznych modyfikujcych kierunek
dziaania osteoklastw i osteoblastw.
l) Wedug Joresa ucisk nie zawsze jest bodcem wzrostu lecz moe mie te
efekt hamujcy, a nawet prowadzi do zaniku. Zanik taki wystpuje, gdy
ucisk jest nadmierny, stay lub gdy okresy ucisku s dusze ni okresy bez
ucisku.
Z drugiej strony ko moe reagowa na wstrzsy lub przerywany ucisk
rozrostem. Przejawia si to wytwarzaniem dziobw i mostw w zmianach
zwyrodnieniowo-znieksztacajcych krgosupa i innych staww, gdy
buforowe dziaanie krka midzykrgowego, chrzstek stawowych lub
kotek staje si niedostateczne.

4. Parametry strukturalne ukadu ruchu czowieka:


a) Bierny ukad ruchu -> koci, wizada, stawy.

b) Czynny ukad ruchu -> minie.

5. Minie:

a) Minie to czynny ukad narzdu ruchu. Ich dziaanie jest przenoszone na


zewntrz przez bierny ukad narzdu ruchu (koci, stawy).

b) Charakterystyki mechaniczne mini:

Ukad ruchu czowieka skada si z 650 mini.


Ich masa stanowi okoo 30-40 % dla K i 40-50 % dla M

c) Podzia si dziaajcych na ukad ruchu czowieka:

Zewntrzne -> przyciganie ziemskie (sia cikoci).


Wewntrzne -> siy wytwarzane przez minie.
Czynne -> sia pobudzany mini.
Bierne -> tarcie, opr wody, sia bezwadnoci

d) Efekt pocigania miniowego na grawitacyjne obcianie koci:

Napicie mini moe neutralizowa kompresyjne i naprajce siy


grawitacyjne dziaajce na koci. Pauwels przyrwna pociganie mini z
systemem acuchw urawia sucych podtrzymywaniu adunku tj.
przeciwdziaania siom grawitacji.
W przypadku koci udowej podczas stania na jednej koczynie rol
acuchw urawia spenia pasmo biodrowo-piszczelowe podtrzymujce
miednice wbrew sile grawitacji. Misie obszerny boczny w czasie
kurczenia si odciga pasmo biodrowo-piszczelowe od koci zwikszajc
moment obrotowy.

W stawie okciowym kombinacja dwch jednostawowych mini powoduje


zmniejszenie naprenia koci ramiennej w wyniku skurczu minia
dwugowego ramienia. Podczas gdy skurcz minia ramienno-
promieniowego zmniejsza tylko naprenia w grnej czci ramiennej i
okciowej i dolnej czci koci ramiennej.

W stanach patologicznych, w ktrych nastpuje nie tylko zniesienie czy


obnienie funkcji mini lub ich wzmoone napicie pozbawione kontroli
orodkowej, a idce nierzadko cznie ze zmianami struktury koci
(odwapnienie) to zamania z wygiciem koci dugich wystpuj czciej.
6. Czynno minia:

Statyczna ->

Brak zmiany dugoci minia, czyli Mm = Mz


Mm moment miniowy
Mz moment si zewntrznych

Czynno statyczna wystpuje gdy misie nie zmieni swojej dugoci,


tzn. odlego midzy przyczepami nie zmienia si.

Misie dziaajcy statycznie moe spenia nastpujce funkcje:


- stabilizacyjna -> stworzenie stabilnej podstawy dla innych mini,
- wzmacniajca
- zrwnowaenie -> utrzymanie stanu rwnowagi

Dynamiczna -> koncentryczna i ekscentryczna

Koncentryczna -> nastpuje skracanie minia, czyli przyczepy minia


zbliaj si do siebie. Wwczas Mm > Mz ;

Ekscentryczna -> nastpuje wyduanie minia, czyli przyczepy


minia oddalaj si od siebie. Wwczas Mm < Mz ;

7. Czynniki wpywajce na si miniow:

Ksztat minia
Powierzchnia przekroju minia
Kt pierzastoci
Dugo minia
Kt stawowy
Rami siy minia

8. Przykady czynnoci dynamicznych mini:

Wstawanie z przysiadu wykonuje si midzy innymi przez prostowanie


stawu kolanowego. Taki ruch w tym stawie jest czynnoci koncentryczn
minia czworogowego uda. Powrt do przysiadu jest kontrolowany przez
czynno ekscentryczn tego minia. Wwczas Mm prostownika kolana <
Mz wywoanej przez si grawitacji.
Taka sama sekwencja chod o mniejszym zakresie ruchu w stawie cechuje
kady krok podczas chodu i biegu.
9. Budowa minia:

Makroskopowa:

Brzusiec Pczki wkien Wkno


Podstawowym skadnikiem minia jest wielojdrowe wkno
miniowe.

