You are on page 1of 43

Program nauczania jzyka angielskiego

dla klas IVVIII

Joanna Stefaska

Typ szkoy: SZKOA PODSTAWOWA, klasy IVVIII

Etap nauki: II etap edukacyjny, poziom A2+ i B1 w zakresie rozumienia


wypowiedzi

Podstawa programowa: poziom II.1 na podbudowie wymaga dla I etapu


edukacyjnego

WARSZAWA 2017

1
Autorka
Joanna Stefaska jest nauczycielk jzyka angielskiego w gimnazjum we Wrocawiu oraz
doradc metodycznym we Wrocawskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Prowadzi kursy
i warsztaty w zakresie metodyki nauczania jzyka angielskiego, adresowane do nauczycieli
ze szk podstawowych i gimnazjw, oraz lekcje otwarte. Jest autork: rozkadw materiau,
planw wynikowych i przedmiotowych systemw oceniania do podrcznikw na poziomie
gimnazjalnym i licealnym, arkuszy diagnostycznych dla klas pitych i szstych szkoy
podstawowej oraz klas drugich gimnazjum, materiaw wiczeniowych z zakresu funkcji
i rodkw jzykowych. Jest egzaminatorem maturalnym i gimnazjalnym oraz ekspertem
w zakresie awansu zawodowego nauczycieli. Koordynuje projekty midzynarodowe
w macierzystej szkole oraz promuje program eTwinning na Dolnym lsku.

2
Spis treci
I. Opis programu 4
1.1. Wstp . 4
1.2. Oglna charakterystyka programu i jego gwne zaoenia ........ 4
1.3. Adresaci programu ........ 5
1.4. Warunki realizacji ...... 5
1.4.1. Podzia na grupy ......... 5
1.4.2. Wyposaenie sali i pomoce dydaktyczne ... 6
1.4.3. System wspierania samoksztacenia .. 6
II. Cele ksztacenia i wychowania ........ 7
2.1. Cele ksztacenia wymagania oglne ...... 7
2.2. Cele ksztacenia wymagania szczegowe ..... 7
2.3. Cele wychowania ....... 10
III. Treci nauczania ...... 11
3.1. Wymagania szczegowe ...... 11
IV. Procedury osigania celw ksztacenia i wychowania ..... 20
4.1. Metody nauczania ..... 20
4.1.1. Metody konwencjonalne .... 20
4.1.2. Metody niekonwencjonalne ... 21
4.1.3. Podejcie komunikacyjne .. 22
4.1.4. Metoda narracyjna . 23
4.2. Formy pracy .. 23
4.3. Techniki pracy ... 24
4.3.1. Nauczanie sprawnoci receptywnych .... 24
4.3.2. Nauczanie sprawnoci produktywnych ..... 27
4.3.3. Nauczanie gramatyki ..... 29
4.3.4. Nauczanie sownictwa ... 30
4.3.5. Integracja midzyprzedmiotowa prace projektowe i wsppraca
midzynarodowa .... 30
4.3.6. Inne techniki pracy .. 33
4.3.7. Techniki rozwijania umiejtnoci samodzielnego uczenia si ... 34
4.4. Materiay i rodki dydaktyczne ..... 35
4.5. Przebieg lekcji przykadowy scenariusz ............ 35
V. Ocenianie .... 38
5.1. Zakadany poziom osigni ucznia ..... 38
5.2. Sposoby oceniania ..... 39
5.3. Przykadowe narzdzia oceniania ..... 40
VI. Ewaluacja programu ... 41

Literatura rdowa ... 43

3
I. Opis programu
1.1. Wstp
Program opracowano z uwzgldnieniem nastpujcych aktw prawnych:
ROZPORZDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planw nauczania dla
publicznych szk,
ROZPORZDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz podstawy programowej ksztacenia oglnego dla szkoy
podstawowej, w tym dla uczniw z niepenosprawnoci intelektualn
w stopniu umiarkowanym lub znacznym, ksztacenia oglnego dla branowej
szkoy I stopnia, ksztacenia oglnego dla szkoy specjalnej przysposabiajcej
do pracy oraz ksztacenia oglnego dla szkoy policealnej,
USTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo owiatowe,
USTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzajce ustaw Prawo
owiatowe,
USTAWA z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (z pniejszymi
zmianami).

1.2. Oglna charakterystyka programu i jego gwne zaoenia


Niniejszy program jest przeznaczony do realizacji w klasach IVVIII szkoy podstawowej
z myl o uczniach, ktrzy kontynuuj nauk jzyka angielskiego rozpoczt na pierwszym
etapie edukacyjnym. Program odpowiada wymaganiom zawartym w Podstawie programowej
ksztacenia oglnego dla szkoy podstawowej (zacznik nr 2 do Rozporzdzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz podstawy programowej ksztacenia oglnego dla szkoy podstawowej,
w tym dla uczniw z niepenosprawnoci intelektualn w stopniu umiarkowanym lub
znacznym, ksztacenia oglnego dla branowej szkoy I stopnia, ksztacenia oglnego dla
szkoy specjalnej przysposabiajcej do pracy oraz ksztacenia oglnego dla szkoy
policealnej.
Niniejszy program przedstawia zaoenia edukacyjne zgodne z podstaw programow oraz
propozycje zaj jzyka angielskiego w klasach IVVIII na poziomie II.1, zakadajc na
koniec tego etapu edukacyjnego osignicie przez uczniw poziomu zaawansowania
odpowiadajcego co najmniej poziomowi A2+ (B1 w zakresie rozumienia wypowiedzi).
Zakadane osignicia uczniw w sposb bardzo oglny nawizuj do poziomw biegoci
okrelonych w Europejskim Systemie Opisu Ksztacenia Jzykowego (ESOKJ).
Program obejmuje picioletni cykl ksztacenia jzykowego. Wane jest zatem zrnicowanie
materiaw, metod nauczania i technik pracy, a take ich dostosowanie do wieku uczniw,
ich moliwoci, potrzeb i zainteresowa. Naley te pamita, e dzieci i modzie rozwijaj
si w bardzo rnym tempie, reprezentuj odmienne zdolnoci i maj rnorodne moliwoci
osigania sukcesw w nauce jzyka. Niezwykle wana jest zatem szeroko rozumiana
indywidualizacja procesu nauczania, tak aby umoliwi kademu uczniowi osiganie
optymalnych sukcesw.
Zgodnie z ramowym planem nauczania w picioletnim cyklu ksztacenia na drugim etapie
edukacyjnym wymiar godzin na realizacj podstawy programowej II.1 w zakresie jzyka
obcego nowoytnego wynosi 15 godzin lekcyjnych. W przypadku niniejszego programu jzyk

4
angielski jest jzykiem kontynuowanym, a zatem przy rwnomiernym podziale godzin po
3 godziny tygodniowo zajcia z jzyka angielskiego bd odbywa si rednio trzy razy
w tygodniu po 1 godzinie lekcyjnej w caym cyklu.
Wyrnikiem programu jest podejcie autorki do realizacji nadrzdnego celu wyodrbnionego
w podstawie programowej, jakim jest skuteczne porozumiewanie si w jzyku obcym
zarwno w mowie, jak i w pimie. Osignicie przez poszczeglnych uczniw celw
komunikacyjnych, waciwych dla danej sytuacji i motywacji, uatwi mog:
integracja midzyprzedmiotowa (CLIL Content and Language Integrated Learning)
poprzez realizacj projektw,
wsppraca midzynarodowa umoliwiajca autentyczn komunikacj z rwienikami
ze szk w innych krajach, np. eTwinning,
zaangaowanie ucznia w proces ksztacenia poprzez wykorzystanie TiK (technologia
informacyjna i komunikacyjna) i metod blended-learning, np. metody odwrconej
klasy (flipped classroom).

1.3. Adresaci programu


Gwnymi adresatami programu s nauczyciele jzyka angielskiego w klasach IVVIII
szkoy podstawowej, ktrzy prowadz zajcia z uczniami kontynuujcymi nauk rozpoczt
na pierwszym etapie edukacyjnym. Z programu mog korzysta nauczyciele jzyka
angielskiego o kwalifikacjach okrelonych przez Ministra Edukacji Narodowej, otwarci na
nowatorskie rozwizania. Program stwarza moliwoci kreatywnego dziaania osobom
z dowiadczeniem w realizacji projektw lub chtnym do podjcia tego wyzwania.
Dodatkow zalet, ktra pomoe w penej realizacji programu, jest przynaleno do grona
eTwinnerw. Autorka zaprasza kadego nauczyciela, ktry korzysta z programu, do podjcia
wsppracy na platformie eTwinning. Niniejszy program stanowi opis sposobw realizacji
celw okrelonych w podstawie programowej. Nauczyciele znajd w nim wskazwki
dotyczce okrelania celw ksztacenia i wychowania, realizowanych treci, a take wykaz
przydatnych metod nauczania, form i technik pracy wraz z przykadowymi scenariuszami
lekcji.
W programie ujto zakadany poziom osigni uczniw i wskazano sposoby badania tych
osigni, w tym przykadowe narzdzia diagnostyczne. Autorka programu zawara w nim
take propozycj ewaluacji programu. Wyniki ewaluacji bd rdem wiedzy dla
nauczyciela korzystajcego z programu, uatwiajc jego ewentualn modyfikacj. To take
rdo informacji dla uczniw i ich rodzicw, a take dyrektora szkoy i wadz owiatowych.

1.4. Warunki realizacji


1.4.1. Podzia na grupy

Do realizacji programu jest niezbdne, zgodnie z zapisem podstawy programowej,


zapewnienie przez szko ksztacenia uczniw w grupach o zblionym poziomie biegoci
w zakresie jzyka obcego nowoytnego. Realizacja tego wymagania moe wiza si
z podziaem klasy na grupy bd stworzeniem grup jzykowych midzyoddziaowych.
W tym celu jest zalecane przeprowadzenie dla uczniw klas czwartych testu poziomujcego
(np. Diagnoza Szkolna Pearson) i dokonanie wstpnego podziau na grupy na podstawie
uzyskanych wynikw. Jako drugi etap kwalifikacji zaleca si rozpoznanie kompetencji
komunikacyjnych uczniw, ktre mona przeprowadzi w formie gier i zabaw jzykowych
w trakcie lekcji wstpnych. Z uwagi na dugo okresu realizacji programu i wspomniane
rnice w tempie rozwoju uczniw jest proponowane przeprowadzenie kolejnego testu

5
poziomujcego po klasie szstej i reorganizacja grup na podstawie wynikw. Nauczyciel
moe wybra ciek standardow, jeli uzna, e uczniowie wymagaj utrwalenia struktur
z klas IVVI. W przypadku penej realizacji treci z wczeniejszego okresu ksztacenia,
nauczyciel moe zdecydowa si na realizacj cieki intensywnej.

1.4.2. Wyposaenie sali i pomoce dydaktyczne

Podstawa programowa zaleca prowadzenie zaj z jzyka obcego w odpowiednio wyposaonej


sali. Do penej realizacji programu, oprcz podrcznika i zeszytu wicze s niezbdne:
odtwarzacz plikw dwikowych,
sowniki (jedno- i dwujzyczne),
podrczniki do gramatyki z zestawem wicze,
mapy, tablice i plakaty tematyczne,
komputer ze staym czem internetowym.

Ponadto s wskazane nastpujce rda autentycznego jzyka:


autentyczne rekwizyty, takie jak: broszury, ulotki, informatory, bilety, opakowania
produktw spoywczych,
filmy i audiobooki,
zestaw uproszczonych lektur,
tablica interaktywna z oprogramowaniem,
katalog zasobw Internetu do wykorzystania w klasie i w domu,
aplikacje komputerowe umoliwiajce jednoczesn aktywno caej grupy.

1.4.3. System wspierania samoksztacenia

Zadaniem szkoy wedug podstawy programowej jest nie tylko zapewnienie takich warunkw,
w ktrych godziny przeznaczone na ksztacenie jzykowe zostan wykorzystane w sposb
optymalny, ale take zmotywowanie ucznia do pracy wasnej. Dla powodzenia programu bd
kluczowe systemowe dziaania obejmujce:
konkursy jzykowe: szkolne, midzyszkolne, rejonowe i oglnopolskie,
wydarzenia promujce jzyk angielski, np. dni jzykw obcych, zajcia teatralne,
spotkania tematyczne z natywnymi uytkownikami jzyka,
realizacja projektw wsppracy midzynarodowej w ramach programu eTwinning,
organizacja wymiany uczniw ze szkoami w Europie (program Erasmus+ i inne).

6
II. Cele ksztacenia i wychowania
Najwaniejszym celem ksztacenia oglnego w szkole podstawowej jest zapisana
w podstawie programowej dbao o integralny rozwj biologiczny, poznawczy, emocjonalny,
spoeczny i moralny ucznia.

2.1. Cele ksztacenia wymagania oglne


Gwne cele ksztacenia w niniejszym programie nauczania jzyka angielskiego na drugim
etapie edukacyjnym to:
rozbudzanie ciekawoci poznawczej oraz wyposaenie uczniw w zasb wiadomoci,
w tym rodkw jzykowych: gramatycznych, leksykalnych, ortograficznych oraz
fonetycznych, ujty w wymaganiach szczegowych podstawy programowej, a take
ukazywanie wartoci tej wiedzy jako podstawy do rozwijania umiejtnoci
komunikowania si w jzyku angielskim,
ksztacenie sprawnoci receptywnych (suchanie i czytanie) i produktywnych
(mwienie, pisanie, przetwarzanie tekstu) oraz umiejtnoci wchodzenia w interakcje
z innymi uytkownikami jzyka angielskiego.

2.2. Cele ksztacenia wymagania szczegowe


Uwzgldniajc oglne cele ksztacenia zawarte w podstawie programowej, za najwaniejsze
cele niniejszego programu nauczania jzyka angielskiego przyjmuje si ksztacenie u uczniw
sprawnoci mwienia, suchania, pisania i czytania w rnych sytuacjach komunikacyjnych.

Ucze:
posuguje si podstawowym zasobem rodkw jzykowych, umoliwiajcym
realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw ujtych w treciach
nauczania,
rozwija umiejtno odbioru rnorodnych prostych tekstw mwionych i pisanych,
traktujcych o sprawach biecych lub znajdujcych si w krgu jego zainteresowa,
skutecznie komunikuje si, w mowie i w pimie, w rnych typowych sytuacjach
ycia codziennego, w tym w rodowiskach wirtualnych,
ksztaci umiejtno krytycznego i logicznego mylenia, rozumowania
i wnioskowania, negocjowania, formuowania wasnych sdw, argumentowania,
wyraania emocji,
rozwija umiejtno tworzenia krtkich, prostych, spjnych i logicznych wypowiedzi
ustnych i pisemnych, wykorzystujc zdobyt wiedz w praktyce,
przygotowuje si do publicznych wystpie w jzyku angielskim,
ksztaci umiejtno przekazywania prostych komunikatw (ustnych lub pisemnych)
na podstawie krtkich tekstw w jzyku angielskim lub polskim,
rozpoznaje swoje zainteresowania, moliwoci, potrzeby jzykowe po to, by
rozbudza swoje pasje, rozwija zdolnoci i zainteresowania,
efektywnie wspdziaa w zespole w czasie lekcji oraz realizujc projekty edukacyjne:
jzykowe i midzyprzedmiotowe,
rozpoznaje wasne predyspozycje, rozwija kreatywno, innowacyjno
i przedsibiorczo, oraz umiejtnoci niezbdne do organizacji i zarzdzanie
projektami,
planuje, organizuje i ocenia wasne uczenie si,

7
poszukuje, porzdkuje, poddaje krytycznej analizie i wykorzystuje informacje
z rnych rde, w tym z Internetu,
rozwija umiejtno korzystania ze rde informacji w jzyku angielskim,
pogbia wiedz o krajach, spoeczestwach i kulturach spoecznoci angielskiego
obszaru jzykowego oraz o kraju ojczystym z uwzgldnieniem kontekstu lokalnego,
europejskiego i globalnego,
rozbudza wiadomo zwizku pomidzy kultur wasn i obc oraz rozwija
wraliwo midzykulturow,
stosuje strategie komunikacyjne (np. domylanie si znaczenia wyrazw z kontekstu,
identyfikowanie sw kluczy lub internacjonalizmw) i strategie kompensacyjne
w przypadku gdy nie zna lub nie pamita wyrazu (np. upraszczanie formy
wypowiedzi, zastpowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie rodkw
niewerbalnych),
doskonali umiejtno posugiwania si technologi informacyjn i komunikacyjn
w zakresie ksztacenia jzykowego, w tym blended-learningu.

