Podzia ziem II RP ziemie bezporednio wcielone do III Rzeszy (Wolne Miasto

Gdask, Wielkopolska, Grny lsk, Zagbie Dbrowskie, cz wojewdztwa

dzkiego, warszawskiego, krakowskiego, kieleckiego, Suwalszczyzna; w 1941 r.
ziemie Kresw Wschodnich znalazy si pod administracj III Rzeszy);
Generalne Gubernatorstwo (dystrykt krakowski, lubelski, radomski, warszawski;
w 1941 r. utworzono dystrykt Galicja); ziemie wcielone do ZSRR (na wschd od
rzek Narew-Bug-San)
Polityka III Rzeszy wobec Polakw w Generalnym Gubernatorstwie
likwidacja Polakw poprzez egzekucje, zsyanie do obozw koncentracyjnych i
obozw zagady, apanki i deportacje w gb Rzeszy do przymusowej pracy;
szczeglna akcja przeciwko polskim elitom, inteligencji np.
SonderaktionKrakau 6 listopada 1939 r. aresztowano 183 osoby, gwnie
profesorw Uniwersytetu Jagielloskiego i AGH w Krakowie i zesano do obozu
koncentracyjnego w Sachsenhausen; Akcja AB w maju i czerwcu 1940 r.
masowe egzekucje Polakw m.in. w Palmirach k/Warszawy (zginli m.in. Janusz
Kusociski, Maciej Rataj); zamknito szkoy i uczelnie z wyjtkiem
podstawowych i zawodowych, ale z zakazem uczenia jzyka polskiego lub
historii; likwidowano organizacje polskie, teatry (pozostawiono kina suce
niemieckiej propagandzie); Niemcy kontrolowali gospodark na ziemiach
polskich
Volkslista niemiecka lista narodowociowa; podzia ludnoci ziem
bezporednio wcielonych do III Rzeszy na cztery kategorie: osoby narodowoci
niemieckiej, wsppracujcy z Niemcami, ludno pochodzenia niemieckiego
oraz ludno kaszubska, mazurska, lzacy; osoby, ktre nie zostay
umieszczone na licie byy deportowane do Generalnego Gubernatorstwa, do
obozw lub na przymusowe prace w gb III Rzeszy; pena germanizacja
terenw bezporednio wczonych do Rzeszy
Polityka radziecka wobec Polakw w 1939 r. odbyy si wybory do
zgromadze ludowych, ktre poprosiy o wczenie do republik radzieckich:
Ukraiskiej i Biaoruskiej; wyniszczenie Polakw w myl hase walki klasowej i
dyktatury proletariatu, aresztowania, wysiedlenia, konfiskaty mienia, likwidacja
szkolnictwa i polskiej inteligencji, nadanie obywatelstwa radzieckiego i
wcielanie mieszkacw Kresw Wschodnich do Armii Czerwonej, sowietyzacja
spoeczestwa polskiego; represje w stosunku do Kociow katolickiego i
greckokatolickiego; masowe deportacje w gb ZSRR (deportacjami kierowa
awrientij Beria)

