ZACZNIK NR 2 DO WNIOSKU O WSZCZCIE POSTPOWANIA

HABILITACYJNEGO

W ZAKRESIE DZIEDZINY NAUK SPOECZNYCH

W DYSCYPLINIE NAUKOWEJ NAUKI O POLITYCE

AUTOREFERAT

dr Maria Goda - Sobczak

Instytut Kultury Europejskiej w Gnienie UAM

Zakad Komunikacji Kulturowej

Pozna, 28 marca.2016 r.

1
1. Imi i nazwisko

Maria Goda Sobczak

2. Dziaalno dydaktyczno - organizacyjna

Dr Maria Goda Sobczak urodzia si 2 sierpnia 1979 r. w Poznaniu, gdzie
ukoczya szko podstawow, a nastpnie 1998 zoya egzamin maturalny w IV
Liceum Oglnoksztaccym im. Komisji Edukacji Narodowej. W tym te roku
podja studia w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa na Wydziale
Nauk Spoecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na
drugim roku tych studiw rozpocza dodatkowo nauk na Wydziale Prawa i
Administracji UAM, najpierw w trybie zaocznym, a nastpnie eksternistycznym.
Studia w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa ukoczya w 2003 roku
piszc prac magistersk Terroryzm islamski i wojna w Afganistanie pod
kierunkiem prof. zw. dr hab. Wodzimierza Malendowskiego. Praca ta zostaa
oceniona jako bardzo dobra i z takim te wynikiem Maria Goda Sobczak zdaa
12 maja 2003r. egzamin magisterski, koczc studia z wynikiem bardzo dobrym.
We wrzeniu 2003r. zostaa przyjta na studia doktoranckie w Instytucie
Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM w toku tych studiw prowadzia
wiczenia ze Wstpu do wiedzy o pastwie i prawie. Uczestniczya w zajciach
dla doktorantw z filozofii, metodologii nauk oraz jzyka angielskiego, zdajc z
tych przedmiotw wymagane egzaminy.
W toku studiw doktoranckich opublikowaa cztery artykuy naukowe,
biorc udzia w 18 konferencjach naukowych, przy czym na 6 z nich wygosia
referaty, bd komunikaty naukowe.
Po ukoczeniu studiw doktoranckich wzia udzia w 52 konferencjach
wygaszajc na nich 51 referatw.
Jako doktorantka kontynuowaa studia eksternistyczne na Wydziale Prawa
i Administracji UAM piszc w 2005r. pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Tadeusza
Gadkowskiego drug prac magistersk Wsppraca midzynarodowa w zakresie
zwalczania terroryzmu. Praca ta zostaa oceniona na bardzo dobry i na tak te
ocen Maria Goda-Sobczak zdaa w dniu 22 czerwca 2005r. egzamin
magisterski, koczc studia prawnicze take z wynikiem bardzo dobrym.
Tak wic pocztkowo zainteresowania Marii GodySobczak
koncentroway si wok zjawiska terroryzmu i tej problematyki dotyczya
zarwno praca magisterska z zakresu nauk politycznych jak i pniejsza praca
magisterska z zakresu prawa. W trakcie studiw doktoranckich zmienia jednak

2
zainteresowania dochodzc do przekonania, e problematyka terroryzmu wymaga
znajomoci nie tylko jzykw europejskich, ale w pierwszym rzdzie arabskiego
i perskiego, ktrych mimo pewnych stara nie potrafia sobie przyswoi. W tej
sytuacji zainteresowaa si problematyk mniejszoci religijnej, piszc na
Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, w ktry przeksztaci si w
midzyczasie Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, prac doktorsk
Polityka wyznaniowa pastwa polskiego wobec nierzymskokatolickich kociow
i zwizkw wyznaniowych w paszczynie legislacyjnej (1989-2006). Pocztkowo
opiekunem naukowym tej rozprawy by prof. dr hab. Ryszard Paradowski, a po
jego odejciu z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza obowizki promotora
powierzono prof. zw. dr hab. Januszowi Winiewskiemu.. Recenzentami jej byli
prof. zw. dr hab. Stanisaw Wjcik (Katolicki Uniwersytet Lubelski) i prof. dr
hab. Kazimierz Robakowski (UAM). Praca doktorska zostaa obroniona w dniu
26 maja 2008r. i na podstawie jednogonej decyzji Komisji ds. Przewodw
Doktorskich, jednomylnie zatwierdzonej uchwa Rady Wydziau Nauk
Politycznych i Dziennikarstwa Maria Goda-Sobczak uzyskaa stopie doktora
nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce i w specjalnoci polityka
wyznaniowa.
W pracy doktorskiej przedstawiono dziaania legislacyjne wadz
publicznych zmierzajce do uregulowania sytuacji prawnej
nierzymskokatolickich kociow i zwizkw wyznaniowych analizujc tre
ustaw normujcych stosunek pastwa do tych wsplnot. Omwiono w niej
istniejce historycznie relacje istniejce midzy pastwem a kocioami i
zwizkami wyznaniowymi opierajc wywody o przedstawienie dziejw idei
wolnoci sumienia i religii oraz pojmowanie jej w systemie prawa
midzynarodowego oraz w obu systemach europejskich (Rady Europy i Unii
Europejskiej). Nakrelono take regulacje w prawie wewntrznym kociow i
zwizkw wyznaniowych wskazujc, w jakim stopniu na ksztat ich miay wpyw
wadze administracyjne.
Po obronie pracy doktorskiej Maria Goda-Sobczak zostaa zatrudniona we
wrzeniu w Instytucie Kultury Europejskiej UAM w Gnienie, pocztkowo w
Zakadzie Kultury Zachodnioeuropejskiej, a od 2015r. w Zakadzie Komunikacji
Kulturowej. We wspomnianym Instytucie pracuje do chwili obecnej.
W toku pracy w Instytucie Kultury Europejskiej UAM Maria Goda-
Sobczak zostaa czonkiem komitetu redakcyjnego The Peculiarity of Man a
take czonkiem dwch rad naukowych czasopism Etyka w Mediach oraz
Media i Medioznawstwo. Czasopisma te nie s zwizane z poznaskimi

3
orodkami uniwersyteckimi. Powoanie do tych dwch rad naukowych odebraa
jako dowd uznania dla jej dokona naukowych ze strony rodowisk
pozapoznaskich.
Pracujc w Instytucie Kultury Europejskiej UAM staa si czonkiem
Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych oraz Polskiego Towarzystwa
Naukowego Prawa Prasowego.
We wrzeniu 2008r. Maria Goda-Sobczak zawara zwizek maeski, a
w dniu 1 padziernika 2009r. urodzia pierwsze dziecko, a trzy lata pniej w dniu
11 grudnia 2012r. - drugie. Pojawienie si na wiecie dzieci i czste ich choroby
spowodoway, e zrezygnowaa z pocztkowego zamiaru zdobycia drugiego
stopnia doktorskiego z zakresu prawa, skupiajc si tak w dziaalnoci
dydaktycznej, jak i naukowej na nauce o polityce- zgodnie z posiadanym
stopniem doktorskim.

Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne

2003 - dyplom magistra Nauk Politycznych na Wydziale Nauk

Politycznych i Dziennikarstwa UAM
2005 dyplom magistra Prawa na Wydziale Prawa i Administracji UAM
2008 dyplom doktora nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce
i w specjalnoci polityka wyznaniowa Wydzia Nauk Politycznych i
Dziennikarstwa UAM, na podstawie pracy doktorskiej Polityka
wyznaniowa pastwa polskiego wobec nierzymskokatolickich kociow i
zwizkw wyznaniowych w paszczynie legislacyjnej (1989-2006);
promotor prof. zw. dr hab. Janusz Winiewski UAM, recenzenci: prof. zw.
dr hab. Stanisaw Wjcik (Katolicki Uniwersytet Lubelski) i prof. dr hab.
Kazimierz Robakowski (UAM).

3. Informacja o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych:

Dr Maria Goda-Sobczak pracowaa od 1 wrzenia 2008r. w Instytucie

Kultury Europejskiej (pocztkowo noszcym nazw Collegium Europaeum
Gnesnense im. Jana Pawa II) jako adiunkt najpierw w Zakadzie Kultury
Zachodnioeuropejskiej, a od 2015r. w Zakadzie Komunikacji Kulturowej.
Instytut Kultury Europejskiej ma w strukturze Uniwersytetu im. Adama

4
Mickiewicza w Poznaniu status zamiejscowej jednostki organizacyjnej, przy
czym nie funkcjonuje w ramach adnego z wydziaw tego Uniwersytetu. Nie ma
prawa do nadawania stopni doktorskich, a tym bardziej habilitacyjnych. Prowadzi
jednak studia magisterskie nadajc stopnia magistra z zakresu: komunikacji
europejskiej w specjalizacji medioznawstwo, zarzdzanie instytucjami kultury,
edukacja europejska oraz stopnie licencjackie w zakresie komunikacji
europejskiej (specjalizacja dyplomacja europejska, turystyka kulturowa oraz
projektowanie kultury).
Pracujc w Instytucie Kultury Europejskiej Maria Goda-Sobczak
jednoczenie wsppracowaa z macierzystym dla niej Wydziaem Nauk
Politycznych i Dziennikarstwa prowadzc z tego tytuu wykady ze wstpu do
wiedzy o pastwie i prawie w Collegium Polonicum w Subicach oraz w
zamiejscowym orodku tego Wydziau w Kocianie, dokd dojedaa z miejsca
zamieszkania. Wykadaa take na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa
w Poznaniu prowadzc dla studentw tego Wydziau zajcia z przedmiotw:
Wolno sumienia i wyznania. Standardy europejskie i rzeczywisto polska, a
take Nierzymskokatolickie kocioy i zwizki wyznaniowe w Polsce.
Fakt, e Instytut Kultury Europejskiej powoany w 2000r. jako Collegium
Europaeum Gnesnense (w 2005r. senat UAM nada mu imi Jana Pawa II)
utworzyli uczeni z Wydziau Studiw Edukacyjnych UAM, Wydziau Filologii
Polskiej i Klasycznej wreszcie Instytutu Kulturoznawstwa oraz Instytutu Nauk
Politycznych i Dziennikarstwa z wczesnego Wydziau Nauk Spoecznych oraz
e pocztkowo prowadzono w jego ramach studia licencjackie z pedagogiki,
kulturoznawstwa i nauk politycznych zaway w duej mierze na zakresie
przedmiotw prowadzonych w Instytucie Kultury Europejskiej co spowodowao
duy rozrzut w tematach zaj prowadzonych przez Mari God-Sobczak.

Pracujc w Instytucie Kultury Europejskiej prowadzia ona zajcia

wykadowe z przedmiotw:
1. Prawo midzynarodowe i prawo wsplnot europejskich; wykad i wiczenia
2. System polityczny polski na tle systemw europejskich; wykad i wiczenia
3. Teoria i praktyka stosunkw midzynarodowych; wykad
4. Struktura sub dyplomatycznych i konsularnych; wykad
5. Ochrona wasnoci intelektualnej; wykad
6. Prawo prasowe i autorskie; wykad
7. Wstp do wiedzy o pastwie i prawie; konwersatorium
8. Podstawy prawne turystyki w UE i Polsce; konwersatorium

5
9. Podstawy geopolityki; konwersatorium
10.Sytuacja prawna nierzymskokatolickich kociow i zwizkw wyznaniowych
w Polsce; wykad monograficzny
11. Konteksty prawne komunikacji midzyludzkiej; konwersatorium
12. Marketing polityczny; konwersatorium
13. Sztuka autoprezentacji; wiczenia
14. Retoryka i erystyka; konwersatorium
15. Copywriting; wiczenia
Ponadto prowadzia seminarium licencjackie na kierunku komunikacja
europejska, wypromowujc 17 osb.

4. Wskazanie osignicia wynikajcego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14

marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach
i tytule w zakresie sztuki ( tj. Dz.U. z 2014 r., poz. 1852 ze zm.)

a) Autor, tytu publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa

Monografi, ktra jest przedstawiana przez dr Mari God-Sobczak

zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i
tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki ( tj. Dz.U. z 2014 r.,
poz. 1852 ze zm.) jest publikacja pt. Krym jako przedmiot sporu ukraisko
rosyjskiego, Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM, Pozna 2016 (ISBN 978-
83-64447-71-6) (378 stron). Recenzentami wydawniczymi monografii byli: prof.
zw. dr hab. Jerzy Menkes (Szkoa Gwna Handlowa) oraz prof. zw. dr hab.
Stanisaw Wjcik (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawa II).

b) Omwienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy i osignitych

wynikw z omwieniem ich ewentualnego wykorzystania.
Podstawowym celem naukowym pracy habilitacyjnej dr Marii Gody-
Sobczak Krym jako przedmiot sporu ukraisko rosyjskiego bya ch
udzielenia odpowiedzi na pytanie czy zajcie Krymu przez Federacj Rosyjsk
byo aktem bezprawnym, sprzecznym zarwno z prawem midzynarodowym
publicznym (uniwersalnym, czyli powszechnym), a wic z systemem ONZ, a
take z prawem europejskich systemw regionalnych tj. systemem Rady Europy
oraz KBWE/OBWE ktrych czonkami s Federacja Rosyjska i Ukraina, czy
te stanowio dopuszczalny akt secesji. Sformuowano przy tym tez, e by to
starannie przygotowany akt aneksji.