W podstawie programowej dla poziomu II.1 umiejtnoci zostay zapisane nastpujco:

Recepcja

Ucze rozumie proste wypowiedzi ustne (np. rozmowy, wiadomoci, komunikaty,


ogoszenia, instrukcje) artykuowane wyranie, w standardowej odmianie jzyka:
1. reaguje na polecenia,
2. okrela gwn myl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi,
3. okrela intencje nadawcy / autora wypowiedzi,
4. okrela kontekst wypowiedzi (np. form, czas, miejsce, sytuacj, uczestnikw),
5. znajduje w wypowiedzi okrelone informacje,
6. rozrnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.

Ucze rozumie proste wypowiedzi pisemne (np. listy, e-maile, SMS-y, kartki pocztowe,
napisy, broszury, ulotki, jadospisy, ogoszenia, rozkady jazdy, historyjki obrazkowe
z tekstem, artykuy, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach,
teksty literackie):
1. okrela gwn myl tekstu lub fragmentu tekstu,
2. okrela intencje nadawcy / autora tekstu,
3. okrela kontekst wypowiedzi (np. nadawc, odbiorc, form tekstu, czas, miejsce,
sytuacj),
4. znajduje w tekcie okrelone informacje,
5. rozpoznaje zwizki pomidzy poszczeglnymi czciami tekstu,
6. ukada informacje w okrelonym porzdku,
7. rozrnia formalny i nieformalny styl tekstu.

Produkcja

Ucze tworzy krtkie, proste, spjne i logiczne wypowiedzi ustne:


1. opisuje ludzi, przedmioty, miejsca i zjawiska,
2. opowiada o czynnociach, dowiadczeniach i wydarzeniach z przeszoci i teraniejszoci,
3. przedstawia fakty z przeszoci i teraniejszoci,
4. przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszo,
5. opisuje upodobania,

8
6. wyraa i uzasadnia swoje opinie, przedstawia opinie innych osb,
7. wyraa uczucia i emocje,
8. stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.

Ucze tworzy krtkie, proste, spjne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatk,
ogoszenie, zaproszenie, yczenia, wiadomo, SMS, pocztwk, e-mail, historyjk, list
prywatny, wpis na blogu):
1. opisuje ludzi, przedmioty, miejsca i zjawiska,
2. opowiada o czynnociach, dowiadczeniach i wydarzeniach z przeszoci i teraniejszoci,
3. przedstawia fakty z przeszoci i teraniejszoci,
4. przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszo,
5. opisuje upodobania,
6. wyraa i uzasadnia swoje opinie, przedstawia opinie innych osb,
7. wyraa uczucia i emocje,
8. stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.

Ucze przetwarza prosty tekst ustnie lub pisemnie:


1. przekazuje w jzyku obcym informacje zawarte w materiaach wizualnych (np. wykresach,
mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach),
2. przekazuje w jzyku obcym lub polskim informacje sformuowane w jzyku obcym,
3. przekazuje w jzyku obcym informacje sformuowane w jzyku polskim.

Interakcja

Ucze reaguje ustnie w typowych sytuacjach:


1. przedstawia siebie i inne osoby,
2. nawizuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i koczy rozmow; podtrzymuje
rozmow w przypadku trudnoci w jej przebiegu (np. prosi o wyjanienie, powtrzenie,
sprecyzowanie; upewnia si, e rozmwca zrozumia jego wypowied),
3. uzyskuje i przekazuje informacje i wyjanienia,
4. wyraa swoje opinie, pyta o opinie, zgadza si lub nie zgadza si z opiniami,
5. wyraa swoje upodobania, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, intencje i pragnienia
innych osb,
6. skada yczenia i gratulacje, odpowiada na yczenia i gratulacje,
7. zaprasza i odpowiada na zaproszenie,
8. proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachca; prowadzi proste negocjacje
w sytuacjach ycia codziennego,
9. prosi o rad i udziela rady,
10. pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia,
11. ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje,
12. wyraa prob oraz zgod lub odmow spenienia proby,
13. wyraa uczucia i emocje (np. rado, smutek, niezadowolenie, zdziwienie, nadziej,
obaw),
14. stosuje zwroty i formy grzecznociowe.

Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomo, SMS, krtki list
prywatny, e-mail, wpis na czacie / forum) w typowych sytuacjach:
1. przedstawia siebie i inne osoby,
2. nawizuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i koczy rozmow (np. podczas
rozmowy na czacie),

9
3. uzyskuje i przekazuje informacje i wyjanienia (np. wypenia formularz / ankiet),
4. wyraa swoje opinie, pyta o opinie, zgadza si lub nie zgadza si z opiniami,
5. wyraa swoje upodobania, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, intencje i pragnienia
innych osb,
6. skada yczenia i gratulacje, odpowiada na yczenia i gratulacje,
7. zaprasza i odpowiada na zaproszenie,
8. proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachca; prowadzi proste negocjacje
w sytuacjach ycia codziennego,
9. prosi o rad i udziela rady,
10. pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia,
11. ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje,
12. wyraa prob oraz zgod lub odmow spenienia proby,
13. wyraa uczucia i emocje (np. rado, smutek, niezadowolenie, zdziwienie, nadziej,
obaw),
14. stosuje zwroty i formy grzecznociowe.

2.3. Cele wychowania


Gwne cele wychowania w niniejszym programie nauczania jzyka angielskiego na drugim
etapie edukacyjnym to:
ksztatowanie postaw humanistycznych: ofiarnoci, solidarnoci, altruizmu, tolerancji,
uczciwoci, sprawiedliwoci, empatii, szacunku dla innych ludzi, odpowiedzialnoci,
szacunku dla tradycji,
wychowanie patriotyczne rozumiane jako budowanie wizi i poczucia dumy ze
szkoy, regionu i ojczyzny,
wychowanie patriotyczne rozumiane jako ksztatowanie postaw obywatelskich,
wsplnego dziaania dla dobra innych, zaangaowania w ycie szkoy i lokalnej
spoecznoci,
poznawanie dziedzictwa kultury regionu i narodowej na tle kultury innych krajw,
w szczeglnoci krajw angielskiego obszaru jzykowego,
rozwijanie wiadomoci ekologicznej,
promowanie zdrowego trybu ycia i aktywnoci fizycznej,
pogbianie aktywnoci poznawczej ucznia, pomoc w rozwijaniu jego osobistych
zainteresowa,
wdraanie uczniw do samoksztacenia.

10
III. Treci nauczania
Treci nauczania to zbir planowanych czynnoci ucznia, ktre s wyznaczone przez materia
nauczania i podporzdkowane zaplanowanej zmianie psychicznej. Moemy okreli trzy
elementy treci ksztacenia:
wiedza w rozumieniu materiau nauczania, ktry przedstawiono w programie za
pomoc katalogu tematw oraz wykazu struktur gramatycznych i skadniowych, czyli
rzeczowa cz treci,
zmiana psychiczna, ktra ma zaj w uczniach, w ich systemie wiedzy,
w umiejtnociach, postawach, a take w systemie wartoci, pod wpywem wiedzy
oraz czynnoci dokonywanych na materiale nauczania. Ta podana zmiana zostaa
opisana w kategorii celw ksztacenia i wychowania,
czynnoci ucznia, ktre s podejmowane na materiale nauczania w sposb celowy,
nakierowany na wywoanie opisanej zmiany; czynnoci, ktre powoduj, e zmiany
te zachodz. Na czynnoci skada si szereg operacji przede wszystkim umysowych
np. odbioru informacji, ich selekcji, porzdkowania, przetwarzania, wartociowania,
wytwarzania. W niniejszym programie nauczania zostay one przedstawione w formie
wymaga szczegowych wynikajcych z podstawy programowej i zapisane jako
umiejtnoci ucznia.

3.1. Wymagania szczegowe


W obrbie tematw okrelonych w podstawie programowej oraz niniejszym programie
nauczania jzyka angielskiego ucze potrafi:

1. Czowiek (np. dane personalne, okresy ycia, wygld zewntrzny, cechy charakteru,
rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejtnoci i zainteresowania):
przedstawi si,
przedstawi inne osoby,
przywita si i poegna,
poda dane personalne: kraj pochodzenia i narodowo, wiek, zawd, pokrewiestwo,
nazwa czci ciaa,
opisa cechy fizyczne,
nazwa czci garderoby: ubrania, buty, dodatki,
opisa wygld zewntrzny,
porwna wygld zewntrzny rnych osb,
oceni styl ubierania si, komplementowa i reagowa na wyrazy uznania lub
dezaprobat,
nazwa cechy charakteru,
opisa charakter swj i innych osb,
porwna cechy osobowoci osb,
wyrazi, co lubi, a czego nie lubi,
okreli stan emocjonalny i uczucia,
zapyta o stan fizyczny i emocjonalny rozmwcy i osb trzecich,
wyrazi zainteresowanie, zdziwienie, rado, al, rozczarowanie, zmartwienie,
wyrazi prob, podzikowanie, przeprosiny i zareagowa w podobnych sytuacjach,
poprosi o pozwolenie, wyrazi odmow lub zgod; uzasadni decyzj,

11
poprosi o wybaczenie i zareagowa w podobnych sytuacjach,
zapyta o uczucia, upodobania, chci, pragnienia i wyrazi podobne uczucia,
opisa rne grupy wiekowe i ich potrzeby,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

2. Miejsce zamieszkania (np. dom i jego okolica, pomieszczenia i wyposaenie domu,


prace domowe):
nazwa pomieszczenia i wyposaenie domu, okreli ich pooenie,
opisa swj pokj i jego wyposaenie,
nazwa rne typy domw,
opisa swoje mieszkanie lub swj dom,
porwna wyposaenie i wyrazi opini,
porwna rne domy, wyrazi opini i j uzasadni,
nazwa miejsca w najbliszej okolicy,
opisa ssiedztwo, wskaza zalety i wady okolicy domu,
wyrazi swoj opini o miejscu i j uzasadni,
negocjowa wybr miejsca zamieszkania z innymi osobami,
nazwa prace domowe,
opisa swoje obowizki domowe,
poprosi o pomoc i zareagowa na proby,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

3. Edukacja (np. szkoa i jej pomieszczenia, przedmioty nauczania, uczenie si, przybory
szkolne, oceny szkolne, ycie szkoy, zajcia pozalekcyjne):
nazwa pomieszczenia w szkole oraz ich wyposaenie,
nazwa przybory szkolne,
nazwa przedmioty nauczania, wyrazi preferencje i je uzasadni,
opisa swoj klas,
opisa swoj szko,
porwna szkoy w swojej miejscowoci z innymi szkoami, take w innych krajach,
zrozumie polecenia wydane przez nauczyciela (classroom language),
poda swj plan lekcji,
opisa, co robi codziennie w szkole,
nazwa zajcia pozalekcyjne,
opisa zajcia pozalekcyjne, w ktrych uczestniczy,
nazwa imprezy organizowane w szkole,
napisa sprawozdanie ze szkolnej imprezy,
opisa system oceniania,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

4. Praca (np. popularne zawody i zwizane z nimi czynnoci i obowizki, miejsce pracy,
praca dorywcza, wybr zawodu):
nazwa popularne zawody i miejsca pracy, zwizane z nimi czynnoci oraz obowizki,
nazwa popularne prace dorywcze dla nastolatkw, zwizane z nimi czynnoci oraz
obowizki,
opisa prac np. rodzicw, przedstawi wymagania dla wybranych zawodw,
porwna oferty pracy dorywczej,
przedstawi zalety i wady wybranych zawodw,

12
wyrazi preferencje na temat swojej przyszej pracy,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

5. ycie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynnoci ycia codziennego,


okrelanie czasu, formy spdzania czasu wolnego, wita i uroczystoci, styl ycia,
konflikty i problemy):
nazwa osoby z rodziny,
poda informacj o swojej rodzinie oraz zapyta i poprosi o podobn informacj,
okreli i zapyta o czas: godzin, dzie tygodnia, miesic, rok, dat,
nazwa czynnoci ycia codziennego,
opisa swoje codzienne zajcia,
opisa ycie prywatne,
opisa zdolnoci i umiejtnoci,
wyjani, czym zajmuj si najblisi,
opisa swj plan dnia, a take plan innych osb,
nazwa formy spdzania czasu wolnego: w miejscu zamieszkania i w czasie wakacji /
ferii,
opowiedzie, jak spdza czas wolny,
porozmawia o hobby i zainteresowaniach i zapyta o upodobania,
wyrazi zainteresowanie, zdziwienie, brak zainteresowania, obojtno,
wyrazi wasn opini i przekaza opini innych,
przedstawi odmienny punkt widzenia, uzasadni swoje zdanie,
umwi si na spotkanie, zaproponowa, zasugerowa, przyj i odrzuci propozycj,
uzasadni decyzj,
zaprosi kogo do domu,
w prosty sposb wyjani zwizki midzy ludmi,
opisa przyjaci,
porozmawia na przyjciu lub spotkaniu,
napisa kartk z yczeniami / pozdrowieniami,
zoy yczenia i gratulacje z okazji wit, urodzin, imienin itp.,
napisa krtki list do kolegi lub koleanki,
krtko i prosto opisa wita i inne uroczystoci obchodzone w Polsce,
porwna obchody wiat i uroczystoci w Polsce i w innych krajach,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

6. ywienie (np. artykuy spoywcze, posiki i ich przygotowywanie, nawyki ywieniowe,


lokale gastronomiczne):
nazwa artykuy spoywcze, napoje oraz rodzaje opakowa,
nazwa posiki i potrawy,
porozmawia o ulubionych potrawach i przekskach,
opisa swj posiek (np. niadanie),
zamwi posiki w barze, restauracji lub kawiarni, zoy reklamacj,
wyrazi opini o miejscu i podawanym w nim jedzeniu,
opisa ulubione potrawy i ich przygotowanie; w tym potrawy regionalne, witeczne
itp.,
nazwa smaki i wyrazi preferencje,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

13
7. Zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie,
rodki patnicze, wymiana i zwrot towaru, promocje, korzystanie z usug):
nazwa rodki patnicze w Polsce, Europie i krajach anglojzycznych,
okreli iloci, miary, wagi, ceny,
okreli rodzaje sklepw,
uzyska informacj i udzieli informacji na temat sklepw i podstawowych usug
w centrum handlowym,
uzyska informacj o towarach, ktre chce kupi,
poprosi o pomoc w zrobieniu zakupw lub korzystaniu z usug,
umwi si z innymi osobami na zakupy, napisa notatk, SMS lub e-mail w tej
sprawie,
kupi i zapaci za produkty oraz usugi,
zwrci lub wymieni zakupiony towar, wyjani przyczyny zwrotu, negocjowa
warunki wymiany,
zrozumie podstawowe informacje o produkcie zawarte w reklamie,
napisa proste ogoszenie o sprzeday wybranego produktu,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