Mikroskopowa:

Wkno Wknienka sarkomery Miofilamenty (aktyna i


miozyna)

10. Zaleno siy minia w funkcji jego dugoci w warunkach


izotonicznych.
F = f(l). Uwzgldnienie funkcji sarkomeru.

Sia minia maleje wraz ze skrceniem wkien miniowych. Dugo


wyjciowa sarkomeru to 2,25 m (sarkomery maj rna dugo).
Taka dugo sarkomeru to 100%. Sarkomer wytwarza najwiksz si przy
dugoci wyjciowej, wynoszcej 2-2,25 m. Wyduony lub skrcony traci
na zdolnoci do wyzwalania siy.

11. Zaleno siy minia w funkcji jego dugoci w warunkach


izometrycznych.
F = f(l().
Wystpuje skadowa aktywna i pasywna. Misie izolowany posiadajcy
dugo spoczynkow (l0) ma wstpne naprenie pasywne, gdzie l 0
oznacza dugo minia przy ktrej sia aktywna minia ma warto
maksymaln.

W miniu mona wyrni:


Elementy kurczliwe (EK)
Elementy spryste uoone rwnolegle (RES) -> tkanka czna
Elementy spryste uoone szeregowo (SES) -> cigna, wizada

Misie jako cao tj. brzusiec wraz ze cignami ma pewn sprysto co


znaczy, e nawet gdy nie jest pobudzony to do jego wyduenia potrzebna jest
sia.

Misie zachowuje si w ten sposb, e kade dodatkowe wyduenie o


pewn sta warto wymaga uycia coraz wikszej siy, co oznacza, e jego
sztywno bdca miar odpornoci na odksztacenie ronie.

Podczas rozcigania minia niepobudzonego otrzymuje si tylko krzyw r.

Zwizek siy minia ze jego stanem rozcignicia zaley od udziau si


pochodzcych od EK i sprystych (w tym gwnie SES).

Przy udziale obu skadowych sia wzrasta wraz z rozciganiem minia i


maleje, gdy misie si skraca. Ksztat tej zalenoci nie jest jednakowy dla
wszystkich mini i zaley od indywidualnych cech budowy (prawdopodobnie
od stosunku dugoci czci cignistych do brzuca).

Krzywa a ma swoje maksimum przy dugoci minia wikszej o okoo 20 %


od dugoci spoczynkowej.

Warto siy wyzwalanej przez misie zaley od stanu jego dugoci oraz
wykorzystania elementw sprystych (ES) wzmagajcych dziaanie
elementw kurczliwych (EK).

Biorc pod uwag wycznie elementy kurczliwe (EK) jego sia osiga
maksimum w pozycji poredniej dugoci sarkomeru. Zmniejsza si gdy
misie jest rozcigany bd skracany.

12. Sia minia w funkcji czasu. F = f(t).

Do osignicia przez misie siy maksymalnej niezbdny jest pewien czas.

Czas narastania siy w warunkach statyki zaley od:

Rodzaju minia
Temperatury minia
Czstotliwoci impulsw pobudzajcych i zmczenia

13. Teoria Hilla:

FL
P=
W=F*L P=W/t t F= L/t P=F*v
W praca
F sia wytwarzana przez misie
L (mae L) dugo minia
P moc rozwijana przez misie
v prdko skracania si minia

Jeli wic prdko jest ograniczona to i moc generowana przez misie ma


swoj warto graniczn.
Tak wic warto siy rozwijanej prze misie zaley od prdkoci jego
skracania si. W przyblieniu warto ta jest odwrotnie proporcjonalna.
Hill wyznaczy charakterystyczne rwnanie:

(Fm+a)v = (Fmax-Fm)b
(Fm+a)(v+b) = (Fmax+a)b = const

Fm sia rozwijana przez misie skracajcy si z prdkoci v ;


a staa charakterystyczna dla minia zalena od ciepa jego skracania si
zwizanego z oporami wewntrznymi ;
b staa zalena od dugoci minia i jego temperatury ;
Fmax maksymalna warto siy generowanej przez minie przy zaoeniu, e
v=0 ;

Analizujc krzyw Hilla mona zauway, e:


