DR IN.

MAR E K R YB AK O WS K I
UNIWERSY TET ZI ELONOGRSKI

Zagroenia psychospoeczne
w rodowisku pracy
w kontekstach

WSPCZESNYCH PROBLEMW BEZPIECZESTWA

I ZAGROE CZOWIEKA W RODOWISKU
I PROCESACH PRACY

G WN E T E Z Y D O T E M A T U :
1. P R A CA I J E J Z NA C Z E NI E W Y CI U C Z O W I E K A
2. B E Z P I E CZ E S TW O P R A C Y P R O B L E M E M NA S Z Y CH CZ A S W
3. P O C Z U CI E BE Z P I E C Z E S T W A I Z A G R O E NI A W P R A CY
4. Z A GR O E NI A W R O D OWI S KU I PR O C ES A C H PR A C Y

1.P RA C A I J E J Z NA C Z E NI E W Y CI U CZ O WI E K A

W koncepcji ekonomicznej, praca jest pewnego rodzaju towarem, jaki

jednostka ludzka sprzedaje na rynku pracy w postaci si fizycznych i moralnych, jak
rwnie kwalifikacji i umiejtnoci w celu produkowania dbr i usug
zaspokajajcych potrzeby. Praca w tym znaczeniu jest rdem bogactwa oraz
rozwoju i postpu cywilizacyjnego ale take zagroe, a nazywana jest prac
zawodow.
Gwne funkcje pracy zawodowej przedstawia rysunek1.

FUNKCJE PRACY
ZAWODOWEJ

Wyznacznik pozycji rdo dochodw

Forma aktywnoci umoliwiajcych
czowieka zawodowej i
spoecznej realizacj i rozwj
potrzeb

rdo: Z. Wok, Kultura pracy, Sulechw 2000, s. 11.

1 Z. Wok, Kultura pracy, Sulechw 2000, s. 10-11.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 1

 Praca stanowi niekiedy rdo niepowodze, trudnoci oraz zmartwie, a
take moe wprowadzi czowieka w stan choroby zawodowej. Niesie ze sob
zagroenia dla ycia i zdrowia.

2. B E Z P I E CZ E S T WO P R A CY P RO B L E M E M NA S Z Y C H CZ A S W

Pod koniec lat osiemdziesitych XX wieku powsta nurt zwizany z

organizowaniem bezpiecznych warunkw egzystencji, a przede wszystkim
bezpiecznych warunkw pracy. Dziaaniom tym przypisano nazw zarzdzania
bezpieczestwem. Pojcie bezpieczestwa w szczeglnoci dotyczy ochrony przed
przestpstwami przeciwko yciu, jak i zdrowiu, a take obejmuje: ochron przed
kradzie, zagroenia w ruchu drogowym, zanieczyszczenia oraz rnego rodzaju
klski ywioowe. Jedn z najwaniejszych potrzeb czowieka jest wanie
bezpieczestwo. Jego zapewnienie wiadczy o stopniu cywilizacyjnego
i organizacyjnego rozwoju spoeczestwa .
2

P IRAMIDA EGZYSTENCJALNYCH POTRZEB CZOWIEKA WG A. M ASLOVA

7 etyczne i estetyczne

6 wiedzy i
rozumienia
5
samorealizacji
4 uznania
przynalenoci
3
i mioci
2 bezpieczestwa
1
fizjologiczne

A. Maslov potrzeb bezpieczestwa zaliczy do grupy potrzeb niszego

rzdu i stwierdzi, e dopki nie zostan zaspokojone te potrzeby, to ograniczony
sens i niewielk skuteczno ma odwoywanie si do potrzeb wyszego rzdu.
Oznacza to, e warunkiem spenienia potrzeb ludzkich z poziomw wyszych, jest
przede wszystkim spenienie wymaga z poziomw niszych. Mona wic
powiedzie, e bezpieczestwo jest w pewnym sensie nadrzdne w stosunku do
innych potrzeb elementarnych.
Najoglniej mwic bezpieczestwo jest to pewien stan obiektywny, ktry
polega na braku zagroenia, odczuwany subiektywnie przez grupy lub pojedyncze
jednostki3. Inaczej mwic bezpieczestwo jest to sytuacja, w ktrej nie wystpuje
ryzyko niemoliwe do przyjcia, przy czym obejmuje zarwno zdrowie, jak i
bezpieczestwo ludzi, take ochron rodowiska i mienia4. Definiujc termin