Zbrodnia katyska zagada jecw polskich, w wikszoci oficerw Wojska

Polskiego (ok. 14,5 tys.) z obozw w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie,
rozstrzelanych przez NKWD wiosn 1940 r. w Katyniu, w Charkowie, w Miednoje
(koo Tweru); cznie zamordowano ponad 22 tys. polskich oficerw i
przedstawicieli inteligencji
Polskie wadze na emigracji prezydentem zosta Wadysaw Raczkiewicz,
ktry zrezygnowa z wikszoci uprawnie zapisanych w konstytucji
kwietniowej na rzecz premiera rzdu; rzd utworzyli politycy z Polskiej Partii
Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Pracy i Stronnictwa
Narodowego; na czele rzdu sta gen. Wadysaw Sikorski, ktry by
jednoczenie Wodzem Naczelnym Polskich Si Zbrojnych; Rada Narodowa
Rzeczypospolitej Polski bya namiastk parlamentu; polskie wadze na emigracji
dziaay w latach 1939-40 we Francji i od czerwca 1940 r. w Londynie
Wadysaw Sikorski genera Wojska Polskiego, bra udzia w walce Legionw
w I wojnie wiatowej oraz w wojnie z bolszewikami w 1920 r.; po przewrocie
majowym nalea do opozycji wobec sanacji; w 1939 r. obj urzd premiera
rzdu emigracyjnego i by Wodzem Naczelnym Polskich Si Zbrojnych; w 1941 r.
podpisa ukady z ZSRR o wsppracy oraz o powstaniu armii gen. Andersa w
ZSRR; zgin w 1943 r. w katastrofie gibraltarskiej
Ukad Sikorski-Majski podpisany 30 lipca 1941 r.; ZSRR uzna uniewanienie
paktu RibbentropMootow; zapowiedziano przywrcenie stosunkw
dyplomatycznych i wzajemn pomoc w walce z Niemcami; wadze radzieckie
zgodziy si na utworzenie armii polskiej w ZSRR pod dowdztwem gen.
Wadysawa Andersa; rzd radziecki zobowiza si udzieli amnestii
obywatelom polskim przebywajcym na terenie ZSRR; ukad nie podejmowa
kwestii polskiej granicy wschodniej
Suba Zwycistwu Polski organizacja wojskowo-polityczna powoana we
wrzeniu 1939 r. przez gen. Michaa Karaszewicza-Tokarzewskiego; rozwizana
przez premiera Wadysawa Sikorskiego, ktry przeciwny by czeniu
dziaalnoci wojskowej i politycznej oraz wpywowi oficerw sanacyjnych na
organizacj

Zwizek Walki Zbrojnej powoany w 1939 r. przez premiera Sikorskiego, w

lutym 1942 r. przemianowany na Armi Krajow; celem ZWZ-AK byo
przygotowanie oglnopolskiego powstania przeciwko Niemcom; szkolono kadry,
gromadzono bro, prowadzono wywiad i biec walk z okupantem np.
odbijanie winiw, zamachy, dywersja na kolei, akcje propagandowe (Zwizek
Odwetu, Wachlarz, Kierownictwo Dywersji Kedyw); komendanci AK: gen.
Stefan Grot-Rowecki, gen. Tadeusz Br-Komorowski, gen. Leopold Okulicki

Polskie Pastwo Podziemne dziaalno konspiracyjna zwizana z wojskiem

(ZWZ, AK, oddziay partyzanckie, oddziay zbrojne zwizane z partiami i
stronnictwami np. Narodowe Siy Zbrojne, Bataliony Chopskie) oraz
funkcjonowanie w warunkach okupacji partii politycznych i stronnictw oraz
Delegatury Rzdu na Kraj, ktra kierowaa cywilnym ruchem oporu (m.in. tajne
szkolnictwo, sdy, podziemna prasa i wydawnictwa)

Polscy komunici 5 stycznia 1942 r. powoano Polsk Parti Robotnicz,

ktr od 1943 r. kierowa Wadysaw Gomuka; 1 stycznia 1944 r. w Warszawie
komunici powoali Krajow Rad Narodow z Bolesawem Bierutem na czele,
ktra ogosia si wadz ustawodawcz; na terytorium ZSRR dziaa Zwizek
Patriotw Polskich realizujcy polityk Stalina z inicjatywy Wandy Wasilewskiej
Stalin zgodzi si w 1943 r. na utworzenie jednostek wojskowych walczcych u
boku Armii Czerwonej
Oddziay partyzanckie pierwszy oddzia mjr Henryka Dobrzaskiego
Hubala dziaa w latach 1939-40; najwiksze bitwy partyzanckie rozegray si
w latach 1943-44 z udziaem AK, Batalionw Chopskich, Narodowych Si
Zbrojnych, Gwardii Ludowej (przeksztaconej w Armi Ludow)