Maksymaln si Fmax misie rozwija przy prdkoci v=0.
Sia minia przy prdkoci vmax rwna jest 0.
Krzywa przecina o Fm w punkcie (0,Fm) co oznacza, e istnie warto
maksymalnej siy danego minia.
Podobna krzywa przecina o v w punkcie (vmax,0), gdzie punkt ten
stanowi maksymaln prdko skracania si minia.
Zaleno siy minia od prdkoci jego skurczu cile wie si z
jego moc. Na podstawie krzywej Hilla zauwaa si, e moc rozwijana
przez pracujcy z maksymaln si misie rwna jest 0. Podobnie w
przypadku minia kurczcego si z maksymaln prdkoci. Oznacza
to, e w obu tych skrajnych przypadkach moc uyteczna minia jest
rwna 0. Natomiast dla porednich wartoci siy i prdkoci ich iloczyn
jest wikszy od 0. Oznacza to, e hiperbola Hilla posiada ekstremum,
czyli e dla pewnej wartoci prdkoci moc rozwijana przez misie
osiga maksimum, ktre wynosi okoo 0,31 Vmax.

14. Pomiar momentw si grup miniowych:


Bilans momentw si dziaajcych w stawie:
MI + MT + MS = MM + MZ
MI wypadkowy moment si bezwadnoci czonw ruchomych w stawie ;

MT zastpczy moment si tarcia i tumienia zwizany z ruchem w stawie ;

MS moment si sprystoci wywoany odksztaceniem biernych elementw ukadu


ruchu (wizada, torebki stawowe, cigna) ;

MM sumaryczny moment si miniowych wszystkich grup miniowych


dziaajcych w stawie ;

MZ wypadkowy moment si zewntrznych ;

Zwykle przyjmuje si, e momenty si bezwadnoci zale od zastpczego


momentu bezwadnoci (IZ) czonw poruszajcych si w stawie oraz
przyspieszenia ktowego tego ruchu ().
MI = IZ*

Opory i tarcie towarzyszce ruchom w stawach maj w zasadzie charakter


lepkociowy, czyli moment MT zaleny jest od prdkoci ktowej ruchu w
stawie (-omega) i zastpczego tumienia (B).
MT = B*

Suma momentw si, ktrych wartoci MI, MT, MS zale od midzy innymi
wielkoci kinematycznych ruchu w stawie, czyli odpowiednio od
przyspieszenia ktowego (), prdkoci ktowej ruchu () oraz kta
stawowego ().
MM = M I + M T + M S - M Z

W pewnych warunkach wartoci momentw si bezwadnoci (MI), tumienia


(MT) i sprystoci (MS) mog by rwne 0. Ma to miejsce w sytuacji gdy , ,
i s rwne 0, czyli wtedy gdy dwignia kostna na ktra dziaaj momenty si
znajduje si w rwnowadze, a kt stawowy przyjmuje warto spoczynkow
(0). Dla tego przypadku rwnanie momentw si przyjmuje posta:
MM = -MZ
Jest to rwnanie rwnowagi dwigni kostnej, na ktr dziaaj dwie przeciwnie
zwrcone momenty si (moment si zewntrznych i moment si miniowych).
Oznacza to, e w warunkach statyki wykorzystujc warunek rwnowagi
dwigni kostnej mona atwo wyznaczy warto dziaajcego w stawie
wypadkowego momentu si miniowych mierzc warto rwnowacego go
momentu si zewntrznych.

15. Zasady pomiaru si mini w warunkach statyki:

1) Bez wypreparowania minia mona zmierzy jedynie moment siy


minia. (nie si!)
2) Moment si miniowych (MM) mierzy si rwnowac go momentem si
zewntrznych (MZ) w tym przypadku momentem oporu mechanizmu
przyrzdu pomiarowego odpowiednio wyskalowanego.
3) Cz ciaa, do ktrej przyoony jest opr przyrzdu pomiarowego
powinna by ustawiona w pionie.
4) Opr przyrzdu pomiarowego powinien by przyoony prostopadle do osi
dugiej odcinka ciaa, na ktrej dziaa badana grupa miniowa.
5) Naley unieruchomi czony acucha biokinematycznego ssiadujce z
odcinkiem ciaa poddanemu badaniu siy miniowej.
6) Pomiar bdzie dotyczy jedynie momentu siy tej grupy miniowej, ktrej
przeciwstawia si opr przyrzdu pomiarowego.
7) Pomiar momentw si powinna poprzedza prawidowa rozgrzewka.

