RYNEK

KSIKI
W
POLSCE

1
 RYNEK KSIKI W POLSCE
W Polsce do poowy 2014 roku w bazie ISBN, prowadzonej przez Bibliote-
k Narodow, zarejestrowanych byo ponad 40500 podmiotw wydawni-
czych, jednak aktywnych wydawnictw (wydajcych kilka ksiek w cigu
roku) dziaa nie wicej ni 2000 do 2500.

Jednoczenie koncentracja na rynku jest bardzo dua. Udzia 300 najwik-

szych wydawnictw brany wynosi prawie 98%. Okoo 600-700 firm wydaje
w cigu roku wicej ni 10 ksiek, ponad 300 osigno w 2014 roku ponad
1 mln z obrotu, a okoo 160 ponad 2 mln z. Pozostali zarejestrowani
wydawcy w wikszoci s wydawcami jednej lub kilku ksiek i nie uczest-
nicz aktywnie w rynku wydawniczym.

UDZIA WYDAWNICTW W RYNKU W 2014 ROKU

(w podziale wedug wielkoci)

Liczba Przychd EURO Procentowy

podmiotw zesprzeday (mln) udzia
w grupie wgrupie wrynku
(w mln z)

DUE WYDAWNICTWA
Roczny przychd > 4 mln euro 35 1860 436,6 75,0
REDNIE WYDAWNICTWA
Roczny przychd od 200 tys. euro
do4 mln euro ok. 250 558 131,0 22,5
MAE WYDAWNICTWA ponad
Roczny przychd < 200 tys. euro, przy
co najmniej dwch wydanych tytuach 1,500 49 11,5 2,0

WYDAWNICTWA NIEAKTYWNE ponad

Wydajce ksiki okazjonalnie 4,000 12 2,8 0,5

Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

Warto rynku ksiki w Polsce w 2014 roku wynosia 2,48 mld z (582,1mln
euro) w cenach zbytu wydawcw, czyli cenach, po jakich wydawcy sprze-
daj ksiki dystrybutorom. W porwnaniu z 2013 rokiem, w ktrym war-
to rynku wyniosa 2,67 mld z, zanotowano spadek o 7,5%.

Rok 2014 przynis spodziewany spadek przychodw. Prognozy na kolejne

lata przewiduj dalsze znaczne spadki dochodw i zwikszenie konkuren-
cji pomidzy wydawcami.

2
RYNEK KSIKI W POLSCE W LATACH 2010-2014
2010 2011 2012 2013 2014
PRZYCHODY ZE SPRZEDAY KSIEK
WCENACH ZBYTU WYDAWCW (w mln z) 2940 2710 2670 2680 2480

WZROST W PROCENTACH 3% -8% -1,5% 0,4% -7,5%

PRZYCHODY (w mln EURO) 735 658 639 640 582

Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

Na spadek sprzeday w brany wydawniczej zoyo si kilka czynnikw

o odmiennym charakterze, ktre w efekcie sprowadzaj si do postpuj-
cych zmian w sektorze sprzeday detalicznej, gdzie nastpiy stae spadki
sprzeday stacjonarnej, przy jednoczesnym szybko rosncym znaczeniu
sprzeday w Internecie. Przychody z tego tytuu nie rwnowa jednak
spadkw wklasycznych formach sprzeday.

Polski rynek ksiki znajduje si pod wyranym wpywem negatywnej ko-

niunktury biznesowej i ekonomicznej. Za jedn z przyczyn spadku wartoci
na polskim rynku ksiki uwaa si przede wszystkim wprowadzenie od
1stycznia 2011 roku 5-procentowego podatku VAT, gdy do tego czasu ksiki
oboone byy zerowym podatkiem VAT. Spowodowao to wzrost ceny deta-
licznej ksiek do 10%, a w przypadku podrcznikw nawet o 15-20%. Obec-
nie jednak, w trzy lata po wprowadzeniu tego opodatkowania, rynek dosto-
sowa si do zmiany.

Innym czynnikiem, ktry w wymierny sposb wpyn na spadek wartoci

rynku, byy wprowadzone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmia-
ny w zasadach obrotu i funkcjonowania podrcznikw szkolnych. W 2014
roku do szk podstawowych trafi bezpatny i obowizkowy podrcznik
dla Iklasy opracowany i wydany przez Ministerstwo, co spowodowao, e
zarwno wydawcy edukacyjni, jak i dystrybucja ksigarska stracili przy-
chody z tego tytuu. Wprowadzono jednoczenie centralne finansowanie
zakupu publikacji wiczeniowych i zbiorw zada, a take podrcznikw
do nauki jzykw obcych.

Na spadek sprzeday wpyny rwnie bdy w polityce zakupowej sektora

detalicznego, przede wszystkim najwikszych sieci ksigarskich przed sezo-
nem witecznym 2013 roku, co z kolei odbio si negatywnie na wynikach
kolejnych miesicy, gdy nastpia potna fala zwrotw z sieci ksigarskich
do wydawcw. Wydawcy dokonali wwczas masowych przecen niesprze-
danych nakadw, a wielkie sieci ksigarskie i sklepy internetowe podjy
wojn rabatow sigajc nawet 25-35% ceny detalicznej przy sprzeday
nowych tytuw.

W 2014 roku organizacje wydawcw i ksigarzy podjy bardzo aktywne dzia-

ania na rzecz wprowadzenia zasady jednolitej ceny ksiki. Przygotowano
projekt Ustawy o ksice przewidujcy wprowadzenie staych cen ksiek,
wzorowany na regulacjach we Francji i w Niemczech. Projekt zosta w po-
owie roku zgoszony do Sejmu wraz z apelem do wszystkich klubw posel-
skich o niezwoczne przyjcie, niezalenie od ich podziaw politycznych.

3
 PRODUKCJA KSIEK
ROK 2010 2011 2012 2013 2014

WYDANE TYTUY 24380 24920 27060 29710 32480

PIERWSZE WYDANIA 13430 12180 13410 15580 18870

NAKADY (w mln egz.) 139,2 122,4 107,9 112,4 105,1

REDNI NAKAD (w egz.) 5710 4912 3987 3783 3236

Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

W 2014 roku nastpi kolejny spadek redniego nakadu tym razem

o 14,5%, z 3783 do 3236 egzemplarzy. Zdecydowanie niszy by rwnie
oglny nakad wydrukowanych publikacji 105,1 mln wobec 112,4 mln eg-
zemplarzy (spadek o 6,5%).

Biblioteka Narodowa, ktra rejestruje tylko tytuy otrzymane jako egzem-

plarze obowizkowe, odnotowaa 32716 ksiek wydanych w 2014 roku,
czyli niemal tyle samo co w roku poprzednim (32863 tytuy). Szacuje si,
e co najmniej 10% wydanych tytuw nie trafia do Biblioteki Narodowej,
gdy wydawcy nie zawsze dostarczaj egzemplarze obowizkowe. Przy ta-
kim zaoeniu naley przyj, e w 2014 roku w Polsce ukazao si blisko
36 tys. tytuw ksiek.

LITERATURA PIKNA (liczba tytuw)

2011 2012 2013 2014
Dla Dla dzieci Dla Dla dzieci Dla Dla dzieci Dla Dla dzieci
dorosych i modziey dorosych i modziey dorosych i modziey dorosych i modziey

WYDANE TYTUY 5089 1890 5223 2081 5036 2178 5712 2630
PIERWSZE
WYDANIA 4354 1529 4495 1841 4658 2092 5245 2533

REEDYCJE 735 361 728 240 378 86 467 97

Ruch Wydawniczy w Liczbach 2014, Biblioteka Narodowa

ORYGINAY I TUMACZENIA (wszystkie)

2011 2012 2013 2014
Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia

WYDANE TYTUY 21268 8094 23319 6688 23299 6270 22590 6710

Ruch Wydawniczy w Liczbach 2014, Biblioteka Narodowa

ORYGINAY I TUMACZENIA (literatura pikna dla dorosych)

2011 2012 2013 2014
Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia Orygina Tumaczenia

