Wyganowski J. 1957. Wdkarstwo ss. 51-52. PWRiL.

U nas pierwszy koowrotek o nieruchomej szpuli zosta opracowany w

1943 roku przez Bronisawa Radwaskiego. Nosi nazw Sumex. W
sprzeday w ogle si nie ukaza, gdy caa jego produkcja ulega
zniszczeniu w sierpniu 1944 roku.
Koowrotek Sumex mia duo zalet. By lekki way zaledwie 165 g.,
odznacza si prost konstrukcj. Posiada szpul duraluminiow o
pojemnoci 50 metrw yki o przekroju 0,20 mm.
Dopiero po omiu latach w 1952 roku pojawi si u nas po raz pierwszy w
sprzeday koowrotek o szpuli nieruchomej, wykonany cakowicie w kraju.
Nazywa si MAG. Konstrukcja prototypu opracowana zostaa przez
Stanisawa Rosiskiego. Koowrotek ten posiada bakelitow szpul o
pojemnoci 100 metrw steelonu o przekroju 0,35 mm. MAG jest duo
taszy od tego rodzaju koowrotkw zagranicznych i pomimo tego pod
adnym wzgldem im nie ustpuje. Posiadacz jego jest zawsze w tym
szczliwym pooeniu, e w razie uszkodzenia jakiego elementu, moe
bez trudu naby zamienn cz zamiast dorabia now.

Wyganowski J. 1965. Poradnik wdkarski s. 13. PWRiL.

W kraju podjto rwnie produkcj koowrotkw. Niele zapowiada si

Champion (300 z), wymaga jednak pewnych usprawnie
konstrukcyjnych oraz materiaowych.

Bajor L., Strogulski S. 1974. Sprzt i ekwipunek wdkarski produkcji

krajowej i z importu (poradnik zawodowy dla pracownikw handlu)
ss. 46-50. Centrala Handlu artykuami papierniczymi i sportowymi.

PRODUCENT: Spdzielnia Pracy Sprztu Wdkarskiego Krakw, ul.

Grodzka nr 9.

1. Koowrotek Kormoran, w cenie detalicznej 270,- z.

Symbol 90/1.

Dane techniczne:
 Koowrotek spinningowy o staej szpuli o podobnej konstrukcji jak
koowrotek KSB-4.
Waga koowrotka 350 gramw. Blokada korbki zmienna.
Przeoenie przekadni 1:5. Pojemno szpuli 100 mb yki o
rednicy 0,25 mm. Reduktorw pojemnoci szpuli nie stosuje si.
Zakadanie i zdejmowanie szpuli podobnie jak w koowrotku KSB-
4.

Sposb uycia podobny jak w koowrotku KSB-4.

Rnica polega na tym, e w czasie wykonywania rzutu (zamachu)
naciskamy do oporu klawiszowy przycisk hamulcowy, znajdujcy
si w tylnej czci obudowy koowrotka. W kocowej fazie rzutu
zwalniamy nacisk palca na hamulcu. Regulacja hamulca nastpuje
motylkowym pokrtem regulacji, zamocowanym w dolnej czci
obudowy koowrotka. yk na szpul nawija nie bolec lecz osona
szpuli zabierak.
Wszystkie kolejne fazy przygotowania koowrotka do eksploatacji,
zawiera szczegowa instrukcja wchodzca w skad wyposaenia
koowrotka.

Zastosowanie:
Koowrotek Kormoran przeznaczony jest przede wszystkim do
poowu drapienikw na wszystkie dostpne na naszym rynku
sztuczne przynty. Mona take stosowa ten koowrotek do
pooww na ywca, przystawk i przy poowach metod gruntowo-
denn z zastosowaniem obcienia do 50 gramw wagi oraz na
spawiki zwyke i przelotowe.
Stosuje si yk o rednicy od 0,20 do 0,35 mm.
W skad wyposaenia koowrotka wschodz: szpula zapasowa i
instrukcja.
Obowizuj wszystkie przeciwwskazania eksploatacyjne omwione
w tym rozdziale z wyjtkiem przeciwwskaza dla koowrotkw w
obudowie z tworzyw sztucznych.

