LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA

ZADANIA ZAWODW I STOPNIA

CZ I

Rozwizania zada I stopnia naley przesya do Okrgowych Komitetw Olimpiady

Fizycznej w terminach: cz I do 13 padziernika b.r., cz II do 17 listopada b.r. O kwa-
lifikacji do zawodw II stopnia bdzie decydowa suma punktw uzyskanych za rozwizania zada
czci I i II.
Przed wysaniem rozwiza prosimy o zarejestrowanie si na stronie internetowej
http://www.kgof.edu.pl/rejestracja.
Szczegy dotyczce regulaminu oraz organizacji Olimpiady mona znale na stronie inter-
netowej http://www.kgof.edu.pl.

ZADANIA CZCI I (termin wysyania rozwiza 13 padziernika 2017 r.)

Uwaga: Rozwizania zada naley zamieci w kolejnoci zgodnej z ich numera-

cj. Wszystkie strony pracy powinny by ponumerowane. Na kadym arkuszu naley
umieci identyfikator otrzymany w trakcie rejestracji oraz nazwisko i imi autora
pracy. Na pierwszym arkuszu pracy dodatkowo naley poda adres e-mail autora
pracy oraz nazw i adres szkoy.
Podaj i krtko uzasadnij odpowied (nawet jeli w treci zadania znajduj si
odpowiedzi do wyboru, uzasadnienie jest wymagane). Za kade z 15 zada mona
otrzyma maksimum 4 punkty.

Zadanie 1.
Gdy Marek jecha pewn drog w zimowy dzie, to zauway, e odblaskowe znaki drogowe
miay z przodu przylepion warstw (biaego) niegu, tak e brzeg znaku (w przypadku znakw
ograniczenia prdkoci czerwona obwdka) by wolny od niegu i dobrze widoczny. Gdy kilka-
nacie godzin pniej jecha t sam drog w nocy, w wietle reflektorw z daleka znaki widoczne
byy jako:
a) stosunkowo ciemna obwdka oraz jasne wntrze,
czy
b) jasna obwdka oraz ciemne wntrze?
Zadanie 2.
Pewna rakieta zostaa zbudowana nie po to, by lecie w przestrze kosmiczn, ale po to, by
utrzymywa si na staej, niezbyt duej wysokoci nad ziemi (rakietowy dron). Dysza rakiety
jest wzgldem niej nieruchoma i ma wylot skierowany dokadnie wzdu jej osi, ale sia cigu
jest automatycznie regulowana tak, e jej skadowa pionowa rwnoway ciar rakiety.
Gdzie powinny by umieszczone stateczniki rakiety, aby uatwi jej stabilizacj pionow (po-
wrt do pionowej pozycji w przypadku przypadkowego odchylenia od pionu):

Strona 1 z 6
LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZADANIA ZAWODW I STOPNIA, cz. 1

(a) na dole rakiety

czy
(b) na grze rakiety?
Zadanie 3.
Chwymy sprynk slinky za grn cz i pozwlmy jej zwisa swobodnie. Gdy pucimy
sprynk, to jej najnisza cz nie zacznie natychmiast spada, ale pozostanie przez pewien
czas nieruchoma (a do momentu gdy grna cz doleci do dolnej), patrz np.:
www.kgof.edu.pl/link slinky.html.
Czy jeli do dolnej czci sprynki przymocujemy ciarek (np. o masie rwnej masie spr-
ynki), to w analogicznej sytuacji te pozostanie on nieruchomy przez pewien (zauwaalny) czas?
Zadanie 4.
Na sztywny prostopadocian dziaaj dwie jednakowe siy przyoone do jego krawdzi, pro-
stopade do ciany zawierajcej te krawdzie (lewy rysunek poniej). Czy ruch prostopadocia-
nu bdcy skutkiem dziaania tych si si zmieni, jeli punkt przyoenia jednej siy przesun
wzdu odpowiedniej krawdzi o pewien odcinek, a punkt przyoenia drugiej siy o taki sam
odcinek w przeciwn stron (prawy rysunek)?