16. Charakterystyka chodu:

Chd jest ruchem cyklicznym. Oznacza to, e w odpowiednich odstpach


czasu powtarzaj si te same struktury ruchowe. W cyklu wyodrbnia si kilka
faz. Dla celw klinicznych proponuje si wyrnianie w cyklu kadej koczyn
dwch faz: podporu i wymachu.

Parametry czasowe chodu:


Czas postawienia pity
Czas oderwania palcw
Czas trwania cyklu
Czas trwania podporu
Czas trwania wymachu
Czas trwania pojedynczego podporu
Czas trwania pocztkowego podporu

17. Charakterystyka chodu normalnego:

a) Faza podporu (FP) Trwa przez cay czas kontaktu koczyny z


podoem.
W chodzi normalnym -> od zetknicia si pity z podoem do oderwania
palcw od podoa (przecitnie 60% czasu cyklu dla danej koczyny).
Faza ta skada si z trzech podfaz (okresw):
Okres podporu na picie (P1): stanowi okoo 10% czasu cyklu.
Czciowo pokrywa si z okresem P3 (okres podporu na przodostopiu i
palcach) przeciwnej koczyny.
Okres podporu na caej stopie-pasko (P2): jest to najduszy okres fazy
podporu (okoo 30% czasu cyklu) kiedy to koczyna podporowa
przejmuje cay ciar ciaa, a koczyna przeciwna jest w tym czasie w
fazie wymachu.
Okres podporu na przodostopiu i palcach (P3): stanowi okoo 20%
czasu cyklu. Koczyna przygotowuje si do wejcia w nastpn faz,
czyli faz wymachu (FW). Okres ten odpowiada pierwszemu
klinicznemu pojciu propulsji.

b) * Podwjny podpr (PwP) to jednoczesny kontakt obu stp z podoem.


Stanowi okoo 10% czasu cyklu. Jedna z koczyn koczy, a druga
rozpoczyna wtedy kontakt z podoem. Jest to wic czas kiedy okres P 3
jednej koczyny pokrywa si z okresem P1 przeciwnej koczyny. Okres ten
to inaczej faza przejciowa chodu (jako przejcie do zmiany koczyny
podporowej). Faza podwjnego podporu jest zwizana z trudnym
manewrem zmiany paszczyzny podparcia np. z prawej stopy na lew w
zwizku z przemieszczeniem ciaru ciaa z prawej stopy na lew.
Oznacza to przemieszczenie rzutu oglnego rodka cikoci ciaa (OSC)
z paszczyzny podporu na jednej stopie na paszczyzn podporu na drugiej
stopie.
Trudno polega na utracie rwnowagi wobec maej statecznoci jak ma
ciao idcego wzgldem podoa przy przejciu z podporu podwjnego na
pojedynczy. Jest to bardzo wany okres dla utrzymania rwnowagi,
zwaszcza w rnych zaburzeniach chodu oraz w zaburzeniach
rwnowagi.

Kinematyka fazy podporu:

Koczyna rozpoczyna FP postawieniem pity na podou w pozycji wykrocznej


jak osigna pod koniec fazy wymachu. W okresie P 1 staw skokowy jest
pocztkowo zgity grzbietowo okoo 10, a staw kolanowy w zakresie okoo 8-
15. Nastpnie stopa pod wpywem przenoszonego na ni ciaru ciaa obnia
si stopniowo a do kontaktu ca stop z podoem. Staw skokowy zgina si
w tym czasie podeszwowo do okoo 20, a staw kolanowy dy do wyprostu.
Caa koczyna znajduje si nadal w pozycji wykrocznej i zaczyna dy do
pionu. Jest to okres kontrolowanego, czyli sterowanego przez koordynacj
nerwowo-miniow przejcia do obcienia caej stopy z przemieszczeniem
rzutu OSC na now paszczyzn podporu teje stopy. W okresie P 2 stopa
uzyskuje peny kontakt z podoem a koczyna z pozycji wykrocznej poprzez
pion przemieszcza si wzgldem ustalonej na podou stopy w pozycj
zakroczn. Staw skokowy zginany jest w tym czasie grzbietowo do okoo 20-
25. Koczy si wtedy okres P2, unosi si pita i rozpoczyna si okres P3. W
okresie P3 staw skokowy jest nadal zginany grzbietowo do okoo 30-35. Staw
kolanowy rozpoczyna wtedy zginanie. Osiga on pod koniec tego zakresu
maksymalny zakres wynoszcy okoo 60.
Z klinicznego punktu widzenia przedstawienie zakresu ruchw w stawach
naley uzna za podane. Oznacza to, e w terapii wszelkich ogranicze
ruchw w stawach skokowym i kolanowym powinno si dy do zachowania
tych zakresw ruchu.