Polityka III Rzeszy wobec Polakw w Generalnym Gubernatorstwie

polityka terroru stosowana przez tajn policj - Gestapo; likwidacja Polakw
poprzez egzekucje, zsyanie do obozw koncentracyjnych i obozw zagady,
apanki i deportacje w gb Rzeszy do przymusowej pracy; zamknito szkoy i
uczelnie z wyjtkiem podstawowych i zawodowych, ale z zakazem uczenia
jzyka polskiego lub historii; likwidowano organizacje polskie, teatry
(pozostawiono kina suce niemieckiej propagandzie; konfiskowano majtek
Kocioa katolickiego, przeladowano duchownych; wprowadzono zasad
zbiorowej odpowiedzialnoci std represje wobec ludnoci cywilnej za pomoc
partyzantom lub ydom; ok. 200 tys. polskich dzieci o cechach wartociowych
rasowo wywieziono do III Rzeszy; Niemcy kontrolowali gospodark na ziemiach
polskich
Generalny Plan Wschodni niemiecki plan zakadajcy wymordowanie lub
przesiedlenie ludnoci sowiaskiej z Europy rodkowo-wschodniej za Ural;
realizacja planu rozpocza si w listopadzie 1942 r. wysiedleniem Polakw z
Zamojszczyzny; plan wynika z zaoe Hitlera, aby uczyni z Niemcw ras
panw i da im przestrze yciow na wschodnich obszarach Europy

Polityka radziecka wobec Polakw w 1939 r. odbyy si wybory do

zgromadze ludowych, ktre poprosiy o wczenie do republik radzieckich:
Ukraiskiej i Biaoruskiej; polityka terroru stosowana przez NKWD; wyniszczenie
Polakw w myl hase walki klasowej i dyktatury proletariatu ludobjstwo (np.
polskich oficerw), aresztowania, wysiedlenia, konfiskaty mienia, likwidacja
szkolnictwa i polskiej inteligencji, nadanie obywatelstwa radzieckiego i
wcielanie mieszkacw Kresw Wschodnich do Armii Czerwonej, sowietyzacja
spoeczestwa polskiego; represje w stosunku do Kociow katolickiego i
greckokatolickiego; masowe deportacje w gb ZSRR

Holokaust wyniszczenie ludnoci ydowskiej; ydzi okrelaj ludobjstwo

swojego narodu hebrajskim terminem szoa; w miastach na terenie ziem
polskich Niemcy tworzyli getta, gdzie na maej przestrzeni gromadzono ydw,
odbierajc im prawa, stosujc terror, zsyajc do obozw koncentracyjnych lub
zagady (eksterminacja ludnoci poprzez nieludzki wysiek podczas pracy,
eksperymenty medyczne, w komorach gazowych; zgino ok. 2,9 mln ydw z
Polski); w 1941 r. ydzi zostali wyjci spod prawa, wprowadzono kar mierci
dla opuszczajcych getto i dla osb udzielajcych im schronienia; Polska bya
jedynym krajem, w ktrym za pomoc ydom grozia kara mierci

W obronie ydw- w Warszawie dziaa ydowski Zwizek Wojskowy i

ydowska Organizacja Bojowa, ktre przy wsppracy z AK przygotoway
powstanie w getcie warszawskim w 1943 r.; w 1942 r. powoano Rad Pomocy
ydom egota; Polacy przekazywali informacje o sytuacji ydw, pomagali w
zdobywaniu faszywych dokumentw, w ucieczkach z getta, dostarczali
ywno i lekarstwa, ukrywali ydw

Powstanie w getcie warszawskim 19 kwietnia 16 maja 1943 r. pod

dowdztwem Mordechaja Anielewicza i Marka Edelmana; po upadku powstania
Niemcy zlikwidowali getto, a ludno wywieziono m.in. do obozu zagady w
Treblince

Irena Sendlerowa bya kierownikiem referatu zajmujcego si dziemi w

Radzie Pomocy ydom egota; uratowaa ok. 2,5 tys. dzieci ydowskich
umieszczajc je w polskich rodzinach, klasztorach i sierocicach; dane dzieci
ukrywaa w soikach zakopanych w ogrodzie, co stao si inspiracj do
powstania sztuki teatralnej ycie w soiku; zostaa uhonorowana m.in.
medalem Sprawiedliwy Wrd Narodw wiata
Ukraiska Powstacza Armia (UPA) od 1943 r. UPA przeprowadzaa czystki
etniczne na Woyniu (rze woyska); w odpowiedzi na ataki UPA na polskie
wioski i ludobjstwo powstaway oddziay samoobrony Armii Krajowej, ktre
walczyy z UPA lub dokonyway odwetowych atakw na ukraiskie wioski;
szacuje si, e ok. 100 tys. Polakw zgino w wyniku dziaa UPA, a ok. 300
tys. zmuszono do opuszczenia Kresw