WYDANE TYTUY 2,626 2,444 2,944 2,249 2,859 2,078 3,167 2,418

Ruch Wydawniczy w Liczbach 2014, Biblioteka Narodowa

4
 UDZIA W PRZYCHODACH ZE SPRZEDAY KSIEK
WG TYPW WYDAWANEJ LITERATURY (w procentach)
2010 2011 2012 2013 2014

LITERATURA PIKNA 15,0 13,1 12,9 13,2 12,3

LITERATURA DZIECICA 7,5 5,9 5,6 6,0 7,3

LEKTURY SZKOLNE 2,2 2,2 2,1 2,0 0,6

KSIKA SZKOLNA 27,5 30,1 31,5 31,5 30,4

KSIKA NAUKOWA I FACHOWA 33,3 36,3 36,5 36,5 37,9

KSIKI ILUSTROWANE 5,1 4,3 3,9 3,9 4,6

KSIKA RELIGIJNA 5,8 5,8 4,5 4,1 3,8

INNE (w tym nuty i kartografia) 3,6 3,5 3,0 2,8 3,2

Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

LICZBA SPRZEDANYCH EGZEMPLARZY

2010 2011 2012 2013 2014
LICZBA SPRZEDANYCH EGZEMPLARZY
(w mln) 139,8 119,3 115,5 123,0 105,8

Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

NAJWIKSI WYDAWCY KSIEK W POLSCE 2014

PRZYCHODY ZESPRZEDAY PRZYCHODY ZESPRZEDAY
WYDAWNICTWO KSIEKW2013 ROKU KSIEKW 2014 ROKU
(w mln z) (w mln z)

1 NOWA ERA 261,6 261,4

nowaera.pl

2 WYDAWNICTWA SZKOLNE
IPEDAGOGICZNE 252,2 243,8
wsip.com.pl
3 WOLTERS KLUWER POLSKA 186,4 195,4
wolterskluwer.pl

4 PEARSON CENTRAL EUROPE 94,4 134,6

pearson.pl

5 GRUPA EDUKACYJNA 113,5 94,5

grupaedukacyjna.pl

6 WYDAWNICTWO OLESIEJUK 90,6 94,4

olesiejuk.pl

7 SIW ZNAK 75,3 75,3

znak.com.pl

8 MACMILLAN POLSKA 39,5 52,0

macmillan.pl

9 C.H.BECK 52,0 46,9

beck.com.pl

10 GRUPA PUBLICAT 32,2 34,3

publicat.pl
Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.
5
 W 2014 roku udzia w rynku piciu najwikszych wydawcw (Nowa Era,
WSiP, Wolters Kluwer Polska, Pearson Central Europe, Grupa Edukacyjna)
wynosi 37%, w roku poprzednim 34,9%.

Liczba zatrudnionych w wydawnictwach w 2014 roku wynosia 5260 osb

i bya o 4,5% nisza ni w roku poprzednim, kiedy wynosia 5480 osb.

Rok 2014 by okresem konsekwentnego rozwoju oferty publikacji elektro-

nicznych i rozwoju systemw ich sprzeday. Mimo e obroty ze sprzeday
tego rodzaju publikacji nie przekraczaj jeszcze 2-3% rynku, to wyranie
wida, e wydawcy uznali takie dziaania za konieczne i realnie perspek-
tywiczne. Najwaniejszy problem stojcy na drodze szybkiego rozwoju
tego segmentu rynku to nierwno form opodatkowania rnych wersji
ksiek publikacje drukowane objte s 5-procentowym podatkiem VAT,
a wydania cyfrowe stawk podstawow w wysokoci 23%.

REDNIA CENA KSIKI

Ostatnie lata to okres staego wzrostu cen detalicznych, na ktry ska-
daj si nie tylko obiektywne wzrosty kosztw produkcji (koszty druku,
papieru, logistyki itd.), ale take zjawiska opisane wyej, zwizane zsil-
n tendencj do wysokich przecen oferty ksikowej w sektorze detalicz-
nym, ktra obejmuje take premierow produkcj.

Ceny ksiek w cigu ostatnich kilku lat wzrosy nieznacznie, a w roku

2013 nawet spady, mimo to wielu czytelnikw ma poczucie, e ksi-
ki s drogie. Bierze si to przede wszystkim z analizy cen okadko-
wych,sztucznie zawyanych z uwagi na niemal pewne szybkie obniki
w punktach sprzeday detalicznej. Jednoczenie poda tzw. taniej ksi-
ki (egzemplarze przecenione przez wydawnictwa bd hurtownie) jest
ogromna.

CENA DETALICZNA 2010 2011 2012 2013 2014

Z 34,3 37,8 38,7 38,3 41,5
EURO 8,57 8,4 9,26 9,14 9,74
Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

6
DYSTRYBUCJA
Hurtownie maj duy, 50-procentowy udzia w rynku. Oglna liczba pod-
miotw hurtu ksigarskiego zmniejsza si i po wielu spektakularnych
bankructwach na rynku dziaa okoo 185 firm. W Polsce dziaaj cztery
sieci sprzeday o zasigu oglnopolskim Azymut, FK Jacek Olesiejuk,
Platon i Wikr.

PODZIA RYNKU DYSTRYBUCJI, 2014

Akwizycja 2%

Kluby i wysyka 3% Internet 36%

Kioski z pras 9%
3% 2%
9%

36%
15%

Supermarkety 15%

35%

Ksigarnie 35%

Dla porwnania przedstawiamy rda zakupu ksiek wynikajce z ba-

da czytelnictwa prowadzonych przez Instytut Ksiki i Czytelnictwa
Biblioteki Narodowej

RDA ZAKUPU KSIEK

2010 2012 2014
SALON MULTIMEDIALNY (NP. EMPIK) 22 29 21
KSIGARNIA TRADYCYJNA 58 55 49
ANTYKWARIAT 7 6 6
KLUBY KSIKI 12 4 4
KSIGARNIE INTERNETOWE 15 12 16
KIOSKI LUB SALONY PRASY 6 6 10
PUNKTY SPRZEDAY TANIEJ KSIKI 6 6 9
SUPERMARKET 4 5 12
INNE RDA 8 4 2
Biblioteka Narodowa
7
 KSIGARNIE
Liczba ksigar systematycznie zmniejsza si w wyniku oddziaywania wie-
lu czynnikw. Oprcz oglnej tendencji spadku zainteresowania ksik,
decydujcy wpyw maj czynniki ekonomiczne: zbyt wysokie czynsze za
wynajcie lokali, silna konkurencja ze strony duych podmiotw detalicz-
nych (nie tylko sieci ksigarskich, ale te sieci marketw i supermarketw),
atake wojny cenowe wywoane przez najwikszych graczy na rynku.

2011 2012 2013 2014

LICZBA KSIGAR 2082 2050 1974 1854
Rzeczpospolita wedug Bisnode Polska

Rabaty dla hurtowni wynosz rednio okoo 48-50%. Ksigarnie pracuj na

30- do 35-procentowym upucie w przypadku tzw. ksiki kolorowej i 25-
do 28-procentowym dla podrcznikw. Nawet do 35-42% dostaj ksigarze
zaopatrujcy si bezporednio u wydawcw (poza duymi sieciami ksigar-
skimi jak Empik), przy czym poziom rabatw moe by wyszy w zamian
za zwikszenie wielkoci sprzeday ksiek danego wydawcy oraz wiksze
zaangaowanie si ksigarzy w promocj tytuw.

GWNE SIECI KSIGARSKIE

EMPIK / empik.com
Najwiksza sie ksigarska w kraju, ktra pod koniec 2014 roku miaa ponad
200 sklepw. Sie oferuje ponad 2 mln produktw (w tym pyty CD iDVD,
gry komputerowe, produkty papiernicze, elektronik, np. czytniki e-bookw
czy odtwarzacze MP3, a nawet artykuy gospodarstwa domowego). Oferta
Empiku obejmuje 70 tys. tytuw ksiek, a jego przychd w tej czci oferty
w ostatnim roku wynosi midzy 450 a 480 mln z.

MATRAS / matras.pl
Firma zajmuje si sprzeda zarwno hurtow, jak i detaliczn. Naley do
niej 175 ksigar w ponad 70 miastach na terenie caego kraju, w tym poowa
w centrach handlowych. W ofercie jest 150 tys. tytuw. W 2011 roku firma
uruchomia ksigarni internetow, ktr intensywnie rozwija (matras.pl),
a jej przychody przekraczaj ju 5% cznych przychodw caego dochodu
firmy. Klienci ksigarni internetowej maj moliwo bezpatnego odbio-
ru zamwienia w ksigarniach stacjonarnych. T ofert Matras ustanowi
norm dla oglnopolskiej konkurencji. W 2012 i 2013 roku Matras przepro-
wadzi konsekwentny rebranding swoich sklepw, poprawiajc jako usug
handlowych, wntrza ksigar i sposb prezentacji ksiek. Firma nadal
inwestuje w nowe punkty sprzeday detalicznej, w duych orodkach miej-
skich oraz w mniejszych miejscowociach. Od 2012 roku Matras konsekwent-
nie prowadzi polityk ofert specjalnych, sprzedajc wybrane tytuy, czsto
nowoci wydawnicze, z 20- lub 25-procentowym rabatem. Ponadto 10-15%
ksiek bdcych w sprzeday naley do rynku taniej ksiki. W 2014 roku
firma Nowe Powierzchnie staa si nowym wacicielem Matrasu.