6
 Tej generalnej tezie towarzyszy kilka hipotez badawczych. W wietle
pierwszej, Krym za czasw zajcia go przez Tatarw by obszarem zasiedlanym
przez rne ludy. Druga sprowadza si do twierdzenia, e Pwysep ten stanowi
ojczyzn Tatarw krymskich, a na jego terytorium z wyjtkiem nielicznych
miast i twierdz przynalenych do Turcji - funkcjonowa Chanat krymski, pastwo
wasalne wobec Turcji, ale prowadzce wasn polityk zagraniczn. Kolejna,
trzecia hipoteza, to zaoenie o swoistoci rde etnogenezy Tatarw krymskich.
Nastpna natomiast zakada, e negatywny w swojej treci stereotyp Tatara,
uksztatowany zosta przez Rosjan w historiografii i literaturze, umoliwiajc
budowanie w wiadomoci spoecznej uzasadnienia dla dziaa zmuszajcych
Tatarw krymskich do opuszczenia ojczyzny, usprawiedliwiajcych ich
wysiedlenia poza obszar Krymu. Pita z hipotez sprowadza si do twierdzenia, e
prby powrotu wysiedlonych Tatarw lub ich potomkw na Krym podejmowane
od lat 90. XX wieku, skazane byy na niepowodzenie z racji szczupoci,
cakowicie prywatnych rodkw finansowych, jakimi Tatarzy dysponuj, a
zarazem wobec braku wsparcia ze strony wadz ukraiskich, niechtnego
stanowiska administracji Autonomicznej Republiki Krymu, braku regulacji
prawnych, jak rwnie braku wsparcia zarwno ze strony spoecznoci
midzynarodowej, niedostrzegajcej problemu Tatarw krymskich, jak i ze strony
wspwyznawcw w bogatych pastwach islamu, w tym take w Turcji. W
kolejnej hipotezie sformuowano zaoenie, e dyplomacja rosyjska, co najmniej
od momentu rozpadu b. ZSRR konsekwentnie, wiadomie budowaa podstawy
pozwalajce jej na kwestionowanie w przyszoci przynalenoci Krymu do
Ukrainy. Wizao si z tym kwestia regulacji granic i problem Floty
Czarnomorskiej. Ostatnia z hipotez zakada, e obecny system bezpieczestwa
ma charakter wysoce niedoskonay i w sytuacji, gdy agresorem dokonujcym
aneksji jest mocarstwo majce potencja atomowy, sprowadza si do
goosownych, bezwartociowy deklaracji.
Rozwaania skadajce si na niniejsz rozpraw zawarto w omiu
rozdziaach, rozbitych, z wyjtkiem pierwszego, na mniejsze czci, a
poprzedzonych warsztatowym wstpem, w ktrym starano si wyjani cel bada,
wskaza tez rozprawy i jej hipotezy oraz scharakteryzowa zakres rzeczowy
terytorialny i chronologiczny bada, a take oglnie przedstawi rda i
wykorzystan literatur, odnoszc si take do kwestii metodologicznych.
Pierwsze cztery rozdziay pracy, o nachyleniu historycznym, stanowi
podbudow dla dalszych rozwaa politologicznych i
prawnomidzynarodowych. W treci ich starano si wykaza bdno tezy, i

7
Krym stanowi ziemi rosyjsk, bd obszar, z ktrego pradawni Sowianie zostali
wyparci przez najedcw. Powicono tu jednak wiele uwagi sprawom
ustrojowym Krymu w okresie Chanatu oraz politycznym aspektom zajcia
Pwyspu przez Rosj. W rozdziale pierwszym przedstawiono Pwysep Krymski
przed jego zajciem przez Tatarw, zwracajc uwag na osadnictwo i zwizki
polityczne. W rozdziale drugim ukazano losy Krymu w czasach Chanatu od po.
XIII w. po schyek XVIII w., zwracajc uwag na etnogenez tej ludnoci i
eksponowane w nauce jej podziay na rozmaite grupy. Podjto tu take problem
szczeglnej formy pastwa, jak by chanat, podziaw stanowych istniejcych
wrd Tatarw oraz kultywowanej przez nich formy rzdw, nie pomijajc take
kwestii gospodarczych i demograficznych. Wypada w tym miejscu zauway, e
wobec spalenia przez Rosjan pod koniec XVIII w. archiwum chanw, badacze
mog w swych ustaleniach opiera si jedynie na rdach dyplomatycznych,
pochodzcych z pastw ssiednich i przekazach podrnikw. Trzeci rozdzia
pracy powicony zosta dziejom Krymu w okresie rzdw carskich. W jego
treci zwrcono uwag nie tylko na wypadki polityczne, ktrych efektem stao si
wypdzenie znaczcej liczby Tatarw z Krymu oraz dokonane zniszczenia
kultury materialnej, lecz take na odrodzenie narodowe Tatarw w ostatnich
dwch dziesicioleci XIX w. i w pocztkach XX w. Wskazano tu take, e
poprzez literatur pikn i malarstwo Krym zacz y w kulturze Rosji i w
wiadomoci jej mieszkacw, jako romantyczna kraina od dawna naleca do
Imperium Carskiego. Zajto si rwnie problemem stereotypu Tatara. Kolejny
rozdzia powicony jest dziejom Krymu pod wadz radzieck, przy czym
znaczcy akcent w jego treci pooono na podejmowane pod koniec I Wojny
wiatowej prby utworzenia przez Tatarw na obszarze Krymu wasnego
pastwa. Starano si przy tym wykaza, e klska tych inicjatyw miaa podoe
polityczne, wynikajce z walk midzy bolszewikami a ich przeciwnikami. W
dalszych czciach wspomnianego rozdziau odniesiono si do stosunkw midzy
ludnoci tatarsk a okupujcymi Krym wojskami III Rzeszy, powicajc uwag
masowym przeladowaniom ludnoci tatarskiej po opuszczeniu Niemcw przez
Krym, a take wysiedleniom resztek Tatarw z ich ojczyzny.
Zasadniczy trzon pracy zawarto w ostatnich czterech rozdziaach,
podejmujc w ich treci kwestie zdecydowanie politologiczne, a w przedostatnim
sidmym take prawnomidzynarodowe. W pitym rozdziale zajto si prbami
powrotu Tatarw na Krym, krelc sytuacj Pwyspu po rozpadzie Zwizku
Radzieckiego oraz analizujc zakres i charakter roszcze terytorialnych Federacji
Rosyjskiej wobec Krymu, w tym take kluczow jak si okazao spraw Floty

8
Czarnomorskiej. Starano si wykaza, e wietnie przygotowanej subie
dyplomatycznej Federacji Rosyjskiej, wyranie planujcej z duym
wyprzedzeniem kolejne posunicia oraz umiejtnie wykorzystujcej przewag
gospodarcz i polityczn nie potrafili sprosta Ukraicy, gorzej przygotowani
zarwno teoretycznie, jak i praktycznie, a dodatkowo zmagajcy si z
trudnociami ekonomicznymi, a take wewntrznymi niesnaskami i sporami.
Analiza licznych porozumie i umw midzynarodowych zawieranych w tym
okresie przez Ukrain i Federacj Rosyjsk, dowodzi jednoznacznie, e byy to
praktycznie dokumenty, ktrych strona rosyjska nie miaa zamiaru przestrzega a
podpisywaa je jedynie w tym celu, aby z jednej strony upi czujno Ukraicw,
z drugiej usilnie krok po kroku umacnia przekonanie rosyjskich mieszkacw
Federacji i diaspor rosyjsk na Ukrainie oraz w pierwszym rzdzie etnicznych
Rosjan na Krymie, e Pwysep dosta si pod wadanie Ukrainy bezprawnie,
gdy stanowi w istocie rzeczy ziemi rosyjsk. Zawierane umowy miay take z
jednej strony dowie spoecznoci midzynarodowej dobrej woli Rosjan, ich
umiowania pokoju, z drugiej za zasia w spoeczestwie Zachodu wtpliwoci,
czy istotnie susznym jest, aby Krymem wadali Ukraicy, skoro wikszo
tamtejszej ludnoci to Rosjanie, a dodatkowo stacjonuje tam rosyjska Flota
Czarnomorska.
W rozdziale szstym monografii przedstawiono polityczne to zajcia
Krymu przez Federacj Rosyjsk, kolejne dziaania, jakie byy podejmowane
zarwno przez Rosjan, jak i Ukraicw, w szczeglnoci za kwesti referendum
na Krymie, jego wyniki oraz skutki polityczne i konsekwencje prawne w
paszczynie prawa midzynarodowego. W tekcie rozdziau zwrcono uwag na
tre i znaczenie Memorandum budapesztaskiego, wyniki referendum
bezprawnie - z punktu widzenia Konstytucji Ukrainy - przeprowadzonego na
Krymie. Dokonano w tym miejscu take analizy zajcia Krymu przez Federacj
Rosyjsk w optyce rnych koncepcji kategorii interesu. W przedostatnim,
sidmym rozdziale pracy, o nachyleniu wyranie prawniczym, podjto prb
analizy przedstawionych we wczeniejszych czciach wypadkw politycznych,
starajc si odpowiedzie na pytanie, czy zajcie Krymu przez Federacj
Rosyjsk miao charakter aneksji jak twierdz wadze ukraiskie, czy te
stanowio wyraz samostanowienia mieszkacw Pwyspu i realizowao prawo
do secesji, jak dowodzi tego strona rosyjska. W ostatnim, smym rozdziale pracy
przedstawiono polityczne, prawno-midzynarodowe, militarne, gospodarcze i
wizerunkowe skutki zajcia Krymu przez Federacj Rosyjsk.

9
 Podjte w monografii zagadnienia wymagay wykorzystania wiedzy z kilku
dziedzin, w pierwszym rzdzie z zakresu politologii i stosunkw
midzynarodowych, a take z prawa midzynarodowego i historii. Zoony i
szeroki charakter problematyki objtej przedmiotem docieka spowodowa
konieczno zastosowania takich metod badawczych, ktre speniyby postulat
adekwatnoci, czyli doprowadziy do osignicia zamierzonych rezultatw.
Zdajc sobie spraw z obszernoci i wieloaspektowoci, zarwno metod jak i
technik badawczych w naukach spoecznych, oraz ich cisego zwizania z ogln
koncepcj kadej z nauk spoecznych, a wic z przedmiotem i obiektem kadej z
tych nauk, ich filozoficznymi podstawami metodologicznymi, pojciami i
kategoriami, a wreszcie funkcjami, starano si nie traci z pola widzenia faktu, i
przedmiotem docieka w pierwszym rzdzie bd stosunki midzy jednostkami
politycznymi, pojmowane jako relacje si i interesw, przyjmujce formy walki,
rywalizacji, rzadziej wsppracy. Zmuszao to do signicia po takie metody,
ktre z natury rzeczy pozwalaj dokona oceny potgi i polityki bezpieczestwa
w analizach strategicznych. Z natury rzeczy punktem wyjcia musiaa si sta
analiza materiaw o charakterze normatywnym, statystycznym. Miano przy tym
na uwadze bardzo istotn jak si wydaje, w ostatecznym rozrachunku kwesti
polityki historycznej i jej uwarunkowa. Niezbdnym, byo wic odwoanie si
do takich metod, ktre umoliwiyby wzbogacenie docieka o kwestie dotyczce
powiza etnicznoci i narodu z jzykiem, religi, tradycj i kultur, a take z
polityk jzykow. W efekcie koniecznym byo wykorzystanie zaoe
wychodzcych z koncepcji tzw. trjkta Brubakera, przydatnego do analizy
sytuacji niedopasowania granic etnicznych i politycznych, zwaszcza w
konfiguracji, kiedy heterogeniczne pastwo zorientowane narodowo,
nacjonalizujce si bd etnizujce, dy do tego, aby sta si pastwem
narodowym.
W pierwszym rzdzie koniecznym okazao si zastosowanie takich metod,
ktre mogyby sprosta gwnemu celowi, jakim okazaa si by analiza. W
zakresie analizy tekstw normatywnych niezbdn okazaa si caa paleta metod
prawniczych. W pierwszym rzdzie naleaa do nich metoda egzegezy tekstu
prawnego, stosowana wedug wskaza zawartych w koncepcji derywacyjnej w
ujciu M. Zieliskiego. Towarzyszya jej take analiza lingwistyczna tekstu
prawnego, zarwno w ujciu topicznoretorycznym Ch. Perelmana, jak i w nieco
mniejszym stopniu w ujciu proceduralnym. Oczywicie koniecznym byo
odniesienie si do hermeneutyki prawniczej, jako metody wyjanienia tekstu.
Zastosowanie wspomnianych metod znajduje swj wyraz w przyjtej metodzie