c) Faza wymachu (FW) rozpoczyna si w chwili utraty przez stop


kontaktu z podoem i koczy w momencie ponownego zetknicia si z
nim pit. Przecitny czas trwania fazy wymachu wynosi okoo 40% czasu
cyklu dla danej koczyny. W fazie wymachu mona wyrni trzy podfazy
(okresy) wyznaczane zmian pdu koczyny wymachowej:
Okres przyspieszenia (W 1): Koczynie zostaje nadany pd gwnie
dziki czynnoci koncentrycznej zginaczy stawu biodrowego. Koczyna
uzyskuje przyspieszenie skierowane ku przodowi i grze. Jest
przemieszczana z pozycji zakrocznej ruchem wahadowym w przd i ku
grze. Okres W1 trwa okoo 13% czasu cyklu. Ze wzgldu na czynne
zaangaowanie mini w tym okresie jest on nazywany okresem
czynnym.
Okres przeniesienia (W2): Koczyna jest dalej przenoszona ruchem
wahadowym ku przodowi tylko dziki sile bezwadnoci. Std ten okres
okrela si jako okres bierny. Czas trwania to okoo 17% czasu cyklu.
Okres hamowania (W3): Pd wahada koczyny jest hamowany przez
czynno ekscentryczn prostownikw stawu biodrowego i zginaczy
stawu kolanowego, dlatego jest traktowany jako okres czynny. Czas
trwania wynosi okoo 10% czasu cyklu.
Niedowad mini hamujcych moe by powodem bardzo wysokiego
unoszenia koczyny wymachowej co przy energicznym chodzi moe
przybiera groteskowy wygld.
OSC przemieszcza si ruchem postpowym zgodnie z kierunkiem
chodu, ruchem zblionym do spirali z wychyleniami z gry na boki ku
doowi po stronie koczyny wymachowej i z powrotem w bok ku grze
po stronie koczyny podporowej. Jego amplituda (gra-d i lewo-
prawo) zamyka si w kwadracie o boku okoo 5cm.Kade zwikszenie
amplitudy OSC (zwaszcza pionowej) zwiksza wydatek energetyczny
chodu.
Ruchy miednicy odbywaj si wzgldem uda koczyny podporowej w
zakresie okoo 8 w paszczynie czoowej, strzakowej i poprzecznej.

18. Kinematyczna charakterystyka wzorca chodu:

a) Cykliczno i symetria (naprzemianstronny chd koczyn dolnych i


grnych) ;
b) Fazowo (FP i FW kadej z koczyn) ;
c) Wystpowanie okresu PwP, czyli jednoczesnego kontaktu obu stp z
podoem (w odrnieniu od biegu gdzie wystpuje faza lotu) jako faza
przejciowa z podporu pojedynczego na jednej z koczyn do podporu
pojedynczego na drugiej koczynie ;
d) Rytmiczno (stosunek czasu trwania FP:FW wynosi okoo 3:2) ;
e) Osobnicza anizometria (osobnicza rnica dugoci krokw) ;
f) Osobnicza anizotonia (osobnicza rnica napi miniowych) ;

19. Charakterystyka skadowej pionowej (y) reakcji podoa:

a) k tylny pierwsze docienie podoa na przejciu okresu P 1/P2.


Charakteryzuje sposb obciania pity. Jego przecitna warto
maksymalna odpowiada wartoci ciaru ciaa (masa*przyspieszenie
grawitacyjne). Warto nisza wskazuje na niedomog mini
kontrolujcych obcianie i agodne obnianie stopy w P 1 czyli zaburzenia
czynnoci ekscentrycznej zginaczy grzbietowych (prostownikw) stawu
skokowego. Jest to czynno amortyzujca reakcj podoa.
b) k przedni drugie docienie podoa na przejciu P 2/P3.
Charakteryzuje sposb obciania przodostopiu i propulsj. Przecitna
warto maksymalna wynosi okoo 120-140% ciaru ciaa.
Wartoci nisze wskazuj na niedomog mini zginajcych podeszwowo
w stawie skokowym (czynno koncentryczna, zanik propulsji = brak
czynnego odpychania si od podoa).
c) Siedzisko odcienie podoa w P2. Charakteryzuje dynamik
wymachu koczyny przeciwnej, ktrej ciar w okresie jej fazy wymachu
(W2) jest przenoszony do przodu i gr si bezwadnoci z odciajc
skadow pionow. Jej przecitna warto maksymalna to okoo 60-80%
ciaru ciaa. Pogbienie siodeka wiadczy o duej dynamice koczyny
wymachowej. Spaszczenie wskazuje na niedowad danej koczyny
wymachowej.