8
KSINICA POLSKA / ksiaznica.pl
Dziaa w pnocno-wschodniej Polsce, prowadzc sprzeda hurtow i deta-
liczn. Do firmy naley 38 ksigarni w 25 miastach (w Olsztynie, Gdasku,
Warszawie, Lublinie, Poznaniu i wielu innych). Przez par lat firma opraco-
wywaa program partnerski skierowany do niezalenych ksigarzy, ktrzy
w zamian za ustalony procent od zysku otrzymuj pomoc w modernizacji
sklepu, uzupenienie asortymentu, zagwarantowanie zamwie i wsparcie
marketingowe i promocyjne. Przychd Ksinicy Polskiej w zeszym roku
wynis ponad 30 mln z.

INTERNET
Internetowa sprzeda ksiek jest jednym z niewielu kanaw dystrybucyj-
nych ksiki drukowanej, ktry odnotowa stay wzrost wartoci w ostat-
nich latach. Ksigarnie internetowe oferuj nie tylko nowe tytuy, ale take
tytuy nie bdce ju w ofercie ksigarskiej. Przychd ze sprzeday interne-
towej w ostatnim roku wynis 835 mln z.

ALLEGRO.PL
Najwikszy serwis aukcyjny w Polsce. Wielu analitykw rynkowych uwa-
a serwis Allegro.pl za najwiksz ksigarni internetow w kraju. Allegro.
pl prowadzi jednak sprzeda zarwno ksiek nowych, jak i uywanych.
Szacuje si, e przez Allegro sprzedaje si 6-6,5 mln ksiek kadego roku.
Najwikszym zainteresowaniem ciesz si literatura pikna, literatura po-
pularna, non-fiction, publikacje akademickie i naukowe. Poprzez serwis
Ebooki.allegro.pl Allegro prowadzi take sprzeda e-bookw.

BONITO.PL
Najwiksza ksigarnia internetowa w Polsce, ktra dziaa na rynku od 2006
roku. W staej ofercie ma 60 tys. tytuw. Miesicznie realizuje 150 tys. za-
mwie. Charakteryzuje si najwiksz dynamik wzrostu przychodw
z2 mln z w 2009 roku do 90 mln z w 2014 roku. Pozycj lidera zawdzicza
ofensywnej polityce rabatowej i logistycznej.

MERLIN.PL
Przez par lat Merlin by wiodc ksigarni internetow, okoo 40-45%
zyskw firmy pochodzi ze sprzeday internetowej. W 2013 roku Merlin.pl
zosta kupiony przez grup handlow Czerwona Torebka za kwot 53 mln
zotych. W 2015 roku waciciel zdecydowa jednak o sprzeday firmy.

GANDALF.COM.PL
Od roku 2011 Gandalf.com jest czci grupy Empik. Gandalf przoduje
wsprzeday podrcznikw przez Internet. Od 2012 firma prowadzi program
partnerski polegajcy na odkupowaniu podrcznikw od klientw i ponow-
nym ich sprzedawaniu przez oryginaln platform dystrybucyjn. W ofercie
ksigarni znajduj si nie tylko drukowane publikacje, ale take DVD, CD,
programy do nauki jzykw obcych, e-booki oraz audiobooki.

9
 RANKING SKLEPW INTERNETOWYCH 2014 SERWISU
MONEY.PL W KATEGORII KULTURA I ROZRYWKA
matras.pl
merlin.pl
gandalf.com.pl
empik.pl
helion.pl
taniaksiazka.pl
ravelo.pl
inBook.pl
bonito.pl
pwn.pl

E-BOOKI
Warto rynku e-bookw w roku 2014 wyniosa 56 mln z (wzrost o 16,5%).
Najwikszymi dystrybutorami e-bookw s: Virtualo (spka zalena Empi-
ku), Woblink (podmiot z grupy Znak), Legimi, Publio.pl, Empik.com, Bez-
kartek.pl.

Znacznie wzrosa liczba dostpnych w sprzeday tytuw autorw polskich,

zarwno tytuw chronionych prawem autorskim, jak rwnie tych, ktre
nale do domeny publicznej. Na przeomie 2014 i 2015 roku liczba wszyst-
kich tytuw polskojzycznych oszacowana zostaa na 37000, z czego 50%
stanowi tytuy komercyjne.

Sprzeda publikacji elektronicznych nadal podlega 23-procentowemu opo-

datkowaniu, pomimo deklaracji ze strony rzdu o obnieniu stawki do 5%,
jak w przypadku publikacji drukowanych. Oprcz wydawcw, ktrzy odpo-
wiadaj za rozwj wolumenu dostpnej na rynku oferty cyfrowej, najwik-
szy ciar operacyjny za budow rynku, w tym przede wszystkim poprzez
edukacj w zakresie e-czytelnictwa i promocj ksiek cyfrowych, spada na
platformy wyspecjalizowane w sprzeday e-ksiek.

Warto zaznaczy, e konkurencja midzy dystrybutorami w najmniejszym

stopniu dotyczy obecnie cen e-ksiek. Znacznie wiksze znaczenie, zwasz-
cza z punktu widzenia klientw, ma szeroko i atrakcyjno oferty, jej do-
stpno, serwis oferowany przez sklep, w tym dostpne systemy patnoci.
Narzdzia marketingowe wykorzystywane do kreacji sprzeday maj na
celu zwikszy zasig sieci dystrybucyjnej. Przedmiotem konkurencji s te
koszty obsugi sprzeday, czyli mare dystrybutorw.

Rynek koncentruje si obecnie przede wszystkim na cigym wprowadza-

niu i rozwijaniu efektywnych modeli sprzeday publikacji elektronicznych.
Znaczna cz najpowszechniej wykorzystywanych narzdzi marketin-
gowych zostaa tymczasem przeniesiona z rynku ksiek drukowanych
i zaadaptowana do rzeczywistoci biznesu cyfrowego. Std ich niewystar-
czajca, w stosunku do przychodowych oczekiwa wydawcw, biznesowa
efektywno.

10
AUDIOBOOKI
Gwnymi sprzedawcami audiobookw w plikach w formacie MP3 s sklepy
internetowe: Audioteka.pl, Virtualo.pl, Audiobook.pl oraz Empik.com. Pro-
blemem pozostaje 23-procentowe opodatkowanie, ktre od roku 2011 jest wy-
sze ni opodatkowanie publikacji drukowanych.

RYNEK AUDIOBOOKW W LATACH 2010-2014

LATA 2010 2011 2012 2013 2014
WARTO SPRZEDAY ( w mln z) 21,7 23,1 29,0 26,9 29,2
LICZBA OFEROWANYCH TYTUW 1680 1960 2350 2730 3250
LICZBA WYDAWCW AUDIOBOOKW 55 72 90 113 115
PROCENTOWY WZROST ( liczby tytuw) 18% 17% 19,9% 16% 19%
Rynek ksiki wPolsce 2015, Biblioteka Analiz Sp. zo.o.

Wedug szacunkw w 2014 roku warto sprzeday wyniosa 29,2 mln z,

awic o 8,5% wicej ni rok wczeniej (26,9 mln z). Oferta publikacji audio
w 2014 roku po raz kolejny zanotowaa wzrost, tym razem o 19% z 2730
tytuw do 3250 (nie liczc publikacji do nauki jzykw obcych i wersji ob-
cojzycznych).

Do koca 2009 roku cena nowych produktw w sektorze audiobookw utrzy-

mywana bya na poziomie 20 z, w 2010 cena wzrosa do 25 z, natomiast pod
koniec 2012 roku do 35 z. W latach 2013-2014 ceny wyda audio utrzymyway
si na poziomie 34-35 z.