10
eksplantacji tekstu aktw prawa midzynarodowego. Zmuszao to do posuenia
si metod leksykaln, co wynikao z faktu, i wykadnia jzykowa, zwana take
semantyczn lub gramatyczn, uznawana jest, jak wskazuje si w literaturze, za
krlow wykadni. W konstruowaniu pracy nie mona byo uciec od metody
porwnawczej pozwalajcej na eksploracj rde obowizujcego systemu
prawnego, jak i wychodzcej poza ten system i pozwalajcej na odniesienie jego
zaoe do wzorcw istniejcych w prawie midzynarodowym publicznym.
(Dotyczyo to w pierwszym rzdzie kwestii porwnania sytuacji Krymu i
Kosowa, w aspekcie prawnomidzynarodowym) Metoda ta penia jednak dla
potrzeb niniejszej pracy generalnie jedynie funkcj aplikacyjn. Bardzo pomocn
okazaa si analiza instytucjonalno-prawna, ktr stosowano przy badaniu
istniejcych na Ukrainie i w Rosji systemw konstytucyjnych. Wrd metod
badawczych nie sposb byo uciec od metody opisowej.
Naleao take zastosowa metody historyczne, ktre okazay si
niezbdne przy konstruowaniu w pierwszym rzdzie treci zawartej w rozdziaach
od pierwszego do czwartego i w pewnym stopniu pitego. Metody te
dostarczajce materiau do szerokiej generalizacji stosowano zarwno w ujciu
pragmatycznym, stawiajc sobie za cel wydobycie danych przydatnych do
odtworzenia procesu historycznego. Stosowano je take w ujciu genetycznym
(historyczno-krytycznym) starajc si wskaza genez zjawisk, ktrych skutki
mona zaobserwowa w dniu dzisiejszym. Zaoenie, e kade zjawisko ma
genez oraz rodzi okrelone nastpstwa, skaniao do wyboru metody
genetycznej, opartej nadto o indukcyjne i dedukcyjne sposoby wnioskowania.
Przedmiot rozprawy wymaga wykorzystania zarwno szerokiej i zrnicowanej
bazy rdowej, jak i odwoania si do obszernej literatury przedmiotu.
Dokonujc prawnomidzynarodowej oceny dziaa Federacji Rosyjskiej
stwierdzono, e wadze Federacji naruszyy normy prawa midzynarodowego,
zobowizania potwierdzone w umowach o charakterze uniwersalnym,
wielostronnych umowach, w ktrych jest jedna ze stron oraz uzgodnieniach
midzynarodowych. Zajcie Krymu przez Federacj Rosyjsk naley traktowa
jako okupacj wojenn, ktra istnieje przecie niezalenie od proklamacji stanu
wojny czy wystpienia oporu zbrojnego. Wane jest jedynie to, e zaistniao
efektywne wadztwo wojskowe i administracyjne na terytorium innego pastwa,
w tym przypadku Ukrainy przez pastwo okupujce, czyli Rosj. Brak take
zgody zwierzchnika terytorialnego na obecno obcych si zbrojnych na jego
terytorium. W tej sytuacji okupacja Krymu przez Rosj to okupacja wojenna, a
wic stan przejciowy, ktry nie zmienia tytuu prawnego do okupowanego

11
terytorium. Doda naley, e prawo midzynarodowe nie dopuszcza w takich
przypadkach do inkorporacji, a tak si w odniesieniu do Krymu stao.
Z punktu widzenia politycznego okazuje si jednak, e Federacja Rosyjska
uywajc argumentw gospodarczych, akcentujc swoj determinacj militarn,
moe lekceway i w praktyce lekceway stanowisko spoecznoci
midzynarodowej. Pastwa Unii Europejskiej, ale przecie nie tylko one,
podobnie jak rozliczne organizacje midzynarodowe, ograniczaj si do sw
werbalnego potpienia, a skuteczno sankcji gospodarczych wobec Rosji
zastosowanych przez pastwa zachodnie wydaje si co najmniej dyskusyjna. W
gruncie rzeczy syte spoeczestwa Zachodniej Europy wydaj si by
przekonane, e konflikt midzy Ukrain i Rosj ich nie dotyczy. Zmasowana
propaganda rosyjska wyranie trafia do umysw spoecznoci pastw
zachodnich, ktre, jak si wydaje, s zmczone przeduajc si konfrontacj
midzy tymi pastwami, nie zauwaaj aspiracji narodu ukraiskiego i gotowe s
przyj, e Rosja ma rzeczywiste prawo decydowa o sytuacji politycznej w
obszarze pastw byego ZSRR, w kadym razie za tych, ktre nie s czonkami
NATO, ani Unii Europejskiej, a weszy niegdy w skad Wsplnoty
Niepodlegych Pastw. Wydaje si, e atrakcyjno Rosji jako sprzedawcy ropy
naftowej i gazu ziemnego, kupca nowych technologii, w tym take uzbrojenia,
towarw przemysowych, jest tak istotna, e pastwa i spoeczestwa Europy
Zachodniej gotowe s zoy na ich otarzu szczytne idee wyraane w rozlicznych
aktach prawa midzynarodowego. Postawa taka musi budzi obawy zarwno na
Litwie, otwie i w Estonii, ktre wchodziy przecie niegdy w skad ZSRR, jak
i w Polsce i innych pastwach Europy rodkowej, ktre naleay niegdy do tzw.
obozu radzieckiego.
Dla Federacji Rosyjskiej zajcie Krymu ma niebagatelne znaczenie w
perspektywie sytuacji wewntrznej. Jest niewtpliwym propagandowym
sukcesem wzmacniajcym poparcie szerokich mas dla polityki prowadzonej
przez W. Putina. Dla przecitnego Rosjanina zajmujc Krym Rosja wzmocnia
swoj pozycj geopolityczn, prezentujc si jako pastwo stanowcze, gotowe
broni swoich interesw na arenie midzynarodowej i praw ludnoci
rosyjskojzycznej, gotowe w dodatku do ponoszenia kosztw finansowych i
politycznych takich dziaa. Wie si to jednak ze stratami wizerunkowymi na
zachodzie, gdzie Rosja musiaa przesta by postrzegana jako kraj saby, gdy
wypadki polityczne kreoway j jako pastwo nieprzewidywalne, niebezpieczne,
zdolne do agresji. Te niewtpliwe straty usiuje odrobi agresywna propaganda
wadz Federacji, ktre nie szczdz wysikw aby przedstawi zajcie Krymu

12
jako akt wymuszony przez Ukrain, a dziaania militarne jako realizacj zasady
samostanowienia, czego potwierdzeniem ma by nielegalne z punktu widzenia
obowizujcego prawa referendum na Krymie. Dla wadz ukraiskich bezprawne
przyczenie Krymu do Federacji Rosyjskiej rodzi bardzo powane problemy w
stosunkach wewntrznych. Paradoksem jest, e porozumienie miskie majce
wygasza konflikt suy jednak stronie rosyjskiej, gdy pozwala doj do gosu
racjom politycznym podnoszonym przez ni, jednoczenie za agodzc konflikt
umniejsza rol Federacji Rosyjskiej jak rzeczywistego agresora. Wydarzenia na
wschodzie Ukrainy do skutecznie odwracay uwag od sytuacji na Krymie,
ukazujc opinii publicznej Ukrain jako kraj niestabilny politycznie, wstrzsany
konfliktami wewntrznymi. Utrata Krymu dla Ukrainy ma znaczenie
ekonomiczne, wie si te z konsekwencjami ekonomicznymi wynikajcymi z
utraty infrastruktury zlokalizowanej na tym obszarze w sektorze energetycznym i
wydobywczym. Stanowi take znaczce uszczuplenie jej potencjau militarnego i
prawie cakowit likwidacj marynarki wojennej. Ma to take znaczenie dla
bezpieczestwa midzynarodowego, gdy po podporzdkowaniu sobie jednostek
stacjonujcych w portach Krymu rosyjska Flota Czarnomorska stanie si
najpowaniejsz si w basenie Morza Czarnego, dystansujc na tym obszarze
flot tureck i uzyskujc przewag nad potencjaem militarnym wszystkich
czarnomorskich pastw NATO.
Zarwno w publicystyce, jak i nawet w powaniejszej literaturze naukowej
Krym sprowadza si do obszaru rywalizacji midzy Federacj Rosyjsk a
Ukrain, nie zauwaajc, e jest to ojczyzna Tatarw krymskich. Przechodzi si
do porzdku dziennego nad tym, e nard ten zosta ze swojej ojczyzny wygnany.
Zapomina si o losach tej spoecznoci przeladowanej przez wadze rosyjskie
przez ponad dwa stulecia.
Susznie podkrela si, e Krym jest geopolitycznym kluczem od
utrzymania wpyww Rosji w Europie Wschodniej, a moe i w reszcie wiata.
Zauwaa si, e odbudowanie islamskich, a co za tym idzie tureckich wpyww
na Krymie niweczyoby denia Rosji do zdominowania caego basenu Morza
Czarnego. Z. Brzeziski chyba susznie podkrela, e obsesyjna niech Rosji do
Turcji wydaje si by konsekwencj zmaga o Krym, czyli o dominacj
geostrategiczn.

13
5. Omwienie pozostaych osigni naukowo-badawczych

Pozostae osignicia naukowo-badawcze zostay przedstawione zgodnie z

wymogami zawartymi w rozporzdzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego
z dnia 1 wrzenia 2011 r. w sprawie kryteriw oceny osigni osoby ubiegajcej
si o nadanie stopnia doktora habilitowanego (tj. Dz.U. z 2011r., Nr 196,
poz.1165).

a) Kryteria oceny w zakresie osigni naukowo-badawczych

habilitanta obejmuj zgodnie z 3 pkt 2 ww. rozporzdzenia, w
obszarze nauk spoecznych - autorstwo lub wspautorstwo
publikacji naukowych w czasopismach znajdujcych si w bazie
Journal Citation Reports (JCR) lub na licie European Reference
Index for the Humanities (ERIH).

Zainteresowania naukowe dr Marii Gody Sobczak grupuj si wok

kilku osi tematycznych. Pierwsz z nich i niewtpliwie najstarsz zwizan z
tematyk prac magisterskich z nauk politycznych oraz z prawa jest problem
terroryzmu. Do kwestii tych Maria Goda-Sobczak wracaa jeszcze pniej
ostatnio w 2009r. Kolejn z osi tematycznych, bdc wynikiem poszukiwa
badawczych zwizanych z prac doktorsk, kontynuowanych po jej napisaniu,
jest wolno sumienia i wyznania. Do kwestii tych Maria Goda-Sobczak wracaa
wielokrotnie, ostatnio w 2015r. Rozwiniciem tematyki podjtej w ramach bada
nad wolnoci sumienia i wyznania s rozwaania wok trzeciej z osi odnoszce
si do szeroko pojtych praw czowieka. Czwarta z osi tematycznych odnosi si
do kwestii zwizanych z regionalizmem i funkcjonowaniem samorzdu. Pita z
osi tematycznych dotyczy problematyki mediw i ochrony wasnoci
intelektualnej, a ostatnia szsta spraw dotyczcych zawodw prawniczych.
Tematyki koncentrujcej si wok tych osi dotyczy 9 tekstw przyjtych do
druku, ktre wedug zapewnie wydawcw maja zosta opublikowane jeszcze w
biecym semestrze.
Maria Goda-Sobczak opublikowaa dwie ksiki w tym prac majc by
podstaw przewodu habilitacyjnego. Jest wspredaktork kolejnych dwch
ksiek. Ponadto opublikowaa 24 artykuw w czasopismach naukowych (w tym
21 po obronie pracy doktorskiej), 42 rozdziaw w monografiach naukowych (w
tym 41 po obronie pracy doktorskiej).

