PRZEGL EPIDEMIOL 2002;56:57-64

Marek Jagielski, Waldemar Rastawicki, Stanisaw Kauewski, Rafa Gierczyski

JERSINIOZA - NIEDOCENIANA CHOROBA ZAKANA

Zakad Bakteriologii Pastwowego Zakadu Higieny w Warszawie

Kierownik: prof. dr hab. S. Kauewski

Opisano najwaniejsze cechy paeczek Yersinia enterocolitica i Yersi-

nia pseudotuberculosis wywoujcych u ludzi odzwierzc chorob za-
kan nazwan jersinioz. Przedstawiono zrnicowany obraz kliniczny
jersiniozy, diagnostyk mikrobiologiczn i antybiotykoterapi.

Sowa kluczowe: jersinioza, Yersinia enterocolitica, Y. pseudotuberculosis

Key words: yersiniosis, Yersinia enterocolitica, Y. pseudotuberculosis

WSTP
Do rodzaju Yersinia zalicza si 11 gatunkw drobnoustrojw, z ktrych patogennymi
dla czowieka i ciepokrwistych zwierzt s Y. pestis, Y. pseudotuberculosis i Y. entero
colitica. Choroby wywoane u ludzi przez te drobnoustroje pocztkowo obejmowano
jedn nazw jersinioza, rnicujc je ze wzgldu na objawy, przebieg i rokowanie na
jersinioz o charakterze dumy (plague yersiniosis) i jersinioz pozbawion charakteru
dumy (nonplague yersiniosis). W pimiennictwie z ostatnich kilku lat jako jersinioz
przyjmuje si ostr lub przewlek, odzwierzc chorob zakan wywoywan przez
paeczki nalece tylko do gatunku Y. enterocolitica i Y. pseudotuberculosis (paeczki
rodencjozy), natomiast nazw - duma pozostawiono dla choroby wywoywanej przez
paeczki Y. pestis (1, 2, 3).
Y enterocolitica i Y. pseudotuberculosis s Gram-ujemnymi, prostymi, czasami owal
nymi paeczkami o wymiarach 0,5-0,8 m szerokoci i 1-3 m dugoci, nalecymi do
rodziny Enterobacteaceae. Mog rosn w warunkach tlenowych i beztlenowych,
w temperaturze od 0 do 45C. Optymalna temperatura ich wzrostu mieci si jednak
w zakresie 22-29C. Zdolno do namnaania si w temp. 4-8C powoduje, e w pro
duktach przechowywanych w chodniach szybko staj si flor dominujc nad innymi
paeczkami jelitowymi. W niskich temperaturach drobnoustroje te zdolne s take do
wytwarzania ciepostaej enterotoksyny odpowiedzialnej za wystpowanie biegunki u lu
dzi i zwierzt (2, 4).
Na podstawie rnic w budowie antygenu somatycznego O wyrniono w obrbie
gatunku Y. enterocolitica ponad 70 grup serologicznych, natomiast w obrbie gatunku
Y pseudotuberculosis 6 grup i 4 podgrupy (5, 6, 7). Wikszo chorobotwrczych dla
czowieka paeczek Y. enterocolitica zaliczanych jest do biotypw 2, 3 i 4, oraz grup
 58 M Jagielski, W Rastawicki, S Kauewski, R Gierczyski Nr 1