Przez ostatnie dwa lata nastpio spowolnienie wzrostu na rynku, a gwn

przyczyn tego zjawiska jest fakt, e rynek audiobookw obsuguje ograni-
czon liczb klientw, z ktrych wikszo to modzi, aktywni ludzie lubicy
korzysta z nowych technologii i mocno zainteresowani literatur.

W 2014 roku przeprowadzono badania rynku ksiki audio, ktre wykazay,e

okoo 4,8 mln Polakw suchao audiobooka cho raz, podczas gdy liczb aktyw-
nych uytkownikw audiobookw szacuje si na 2,8 mln. Oznacza to,e 6na 10
Polakw jest wiadom istnienia audiobookw (61%), ale tylko 1 na7 przyznaje
si korzystania z nich (14%), a 1 na 11 korzysta z nich na co dzie (9%).

Polacy najczciej suchaj audiobookw w domu (69% badanych), poza

tym w rodkach transportu publicznego (35%), w prywatnych samochodach
(14%), w pracy (9%), w szkole (9%), w restauracjach i kawiarniach (7%) oraz
w sklepach (6%).

W gronie wydawcw o najszerszej ofercie audio wykazujcych jednoczenie

najwicej inicjatywy w zakresie wprowadzania nowych pozycji na rynek
wymieni naley podmioty takie jak: Audioteka.pl, Biblioteka Akustyczna,
Albatros, wiat Ksiki, Agora, Olesiejuk, Media Rodzina, Bellona, Muza,
Burda, Rebis, Sonia Draga, Drzewo Babel, Czarne, Wydawnictwo Literackie,
Fabryka Sw, Nowa, Wielka Litera.

11
 10 NAJWIKSZYCH
WYDAWNICTW LITERACKICH
ALBATROS / wydawnictwoalbatros.com (192 nowe tytuy)
Wydawnictwo zaoone w 2000 roku znane jest jako fabryka bestselle-
rw. Publikuje gwnie wietnie sprzedajcych si zagranicznych auto-
rw, takich jak: Harlan Coben, Dan Brown (we wsppracy z wydawnic-
twem Sonia Draga), Stephen King, Joseph Heller, Ken Follett, Mario Puzo,
Frederick Forsyth, Ian McEwan i wielu innych.

CZARNE / czarne.com.pl (90 nowych tytuw)

Wydawnictwo zaoone w 1996 roku wydaje wspczesn polsk i wiato-
w literatur pikn, eseje i reportae. Publikuje gwnie autorw takich
jak: Wojciech Tochman, Andrzej Stasiuk, Krzysztof Varga, Maciej Zaremba
oraz Mariusz Szczygie.

FOKSAL PUBLISHING GROUP / gwfoksal.pl (282 nowe tytuy)

Grupa powstaa z poczenia trzech wydawnictw: W.A.B., Buchmann
iWilga. Grupa wydaje ksiki nie tylko wielu znanych zagranicznych au-
torw, ale take polskich (w tym Joanny Bator, Jacka Dehnela, Zygmunta
Mioszewskiego). W.A.B. wypromowa wikszo nowych nazwisk polskiej
literatury. Od 2000 roku wydawnictwo sprzedao prawa do tumaczenia
ponad 300 ksiek, a take prawa do kilkunastu adaptacji filmowych ite-
atralnych.

MUZA / muza.com.pl (177 nowych tytuw)

Wydawnictwo zaoone w czerwcu 1989 roku wydaje wiele serii beletrysty-
ki i eseistyki. Oficyna inwestuje w zakup praw autorskich do wiatowej
literatury piknej. Muza wydaje ksiki wielu znanych zagranicznych pi-
sarzy, takich jak: Roberto Bolao, Haruki Murakami, Carlos Ruiz Zafn,
Daniel Silva, Vladimir Nabokov oraz Arturo Prez Reverte.

PRSZYSKI MEDIA / proszynski.pl (164 nowe tytuy)

Wydawnictwo dziaa od 1990 roku, od tego czasu udao si mu wypromo-
wa wiele nowych nazwisk polskiej literatury popularnej. Wydaje rwnie
ksiki znanych twrcw SF i literatury kryminalnej.

12
REBIS / rebis.com.pl (257 nowych tytuw)
Sukces wydawnictwo osigno przez stae poszerzanie profilu beletry-
styka to okoo 45% oferty. W ostatnich latach publikuje coraz wicej ksi-
ek non-fiction, poradnikw psychologicznych, poradnikw dla rodzicw,
literatury popularnonaukowej. Podobnie jak inni wydawcy beletrystyki
wikszo ksiek wydaje w dugich seriach.

WIAT KSIKI / swiatksiazki.pl (286 nowych tytuw)

Firma zaoona w 2004 roku przez koncern Bertelsmann. W poprzednich
latach waciciel najwikszego klubu wysykowego (550 tys. czonkw)
oraz sieci ksigar (45). Firma wydaje ksiki najpopularniejszych polskich
autorw (Micha Witkowski, Manuela Gretkowska, Janusz Gowacki, Jerzy
Pilch), ale cao oferty jest znacznie szersza. W 2011 roku wiat Ksiki
przeja niemiecka grupa Weltbild, w 2013 roku dzia wydawniczy zosta
przejty przez wrocawskie wydawnictwo Bukowy Las.

WYDAWNICTWO LITERACKIE / wydawnictwoliterackie.pl

(122 nowe tytuy)
Wydawnictwo zaoone w roku 1953 jest zwizane z midzynarodow firm
wydawnicz Libella. Wydawca wielu wanych polskich autorw (JacekDu-
kaj, Katarzyna Grochola, Dorota Terakowska, Janusz L. Winiewski,Jerzy
Sosnowski, Wadysaw Bartoszewski), zajmuje si te promocjnowych ty-
tuw literatury obcej i krajowej. Oprcz literatury ambitnej wydaje rw-
nie thrillery, powieci sensacyjne i lektury dla kobiet.

ZNAK PUBLISHING GROUP / znak.com.pl (279 nowych tytuw)

Do 1989 roku w ofercie przewaay ksiki autorw chrzecijaskich. Obec-
nie wydaje publikacje wielu znakomitych pisarzy (Czesaw Miosz, Wisa-
wa Szymborska, Ryszard Kapuciski, Jzef Tischner, Pawe Huelle, Leszek
Koakowski, Magorzata Szejnert). Rozwija kilka imprintw, w tym dla
ksiki historycznej czy dziecicej. Oddzielnie utworzono Wydawnictwo
Otwarte.

ZYSK IS-KA / zysk.com.pl (215 nowych tytuw)

Beletrystyka dla dorosych daje spce okoo 80% przychodw. Wydaw-
nictwo promuje polskich autorw (m.in. Magorzat Kalicisk obecnie
najpopularniejsz autork literatury dla kobiet, i Wojciecha Cejrowskiego
znanego podrnika, pisarza i dziennikarza). W obszarze fantastyki ofi-
cyna jest jedn z wiodcych na rynku.

13
 TUMACZENIA
LITERATURY POLSKIEJ
Tradycja przekadw literatury polskiej na inne jzyki siga XVI wieku. Tu-
maczono wwczas twrczo poetw polskiego renesansu, pniej popular-
noci cieszyy si XVII- i XVIII-wieczne teksty powieciowe.

Spord pisarzy wspczesnych najwikszym zainteresowaniem ciesz si

wci utwory Stanisawa Lema (1081 przekadw caych ksiek + 82 prze-
kady utworw w antologiach), Ryszarda Kapuciskiego (439), Witolda
Gombrowicza (396 + 44), Czesawa Miosza (371 + 143), Andrzeja Sapkowskie-
go (380), Sawomira Mroka (250 + 68), Wisawy Szymborskiej (235 + 177),
Janusza Korczaka (181 + 24), Zbigniewa Herberta (159 + 118), Tadeusza R-
ewicza (158 + 174), Jarosawa Iwaszkiewicza (132 + 155), Brunona Schulza
(134 + 34), Olgi Tokarczuk (128 + 20), Jerzego Andrzejewskiego (111 + 38),
Andrzeja Stasiuka (118 + 32), Andrzeja Szczypiorskiego (102), Tadeusza Kon-
wickiego (85) i Hanny Krall (81).

Odrbnym zjawiskiem jest popularno humorystycznych kryminaw

Joanny Chmielewskiej (670) w Rosji, gdzie osigaj gigantyczne nakady.