14
 cznie w dorobku posiada wic: 2 ksiki (w tym praca
habilitacyjna), 2 ksiki pod redakcj 68 artykuw w czasopismach i
monografiach naukowych (po obronie pracy doktorskiej 64 artykuw),
ponadto 7 tekstw przyjtych do druku, ktrych publikacji naley oczekiwa w
najbliszym czasie.
Z opublikowanych tekstw 8 ukazao si w jzykach obcych, po rosyjsku
i po angielsku z czego: 1 tekst w jzyku angielskim w Berlinie, a dwa w jzyku
rosyjskim i angielskim w Irkucku i Kijowie. Pozostae teksty w jzykach obcych
opublikowane zostay w Polsce, przy czym 2 z nich we wsppracy z wydawc
woskim.
Na druk oczekuje ksika dotyczca sytuacji prawnej
nierzymskokatolickich kociow i zwizkw wyznaniowych oraz wspomniane
ju 7 tekstw przyjtych do druku.
Zagadnienia bdce przedmiotem zainteresowa dr Marii Gody-Sobczak
nie odpowiadaj w peni tematyce czasopism zagranicznych wskazanych w 3
ww. rozporzdzenia. W zwizku z tym dr Maria Goda-Sobczak nie publikowaa
artykuw w czasopismach znajdujcych si w bazie Journal Citation Reports
(JCR). Z kolei na licie czasopism naukowych European Reference Index for the
Humanities (ERIH), na ktr skadaj si czasopisma z pitnastu wybranych
dyscyplin humanistycznych i spoecznych znajduje si Przegld Strategiczny
UAM, gdzie dr Maria Goda-Sobczak oddaa artyku przyjty do druku
powicony bezpieczestwu w obszarze kultury, pt. Security in the area of
culture as viewed by the European Union (zawiadczenie o przyjciu do druku
w zaczeniu).

b) Kryteria oceny w zakresie osigni naukowo-badawczych

habilitanta, zgodnie z 4 ww. rozporzdzenia, we wszystkich
obszarach wiedzy obejmuj:

1) autorstwo lub wspautorstwo monografii, publikacji

naukowych w czasopismach midzynarodowych lub krajowych
innych ni znajdujce si w bazach lub na licie, o ktrych mowa w
3, dla danego obszaru wiedzy;

2) autorstwo lub wspautorstwo odpowiednio dla danego obszaru:

opracowa zbiorowych, katalogw zbiorw, dokumentacji prac
badawczych, ekspertyz, utworw i dzie artystycznych.

15
 Majc na uwadze krzyujc si problematyk prowadzonych przez Mari
God-Sobczak prac naukowo-badawczych kryteria zawarte w dwch punktach
4 ww. rozporzdzenia zostay omwione cznie.

Kierunki zainteresowa badawczych po uzyskaniu stopnia doktora w

zakresie nauki o polityce.

Po obronie rozprawy doktorskiej ( 2008 rok) habilitantka:

a) opublikowaa 2 ksiki w tym prac habilitacyjn;

b) opublikowaa 64 teksty naukowe (w tym 8 ukazao si w jzykach obcych,
z czego 3 ukazao si poza granicami Polski, a dodatkowo 2 w Polsce ale z
udziaem wydawcy zagranicznego). Wrd opublikowanych 64 tekstw -
8 to teksty wspautorskie napisane z bratem habilitantki dr hab. Witoldem
Sobczakiem oraz z jej ojcem. Ponadto 7 tekstw oczekuje na druk.
c) jest wspredaktork 2 ksiek;

Opublikowane teksty dotycz w wikszoci zagadnie, ktre nie byy

wczeniej przedmiotem bada w nauce polskiej lub byy analizowane z
uwzgldnieniem innych kryteriw przeprowadzanych bada.

1. Tematyka zwizana z problemem terroryzmu

Paszczyzna ta stanowi najdawniejsze pole docieka habilitantki, stanowic

kontynuacje tekstw opublikowanych jeszcze przed obron pracy doktorskiej, a
mianowicie: rda terroryzmu, Athenaeum Political Science Nr 13, s. 9-26;
Spr o definicj terroryzmu, Wiedza i Umiejtnoci, Zeszyty Naukowe
Wyszej Szkoy Umiejtnoci Spoecznych w Poznaniu, 2004, t.5 (25), s.47-63;
Wspczesne islamskie organizacje terrorystyczne i ich dziaalno, Zeszyty
Naukowe Wyszej Szkoy Zarzdzania i Prawa 2005, Nr 2 (18), s. 113-131.
Zwalczanie terroryzmu przez spoeczno midzynarodow S. Pawela (red.),
Prawo w okresie spoecznych przemian, Warszawa 2005, s. 125-154
W ramach tej paszczyzny opublikowano prac Dihad i jego znaczenie w
islamie, w: Etyka w mediach 2009, vol. 2, s. 124 132. W tekcie tym
zwrcono uwag na bdne rozumienie dihadu w publicystyce pastw
zachodnich, wskazujc e problem ten pojawi si dopiero wwczas, gdy arabski
nacjonalizm zdominowa bliskowschodni polityk Nasera, oraz gdy ujawniy si
zaoenia ideologiczne Braci Muzumanw. Wywiedziono, e czynnikiem ktry
doprowadzi do upowszechnienia powierzchownej niestety wiedzy o islamskiej

16
witej wojnie byo pojawienie si oglnego przekonania o szczeglnym zwizku
midzy dihadem a atakami terroryzmu. Nie zauwaano jednak, e witej wojny
nie moe proklamowa jedna organizacja, jeden duchowny a nawet ich grupa z
jednego tylko kraju. Podkrelono, e pojcie witej wojny jest naduywane
zarwno przez posugujcych si tym terminem ekstremistw islamskich jak i
przez publicystw w pastwach zachodnich i politykw usiujcych przedstawi
swoje poczynania, jako obron przed grob witej wojny.
Zagadnienia tego take dotyczy artyku Ochrona praw czowieka a islam
w: Kulturowe uwarunkowania wspczesnej Azji, red., J. Marszaek-Kawa,
R.Gawocki, Toru 2011, s. 160-199 w jego tekcie wskazano, i przedstawiciele
doktryny islamskiej oraz politycy pastw w ktrych dominuje to wyznanie
zwracaj uwag, e wielu zachodnich znawcw praw czowieka obwinia
wycznie pastwa islamskie o naruszenie praw czowieka niedostrzegajc
faktw amania tych praw w krajach chrzecijaskich w europie zachodniej.
Zwrcono uwag, e wyznawcy islamu staraj si narzuci w europie swj system
aksjologiczny czsto oparty na czstokro skrajnych koncepcjach
muzumaskich. Udowodniono, e muzumanie europejscy poddawani s
wpywom ruchw i doktryn religijnych oraz spoecznych o charakterze
ekstremalnym, przy czym wikszo europejskich wyznawcw islamu zdaje si
nie zna zupenie pogldw wybitnych wspczesnych teoretykw pastwa i
prawa. Politycy muzumascy dowodz, e poszanowanie praw czowieka w
krajach islamu jest znaczco wiksza ni w Europie. W dalszej czci omwiono
tre Powszechnej Islamskiej Deklaracji Praw Czowieka, Arabskiej Karty Praw
Czowieka, wreszcie Kairskiej Deklaracji Praw Czowieka.

2. Tematyka zwizana z wolnoci sumienia i wyznania.

Kwestii tej dotyczy szereg artykuw habilitantki. W tekcie Systemy

relacji midzy pastwem a kocioami i zwizkami wyznaniowymi,
rodkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2008, nr 1, Pozna, s. 61-110;
dokonano analizy systemw relacji midzy pastwem a kocioami i zwizkami
wyznaniowymi oraz istniejcych w tym wzgldzie modeli dochodzc do
wnioskw, e w globalizujcym si wiecie nie ma miejsca na nietolerancj a
koncepcja pastwa prawa, spoeczestwa obywatelskiego, normy Rady Europy i
Unii Europejskiej jednoznacznie wskazuj, e pastwa musz uoy w
paszczynie prawa wyznaniowego tak stosunki, aby mniejszoci wyznaniowe nie
byy dyskryminowane ani nie czuy si dyskryminowane. Dalszym etapem jest

17
taka dziaalno polityczna, taka wykadania treci tych norm, aby ludno w
sferze stosunkw faktycznych nie odczuwaa dyskryminacji. Zauwaono
jednoczenie, e idee rwnouprawnienia wyzna i tolerancji religijnej nie zostay
zinternalizowane w niektrych rodowiskach, take naukowych gdy
przedstawiciele ich rwnouprawnienie i rwno chc tumaczy i wykada
jako moliwo stosowania przywilejw dla religii ktr wyznaj. W artykule
Wolno sumienia i wyznania, jej gwarancje w systemie prawnym Rady Europy
oraz orzecznictwie Europejskiego Trybunau Praw Czowieka w Strasburgu; Ius
Novum, nr 3 2008, Warszawa 2008, s. 87-116; wykazano, e wolno myli,
sumienia i religii gwarantowan przez art. 9 Konwencji Trybuna chce cile
wiza z innymi prawami chronionymi przez Europejsk Konwencj, w
szczeglnoci z wolnoci sowa (art.10), z wolnoci zgromadze i
stowarzyszania si (art.11) oraz z prawem do poszanowania ycia prywatnego i
rodzinnego (art.8). W praktyce rodzi to konieczno odpowiedniego wywaenia
tych wolnoci, zwaywszy e adnej z nich Trybuna nie przyznaje pierwszestwa
i chce je traktowa jako rwnorzdne. Trybuna zdaje si wskazywa dwa kryteria
pozwalajce odrni wolno sowa do wolnoci myli, sumienia i wyznania
(religii). Pierwszym z nich jest uzewntrzniona tre a w drugim forma, w ktrej
ta tre si przejawia. Wolno wypowiedzi oraz wolno myli, sumienia i
wyznania jako odrbne wolnoci, czasem pozostajce w konflikcie, s rozwaane
przez Trybuna w sytuacji, gdy wolno wyznania stanowi ograniczenie swobody
wypowiedzi ze wzgldu na konieczno poszanowania praw innych osb.
Trybuna bardzo silnie podkrela, e pastwom, ktre przystpiy do Europejskiej
Konwencji Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci, przysuguje margines
swobody w zakresie oceny istnienia i ewentualnego stopnia koniecznoci
ingerencji w zakres wolnoci sowa i wolnoci myli, sumienia i wyznania.
Do analizy orzecznictwa Europejskiego Trybunau Praw Czowieka
powrcia habilitantka w pniejszym tekcie Wolno sumienia i wyznania w
wietle najnowszych orzecze Europejskiego Trybunau Praw Czowieka
(wspautor dr Witold Sobczak), rodkowoeuropejskie Studia Polityczne 2009,
nr 1 2, s. 137 157, powiconym najnowszemu wwczas orzecznictwu tego
Trybunau w zakresie Praw Czowieka. Rozwaajc kolejne judykaty w konkluzji
podkrelia, e problemy, z ktrymi przyszo si zmaga Trybunaowi, to przede
wszystkim kwestie zwizane z manifestowaniem religii poprzez specyficzny
ubir, a take sprawy wynikajce z niezbyt precyzyjnego prawa wyznaniowego
w niektrych pastwach byego obozu socjalistycznego. Rzuca si przy tym w
oczy fakt, i kultura prawna urzdnikw w tyche pastwach, a take niestety

18
sdziw, nie pozostaje na szczeglnie wysokim poziomie. Koniecznym jest take
zapoznanie si ustawodawcy krajowego ze standardami prawnymi pastw Europy
Zachodniej. Wskazano wyranie przy tym mona dostrzec pewne uprzedzenia w
odniesieniu do niektrych ugrupowa religijnych. Zauwaono, e w badanym
okresie, wolno sumienia i wyznania wizaa si, w optyce Trybunau, z prawem
do wolnoci zgromadze. Odmiennie ni w zanalizowanych wczeniej
orzeczeniach nie mona byo zauway w orzecznictwie Trybunau cisych
zwizkw wolnoci chronionych dyspozycj art. 9 Konwencji, z tymi, na stray
ktrych stoi art. 10 Konwencji.
W tekcie Wolno sumienia i wyznania jako prawo czowieka, Annales
UMCS. Sectio K. Politologia 2012, vol. 19 (1), s. 27-65; podkrelono, e w
obszarze wolnoci sumienia i religii (wyznania) swoboda ustawodawcy w
zakresie ograniczenia praw i wolnoci jest programowo na samym wstpie
limitowana przez art. 31 ust. 3 Konstytucji i dodatkowo zawona przez tre art.
53 ust. 3 Konstytucji, ktry zacienia materialne przesanki dopuszczalnego
ograniczenia tej wolnoci eliminujc z listy takich postaw wzgld na ochron
rodowiska. W efekcie wolno uzewntrznienia religii moe by ograniczona
wycznie na podstawie ustawy i to jedynie wwczas, gdy jest to konieczne dla
ochrony bezpieczestwa pastwa, porzdku publicznego, zdrowia, moralnoci
oraz wolnoci i praw innych osb. Ograniczenia wolnoci religijnej w zakresie
bezpieczestwa pastwa odnosz si w pierwszym rzdzie do obowizku suby
wojskowej, ktry wydaje si sprzeczny z doktrynami niektrych wyzna. W
zakresie porzdku publicznego ograniczenia wynikaj z prawa
administracyjnego, budowlanego, telekomunikacyjnego, cywilnego w zakresie
sposobu korzystania z wasnoci lokalu lub z najmu (art. 144 i 685 KC), prawa
pracy w zakresie przestrzegania godzin pracy, prawa edukacyjnego w zakresie
narzucania studentom i pracownikom sposobu ubierania si. W zakresie zdrowia
publicznego odnonie hospitalizacji, leczenia, izolacji. Ponadto ograniczenia te
mog wynika ze wzgldw moralnych oraz z potrzeby szanowania praw i
wolnoci innych. Wspomniane ograniczenia wolno sumienia i wyznania
(religii) musz by sformuowane w formie ustawowej, nie mog godzi w sam
istot wolnoci oraz winny by prowadzone z zachowaniem zasady
proporcjonalnoci. Zasady wprowadzania ogranicze w zakresie korzystania z
konstytucyjnych praw i wolnoci formuuje art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Wywiedziono, e uzewntrznianie religii mona przecie sprowadzi do
uzewntrzniania praktyk i obrzdw religijnych. Sensem przepisu art. 53 ust. 5
Konstytucji dopuszczajcego jako wyjtek moliwo ograniczenia wolnoci