8. Podrowanie i turystyka (np. rodki transportu i korzystanie z nich, orientacja


w terenie, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie):
nazwa rodki transportu,
zapyta o drog i wskaza j (np. na podstawie planu),
poda prost informacj o regionie, w ktrym mieszka,
poda prost informacj o znanych miejscach w Polsce,
dowiedzie si i poda, gdzie i jak mona kupi i skasowa bilet,
uzyska i poda informacje na temat transportu publicznego w danym miejscu,
uzyska i poda informacj o pooeniu (np. dworca, przystankw), jakim numerem
(rodkiem transportu) pojecha, gdzie wysi,
uzyska i poda informacj o dugoci trwania podry,
nazwa ekwipunek niezbdny w podry,
prosto opisa plany wakacyjne, wycieczk,
zapyta i poprosi o informacj turystyczn, zwiedzanie oraz poda podobn
informacj,
okreli odlegoci, kierunki na mapie,
poprosi o rad,
przeczyta i wysucha ze rozumieniem oficjalny komunikat, np. na dworcu, lotnisku,
napisa pocztwk z podry,
napisa wpis na blogu,
napisa wiadomo e-mail,
zarezerwowa pokj w hotelu,
uzyska informacj na temat ceny pokoju w hotelu,
zameldowa si w hotelu,
napisa broszur, folder na temat miejscowoci wakacyjnej,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

14
9. Kultura (np. dziedziny kultury, twrcy i ich dziea, uczestnictwo w kulturze, tradycje
i zwyczaje, media):
nazwa dziedziny kultury, rodzaje dzie i ich twrcw,
opisa aktywno kulturaln (swoj lub bliskiej osoby) np. udzia w szkolnym kole
teatralnym,
wyrazi, ktre dziedziny kultury lubi, a ktrych nie,
scharakteryzowa ulubione dzieo np. swoj ulubion muzyk, przedstawi zesp lub
wykonawc,
nazwa rne rodzaje mediw,
opisa, z ktrych mediw korzysta i w jakim celu,
wyrazi krtk opini o programie telewizyjnym, radiowym, filmie, artykule w prasie,
muzyce, koncercie itp. i poprosi o opini, zgodzi si lub nie z opini innych,
opisa, jakie rozrywki oraz dziedziny kultury s dostpne w rejonie zamieszkania
(kino, teatr, muzeum, galeria, zabytki itp.),
scharakteryzowa tradycje i zwyczaje w regionie zamieszkania oraz w Polsce,
porwna polskie tradycje oraz zwyczaje z tradycjami i zwyczajami innych narodw
i spoecznoci,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny,
przedstawi dziedzictwo kulturowe swojego miejsca zamieszkania, regionu, kraju
np. uczestnikom wymiany midzynarodowej.

10. Sport (np. dyscypliny sportu, sprzt sportowy, obiekty sportowe, imprezy sportowe,
uprawianie sportu):
nazwa dyscypliny sportu i sprzt sportowy,
rozmawia o popularnych dyscyplinach sportu, obiektach i sprzcie sportowym,
opisa swoje dowiadczenia zwizane z uprawianiem sportu lub aktywnoci
fizyczn,
poprosi o zgod na uycie sprztu sportowego, wyrazi zgod lub jej odmwi,
uzasadni swoj decyzj,
uzyska i poda informacj o wydarzeniach sportowych: dowiedzie si i poda
godziny otwarcia, czas rozpoczcia, ceny biletw imprez sportowych,
zaplanowa udzia w imprezie sportowej,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

11. Zdrowie (np. tryb ycia, samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie):
nazwa podstawowe choroby i ich symptomy,
poinformowa o swoim samopoczuciu, zapyta innych, jak si czuj,
opisa podstawowe dolegliwoci i ich leczenie, udzieli rady i poprosi o rad,
przedstawi zasady zdrowego stylu ycia oraz zachowania dobrej kondycji fizycznej
i psychicznej,
opisa krtko wasny przykad zdrowego stylu ycia np. wpis na forum lub blogu,
nazwa podstawowe kontuzje,
przedstawi zasady postpowania w przypadku kontuzji,
zrozumie teksty informujce o wypadkach,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

15
12. Nauka i technika (np. odkrycia naukowe, wynalazki, korzystanie z podstawowych
urzdze technicznych i technologii informacyjno-komunikacyjnych):
nazwa podstawowe urzdzenia suce do komunikacji z innymi i poda ich funkcje,
poda odkrycia naukowe, wynalazki, wyjani, dlaczego s wane w naszym yciu,
nazwa i krtko opisa gadety elektroniczne,
poda prost instrukcj obsugi i korzystania z podstawowych urzdze technicznych
w gospodarstwie domowym oraz urzdze mobilnych (np. tablet),
zrozumie informacje w tekcie o podrach kosmicznych i moliwoci ycia
w przestrzeni kosmicznej,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

13. wiat przyrody (np. pogoda, pory roku, roliny i zwierzta, krajobraz, zagroenie
i ochrona rodowiska naturalnego):
nazwa wybrane dzikie zwierzta, w tym zamieszkujce zoo np. w najbliszej okolicy,
opisa swoje zwierztko (np. wygld, zwyczaje),
opowiedzie, jak naley zajmowa si swoim zwierztkiem,
nazwa elementy pogody i klimatu oraz pory roku,
zrozumie prognoz pogody w radiu, telewizji, Internecie,
poda prost informacj i opini o pogodzie,
zapyta si o pogod,
nazwa typy krajobrazu i elementy rodowiska naturalnego,
opisa rne typy krajobrazu w Polsce i na wiecie,
nazwa i krtko opisa klski ywioowe,
nazwa czynniki zagraajce rodowisku naturalnemu,
poda kilka zasad ochrony rodowiska naturalnego,
opisa lokaln akcj na rzecz ochrony rodowiska naturalnego,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

14. ycie spoeczne (np. wydarzenia i zjawiska spoeczne):


nazwa zjawiska spoeczne w szkole, spoecznoci lokalnej i kraju,
napisa ulotk informujc o akcji spoecznej,
napisa zaproszenie do udziau w akcji spoecznej,
opisa wydarzenie spoeczne np. akcj charytatywn,
nazwa rodzaje przestpstw i kary, ktrym podlegaj przestpcy,
poda sposoby zapobiegania przestpczoci wrd nieletnich,
przekaza informacj o wyborach np. do samorzdu szkolnego,
zaplanowa i zrealizowa projekt edukacyjny.

16
Struktury gramatyczne

Ucze posuguje si w mowie i w pimie nastpujcymi strukturami gramatycznymi:

CZASOWNIK
1. Bezokolicznik i formy osobowe, np. to learn, learns
2. Czasowniki posikowe, np. be, do
3. Czasowniki modalne:
can, np. Can you help me? I can speak English. I cant ski. I cant hear you. It cant be
true.
could, np. Could you pass me the sugar, please? I couldnt help him with his
homework.
may, np. May I speak to Sam? It may be too late.
might, np. It might be a bomb. I might go to a disco tomorrow.
must, np. I must finish it today. You mustnt smoke here. It must be Tom.
should, np. You shouldnt miss your train. Where should I get off?
ought to, np. You ought to drink a lot of water.
shall, np. Shall we eat now?
4. Tryb rozkazujcy, np. Come here! Dont touch that!
5. Czasowniki regularne i nieregularne, np. talk talked talked, do did done
6. Imiesw czynny i bierny, np. speaking, spoken
7. Czasowniki wyraajce stany i czynnoci, np. like, dance, see
8. Czasowniki zoone (phrasal verbs), np. get up, look for, take up
9. Czasy gramatyczne:
Present Simple, np. She often reads in bed. The train leaves at seven.
Present Continuous, np. She is watching her favourite sitcom at the moment. We are
going to the cinema tomorrow.
Present Perfect, np. Ive just seen my teacher. He hasnt visited me since May.
Present Perfect Continuous, np. Ive been waiting here for ages.
Past Simple, np. Columbus discovered America in 1492. I saw him two days ago.
Past Continuous, np. We were watching TV at ten oclock last night.
Past Perfect, np. The film had already started when we arrived at the cinema.
Future Simple, np. I will call you tomorrow. I think it will rain.
10. Konstrukcja be going to, np. Im going to give a party on Saturday.
11. Konstrukcja have to, np. He has to stay in bed. I dont have to go.
12. Konstrukcja would like to, np. I would like to meet him.
13. Konstrukcja used to, np. I used to wear glasses.

RZECZOWNIK
1. Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne, np. a pen, sugar, information, money
2. Liczba mnoga regularna i nieregularna, np. a dog dogs, a woman women
3. Forma dzierawcza, np. Toms brother, the colour of her eyes
4. Rzeczowniki zoone, np. a washing machine, toothpaste, sister-in-law

PRZEDIMEK
1. Przedimek nieokrelony, np. a plum, an apple
2. Przedimek okrelony, np. the sun, the USA
3. Przedimek zerowy, np. dinner

17
PRZYMIOTNIK
1. Stopniowanie regularne i nieregularne uywane do porwna w stopniu rwnym, wyszym
i najwyszym, np. big bigger the biggest, inteligent more inteligent the most inteligent,
good better the best
2. Uycie przymiotnikw z so, such, how i what, np. She is such a nice girl. What a day! How
nice!
3. Przymiotniki dzierawcze, np. my, his, our

PRZYSWEK
1. Stopniowanie regularne i nieregularne, np. elegantly more elegantly the most elegantly,
badly worse the worst
2. Przyswki too i enough, np. (not) strong enough, too tall
3. Miejsce przyswka w zdaniu, np. He usually plays football on Saturday mornings. She is
always late. Do it quickly!

ZAIMEK
1. Zaimki osobowe, np. I, you, we
2. Zaimki dzierawcze, np. mine, yours, ours
3. Zaimki zwrotne, np. myself, yourself, ourselves
4. Zaimki wskazujce, np. this, those
5. Zaimki pytajce, np. who, what, which
6. Zaimki wzgldne, np. who, which, that
7. Zaimki wzajemne, np. each other
8. Zaimki nieokrelone, np. some, any, much, many, no, (a) few, (a) little, other, another,
somebody, anything
9. Zaimek bezosobowy you
10. Zaimki one / ones w zdaniach typu I will take the green one / ones.

LICZEBNIK
1. Liczebniki gwne, np. one, a thousand
2. Liczebniki porzdkowe, np. first, twenty-fourth

PRZYIMEK
1. Przyimki okrelajce miejsce, kierunek, odlego, np. in London, to school
2. Przyimki okrelajce czas, np. on Monday, in March, at night
3. Przyimki przyczyny, np. to win a prize
4. Przyimki sposobu, np. by bus, with a pen
5. Przyimki po niektrych czasownikach i przymiotnikach, np. think of, interested in

SPJNIK
Spjniki, np. and, or, because, if, unless, while, before, so

SKADNIA
1. Zdania twierdzce, przeczce i pytajce w czasach: Present Simple, Present Continuous,
Present Perfect, Present Perfect Continuous, Past Simple, Past Continuous, Past Perfect,
Future Simple.
2. Zdania rozkazujce, np. Stand up! Dont play with your mobile.
3. Zdania z podmiotem it, np. It rained heavily last night.
4. Zdania z podmiotem there, np. There is a poster on the wall. There were
clouds in the sky. There will be twenty people at the party.

18
5. Zdania z dwoma dopenieniami, np. Yesterday I bought my grandma a nice present.
6. Zdania w stronie biernej w czasach: Present Simple, Present Perfect, Past Simple, Future
Simple, np. My car was stolen last night.
7. Konstrukcje z have / get something done, np. I have my hair cut once a month. Where did
you get your bike stolen?
8. Pytania porednie, np. He wants to know if I like him. Can you tell me where the bank is?
9. Zdania w mowie zalenej z czasownikami say, tell, ask, np. He said (that) he was very
unhappy. She asked if I liked the play. Mom told me to tidy my room.
10. Zdania wsprzdnie zoone, np. While my mother was cooking dinner, my dad was
working in the garden.
11. Zdania podrzdnie zoone:
przydawkowe, np. The man who lives next door is a famous actor.
okolicznikowe:
celu, np. I came here to give you this letter.
czasu, np. The phone rang when we were having lunch.
miejsca, np. He was sitting where I had left him.
porwnawcze, np. She is as tall as her father.
przyczyny, np. She is happy because she passed her exams.
skutku, np. I was hungry so I made some sandwiches.
warunku (typu 0, I, II, III), np. When it is hot, we drink more. If the weather is nice,
we will have a barbecue. If I had a lot of money, I would buy a sports car. If you had
been more careful, you wouldnt have fallen.
12. Konstrukcje bezokolicznikowe i gerundialne, np. Im very happy to see you. I enjoy
walking but my friends prefer cycling. Im good at swimming. He called me before going to
school.
13. Zdania wykrzyknikowe, np. What a beautiful girl!

19
IV. Procedury osigania celw ksztacenia i wychowania
Przy doborze metod nauczania, form i technik pracy naley uwzgldni fakt, i uczniowie,
ktrzy s podmiotem dziaa nauczyciela realizujcego program i odbiorcami zawartych
w nim treci, stanowi grup zrnicowan pod wzgldem rozwojowym. Zatem inne
procedury osigania celw bd wiodce dla czwartoklasistw, inne dla uczniw klas V i VI,
a jeszcze inne dla uczniw klas VIIVIII.
Grupy w wieku 910 lat. Na tym etapie jest ju moliwo wykorzystania tekstw pisanych,
regularnej pracy z podrcznikiem i prowadzenia zeszytu, lecz metody s zblione do pracy na
etapie wczesnoszkolnym z uwagi na mylenie konkretne oparte na pamici mechanicznej.
Grupy w wieku 1112 lat, to grupy przejciowe, w ktrych zaczyna rozwija si mylenie
abstrakcyjne. Pami mechaniczna zaczyna powoli zamienia si w pami logiczn. Std
w grupie tej wystpi mieszanina metod z wczeniejszego i pniejszego etapu edukacji.
Grupy w wieku 1315 lat maj w wikszym stopniu rozwinite mylenie abstrakcyjne
i pami logiczn. Na tym etapie nauka jzyka staje si procesem analitycznym.

4.1. Metody nauczania


Nie istnieje jedna, jedynie suszna, dobra i skuteczna metoda nauczania jzyka obcego.
Niniejszy program zaleca korzystanie z rnych metod w zalenoci od potrzeb grupy, a take
rodzaju materiau dydaktycznego. Czerpanie z bogactwa metodycznego, czenie elementw
i technik pochodzcych z rnych metod, takich ktre mona zastosowa w nauczaniu jzyka
obcego w sytuacji szkolnej, nosi miano eklektyzmu. Zalecane w programie podejcie
eklektyczne korzysta z technik wypracowanych wczeniej przez inne metody, zarwno
konwencjonalne jak i niekonwencjonalne. W przedstawionym poniej przegldzie wybranych
metod zawarto wskazwki dotyczce wykorzystania tych elementw, ktre uznano za
szczeglnie uyteczne w realizacji zaoe programu.