Z klasykw literatury polskiej najczciej tumaczy si dziea Henryka

Sienkiewicza (928 + 60), Adama Mickiewicza (183 + 150), Bolesawa Prusa
(148+33), Wadysawa Stanisawa Reymonta (122 + 36), Stanisawa Witkie-
wicza (98 + 36) oraz Jzefa Ignacego Kraszewskiego (93 + 28).

Jeli jednak za kryterium popularnoci pisarza przyj liczb jzykw, na

ktre przeoono jego utwory, to najczciej tumaczonymi pisarzami oka-
zuj si: Czesaw Miosz (52 jzyki), Tadeusz Rewicz (51), Janusz Korczak
(50), Wisawa Szymborska (50), polski papie Karol Wojtya (50), Stanisaw
Lem (47), Jarosaw Iwaszkiewicz (47), Sawomir Mroek (44), Witold Gom-
browicz (44), Zbigniew Herbert (43), Jerzy Andrzejewski (40), Ryszard Ka-
puciski (42), Bruno Schulz (37), Olga Tokarczuk (34), Adam Zagajewski
(32), Andrzej Stasiuk (31), Tadeusz Konwicki (29), Andrzej Szczypiorski (27),
Pawe Huelle (21) i Antoni Libera (21).

W latach 2003-2013 najwicej utworw z literatury polskiej przetumaczo-

nona jzyk rosyjski (1169 pozycji), angielski (538), niemiecki (466) oraz wo-
ski (381), a w dalszej kolejnoci na jzyk hiszpaski (341), francuski (332)
iczeski (298).

LITERATURA ZAGRANICZNA
Zagraniczne publikacje to olbrzymia cz rynku. W 2014 roku, z liczby 32716
wydanych ogem tytuw, tumaczenia stanowiy 20,5% (6710).

14
TUMACZENIA W 2014 ROKU
JZYK ORYGINAU TYTUY W TYM LITERATURA PIKNADLA DOROSYCH
ANGIELSKI 3963 2092
NIEMIECKI 683 258
FRANCUSKI 522 276
WOSKI 274 76
HISZPASKI 176 63
NORWESKI 156 152
JAPOSKI 129 125
SZWEDZKI 123 105
ROSYJSKI 115 56
Biblioteka Narodowa

TARGI KSIKI
WARSZAWSKIE TARGI KSIKI / targi-ksiazki.waw.pl
Ponad 860 wystawcw z 29 krajw i blisko 800 autorw wzio udzia w VI
Targach Ksiki w Warszawie w maju 2015 roku. Targi odwiedzio ponad
72000 osb. Po raz trzeci ju odbyway si na Stadionie Narodowym. W ra-
mach tej imprezy organizowane s te Targi Ksiki Akademickiej i Nauko-
wej Academia. Pomimo e Warszawskie Targi Ksiki organizowane s do-
piero od 2010 roku, Warszawa ma dug tradycj zwizan z targami ksiki,
od 1956 do 2010 roku odbyway si tam Midzynarodowe Targi Ksiki.

MIDZYNARODOWE TARGI KSIKI W KRAKOWIE / targi.krakow.pl

18. edycja targw w 2014 roku potwierdzia rosncy status tej imprezy.
Krakowskie targi stay si obowizkowym punktem w jesiennym kalenda-
rzu wszystkich liczcych si w Polsce wydawnictw. W 2014 roku wtargach
wzio udzia 700 wystawcw z caej Polski i zagranicy. Targi odwiedzio
60000 osb. Od 2014 roku Targi organizowane s w nowym, odpowiednio
wyposaonym miejscu, a ich nazwa zostaa zmieniona na Midzynarodo-
we Targi Ksiki w Krakowie.

TARGI SPECJALISTYCZNE I REGIONALNE take zyskuj obecnie na popu-

larnoci, s to wydarzenia takie jak: Poznaskie Spotkania Targowe
Ksika dla Dzieci i Modziey, Targi Ksiki Akademickiej i Naukowej we
Wrocawiu, Midzynarodowe Targi Ksiki w Biaymstoku, Targi Ksiki
Katolickiej w Warszawie, lskie Targi Ksiki w Katowicach, Poznaskie
Dni Ksiki nie tylko Naukowej, Targi Ksiki Historycznej w Warszawie,
Wrocawskie Targi Dobrych Ksiek oraz Salon Ciekawej Ksiki w odzi.

Ciekawym zjawiskiem s festiwale literackie, ktre obejmuj kiermasze

ksiek oraz czasem bardzo bogate programy towarzyszce ze spotkaniami
autorskimi i debatami na tematy literackie. Najwaniejsze to: Festiwal
Conrada w Krakowie, Big Book Festiwal w Warszawie, Nadmorskie Plene-
ry Czytelnicze w Gdyni i Szczecinie, Festiwal Literacki Sopot czy Imieni-
ny Jana Kochanowskiego w Warszawie oraz Bieszczadzkie Lato z Ksik
wPrzemylu, Lesku i Sanoku, a od 2015 roku rwnie we Lwowie.

15
 BESTSELLERY ROKU 2014
POLSKIE BESTSELLERY
TYTU AUTOR WYDAWCA SPRZEDA

Zygmunt
1. GNIEW W.A.B. 150000
Mioszewski

Dorota Kania,
2. RESORTOWE DZIECI. MEDIA Jerzy Targalski, Fronda 150000
Maciej Marosz

Artur
3. MASA O KOBIETACH POLSKIEJ MAFII Prszyski i S-ka 144000
Grski

4. JESTEM BARDZO W RKACH BOYCH.

John Paul II Znak 120000
NOTATKI OSOBISTE 1962-2003

Katarzyna Wydawnictwo
5. ZAGUBIONE NIEBO 100000
Grochola Literackie

Wojciech
6. WYSPA NA PRERII Zysk i S-ka 98000
Cejrowski

Magorzata
7. WNUCZKA DO ORZECHW Akapit Press 90000
Musierowicz

Artur
8. MASA O PIENIDZACH POLSKIEJ MAFII Prszyski i S-ka 89000
Grski

Olga Wydawnictwo
9. KSIGI JAKUBOWE 70000
Tokarczuk Literackie

Andrzej
10. WIEDMIN SEZON BURZ SuperNowa 63500
Sapkowski

16
 ZAGRANICZNE BESTSELLERY
TYTU AUTOR TUMACZENIE WYDAWCA SPRZEDA

Magdalena
1. GWIAZD NASZYCH WINA John Green Bukowy Las 140000
Biao-Chalecka

Jan Karowski,
2. BRIDGET JONES.
Helen Fielding Katarzyna Zysk i S-ka 130000
SZALEJC ZA FACETEM
Karowska

Monika
3. PIDZIESIT TWARZY GREYA E.L. James Sonia Draga 108000
Winiewska

Zofia Drzewo
4. ZDRADA Paulo Coelho 105000
Stanisawska Babel

5. BG NIGDY NIE MRUGA. 50 LEKCJI

Regina Brett Olga Siara Insignis 94000
NATRUDNIEJSZE CHWILE W YCIU

6. JESTE CUDEM. 50 LEKCJI JAK

Regina Brett Olga Siara Insignis 85000
UCZYNI NIEMOLIWE MOLIWYM

Robert J.
7. INFERNO Dan Brown Sonia Draga 78000
Szmidt

Prszyski
8. PRZEBUDZENIE Stephen King Tomasz Wilusz 72000
Media

Olga
Todd Burpo,
9. NIEBO ISTNIEJE NAPRAWD Piekowska- Rafael 70500
Vincent Lyn
Kordeczka

10. PAN MERCEDES Stephen King Danuta Grska Albatros 70000

Gazeta Wyborcza

17
 NAGRODY LITERACKIE
NAGRODA LITERACKA NIKE to prestiowe wyrnienie dla najlepszej
polskiej ksiki roku. Zwycizca wyaniany jest w trzyetapowym kon-
kursie. Najpierw jury przyznaje 20 nominacji ogaszanych w maju, na-
stpnie we wrzeniu zostaje wyrnionych siedmiu finalistw, z kt-
rych wyaniany jest zwycizca. Zwyczajowo nagroda przyznawana jest
w padzierniku. Autor nagrodzonej ksiki otrzymuje statuetk NIKE
duta Gustawa Zemy oraz nagrod pienin w wysokoci 100000 zo-
tych. Przyznawana od 1997 roku nagroda promuje gwnie powieci,
akonkurs dotyczy tylko autorw yjcych.
Nike.org.pl
LAUREACI:
2014 Z AJEDZIMY KOBY HISTORII.
WYZNANIA POOBIJANEGO JEDCA, Karol Modzelewski
2013 CIEMNO, PRAWIE NOC, Joanna Bator
2012 KSIKA TWARZY, Marek Bieczyk
2011 PIROPUSZ, Marian Pilot
2010 NASZA KLASA, Tadeusz Sobodzianek