Zadanie 5.
Stacja kosmiczna porusza si po orbicie koowej tu nad grn warstw atmosfery. Stwierdzo-
no, e jeli stacja zbliy si bardziej do Ziemi, to opr powietrza spowoduje jej wyhamowanie,
a w efekcie spadek na Ziemi. Aby zabezpieczy si przed t ewentualnoci, postanowiono na
chwil wczy silniki stacji. Jakie rozwizanie bdzie lepsze z punktu widzenia przyszoci stacji:
a) skierowanie dyszy silnikw stycznie do aktualnego toru, tak by zwikszy styczn do okrgu
skadow prdkoci stacji
czy
b) skierowanie dyszy silnikw w kierunku rodka Ziemi, aby stacja uzyskaa niezerow ra-
dialn skadow prdkoci?

Strona 2 z 6
LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZADANIA ZAWODW I STOPNIA, cz. 1

Zadanie 6.
Na cewk naoono walcowat oson z izolatora. Osona moe si obraca bez tarcia wok
wsplnej osi cewki i osony. Oson naelektryzowano adunkiem dodatnim.

Cewka otoczona oson - widok wzdu osi cewki.

W ktr stron bdzie si obraca osona po tym, jak przez cewk zacznie pyn prd -
zgodnie z kierunkiem prdu obiegajcego cewk, czy przeciwnie do niego? A moe nie bdzie si
obraca?
Zadanie 7.
Rozwamy dwa obiekty: (a) metalow, cienk sfer o promieniu R i masie M oraz (b) po-
dziurawion sfer otrzyman ze sfery takiej samej jak sfera (a) przez wywiercenie identycznych
maych otworw, tak e pozostaa powierzchnia wynosi 4R2 /2, a masa (b) jest rwna M/2.
Otwory s rwnomiernie rozoone, ich promie jest znacznie mniejszy od R, ale jednoczenie
znacznie wikszy od gruboci sfery.
Ile razy szybko stygnicia obiektu (b) bdzie wiksza (lub mniejsza) od szybkoci stygnicia
obiektu (a), jeli umiecimy kady z nich z osobna w pustej przestrzeni kosmicznej, w chwili, gdy
ich temperatura wynosi T = 300 K ?
Kady z obiektw potraktuj jako ciao doskonale czarne i doskonale przewodzce.
Pomi fakt, e niektre fale emitowane przez rozwaane obiekty maj dugo wiksz ni
rozmiary otworw w sferze (ich wkad do bilansu energii jest zaniedbywalny).
Zadanie 8.
Amerykaski koszykarz Kyrie Irving twierdzi, e Ziemia jest paska. Zakadajc, e ma on
racj i e jednoczenie teoria grawitacji Newtona jest suszna, wyznacz grubo Ziemi, jeli ma
ona ksztat paskiego nalenika o bardzo duym promieniu, jednorodnej gstoci rwnej 2, 6
g/cm3 (w przyblieniu gsto kwarcu), a przyspieszenie ziemskie na powierzchni tego nalenika
w jego rodku wynosi g = 9, 81 m/s2 .

Strona 3 z 6
LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZADANIA ZAWODW I STOPNIA, cz. 1

Zadanie 9.
Projekt Hyperloop zakada wybudowanie tuneli (wedug jednej z wersji maj to by meta-
lowe rury), w ktrych bd si porusza na poduszce magnetycznej superszybkie pocigi. Aby
umoliwi ruch z prdkoci ponad 1200 km/h, z tuneli ma by wypompowane powietrze.
Zakadajc e mamy dwa tunele (dwie rury) o przekroju 5 m2 (w kierunku prostopadym do
osi) oraz dugoci 1000 km kady, wyznacz minimaln prac, jak trzeba wykona, aby oprni
te tunele z powietrza. Przyjmujc, e t prac wykonuj silniki elektryczne o 100% sprawnoci i
e cena 1 kWh energii elektrycznej wynosi 1 z, oblicz koszt tej operacji.
Zadanie 10.
Cienk rurk szklan (kapilarn) umieszczono pionowo w naczyniu z wod. Wskutek przy-
legania wody do szka i napicia powierzchniowego wody poziom wody w rurce jest wyej, ni
poziom wody w naczyniu, patrz rysunek.

Rozwaamy may fragment rurki, do ktrego z zewntrz przylega powietrze, a od wewntrz

woda. Czy cinienie powietrza jest w porwnaniu z cinieniem wody na ten fragment: (a) wiksze
(rurka jest ciskana w kierunku radialnym), (b) czy mniejsze (rurka jest rozcigana w kierunku
radialnym), czy (c) - takie samo.
Zadanie 11.
Starszy i wikszy brat Guliwera postawi na nieruchomej planecie wiadro z wod patrz
rysunek. Dno wiadra jest koem i styka si z powierzchni planety dokadnie w swoim rodku.
W ktrym przypadku ciar wody bdzie rwny parciu na dno wiadra:

a) gdy cianka boczna bdzie prostopada do dna,

czy
b) gdy cianka boczna bdzie fragmentem powierzchni bocznej stoka o wierzchoku w rodku
planety?