4.1.1. Metody konwencjonalne

Metoda gramatyczno-tumaczeniowa. Ta metoda za podstawowy cel nauki uznaje takie


opanowanie systemu gramatycznego i sownictwa jzyka obcego, ktre umoliwi
samodzielne czytanie i rozumienie tekstw. Drog do osignicia tego celu jest czytanie
i tumaczenie tekstw z jzyka obcego na jzyk ojczysty, a take objanianie, komentowanie
i analizowanie form gramatycznych, ktre w nich wystpuj. Pomoc su tu uproszczone
np. przez autora podrcznika teksty lub adaptowane teksty literackie. Gwnymi
sprawnociami, na ktre w tej metodzie kadziony jest nacisk s: umiejtno czytania
i tumaczenia oraz znajomo, ale raczej bierna, gramatyki i sownictwa. Kontroli i oceny
wynikw dokonuje si np. na podstawie testw gramatycznych.
Istotne dzi w nauczaniu jzyka angielskiego jest to, e ta metoda podkrela rol analizy
gramatycznej, tzw. nauczania dedukcyjnego. Ten typ nauczania gramatyki jest skuteczniejszy
w grupach mniej umotywowanych uczniw. Wane jest take rozwijanie sprawnoci czytania
(ju od klasy czwartej) oraz tumaczenia (od klasy sidmej). Znajomo rodkw
gramatycznych, w tym umiejtno tumaczenia fragmentw zada, sprawdzana jest na
egzaminie.

Metoda audiolingwalna. Ta metoda za podstawowy cel nauki uznaje opanowanie czterech


sprawnoci jzykowych w kolejnoci od suchania i mwienia do czytania i pisania.
Opanowanie jzyka to w tej metodzie wyksztacenie odpowiednich nawykw, czyli trwaych
zwizkw midzy bodcem a reakcj. Nawyk jzykowy wyrabia si mechanicznie,

20
bezrefleksyjnie poprzez wielokrotne powtarzanie, zapamitywanie i utrwalanie wiczonego
materiau (dryle jzykowe). Wielokrotna repetycja i zapamitanie wzoru zdaniowego odbywa
si po to, aby unikn pojawienia si i ewentualnego utrwalenia bdu jzykowego. Bdu
w tej metodzie unika naley za wszelk cen, gdy taka reakcja jzykowa mogaby utrwali
si jako nawyk. Odrzuca si te wszelkie komentarze i wyjanienia dotyczce gramatyki czy
analiz materiau jzykowego. Due znaczenie ma w tej metodzie uczenie si na pami
i odgrywanie scenek dialogowych.
Do dzisiaj mona wykorzystywa t metod w tych fazach lekcji, kiedy nowy materia
gramatyczny lub leksykalny jest wprowadzany i utrwalany poprzez wiele wicze
kontrolowanych, ktre w konsekwencji prowadz do opanowania sprawnoci mwienia,
automatyzowania struktur jzykowych w umysach uczcych si. Jest ona szczeglnie
przydatna w nauczaniu uczniw klasy czwartej i pitej, ktrzy nie s jeszcze w peni zdolni
do analizy jzyka, ale wietnie przyswajaj go za pomoc technik zaczerpnitych z metody
audiolingwalnej. Zalecane jest wykorzystywanie rnorodnych rodkw audiowizualnych
jako bodcw popularnych w tej metodzie oraz zminimalizowanie obecnoci jzyka
ojczystego na lekcjach jzyka angielskiego. Nie mona te zapomina o nagradzaniu dobrych
reakcji jzykowych, tak, aby zwikszy motywacj ucznia.

Metoda kognitywna (unowoczeniona metoda gramatyczno-tumaczeniowa). Ta metoda


podkrela, e jzyk musi mie charakter twrczy, a posugiwanie si jzykiem nie jest
nawykowe lecz innowacyjne. Ta metoda za cele nauki uznaje wyksztacenie kompetencji
jzykowej. Taka kompetencja pozwala, za pomoc pewnej skoczonej liczby regu
gramatycznych, rozumie i samodzielnie tworzy w jzyku obcym nieskoczenie wiele
poprawnych zda. Drog do osignicia kompetencji jest kontakt z jzykiem obcym
w naturalnej sytuacji, ktrej znaczenie jest dla ucznia w peni zrozumiae. W toku wielu
udanych i nieudanych prb samodzielnego mwienia ucze powoli zblia si do normy
jzykowej. Bd jest traktowany jako zupenie naturalna cecha kadego procesu uczenia si,
a nawet sygna, e proces uczenia si w ogle zachodzi.
Twrcze, refleksyjne, analityczne przyswajanie jzyka obcego, przywizywanie wielkiej wagi
do rozwijania sprawnoci receptywnych, zwaszcza suchania, wysoka ranga tzw.
nieustrukturyzowanej produkcji jzykowej (ucze od klasy szstej samodzielnie buduje
wypowiedzi i trenuje prowadzenie swobodnej rozmowy), to trwae elementy zapoyczone
z tej metody konieczne do osignicia celw zaoonych w programie.

4.1.2. Metody niekonwencjonalne

Najwaniejsz cech metod niekonwencjonalnych jest upodmiotowienie ucznia,


uwzgldnienie w procesie nauczania jego potrzeb intelektualnych na rwni z emocjonalnymi,
a nawet fizycznymi. Te metody uwzgldniaj typy inteligencji, style uczenia si,
zainteresowania i preferencje. Ich istot jest zapewnienie uczniowi poczucia bezpieczestwa.
Dla realizacji celw programu najwaniejsze z nich to:

Metoda reagowania caym ciaem (TPR). Ta metoda opiera si na zaoeniu, e uczeniu si


i trwaemu zapamitywaniu nowego materiau jzykowego sprzyjaj dwa rodzaje zachowania
ucznia milczce przysuchiwanie si i ruch fizyczny zwizany z treci przekazu. Nauczanie
w tej metodzie polega na prostych poleceniach wydawanych przez nauczyciela w jzyku
obcym. Te polecenia, ktrych wykonanie demonstruje na pocztku nauczyciel, by wspomc
rozumienie s skonstruowane tak, e mona je wykona bez sw. W kadym przypadku s
niezbdne ruch fizyczny i praca caym ciaem. Ta metoda nie operuje podrcznikiem;
wykorzystuje zestawy rekwizytowe, by za ich pomoc tworzy pozaklasowe sytuacje takie

21
jak zakupy w sklepie czy wycieczka do parku. Chodzi tu o zaktywizowanie caego mzgu:
lewej pkuli odpowiedzialnej za jzyk i prawej odpowiedzialnej za ruch fizyczny.
Ta metoda jest szczeglnie efektywna w nauczaniu polece, zwaszcza tzw. classroom
language, trybu rozkazujcego (gramatyki i sownictwa w tym zakresie) i przyimkw.
Przydatna w nauczaniu na niszych poziomach zaawansowania jzykowego znajdzie
zastosowanie w klasach czwartych i pitych, take w poczeniu z elementami metody
narracyjnej. TPR sprzyja uczeniu si i nauczaniu bezstresowemu, pozwala na relaks w czasie
lekcji, pokonuje zahamowania i strach przed mwieniem. Jej elementy mona wykorzystywa
take w klasach starszych, zwaszcza jako technik pojedynczych wicze przeprowadzanych
w rodku lekcji, kiedy uwaga uczniw spada i trzeba im dostarczy nieco ruchu i relaksu
(np. zabawa typu kalambury). Moe to te by wiczenie wprowadzajce do tematu,
np. grupowa prezentacja (mime) literowanego przez nauczyciela kluczowego sowa.

Metoda naturalna. Ta metoda opiera si na zaoeniu, i decydujce dla opanowania jzyka


jest suchanie wypowiedzi obcojzycznych, ktrych oglny sens jest dla uczcego si
zrozumiay, wynika bowiem ze zrozumiaej dla nich sytuacji. Przekonanie o trafnoci tej tezy
uzasadnia fakt, e w taki wanie sposb wszystkie mae dzieci ucz si skutecznie jzyka
ojczystego. Nauczyciel maksymalnie zblia wic nauczanie do tego, co dzieje si
w przypadku dziecka opanowujcego jzyk ojczysty; posuguje si do prostym, ale
naturalnym jzykiem, mwi o tym, co dzieje si tu i teraz, stosuje wiele mimiki i gestu,
powtarza sw wypowied na rne sposoby. Ta metoda opiera si rwnie na przekonaniu,
e kluczow spraw dla powodzenia nauki jest wyeliminowanie stresu. Zadaniem nauczyciela
jest wic rwnie stworzenie atmosfery bezpieczestwa i akceptacji. Uczniowie sami
decyduj, czy i kiedy wczy si do rozmowy. Nauczyciel nie poprawia bdw, lecz w toku
dalszej rozmowy wielokrotnie wypowiada formy poprawne. Wypowiedzi nauczyciela musz
by oglnie zrozumiae, ale zawsze powinny by na nieco wyszym poziomie ni ten
prezentowany w danym momencie przez ucznia, co stymuluje rozwj.
T metod mona wykorzysta w fazie prezentacji nowego materiau jzykowego, zwaszcza
w klasie czwartej, a take w pracy ze starszymi uczniami niemiaymi i wycofanymi z natury.

4.1.3. Podejcie komunikacyjne

Podejcie komunikacyjne czy w sobie wiele cech metod konwencjonalnych i


niekonwencjonalnych, wykorzystujc w obrbie swojej koncepcji metodycznej liczne techniki
wypracowane poprzez wczeniejsze metody, dlatego ju samo w sobie nosi znamiona
eklektyzmu. Celem nauki jest osignicie kompetencji komunikacyjnej rozumianej jako
umiejtno efektywnego porozumiewania si w sposb odpowiadajcy danej sytuacji. Aby
to osign, trzeba oczywicie pozna formy gramatyczne danego jzyka, a take funkcje
wypowiedzi oraz ich wzajemne zalenoci. Drog do wyksztacenia kompetencji
komunikacyjnej jest uczestniczenie w moliwie wielu sytuacjach organizowanych przez
nauczyciela tak, aby byy one maksymalnie zblione do naturalnych sytuacji. Z tego powodu
prezentacja nowego materiau jzykowego jest najczciej sytuacyjna i wizualna, ogranicza
si stosowanie jzyka ojczystego ucznia, a objanienia i komentarze sprowadza si do
niezbdnego minimum. wiczenia lekcyjne s tak zaprojektowane, by odzwierciedlay
autentyczn komunikacj jzykow. Ich celem nie jest wypowiadanie poprawnych zda, ale
przekazywanie pewnych treci i zaatwianie okrelonych spraw. Std te mnogo dialogw,
symulacji, odgrywanie rl, gier, zabaw, zgadywanek i dyskusji prowadzonych w parach
i maych grupach. W podejciu komunikacyjnym po raz pierwszy zwrcono uwag na to,
e w istocie nie chodzi o nauk samego jzyka jako systemu, ale o nauk umiejtnoci
uzyskiwania i przekazywania informacji.

22
Do dzisiaj sprawno mwienia traktuje si jako najwaniejsz w sytuacji szkolnego procesu
nauczania. Metoda komunikacyjna spowodowaa jednak zaniedbania poprawnoci jzykowej,
dlatego w podejciu eklektycznym jest wana nauka mwienia w jzyku obcym, ale naley
poprawia bdy uczniw i pomaga im te bdy eliminowa, po to, aby osigali cele
i wspinali si na coraz wysze poziomy zaawansowania jzykowego.

4.1.4. Metoda narracyjna

Metoda narracyjna to metoda nauczania jzyka obcego oparta na wykorzystaniu tekstw


narracyjnych dobieranych w oparciu o zasad powtarzalnoci. Umoliwia receptywne
opanowanie wystpujcych w tekcie struktur jzykowych. Skuteczna zwaszcza w pracy
z dziemi. Najwaniejszy jest dobr tekstu, najlepiej jeli ucze zna go z jzyka ojczystego.
Tekst powinien zawiera duo znanego sownictwa, aby rozwija dotychczasowe
dowiadczenia ucznia, oddziaywa na emocje poprzez element zagadkowy, umoliwia
multisensoryczn i kinestetyczn prezentacj treci.
Tekst powinien spenia okrelone kryteria jzykowe, takie jak:
powtarzalno zwrotw i wyrae,
wczanie dialogw,
input jzykowy wykraczajcy poza kompetencje jzykowe ucznia,
autentyczny jzyk (reading age vs interest age),
dua czstotliwo uycia struktur jzykowych i moliwo ich zastosowania
w rnych sytuacjach,
nie powinno si unika stosowania struktur gramatycznych, ktre zostan
wprowadzone dopiero na pniejszym etapie uczenia si jzyka obcego.
Dydaktyzacja tekstu przebiega trzyetapowo. Na pierwszym etapie jest prezentowane
i utrwalane sownictwo oraz zwroty i wyraenia kluczowe dla zrozumienia. Jedn z technik
moe by TPR. Nastpny etap to narracja nauczyciel czyta lub opowiada tekst. Narracji
moe towarzyszy inscenizacja tekstu. W ostatnim etapie utrwala si treci tekstu
narracyjnego i jego elementy jzykowe poprzez gry i zabawy jzykowe, techniki teatralne itp.
Dla penej realizacji programu metoda narracyjna jest kluczowa w klasach czwartych
i pitych, szczeglnie z wykorzystaniem teatrzyku Kamishibai. W przypadku uczniw
starszych moe by z powodzeniem stosowana jako technika przetwarzania tekstu oraz
przygotowanie do publicznych wystpie w jzyku angielskim.

4.2. Formy pracy


W celu urozmaicenia lekcji zaleca si stosowanie form pracy odpowiednio zrnicowanych,
dostosowanych do treci nauczania, zachowujc przy tym waciwe proporcje. Mog to by:
praca z ca klas (lockstep),
praca indywidualna (kierowana przez nauczyciela lub samodzielna),
praca w parach zamknitych (wszyscy uczniowie pracuj w parach) lub otwartych
(dwch uczniw wystpuje przed klas),
praca w grupach,
praca projektowa (wykonywana w szkole lub w domu).
Praca w parach zamknitych i grupach oraz praca projektowa powinna by zawsze
zakoczona prezentacj efektw dziaania przed nauczycielem, inn par / grup lub klas.

23
4.3. Techniki pracy
W dziale tym wyodrbniono techniki odnoszce si do ksztacenia umiejtnoci
receptywnych i produktywnych oraz rodkw i funkcji jzykowych. Ponadto uwzgldniono
tu techniki z zakresu integracji midzyprzedmiotowej, techniki rozwijajce umiejtno
uczenia si, a take techniki okrelane mianem aktywizujcych i techniki ukierunkowane na
wykorzystanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej.