2 J. Ejdys, A. Lulewicz, Zarzdzanie bezpieczestwem w przedsibiorstwie, Wydawnictwo Politechniki

Biaostockiej, Biaystok 2005, s. 7.
3 L. Korzeniowski, Zarzdzanie bezpieczestwem, Krakw 2000, s. 437.
4 J. Ejdys, A. Lulewicz, Zarzdzanie, op. cit., s. 7.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 2

 bezpieczestwo naley take wyjani znaczenie bezpieczestwa pracy oraz
zapozna si ze cile z nim zwizanymi pojciami, takimi jak: niebezpieczestwo,
ryzyko, zagroenie.
Pojcie bezpieczestwo pracy odnosi si do czowieka w rodowisku pracy i
stanowi og uregulowa prawnych, rodkw i urzdze sucych do stworzenia
warunkw pracy eliminujcych zagroenia ycia lub zdrowia zatrudnionych. To nic
innego jak usuwanie lub ograniczanie niebezpieczestw, szkodliwoci i uciliwoci,
ktre powoduj wystpowanie zagroe w procesie pracy5.
Powiemy zatem, e bezpieczestwo pracy moe by okrelane jako zesp
warunkw zapewniajcych wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie
zajcia zdarzenia, ktrego skutki bd miay ujemny wpyw rodowiska pracy
na organizm pracujcych. W rozwaaniach nad bezpieczestwem i obszarami
zagroe dla bezpieczestwa czowieka w sytuacji pracy, bezpieczestwo moemy
rozumie, jako stan odzwierciedlajcy brak zagroe dla bytu jednostki i
spoeczestwa, okrelany jego stopniem wielkoci. Dla wysokiego stopnia
bezpieczestwa wielko zagroenia osiga wartoci ujemne, natomiast dla niskiego
stopnia bezpieczestwa, wielko zagroenia osiga wartoci dodatnie6.
Warto rwnie zwrci uwag na fakt, e w sytuacji pracy potrzeba
bezpieczestwa pracownika zaspokajana jest nie tylko poprzez tradycyjnie pojte
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy, ale take przez
gwarancj staoci zatrudnienia, opiek lekarsk, czy otrzymanie emerytury.
Kluczow kwesti z zakresu tej tematyki przedstawi Edward Kowal, wskazujc na
humanitarny aspekt przestrzegania przez pracodawcw przepisw i zasad bhp na
poziomie, ktry podkrela podmiotowo czowieka w procesie pracy. Naley zatem
uzna, e potrzeba bezpieczestwa w pracy, jest nie tylko potrzeb bezpiecznych i
higienicznych warunkw oraz bezpieczestwa ekonomicznego i osobistego, lecz
przede wszystkim wartoci, ktra ma bezporedni wpyw na kultur pracy
ludzkiej7.
Std te podstaw dobrego zarzdzania bezpieczestwem pracy jest wiedza
o niebezpieczestwie, zagroeniach oraz ryzyku i sposobach jego eliminowania.
Naley pamita, e zagroeniem jest to, co moe spowodowa wypadek, chorob,
czy szkod, natomiast ryzyko uwzgldnia wielko szkody, jak i
prawdopodobiestwo jej wystpienia. Zagroeniem dla kadego czowieka bdzie
sytuacja, poprzez, ktr moe on utraci to, co jest dla niego wartociowe (ycie,
zdrowie, prac, majtek, honor, przyja itp.), przyjmuje si, e zagroeniem jest
energia, ktra posiada zdolno utraty zdrowia lub ycia. Termin ryzyko posiada
zoon tre, ktra okrela skutki zagroe wraz z prawdopodobiestwem ich
powstania. Konsekwencj zagroe s niebezpieczne wydarzenia, ktrych skutki
mog by rozmaite, od niewielkiego uderzenia, po mier czowieka lub grupy ludzi 8.
Pojcie niebezpieczestwo oznacza stan, sytuacj oraz pooenie groce co zego
lub zagraajce komu. Definicj zagroenia mona tumaczy, jako stan

5 J. Marcinkowski, Bezpieczestwo pracy korzyci czy straty?, [w:] Aktualne problemy bezpieczestwa
pracy i ergonomii. Edukacja i badania, red. J. S. Marcinkowski, W. M. Horst, Pozna 2007, s. 225.
6 M. Rybakowski, Czowiek w sytuacji pracy i jego postawy dla bezpieczestwa, [w:] Bezpieczestwo

czowieka. Konteksty i dylematy, red. M. Rybakowski, Zielona Gra 2007, s. 166.