serologicznych 03, 08, 09 i 05,27. Paeczki Y pseudotuberculosis generalnie, bez

wzgldu na przynaleno do grupy serologicznej, s chorobotwrcze dla czowieka.
Najczciej jednak wystpuj zakaenia paeczkami Y. pseudotuberculosis zaliczanymi
do grupy serologicznej I i III (6, 8).
Paeczki Yersinia enterocolitica i Y. pseudotuberculosis s rozpowszechnione na caym
wiecie ale najczciej wywouj zakaenia w klimacie umiarkowanym i subtropikalnym
na terenie Ameryki, Europy, pnocnej, centralnej i wschodniej Azji, poudniowej
Afryki i Australii. Obserwuje si wyrane geograficzne rnice w wystpowaniu zaka
e wywoanych przez paeczki Y. enterocolitica nalecych do poszczeglnych grup
serologicznych. Paeczki z grupy 03 nalece do biotypu 4 najbardziej rozpowszech
nione s w Europie, Japonii, Kanadzie, Afryce i Ameryce aciskiej (9). Z wasnych
obserwacji wynika, e paeczki Y. enterocolitica 03 dominuj te na terenie Polski (10).
Paeczki z grupy serologicznej 09 nalece do biotypu 2 stanowi drug grup drob
noustrojw najczciej wystpujcych na terenie Europy, z tym e ich rozpowszechnie
nie jest nierwnomierne. Najczciej izolowano je na terenie Francji, Belgii i Holandii
(3). W Stanach Zjednoczonych dominuj paeczki Y. enterocolitica z grupy serologi
cznej 08 i 05,27 ze wzrastajcym w ostatnim czasie udziaem paeczek Y. enterocolitica
z grupy serologicznej 03 (4, 6).
Chorobotwrczo paeczek Yersinia zwizana jest z inwazyjnymi waciwociami
tych drobnoustrojw, ich zdolnoci do namnaania si w organizmie gospodarza oraz
wytwarzaniem toksyn. Drobnoustroje przenikaj do kpek Peyer'a, w ktrych si na-
mnaaj, a nastpnie w zalenoci od waciwoci chorobotwrczych pozostaj w ob
rbie jelit (zapalenie jelit) bd przemieszczaj si do wzw chonnych (zapalenie
wzw chonnych) i ewentualnie przenikaj do ukadu krwiononego (posocznica) (4,
11, 12). Swoje waciwoci chorobotwrcze paeczki Yersinia zawdziczaj przede
wszystkim plazmidowi wirulencji (pYV) o wielkoci okoo 70 kb odpowiedzialnemu
za wytwarzanie przez komrki tych drobnoustrojw szeregu biaek zwizanych z ich
wirulencj, a mianowicie: adhezyn/inwazyn (biako Yad A); wydzielniczych biaek
Yop (Yersinia outer proteins) i biaek aparatu wydzielniczego Ysc (Yop secretion).
Wydzielnicze biaka biaka Yop ze wzgldu na penione funkcje mona podzieli na
biaka efektorowe (YopE, YopH, YopM, YopO/YpkA, YopK/YopJ i Yop T), ktre
wprowadzone do komrki gospodarza zaburzaj mechanizmy przekazywania sygnau
i atakuj cytoszkielet komrki eukariotycznej oraz biaka zwizane z translokacj biaek
efektorowych z komrki bakteryjnej do cytoplazmy komrki eukariotycznej (YopB,
YopD, YopK/YopQ) (4, 12, 13, 14).
Naturalnym rezerwuarem paeczek Y. enterocolitica i Y. pseudotuberculosis s domo
we i dziko yjce zwierzta, wrd ktrych naley wymieni: winie, gryzonie, krliki,
owce, kozy, bydo, konie, psy, koty, zwierzta powe, lisy, a wrd ptakw: indyki,
kaczki, gsi, gobie, baanty i kanarki. Nonikiem zarazkw jest ywno, woda i gleba
zanieczyszczone odchodami zakaonych zwierzt. Do zakaenia dochodzi gwnie
drog pokarmow - w nastpstwie spoycia produktw pochodzenia zwierzcego i ro
linnego, zanieczyszczonych pierwotnie (produkty pochodzce od zwierzt chorych) lub
wtrnie odchodami zwierzt, ludzi chorych lub nosicieli. Najczciej do zakaenia
dochodzi po spoyciu niedogotowanego misa wieprzowego zanieczyszczonego fekalia
mi podczas uboju lub niepasteryzowanego mleka zakaonego paeczkami Yersinia,
Nr 1 Jersinioza 59

zakaonych produktw rolinnych przechowywanych przez dugi czas w chodni oraz

wody zanieczyszczonej odchodami zwierzt i ludzi. Zakaenie czowieka od czowieka
zdarza si rzadko, wystpuje najczciej jako zakaenie rodzinne lub szpitalne. Moliwe
jest take zakaenie paeczkami Yersinia w nastpstwie przetoczenia krwi od dawcy
z bezobjawow bakteremi o etiologii jersiniowej (1, 11, 15).