NAGRODA LITERACKA GDYNIA doroczna nagroda, przyznawana od 2006

roku przez Prezydenta Miasta Gdynia. Wrczana w trzech kategoriach
(proza, poezja, eseistyka) autorom najlepszych ksiek wydanych w po-
przednim roku. Nagroda wynosi 50000 zotych.
nagrodaliterackagdynia.pl
2015
PROZA ZAWSZE JEST DZISIAJ, Micha Cichy
POEZJA WYRAZY UZNANIA, Piotr Janicki
ESEJ BOSKI BACH, Piotr Wierzbicki
TUMACZENIE M  ARTWE DUSZE Mikoaja Gogola, Wiktor Duski

2014
PROZA WIELE DEMONW, Jerzy Pilch
POEZJA JEDEN, Marcin wietlicki
ESEJ SALKI, Wojciech Nowicki
TUMACZENIE W  DRAPAEM SI NA PIEDESTA.
NOWA POEZJA ROSYJSKA, Jerzy Czech

WROCAWSKA NAGRODA POETYCKA SILESIUS nagroda dla autora najlep-

szego tomu poetyckiego. Zostaa ufundowana przez miasto Wrocaw i od
2008 roku jest przyzwana dorocznie w trzech kategoriach: za caoksztat
twrczoci, za ksik roku oraz za debiut roku.
silesius.wroclaw.pl

18
2015
CAOKSZTAT TWRCZOCI J acek Podsiado
KSIKA ROKU P RZEDMIAR ROBT Marcina Sendeckiego
DEBIUT ROKU N
 AUKA O PTAKACH Michaa Ksika

2014
CAOKSZTAT TWRCZOCI D  arek Foks
KSIKA ROKU W INNYCH OKOLICZNOCIACH Mariusza Grzebalskiego
DEBIUT ROKU M
 OJA JEST TA ZIEMIA Martyny Buliaskiej

LITERACKA NAGRODA EUROPY RODKOWEJ ANGELUS wyrnienie

przyznawane jest rodkowoeuropejskiemu autorowi najlepszej ksiki
prozatorskiej wydanej po polsku. Jest to najwysza finansowo nagroda
literacka w Polsce (150 tys. zotych). W roku 2014 nagrod otrzyma
Pavol Rankov ze Sowacji za ksik Zdarzyo si pierwszego wrzenia (albo
kiedy indziej), wydan w Polsce przez Sowackie Klimaty. Tomasz Grabiski
otrzyma natomiast nagrod za jej przekad.
angelus.com.pl

NAGRODA FUNDACJI IM. KOCIELSKICH przyznawana jest od 1962 roku

przez Fundacj im. Kocielskich jedn z najstarszych polskich insty-
tucji kulturalnych, dziaajc w Genewie. Powstaa ona na mocy testa-
mentu zmarej w lipcu 1959 Moniki Kocielskiej, wdowy po Wadysawie
Augucie. Laureatw, ktrzy nie przekroczyli 40 roku ycia, wybiera jury
powoywane przez Rad Fundacji i penice swoj funkcj honorowo. Oce-
niany jest dotychczasowy dorobek pisarzy, ze szczeglnym uwzgldnie-
niem ostatnich ksiek w trzech kategoriach: proza, poezja i esej. War-
to nagrody zwanej polskim Noblem dla modych pisarzy nie jest staa,
wynosi w przyblieniu kilkadziesit tysicy zotych.
Ostatni laureaci: Szczepan Twardoch (2015), Krzysztof Siwczyk (2014),
Krystyna Dbrowska (2013), Andrzej Dybczak (2012), Andrzej Franaszek
(2011), Marcin Kurek (2010), Tadeusz Dbrowski (2009).
koscielscy.pl

PASZPORT POLITYKI jest nagrod ustanowion w 1993 r. przez tygodnik

Polityka i przyznawan twrcom w szeciu kategoriach: literatu-
ra, film, teatr, muzyka powana, plastyka (sztuki wizualne) i estrada.
W roku 2002 ustanowiono take nagrod specjaln kreator kultury za
osignicia w krzewieniu kultury.
Ostatni laureaci w kategorii literatura: Zygmunt Mioszewski (2014),
Ziemowit Szczerek (2013), Szczepan Twardoch (2012), Mikoaj oziski
(2011), Ignacy Karpowicz (2010), Piotr Paziski (2009).
polityka.pl

19
 NAGRODA FANDOMU POLSKIEGO IMIENIA JANUSZA A. ZAJDLA jest corocz-
n nagrod w dziedzinie fantastyki, przyznawan przez jej mionikw
autorom najlepszych polskich utworw literackich. Nagroda przyznawa-
na jest w dwch kategoriach: powie i opowiadanie.

Ostatni laureaci: Micha Cholewa za powie Forta oraz Anna Katoch

za opowiadanie Sztuka porozumienia (2014), Krzysztof Piskorski za Cienio-
ryt oraz Anna Katoch za opowiadanie Czowiek niecigy (2013), Robert M.
Wagner za Niebo ze stali i opowiadanie Jeszcze jeden bohater (2012), Maja Lida
Kossakowska za Grillbar Galaktyka oraz Jakub wiek za opowiadanie Bajka
o trybach i powrotach (2011).

zajdel.fandom.art.pl

KONKURS POLSKIEJ SEKCJI IBBY KSIKA ROKU promuje wartociowe

literacko i artystycznie polskie ksiki dla dzieci. Nagrody i wyrnie-
nia przyznawane s w trzech kategoriach: pisarz, ilustrator oraz upo-
wszechnianie czytelnictwa. W roku 2014 laureatkami zostay: Dorota
Kassjonowicz za ksik Cze, wilki oraz Anna Piwkowska za Franciszk,
Maria Ekier za autorsk ksik obrazkow Zotouste zero w zenicie oraz
Marta Ignerska za projekt graficzny i ilustracje do ksiki Anny Czer-
wiskiej-Rydel Ktrdy do gwiazd? Opowie o Elbiecie Heweliusz, pierwszej ko-
biecie astronom. Nagrod za upowszechnienie czytelnictwa otrzymay Ol-
cha Sikorska, inicjatorka i komisarz Poznaskich Spotka Targowych
Ksika dla Dzieci i Modziey, i Magdalena Kaleta z portalu Polska
Ilustracja dla Dzieci.

ibby.pl

NAJWANIEJSZE MIDZYNARODOWE FESTIWALE LITERACKIE

NAZWA PROFIL MIASTO STRONA WWW

BIG BOOK beletrystyka Warszawa bigbookfestival.pl

FESTIVAL
BRUNO SCHULZ beletrystyka,
Wrocaw brunoschulz.dybook.pl
FESTIVAL eseje
FESTIWAL LITERATURY literatura dla Krakw, Warszawa,
fldd.pl
DLA DZIECI dzieci i modziey Gdask, Wrocaw
CONRAD beletrystyka,
Krakw conradfestival.pl
FESTIVAL eseje
MIDZYNARODOWY kryminay,
Wrocaw festiwal.portalkryminalny.pl
FESTIWAL KRYMINAU thrillery
ODNALEZIONE przekady
Gdask odnalezionewtlumaczeniu.pl
WTUMACZENIU literackie
beletrystyka,
LITERACKI SOPOT non-fiction, Sopot literackisopot.pl
gohonorowy

FESTIWAL MIOSZA poezja Krakw miloszfestival.pl

beletrystyka,
PULS LITERATURY d pulsliteratury.pl
poezja

20
POZIOM CZYTELNICTWA
Badania Instytutu Ksiki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej wykazuj
wieloletni tendencj spadku czytelnictwa ksiek oraz ich zakupw, jed-
nake zeszoroczne badania pokazay pewn stabilizacj.