7 E. Kowal, Ekonomiczno-spoeczne aspekty ergonomii, Warszawa Pozna 2002, s. 103.
8 R. Studenski, Zarzdzanie bezpieczestwem, Katowice 1999, s. 17-18.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 3

 niebezpieczny, grocy okrelonymi konsekwencjami komu lub czemu. Natomiast
ryzyko mona najoglniej wyjani jako moliwo, czy prawdopodobiestwo, e
co si nie uda lub wydarzy si co nieprzewidywalnego, inaczej, e wynik danego
przedsiwzicia jest nieznany, niepewny.
Naley zwrci uwag na fakt, e bezpieczestwo mona zawsze poprawi.
Zarzdzanie bezpieczestwem jest niekoczcym si kreatywnym procesem, dziki
ktremu mona podnosi standardy oraz formuowa coraz ambitniejsze cele
przybliajce przedsibiorstwo i pracownikw do uzyskania kryterium
bezwzgldnego bezpieczestwa9. Zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy
polega przede wszystkim na zapewnieniu odpowiednich warunkw pracy oraz
zachowa pracownikw gwarantujc odpowiedni poziom ochrony zdrowia i ycia. W
strategii zarzdzania bezpieczestwem wyrnia si cztery istotne zasady:
1. Pozytywne nastawienie do bezpieczestwa (cel pracy bezwypadkowej moe
by osigalny tylko wtedy, jeeli ludzie bd o tym przekonani.
2. wiadomo bezpieczestwa w przedsibiorstwie (kady czowiek powinni
posiada wiedz, jak bezpiecznie wykonywa prac oraz by pewnym, e
wykonuje j we waciwy sposb.
3. Prawidowy monitoring bezpieczestwa (naley przewidywa ryzyko).
4. Podejcie spoeczne (naley zmieni niewaciwe wzorce zachowania).
Odnoszc si do zasad zwizanych z zarzdzaniem kreowaniem bezpieczestwem
uwaa si, e niebezpieczne zachowania, warunki i wypadki to symptomy
nieprawidowoci w systemie zarzdzania bezpieczestwem. Wypadek lub choroba
zawodowa jest wic wynikiem bdu ludzkiego lub niedopatrze systemowo -
organizacyjnych. Std te naley zawsze eliminowa bdy i niedopatrzenia, biorc
pod uwag trzy gwne obszary dziaa skierowane na: warunki fizyczne (sprzt),
warunki behawioralne (odpowiednie przygotowanie ludzi) oraz system zarzdzania.
Naley jednak doda, e nie ma jednej susznej drogi do osignicia
bezpieczestwa10. Bezpieczestwo powinno by tak samo istotne jak inne obszary
dziaalnoci przedsibiorstwa.
Gwnym instrumentem, dziki ktremu mona zapobiega zagroeniom jest
przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do konkretnych
stanowisk pracy. Ocena ryzyka pozwala na okrelenie kierunkw zmian oraz
potrzebnych na to rodkw finansowych. Wymusza take ksztacenie bezpiecznych
zachowa u pracownikw i jest staym procesem dostosowywania ich wiedzy do
warunkw wykonywania pracy. Biorc pod uwag poziom techniki, organizacji oraz
dziaanie czowieka mona stwierdzi, e nie ma absolutnego bezpieczestwa.
Dlatego tak wane jest nadzorowanie tych dziaa oraz zaznajamianie pracownikw
z teori powstawania zagroe w procesach pracy. Zmiana nastawienia
pracodawcw i pracownikw do kwestii bezpieczestwa i higieny pracy wie si z
pogbianiem wiedzy z tego zakresu poprzez rne formy edukacji, w tym
samoedukacji11. Zapewnienie informowania, szkolenia, itp., umoliwi pracownikom

9R. Studenski, Zarzdzanie, op. cit., s. 16.