4.3.1. Nauczanie sprawnoci receptywnych

Suchanie
Jest to pierwsza sprawno, ktr uczniowie rozwijaj, rozpoczynajc nauk jzyka obcego,
analogicznie jak dzieci poznaj jzyk ojczysty. Treci na lekcji jzyka angielskiego powinny
by zawsze wprowadzane w rzeczywistym i czytelnym dla uczniw kontekcie. Najczciej
bdzie to rzeczywista sytuacja klasowa, czyli odtwarzane nagranie bd tekst czytany przez
nauczyciela. Moe to by take fragment filmu np. z kanau YouTube lub programu
telewizyjnego czy program radiowy. Moe by to take wypowied innej osoby znajcej
jzyk angielski np. uczestnika wymiany lub ucznia ze szkoy partnerskiej na platformie
eTwinning. Zrozumienie syszanej wypowiedzi nie zawsze jest proste. Nawet znajc
sownictwo i rne struktury gramatyczne, uczniowie maj czsto problem ze zrozumieniem
komunikatu. Suchanie ze zrozumieniem wymaga bowiem znajomoci i stosowania strategii
komunikacyjnych.
W sytuacji komunikacji bezporedniej czy filmu naley zwrci uwag na przekazy
niewerbalne rozmwcy: mow ciaa (gesty, mimik), kontekst, ton wypowiedzi rozmwcy
oraz inne okolicznoci towarzyszce wypowiedzi.
Suchanie nagrania pozbawione jest normalnego w komunikacji bezporedniej wsparcia
wzrokowego. Naley wic przygotowa ucznia do suchania, wprowadzajc uprzednio temat.
Mona to zrobi poprzez:
ilustracje, zdjcia lub rysunki, ktre towarzysz zadaniu w podrczniku,
uycie tytuu i na tej podstawie prby okrelenia kontekstu sytuacyjnego,
kluczowe sowa lub zwroty i prby odgadnicia tematu,
krtki tekst charakteryzujcy sytuacj.
Zanim uczniowie zaczn sucha nagrania, powinni wiedzie, dlaczego go suchaj i na czym
polega ich zadanie. Najczciej uczniowie maj wysucha konkretnej informacji. Ich zadanie
moe te polega na uchwyceniu oglnego sensu tekstu lub rozmowy albo okreleniu
kontekstu wypowiedzi i intencji autora. Podstawowe zadania, z ktrymi ucze bdzie mia do
czynienia, to:
dopasowanie obrazka do usyszanego tekstu,
rysowanie lub kolorowanie elementw na obrazku,
szeregowanie obrazkw lub uporzdkowanie dialogu,
wyszukiwanie rnic i zakrelanie rysunku czy jego elementw,
numerowanie lub zaznaczanie informacji,
dyktando (literowanie, dyktando wyrazowe, tekst),
wypenianie np. tabel, formularzy, ankiet,
uzupenianie brakujcych informacji w tekcie,
wybieranie waciwej odpowiedzi w zadaniach typu prawda / fasz,
wybieranie waciwej odpowiedzi w zadaniach wielokrotnego wyboru,
sprawdzenie, czy tekst zawiera poddane informacje czy nie, np. czas, miejsce, osoby
biorce udzia w rozmowie,

24
poprawianie tekstu w oparciu o wysuchan wypowied,
krtkie podsumowanie usyszanych treci (np. rozmowy, komunikatu, informacji) po
polsku lub angielsku.
Naley pamita o tym, e nagrania powinny zawiera zrnicowane teksty: autentyczne oraz
napisane specjalnie z myl o uczniach i dostosowane do ich poziomu zaawansowania
jzykowego. Nagranie nie powinno trwa duej ni 2 do 3 minut i naley je odtwarza
dwukrotnie. Inn technik rozwijania sprawnoci suchania jest analiza transkrypcji tekstu,
np. wyszukiwanie sw kluczowych, form skrconych, synonimw, parafrazy, elipsy. Warto
j stosowa, gdy uczniowie maj trudnoci z wychwyceniem informacji w nagraniu.

Czytanie
Naley rozrnia rozwijanie sprawnoci czytania od sprawnoci rozumienia tekstu pisanego.
Z t drug sprawnoci jzykow uczniowie spotykaj si nie tylko w sytuacji klasowej,
korzystajc z tekstw w podrczniku i dodatkowych materiaw przygotowanych przez
nauczyciela, ale rwnie w swoim codziennym yciu. Rzeczywist potrzeb rozumienia
tekstw pisanych w jzyku angielskim uczniowie odkrywaj, przegldajc strony internetowe,
grajc w gry komputerowe, w ktrych polecenia s po angielsku, prbujc zrozumie rnego
rodzaju instrukcje, napisy na tablicach informacyjnych czy billboardach, jak rwnie teksty
piosenek ulubionych zespow. W miar nabywania coraz wikszych kompetencji
jzykowych zaczn bra udzia w czatach internetowych i forach dyskusyjnych, np. realizujc
projekt wsppracy midzynarodowej, a nawet czyta ksiki w jzyku angielskim,
zaczynajc od poziomu uproszczonego. Podobnie jak w przypadku skutecznego suchania
w celu efektywnego czytania ze zrozumieniem jest pomocne opanowanie rozmaitych
strategii. Niezbdna jest umiejtno formuowania pyta o nieznane sowo lub wyraenie czy
proby o pomoc. Ucze moe odwoa si do podobiestwa wyrazw w innych znanych sobie
jzykach. Wana jest te wiadomo tego, e aby uchwyci oglny sens przeczytanego
tekstu, nie jest konieczna znajomo wszystkich wyrazw, ktre si w nim pojawi. Wielu
z nich mona domyli si z kontekstu, odwoujc si do zdobytej wczeniej wiedzy na temat
przedstawiony w tekcie. Mona wykorzysta ilustracje towarzyszce tekstowi, tytu, podzia
na akapity i okreli najwaniejsze myli w nim zawarte. Rol nauczyciela jest rozwijanie
u uczniw umiejtnoci posugiwania si tymi strategiami.
Na wczesnym etapie realizacji programu tzn. w klasie czwartej, a czasem take w pitej
naley uczy gonego czytania tekstu, ktre jest odrbn umiejtnoci zwizan z wymow
i intonacj. Dzieci ucz si czyta w jzyku angielskim tak samo, jak uczyy si tej sztuki
w jzyku ojczystym, tj. suchajc nagrania lub nauczyciela i ledzc wzrokiem drukowany
tekst w podrczniku. Na wyszych etapach jest to technika pomocna dla suchowcw. Naley
pamita, e uczniowie dyslektyczni maj trudnoci z gonym czytaniem w jzyku
ojczystym, naley zatem uczniowi pozostawi decyzj, czy chce czyta gono przed klas.
Rozumienie tekstu pisanego na wczesnym etapie naley rozwija rwnolegle z gonym
czytaniem. Teksty powinny by krtkie, zabawne, wprowadzane z wykorzystaniem ilustracji.
Czytanie naley poprzedzi wiczeniami wprowadzajcymi. Mog to by:
skupienie uwagi wok ilustracji do tekstu,
rozmowa na temat spraw poruszanych w tekcie, w ktrej nauczyciel odwouje si do
dowiadczenia uczniw; rozmowa moe toczy si metod kanapki jzykowej
(polski-angielski-polski lub angielski-polski-angielski),
przewidywanie wyrazw na podstawie ilustracji, tytuu, zbioru wyrazw,
skojarzenia tematyczne z wyrazem kluczowym podanym przez nauczyciela.
Waciwe czytanie ze zrozumieniem suy rnym celom i to cel determinuje technik.

25
Mog to by:
czytanie pobiene w celu okrelenia gwnej myli tekstu (skimming): uczniowie
wybieraj 12 zdania kluczowe dla danego tekstu lub w oparciu o kluczowe wyrazy
tworz zdanie,
wyszukiwanie okrelonej informacji (scanning): uczniowie przegldaj szybko tekst,
aby j znale,
wyszukiwanie informacji szczegowych: w zalenoci od stopnia zaawansowania
jzykowego istnieje wiele zada, ktre mog wykona uczniowie, np. dopasowa
obrazki do tekstu lub jego fragmentu, zdecydowa, ktre zdania dotyczce tekstu s
prawdziwe, a ktre faszywe, uzupeni informacje w tabeli, odpowiedzie na pytania
do tekstu lub wybra waciw odpowied z kilku podanych moliwoci,
rozumienie zwizkw pomidzy poszczeglnymi czciami wie si z analiz tekstu
pod wzgldem skadniowym i gramatycznym, wiczenia rozwijajce t umiejtno
to: ukadanie tekstu podzielonego na fragmenty, dobieranie zda do tekstu z lukami
lub samodzielne uzupenianie penozdaniowych luk w tekcie.
Rozwijanie umiejtnoci rozumienia tekstu pisanego w klasach VIVIII mona wiczy,
stosujc np. technik piciu krokw, ktra czy w sobie rne techniki czytania tekstu
(przegld tekstu, czytanie pobiene i czytanie w celu zrozumienia szczegw).
1. Naley przejrze tekst pobienie w celu zdobycia oglnej orientacji: przeanalizowa tytu,
rdtytuy, towarzyszce obrazki, wykresy itp., a take przeanalizowa uyte w tekcie rodki
techniczne (kursywa, wytuszczenia, przypisy itp.).
2. Naley zada pytania: Co ju wiem? Jakie pojcia / wyrazy nie s mi znane? Kiedy pytania
s ju sformuowane, ucze postpuje tak, jak poszukiwacz skarbu. Powinien zastanowi si,
na jakie pytania znajdzie w tekcie odpowied. Te pytania bd jego map i uatwi
znalezienie skarbu, czyli nowych informacji.
3. Dokadne (szczegowe) czytanie i zrozumienie. Ucze powinien czyta tekst aktywnie!
Pooy przed sob list z pytaniami i dziaa tak, jakby to bya jego mapa w wdrwce przez
tekst. Sporzdzi notatki.
4. Kolejny krok to przejrzenie tekstu ponownie, krtkie powtrzenie wiadomoci, udzielenie
odpowiedzi na pytania otwarte zadane na wstpie bez korzystania z notatek.
5. Ostatni krok to sprawdzenie zrozumienia. Naley zachci ucznia do streszczenia wasnymi
sowami tego, co w tekcie najwaniejsze. Ucze odpowiada na gos lub na pimie na
wszystkie swoje pytania.

Inna technika czytania ze zrozumieniem polega na wykorzystaniu tzw. karty KWL.


Nauczyciel zapisuje na tablicy temat, do ktrego nawizuje tekst np. Eating out. Kady ucze
otrzymuje kart KWL w formie tabeli z trzema kolumnami i wypenia pierwsz kolumn K
(KNOW) Co wiesz na ten temat? Nauczyciel podsumowuje ten etap na tablicy, wypisujc
przykadowe skojarzenia. Uczniowie wypeniaj drug kolumn W (WILL KNOW?) Czego
si dowiesz? / Czego chciaby si dowiedzie? Nauczyciel ponownie zbiera informacje i na
tablicy wpisuje przykady do tabeli. Nastpnie uczniowie otrzymuj tekst i czytaj go,
wykorzystujc np. zasad 5 krokw. Sprawdzaj, czy tekst zawiera informacje z kolumny 1
oraz spenia oczekiwania (kolumna 2). W tabeli odznaczaj te informacje, ktre s zgodne
z tekstem. Na zakoczenie wypeniaj kolumn L (LEARNT) Czego si dowiedziae?
Kolejna technika rozwija umiejtno okrelania gwnej myli tekstu w oparciu o kluczowe
wyrazy. Kady ucze otrzymuje kopi tekstu, w ktrym naley podkreli zwroty kluczowe
do streszczenia gwnej myli. Nastpnie kady ucze wypisuje podkrelone wyrazy / zwroty
na kartce. Z tych zwrotw pisze krtkie streszczenie. Uczniowie maj do wydania 2 dolary,
kade sowo kosztuje 10 centw. Zatem musz zawrze gwn myl w maksymalnie 20
sowach, wliczajc w to przedimki oraz spjniki, ktre trzeba doda.

26
4.3.2. Nauczanie sprawnoci produktywnych

Mwienie
Sprawno mwienia jest rozwijana przez uczniw ju od pierwszego kontaktu z jzykiem.
Na wczesnym etapie ksztacenia polega na powtarzaniu za modelem (dryl jzykowy jak
w metodzie audiolingwalnej), potem stopniowo dochodzi do samodzielnych wypowiedzi.
Kiedy dziecko uczy si jzyka ojczystego, to mwienie jest cile powizane ze suchaniem.
W ksztaceniu jzyka obcego w warunkach szkolnych dy si do tego, aby wszystkie cztery
umiejtnoci byy rozwijane rwnolegle. Na lekcji s rozwijane dwa aspekty mwienia: ustne
wiczenie nowego materiau jzykowego oraz rozwijanie umiejtnoci komunikowania si
w jzyku angielskim. Skuteczne opanowanie sprawnoci komunikowania wymaga stworzenia
rzeczywistych sytuacji do zastosowania wyuczonych struktur i sownictwa. Zgodnie
z podejciem eklektycznym nauczyciel powinien kreowa na zajciach sytuacje sprzyjajce
komunikacji w jzyku angielskim, a take w miar moliwoci zapewni moliwo
autentycznej komunikacji z rwienikami np. ze szkoy partnerskiej, zarwno w rodowisku
wirtualnym poprzez platform eTwinning, jak i bezporedniej w czasie wymiany. Aby mc
si komunikowa, uczniowie musz opanowa sownictwo i rnorodne struktury
gramatyczne oraz rozmaite wyraenia funkcjonalne. Mwienie wymaga znajomoci strategii
komunikacyjnych, werbalnych i niewerbalnych. Spord tych ostatnich, warto wspomnie
o interpretowaniu mowy ciaa i tonu wypowiedzi.
Ze strategii werbalnych warto wymieni:
zastosowanie parafrazy, opisu, synonimu lub sformuowania bliskoznacznego,
odwoanie do jzyka polskiego lub innego znanego rozmwcy jzyka,
zwrcenie si o pomoc, objanienie czy powtrzenie (do nauczyciela lub innego
rozmwcy.
Oprcz wicze polegajcych na mechanicznym powtarzaniu, utrwalajcych nowy materia
jzykowy, uczniowie potrzebuj okazji do stosowania go w sytuacjach oraz wiczenia
duszych wypowiedzi. Jednym ze sposobw na wiczenie w mwieniu s dialogi i scenki.
Oparte s one na modelu, ktry uczniowie w klasie czwartej odtwarzaj, a w kolejnych latach
nauki przetwarzaj, by wreszcie tworzy wasne dialogi i scenki, wykorzystujc bank
rodkw jzykowych do tematu. Dla klas czwartych i pitych mona tez poleci technik
przeksztacania drylu powtrzeniowego w dialog. Jest to technika przeznaczona dla grup
trzyosobowych, gdzie jedna osoba udaje, e nie dosyszy. Co skutkuje powtrzeniem frazy
przez kolejnego uczestnika, ale powtrzenia twrczego: np. zmiany formy wypowiedzi
z pierwszej na trzeci osob. W modszych grupach sprawdzi si take technika
przeksztacania drylu gramatycznego w zgadywank (guessing game). Inn skuteczn metod
s zadania oparte na lukach informacyjnych przeznaczone do pracy w parach. Te rodzaje
zada odzwierciedlaj autentyczn komunikacj, poniewa:
istnieje cel rozmowy,
aden z rozmwcw nie wie, co powie druga osoba,
przesanie jest waniejsze od formy,
celem jest zrobienie czego (np. uzupenienie tabeli, dokoczenie opisu).
Inne rodzaje zada, podczas wykonywania ktrych uczniowie mwi przez duszy czas,
obejmuj:
rozmow na podstawie ilustracji, w tym wyszukiwanie rnic,
ankietowanie kolegw i prezentacj rezultatw,
udzielanie instrukcji w oparciu o obrazki, map lub przedmiot,
opowiadanie historyjek w oparciu o materiay wizualne, np. koci opowieci
(story cubes), karty obrazkowe, karty wyrazowe,

27
relacjonowanie wasnych dowiadcze i przey ucznia,
wypowiedzi na wybrany temat, np. prezentacje projektu przed klas, prezentacje
szkoy, regionu, kraju dla uczestnikw wymiany.
Rozwj sprawnoci mwienia mona przyspieszy, jeli tematyka, ktrej dotyczy sytuacja
komunikacyjna, jest bliska uczniom. Zwikszenie autonomii uczniw w zakresie doboru
tematw rozmowy czy wypowiedzi zwikszy ich motywacj.