CZYTELNICTWO I ZAKUPY KSIEK (%)

2006 2008 2010 2012 2014
CZYTELNICY 50 38 44 39 41,7
KUPUJCY KSIKI 33 23 23 30 27
Biblioteka Narodowa

ILE KSIEK PRZECZYTAE

W CIGU OSTATNICH 12 MIESICY? (%)
2006 2008 2010 2012 2014
ADNEJ 50,3 62,2 56,0 60,8 58,0
1-6 31,7 24,8 31,1 26,5 27,0
7 I WICEJ 17,2 10,6 11,6 11,1 11,0
Biblioteka Narodowa

We wnioskach zawartych w Raporcie z bada przeprowadzonych w2014

roku stwierdzono, e nastpia stabilizacja odsetka czytelnikw ksi-
ek. Po dynamicznym spadku deklaracji dotyczcych samego faktu oraz
intensywnoci czytania ksiek, jaki mia miejsce midzy 2006 a2008
rokiem, zarwno odsetek czytajcych przynajmniej jedn ksik
w okresie 12 miesicy poprzedzajcych badanie, jak i czytelnikw in-
tensywnych (czytajcych ich 7 i wicej) ustabilizowa si, oscylujc wo-
k odpowiednio 40% i 11%. Dalej stwierdza si, e midzy 2012 a2014
rokiem nie odnotowano te wikszych zmian w deklaracjach dotycz-
cych zakupw ksiek i objtoci ksigozbiorw domowych. W 16% go-
spodarstw domowych nie ma adnych ksiek. Kolejnych 15% posiada
w domu tylko podrczniki szkolne i ksiki kupione na potrzeby dzieci.
80% domowych ksigozbiorw zajmuje nie wicej ni 3 pki na ksi-
ki. Znamiennym zjawiskiem jest systematycznie rosnca popularno
e-bookw, audiobookw oraz duszych tekstw czytanych w formatach
elektronicznych. E-booki i audiobooki znajduj si ju w co dwunastej
domowej biblioteczce. Poza tym przeczytanie duszego tekstu w for-
macie elektronicznym (a wic bez uycia papieru) deklaruje prawie co
trzeci respondent (32%), przesuchanie audiobooka co pity (21%), za
czytanie e-booka co smy (12%).

21
 RDA KSIEK
RDO CZYTANYCH KSIEK ODSETEK CZYTELNIKW, KTRZY PODALI DANE

KUPNO (TAKE PRZEZ INTERNET) 31,0

OTRZYMANA W PREZENCIE 16,0
BIBLIOTECZKA DOMOWA 30,0
POYCZONA OD ZNAJOMYCH LUB RODZINY 32,0
BIBLIOTEKA SZKOLNA 5,0
BIBLIOTEKA PUBLICZNA 15,0
INNA BIBLIOTEKA 2,0
LEGALNE POBRANIE Z INTERNETU 2,0
NIELEGALNE POBRANIE Z INTERNETU 1,0
Biblioteka Narodowa

Inne badanie wykonane na zlecenie Polskiej Izby Ksiki i finansowa-

ne ze rodkw Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zosta-
o przeprowadzone w padzierniku i listopadzie 2013 roku. Badanie to
wykazao, e w cigu ostatniego roku ksik w caoci przeczytao lub
wysuchao 69% badanych. Przynajmniej jedn ksik w cigu miesi-
ca poprzedzajcego badanie czytaa lub suchaa ponad poowa respon-
dentw (51%). W dniu poprzedzajcym badanie kontaktu z tekstem nie
miaa tylko jedna czwarta ankietowanych (23%). Im starsi respondenci,
tym rzadziej maj kontakt z tekstem. Najwicej czytelnikw ksiek jest
wrd najmodszych badanych 72% w przedziale od 15 do 17 lat i 45%
wprzedziale od 18 do 24 lat, gdy w przedziale od 55 do 64 lat jest to tylko
21%, a w przedziale pond 65 lat 19%. Czytelnictwo ksiek jest silnie
zalene od wyksztacenia. 52% osb z wyszym wyksztaceniem czyta
ksiki, 32% z wyksztaceniem rednim, a tylko 14% osb z wyksztace-
niem zasadniczym zawodowym i 24% z wyksztaceniem podstawowym.

BIBLIOTEKI
W Polsce w 2013 roku dziaao 8112 bibliotek publicznych (spadek o 0,9%
wstosunku do roku 2012, kiedy zanotowano 8182 biblioteki) i 1808 bibliotek
innego rodzaju (naukowe, pedagogiczne, fachowe, fachowo-beletrystyczne,
orodki informacji technicznej i towarzystwa naukowe). Ksigozbiory bi-
bliotek publicznych wynosiy cznie 130977 tys. woluminw, co oznacza, e
na 100 mieszkacw przypadao 340 woluminw. Poza tym dziaa 21529 bi-
bliotek szkolnych, w ktrych w 2013 roku znajdowao si 156,3 mln ksiek.

Liczba mieszkacw przypadajcych na jedn bibliotek publiczn w 2013

roku wynosia 4746 osb i bya o 36 osb wysza ni w roku poprzednim.
W2013 roku zakupiono 2941 tys. woluminw, czyli na 100 mieszkacw za-
kupy wyniosy 7,6 wolumina.

Wydatki na zakupy ksiek dla biblioteki publicznych w 2013 roku wynosiy

70,6 mln z i byy o 3,6% mniejsze ni w roku poprzednim, gdy wyniosy
73,3 mln z. Wydatki na zakup ksiek na jednego czytelnika w 2013 roku
wyniosy 10,97 z, gdy rok wczeniej byo to 11,32 z. rednia cena zakupionej
ksiki wynosia 24,01 z.

22
Zakupy ksiek dla bibliotek naukowych wyniosy 81,4 mln z, a dla innych
typw bibliotek 18,7 mln z. czne zakupy ksiek dla wszystkich typw
bibliotek wyniosy 170,7 mln z.

W 2013 roku w bibliotekach publicznych zarejestrowano 6434 tys. czytelni-

kw, rok wczeniej byo to o 0,5% mniej (6469 tys.). Wskanik zarejestro-
wanych czytelnikw na 1000 mieszkacw wynis 167. W bibliotekach pu-
blicznych zatrudnionych byo 23306 osb, w tym 13074 z wyksztaceniem
bibliotekarskim.

92,5% bibliotek publicznych jest wyposaonych w komputery, a 85,5% za-

pewnia czytelnikom dostp do Internetu. W ramach Programu Rozwoju Bi-
bliotek, realizowanego przez Polsko-Amerykask Fundacj Wolnoci oraz
Fundacj Billa i Melindy Gates, we wsppracy z Ministerstwem Kultury
i Dziedzictwa Narodowego do polskich bibliotek jest dostarczany sprzt
multimedialny i teleinformatyczny. Program pomaga bibliotekom w maych
miejscowociach przeksztaci si w centra wiedzy i aktywnoci lokalnej.

W 2009 roku, z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

uruchomiono projekt Biblioteka+, ktrego celem jest renowacja i interne-
tyzacja bibliotek, szkolenia bibliotekarzy oraz wprowadzenie systemu ka-
talogowego MAK+. Program jest skierowany do bibliotek publicznych wre-
gionach wiejskich, wioskach i miastach do 50 tys. mieszkacw. W latach
2010-2012 przeszkolono 2158 bibliotekarzy z caej Polski. System biblioteczny
MAK+ zosta zainstalowany w ponad 1580 bibliotekach.

Od 2007 roku Instytut Ksiki we wsppracy z bibliotekami publicznymi

prowadzi program Dyskusyjnych Klubw Ksiki. Program jest skierowany
do ludzi, ktrzy lubi czyta i rozmawia o ksikach oraz chc odkry no-
wych pisarzy i nowe gatunki literackie. Obecnie istnieje prawie 1300 Dysku-
syjnych Klubw Ksiki i liczba ta nadal ronie.

CZYTELNICY BIBLIOTEK PUBLICZNYCH (na 1000 ludnoci)

2009 2010 2011 2012 2013
172 170 168 168 167
Biblioteka Narodowa

LICZBA BIBLIOTEK W POLSCE W ROKU 2013

Fachowo- Orodki informacji Towarzystw
Ogem Publiczne Naukowe Pedagogiczne Fachowe
-beletrystyczne technicznej naukowych
9920 8112 1086 297 343 60 23 13
Stan bibliotek w Polsce 2013, Biblioteka Narodowa

LICZBA KSIEK ZAKUPIONYCH

DLAPUBLICZNYCHBIBLIOTEK (liczba egzemplarzy na 100 mieszkacw)
2008 2010 2001 2012 2013
9,6 7,1 7,2 7,8 7,6
GUS

23
 INSTYTUT KSIKI
INSTYTUT KSIKI jest narodow instytucj kultury powoan w 2004 roku
przez Ministra Kultury do popularyzacji ksiek i czytelnictwa w kraju oraz pro-
mocji polskiej literatury na wiecie.