Biomechanika wiczenia

1. Protok pomiarowy momentw si miniowych prostownikw i


zginaczy stawu kolanowego w warunkach izokinetycznych dla czynnoci
koncentrycznej:
Do badania wykorzystany system: Biodex (500-1s)

I. Prdko rozgrzewkowa -> 240- 1s x 20 powtrze


II. Prdko pomiarowa nr 1 -> 180 - 1s. x 7 powtrze
III. Prdko pomiarowa nr 2 -> 60 - 1s. x 3 powtrzenia
IV. Prdko pomiarowa nr 3 -> 300 - 1s. x 25 powtrze

2. Clinical Gait Analysys (Kliniczna analiza chodu):


Model Davisa okrelajcy lokalizacj markerw wykorzystywanych przy
badaniu chodu:
a) Miednica -> kolec biodrowy przedni grny prawy i lewy oraz marker na
koci krzyowej ;
b) Udo -> krtarz wikszy koci udowej, kykie boczny koci udowej oraz
marker na antence (dla ruchw rotacyjnych) na powierzchni bocznej uda ;
c) Podudzie -> gowa strzaki, kostka boczna, marker dla ruchw rotacyjnych
dla podudzia na powierzchni bocznej podudzia ;
d) Stopa -> gowa V koci rdstopia, guz pitowy ;

3. BIOMECHANICZNA ANALIZA CHODU:

Chd standardowy umoliwia przemieszczanie si w pozycji wyprostowanej


bez nadmiernego wydatku energetycznego.
Chd ten jest dwunonym sposobem lokomocji, ktry charakteryzuje si
naprzemienn prac koczyn grnych i dolnych i cigym utrzymaniem
traconej rwnowagi, std te mona powiedzie, e chd jest rytmicznym
gubieniem i odzyskiwaniem rwnowagi w zmieniajcych si na przemian
fazach podporu i wykroku.
Podstawow jednostk chodu jest krok, ktry uzaleniony jest m.in. od
prdkoci chodu, pci oraz wieku.
Dugo kroku dla mczyzn redniego wzrostu waha si midzy 60 a 70cm,
szeroko od 10 do 12cm, a czsto ok. 2 krokw na sekund.
Chd dziecka staje si dojrzay w wieku okoo 7 lat, cho ju u czterolatkw
wystpuj znaczce rnice midzy chopcami i dziewczynkami.
Charakterystyka skadowej pionowej siy reakcji podoa R z(t) -> Rycina C

Jej przebieg charakteryzuje siy oddziaujce prostopadle w stosunku do powierzchni


podparcia stp. Krzywa czasowa pionowej skadowej siy reakcji wyrnia si
wystpowaniem dwch charakterystycznych maksimw (szczytw) potocznie
zwanych kami.

Pierwszy pojawia si w czasie przenoszenia obcienia na stop koczyny


podporowej, zaraz po kontakcie (uderzeniu) pity o podoe.

Drugi za podczas docienia przodostopia i palcw, w celu wygenerowania


niezbdnego przyspieszenia do wykonania kolejnego wymachu.

Obydwa szczyty nieznacznie przekraczaj warto ciaru ciaa zazwyczaj osigajc


100%-120% BW (Body Weight ciar ciaa). Midzy wystpujcymi maksimami (w
przedziale od 20 40 % cyklu chodu) obserwuje si znaczce odcienie koczyny
podporowej, dochodzce do 80% BW, charakteryzujce dynamik fazy wymachu
koczyny przeciwnej (wpywajc na zmian kierunku przyspieszenia rodka masy).
Im wikszy d na wykresie tym wiksza dynamika.
Charakterystyka skadowej przednio-tylnej Ry (t) -> Rycina D

Jej przebieg charakteryzuje siy dziaajce rwnolegle w stosunku do podoa


(powierzchni podparcia). W pierwszej fazie, w zalenoci od przyjtej konwencji, siy
reakcji maj warto ujemn w zwizku z wywieraniem siy przez stop w kierunku
przednim. Powstajcy przez to popd hamujcy (breaking impulse) wywouje
hamowanie. Skadowa przyspieszajca ruch postpowy ciaa staje si widoczna z
chwil przekroczenia rzutu pionowego OSM nad punktem podparcia (faza odbicia).
Wystpujcy tu popd napdzajcy (propulsive impulse), daje tzw. propulsj, ktra
uzaleniona jest od prdkoci chodu i techniki stawiania stopy.