OBRAZ KLINICZNY JERSINIOZY

Jersinioza moe przyjmowa rne postacie w zalenoci od wieku i stanu odpor
noci chorego oraz waciwoci drobnoustroju, ktry j wywouje.
Kliniczne objawy zakaenia wywoanego przez paeczki Y. enterocolitica s bardzo
zrnicowane (2, 4, 8, 11, 16, 17). Najczciej wystpujcymi postaciami klinicznymi
jersiniozy s postacie jelitowe i rzekomowyrostkowe. Postacie jelitowe to przede wszy
stkim zapalenie jelit (enteritis) oraz zapalenie jelita cienkiego i okrnicy (enterocolitis)
objawiajce si biegunk, gorczk, blami brzucha, czasem wymiotami, postacie te
wystpuj u ludzi w rnym wieku, jednak najczciej u maych dzieci do 5 roku ycia.
Postacie rzekomowyrostkowe wystpuj najczciej u ludzi dorosych w wieku 20 - 30
lat, rzadko u dzieci, objawiaj si jako ropne, retikulocytarne zapalenie wzw chon
nych krezki jelitowej (adenitis mesenterica lub lymphadenitis mesenterialis) objawami
przypominajce zapalenie wyrostka robaczkowego.
Z innych, rzadziej wystpujcych postaci jersiniozy opisano:
postacie posocznicowe;
wystpuj coraz czciej, gwnie po podaniu zakaonej paeczkami Y. enterocolitica
krwi i preparatw krwiopochodnych a take pynw dializacyjnych, charakteryzuj
si zazwyczaj cikim przebiegiem, koczcym si w okoo 20% przypadkw zej
ciem miertelnym;
rumie guzowaty (erythema nodosum) i inne zmiany skrne lub zmiany tkanki
cznej;
wystpuj z rn czstoci w rnych krajach; w Polsce i w krajach skandynaw
skich ta posta jersiniozy stanowi okoo 20% wszystkich przypadkw rumienia
guzowatego;
postacie stawowe;
okrelane s jako reaktywne zapalenia wielostawowe, czsto symetryczne, obja
wiajce si jako rne zespoy zapalenia staww i artralgie skojarzone ze zmianami
skrnymi lub innymi chorobami i zaburzeniami uwaanymi zwykle za reumatyczne
oraz jako inne choroby majce niektre cechy chorb reumatycznych;
inne rzadziej wystpujce postacie o lokalizacji pozajelitowej;
paeczki Y. enterocolitica wyosobniano z prbek materiau pobranego od chorych
z ropnym zapaleniem skry, zapaleniem garda, zapaleniem puc, zapaleniem szpiku
i koci, ropniami wtroby, nerek i puc, zapaleniem opon mzgowo-rdzeniowych,
zakaeniem ukadu moczowego oraz zapaleniem gaki ocznej.
Paeczki Y. pseudotuberculosis wywouj zachorowania u wielu gatunkw zwierzt,
gwnie gryzoni, a take ptakw i zwierzt domowych (psy i koty) (2). U zakaonych
zwierzt pojawiaj si martwicze ziarniniaki zlokalizowane w wtrobie, ledzionie
i wzach chonnych ( grulica rzekoma, pseudotuberkuloza). U ludzi paeczki Y. pseu
dotuberculosis wywouj rne postacie jersiniozy, okrelane dawnej jako rodencjoza.
 60 M Jagielski, W Rastawicki, S Kauewski, R Gierczyski Nr 1

Wyrnia si nastpujce postacie kliniczne jersiniozy wywoywanej przez paeczki Y.

pseudotuberculosis (2, 8, 11, 16, 17):
zapalenie wzw chonnych krezki jelitowej (adenitis mesenterica lub lympadenitis
mesenterialis), przebiega z objawami typowymi dla ostrego zapalenia wyrostka roba
czkowego, wystpuje gwnie u dzieci i modziey (6-18 lat), rzadko u dorosych;
zapalenie jelit (enterititis, gastroenterocolitis, enterocolitis) okrelane jako agodna
posta brzuszna jersiniozy (rodencjozy);
bakteriemie i posocznice, czsto o charakterze jatrogennym, dotycz gwnie
pacjentw dializowanych i poddawanych zabiegom transplantacji, zwaszcza osb
w podeszym wieku z marskoci wtroby i cukrzyc, a take dzieci z hemopatiami;
zakaenia ropne z rn lokalizacj - wystpuj raczej sporadycznie. S to ropne
zapalenia stawu kolanowego, zapalenia koci policzkowych, eber, zapalenia puc
i opucnej, zapalenie opon mzgowo-rdzeniowych, ropnie wtroby, ledziony, zmiany
skrne, rumie guzowaty, rumie wielopostaciowy oraz rzadziej zakaenia ukadu
moczowego;
szkarlatynopodobna gorczka przebiegajca z wysok temperatur, zaburzeniami
odkowo-jelitowymi oraz objawami blu staww i zapalenia wielostawowego.

DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA JERSINIOZY

Wielopostaciowo klinicznych objaww jersiniozy czyni diagnostyczne badania mik
robiologiczne decydujcymi dla rozpoznania tej choroby. Obejmuj one zarwno ba
dania bakteriologiczne, serologiczne jak i wykorzystujce najnowsze osignicia biologii
molekularnej.
Postpowanie przy bakteriologicznym badaniu prbek materiau na obecno pae
czek Y. enterocolitica i Y. pseudotuberculosis nie odbiega od standardowych procedur
stosowanych przy izolacji i identyfikacji innych paeczek jelitowych. Do bakteriologi
cznego badania pobierane s prbki krwi, kau, pynu otrzewnowego, wysikowego
pynu stawowego i materiau z ropni, wymazy z garda oraz rdoperacyjnie uzyskane
wzy chonne krezki. Czas potrzebny na uzyskanie wyniku bakteriologicznego badania
prbek materiau, z okreleniem grupy serologicznej i lekowraliwoci wyizolowanych
paeczek Yersinia z reguy nie przekracza 7-10 dni, zaley on od rodzaju badanego
materiau i przygotowania laboratorium do tego typu bada (2, 4, 18).
W przebiegu jersiniozy, zwaszcza gdy przyjmuje ona posta przewlek lub gdy
dochodzi do zmian narzdowych, pojawiaj si we krwi przeciwciaa dla antygenw
paeczek Yersinia. Z reguy jako pierwsze pojawiaj si przeciwciaa w klasie immuno-
globulin M, a nastpnie G. W przypadku nawracajcych zakae lub jersiniozy zloka
lizowanej pozajelitowo mog pojawia si przeciwciaa dla antygenw paeczek Yersinia
wycznie w klasie IgA i IgG lub tylko IgA. Poziom wykrywanych przeciwcia dla
antygenw jersiniowych moe by rny. W przypadku krtkotrwaych, agodnych
postaci jelitowych jersiniozy odpowied humoralna na zakaenie moe nie wystpowa
lub wystpowa na poziomie niewykrywalnym przy uyciu stosowanych dotychczas
odczynw serologicznych. Zaobserwowano, e u osb z objawami jersiniozy ukadowej
poziom wykrywanych przeciwcia dla antygenw paeczek Yersinia jest zwykle znacznie
wyszy ni u osb, u ktrych jersinioza ograniczona jest do postaci jelitowej. Stwier
dzono rwnie, e odpowied humoralna na zakaenie paeczkami Yersinia u maych
 Nr 1 Jersinioza 61