2. Koowrotek Elwa, w cenie detalicznej 300,- z.

Symbol 90/2.

Dane techniczne:
 Lekki koowrotek spinningowy o staej szpuli. Waga koowrotka
250 gramw. Blokada korbki zmienna. Przekadnia limakowa.
Przeoenie przekadni 1:5,0. Pojemno szpuli bez reduktora - 100
mb yki o rednicy 0,30 mm. Zakadanie i zdejmowanie szpuli
przez odkrcenie ruby mocujcej szpul rubokrtem. Regulacja
hamulca nakrtk motylkow.

Zastosowanie:
Koowrotek Elwa przeznaczony jest do pooww drapienikw na
rednie i mae sztuczne przynty przy zastosowaniu lekkiego
elastycznego wdziska spinningowego. Mona go stosowa take
do pooww na spawiki zwyke i przelotowe oraz na przystawk
przy uyciu obcienia do 25 gramw wagi.
Stosuje si yk o rednicy od 0,20 do 0,35 mm.
W skad wyposaenia koowrotka wchodz: zapasowa szpula z
reduktorem, rubokrt i klucz do wkrtw i nakrtek.

PRODUCENT: Rzemielnicza Spdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Brany

Metalowo-Drzewnej w Gliwicach

1. Koowrotek Mewa-Popular, w cenie detalicznej 244,- z.

Dane techniczne:
redni koowrotek spinningowy o staej szpuli. Przekadnia
limakowa. Waga koowrotka 253 gramy. Blokada korbki zmienna.
Przeoenie przekadni 1:2,5. Pojemno szpuli 100 mb yki o
rednicy 0,45 mm bez reduktora pojemnoci szpuli.
Zakadanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca przez
odkrcenie lub dokrcenie nakrtki motylkowej.

Zastosowanie:
Koowrotek Mewa-Popular stosuje si do poowu drapienikw
metod spinningow na wszystkie rodzaje sztucznych przynt,
Mona go te uywa do poowu na ywca oraz na przystawk i
przy poowach metod gruntowo-denn z zastosowaniem
obcienia do 50 gramw wagi.
Stosuje si yk o rednicy od 0,25 do 0,45 mm. W skad
wyposaenia koowrotka wchodz: zapasowa szpula, nakrtka,
 podkadka filcowa i metalowa pod nakrtk, woreczek z folii
igelitowej oraz instrukcja.

2. Koowrotek Skalar w cenie detalicznej 390,- z.

redni koowrotek spinningowy o staej szpuli. Przekadnia

limakowa. Waga koowrotka 350 gramw. Blokada korbki
zmienna. Przeoenie przekadni 1:2,85. Pojemno szpuli 100 mb
yki o rednicy 0,35 mm bez reduktora pojemnoci szpuli.
Zakadanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca jak w
koowrotku Mewa-Popular.

Zastosowanie identyczne jak koowrotka Mewa-Popular.

W skad wyposaenia koowrotka wchodz: szpula zapasowa,
regulator (nakrtka) hamulca szpuli, podkadka elastyczna i
dociskowa hamulca szpuli, sprynka oraz rolka paka, nakrtka
paka, podkadka sprynujca i instrukcja.

3. Koowrotek Skalar-Mini w cenie detalicznej 246,- z.

Dane techniczne:
Lekki koowrotek spinningowy o staej szpuli. Przekadnia
limakowa. Waga koowrotka 230 gramw. Blokada korbki
zmienna. Przeoenie przekadni 1:4,7. Pojemno szpuli bez
reduktora 100 mb yki o rednicy 0,30 mm.
Zakadanie i zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca jak w
koowrotku Mewa-Popular.

Zastosowanie identyczne jak koowrotka Emte Forelle.