19
nie byo ograniczenie kultu, modlitwy, a wic nie ograniczenie wolnoci religii,
lecz ograniczenie wolnoci prezentowania, a zatem uzewntrzniania w
jakiejkolwiek formie, przekona religijnych. Zmusza to do oderwania treci art.
53 ust. 5 Konstytucji od dyspozycji zawartej w art. 53 ust. 2, w ktrym wyliczono
zakres przedmiotowy wolnoci religii. Jeli by tego nie uczyni, ratio legis ust. 5
art. 53 Konstytucji zostaje podwaone. Prowadzi to do prostego wniosku, e trud
tworzenia konstytucyjnego katalogu zakresu przedmiotowego wolnoci religii by
zbdny i wystarczyoby ograniczy si do proklamowania generalnej zasady
wolnoci sumienia i wyznania bez jej konkretyzacji w postaci wspomnianego
katalogu. W tym stanie rzeczy sensem istnienia regulacji przewidzianej w art. 53
ust. 5 Konstytucji moe by jedynie obawa, i duchowni jakiego wyzna uciekn
si przy okazji sprawowania kultu do dziaa polegajcych na sianiu nienawici
religijnej, narodowej bd rasowej oraz e rodkami takimi stan si broszury,
pisma bd ksiki wydawane przez jaki koci bd zwizek wyznaniowy.
Zagroeniem dla bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego mog okaza
si nawoywania do witej wojny, odmowy penienia suby wojskowej, udziau
w wyborach, apele o fizyczne niszczenie przeciwnikw. Obawy te mog si
wydawa iluzoryczne a groce niebezpieczestwa mao prawdopodobne.
W mieszczcym si w tej tematyce nastpnym z tekstw
Nierzymskokatolickie kocioy i zwizki wyznaniowe w systemie polityczno
prawnym Polski, w Zderzenie czy dialog pastw narodowych w Europie?, red.
J. Sobczak, A.W. Mikoajczak, Pozna 2008, s. 187-212; wywiedziono, e
polityka wadz publicznych wobec nierzymskokatolickich kociow i zwizkw
wyznaniowych w pierwszym rzdzie dotykaa problemu powstania i istnienia
takowych zwizkw. Jak dowodzi tego chociaby przykad dziaa wobec
Zjednoczonego Kocioa Ewangelicznego w Polsce, zarwno Urzd do spraw
Wyzna jak i w pewnych sytuacjach Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego
zmierzay do skoncentrowania mniejszych zwizkw wyznaniowych w wiksze
wsplnoty i obsadzenie stanowisk kierowniczych zwaszcza w protestanckich
zwizkach wyznaniowych ludmi, ktrzy wydawali si podatni na manipulacje.
Stosowano wobec dziaaczy zwizkw wyznaniowych zwaszcza z krgu
protestanckiego rozmaite naciski i groby starajc si skci osoby zasiadajce
w gremiach kierowniczych. Z perspektywy lat nie mona si oprze wraeniu, i
dziaania wymierzone w niektre zwizki wyznaniowe zwaszcza w wiadkw
Jehowy przyjmowane byy z wielkim zadowoleniem przez niektrych
przedstawicieli hierarchii katolickiej. Z drugiej jednak strony podejmowano take
dziaania zmierzajce do przeciwstawiania Kocioa rzymskokatolickiego

20
Kocioowi Polskokatolickiemu w Rzeczypospolitej Polskiej, bd niektrym
wyznaniom protestanckim i ukazywanie tego pierwszego jako rzekomo
niepatriotycznego i nierozumiejcego istoty przemian spoeczno
gospodarczych. Oprcz dziaa dotyczcych powstawania i istnienia
nierzymskokatolickich kociow i zwizkw wyznaniowych polityka wadz
publicznych dotykaa problematyki miejsc kultu, cmentarzy, zasad nauczania
religii, ksztacenia duchownych oraz prasy i wydawnictw.
W kolejnym z artykuw wicych si z problematyk wolnoci sumienia
i wyznania jest tekst Zakres przedmiotowy swobody sumienia i religii w systemie
prawnym ONZ, w: T. Gardocka, (red.) Dylematy Praw Czowieka, Toru 2008,
s. 306-324. W jego treci zauwaono, e sformuowane w prawie
midzynarodowym publicznym w systemie ONZ standardy wolnoci sumienia,
przekona i wyznania (religii) maj charakter pewnych oglnych wskaza dla
pastw bdcych czonkami Organizacji Narodw Zjednoczonych. Gwarancje
wolnoci sumienia i wyznania sformuowane w aktach prawnych systemu ONZ
wyznaczaj pewien minimalny poziom ochrony, ktry winien by speniony
zarwno przez regionalne systemy prawa jak i krajowe. Wan wskazwk jest
fakt, e do ochrony praw mniejszoci wyznaniowych rozmaite akty normatywne
systemu ONZ przywizuj olbrzymi wag, przy czym niewtpliwie wiadomie
odchodzi si w nich od niezwykle wieloznacznego terminu tolerancja. Koncepcja
ochrony praw mniejszoci wyznaniowych w systemie ONZ wychodzi z zaoenia,
e zwolennicy rnych wyzna, a take ateici, maj identyczne prawa w zakresie
moliwoci uzewntrznienia swojej religii, uprawiania kultu, modlitw,
uczestniczenia w obrzdach, praktykach religijnych oraz w zakresie moliwoci
nauczania prawd swojej wiary.
Kwestii rejestracji kociow i zwizkw wyznaniowych dotyczy artyku
Problem rejestracji kociow i zwizkw wyznaniowych w polskim systemie
prawnym, (wspautor Jacek Sobczak) w: rodkowoeuropejskie Studia
Polityczne Pozna 2012, nr.3, s. 55-86, w ktrym wskazano na opnienia w
pracach rejestracyjnych i na wynikajc ze sabszej pozycji kociow i zwizkw
wyznaniowych jedynie zarejestrowanych a nie majcych ustaw, ktre
regulowayby ich stosunek do pastwa od tych kociow i zwizkw
wyznaniowych, ktre mog si takimi ustawami poszczyci. Stawia to pod
znakiem zapytania rwnoprawno kociow i zwizkw wyznaniowych
gwarantowanych w art.25 Konstytucji.
W artykule Prawo kociow i zwizkw wyznaniowych do emitowania w
radiu i telewizji programw religijno moralnych, spoecznych i kulturalnych.

21
Gwarancje instytucjonalne pluralizmu wyznaniowego a rzeczywisto, w:
Instytucjonalne gwarancje zasady pluralizmu politycznego w Polsce na tle
standardw europejskich, red. M. Padzior, B. Szmulik, Lublin 2014, s. 65-82,
przedstawiono dzieje realizacji w polskim systemie wspomnianego uprawnienia.
Wykazano, e nie sposb mwi o rwnouprawnieniu kociow i zwizkw
wyznaniowych w zakresie prawa do emitowania naboestw oraz programw
radiowych i telewizyjnych. Zwrcono uwag na wyrane uprzywilejowanie
Kocioa rzymskokatolickiego oraz wyrnienie wikszoci tych kociow i
zwizkw wyznaniowych, do ktrych stosunek pastwa regulowany jest
ustawami. Podkrelono, e kocioy i zwizki wyznaniowe, ktre zostay jedynie
zarejestrowane, co do ktrych nie ma ustaw regulujcych stosunek do nich
pastwa, nie znajduj si w gorszym pooeniu od tych, ktrych byt prawny zosta
uregulowany ustawami. Zwrcono wreszcie uwag na praktyk spoeczn i
polityk publicznej radiofonii i telewizji w tym zakresie.
W opublikowanym w jzyku angielskim tekcie Freedom of Thought,
Conscience, Religion in Ukraine in the Case Law of the ECHR. Attempt at an
Analysis on the Example of the Case Svytao Mykhaylivska Parafiya v. Ukraine
(wspautorzy W. Sobczak, K. Jdraszczyk), w: Ukraina Polska Unia
Europejska. Polityczny, gospodarczy i spoeczno kulturalny wymiar wsppracy,
red., K. Jdraszczyk, O. Krasiwski, W. Sobczak, Pozna 2012, s. 275 297,
podjto bardzo wan dla systemu prawnego Ukrainy spraw wolnoci
powstawania nowych kociow i zwizkw wyznaniowych w kontekcie
jednego z orzecze Europejskiego Trybunau Praw Czowieka.
W ostatnim z artykuw dotykajcych wolnoci sumienia i wyznania
Prozelityzm jako zjawisko kulturowe. Standardy europejskie, w: J. Skrzypczak, J.
Sobczak (red.), Media religijne i wyznaniowe w Polsce i na wiecie, Pozna
2015, s.77 89, podjto problem swobod zmiany religii istotny zarwno z
punktu widzenia uwarunkowa uniwersalnego prawa midzynarodowego jak i w
wietle art.53 ust. 2 Konstytucji. Wskazano, e dopki prozelityzm nie czy si
z przymusem, przemoc, nie jest on w wietle judykatw Europejskiego
Trybunau Praw Czowieka sprzeczny z Europejsk Konwencj o Ochronie Praw
Czowieka i Podstawowych Wolnoci. Wywiedziono, e prozelityzm nie dotyczy
tylko systemw religijnych, lecz take systemw aksjologicznych, przy czym
zjawisko prozelityzmu mona traktowa jako przejaw konkurencji na rynku idei.
Podkrelono wreszcie, e w swoim orzecznictwie ETPC z zdaje si akceptowa
zjawisko prozelityzmu, obwarowujc jednak go szczeglnymi ograniczeniami.
Ze wspomnianych orzecze wynika, e instrumenty ochrony praw czowieka

22
gwarantuj wolno sumienia i religii, ale nie daj jednoznacznej gwarancji
dopuszczalnoci prozelityzmu. Pastwa czonkowskie maj wic pewien
margines swobody w zakresie regulacji prozelityzmu, w zalenoci do tradycji i
przekona spoeczestwa, a take z uwagi na konieczno zapewnienia spokoju
spoecznego.

3. Tematyka zwizana z szeroko pojt tematyk praw czowieka.

W ramach tej tematyki Maria Goda-Sobczak podja najpierw problem

wykluczenia etnicznego, sytuacji prawnej mniejszoci polskiej na Litwie oraz
zagadnienie uchodcw, rozpatrujc ten ostatni aspekt w perspektywie
historycznej i odnoszc kwestie uchodcw do sytuacji egzulantw w
Rzeczpospolitej szlacheckiej.
Zajmujc si w artykule Problem wykluczenia etnicznego (wspautor
Witold Sobczak), w: Prawa mniejszoci narodowych, red. T. Gardocka, Toru
2010, s. 350-381, tytuow kwesti wykluczenia etnicznego zanalizowano pojcie
tosamoci, w tym tosamoci narodowej, sterotypizycje innych, obcych,
wrogw, dochodzc do wniosku, e zestawiony z autostereotypem narodowym
obraz obcych nacji czstokro stawa si bodcem motywujcym rne postawy
etnocentryczne. Podkrelono przy tym, e wykluczenie etniczne jest jedn z
postaci wykluczenia spoecznego, rozwaajc rne jego przyczyny (systemowe,
strukturalne, kulturowe i indywidualne). Dokonano w dalszej czci tekstu
analizy systemu prawnego Unii Europejskiej podejmujcej prb zapobieenia
zjawisku wykluczenia, zwaszcza etnicznego, jzykowego bd religijnego.
Zwrcono przy tym uwag na Kart Praw Podstawowych Unii Europejskiej i
obowizujce Traktaty unijne. Powizano problem wykluczenia z potrzeb
ochrony mniejszoci narodowych analizujc Konwencj ramow o ochronie
mniejszoci. W konkluzji zauwaono, e akty normatywne midzynarodowego i
europejskiego systemu prawnego nie rozwizuj do koca problemu etnicznego.
Podkrelono, e rozwizania przyjte w Polsce zarwno w Konstytucji jak i
ustawach szczegowych w gruncie rzeczy jedynie agodz problem. Wskazano
na szczegln sytuacj uchodcw i azylantw z prawem obywatelstwa. Bardzo
silnie zaakcentowano, e zagroeni wykluczeniem etnicznym powinni jednak
zdawa sobie spraw z tego, e maj obowizek przestrzegania praw
obowizujcych w danym kraju, szanowanie przyjtych tu norm obyczajowych i
etycznych, nienarzucania wikszoci swojego systemu aksjologicznego. Winni
take dy do opanowania jzyka urzdowego takiego pastwa, stara si pozna
jego kultur. Po obu stronach dominujcej wikszoci i zagroonej wykluczeniem