dzieci jest sabsza ni u dorosych. Okres utrzymywania si przeciwcia dla antygenw

paeczek Yersinia w poszczeglnych klasach jest rny, zaleny gwnie od postaci
jersiniozy. Odnotowano, e u niektrych chorych nawet po upywie 2 do 6 miesicy
od zakaenia mona byo wykry przeciwciaa klasy IgM, natomiast w przypadkach
reaktywnego zapalenia staww jedynymi wykrywanymi przez wiele miesicy mog by
przeciwciaa klasy IgA (2, 4, 19).
Rozpoznanie jersiniozy w oparciu o wyniki serologicznych bada moe niekiedy by
trudne ze wzgldu na pokrewiestwo antygenowe nie tylko pomidzy szczepami pae
czek Yersinia nalecymi do rnych grup serologicznych ale rwnie do rnych
gatunkw. Wystpuje take pokrewiestwo antygenowe midzy paeczkami Yersinia
a drobnoustrojami nalecymi do innych rodzajw i rodzin. wiadczy o tym mog
krzyowe reakcje obserwowane w odczynach serologicznych midzy paeczkami 09 Y.
enterocolitica, a paeczkami Brucella abortus, Salmonella sp., E. coli oraz przecinkow
cami z rodzaju Vibrio, czy te midzy paeczkami 03 Y.enterocolitica a drobnoustrojami
nalecymi do rodzaju Rickettsia. Zaobserwowano rwnie, e u chorych z zapaleniem
tarczycy wystpuj przeciwciaa nieswoicie reagujce z antygenami paeczek 03 Y
enterocolitica (4, 20).
W serologicznej diagnostyce jersiniozy wykorzystywano dotychczas rne odczyny
serologiczne, a mianowicie: odczyn aglutynacji probwkowej, odczyn hemaglutynacji
biernej, odczyn immunofluorescencji, odczyn immunoenzymatyczny (ELISA), odczyn
radioimmunologiczny, odczyn western - immunobloting. Antygenami w tych odczynach
s zawiesiny caych lub rozbitych komrek tych drobnoustrojw, preparaty lipopolisa-
charydowe wyodrbnione z paeczek Yersinia oraz wydzielnicze biaka Yop (2, 4, 6, 21,
22).
Obecnie w diagnostyce jersiniozy najczciej wykorzystywany jest odczyn immunoen
zymatyczny (ELISA), przy uyciu ktrego poszukuje si przeciwcia dla wydzielniczych
biaek Yop (testy komercyjne) lub dla oczyszczonych antygenw O (antygenw lipo-
polisacharydowych) uzyskanych z drobnoustrojw nalecych do rnych grup serolo
gicznych paeczek Y enterocolitica i Y pseudotuberculosis (4, 6, 21). Do badania pobiera
si prbki krwi na skrzep i oddziela surowic. Prawidowo przeprowadzone badanie
testem ELISA powinno obejmowa badanie co najmniej dwch prbek surowicy krwi
uzyskanych w odstpie 10-14 dni i okrelenie poziomu swoistych przeciwcia dla biaek
Yop lub O antygenw paeczek Yersinia poszczeglnych grup serologicznych, oddziel
nie w klasie immunoglobulin A,G i M. Wykazanie diagnostycznie znamiennego miana
przeciwcia w pierwszym badaniu, potwierdzenie podwyszonego poziomu tych prze
ciwcia w drugim badaniu lub wykazanie znamiennej dynamiki poziomu przeciwcia (co
najmniej czterokrotny przyrost lub spadek miana) moe stanowi podstaw rozpoznania
jersiniozy. Badania serologiczne testem ELISA w celu wykrycia zakae wywoanych
przez paeczki Yersinia wykonywane s w Zakadzie Bakteriologii Pastwowego Zaka
du Higieny w Warszawie. Obejmuj one poszukiwanie przeciwcia dla O antygenw
paeczek Y enterocolitica z grup serologicznych 03, 05,27, 08 i 09 oraz przeciwcia
dla O antygenw paeczek Y pseudotuberculosis z grup serologicznych I i III.
Potwierdzenie jersiniozy moliwe jest take drog wykazania w prbkach materiau
klinicznego obecnoci genw charakterystycznych dla paeczek z rodzaju Yersinia,
a zwaszcza genw odpowiedzialnych za ich waciwoci chorobotwrcze. Wykorzystuje
 62 M Jagielski, W Rastawicki, S Kauewski, R Gierczyski Nr 1

si do tego celu techniki biologii molekularnej oparte na hybrydyzacji DNA lub

acuchowej reakcji polimerazy-PCR (polymerase chain reaction) (23). W rutynowej
diagnostyce jersiniozy techniki te nie znalazy jednak dotychczas wikszego zastosowa
nia z powodu znacznych kosztw i wikszej dostpnoci bada bakteriologicznych
i serologicznych.