W skad wyposaenia koowrotka wchodz: szpula zapasowa,
regulator (nakrtka) hamulca szpuli oraz podkadka elastyczna i
dociskowa hamulca szpuli.

PRODUCENT: Rzemielnicza Spdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu

Elektrometal w odzi.

Koowrotek SP-5, w cenie detalicznej 254,- z.

 Dane techniczne:
redni koowrotek spinningowy o staej szpuli w obudowie z
tworzywa sztucznego. Przekadnia limakowa. Blokada korbki
zmienna. Przeoenie przekadni 1:2,5. Pojemno szpuli bez
reduktora 100 mb yki o rednicy 0,35 mm. Zakadanie i
zdejmowanie szpuli oraz regulacja hamulca przez odkrcenie lub
dokrcenie nakrtki motylkowej.
Waga koowrotka 200 gramw.

Zastosowanie identyczne jak koowrotka Mewa-Popular.

Koowrotek SP-5, pomimo obudowy z tworzywa jest mocny
konstrukcyjnie i w zwizku z tym nie zachodzi konieczno
przestrzegania dodatkowych przeciwwskaza eksploatacyjnych,
omwionych w rozdziale dotyczcym importowanego koowrotka
Nixe S.
W skad wyposaenia koowrotka wchodz: zapasowa szpula wraz
z reduktorem pojemnoci szpuli oraz woreczek z folii igelitowej.
Do tego koowrotka stosuje si yk o rednicy od 0,25 do 0,40
mm.

Czci zamienne do koowrotkw: Mewa Popular, Skalar i

Skalar-Mini oraz do SP-5 nie s oferowane przez producentw
przedsibiorstwom handlowym do detalicznej sprzeday.

Zastosowanie poszczeglnych typw koowrotkw (o szpuli ruchomej):

1) do lejszych elastyczniejszych wdzisk z przelotkami przy
poowach na spawiki zwyke i przelotowe, na przepywank i na
przystawk:
c. Produkcja Spdzielni Pracy Przemys Drzewny Sprzt Rybacki
Warszawa, ul. Godzikw nr 29/31.
Koowrotki z hamulcem sprynowym. Symbol 2/10, w cenie
detalicznej 44,- z; 3/20, w cenie detalicznej 38,- z; 3/40, w cenie
detalicznej 36,- z.
Koowrotki z hamulcem dociskowym. Symbol 3/1, w cenie
detalicznej 23,- z i 3/30, w cenie detalicznej 20,- z oraz art. 3/50,
w cenie detalicznej 41,50 z/szt.

d. Produkcja Zakadw Wytwrczych PZW Polsping Warszawa, ul.

 KRN nr 42.
Koowrotek gruntowy, w cenie detalicznej 30,- z. Koowrotek ten
wyposaony jest w hamulec dociskowy oraz terkotk.

e. Produkcja Spdzielni Pracy Sprztu Wdkarskiego Krakw, ul.

Grodzka nr 9
Koowrotek gruntowy 35, w cenie detalicznej 35,- z. Symbol
10/56. Hamulec dociskowy.
Koowrotek muchowy, w cenie detalicznej 52,- z. Symbol
100/53. Hamulec dociskowy oraz sprynowy.

f. Produkcja Rzemielniczej Spdzielni Zaopatrzenia i Zbytu

Mechanikw i Optykw w Warszawie
Koowrotek gruntowy 52, w cenie detalicznej 23,- z. Hamulec
dociskowy.

W tej grupie koowrotkw stosuje si yki o rednicy od 0,15 do 0,35 mm

w iloci od 30 do 50 mb.