23
mniejszoci konieczne jest zaistnienie podstaw tolerancji opartej na dobrej woli i
zrozumieniu innych.
Nawizuje do tych rozwaa kolejny tekst odnoszcy si do sytuacji
prawnej mniejszoci polskiej na Litwie - Sytuacja prawna mniejszoci polskiej na
Litwie, w: Obszar byego ZSRR. Klska demokracji czy transformacja, red. S.
Gardocki, Toru 2013, s. 111-146. Dokonano w nim analizy praw mniejszoci
w tym przypadku polskiej z punktu widzenia prawa midzynarodowego
publicznego (powszechnego, uniwersalnego) regionalnych systemw prawnych
(Unii Europejskiej i Rady Europy) w tym take orzecznictwa Europejskiego
Trybunau Praw Czowieka. Szczegln uwag powicono konwencji ramowej
o ochronie mniejszoci narodowych z 1 lutego 1995r. oraz licznych rekomendacji
Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Z systemu unijnego zajto si
Kart Praw Podstawowych, rozwaaniami przyjtymi w Traktatach. Dokonano
take analizy licznych dyrektyw. Przedmiotem rozwaa sta si take Traktat
midzy Rzeczpospolit Polsk a Republik Litewsk o przyjaznych stosunkach i
dobrossiedzkiej wsppracy oraz akty wewntrzne prawa litewskiego
wskazujc na punkty zapalne w stosunkach polsko litewskich.
Wschodu i problemu uchodcw dotyczy take odnoszcy si do czasw
przedrozbiorowych artyku Uchodcy ze wschodu w systemie polityczno
prawnym Rzeczpospolitej (wspautor W. Sobczak), w: Uchodcy w Polsce i w
Europie stan prawny i rzeczywisto, red. T. Gardocka, Toru 2010, s.244-254.
W jego treci zwrcono uwag na fakt, e brak rozwizania instytucjonalnego
problemu szlachty, ktrej majtki zostay przejte przez ekspansywne pastwo
moskiewskie doprowadzio do napi w onie stanu szlacheckiego przyczyniajc
si do jego dezintegracji i pauperyzacji. Skonstatowano, e istnienie w pastwie
zwartych grup uchodcw nawet tosamych etnicznie z ludnoci pastwa jest
niebezpieczne dla polityki spoecznej, gospodarczej i ekonomicznej. Zwrcono
przy tym uwag na sytuacje Niemcw, Federacji Rosyjskiej i Kazachstanie,
Rosjan ktrzy opucili republiki nadbatyckie i rodkowoazjatyckie nalece
kiedy do ZSRR a take Wgrw i Sowakw. Zauwaono w 2010r.(sic!!!), e
sytuacji prawnej uchodcw nie dostrzega spoeczno midzynarodowa, a grupa
ta stanowic zwart spoeczno niezadowolonych stwarza wyrane
niebezpieczestwo dla midzynarodowego porzdku prawnego oraz sytuacji
wewntrznej pastwa osiedlenia.
Trzy kolejne teksty dotycz sytuacji ludzi w podeszym wieku s to: Prawa
ludzi w podeszym wieku w systemie prawa Rady Europy i Unii Europejskiej, w:
Themis Polska Nova 2013, nr 2 (5),128 151 oraz Protection of the elderly

24
people-european standards and the reality of Poland, w: Old age-a public health
challenge. Selected issues, red. M. Zysnarska, Pozna 2014, s. 13-36.
Konstytucyjny obowizek zapewnienia szczeglnej opieki zdrowotnej osobom w
podeszym wieku, Medyczna Wokanda 2013, nr 5, s. 9 28 (wspautor Jacek
Sobczak). W pierwszym z nich podjto analiz sytuacji ludzi w podeszym wieku
w systemach prawnych Rady Europy i Unii Europejskiej. W kolejnym
przedstawiono realia polskie, a w ostatnim skupiono na potrzebie zapewnienia tej
grupie szczeglnej opieki zdrowotnej.
W tekcie The individual towards the rules of law,
, VI VII, 2011 2012, s. 360-385, przeznaczonym dla
wydawcy ukraiskiego podjto problem godnoci jednostki wskazujc jej
znaczenie jako zasady prawnej w prawie unijnym.
Wolnoci akademickiej dotycz dwa kolejne teksty. Pierwszy
opublikowany w ksice autorstwa habilitantki, Szkice o kulturze i rodkach
spoecznego przekazu (Opole 2014) obszerny esej Wolno akademicka i jej
znaczenie dla kultury, (s.159-248) oraz odnoszcy si do midzynarodowego i
europejskiego statusu tej wolnoci artyku International Aspect of the Status of
Academic Freedom in European Culture w: rodkowoeuropejskie Studia
Polityczne 2014, nr 3, 145 168. W przywoanych tekstach zwrcono uwag na
rda wolnoci akademickiej, jej skadniki, granice w tym zwaszcza na problem
autonomii szk wyszych, zagroenia i ograniczenia wolnoci akademickiej.
Dokonano take analizy wspomnianej wolnoci w aktach powszechnego prawa
midzynarodowego zwracajc przy tym szczeglniejsz uwag na Wielka Kart
Uniwersytetw Europejskich zwan take Deklaracj Erfurck. Ponadto na
wolno akademick w pracach UNESCO postanowienia Deklaracji Boloskiej i
rekomendacje UNESCO w sprawie Statusu Nauczycieli Akademickich, wreszcie
na wolno akademick w pracach wiatowej Konferencji powiconej
szkolnictwu wyszemu oraz rozwizania przyjte w Karcie Praw Podstawowych.
Kwestie prawnomidzynarodowe zostay szczeglniej uwypuklone w drugim z
artykuw International Aspect of the Status of Academic Freedom in European
Culture, natomiast w tekcie Wolno akademicka i jej znaczenie dla kultury,
odniesiono si zgodnie z tytuem w obszerny sposb do pojcia nauki, wolnoci
bada naukowych, moliwoci prezentacji wynikw bada oraz do granic
wolnoci analizujc sytuacje w polskim systemie politycznym i wskazujc na
zagroenia dla kultury jakie rodzi moe naruszenie tych wolnoci.
Wicej si z wolnoci akademick sprawy wolnoci zgromadze
dotyczy tekst Wolno zgromadze i jej konieczne ograniczenia, w: J. Marszaek

25
 Kawa, M. Popawski (red.), Spoeczestwo i polityka. Dowiadczenia i
wyzwania. Ksiga dedykowana Profesorowi Alfredowi Lutrzykowskiemu,
Toru 2015, s. 425 451, w ktrym zajto si problemem wolnoci ich
odbywania, wykazujc, e wolno ta jest fundamentem spoeczestwa
demokratycznego. Starano si przy tym odczyta jej tre nie tylko jako jedno z
podstawowych politycznych praw czowieka i demokratycznego spoeczestwa,
lecz wskaza na jego zakres i moliwoci narusze, opierajc te wywody o analiz
polskich i midzynarodowych aktw europejskich oraz liczne judykaty. Do
kwestii tej habilitantka wrcia rozszerzajc swoje wywody i poszerzajc baz
rdow w tekcie anglojzycznym Freedom of assembly and its necessary
restraints, [w:] M. Sitek, P. Terem, M. Wjcicka (red.) Collective human rights
in the first half of the 21th century, Alcide De Gasperi University of Euroregional
Economy in Jzefw, Jzefw 2015, s. 13 -26 (wspautor: Jacek Sobczak).
Dalsze teksty odnoszce si do szeroko pojtej tematyki praw czowieka
powicone zostay prawu do ochrony rodowiska Prawo do ochrony rodowiska
jako prawo czowieka (wspautor W. Sobczak), Wpyw standardw
midzynarodowych na rozwj demokracji i ochron praw czowieka, t. 1, red. J.
Jaskiernia, Warszawa 2013, s. 528 556 oraz w sprawie ochrony danych
osobowych Unia Europejska wobec potrzeby ochrony danych osobowych w: J.
Jaskiernia (red.), Europejski system ochrony praw czowieka. Aksjologia
instytucje efektywno t. 3, Toru 2015, s.151-168. W pierwszym z nich
dokonano analizy wskaza aktw normatywnych w systemach
midzynarodowego prawa publicznego, regionalnego i polskiego wskazujc na
szczeglne znaczenie prawa do dostpu do informacji dotyczcych rodowiska
sformuowanej w konwencji z Aarhus z dnia 25 czerwca 1998r., ktra stanowi
punkt wyjcia dla pogldu, e prawo do ochrony rodowiska jest prawem
czowieka. W drugim ze wymienionych artykuw dokonano szczegowej
analizy problematyki ochrony danych osobowych w systemie unijnym.
Na majce istotne znaczenie dla praktyki pytanie czy prawo do informacji
jest prawem czowieka starano si odpowiedzie w tak zatytuowanym tekcie
zamieszczonym w ksice habilitantki Szkice o kulturze i rodkach spoecznego
przekazu (s.43-114). W jego treci wykazano, e jest to w systemie prawa
unijnego jedno z praw podstawowych rnie jednak traktowane w
ustawodawstwach krajowych.
Niezbyt czsto analizowanej w literaturze kwestii decyzji Komitetu Praw
Czowieka a wic organu dziaajcego w systemie prawa midzynarodowego
publicznego, uniwersalnego i dokonujcego wykadni midzynarodowego paktu

26
praw obywatelskich i politycznych, rozstrzygajcych konkretne sprawy z zakresu
ochrony praw czowieka w pryzmacie regulacji wspomnianego paktu powicony
jest artyku: Zagadnienie ochrony praw czowieka na Ukrainie w Decyzjach
Komitetu Praw Czowieka (wspautor W. Sobczak), w: H. Stroski, J. Goota, O.
Krasiwski (red.), Ukraina Polska Unia Europejska. Ze studiw nad
przeksztaceniami ustrojowymi na przeomie XX i XXI wieku, Lww Olsztyn
Ostroka 2014, s. 156 168. Na tre tego tekstu skada si analiza decyzji
Komitetu Praw Czowieka w sprawach ukraiskich.
Habilitantka podja take niebagatelny problem ochrony dany osobowych
osb fizycznych w prawodawstwie Unii Europejskiej zastanawic si nad jego
wpywem na kultur w tekcie Ochrona danych osobowych osb fizycznych w
prawodawstwie Unii Europejskiej i ich wpyw na sfer kultury, w: Media i
Medioznawstwo, Opole 2014, Nr3-4 (11-12/III) z 2013, s. 23-41. Nieco luniej
z tematyk praw czowieka wie si tekst Criminal Law Protection of Natural
Enviroment in the Polish Legal System, w: Jerzy Babiak (red.), w: Studies of
economic and social processes. Society and Economy in the 21st Century,
Pozna roda Wielkopolska 2015, s. 201-215, w ktrym zwrcono uwag na
prawo do nieskaonego rodowiska naturalnego jako prawo czowieka.
Z problematyk szerokorozumianych praw czowieka wie si take
niebagatelna sprawa okazywania lekcewaenia w miejscu publicznym Narodowi
Polskiemu, Rzeczpospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom
Demonstracyjne okazywanie lekcewaenia w miejscu publicznym Narodowi
Polskiemu Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom, a wolno
wyraania pogldw Themis Polska Nova 2015, nr 1(8), s. 168 189. W tekcie
tym wskazano, e swobodna debata publiczna w pastwie demokratycznym jest
jednym z najwaniejszym gwarantem wolnoci i swobd obywatelskich, ale
demonstracyjne okazywanie lekcewaenia Narodowi Polskiemu, Rzeczpospolitej
Polskiej lub jej konstytucyjnym organom nie moe by traktowane, jako wkad w
debat publiczn. W efekcie penalizacja takich zachowa nie moe by uznawana
za tumienie takiej debaty.
Luniej zwizany z problematyk praw czowieka jest tekst Wykadania
proeuropejska w orzecznictwie Trybunau Konstytucyjnego, w: K.Urbaniak
(red.), Skarga konstytucyjna zagadnienia teorii i praktyki, Pozna 2015, s. 277-
295, dotyczcy wykadni proeuropejskiej w orzecznictwie polskiego Trybunau
Konstytucyjnego w ktrej zwrcono uwag na fakt, e wykadnia przepisw
naley bowiem do sdw jako organw powoanych do stosowania prawa
poprzez ustalanie w sposb wicy, e okrelona sytuacja faktyczna jest objta

27
hipotez miarodajnej normy prawnej. Trybuna Konstytucyjny powoany jest za
do kontroli zgodnoci aktw niszego rzdu z aktami hierarchicznie wyszymi, a
nie do ustalania skutkw prawnych okrelonych sytuacji faktycznych. Nie ley w
jego kompetencjach okrelanie, ktra z kilku uznanych przez sdy za
dopuszczalne interpretacji okrelonego przepisu jest waciwa. Dziaalno
Trybunau ma na celu wyeliminowanie z porzdku prawnego normy niezgodnej
z Konstytucj, a nie przesdzenie, ktry z moliwych wariantw
interpretacyjnych wyraajcego t norm przepisu powinien by przyjty przez
sdy. Wskazano, e rozwj Unii Europejskiej w wielu przypadkach wymusza
nowe podejcie do zagadnie i instytucji prawnych, ktre zostay w toku
wieloletniej (a niekiedy wielowiekowej) tradycji uksztatowane, wzbogacone
orzecznictwem i doktryn, ktre wreszcie zakorzeniy si w wiadomoci pokole
prawnikw. Konieczno redefiniowania pewnych wydawaoby si
nienaruszalnych instytucji i poj wynika z faktu, e w nowej sytuacji prawnej,
wynikajcej z integracji europejskiej, moe niekiedy dochodzi do konfliktu
pomidzy utartym rozumieniem niektrych przepisw konstytucyjnych a nowo
powstaymi potrzebami skutecznego, jednoczenie zgodnego z konstytucyjnymi
pryncypiami, oddziaywania na forum Unii Europejskiej. Przedstawiona
konieczno idzie w parze z coraz bardziej zacierajcymi si granicami pomidzy
sfer biecej polityki zagranicznej (zastrzeon dla wadzy wykonawczej) a sfer
stanowienia prawa (tradycyjnie przynalen cho nie wycznie wadzy
ustawodawczej).
Zamyka t tematyk artyku dotyczcy prawdy historycznej i jej
normatywnych konsekwencji, Historical Truth and the Possibilities of its
Normative Consequences, w: Norm and Truth, Edited by M. Piechowiak,
Pozna 2008, s. 182-192, w ktrym habilitantka opowiedziaa si przeciwko
prbom ksztatowania wizji historii poprzez penalizacj goszenia niektrych tez
wskazujc na uwarunkowania europejskie i ich zwizek z rozwizaniami w
prawie krajowym.