Strona 4 z 6
LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZADANIA ZAWODW I STOPNIA, cz. 1

A moe (c) w adnym z tych przypadkw te dwie wielkoci nie bd rwne?

Pomi przyciganie samego wiadra, obecno innych cia, obecno (lub nieobecno) atmos-
fery, parowanie wody i napicie powierzchniowe. Planeta jest jednorodn kul.
Ciar wody to wypadkowa sia grawitacyjna, z jak woda w wiadrze jest przycigana przez
planet.
Parcie wody na dno wiadra jest (zgodnie z III zasad dynamiki Newtona) rwne sile, jak to
dno dziaa na wod.
Zadanie 12.
Franek zauway, e gdy przesuwa ptl z przewodnika w pobliu bieguna N magnesu (patrz
rys. a)), to pojawia si sia przeciwstawiajca si temu przesuwaniu. Postanowi wzmocni ten
efekt umieszczajc symetrycznie wzgldem tej ptli drugi, identyczny magnes, zorientowany
zgodnie z pierwszym magnesem (patrz rys. b)). Osie magnesw oraz ptli si pokrywaj. Czy
Franek osign swj cel?
Rozwaamy chwil, gdy ptla jest w takiej samej odlegoci od obu magnesw.

Zadanie 13.
Pewna firma rozwaa wyprodukowanie dziaajcych w nocy elektrowni fotowoltaicznych. Ta-
ka elektrownia ma wykorzystywa efekt fotoelektryczny analogicznie jak zwyke fotowoltaiczne
elektrownie (lub tylko panele) soneczne. Rnica ma polega na tym, e zamiast fotonw po-
chodzcych ze Soca miaoby si wykorzystywa (podczerwone) fotony wystpujcego nawet w
nocy promieniowania cieplnego (podczerwonego) obiektw z bliskiego i dalekiego otoczenia.
Przyjmujc, e wszystkie obiekty maj t sam temperatur, oce, czy dziaanie elektrowni
w opisany sposb jest moliwe.
Zadanie 14.

Strona 5 z 6
LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZADANIA ZAWODW I STOPNIA, cz. 1

Rozwamy przedstawiony na rysunku ukad identycznych arwek i identycznych cewek pod-

czonych przez dugi czas do rda zasilania. Ktra arwka bdzie wieci najjaniej tu po
odczeniu rda?
Pomi indukcyjnoci arwek i przewodw czcych oraz opornoci przewodw i cewek.
Zadanie 15.
Pochodzcy z Ziemi kosmiczni turyci spotkali w trakcie swojej podrny statek Obcych. Gdy
oba statki si zatrzymay, turyci zauwayli, e wiata statku Obcych migaj z czstotliwoci
60 byskw na minut wiatem purpurowym. Analiza tego wiata wykazaa, e skada si ono
z dwch skadowych: czerwonej o dugoci fali 650 nm i niebieskiej o dugoci fali 440 nm.
Po wymianie okazjonalnych uprzejmoci statek Obcych zacz si oddala i po pewnym czasie
turyci mogli zaobserwowa, e jego wiata migaj ze sta czstotliwoci 49 byskw na minut.
Jaki kolor tego wiata obserwowali turyci?
Informacje na temat kolorw odpowiadajcych dugociom fali oraz mieszania kolorw wy-
szukaj w dostpnych Ci rdach.

Informacje, ktre mog by przydatne

~ pola (przyspieszenia) grawitacyjnego ~ oraz pola magnetycznego
Dla pola elektrycznego E,
~ cakowity strumie cak danego pola przez powierzchni zamknit jest rwny
B
1


0
Q dla pola elektrycznego,
cak =

4G M dla pola grawitacyjnego,

0 dla pola magnetycznego.

gdzie Q jest cakowitym adunkiem elektrycznym zawartym wewntrz rozwaanej powierzchni,

M cakowit mas zawart wewntrz rozwaanej powierzchni, 0 przenikalnoci elektryczn
prni, G uniwersaln sta grawitacyjn.
0 = 8,85 1012 F/m, G = 6,67 1011 Nm2 /kg2 .

Strona 6 z 6