10J. Ejdys, A. Lulewicz, Zarzdzanie, op. cit., s. 9-10.
11 A. Okajov, M. uri, M. Kuerka, Subject safety and hygiene at work with support of e_learning, [w:]
Technick vzdelvanie ako sast veobecnho vzdelvania, Bansk Bystrica 2009, s. 320 330.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 4

 nabywanie odpowiedniej wiedzy zawodowej oraz wyrabianie odruchw
zapobiegawczych, czyli wykonywanie pracy w sposb bezpieczny . 12

Kodeks Pracy, a dokadnie rozdzia dziesity, powicony jest w caoci

problematyce bezpieczestwa i higieny pracy. Okrelono w nim midzy innymi:
podstawowe obowizki pracodawcy,
prawa i obowizki pracownika,
czynniki i procesy pracy stwarzajce szczeglnie zagroenie dla zdrowia lub
ycia,
profilaktyczn ochron zdrowia,
wypadki przy pracy i choroby zawodowe,
rodki ochrony indywidualnej, odzie i obuwie robocze,
sub bezpieczestwa i higieny pracy,
konsultacje w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy,
komisj bezpieczestwa i higieny pracy,
przepisy bhp dotyczce wykonywania prac w rnych gaziach pracy.
Wedug Kodeksu Pacy to pracodawca ponosi odpowiedzialno za stan bhp w
zakadzie. Na zakres odpowiedzialnoci pracodawcy nie wpywaj obowizki
pracownikw w dziedzinie bhp oraz powierzenie wykonywania zada sub
bezpieczestwa i higieny pracy, czy specjalistom spoza zakadu pracy. Pracodawca
zobowizany jest chroni zdrowie i ycie pracownikw poprzez zapewnienie im
bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy przy waciwym wykorzystaniu
osigni nauki i techniki. Do jego obowizkw naley organizacja pracy w sposb
zapewniajcy bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Powinien take dba o
przestrzeganie przepisw oraz zasad bhp, jak rwnie wydawa polecenia usunicia
uchybie w tym zakresie oraz kontrolowa wykonanie tych polece13.
Decydujcym czynnikiem dla problemw bezpieczestwa pracy, a take dla
motywowania pracownikw do bezpiecznego zachowania w rodowisku i procesach
pracy jest waciwy klimat, jaki powinno stwarza kierownictwo kadego zakadu
pracy. Pracownicy s bardziej skonni do zachowa bezpiecznych, jeeli cay zakad
i kadra kierownicza identyfikuj si ze sprawami bezpieczestwa, podkrelaj jak
wane jest jego znaczenie, troszczc si zawsze o bezpieczne warunki pracy.

3. P O C Z U CI E B E Z P I E CZ E S T WA I Z A G RO E N I A W P RA CY

Zagroenia w otoczeniu czowieka s wszechobecne, mona nawet powiedzie,

e yjemy i dziaamy w przestrzeni ryzyka, dlatego nasze poczucie bezpieczestwa
nie jest stae jest zawsze zmienne.
Kada jednostka ludzka odczuwa pragnienie poczucia bezpieczestwa.
Wydaje si by ono przeciwiestwem poczucia zagroenia, jednak czy jestemy w
stanie zapewni je sobie? Ot dla zapewnienia poczucia bezpieczestwa musimy
zdawa sobie spraw z okrelonych faktw oraz zjawisk, ktre zachodz w
otaczajcym nas wiecie. Mona, wic przyj, e poczucie bezpieczestwa to

12 W. Grzybowski, D. Michalewicz, R. Wojtek, Polityka bezpieczestwa i ochrony zdrowia w jednostkach

administracji publicznej, [w:] Aktualne problemy bezpieczestwa pracy i ergonomii. Edukacja i badania,
red. J.S. Marcinkowski, W.M. Horst, Pozna 2007, s. 67-69.
13 http://www.pip.gov.pl/html/pl/doc/k0000010.pdf, 20.10.2009.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 5

 zdawanie sobie sprawy z wasnych moliwoci, a take oczekiwa i ogranicze,
ktre tkwi we wspczesnym rodowisku pracy i ycia ludzi. Std te gwnym
celem poczucia bezpieczestwa jest ksztatowanie waciwych postaw wobec
zagroe, sytuacji nadzwyczajnych i nawykw, ktre wzmacniaj nasze
bezpieczestwo.