Pisanie
Z rzeczywist potrzeb pisania uczniowie zetkn si zarwno w klasie, jak i w codziennym
yciu pozaszkolnym, przy okazji korespondencji, kontaktowania si z innymi uytkownikami
jzyka angielskiego, gwnie w rodowisku wirtualnym: za pomoc poczty elektronicznej, na
platformie eTwinning lub korzystajc z portali spoecznociowych (np. Twitter). Tradycyjny
sposb komunikacji pisemnej jest rzadziej spotykany wrd dzieci i modziey. Niemniej
zadaniem szkoy jest przygotowanie ucznia do przyszego ycia zawodowego i spoecznego,
zatem umiejtno napisania notatki z rozmowy telefonicznej, czy pocztwki i kartki
z yczeniami lub listu prywatnego jest rwnie wana. W sytuacji szkolnej pretekstem do
pisania jest zwykle bodziec wynikajcy z innej sprawnoci suchania, mwienia lub
czytania, gdzie ucze zapisuje swoje odpowiedzi do zadania lub sporzdza raport z wywiadu.
Motywacja ucznia, a co za tym idzie rozwj sprawnoci lepiej si rozwija, jeli tematyka
zada bdzie bliska uczniom. Kada wypowied pisemna musi by ponadto poparta
opanowaniem okrelonego repertuaru sw i sformuowa potrzebnego do przekazania myli.
W toku nauki, w miar nabywania wiadomoci i umiejtnoci, naley dba o rozwijanie
zarwno spjnoci i logiki wypowiedzi, jak i poprawnoci oraz korzystania z szerokiego
zasobu rodkw jzykowych.
Uczniowie z klas IVV nauk pisania bd realizowa gwnie poprzez zapisywanie
wynikw swojej pracy (suchanie, czytanie, mwienie) oraz poprzez wykonywanie wicze
jzykowych z podrcznika lub w zeszycie wicze. Na tym etapie rozwijanie umiejtnoci
pisania bdzie powizane z nauk alfabetu, ortografii, gramatyki i skadni oraz zwizanych
z tym zasad i regu pisowni. Uczniowie poznaj take zasady ukadu tekstu. Typowe zadania
dla tego etapu to: ukadanie krzywek, uzupenianie zda lub dialogw, szeregowanie
wyrazw. Bardziej aktywizujcym zadaniem moe by praca w grupach w postaci dyktanda
(running dictation), poczenie metody TPR z metod audiolingwaln. Z kadej druyny
wybieramy jedn osob sekretarza. Sadzamy go w jednym kocu sali przy stoliku,
dajemy czyst kartk i dugopis. Przy sekretarzu ustawiamy pozostaych uczniw, ktrzy s
biegaczami. Naprzeciwko kolejki danej druyny (i stanowiska sekretarza zarazem),
w pewnej odlegoci (najlepiej w drugim kocu sali) wieszamy na tablicy / kadziemy
na awce kartk z tekstem lub zestaw fiszek wyrazowych. Po sygnale start z kadej druyny
wybiega jeden ucze (biegacz). Jego zadaniem jest dotrze jak najszybciej do tekstu,
zapamita jaki jego fragment (dowolny, taki jaki ucze da rad), dobiec do sekretarza
i podyktowa mu z pamici zapamitany fragment. Po podyktowaniu tekstu jest wysyany
nastpny biegacz. Chodzi o to, eby: kada druyna przedyktowaa sekretarzowi
jak najwicej tekstu w wyznaczonym czasie (np. w 5 min.) lub cay tekst jako pierwsza.
Nastpnie sprawdzamy zapis z oryginaem i poprawiamy ewentualne bdy. Czas, objto
tekstu oraz jako wykonania decyduj o wygranej.
Od klasy VI uczniowie rozwijaj umiejtno pisania w rozumieniu komunikacyjnym.
Typowe zadania o zrnicowanym stopniu trudnoci to:
wypenianie formularzy i ankiet,
dopisywanie zakoczenia zda,
udzielanie odpowiedzi na pytania,
formuowanie pyta do tekstw oraz ankiet i wywiadw,

28
uzupenianie dymkw w historyjkach obrazkowych,
ukadanie samodzielnych, kilkuzdaniowych wypowiedzi na zadany temat,
pisanie notatek (np. z rozmw telefonicznych), wiadomoci SMS, wpisw na blogu
lub forum,
pisanie streszcze duszych wypowiedzi pisemnych, np. artykuw, opowiada.
Przy duszych wypowiedziach pisemnych niezbdne s wiczenia w: dobieraniu waciwego
stylu (formalnego, nieformalnego, kolokwialnego, slangowego) w zalenoci od adresata
tekstu, planowaniu ukadu tekstu, planowaniu treci wypowiedzi.

4.3.3. Nauczanie gramatyki

Gramatyki mona uczy przez reguy albo przez kontekst i odkrycie. Pierwsze podejcie,
zwane dedukcyjnym, jest charakterystyczne np. dla metody gramatyczno-tumaczeniowej.
W tym podejciu nauczyciel jest w centrum uwagi. To on przedstawia temat gramatyczny,
tumaczy zasady, a nastpnie proponuje wiczenia, w ktrych reguy i formy maj by
zastosowane w zdaniach. Nauczyciel od oglnej zasady przeprowadza ucznia do szczegu.
W drugim podejciu, indukcyjnym, to ucze jest w centrum procesu nauczania. To on
dokonuje odkrycia zasad w materiale przygotowanym przez nauczyciela lub zawartym
w podrczniku. To podejcie skada si z trzech krokw. Zauwaenie (noticing) to proces
aktywnego zapoznawania si z treci, w ktrym ucze uwiadamia sobie istnienie nowej
struktury i widzi zwizek midzy form jzykow a znaczeniem. Strukturyzacja (structuring)
wnosi nowe wzorce do uywanego przez uczniw jzyka i zwykle wymaga kontrolowanej
praktyki i proceduralizacja (procedurising) to zastosowanie nowej struktury gramatycznej
w natychmiastowej i pynnej komunikacji.
Obydwa podejcia maj swoje zalety i wady. Podejcie indukcyjne jest czsto postrzegane
jako korzystniejsze, poniewa ucze jest bardziej aktywny w procesie uczenia si, a nie jest
biernym odbiorc. To zwikszone zaangaowanie moe pomc uczniowi rozwija gbsze
zrozumienie i pomc przyswoi jzyk angielski. To moe rwnie zwikszy autonomi
ucznia i jego motywacj.
Z drugiej strony uczenie indukcyjne moe pochania wicej czasu i energii, a take stawia
wiksze wymagania wobec nauczyciela i ucznia. Moliwe jest rwnie, e w trakcie procesu
uczcy si moe doj do bdnych wnioskw lub stworzy niepoprawne lub niepene reguy.
Ponadto podejcie indukcyjne moe sta w sprzecznoci z osobistym stylem uczenia si oraz
preferencjami ucznia.
Poza tym nie wszystkie zasady da si sformuowa samodzielnie, gdy ucze nie dysponuje
wystarczajcym zasobem metajzyka do ich opisania lub te dana struktura gramatyczna jest
zbyt skomplikowana. Z tego powodu najlepiej stosowa system mieszany, wykorzystywa
wiczenia i pytania naprowadzajce, a zasady pozostawi do wyboru w zadaniu typu wybr
wielokrotny.
Pomocna w nauczaniu gramatyki w klasie czwartej i pitej jest typowa dla metody
audiolingwalnej technika drylu jzykowego, ktra daje moliwo wielokrotnego
przewiczenia i powtrzenia tej samej struktury. Repetycj naley rozpocz od drylu
mechanicznego. Rozumienie treci przekazu nie jest konieczne, gdy istot tego wiczenia
jest zautomatyzowanie danej struktury. Kolejny krok to dryl konstruktywny zdanie naley
rozumie, aby sformuowa stosown odpowied. Ostatni etap to dryl komunikacyjny, take
kontrolowany, ale bodziec werbalny nauczyciela jest uzupeniany wasnym zdaniem ucznia.
Inne przydatne w nauczaniu gramatyki techniki to:
uzupenianie zda waciw form podanego czasownika,
parafrazowanie zda, czyli wyraanie takiej samej treci za pomoc innej konstrukcji,
tumaczenie fragmentw zda, co wymusza zastosowanie konkretnej struktury,

29
uzupenianie luk,
wybr wielokrotny,
rozsypanka wyrazowa.
Urozmaiceniem i uatrakcyjnieniem nauczania gramatyki bdzie wykorzystanie gier i zabaw.

4.3.4. Nauczanie sownictwa

Sownictwa naley uczy si systematycznie, gdy bez podstawowego zasobu rodkw


leksykalnych komunikacja w jzyku angielskim nie bdzie moliwa. Techniki nauczania
sownictwa maj na celu rozwijanie umiejtnoci potrzebnych w zapamitywaniu,
np. wyobrania, koncentracja uwagi, umiejtno kojarzenia czy wizualizacja.
Najbardziej przydatne techniki stosowane w klasie to:
karty obrazkowe z podpisem oraz fiszki wyrazowe,
porzdkowanie sw na kategorie semantyczne,
tworzenie map mentalnych,
podawanie synonimw lub antonimw,
sowotwrstwo dodawanie przyrostkw i przedrostkw do rdzenia wyrazu,
rozwizywanie krzywek, rebusw i zagadek oraz diagramw literowych,
uzupenianie luk pojedynczymi wyrazami,
rozsypanka literowa (ukadanie wyrazw z rozrzuconych liter),
grupowanie wyrazw wedug pisowni lub wymowy,
definiowanie sw,
dopasowywanie wyrazw do obrazkw,
sporzdzanie wasnych sowniczkw (rwnie obrazkowych),
skojarzenia i haki pamiciowe.

4.3.5. Integracja midzyprzedmiotowa prace projektowe i wsppraca


midzynarodowa

Jzyk jest medium, za pomoc ktrego zdobywamy, przetwarzamy i przekazujemy


informacje o sobie i otaczajcym nas wiecie. Treci nauczania zawarte w niniejszym
programie pozwalaj powiza nauk jzyka angielskiego z innymi zagadnieniami szkolnego
programu nauczania, wyszukujc wsplne tematy i obszary zainteresowa w podstawach
programowych dla innych przedmiotw. Wane bowiem jest, aby wiedz i umiejtnoci, jakie
ucze zdobdzie na zajciach z danego przedmiotu, umia skutecznie wykorzysta na lekcjach
z innych przedmiotw oraz poza szko.
Znakomicie nadaj si do tego prace projektowe, podczas ktrych uczniowie mog
w praktyce wykorzysta wiedz i umiejtnoci zdobyte zarwno na lekcjach jzyka
angielskiego, podczas zaj z innych przedmiotw, jak i wiedz ogln, zdobyt poza szko.
Prace projektowe umoliwiaj osignicie zarwno celw ksztacenia jak i wychowania,
wpywaj na rozwijanie samodzielnoci w uczeniu si, gdy uczniowie musz zebra
materia, dokona jego selekcji, odpowiednio korzysta z rnych rde informacji
i je katalogowa. Jeli poczymy wykonywanie prac projektowych ze wspprac
midzynarodow np. na platformie eTwinning, to umoliwimy uczniom autentyczn
komunikacj w jzyku angielskim z rwienikami ze szkoy partnerskiej. Ponadto uycie
jzyka angielskiego do opisania efektw pracy bdzie uzasadnione, a ucze bardziej
zmotywowany do sigania do anglojzycznych rde informacji. W ten sposb powikszy
swj zasb rodkw leksykalnych z rnych dziedzin, co w przyszoci uatwi uczniowi
zdobywanie wiedzy podanej w jzyku angielskim.

30
Zaleca si wykonywanie prac projektowych zespoowo, dziki czemu uczniowie mog
doskonali swoje umiejtnoci interpersonalne, ksztatowa postaw wsppracy, tolerancji
i otwartoci na opinie i potrzeby innych. Podczas grupowych prac na lekcjach wane jest
dopilnowanie, aby wszyscy czonkowie grupy aktywnie w tej pracy uczestniczyli. Kady
ucze powinien mie okrelone zadanie do wykonania i czu si wspodpowiedzialnym
za realizacj projektu.
Planujc efektywne prace projektowe, naley uwzgldni niezbdne fazy projektu:
podzia na grupy,
okrelenie tematu projektu (optymalnie wybr dokonany przez uczniw),
potrzebnych materiaw i rodzajw zada, czasu na wykonanie pracy,
powtrzenie niezbdnego do pracy sownictwa i struktur (bardzo przydatna jest tu
technika burzy mzgw i mapy mentalne),
zbieranie i selekcja materiaw (wykorzystanie rnorodnych rde informacji),
przydzia zada (mona kademu uczniowi w grupie przydzieli inne zadanie, biorc
pod uwag indywidualne zdolnoci, umiejtnoci i preferencje),
praktyczna realizacja projektu,
prezentacja na forum klasy,
samoocena i ocena przez nauczyciela i innych uczniw (w przypadku prac
projektowych naley przede wszystkim oceni zaangaowanie, wkad pracy kadego
czonka grupy w ostateczny wygld pracy).

Projekty to rodzaj zaj zwizany z faz zastosowania jzyka (production / application stage).
W niniejszym programie przewidziano czternacie projektw edukacyjnych w caym
picioletnim cyklu ksztacenia, po jednym do kadego bloku tematycznego. Przykadowa
tematyka to:
1. Czowiek: Mj portret klasa IV, Portret wspczesnego bohatera klasa VII, VIII
2. Miejsce zamieszkania: Mj dom / pokj klasa IV, Tu jest mj dom klasa VI, VII
3. Edukacja: Moja szkoa, twoja szkoa klasa V, Szkoa marze klasa VII
4. Praca: Tradycyjne zawody klasa V, Jak przygotowuj si do zawodu? klasa VII,
5. ycie prywatne: Z pamitnika ciekawskiego klasa V, VI, Kalendarz wit typowych
i nietypowych klasa VII, VIII
6. ywienie: Co jada na obiad krlowa angielska? klasa V, VI, Nie wici lepi
pierogi klasa VII, VIII
7. Zakupy i usugi: Co, gdzie i za ile, czyli o zakupach na przestrzeni dziejw
8. Podrowanie i turystyka: Cudze chwalicie, swego nie znacie przewodnik po
9. Kultura: Zrbmy sobie teatr
10. Sport: Cztery pory roku na dworze tradycyjne gry i zabawy plenerowe
11. Zdrowie: Lekarstwo dla krla Apsika pastisz reklamowy lub parodia reklamy
12. Nauka i technika: O robotach prawie wszystko
13. wiat przyrody: Wycieczka do zoo klasa IV, V, Przez wiat bez biletu, czyli
o podrach rolin VIVIII
14. ycie spoeczne: Nasze kolorowe podwrko miejscem spotka duych i maych
Kady z przykadowych tematw moe czy w sobie treci z co najmniej dwch
przedmiotw. Mona te tematy blokowa w ramach jednego partnerstwa eTwinning, ktrego
realizacj mona rozoy na cay rok szkolny, a prac nad poszczeglnymi zadaniami
podzieli na trzy czci: prac na lekcjach jzyka angielskiego, prac na zajciach
pozalekcyjnych oraz samodzieln prac ucznia, w tym prac zespoow w Internecie.
Poniej przykadowe partnerstwo eTwinning opis projektu, ktry mona poczy
z wymian uczniw.