Szczytowa warto tej skadowej w cyklu chodu wynosi zazwyczaj okoo 20% BW
(Body Weight).

Jak ju wspomniano powyej, w interpretacji tej skadowej pominito niewielki popd


przyspieszajcy, generowany w trakcie mikrofazy podporu piet (hill strike), w
chodzie normalnym.

Charakterystyka skadowej bocznej Rx(t) -> Rycina E

Jej warto jest stosunkowo niewielka - zwykle nie przekracza 5% BW. Nie ma
wpywu na ruch postpowy OSM. W stosunku do pozostaych skadowych jest
bardziej zrnicowana osobniczo, a o jej przebiegu decyduje wzajemna relacja
pooe OSM oraz stopy.

Kinematyka chodu (zakresy ruchomoci staww):


4. Kinematyka -> dzia mechaniki, zajmujcy si badaniem ruchu cia bez
uwzgldnienia si wywoujcych ten ruch.

5. Kinetyka -> dzia dynamiki zajmujcy si badaniem ruchu ukadw


mechanicznych (np. cia) pod wpywem dziaajcych na nie si. Dzia
mechaniki obejmujcy dynamik i statyk. Energia kinetyczna - energia ciaa
bdcego w ruchu.

6. Zagadnienie rwnowagi ciaa:


a) Stabilometria
Mechaniczna charakterystyka kontrolowanego obiektu cechuje si
znaczn niestabilnoci.
Kontrolowany parametr (COM - centre of mass) nie jest bezporednio
identyfikowalny przez ukad.
Wykorzystywane receptory pracuj na granicy progu pobudliwoci.
Istnieje dynamiczna zaleno z innymi podsystemami motorycznymi,
np. kontrol czynnoci manipulacyjnych przy ktrych niezbdna jest
stabilizacja pozycji.

b) Rwnowaga stan ukadu, w ktrym dziaajce na niego siy si


rwnowa i ukad jest w spoczynku. Okrelony stan ukadu posturalnego,
w ktrym rzut pionowy oglnego rodka cikoci ciaa (OSC) pada na
pole podparcia.

c) Stabilno (stateczno) proces (zdolno) sucy odzyskaniu stanu


rwnowagi.

d) Pole podparcia, czworobok podparcia obrys pl kontaktu.

e) Pozycja ciaa
Ustawienie poszczeglnych segmentw ciaa wzgldem siebie.
Ustawienie osi dugiej ciaa wzgldem pionu.
Postawa ciaa to typowa pozycja. Typowa ze wzgldu na warunki
morfologiczne, filogenetyczne i ontogenetyczne oraz dziki wiedzy
osobniczej.

f) Miary stabilnoci:
- kt stabilnoci
kt rwnowagi
F * l moment utraty rwnowagi
Q * r moment stabilnoci

(Rysunek)

g) Odruch najwaniejszy mechanizm kontroli postawy ciaa. W skad


odruchu wchodz:
Receptory
Drogi wstpujce (czuciowe)
Orodek nerwowy
Drogi zstpujce (ruchowe)
Efektory

h) Czynniki utrudniajce kontrol postawy:


Wewntrzne:
- Wycznie lub ograniczenie informacji sensorycznych.
- Zaburzenia w ukadzie rwnowagi.
Zewntrzne:
- Siy destabilizujce.
- Niestabilne podoe.
- Zmniejszenie pola podparcia.

7. Czucie proprioceptywne (czucie gbokie):

a) Rozrniamy receptory znajdujce si w torebkach stawowych, cignach,


wizadach i miniach szkieletowych.

b) Receptory stawowe i cigniste s odpowiedzialne za rozpoznawanie


pooenia rnych czci ciaa wzgldem siebie oraz ich ruchu w przestrzeni.
Reaguj one na zbyt due rozcignicie lub skurcz minia, a take na
nadmierne zgicie czy prostowanie stawu.

c) Poszczeglne ukady czucia mechanoreceptywnego przewodz czucie


dotyku, ucisku, wibracji, czucie gbokie, czucie blu, zimna i ciepa.

d) wiczenia propriocepcji, czyli czucia gbokiego maj na celu polepszenie


odczuwania koczyny w przestrzeni, przyczyniaj si do szybszej reakcji
nerwowej, tym samym lepszej stabilizacji.