Z AGROENIA WEWNTRZNE I ZEWNTRZNE

ZAGROENIA
A

Wewntrzne Zewntrzne
(ekonomiczne i spoeczne)
rda zagroe: rda zagroe:
- skonnoci do alkoholizmu, - przyroda
narkomanii, autoagresji, uzalenienia, - wytwory ludzkiej cywilizacji
chorb psychicznych, samobjstw - sami ludzie dla innych
rdo: Opracowanie wasne

Zagroenia zwizane z prac ludzk wynikaj z przyczyn wewntrznych

lub zewntrznych, jak rwnie oddziaujcych komplementarnie.
W tym miejscu zaakcentuj, e powstawanie nowych zagroe jest procesem
cigym i wzrastajcym. Nie jestemy w stanie w aden sposb go zatrzyma.
Powstajce zagroenia zawodowe to wszelkie zagroenia, ktre s jednoczenie nowe
i wzrastajce. Nowe oznacza, e: zagroenie wczeniej nie istniao, a powoduj je
nowe procesy, technologie, nowy rodzaj miejsca pracy, zmiana spoeczna bd
organizacyjna. Mogo by jednak tak, e problem wystpowa od dawna, ale obecnie
jest uznawany za zagroenie z powodu zmiany w sposobie jego postrzegania lub
nowej wiedzy na jego temat. Zagroenie jest wzrastajce, jeli zwiksza si
niebezpieczestwo przyczyniajce si do tego zagroenia. Wzrasta
prawdopodobiestwo naraenia na dane niebezpieczestwo. Zwiksza si negatywny
wpyw czynnika na zdrowie pracownikw.

4. ZAG R O E NI A W RO D OW IS K U I P R O C ESA C H PR A CY

Efektywne rozpoznanie zagroe w miejscu pracy wymaga rozpoznania

wszystkich moliwych rde zagroe zarwno tych technicznych, jak i
rodowiskowych, z uwzgldnieniem psychospoecznych.
Powstanie okrelonego ryzyka na stanowisku pracy zwizane jest z
wystpowaniem zagroe.
Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciliwe w procesie pracy mona
podzieli na dwie podstawowe grupy:
Czynniki niebezpieczne i szkodliwe bdce rdem zagroe to zgodne z PN-
80/Z-08052 czynniki:
- fizyczne, - chemiczne, - biologiczne, - psychofizyczne.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 6

 Zagroenia spowodowane tymi czynnikami zostay odpowiednio
sklasyfikowane w normach europejskich i ich krajowych odpowiednikach. Czynniki
niebezpieczne, szkodliwe i uciliwe w procesie pracy mona podzieli na dwie
podstawowe grupy:
A. Czynniki niebezpieczne (urazowe), ktre dziaajc na czowieka mog
spowodowa uraz (wypadek przy pracy). Zagroenie mog stanowi
nastpujce czynniki:
- elementy ruchome i lune,
- elementy ostre i wystajce,
- przemieszczanie si ludzi,
- poraenie prdem elektrycznym,
- poparzenie,
- poar lub/i wybuch.
Wymienione wyej zagroenia nale do czynnikw fizycznych dziaajcych na
pracownika w sposb nagy.
B. Czynniki szkodliwe i uciliwe dziaajce na pracownika przez okres duszy
mog spowodowa obnienie sprawnoci fizycznej i psychicznej pracownika
(na przykad obnienie wydajnoci pracy) lub zmiany w stanie zdrowia,
wywoujc w ostatecznoci choroby zawodowe.
Czynniki te dzielimy na cztery podstawowe grupy:
1. Czynniki fizyczne:
haas ustalony i nieustalony, haas infradwikowy, haas ultradwikowy,
-
wibracja (oglna i oddziaujca na organizm czowiek przez koczyny grne),
-
mikroklimat,
-
promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe),
-
promieniowanie jonizujce,
-
promieniowanie laserowe,
-
pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej czstotliwoci),
-
pole elektrostatyczne,
-
pyy przemysowe.
-
2. Czynniki chemiczne:
Chemiczne substancje i preparaty niebezpieczne klasyfikuje si, uwzgldniajc
ich toksyczno, waciwoci fizykochemiczne oraz dziaanie na rodowisko, na
chemikalia:
- o waciwociach wybuchowych,
- o waciwociach utleniajcych,
- skrajnie atwo palne,
- wysoce atwo palne,
- atwo palne,
- bardzo toksyczne,
- toksyczne,
- szkodliwe,
- rce,

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 7

 uczulajce,
-
rakotwrcze,
-
mutagenne,
-
dziaajce na rozrodczo,
-
niebezpieczne dla rodowiska.
-
3. Czynniki biologiczne:
- mikroorganizmy rolinne i zwierzce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby,
pierwotniaki) oraz wytwarzane przez nie toksyny i alergeny,
- makroorganizmy rolinne i zwierzce.
4. Czynniki psychofizyczne i psychospoeczne:
- obcienia fizyczne (statyczne i dynamiczne),
- obcienia psychonerwowe a w nich stres zwizany z prac zawodow.
Stres jest niepodan reakcj ludzi na nadmiern presj lub inny rodzaj
wymaga im stawianych. Moe by powodowany sprawami zwizanymi z prac albo
poza prac, lub jednym i drugim. Stres zwizany z prac nie jest chorob, jeeli
jednak trwa przez duszy czas i jest szczeglnie intensywny, moe prowadzi do
powstania problemw zdrowotnych o skutkach fizycznych:
- choroby serca,
- ble plecw albo krzya, zaburzenia odkowo-jelitowe i rne drugorzdne
choroby.
O skutkach psychologicznych:
- niepokj i depresja.