4. Tematyka zwizana z regionalizmem i funkcjonowaniem

samorzdu.

Problemem regionalizacji, regionem i funkcjami, jakie on spenia zaja si

Maria Goda-Sobczak w ostatnim czasie na przeomie 2014-2015r. Tej tematyki
dotyczy kolejnych pi tekstw. W pierwszym z nich Regionalizacja w Europie.
Idea, granice normatywne i ich realizacja, Themis Polska Nova 2014, nr 2(7),
s.127-145 wykazano, e pojcie regionu jest wyjtkowo nie ostre do czego

28
przyczynio si to, e byo ono przedmiotem rozwaa specjalistw z rnych
dziedzin. Wskazano, e regionalizacja stanowi jeden z przedmiotw
zainteresowania Rady Europy, ktra w lokalnej i regionalnej administracji widzi
jeden podstawowych skadnikw nowoczesnej demokracji europejskiej,
Podkrelono, e podstawowym dokumentem odnoszcym si do tej kwestii s:
Europejska Karta Samorzdu Lokalnego i mylona z ni w literaturze Europejska
Karta Samorzdu Regionalnego. W tekcie dokonano analizy tych tekstw
normatywnych, zauwaajc, e regiony w obszarze prawa unijnego stay si
wana czci polityki Unii Europejskiej. Podjto take kwesti funkcjonowania
Komitetu Regionw, ktrego dziaalno zwizana jest z zasad pomocniczoci i
propagowaniem idei Europy Regionw.
Perspektywy regionalizacji w Europie podjto w artykule Perspectives of
Regionalisation in Europe, rodkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2015 nr 3,
s.125-142, wskazujc przy okazji na cele kongresu wadz lokalnych i
regionalnych jako podstawowych instytucji Rady Europy, majcej uprawnienia
do przygotowywania, sporzdzania i prezentacji zaoe i projektw Rady
Europy w sprawach samorzdnoci terytorialnej i regionalnej. Wskazano na
osignicia Komitetu Rozwoju Demokracji Lokalnej i Regionalnej zauwaajc
rnice w podejciu do regionalizacji Rady Europy i Unii Europejskiej.
Niejako podsumowaniem tych rozwaa jest artyku Region i jego
znaczenie dla kultury opublikowany w ksice habilitantki Szkice o kulturze i
rodkach spoecznego przekazu (s.7-41) w ktrym podjto problem
decentralizacji wadzy publicznej, dekoncentracji, autonomii, prognozujc e
koncepcja regionw zrwnanych praktycznie z pastwem nie zostanie chyba w
najbliszej przyszoci zrealizowana. Podkrelono jednak, e W sferze kultury
regionalizm, jeeli istotnie bdzie nie tyle akceptowany, co zdobywany oddolnie
moe mie bardzo istotny wpyw na ycie kulturalne. By moe stanie si tam
niepozwalajc na rozlewanie si kultury europejskiej rozumianej jako
powszechna anglizacja jzykw europejskich, dominowanie kultury
anglosaskiej w literaturze piknej, filmie, muzyce i przekazach teatralnych. Nie
mona jednak regionalizacji sprowadzi do poziomu kultury ludowej uznajc, e
jedynym jej przejawem s regionalne zespoy pieni i taca i prace miejscowych
artystw, ktrych kreacje nie mog wybi si ponad poziom lokalny. W efekcie
koncepcja regionalizmu zaley od poczucia wsplnoty mieszkacw okrelonego
regionu, ich przekonania o okrelonych zwizkach o charakterze historycznym,
ktre cza ich ze sob. Niebagatelne znaczenie maj take przyzwyczajenia
kulinarne, sposb spdzania wolnego czasu i co paradoksalne sport, a

29
zwaszcza niektre jego dyscypliny, jak np. pika nona czy koszykwka,
prowadzce do powstania tzw. wizi plemiennych midzy kibicami.
Wica si z regionalizacj koncepcja obszarw metropolitalnych zostaa
przez Mari God-Sobczak podjta w artykule Koncepcja obszarw
metropolitarnych i miejskich obszarw funkcjonalnych a zadania samorzdu
terytorialnego w: M. Klimek,. J. Czerw (red.), Samorzd powiatowy w Polsce.
15 lat dowiadcze (1999 2014), Lublin 2015, s. 73 92. Zwrcono uwag na
problem miast i ich funkcji w podziale administracyjno prawnym miasta oraz
konsekwencje, jakie spowodowaa ustawa z 8 marca 1990r. i nieobowizujca ju
ustawa z 24 listopada 1995r. Podjto prb zanalizowania podejmowanych od
schyku lat dziewidziesitych stara o uregulowanie sytuacji prawnej miast
Polski. Utworzenie obszarw metropolitalnych bd powiatw metropolitalnych.
W ostatnim z tekstw w tym nurcie Wyzwania dla samorzdw
terytorialnych w obszarze kultury wynikajce z programu unijnego Kreatywna
Europa w: A. Lutrzykowski (red.), Polski samorzd terytorialny. Europejskie
standardy i krajowa specyfikacja, Toru 2014, s. 285-300 podjto analiz
wspomnianego programu i zwizanych z nim unijnych aktw normatywnych
zastanawiajc si nad ich wpywem na dziaalno kulturaln. Skonstatowane
olbrzymie zapnienia Polski i niewypenianie zalece wynikajcych z tego
programu, podkrelajc przy okazji, e sam program nie zwraca uwagi na
zagadnienie funkcjonowania bibliotek i teatrw.

5. Tematyka zwizana z problematyk mediw i ochrony wasnoci

intelektualnej

Kwestii tych dotyczy 19 tekstw habilitantki publikowanych bd w

periodykach naukowych bd w pracach zbiorowych. W pierwszym rzdzie
przywoa tu naley artyku Wolno prasy i innych rodkw spoecznego
przekazu jako zasada konstytucyjna opublikowany jako rozdzia III w ksice
habilitantki Szkice o kulturze i rodkach spoecznego przekazu, Opole 2014,
s.115-158. Wskazano w nim, e zarwno wolno prasy i innych rodkw
spoecznego przekazu sformuowana w treci art. 14 Konstytucji, jak i
zapewniona w art. 54 Konstytucji wolno wyraania pogldw oraz
pozyskiwania i otrzymywania informacji maj charakter zasad prawa, a co za tym
idzie take zasad konstytucyjnych. Oba te przepisy formuuj treci niezmiernie
wane dla ustroju pastwa. Niewtpliwie s one skorelowane z dyspozycj art. 2
Konstytucji, ktrego wynika, ze Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym

30
pastwem prawnym. Bez sformuowa zawartych w treci art. 14 i 54 Konstytucji
rozwizania art. 6 ust. 1 Konstytucji, w ktrym zagwarantowano, i
Rzeczpospolita stwarza warunki upowszechniania i rwnego dostpu do dbr
kultury byyby w gruncie rzeczy tylko pustym frazesem. Tre wspomnianych
przepisw zgodna jest zarwno z Europejsk Konwencj o Ochronie Praw
Czowiek i Podstawowych Wolnoci, jak i z Kart Praw Podstawowych Unii
Europejskiej i Midzynarodowym Paktem Praw Politycznych i Obywatelskich.
Zasygnalizowa mona przy tej okazji, e tre art. 54 ust. 1 Konstytucji przynosi
rozwizania blisze art. 19 ust. 2 MPPiO, gdy obok wyraania i
rozpowszechniania pogldw zawarto w jego treci take mono pozyskiwania
i rozpowszechniania informacji. Pod terminem pozyskiwanie naley rozumie
nie tylko otrzymywanie, ale take poszukiwanie informacji. Otrzymywanie
informacji zakada bierno po stronie obywatela. Pozyskiwanie to oczywicie
take otrzymywanie, lecz take zdobywanie i osiganie. Oczywicie rzuca si w
oczy fakt, i przepisy art. 14 i 54 Konstytucji nie tylko s ze sob skorelowane,
lecz take uzupeniaj si wzajemnie. Ich dalsza konkretyzacja nastpuje w
drodze ustaw szczeglnych, m.in. w przepisach prawa prasowego, kodeksu
karnego (art. 212, 213 i 216), w ustawie o radiofonii i telewizji, w ustawie o
dostpie do informacji publicznej i innych.
W artykule Zbiorowe zarzdzanie prawami autorskimi w wietle
najnowszych dyrektyw unijnych. Zagroenia dla kultury i praw majtkowych
twrcw, Zarzdzanie Mediami 2013, t. 1(3), s. 183-200, przedstawiono jakie
skutki dla polskiego systemu ma przyjcie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 26 lutego 2014r. skupiajc si w pierwszym rzdzie na zagroeniach
dla kultury i praw majtkowych twrcy. Wskazano, e rozwizania przyjte w
dyrektywie generalnie zepchn istniejce w Polsce sabe organizacje zbiorowego
zarzdzania do pozycji pariasa ywicego si pozostawionymi im askawie
resztkami przez wielkie organizacje zarzdzania o charakterze
oglnoeuropejskim bd wrcz globalnym. Jest to take przejaw saboci kultury
polskiej, ktra nie wydaje si by obecnie interesujca dla przedstawicieli innych
nacji, zasklepiona we wasnym jzykowym zacianku. Wie si z tym
katastrofalny spadek czytelnictwa, w duej mierze wywoany wysokimi cenami
ksiek oraz administracyjnymi decyzjami samorzdw zamykajcych, podobno
z przyczyn ekonomicznych, biblioteki publiczne, szczeglnie w maych
miejscowociach. Na proces ten nakada si likwidacja teatrw, a nawet kin, ktre
nie wytrzymuj konkurencji z wielkimi multipleksami kinowymi takimi jak