ANTYBIOTYKOTERAPIA JERSINIOZY

Biegunkowa posta jersiniozy ma zwykle przebieg lekki i wymaga jedynie leczenia

objawowego bez uycia lekw przeciwbakteryjnych. W przypadku jersiniozy przebie
gajcej z zapaleniem jelita cienkiego i okrnicy, posocznic bd zmianami narzdo
wymi naley podj swoiste leczenie w zalenoci od wykrytego czynnika etiologiczne
go. In vitro paeczki Y. enterocolitica s zwykle wraliwe na: piperacylin, cefalosporyny
trzeciej generacji, monobaktamy, karbapenemy (imipenem), aminoglikozydy, tetracyk
liny, chloramfenikol, trimetoprim - sulfametoksazol (kotrimoksazol) i fluorochinolony
nowej generacji, natomiast oporne s na: peniciliny, ampicylin, karbenicylin i cefa
losporyny pierwszej generacji (6, 10, 24, 25, 26, 27). In vitro paeczki Y. pseudotuber
culosis s zwykle wraliwe na antybiotyki beta - laktamowe w tym: ampicylin i cefa
losporyny oraz na aminoglikozydy, tetracykliny i chloramfenikol (17, 28, 29). Rnice
wraliwoci paeczek Y enterocolitica i Y. pseudotuberculosis na antybiotyki s spowo
dowane tym, e paeczki Y enterocolitica wytwarzaj beta - laktamazy typu A i B. Beta
- laktamaza typu A hydrolizuje penicyliny i cefalosporyny natomiast beta - laktamaza
typu B wykazuje szczeglnie siln aktywno cefalosporynazow. Obie wymienione beta
- laktamazy mog wystpowa rwnoczenie (np. u szczepw z grupy serologicznej 03
i 0 9 ) lub pojedynczo (np. u szczepw z grupy serologicznej 05,27).
Wynik antybiotykoterapii jersiniozy zaley od jej postaci. Chocia podanie jednego
antybiotyku (np. gentamycyny, doksycykliny, ciprofloksacyny) moe zapewni oczeki
wany wynik terapeutyczny, to jednak zaleca si stosowanie leczenia skojarzonego, np.
aminoglikozydy + cefalosporyny trzeciej generacji, fluorochinolony nowej generacji
+ cefalosporyny trzeciej generacji lub fluorochinolony nowej generacji + aminogliko
zydy (2, 4, 24).

M Jagielski, W Rastawicki, S Kauewski, R Gierczyski

YERSINIOSIS - UNAPPRECIATED INFECTIOUS DISEASES

SUMMARY
Yersiniosis is an acute or chronic zoonosis caused by rods belonging to species Y. enterocolitica
and Y pseudotuberculosis. The natural reservoirs of these rods are domestic and wild living
animals. Pathogens are transmitted to host by contaminated food, water, and soil. The clinical
manifestations of yersiniosis are variable from mild diarrhoeas to serious pathological organic
lesions.
The diagnosis of yersiniosis is often possible only on the results of the bacteriological or
serological examinations because of lack of typical clinical manifestations. The antibiotic treat-
ment is necessary in case of yersiniosis involving enterocolitis, septicemia, and organic lesions.
 Nr 1 Jersinioza 63

PIMIENNICTWO
1. Butler T. Yersinia infections: centennial of the discovery of the plague bacillus. Clin Infect
Dis 1994;19:655-61.
2. Aleksic S, Bockemiihl J. Yersinia and other Enterobacteriaceae. W: Manual of clinical
microbiology. Red. Murray P.R. American Society for Microbiology, New York 1999,
483-91.
3. World Health Organization, Yersiniosis-Report on a WHO meeting, Pary, 1981, EURO
Report and Studies 60, WHO Regional Office for Europe, Kopenhaga, 1983.
4. Bottone EJ. Yersinia enterocolitica: the charisma continues. Clinic Microbiol Rev
1997;10:257-76.
5. Bergey's manual of determinative bacteriology, (Wydanie IX). Red. Holt, J.G. i wsp.
Williams&Wilkins, Baltimore, 1994.
6. Kapperud G, Slome SB. Yersinia enterocolitica infections. W: Bacterial Infections of Humans
Epidemiology and Control. Red. Evans AS, Brachman PS, Plenum Medical Book Company,
New York and London, 1988,859-70.
7. Wauters G. Antigens of Yersinia enterocolitica. W: Yersinia enterocolitica. Red. Bottone EJ,
CRC Press, Boca Raton, FL, 1981,41-53.
8. Waldschmidt J. Yersinia enterocolitica and pseudotuberculosis infection in children. Prog
Pediatr Surg 1978;11:97-105.
9. Mollaret HH, Bercovier H, Alonso JM. Summary of the data received at the WHO
Reference Center for Yersinia enterocolitica. Contrib Microbiol Immunol 1979; 5:174-84.
10. Rastawicki W, Gierczyski R, Jagielski M, Kauewski S, Jeljaszewicz J. Susceptibility of
polish clinical strains of Yersinia enterocolitica serotype 03 to antibiotics. Int J Antimicrob
Agents 2000;13:297-300.
11. Czernomysy-Furowicz D, Furowicz AJ. Zakaenia pokarmowe wywoane przez Yersinia
enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis. W: Choroby odzwierzce przenoszone drog po
karmow. Red. Boro-Kaczmarska A., Furowicz AJ. PZWL Warszawa 1999,164-78.
12. Winiewski J, Bielecki J. Mechanizmy wirulencji bakterii z rodzaju Yersinia. Post Mikrobiol
1996;35:213-41.
13. Grka A, Brzostek K, Hrebenda J. Biaka Yop rodzaju Yersinia - mechanizm sekrecji
i translokacji. Post Mikrobiol 1999;38:141-62.
14. Cornelis G R, Wolf - Watz H. The Yersinia Yop virulon: a bacterial system for subverting
eukaryotic cells. Mol Microbiol 1997;23:861-7.
15. Strobel E, Heesemann J, Mayer G i inni. Bacteriological and serological findings in a further
case of transfusion - mediated Yersinia enterocolitica sepsis. J Clin Microbiol
2000;38:2788-90.
16. Sato K. Yersinia pseudotuberculosis infection in children. Manifestations and epidemiology.
Contrib Microbiol Immunol 1987;9:111-6.
17. Zaremba ML, Borowski J. Mikrobiologia lekarska dla studentw medycyny, PZWL, War
szawa, 1997, 198-207.
18. Szych J, Cielik A. Charakterystyka szczepw z rodzaju Yersinia pochodzcych z materiau
klinicznego i innych rde. I. Wybrane waciwoci biochemiczne. Med Dow Mikrobiol
1996;48:21-30.
19. Granfors K, Viljanen M, Tiilikainen A, Toivanen A. Persistence of Ig M, Ig G, and Ig A
antibodies to Yersinia in Yersinia Arthritis. J Infect Dis 1980;141:424-9.
20. Perregaard A, Espersen F, Hoiby N. Cross-reactions between Yersinia enterocolitica sero-
group 0:3 and other serogroups of the same species, as well as thirty-four other bacterial
species. APMIS 1988;96:315-24.
64 M Jagielski, W Rastawicki, S Kauewski, R Gierczyski Nr 1