Plan Burza opracowany przez AK, przewidywa wystpienie zbrojne

przeciw Niemcom i przejcie wadzy na wyzwolonych terenach przed
wkroczeniem Armii Czerwonej, ktr AK chciaa powita, jako gospodarz terenu;
pocztkowo Rosjanie wsppracowali z oddziaami AK (np. walki o Lww, Wilno),
ale po ujawnianiu struktur Polskiego Pastwa Podziemnego wkraczay oddziay
NKWD, ktre aresztoway onierzy i oficerw; onierzy si wcielano do armii
Berlinga (tworzonej przez komunistw u boku Armii Czerwonej) lub wysyano do
obozw na terenie ZSRR

Przyczyny powstania warszawskiego gen. Tadeusz Br-Komorowski

wczy Warszaw do planu Burza, radiostacja moskiewska Kociuszko
wzywaa Polakw do walki z Niemcami, szybki marsz Armii Czerwonej w
kierunku Wisy, wzrost si lewicy (powstanie KRN, PKWN), onierze AK chcieli
walczy, bezczynno dowdztwa moga przyczyni si do przejcia
kierownictwa nad powstaniem przez komunistw; powstanie miao by atutem
w moskiewskich rozmowach Stanisawa Mikoajczyka w sprawie przyszego
rzdu i granic

Przebieg powstania warszawskiego 1 sierpnia 2 padziernika 1944 r.;

dowdcy AKgen. Tadeusz Br-Komorowski, pk Antoni Monter-Chruciel;
powstacy liczyli ok. 36 tys. onierzy uzbrojonych na kilka dni walki; celem
walczcych byo opanowanie kluczowych punktw miasta iutrzymanie ich do
chwili wejcia Armii Czerwonej do Warszawy; Niemcy dysponowali ok. 50 tys.
onierzy oraz zdecydowanie lepszym uzbrojeniem (dowdc by gen. Erich von
dem Bach-Zelewski); powstacy opanowali: rdmiecie, Powile, cz Woli,
Stare Miasto, Dolny Mokotw, oliborz; poary, brak wody, gd, brak broni; do
30 sierpnia alianci nie uznawali AK za armi sojusznicz, co wizao si z
nieobjciem powstacw konwencj genewsk i rozstrzeliwaniem ich przez
Niemcw; dopiero w poowie wrzenia 1944 r. alianci uzyskali zgod Stalina na
wykorzystanie lotnisk po stronie radzieckiej przez samoloty lecce z Europy
Zachodniej z pomoc dla powstacw; klska desantu czerniakowskiego
onierzy z 1 Armii Wojska Polskiego, ktrzy chcieli przepyn przez Wis i
przyj z pomoc powstacom brak wsparcia ze strony Armii Czerwonej

Kapitulacja powstania warszawskiego dowdcy AK po 63 dniach

bohaterskich walk podjli decyzj o kapitulacji; Niemcy zobowizali si
traktowa powstacw jako jecw wojennych i osadzi ich w obozach
jenieckich; ludno cywilna miaa wyj z miasta do obozw przejciowych w
Pruszkowie, Piastowie, Ursusie i in.

Skutki powstania warszawskiego wysiedlenie ludnoci cywilnej do obozw

przejciowych, skd kierowano na przymusow prac w Rzeszy lub do obozw
koncentracyjnych; ok. 20 tys. zabitych onierzy i 150200 tys. ludnoci
cywilnej; Niemcy stracili ok. 17 tys. zabitych onierzy, ok. 9 tys. zostao
rannych; ok. 85% budynkw lego w gruzach; zniszczenie dzie sztuki i
zabytkowych obiektw; 11 padziernika 1944 r. Hitler wyda rozkaz starcia
miasta z powierzchni ziemi; klska powstania uatwia komunistom
przejmowanie wadzy i podporzdkowanie Stalinowi