31
Tytu: Poznajmy si

1. O PROJEKCIE
Uczniowie poznaj ycie i zainteresowania rwienikw z kraju partnerskiego. Wyrnikiem
projektu jest wsplna nauka angielskiego dla obu grup. Ale postaramy si zachci naszych
uczniw do nauki jzyka ojczystego swoich partnerw. Bdziemy wcza edukacj poza
klas (outdoor education), by przedstawi partnerom nasze miejsce zamieszkania, region oraz
kraj. Bdziemy dzieli si dobrymi praktykami w zakresie zintegrowanego nauczania
jzykw obcych, aby wzbogaci metody i techniki nauczania i uczenia si jzykw obcych
w naszych szkoach. Postaramy si stosowa techniki odwrconej klasy, by nasi uczniowie
bardziej zaangaowali si w proces dydaktyczny i przejmowali odpowiedzialno za wasne
postpy w nauce. Podsumowaniem pracy bdzie wymiana uczniw.

2. CELE
Naszym celem jest:
podniesienie umiejtnoci jzykowych uczniw,
rozwijanie kompetencji TiK (edycja tekstu, zdj, filmw, projektowanie zada
i quizw, prezentacje i pokazy slajdw itp.),
ksztatowanie postawy tolerancji wobec innych narodw, ras, kultury i jzyka,
rozwijanie wiadomoci kulturalnej i ekspresji artystycznej uczniw od poznania
wasnego miasta i kraju do przedstawienia go innym,
rozwijanie kompetencji spoecznych i obywatelskich edukacja oparta na zadaniach
projektowych do wykonania w grupach,
przekonanie uczniw o potrzebie mwienia innymi jzykami ni angielski,
umoliwienie szkoom zbudowania nowego partnerstwa w celu opracowania
przyszych projektw, w tym grantowych,
uatrakcyjnienie pracy nauczycieli jzykw obcych w szkole.

3. POSTP DZIAA
1. Stwrz swj profil zaprezentowanie si w TwinSpace, dodanie zdjcia,
2. Przedstaw si nagrywanie plikw audio np. Voki w jzyku angielskim
z autoprezentacj, zamieszczenie plikw w TwinSpace np. na tablicy Padlet,
uczniowie z krajw partnerskich bd prbowali dopasowa pliki do profili osb.
3. Mj kraj / Mj region / Moje miejsce zamieszkania uczniowie opracuj quiz dla
swoich partnerw zawierajcy pytania o ich kraju / regionie / miejscu zamieszkania
(z wykorzystaniem zdj, filmikw itp.) i zamieszczaj go w TwinSpace np. w postaci
kodu QR. Partnerzy rozwizuj quiz indywidualnie lub zespoowo i zamieszczaj
odpowiedzi w TwinSpace.
4. Moja szkoa uczniowie przygotuj prezentacje (np. PowerPoint, Prezi, Slideshare)
o ich rodowisku szkolnym, zamieszczaj je w TwinSpace; na forum oceniaj
prezentacje partnerw konkurs na najciekawsz prezentacj.
5. Co robi w czasie wolnym uczniowie przedstawiaj rne czynnoci / aktywnoci
(drama / pantomima) wykonywane w czasie wolnym / rekreacyjne i nagrywaj krtkie
filmiki np. telefonem komrkowym, ktre zamieszczaj w TwinSpace; zadaniem
partnerw bdzie odgadnicie czynnoci i nazwanie ich w jzyku angielskim i jzyku
ojczystym i / lub jzyku partnerw.
6. Moda uczniowie prezentuj galeri kolay przedstawiajcych mod modzieow.
7. Mj region / Twj region uczniowie ankietuj kolegw w szkole i tworz statystyki
na temat ich wyobrae o regionie, w ktrym znajduje si szkoa partnerska oraz jego
mieszkacach, porwnaj swoje wyobraenia z faktami w trakcie pobytu na

32
wymianie, przygotowuj raport dla swoich kolegw i przedstawiaj w szkole w formie
gazetki ciennej lub na stronie internetowej szkoy lub blogu.
8. Jedzenie uczniowie prezentuj swoje ulubione potrawy w postaci zagadek i quizw
jzykowych.
Zajmowa si bdziemy jednym tematem w miesicu. Uczniw obu szk dobierzemy
w grupy midzynarodowe. Na realizacj niezbdna jest rednio jedna godzina w tygodniu.

4. SPODZIEWANE REZULTATY
Uczniowie uywaj jzyka angielskiego i jzyka ojczystego partnerw nie tylko
w rodowisku szkolnym, ale take w domu. Ucz si wyszukiwa nowe sownictwo
na wasn rk, korzystajc ze sownikw dostpnych w Internecie.
Uczniowie s bardziej zmotywowani nie tylko do nauki jzyka angielskiego, ale te
jzyka partnerw, poniewa zdaj sobie spraw z przydatnoci tego jzyka. Wiedz,
e na caym wiecie s ludzie, ktrzy rwnie ucz si / mwi tym jzykiem i s
gotowi do komunikowania si w nim.
Uczniowie nawizuj kontakty z rwienikami ze szkoy partnerskiej, komunikuj si
z partnerami take poza platform eTwinning.
Uczniowie zdobywaj nowe umiejtnoci jzykowe i z informatyki oraz motywacj
do dalszego rozwoju.
Uczniowie lepiej poznaj swj kraj, region i miejsce zamieszkania.
Uczniowie ucz si pracowa samodzielnie, a take pracy w grupach.
Uczniowie ucz si o zwyczajach i yciu modych ludzi w innym kraju i regionie.
Nauczyciele wymieniaj si pomysami i scenariuszami lekcji.

4.3.6 Inne techniki pracy

Podstawowym zadaniem nauczyciela jzyka angielskiego jest kreowanie sytuacji jzykowych


w klasie, tak aby umoliwi uczniom jak najczstsze uywanie tego jzyka. Wykorzystywanie
technik aktywizujcych uczestnictwo ucznia w procesie ksztacenia wzbogaca i uatrakcyjnia
lekcje. Do takich technik pracy zaliczy mona:
nauk przez zabaw, czyli wykorzystanie do celw dydaktycznych rnego typu gier,
a take zabaw ruchowych. Mog to by znane uczniom gry i zabawy adaptowane na
potrzeby ksztacenia jzykowego.
nauk przez piosenk. T technik mona wykorzystywa na trzy sposoby:
wykorzystanie piosenek edukacyjnych, tematycznych, przeznaczonych do nauki
jzyka zalecane zwaszcza w klasach IVV; wykorzystanie jazz chants jako
atrakcyjnej formy drylu jzykowego do utrwalania sownictwa, struktur
gramatycznych oraz jzyka funkcjonalnego; wreszcie wykorzystanie przebojw
wybranych przez uczniw, do ktrych sami przygotowuj wiczenia.
nauk przez dziaanie np. wsplne wykonanie plakatu. Poczenie czynnoci
manualnych z dziaaniami jzykowymi wykonywanymi w grupie pomaga w realizacji
celw wychowawczych. Ta technika jest szczeglnie zalecana na niszym etapie.
techniki teatralne. Odgrywanie rnego rodzaju scenek, dialogw, inscenizacji to
atrakcyjna forma nauki, ktra stymuluje aktywne wykorzystanie przez uczniw jzyka
angielskiego w konkretnej sytuacji; prawdziwa zabawa w teatr powinna obejmowa
prb czytan (na siedzco np. powtarzanie najpierw gono po nauczycielu,
nastpnie razem z nauczycielem, w parach, grupkach), potem wsplne ustalenie mowy
ciaa, czyli gestw i mimiki, a dopiero na koniec prba generalna z mwieniem
i pokazywaniem. Mog to by pocztkowo scenki dubingowane, zwaszcza w klasie

33
IV i V: wybrani uczniowie, najlepiej ruchowcy, odtwarzaj scenk mimicznie, a gosy
podkadaj inne osoby lub mona odtworzy nagranie. Technika dobra dla
niemiaych.
metod odwrconej klasy (flipped classroom). Nauczyciel przygotowuje materiay
multimedialne, z ktrymi uczniowie zapoznaj si przed lekcj. To wiarygodne
i sprawdzone rdo informacji. Nastpnie, zamiast zwyczajowego wprowadzenia,
ktre teoretycznie uczniowie maj ju za sob, przechodz do zaj praktycznych,
w trakcie ktrych mog przeksztaci i zweryfikowa zwizualizowane informacje
w wiedz. Na usystematyzowanie i ugruntowanie, w tym na uzyskanie odpowiedzi na
pojawiajce si pytania i by uzupeni braki, maj zdecydowanie wicej czasu.
techniki multimedialne: wykorzystanie komputera z rzutnikiem, DVD, zasobw
Internetu, platformy eTwinning oraz portali spoecznociowych, tablicy interaktywnej
powoli staje si standardem w polskiej szkole, mona te zastosowa model BYOD
(bring your own device) i wykorzysta na lekcji urzdzenia mobilne (tablety,
smartfony) przyniesione przez uczniw, mona wykorzysta darmowe aplikacje
kodujce i za pomoc kodw QR (Quick Response Code) udostpnia materiay do
samodzielnej pracy w domu (flipped classroom) lub dodatkowe zadania do wykonania
na lekcji np. w poczeniu z technik stacji zadaniowych, mona wykorzysta
aplikacje do animacji poklatkowej i tworzy krtkie filmiki animowane zamiast
tradycyjnych scenek lub dialogw, a take korzysta z darmowych aplikacje do
utrwalania sownictwa lub gramatyki.
Naley pamita, e im bardziej uda nam si zaangaowa ucznia emocjonalnie, tym wiksza
motywacja i lepsze efekty ksztacenia.

4.3.7. Techniki rozwijania umiejtnoci samodzielnego uczenia si

Zadaniem szkoy zapisanym w podstawie programowej, a take jednym z celw niniejszego


programu nauczania jzyka angielskiego jest wdraanie uczniw do samoksztacenia.
Niektre strategie samodzielnego uczenia si zostay ju omwione przy okazji przegldu
technik pracy, gdy s to strategie pomocne w rozwijaniu sprawnoci jzykowych. Aby ucze
mg samodzielnie kierowa swoim procesem uczenia si jzyka angielskiego oraz przej
odpowiedzialno za efekty tego procesu, jak rwnie korzysta z rnych rde wiedzy,
naley najpierw zapozna go z rozmaitymi sposobami uczenia si, a przede wszystkim
pomc mu rozpozna preferowany styl uczenia si. Pomocne uczniowi bd ponadto:
umiejtno korzystania ze sownika, encyklopedii, leksykonu naley wyjani
uczniom, jak s np. uporzdkowane wyrazy i hasa, co oznaczaj poszczeglne skrty,
umiejtno prowadzenia notatek dobrze jest zachci ucznia do zaznaczania,
podkrelania waniejszych treci, stosowania skrtw, wypunktowywania, notowania
w formie diagramw, map mentalnych itp.,
umiejtno dokonywania samooceny (czyli waciwe, tj. krytyczne, ocenianie
swojego wkadu pracy w uczenie si danego materiau oraz wyniku tej pracy),
umiejtno wyszukiwania dodatkowych materiaw i korzystania z rnych rde
informacji (krytyczna analiza i selekcja treci),
umiejtno wsppracy z innym uczenie si od siebie nawzajem, wsplne
odpytywanie si i dzielenie zdobytymi informacjami,
samodzielne sprawdzanie poprawnoci wykonanych zada z kluczem odpowiedzi,
poznawanie i stosowanie technik kompensacyjnych (np. opisywanie sowa, proba
o powtrzenie lub potwierdzenie informacji),

34
systematyczno w odrabianiu zada domowych, w tym zapoznawaniu si
z materiaem przygotowujcym do nastpnej lekcji zalecanym przez nauczyciela
(flipped classroom).

4.4. Materiay i rodki dydaktyczne


Podrczniki:
English Class A1, A1+, A2, A2+, B1, B1+

Materiay pomocnicze:
Culture CLOSE-UP
Illustrated History of Britain
All About the USA
MyGrammarLab Elementary: A1 / A2
MyGrammarLab Intermediate: B1 / B2

Sowniki:
Longman Photo Dictionary
Longman Elementary Dictionary
Longman Essential Activator
Longman Pocket English Dictionary
Longman sownik wspczesny

Lektury:
Pearson English Kids Readers
Pearson English Active Readers
Pearson English Readers

4.5. Przebieg lekcji przykadowy scenariusz


Klasa VII

I. Zaoenia oglne
1. Czas trwania lekcji: 45 minut
2. Temat: Nastolatki i media
3. Cele:
Ucze posuguje si podstawowym zasobem rodkw leksykalnych: media.
Ucze wyszukuje informacje szczegowe w tekcie pisanym i suchanym.
Ucze tworzy krtkie wypowiedzi ustne:
opisuje zjawiska i czynnoci,
wyraa i uzasadnia swoje opinie i pogldy,
przedstawia opinie innych osb.
Ucze reaguje ustnie w sposb zrozumiay w typowych sytuacjach:
uzyskuje i przekazuje informacje i wyjanienia,
wyraa swoje opinie, pyta o opinie, zgadza si, sprzeciwia.
Ucze przetwarza tekst.
4. Cele ucznia:
Potrafi powiedzie, jak korzystam z mediw, i wyrazi swoje zdanie na ich temat.
Potrafi zapyta o nawyki kolegw / koleanek w korzystaniu z mediw.

35
5. Materiay dydaktyczne: tekst pt. Where are all the couch potatoes?
6. Podrcznik: English Class A2+

II. Przebieg lekcji


Wstp:

Nauczyciel wita klas, sprawdza obecno i zapisuje temat w dzienniku. Zadaje kilka
oglnych pyta, uywajc czasu Present simple.

Etap 1: prezentacja nowego materiau caa klasa / grupy


1. Nauczyciel zapisuje temat na tablicy i bardzo krtko elicytuje sownictwo, ktrego
uczniowie oczekuj do tematu. Zapisuje przykady na tablicy.
2. Sowem kluczowym lekcji jest sowo MEDIA. Uczniowie pracuj w grupach
czteroosobowych. Ich zadaniem jest przygotowanie plakatu, ktry bdzie ilustracj do tematu.
Mog przedstawi wszystkie media, ktre znaj lub to medium, z ktrego korzystaj
najczciej. Po zakoczeniu pracy uczniowie prezentuj rezultaty na forum klasy.

Etap 2: praca nad nowym materiaem jzykowym praca z tekstem (split reading)
pary
1. Nauczyciel zapisuje na tablicy dwa idiomy z tekstu: couch potato i to have square eses;
stara si uzyska znaczenie od uczniw lub wyjania znaczenie.
2. Nauczyciel rozdaje uczniom tekst z lukami (wersje A i B) oraz wyjania, na czym polega
zadanie. Uczniowie pracuj w parach, czytaj tekst na gos dla siebie nawzajem, wolno
i wyranie, zaczyna ucze A. Ucze B sucha i stara si uzupeni tekst w lukach. Moe
zatrzymywa ucznia A i zadawa w jzyku angielskim pytania dotyczce brakujcego tekstu
(informacji) lub poprosi o powtrzenie czy przeliterowanie. Nastpnie uczniowie zmieniaj
si rolami, ucze B stara si uzupeni luki w swoim tekcie. (10 min)
3. Uczniowie porwnuj swoje teksty, a nastpnie czytaj peny tekst w podrczniku na
stronie 9 i wykonuj zadania 3 i 6, sprawdzenie ca klas.

Etap 3: wiczenia utrwalajce wywiad / dyskusja pary / grupy


1. Nauczyciel wyjania zadanie, organizuje pary, wrcza uczniom pytania, po 4 dla kadego.
Uczniowie przeprowadzaj wywiady w parach.
Przykadowe pytania do wywiadu:
a. Is it important to you to know what is happening in other countries?
b. Do you watch the news on TV? What channel is it?
c. Do you read the news on the internet?
d. Do you have a favourite website for this or learn about things from social media (eg. FB)?
e. Do you listen to the news on the radio? How often?
f. Do you or your parents buy newspapers? How often?
g. Do you think that the internet has changed the way we find out about whats happening
in the world? In what ways?
h. Do you always believe everything you see and hear on the news? Why?
2. Uczniowie cz si w grupy czteroosobowe, dyskutuj na temat rezultatw wywiadw.
Nauczyciel moderuje dyskusj na temat korzystania z serwisw informacyjnych, stara si
pobudzi uczniw do mylenia, przekazania informacji o swoich nawykach oraz wyraania
swojej opinii (np. zalety, wady rnych rde informacji).