Mimo zrnicowanej, indywidualnej podatnoci na stres pewne czynniki

nalece do rodowiska pracy mog by obiektywnie stresujce dla wikszoci
pracownikw. Wrd tych czynnikw wymieniane s najczciej14:
- niesprzyjajce, bd wrcz szkodliwe dla zdrowia fizyczne rodowisko pracy:
haas, niewaciwe owietlenie, za wentylacja, toksyczne substancje, uciliwe
miejsce pracy itp.,
- przecienie prac (zbyt duo zada, zbyt szybkie tempo pracy, zbyt trudne
zadania) bd niedocienie prac (zadania monotonne),
- brak lub zbyt maa kontrola nad procesem pracy,
- niejasno lub konfliktowo roli zawodowej,
- niewaciwy styl zarzdzania,
- napite stosunki midzyludzkie,
- brak perspektyw rozwoju zawodowego.
Stres zajmuje drugie miejsce wrd najczciej zgaszanych problemw
zdrowotnych zwizanych z prac zawodow; dowiadcza go 22% pracownikw
z 27 pastw czonkowskich UE (dane z 2008 r.).
Zmieniajce si rodowisko pracy stawia pracownikom coraz wiksze
wymagania, wiksz potrzeb elastycznoci pod wzgldem penionych funkcji i

14 A. uczak, D. onierczyk-Zreda, Stres w pracy, Bezpieczestwo Pracy 10/2002, s. 2.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 8

 posiadanych umiejtnoci, szersze stosowanie umw czasowych, wiksz
niepewno zatrudnienia i intensyfikacj pracy (oznaczajcych wzmoone obcienie
prac i wiksze napicie) oraz zaburzon rwnowag midzy prac a yciem
prywatnym. Stres moe by przyczyn chorb i cierpienia ludzi, zarwno w miejscu
pracy, jak i w domu.
Skutkiem cigego naraenia na stresory wystpujce w procesach pracy s w
szczeglnoci (obok wczeniej wymienionych):
- nasilenie si negatywnych emocji w pracy (napicie, niepokj, znuenie,
przygnbienie),
- gorszy stan zdrowia psychicznego,
- wypalenie zawodowe,
- gorszy stan zdrowia somatycznego (czstsze choroby przewleke, czstsze i dusze
zwolnienia od pracy),
- niszy poziom zdolnoci do pracy.
Stres moe take prowadzi do nieprzestrzegania zasad bezpieczestwa w
miejscu pracy i przyczynia si do innych problemw zdrowotnych zwizanych z
prac, na przykad dolegliwoci miniowo-szkieletowych.
Szacuje si, e w ostatnich latach w UE koszt stresu zwizanego z prac
zawodow wynosi rednio 20 miliardw euro w skali kadego roku.
Umiejtno dostrzegania zagroe oraz ich rnicowania pozwala na
wskazywanie dziaa o priorytetowym znaczeniu dla zachowania bezpieczestwa15.
Dotyczy to w szczeglnoci pracodawcw, gdy to wanie pracodawca jest
odpowiedzialny za stan bezpieczestwa i higieny pracy i obowizany jest chroni
zdrowie i ycie pracownikw przez zapewnienie im odpowiednich warunkw pracy.
Likwidacja lub ograniczenie oddziaywania czynnikw niebezpiecznych,
szkodliwych i uciliwych na pracownika zawsze powinno by jednym z
podstawowym zada dziaania suby bezpieczestwa i higieny pracy w zakadzie
pracy.

15 M. Rybakowski, Czowiek w sytuacji pracy i jego postawy dla bezpieczestwa, [w:] Bezpieczestwo
czowieka. Konteksty i dylematy, red. M. Rybakowski, Zielona Gra 2007, s. 168.

Dr in. Marek Rybakowski Uniwersytet Zielonogrski Strona 9