21. Rastawicki W, Kowalewska-Kantecka B, Karney A. Obraz kliniczny i metody diagnozowania

zakae wywoywanych przez paeczki z rodzaju Yersinia. Przegld Pediatryczny (suplement
1) 2000;30:17.
22. Heesemann J, Eggers C, Schrder J. Serological diagnosis of yersiniosis by immunoblot
technique using virulence associated antigen of enteropathogenic yersiniae. Contrib Micro-
biol Immunol 1987;9:285-9.
23. Harnett N, Lin J, Krishnan P. Detection of pathogenic Yersinia enterocolitica using the
multiplex polymerase chain reaction. Epidemiol Infect 1996;117:59-67.
24. Gayrand M, Scavizzi MR, Mollaret HH, Guillevin L, Hornstein MJ. Antibiotic treatment
of Yersinia enterocolitica septicemia: a retrospective review of 43 cases. Clin Infect Dis
1993;17:405-10.
25. Pham JN, Bell SM, Lanzarone JM. Biotype and antibiotic sensitivity of 100 clinical isolates
of Yersinia enterocolitica. J Antimicrob Chemother 1991;28:13-8.
26. Rastawicki W, Gierczyski R, Jagielski M, Kauewski S, Jeljaszewicz J. Wraliwo na
wybrane antybiotyki paeczek Yersinia enterocolitica grupy 03 posiadajcych i nie posia
dajcych plazmidu pYV. Med Dow Mikrobiol 1999;51:331-7.
27. Scribner RK, Marks MI, Weber A, Pai CH. Yersinia enterocolitica: comparative in vitro
activities of seven new b-lactamase antibiotics. Antimicrob Agents Chemother 1982;
22:140-1.
28. Lemaitre BC, Mazigh DA, Scavizzi MR. Failure of beta-lactam antibiotics and marked
efficacy of fluoroquinolones in treatment of murine Yersinia pseudotuberculosis infection.
Antimicrob. Agents Chemother 1991;35:1785-90.
29. Vasil'ev PG, Kalininskii VB, Vasil'ev NT, Iurchenko AV. Activity of antibacterial prepara-
tions against the causative agent of pseudotuberculosis in vitro. Antibiot Khimioter
1990;35:29-31.

Adres autorw:
Marek Jagielski
Zakad Bakteriologii Pastwowego Zakadu Higieny
ul. Chocimska 24, 00-791 Warszawa