36
Etap 4: produkcja tworzenie informacji praca indywidualna
1. Nauczyciel zapisuje w tabeli na tablicy nazwy czterech mediw podstawowe rda
informacji: telewizj, Internet, pras codzienn oraz radio. Krtko opisuje swoje
dowiadczenia. Zachca uczniw do podzielenia si swoj opini na ten temat i opisania,
jak korzystaj z mediw.
2. Ochotnicy wypowiadaj si na forum klasy.

Etap 5: podsumowanie, zadanie pracy domowej


1. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki ze zdaniem ewaluacyjnym i prosi o dokoczenie.
2. Nauczyciel podaje temat pracy domowej: Wpis na blogu na temat korzystania z mediw
z elementami oceny rnych rde informacji. Dugo pracy: 80100 sw.

37
V. Ocenianie
5.1. Zakadany poziom osigni ucznia
Naley pamita, e osignicia ujte w podstawie programowej zostay okrelone
na poziomie przecitnego ucznia. Mona spodziewa si, e bd uczniowie, dla ktrych to
nie jest adekwatny opis ich osigni, poniewa reprezentuj wyszy poziom umiejtnoci.

UMIEJTNOCI
WIEDZA
RECEPCJA PRODUKCJA INTERAKCJA

Ucze posuguje si zakresem SUCHANIE (B1): MWIENIE (A2+): MWIENIE (A2+):


rodkw jzykowych
pozwalajcych mu na realizacj Ucze rozumie gwne Ucze czy wyraenia Ucze radzi sobie
dziaa jzykowych myli zawarte w jasnej, w prosty sposb, by w wikszoci sytuacji
w wybranych aspektach sformuowanej opisywa osoby, miejsca, typowych, w ktrych
nastpujcych blokw w standardowej przeycia i zdarzenia, mona si znale
tematycznych: odmianie jzyka a take swoje marzenia, w czasie podry po
Czowiek wypowiedzi na znane nadzieje i ambicje. kraju lub regionie,
Miejsce zamieszkania mu tematy, typowe dla Krtko uzasadnia gdzie mwi si danym
Edukacja domu, szkoy, czasu i objania wasne jzykiem.
Praca wolnego itd. Rozumie pogldy i plany. Spontanicznie wcza
ycie prywatne gwne wtki Relacjonuje wydarzenia si do rozmw na
ywienie wybranych programw oraz opowiada przebieg znane mu tematy
radiowych akcji ksiek czy filmw, prywatne lub
Zakupy i usugi
i telewizyjnych opisujc wasne reakcje dotyczce ycia
Podrowanie i
traktujcych i wraenia. codziennego
turystyka
o sprawach biecych (np. rodziny,
Kultura
lub znajdujcych si zainteresowa, nauki,
Sport w krgu zainteresowa PISANIE (A2+): pracy, podrowania).
Zdrowie ucznia.
Nauka i technika Ucze pisze krtkie
wiat przyrody CZYTANIE (B1): i proste teksty na znane
ycie spoeczne mu tematy lub zwizane
Ucze czyta ze z jego zainteresowaniami
zrozumieniem teksty np. wpisy na forum lub
skadajce si gwnie blogu. Pisze krtkie
ze sw najczciej prywatne listy,
wystpujcych, przekazuje informacje
dotyczcych ycia wynikajce z doranych
codziennego. Potrafi w potrzeb. Podejmuje prb
nich znale konkretne opisu wasnych przey
przewidywalne i emocji.
informacje. Rozumie
proste opisy wydarze,
uczu i pragnie
zawarte w prywatnej
korespondencji.
Osoba posugujca si jzykiem na tym poziomie rozumie wypowiedzi i czsto uywane wyraenia sformuowane
w standardowej odmianie jzyka zwizane z yciem codziennym. Spontanicznie reaguje w typowych sytuacjach
komunikacyjnych na znane tematy (dotyczce np. rodziny, zainteresowa, pracy, podrowania). Relacjonuje
wydarzenia, opisuje przeycia, marzenia, ambicje. Krtko przedstawia i uzasadnia swoje opinie i pogldy.

38
5.2. Sposoby oceniania
Staa kontrola osigni uczniw jest bardzo wanym elementem w procesie uczenia oraz
uczenia si. Taka kontrola daje obu stronom procesu informacje o tym, ktre treci zostay
opanowane i w jakim stopniu, a ktre z nich wymagaj dalszej pracy.
Tradycyjnie ocenianie peni dwie funkcje:
klasyfikacyjn / sumujc ocena jest wyraona za pomoc stopnia szkolnego i suy
zrnicowaniu oraz przyporzdkowaniu uczniw zgodnie ze skal przyjt przez
prawo i jest to ocena rdroczna lub roczna,
diagnostyczn / biec wspieranie szkolnej kariery ucznia, monitorowanie jego
postpw i okrelanie indywidualnych potrzeb.
Ocenianie biece moe mie posta formaln: testy, sprawdziany, kartkwki, odpowiedzi
ustne, zadania domowe itp., a wyniki s podane w taki sposb, w jaki zdecyduj szkoa i sam
nauczyciel. Zasady wystawiania ocen s opisane w wewntrzszkolnych i przedmiotowych
zasadach oceniania, ktre zawarte s w statucie kadej szkoy.
Ocenianie biece moe mie take posta ksztatujc. Ocenianie ksztatujce jest strategi,
ktra ma na celu stworzenie w klasie szkolnej atmosfery sprzyjajcej uczeniu si oraz zmian
relacji pomidzy uczniem a nauczycielem. Podstawowe elementy oceniania ksztatujcego to:
okrelanie celw lekcji i formuowanie ich w jzyku zrozumiaym dla ucznia,
ustalenie wraz z uczniami kryteriw oceniania, czyli tego, co nauczyciel bdzie bra
pod uwag przy ocenie pracy ucznia. Kryteria pomagaj uczniom przygotowa si do
sprawdzianu oraz wykona prac tak, aby postawiony przez nauczyciela cel zosta
zrealizowany. Nauczyciel konsekwentnie ocenia tylko to, co wczeniej zapowiedzia.
stosowanie efektywnej informacji zwrotnej. Informacja zwrotna powinna zawiera
cztery elementy:
1. wskazywa uczniowi dobre strony pracy oraz doceni to, co ucze ju umie
i potrafi,
2. pokazywa, co wymaga poprawy i dodatkowej pracy,
3. wskazywa, w jaki sposb ucze ma prac poprawi,
4. wskazywa, w jakim kierunku ucze powinien pracowa dalej.
zadawanie pyta angaujcych ucznia w lekcj. Nauczyciel kieruje pytania do klasy,
wydua czas oczekiwania na odpowied, umoliwia konsultowanie odpowiedzi z
innymi uczniami, bdne odpowiedzi poddaje analizie i wykorzystuje do poprawy
zrozumienia tematu,
wprowadzenie samooceny i oceny koleeskiej. Uczniowie na podstawie podanych
kryteriw oceniania wzajemnie recenzuj swoje prace, daj sobie wzajemnie
wskazwki, jak je poprawi. Ma to dwojaki sens: z jednej strony dobrze rozumiej
koleg, ktrego prac sprawdzaj, gdy przed chwil wykonywali to samo zadanie,
a z drugiej ucz si od swojego kolegi: ustalania kryteriw oceniania (co oceniam?)
i umiejtnoci dawania informacji zwrotnej (jak to powiem koledze?). Jeli ucze sam
potrafi oceni, ile si nauczy i co jeszcze musi zrobi, aby osign wyznaczony cel,
to pomaga mu to w procesie uczenia si i czyni z niego aktywnego i
odpowiedzialnego uczestnika tego procesu.
Nauczyciel stosujcy OK (ocenianie ksztatujce) wiadomie podejmuje decyzj o tym,
w ktrych momentach i w jakich proporcjach bdzie stosowa ocen sumujc i ksztatujc.

39
5.3. Przykadowe narzdzia oceniania

1. Test poziomujcy dla klasy 7


2. Kartkwki do lekcji na sownictwo jedna kartkwka na dzia
3. Kartkwki do lekcji na gramatyk jedna kartkwka na dzia w klasach 46,
dwie w klasach 78
4. Testy na koniec dziau (wersje A i B oraz wersja atwiejsza C)
5. Test na koniec pierwszego semestru (wersje A i B oraz wersja atwiejsza C)
6. Test na koniec roku (wersje A i B oraz wersja atwiejsza C)

40
VI. Ewaluacja programu
Program nauczania ma charakter zoony, nie ma zatem moliwoci badania wszystkich jego
obszarw jednoczenie. Przedmiotem przykadowej ewaluacji bdzie zbadanie, czy
zaproponowane w niniejszym programie sposoby osigania celw ksztacenia s adekwatne
do potrzeb ucznia i skuteczne. Wyniki ewaluacji pozwol na modyfikacj programu oraz
ewentualne wypracowanie rozwiza pozwalajcych na peniejsz realizacj zakadanych
celw.
Ze wzgldu na osob prowadzcego bdzie to autoewaluacja, ewaluator bdzie bezporednio
uczestniczy w realizacji programu. Pod wzgldem czasu przeprowadzenia bdzie to
ewaluacja ciga, prowadzona przez cay okres realizacji programu, obejmie rwnie
ewaluacj wstpn, okresow (po kadym roku realizacji programu) oraz kocow. Odbiorc
wynikw ewaluacji bdzie nauczyciel ewaluator, uczniowie i ich rodzice, rada pedagogiczna
oraz dyrektor szkoy.
Ewaluacja zostanie przeprowadzona wedug modelu klasycznego ewaluacji z elementami
modelu triangulacyjnego (triangulacja metod i rde).
Ewaluacja ma da odpowied na nastpujce pytania kluczowe:
1. Czy efekty ksztacenia s adekwatne do zakadanych celw, moliwoci i potrzeb uczniw?
2. Czy proponowane metody pracy i sposb realizacji programu umoliwiaj zdobycie przez
uczniw umiejtnoci zakadanych w celach szczegowych?
Kryteria ewaluacji:
1. Trafno przyjtej strategii osigania celw w odniesieniu do potrzeb uczniw.
2. Skuteczno odniesienie rzeczywistych efektw wdraania rozwiza metodycznych
do zaoonych celw programu, w jakim stopniu zostay zrealizowane cele.

Narzdzia do gromadzenia danych:


diagnoza na wejciu,
wyniki testw, sprawdzianw, kartkwek itp.,
ankiety,
wyjciwki: jednozdaniowe anonimowe uwagi uczniw po lekcji,
obserwacja klasy przez nauczyciela uczcego,
obserwacja koleeska,
autoobserwacja,
wywiady indywidualne z rodzicami.

Ewaluacja bdzie prowadzona na bieco, w trakcie realizacji programu. Nauczyciel


realizujcy program bdzie prowadzi dziennik autoobserwacji, w ktrym zapisze swoje
refleksje na temat stosowanych metod, form i technik pracy:
czy s stosowane rnorakie metody i techniki nauczania,
czy odpowiednio dobrano metody nauczania do poszczeglnych sprawnoci
jzykowych,
czy proces dydaktyczny podczas zaj jest efektywny,
czy treci programowe zostay przedstawione w sposb jasny i przystpny dla ucznia,
czy atmosfera podczas zaj sprzyja uczeniu si,
czy zajcia s prowadzone w odpowiedni sposb,
na co s ukierunkowane stosowane metody nauczania i techniki pracy.
Uczniowie po kadej lekcji proszeni bd o dokoczenie zdania ewaluujcego zajcia, tzw.
wyjciwki, a na koniec semestru wypeni krtka ankiet. Obie formy ewaluacji powinny
by anonimowe. Uczniowie klas VII i VIII proszeni bd te o podsumowanie wybranych

41
zaj w formie streszczenia ewaluacyjnego (w jzyku polskim lub angielskim). Ponadto
wybrane lekcje bd obserwowane przez innego nauczyciela i / lub dyrektora szkoy, ktry
wypeni arkusz obserwacji, a nastpnie podzieli si swoimi spostrzeeniami z nauczycielem
prowadzcym. O opini na temat zaj jzyka angielskiego zostan poproszeni rwnie
rodzice uczniw, szczeglnie tych ktrych oceny czstkowe s sabsze ni przecitna klasy.
Na kocu kadego roku uczniowie napisz test diagnostyczny wiedzy i umiejtnoci oraz
wypeni ankiet ewaluacyjn dotyczc prowadzonych zaj. Po kadym roku nauczyciel
sporzdzi czstkowy raport z ewaluacji i przedstawi w formie prezentacji na posiedzeniu rady
pedagogicznej.
Raport kocowy w formie pisemnej zostanie przedoony dyrektorowi szkoy, a wnioski
z raportu przekazane radzie pedagogicznej oraz radzie rodzicw (szkoy).

Przykadowe pytania ewaluacyjne tzw. wyjciwki:


Na dzisiejszej lekcji najbardziej podobao mi si
Z dzisiejszej lekcji zapamitaam / zapamitaem, e
Na dzisiejszej lekcji nauczyam / nauczyem si
Nie podobao mi si dzisiaj, e
Nie zrozumiaam / zrozumiaem, jak

Przykadowy arkusz ewaluacyjny dla uczniw


Przeczytaj uwanie pytania niniejszej ankiety i szczerze na nie odpowiedz. Twoje uwagi
i opinie wpyn na ksztat zaj, w ktrych uczestniczysz. Ankieta jest anonimowa.

Zaznacz krzyykiem wybran odpowied TAK NIE CZASEM


1. Nauka jzyka angielskiego sprawia mi przyjemno.
2. Nauczyciel potrafi zaciekawi lekcj.
3. Nauczyciel potrafi zachci mnie do nauki jzyka
angielskiego.
4. Podoba mi si sposb prowadzenia lekcji.
5. Rozumiem cele lekcji.
6. Wiem, za co jestem oceniana / oceniany.

Przykadowe streszczenie ewaluacyjne

Podsumowanie zaj / ewaluacja


Dzisiejsze zajcia .........................................................................................................................
........................................................ . Jedn istotn spraw, o ktrej mwilimy, by / a
..................................................................................................................................... .
Jest to wane, poniewa ...............................................................................................................
.............................. . Kolejna kluczowa sprawa to .......................................................
............................................................................................................ . Ma to istotne znaczenie,
gdy ..............................................................................................................................................
. .
Reasumujc, na dzisiejszych zajciach ...... ,
co byo dla mnie ......................................................................... .

42
Literatura rdowa
H. Komorowska, Metodyka nauczania jzykw obcych, Fraszka Edukacyjna, Warszawa,
2002

H. Komorowska, O programach prawie wszystko, WSiP, Warszawa, 1999

H. Komorowska, O programach w ksztaceniu oglnym i zawodowym, Fraszka Edukacyjna,


Warszawa, 2012

P. Kaja, A. Pe, Przykadowy schemat do budowy lub modyfikacji programu nauczania,


ORE, 2011

D. Sterna, Ocenianie ksztatujce w praktyce, CEO, Warszawa, 2006

http: //europass.cedefop.europa.eu/pl/resources/european-language-levels-cefr

43

You might also like