2) do ciszych sztywniejszych wdzisk, z przelotkami z bambusu lub

tworzyw sztucznych, przy poowach metod gruntow i na ywca:
b. Produkcja Spdzielni Przemys Drzewny Sprzt Rybacki:
Symbol 2/20, w cenie detalicznej 55,- z. Hamulec sprynowy.

c. Produkcja Spdzielni Sprztu Wdkarskiego Krakw:

Koowrotek gruntowy w cenie detalicznej 76,- z. Hamulec
sprynowy i dociskowy.

d. Rzemielnicza Spdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Mechanikw i

Optykw w Warszawie
Koowrotek 95 w cenie detalicznej 48,50 z. Hamulec
sprynowy i dociskowy.
Koowrotek 84-P, w cenie detalicznej 81,- z. Hamulec
sprynowy i dociskowy.

W tej grupie koowrotkw stosuje si yki o rednicy od 0,35 do 0,50 mm

w iloci od 50 do 100 mb.
Dzigielewski A., Zdzieniecki M. 1988. Wdkarstwo bez sekretw ss.
36-42. LSW.

W Polsce produkcj multiplikatorw typu Consul, opartych na

prototypowych, krajowych rozwizaniach, zajmowaa si Rzemielnicza
Spdzielnia Metalowcw w Warszawie. Kilka lat temu produkcji
zaniechano.

Uoyskowanie kulkowe i przekadni hipoidaln posiada polski Prexer

1101.
Typowym przykadem zastosowania prostej przekadni trybowej jest polski
koowrotek Relax 3, w ktrym zastosowano rwnie oyska lizgowe.
Znaczne siy dziaajce na ten mechanizm w czasie holowania ryby, a
nawet samej bystki, powoduj w Relaxie 3 szybkie wyrabianie si tulei
oyskowej i zbw w trybach. Koowrotki z przekadni trybow nadaj
si do wdek, na ktre owimy metod spawikow i ewentualnie do
lekkich wdek spinningowych.

Spraw wymiany szpuli ma najlepiej rozwizan koowrotek Prexer

1101, w ktrym zdejmuje si szpul po wciniciu odpowiedniego
przycisku.

Opisy techniczne niektrych koowrotkw

Prexer 1101

Koowrotek produkcji polskiej. Masa koowrotka 310 g. Przeoenie

przekadni 1:3,67. Pojemno szpuli 200 m yki o przekroju 0,2 mm lub
100 m yki o przekroju 0,3 mm, albo te 60 m yki o przekroju 0,4 mm.
Szpula metalowa, wymienna. Zastosowano tu uproszczony sposb
wymiany szpuli zsuwa si j po wciniciu przycisku znajdujcego si na
czole szpuli. Koowrotek posiada ponadto przekadni limakow
(hipoidaln) oraz kulkowe uoyskowanie.
Korpus i szpula wykonane s z aluminium. Korpus pokryto lakierem o
duej odpornoci na cieranie.
Wedug opinii wielu uytkownikw i fachowcw, koowrotek Prexer
1101 naley do redniej klasy podobnych wyrobw na wiecie. Przy
umiejtnym uytkowaniu i konserwacji jest to urzdzenie mogce suy
wdkarzowi przez wiele lat.
Smarowanie i konserwacja: zby przekadni smaruje si smarem staym
GOI-54 lub T; pozostae czci naley smarowa olejem do maszyn
krawieckich.

Kormoran

Koowrotek produkcji polskiej. Masa koowrotka 350 g. Przeoenie

przekadni 1:5. Pojemno szpuli 100 m yki o przekroju 0,25 mm. Szpula
wykonana z tworzywa, wymienna. Przekadnia trybowa. Uoyskowanie
limakowe. Korpus metalowy. Smarowanie: przekadni pokrywa trzeba
smarem staym, za pozostae elementy oliw do maszyn krawieckich.

Relax 3

Koowrotek produkcji polskiej. Pojemno szpuli 180 m yki o przekroju

0,20, 150 m o przekroju 0,25 mm, 100 m o przekroju 0,30 mm. Szpula
plastikowa. Korpus metalowy. Przekadnia trybowa. oyska lizgowe.
Smarowanie: przekadni pokrywa trzeba smarem staym, za pozostae
elementy olejem kostnym.