e) Do urazw najczciej dochodzi w przemczonych, przetrenowanych


stawach, ale take u osb mao aktywnych fizycznie, prowadzcych siedzcy
tryb ycia.

f) U osb biernych fizycznie sia mini jest osabiona (tkanki mini


szkieletowych zanikaj przy spadku obcienia, tkanki staj si sabsze
strukturalnie i budulcowo), s niewystarczajco rozcignite, pami ruchowa
w stawie pozostaje, lecz proprioreceptory pi, staw jest bez nich lepy, a
to w konsekwencji doprowadzi moe do urazu.

g) Odpowiednie wiczenia propriocepcji przyczyniaj si do odzyskania penej


sprawnoci w stawie po zabiegu operacyjnym, a stosowane profilaktycznie i w
czasie treningu zabezpieczaj staw przed urazem.

h) Wizado krzyowe przednie zapobiega nadmiernemu wysuwaniu si piszczeli


ku przodowi, ale to samo robi minie grupy tylnej uda - dwugowy,
pcignisty, pboniasty i smuky. Wizado krzyowe tylne chroni nas przed
tylnym zwichniciem kolana - ale pomaga mu w tym misie czworogowy
uda. A wic wzmacniajc i uelastyczniajc odpowiednie grupy mini moemy
chroni wizada i unikn urazu wizade.

8. Systemy do treningu rwnowagi:


a) Balance trainer:

- Oprogramowanie do prowadzenia testw i wicze rwnowagi.

- Moliwo indywidualizacji parametrw dla potrzeb testw i wicze (np.


lokalizacja przeszkd do omijania w trakcie przemieszczania COP centre of
pressure).

- Wizualizacja uzyskanych parametrw np. rodka nacisku na platformie


(COP), podstawy podparcia (BOS), okrelanie zakresu stabilnoci.

Prezentacja uzyskanych danych:

- Przemieszczanie si rodka nacisku na platform COP (odchylenia i pozycja


wyjciowa dla testu).

- Graficzna prezentacja elipsy.

- Przemieszczanie si rodka nacisku na platform COP w stosunku do


paszczyzny podparcia (BOS).

- Dystrybucja przemieszczania COP i prdkoci przemieszczania COP.

- Histogramy przemieszczania COP w osi X i Y w tym rwnie z wartociami


kumulowanymi.

- Czstotliwo przemieszczania si COP w osi X i Y).

- Wartoci si mierzonych przez platform: Fx, Fy, Fz.

- Momentw si mierzonych przez platform: Mx, My, Mz.

- Analiza statystyczna testw statycznych.

- Aby obiektywnie i precyzyjnie okreli paszczyzn podparcia (BOS) w


trakcie testu lub wiczenia oraz zakres stabilnoci dla kadego pacjenta
indywidualnie okrelane parametry ustawienia stp przed wykonaniem testu
lub wiczenia.

Prowadzc test lub wiczenie z wykorzystaniem zastpczej informacji zwrotnej


(biofeedback) mamy moliwo indywidualizowania protokou wiczenia/testu i
obiektywnej oceny midzy innymi nastpujcych parametrw:

Pozycji wyjciowej i kocowej

Odlegoci celu lub celw od pozycji wyjciowej,

Dugoci cieki COP podczas zaliczania celu/celw w trakcie testu/wiczenia


(rwnie pochodne tego parametru)
Iloci celw jak rwnie informacji o zaliczonych i opuszczonych celach (w %)

Prdkoci przemieszczania COP w trakcie podania do celu (oraz pochodne


tego parametru)

Czasu niezbdnego do osignicia celu przez COP oraz pochodne tego


parametru

Dugoci, czasu odchylenia od linii prostej czcej rodek BOS z celem a


ciek wyznaczon przez COP badanego oraz pochodne tych parametrw

Czasu reakcji tj. dotarcia do wyznaczonego celu/celw

Obszarw odchyle od zaoonego celu

Tendencji wybranych parametrw (w postaci graficznej)

Badanie stabilnoci postawy ciaa

Zasig/zakres/skala i obszar/pole powierzchni przemieszcze COP

Prdko przemieszczenia COP

Dugo drogi przemieszczenia COP

Charakterystyka spektralna/widmowa

Analiza autokorelacji i autoregresji

Ewolucyjna analiza spektralna

Wymiar fraktalny

Analiza paszczyzny fazowej

Wspczynnik Grassbergera-Procaccia rozwinity dla analizy wymiarw


procesw chaotycznych

Analiza przypadkowego kroczenia (random walks) sygnau.

Analiza kwantyfikacji rekurencyjnej (RQA).

You might also like