Cele te s realizowane przez:

promowanie najlepszych polskich ksiek i autorw
zwikszanie liczby przekadw polskiej literatury na inne jzyki,
dziki programom: POLAND Translation i Sample Translation POLAND
przygotowanie dla zagranicznych odbiorcw informacji
opolskimrynkuksiki i rynku wydawniczym
organizowanie wizyt studyjnych dla tumaczy i zagranicznych wydawcw

Dziki programom realizowanym przez Instytut na midzynarodowych targach

ksiki prezentowane s polskie ksiki, a polscy pisarze goszcz na festiwalach
literackich. Wydawane s take katalogi Nowe Ksiki z Polski prezentujce
polsk literatur.

Instytut Ksiki jest wydawc jedenastu czasopism kulturalnych, powiconych

gwnie literaturze i teatrowi (Akcent, Dialog, Literatura na wiecie, Notatnik
teatralny, Nowaja Polsza, Nowe Ksiki, Odra, Ruch Muzyczny, Teatr, Teatr
Lalek, Twrczo)

WYBRANE PROGRAMY INSTYTUTU KSIKI

PROGRAM TRANSLATORSKI KOLEGIUM TUMACZY
Celem programu jest organizowanie pobytw studyjnych dla tumaczy literatury
polskiej. Program jest realizowany w Krakowie wsplnie z Uniwersytetem Jagiel-
loskim. W czasie rezydencji tumaczom zostaj zapewnione odpowiednie wa-
runki do pracy i wsparcie przy tumaczeniach.

NAGRODA TRANSATLANTYK
Nagroda Transatlantyk jest przyznawana przez Instytut dla wybitnych ambasado-
rw polskiej literatury za granic. Jej laureatami mog zosta tumacze, wydaw-
cy, krytycy, animatorzy ycia kulturalnego. Nagroda jest przyznawaj dorocznie
i wynosi 10000 euro. Nagroda jest przyznawana od 2015 roku, jej laureatami
byli: Henryk Bereska, Anders Bodegrd, Albrecht Lempp, Ksenia Starosielska,
Biserka Rajic, Pietro Marchesani, Vlasta Dvoakov, Yi Lijun, Karol Lesman, Bill
Johnston i Laurence Dyvre.

24
PROGRAM TRANSLATORSKI POLAND

Od 1999 r. w ramach Programu Translatorskiego POLAND przyznano ponad

1800 dotacji na tumaczenia w 45 jzykach. rednie dofinansowanie wynosio
10000 z.

Celem programu jest zwikszenie liczby przekadw polskiej literatury, dziki

wsparciu finansowemu dla zagranicznych wydawcw. Preferowane s utwory
zdziedziny prozy, poezji, dramatu, eseistyki, reportau, literatury dla dzieci.

Program moe pokry:

d o 100% kosztw tumaczenia utworu
d o 100% kosztw zakupu licencji
d o 50% kosztw druku utworu wycznie w przypadku
ilustrowanychksiekdla dzieci oraz komiksw

Wymagane jest zoenie wniosku online.

Terminy skadania wnioskw i ogaszania wynikw:

1 nabr wnioskw: 1 stycznia 31 marca
wyniki s ogaszane 1 czerwca
2 nabr wnioskw: 1 wrzenia 30 listopada
wyniki s ogaszane 28 lutego

SAMPLE TRANSLATIONS POLAND

Celem Programu Sample Translations POLAND jest zachcenie tumaczy

doprzedstawiania polskich ksiek zagranicznym wydawcom.

Program moe sfinansowa do 20 stron prbnego przekadu.

Tumacz przed zoeniem wniosku musi mie w swoim dorobku przynajmniej

jeden przekad z jzyka polskiego wydany w formie ksikowej.

Pen informacje o obu programach, a take list przyznanych dotd dotacji

i formularz wniosku o dofinansowanie mona znale na stronach Instytutu
Ksiki, instytutksiki.pl

Szczegowych informacji nt. programw udziela:

Ewa Wojciechowska
e.wojciechowska@instytutksiazki.pl

25
 UYTECZNE LINKI
PORTAL INSTYTUTU KSIKI
instytutksiazki.pl
rdo informacji na temat aktualnych
wydarze literackich w Polsce i nie tyl-
ko, prezentacja nowoci i zapowiedzi
wydawniczych oraz regularny serwis re-
cenzyjny. A take ponad 190 biogramw
polskich autorw wspczesnych, pre-
zentacja ponad 1200 tytuw, fragmen-
ty, eseje, adresy wydawcw. Wszystko
o polskich ksikach po polsku i an-
gielsku.
26
BIBLIOTEKA NARODOWA
bn.org.pl
Centralna biblioteka pastwa oferuje
dostp do wielu obszernych baz da-
nych. Picioelementowa bibliografia
narodowa powstaje od razu w formie
elektronicznej. Katalogi on-line zawie-
raj okoo 40% caoci zbiorw bibliote-
ki. Katalog rejestruje wszystkie nabytki
biblioteki od 1994 roku.
Baza ISBN zawiera informacje o wszyst-
kich zarejestrowanych firmach wydaw-
niczych w Polsce.
CYFROWA BIBLIOTEKA
NARODOWA POLONA
polona.pl
Polona powstaa z myl o wszystkich
uytkownikach bibliotek i Internetu.
Jej misj jest udostpnienie w postaci
cyfrowej najwaniejszych wyda tek-
stw literackich i naukowych, doku-
mentw historycznych, czasopism, gra-
fiki, fotografii, nut oraz map. Gwnym
celem jest prezentacja dziedzictwa kul-
turalnego Polski, jej wielowiekowych
tradycji i dokona, a take bogactwa
zbiorw Biblioteki Narodowej.
NARODOWY UNIWERSALNY
KATALOG CENTRALNY
nukat.edu.pl
Nukat to centralny katalog polskich
bibliotek naukowych i akademickich.
Jego zadaniem jest dostarczenie in-
formacji o dokumentach i miejscu ich
przechowywania. W pracach nad rozle-
g baz informacyjn uczestniczy po-
nad 1100 bibliotekarzy z 81 bibliotek.
POLSKA IZBA KSIKI
pik.org.pl
Organizacja zrzeszajca zarwno wy-
dawcw, jak i ksigarnie, hurtownie
ksiek, drukarnie, a take wszelkie
przedsibiorstwa powizane z rynkiem
ksiki. Obecnie do PIK-u naley 240
podmiotw zwizanych z bran.
CULTURE.PL
culture.pl
Portal kultury polskiej. Informacje onaj-
waniejszych wydarzeniach z dziedzi-
ny literatury, muzyki, filmu, teatru
iin.
ELEKTRONICZNABIBLIOTEKA
ebib.info
Platforma cyfrowa Stowarzyszenia Bi-
bliotekarzy Polskich. Od lektury tego
serwisu rozpoczyna prac kady biblio-
tekarz.
Przygotowa Piotr Dobrocki z Biblioteki Analiz Sp. z o.o.
LUBIMY CZYTA
lubimyczytac.pl
Twrcy portalu opisuj go jako naj-
wiksz spoeczno czytelnikw wPol-
sce. Tre strony jest tworzona przez
uytkownikw, ktrzy dziel si swoimi
opiniami na temat literatury. Do poo-
wy 2014 r. spoeczno liczya 413000
czonkw, ktrzy opublikowali okoo
230000 informacji o ksikach iponad
767000 recenzji.
STOWARZYSZENIE TUMACZY
LITERATURY
stl.org.pl
Stowarzyszenie dla tumaczy literatu-
ryzostao zaoone w 2010 roku. Dziaa
narzecz promocji literatury, czytelnic-
twa, kultury wydawniczej i dbaoci
o polszczyzn. Stowarzyszenie wsp-
pracuje z instytutami kultury zajmu-
jcymi si literatur, szkoli tumaczy
iprowadzi studia podyplomowe.
BIBLIOTEKA ANALIZ LTD.
biblioteka-analiz.pl
rynek-ksiazki.pl
Biblioteka Analiz to pierwszy polski pat-
ny serwis informacji o najwaniejszych
podmiotach z brany wydawniczo-ksi-
garskiej. W chwili obecnej dysponuje
najobszerniejsz baz informacji o pol-
skim rynku ksiki.
27
28