Bambi

Koowrotek produkcji polskiej. Masa koowrotka 180 g. Przekadnia

1:3,45. Wykonany jest z tworzywa sztucznego. Szpula mieci 100 m yki
o przekroju 0,3 mm. Koowrotek moe by zainstalowany do bardzo
lekkiej wdki.

Wydaje si, e najbardziej godny polecenia jest Prexer 1101, ktry zda
praktyczny egzamin w rkach wielu wdkarzy owicych rnymi
metodami. Zaznaczamy, e Prexer 1101 nie nadaje si do wdki
gruntowej z cikim oowiem dennym, ale jest to chyba najlepszy
koowrotek produkowany w krajach socjalistycznych z przeznaczeniem do
spinningowania.
Skaryski A. 1992. Spinning s. 67. AW Comes.

Koowrotki na naszym rynku

Bez wtpienia najlepszym polskim koowrotkiem jest PREXER 1102.

Stanowi on unowoczenion wersj PREXERA 1101. Produkuj go
dzkie Zakady Kinotechniczne PREXER.
Koowrotek way 310 g, przeoenie jego mechanizmu wynosi 1:3,67 i
jest, moim zdaniem, prawidowo dobrane, dziki czemu koowrotek sta si
w peni uniwersalny. Szpula mieci 200 m yki o przekroju 0,2 mm, 100
m yki o przekroju 0,3 mm i 60 m yki o przekroju 0,4 mm. Wiele
nowoczesnych rozwiza konstrukcyjnych oraz materiay odporne na
korozj sprawiaj, e PREXER 1102 mieci si w wysokim standardzie
najlepszych firm
wiatowych. W koowrotku
zastosowano przede
wszystkim przekadni tzw.
hipoidaln o duej
sprawnoci oraz
uoyskowanie kulkowe osi
bbna; wprowadzono te
uproszczony sposb
zdejmowania szpuli
polegajcy na wciniciu
przycisku znajdujcego si
na czole szpuli przy
jednoczesnym zdjciu jej z
osi (powtrne zaoenie nie
wymaga ju uycia
przycisku); rczk
koowrotka moemy
skada poprzez wkrcenie
jej o kilka obrotw i
zoenie na korpus.
Koowrotek PREXER
1102 wyposaony jest w
zestaw czci zapasowych.
Oto krtka charakterystyka niektrych innych koowrotkw o staej szpuli,
ktre bywaj w sklepach wdkarskich:
Bambi (produkcji polskiej)
Lekki koowrotek z tworzywa sztucznego. Waga ok. 160 g; przekadnia
1:3,45; pojemno szpuli 100 m yki o rednicy 0,3 mm. Do
spinningowania nadaje si tylko w przypadku owienia na mae bystki,
zalecabym go raczej spinningujcej modziey.
Kormoran (produkcji polskiej)
Waga ok. 350 g; przeoenie 1:5; pojemno szpuli 100 m yki o
przekroju 0,25 mm.

Zdzieniecki M. 2000. Wszystko o wdkarstwie, czyli jak zowi du

ryb ss. 33-38. Oficyna Wydawnicza Alma Press.

Multiplikatory

Jak dotychczas multiplikatory nie cieszyy si w Polsce popularnoci. By

moe przyczyna tkwi w tym, e koowrotki tego typu rodzimej produkcji
(Consule produkowane przed laty przez Rzemielnicz Spdzielni
Metalowcw w Warszawie) nie byy najlepszej jakoci.

Budowa koowrotkw ze szpul nieruchom

Sprawnie dziaajc przekadni limakow i oyska stosowano w

polskim koowrotku Prexer 1101.
Wszystkie koowrotki miay wady - Prexer 1101 - awaryjno urzdenie
blokujcego.

Dziedzic Z. 1972. Wdkarski sport

gruntowy s. 47. ZG PZW

Koowrotek o szpuli staej

Kormoran 11
Katalog... 1950. Katalog informator Spdzielni Sprzt Rybacki ss. 41-42.