Polskie Siy Zbrojne na Zachodzie tworzone na terytorium Francji od

wrzenia 1939 r., a od sierpnia 1940 r. na terytorium Wielkiej Brytanii w oparciu
o umowy rzdu polskiego z pastwami alianckimi

Bitwa o Angli w 1940 r. udzia polskich dywizjonw myliwskich (302, 303)

i bombowych; najlepszy Dywizjon 303 zestrzeli 126 samolotw niemieckich
Walki o Narwik w 1940 r. udzia Samodzielnej Brygady Strzelcw
Podhalaskich pod dowdztwem gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza
Wojna w Afryce udzia Samodzielnej Brygady Strzelcw Karpackich pod
dowdztwem gen. Stanisawa Kopaskiego (m.in. w walkach o Tobruk w 1941
r.)

Polska marynarka wojenna w II wojnie wiatowej polskie okrty walczyy

z niemieck Kriegsmarine na Atlantyku, Morzu Pnocnym i rdziemnym,
uczestniczyy w konwojach dostarczajcych zaopatrzenie aliantom (np. ORP
Byskawica); ORP Piorun bra udzia w walce, ktra zakoczya si zatopieniem
najwikszego niemieckiego pancernika Bismarck

Armia gen. Wadysawa Andersa 14 sierpnia 1941 r. podpisano w Moskwie

polsko-radzieck umow wojskow; armia polska miaa pod wzgldem
operacyjnym podlega Naczelnemu Dowdztwu ZSRR, a organizacyjnie i
personalnie polskiemu Naczelnemu Wodzowi; uzbrojenie, umundurowanie i
wyposaenie armii miao by dostarczone przez ZSRR lub przez rzd polski z
dostaw amerykaskich na podstawie ustawy Lend-Lease; problemy z
tworzeniem armii, brak winiw z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa,
trudnoci ze zwalnianiem Polakw z radzieckich wizie; ogromny napyw
ochotnikw, kobiet i dzieci; zwlekanie Rosjan z dostawami sprztu i ywnoci;
Churchill zaproponowa Stalinowi ewakuacj czci armii do Iranu; protest gen.
Andersa przeciw wysaniu na front pojedynczych dywizji, ktre nie osigny
gotowoci bojowej; w 1942 r. Stalin zgodzi si na ewakuacj armii do Iranu

Wadysaw Anders genera Wojska Polskiego; bra udzia w I wojnie

wiatowej i wojnie z bolszewikami w 1920 r.; ranny w czasie kampanii
wrzeniowej dosta si do niewoli radzieckiej, w ktrej przebywa do ukadu
Sikorski-Majski; tworzy armi polsk na terytorium ZSRR, a po jej ewakuacji na
Bliski Wschd przeksztacon w 2. Korpus Polski; walczy pod Monte Cassino w
1944 r.
Wojna we Woszech najcisze walki toczyy si o przeamanie umocnie
niemieckich na linii
Gustawa w maju 1944 r. 2. Korpus Polski pod dow. gen. Wadysawa Andersa
zdoby wzgrze Monte Cassino, otwierajc aliantom drog na Rzym; w kwietniu
1945 r. 2. Korpus zaj Boloni

II front w Normandii 6 czerwca 1944 r. wojska angielsko-amerykaskie pod

dow. gen. Dwighta Eisenhowera wyldoway na plaach Normandii (operacja
Overlord); bitwa pod Falaise z udziaem 1. Dywizji Pancernej pod dow. gen.
Stanisawa Maczka; w maju 1945 r. gen. Maczek przyj kapitulacj dowdztwa
gwnej bazy Kriegsmarine w Wilhelmshaven; w operacji Market Garden
Samodzielna Brygada Spadochronowa pod dow. gen. Stanisawa
Sosabowskiego poniosa cikie straty pod Arnhem we wrzeniu 1944 r.

Ludowe Wojsko Polskie w maju 1943 r. Stalin zgodzi si na utworzenie 1.

Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kociuszki pod dow. gen. Zygmunta Berlinga
podlegej komunistycznemu Zwizkowi Patriotw Polskich; onierze zoyli
przysig w lipcu 1943 r. w Sielcach nad Ok; w padzierniku 1943 r. Dywizja
poniosa ogromne straty w bitwie pod Lenino; tworzone nowe jednostki weszy
w skad 1. Armii Wojska Polskiego pod dowdztwem Berlinga; po wkroczeniu
frontu wschodniego w granice Polski 1. Armi poczono z partyzanck Armi
Ludow, tworzc Wojsko Polskie; naczelnym dowdc zosta gen. Micha Rola-
ymierski; po przekroczeniu Wisy w styczniu 1945 r. Stalin skierowa 1. Armi
w rejon najciszych walk o Wa Pomorski; w marcu 1945 r. Rosjanie wraz z
oddziaami Wojska Polskiego rozpoczli operacj berlisk zakoczon 2 maja
zdobyciem Berlina; gen. Karol wierczewski zosta dowdc 2. Armii Wojska
Polskiego, ktra walczya na uycach i w tzw. operacji praskiej

Wane daty:
28 wrzenia 1939 r. ukad pomidzy ZSRR i III Rzesz o podziale ziem
polskich
30 wrzenia 1939 r. zaprzysienie prezydenta Wadysawa Raczkiewicza i
utworzenie rzdu gen. Wadysawa Sikorskiego
12 padziernika 1939 r. utworzenie przez Hitlera Generalnego
Gubernatorstwa na czele z Hansem Frankiem urzdujcym w Krakowie na
Wawelu
9/10 lutego 1940 r. pierwsza masowa deportacja Polakw z Kresw
Wschodnich w gb ZSRR
14 czerwca 1940 r. pierwszy transport winiw do Auschwitz
22 czerwca 1941 r. atak III Rzeszy na ZSRR (Plan Barbarossa)
30 lipca 1941 r. ukad pomidzy rzdem emigracyjnym i ZSRR podpisany
przez gen. Wadysawa Sikorskiego i Iwana Majskiego, ambasadora
radzieckiego w Wielkiej Brytanii

14 sierpnia 1941 r. ukad wojskowy polsko-radziecki o utworzeniu armii gen.

Wadysawa Andresa w ZSRR
20 stycznia 1942 r. konferencja nazistw w Wannsee koo Berlina; podjto
decyzj o ostatecznym rozwizaniu kwestii ydowskiej
sierpie 1942 r. ewakuacja armii gen. Wadysawa Andersa z ZSRR na Bliski
Wschd
13 kwietnia 1943 r. ujawnienie przez Niemcw informacji o odnalezieniu w
Katyniu grobw polskich oficerw
19 kwietnia 16 maja 1943 r. powstanie w getcie warszawskim
25 kwietnia 1943 r. zerwanie stosunkw dyplomatycznych z Polsk przez
Stalina, ktry oskary polskie wadze o wspprac z Niemcami i oskarenie
Rosjan o dokonanie zbrodni na polskich oficerach
4 lipca 1943 r. mier gen. Wadysaw Sikorskiego; premierem rzdu na
emigracji zosta Stanisaw Mikoajczyk ze Stronnictwa Ludowego, a Wodzem
Naczelnym gen. Kazimierz Sosnkowski
1 stycznia 1944 r. powstanie Krajowej Rady Narodowej
4 stycznia 1944 r. przekroczenie przedwojennej granicy wschodniej przez
wojska radzieckie na froncie wschodnim
18 maja 1944 r. zdobycie wzgrza Monte Cassino przez 2. Korpus Polski gen.
Wadysawa Andersa
6 czerwca 1944 r. ldowanie aliantw w Normandii; pocztek II frontu w
Europie Zachodniej
1 sierpnia 1944 r. wybuch powstania warszawskiego o godz. 17.00 godzina
W
2 padziernika 1944 r. gen. Tadeusz Br-Komorowski podpisa kapitulacj
powstania warszawskiego w kwaterze gen. Ericha von dem Bacha-Zelewskiego
w Oarowie Mazowieckim
17 stycznia 1945 r. wkroczenie Armii Czerwonej do ruin Warszawy
8 maja 1945 r. kapitulacja III Rzeszy