31
Cinemacity, Multikino, Helios, dysponujcymi kilkoma, a nawet kilkunastoma
salami kinowymi w jednym budynku.
Z rozwaaniami tymi koresponduje artyku Digitalizacja i udostpnianie w
Internecie dorobku kulturowego oraz ochrona zasobw cyfrowych, Zarzdzanie
mediami 2013, t. 1(4), s. 201- 214, w ktrego treci wskazano na unijne wymogi
digitalizacji wywodzc, e zwiksza ona moliwo dostpu uytkownikw do
utworw i artystycznych wykona. Pozwala na korzystanie z nich bez
koniecznoci opuszczania domu, uatwia przeszukiwanie treci utworw co
wydaje si szczeglnie wane w odniesieniu do prac naukowych. Niesie jednak
powane niebezpieczestwa dla twrcw i wydawcw, ktrych moe pozbawi
nalenych im dochodw. Prby uregulowania digitalizacji podejmowane przez
Uni Europejsk naley powita z wielkim zainteresowaniem, chocia jak si
wydaje daleko jeszcze do caociowego i szczegowego unormowania tego
obszaru. Niemniej ju teraz wyranie zarysowuj si paszczyzny, ktre nie
powinny uj uwadze odpowiednich wadz i instytucji w Polsce. Zauwaono, e
digitalizacj niewtpliwie utrudnia, w odniesieniu do utworw osieroconych,
tre dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja
2011r. w sprawie harmonizacji niektrych aspektw praw autorskich i
pokrewnych w spoeczestwie informacyjnym, w ktrej wyranie stwierdzono,
e niezbdne jest uzyskanie wczeniejszej zgody podmiotw uprawnionych do
digitalizacj i publiczne udostpnienie okrelonego utworu lub innego przedmiotu
objtego ochron.
Z problematyk Internetu wie si take kolejny artyku dotyczcy
internetowego pola eksploatacji przekazw prasowych Internet jako pole
eksploatacji przekazw prasowych, w: A.Jaskiernia, K.Gajlewcz-Korab, Rozwj
Internetu a zmiany w mediach, systemach medialnych oraz spoecznych,
Warszawa 2016, s.5-20, w ktrym zwrcono uwag na fakt, e obecny stan
prawny nie zabezpiecza w naleyty sposb interesw ekonomicznych wydawcw
prowadzc do sytuacji kiedy tworzenie i opracowanie materiaw prasowych staje
si nieopacalne ekonomicznie z uwagi na ich pniejsze wykorzystywanie przez
podmioty prowadzce dziaalno zwizana z wyszukiwarkami bd agregatami
treci w Internecie
Z tekstem tym koresponduje artyku Opaty reprograficzne w polskim
prawie autorskim, jako forma zarzdzania kultur, w: Zarzdzanie w Kulturze
2014, 2015, z.2. s.131-149, w jego treci analizujc akty normatywne, judykaty i
pogldy doktryny habilitantka zastanawiaa si nad statusem zbiorowego
zarzdzania wskazujc, e kwalifikowanie twrcy, jako przedsibiorcy jest

32
wtpliwe wywodzc, e cigane przez organizacje zbiorowego zarzdzania
opaty reprograficzne stanowi jeden z elementw zarzdzania kultur.
Zagadnienie statusu egzemplarzy obowizkowych w kontekcie
powinnoci wydawcw zostao podjte w tekcie Status egzemplarzy
obowizkowych, a powinnoci wydawcw prasy jako czynniki w polityce
kulturalnej pastwa, w: T. Kononiuk K.Kakareko (red.) Zawd dziennikarza
wobec wspczesnych wyzwa Warszawa 2015r. s.45-58. W jego treci
wskazano, e przekazywanie egzemplarzy obowizkowych w szczeglnoci w
odniesieniu do drogich wydawnictw moe by powanym obcieniem dla
wydawcw. Z drugiej strony gwatowny rozwj orodkw uniwersyteckich
powoduje, e niesprawiedliwe wydaje si rozwizanie w myl ktrego biblioteki
w mniejszych orodkach pozbawione s egzemplarza obowizkowego nie majc
dodatkowo rodkw na to, aby z wasnych zasobw naby wybrane publikacje
chociaby w jednym tylko egzemplarzu.
Z kwesti t czy si problem otwartych zasobw edukacyjnych podjty
w artykule Wykorzystywanie utworw w dydaktyce. Midzy otwartymi zasobami
edukacyjnymi a dozwolonym uytkiem publicznym, w: W.Lis, G. Tylec,
Dziaalno naukowo-dydaktyczna w wietle prawa autorskiego, Lublin 2015,
s. 107-130 (wspautor Jacek Sobczak). Wskazano w nim, e zapewnienie
moliwie jak najszerszego dostpu do wszelakiej twrczoci w tym take
materiaw edukacyjnych i naukowych jest dziaalnoci niezwykle chwalebn, a
dostp taki w miar moliwoci powinien by regu, ale nie moe to si odbywa
kosztem praw osobistych i majtkowych twrcw, w formie naciskw na wadze
publiczne organy ustawodawcze i samych autorw. Podkrelono, e w systemie
prawa polskiego istniej mechanizmy pozwalajce na dozwolony uytek zarwno
prywatny jak i publiczny schronionych prawem autorskim dzie.
Problematyki zawodu dziennikarskiego i modelu dziennikarstwa dotyczy
Poszukiwania nowego modelu dziennikarstwa, w: J. Sobczak, J. Skrzypczak
(red.), O profesjonalizacji dziennikarstwa, Opole 2014, s. 25-60 (wspautor
Jacek Sobczak). Wskazano w nim, e permanentne niedochowywanie standardw
etycznych przez dziennikarzy pozwala na sformuowanie wniosku, e kodeksy
etyki su dziennikarzom przede wszystkim do promowania wasnego
rodowiska, kreowaniu obrazu prasy na zewntrz, ni regulacji zachowa
dziennikarskich. Tworzcy kodeksy w mniejszym lub wikszym stopniu zdaj
sobie przy tym spraw, e wprowadzenie w ycie treci zawartych w nich norm
jest niezmierne trudne, a odpowiedzialno za obietnice i deklaracje niemoliwa
do wyegzekwowania wobec braku jakichkolwiek sankcji administracyjnych bd

33
organizacyjnych. Kodeksy etyki dziennikarskiej bardziej su tworzeniu obrazu
prasy na zewntrz, ni regulacji zachowa dziennikarskich. Ukrytym celem ich
istnienia jest autopromocja rodowiska, konkretnego tytuu, redakcji, grupy
zawodowej itd. Zawd dziennikarza ukazywany jest jako zaszczytna suba, a
sam urnalista jako osoba speniajca wan misj, dziaajca z powoania,
ktra bezinteresownie suy spoeczestwu, dobru publicznemu, a przede
wszystkim prawdzie, prawu i sprawiedliwoci. W praktyce wielokrotnie mona
si przekona, e jest inaczej. Zauwaa si, e dziki kodeksom rodowisko
dziennikarskie z atwoci moe zasoni si przed publiczn krytyk, powoujc
si na slogany zawarte w ich treci. Warto przy tym zauway, e rozwizania
kodeksw etyki dziennikarskiej pomijaj prawa i obowizki wacicieli tytuw
prasowych, stacji radiowych i telewizyjnych, a to wanie oni poprzez swoje
decyzje mog dopuszcza si i w praktyce dopuszczaj si narusze nie tylko
zasad etycznych, ale i czstokro norm prawnych. Dziennikarze nader czsto s
w praktyce tylko narzdziami w ich rku. Podkrelono, e rodki przekazu i
zatrudnieni w nich dziennikarze wprawdzie zwikszaj wiedz i wiadomo
obywatelsk, a take obywatelskie zaangaowanie, ale nader czsto staj si
dyspozycyjne wobec wadzy wykonawczej bd ustawodawczej. Penic rol
pieska salonowego, bd stranika interesu elit, a nie stranika wartoci
demokratycznych i psa acuchowego, chronicego te wartoci. Zauwaa si
wreszcie, e dziennikarze, a poprzez nich rodki przekazu, obniaj standardy
demokratyczne, gdy przedstawiaj rzeczywisto, skupiajc si na wtkach
sensacyjnych i plotkach, ukazuj polityk jako gr, a obywateli jako przedmiot
rozgrywki, przez co przyczyniaj si do irytacji i zniechcenia obywateli oraz
politycznego cynizmu.
Kwesti profesjonalizacji zawodu dziennikarskiego Maria Goda-Sobczak
podja take w opublikowanym w Berlinie anglojzycznym artykule The status
of the profession of journalist, w: J. Skrzypczak, J. Sobczak (red),
Professionalism in Journalism in the Era of New Media, Berlin 2015, s. 71
83, wskazujc, e na profesjonalizacj zawodu dziennikarskiego mia wpyw
rozwj prasy komercyjnej i zwizany z tym wzrost liczby zawodowych
dziennikarzy czemu towarzyszyo wyksztacenie si poczucia odrbnej
dziennikarskiej tosamoci dziennikarskiej. Kolejn przyczyn byy regulacje
prawne. Niemniej dziennikarz w coraz mniejszym stopniu jak wykazano- jest
obecnie przewodnikiem po skomplikowanym wiecie; kompetentnym i
cierpliwym tumaczem rzeczywistoci politycznej, gospodarczej i spoecznej;
mdrym doradc w sprawach ycia codziennego; nauczycielem, konsekwentnie,

34
niestrudzenie, wytrwale wskazujcym swojemu czytelnikowi drogi wyboru.
Coraz rzadziej jest on kim zblionym do pisarza lub artysty. Coraz czciej jawi
si on jako pracownik mediw (media worker), skrztnie wypeniajcy polecenia
zwierzchnikw, sprawny wykonawca ich woli, czowiek kompetentny, dla
ktrego jednak obojtne s wzgldy natury etycznej, gotw do podjcia si zada
najbardziej podych i nieetycznych, byleby tylko zasuy na uznanie pracodawcy
i zdoby lepsz pozycj w rodowisku.
Szereg tekstw mieszczcych si w omawianej w tym miejscu paszczyzny
tematycznej bada habilitantki dotyczy szczegowych kwestii funkcjonowania
rodkw spoecznego przekazu, wrd nich podja ona kwestie:
sprawozdawczoci sdowej, dziennikarstwa ledczego, ochrony wizerunku,
satyry, moliwoci publikacji reklam.
Na kwesti warsztatu dziennikarskiego sprawozdawcy sdowego Maria
Goda-Sobczak zwrcia uwag w artykule Warsztat sprawozdawcy sdowego,
w: W.Godzic, A.Kozie, J.Szylko-Kwas, (red), Gatunki i formaty we
wspczesnych mediach, Warszawa 2015, s. 129-142. W jego treci zauwaono
m.in., e dziennikarz wykonujcy prac sprawozdawcy sdowego para si
dziaalnoci wyjtkowo trudn. Konsekwencje bdw, jakie moe popeni,
dotykaj nie tylko jego samego, ale take redakcji, dla ktrej pracuje, interesu
wymiaru sprawiedliwoci oraz rozlicznych interesw spoecznych i prywatnych.
Z niebezpieczestw, jakie na niego czyhaj, sprawozdawca sdowy najczciej
nie zdaje sobie sprawy, zwykle z braku wiedzy bd nonszalancji w traktowaniu
materiau. Naleaoby oczekiwa, aby sprawozdawczoci sdow parali si
dziennikarze o wietnym przygotowaniu profesjonalnym, znajcy wymogi
stawiane rozmaitym gatunkom przekazu dziennikarskiego, ale take majcy
wiedz prawnicz, absolwenci wydziaw prawa, a najlepiej tacy, ktrzy
legitymuj si ukoczon aplikacj. Oczywicie s to wymogi maksymalistyczne.
Sprawozdawca sdowy powinien jednak pamita o odpowiedzialnoci za sowo,
zdawa sobie spraw z tego, e niefrasobliwe i pochopne uycie jakich
sformuowa moe wyrzdzi niepowetowane szkody oskaronemu, wiadkom,
biegym, a jego samego narazi na odpowiedzialno karn bd cywiln.
Z tymi rozwaaniami wie si tekst dotyczcy dziennikarstwa ledczego
prezentujcy dylematy tej formy dziennikarskiej odbiorcy zagranicznemu zob.
Dziennikarstwo ledcze w polskim systemie prawny, w: Ukrainsko Polskij
Naukowyj Dialog w Umani, red. Igor Krywoszeja PB Co, Uma 2009, s.
65 74. Luno zwizany z t tematyk jest tekst Przekaz audiowizualny z
rozprawy sdowej, w: Wymiar sprawiedliwoci a media, red., G. Tylec,

35
Warszawa-Opole 2012, s.153-170, w ktrym zwrcono uwag na wymogi jakie
formuuje ustawodawca wobec dziennikarzy parajcych si sprawozdawczoci
sdow w szczeglnoci tych, ktrzy pracuj dla telewizji i radiofonii.
Z problematyk przekazw audiowizualnych naprowadzon w tym tekcie
wie si kwestia potrzeby ochrony wizerunku, ktr podjto w artykule Prawo
do wizerunku a wolno prasy, w: Prawo, etyka czy rynek? Zmiany w polskich
mediach po 1989 roku, red. K. Wolny Zmorzyski, W.Furman, B. Nierenberg,
J. Marszaek Kawa, Toru 2010, s. 80 109. W jego treci zwrcono uwag, na
moliwo naruszenia dbr osobistych przez dziennikarza wykonujcego
fotografie reportersk. Zanalizowano problematyk ochrony wizerunku w
pryzmacie przepisw art. 23 24 kodeksu cywilnego stojcych na stray dbr
osobistych oraz z punktu widzenia art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych. Kwestii prawa do wizerunku dotyczy take kolejny tekst
habilitantki Prawo do wizerunku w wietle pogldw judykatury (wspautor W.
Sobczak), Komunikacja wizualna w reklamie, public relations i w prawie, red.
W. Furman, K. Gro, J. Snopek, K. Wolny-Zmorzyski, Warszawa 2013, s. 219
244, w ktrego treci omwiono judykaty odnoszce si do potrzeby ochrony
wizerunku oraz zwrcono uwag na naruszania prawa do wizerunku w
przekazach prasowych.
Problematyki wizerunku dotyka take artyku Prawo do informacji a
utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody, w: Media czwarta wadza?,
tom 2, red., Maria Goda Sobczak, Witold Machura, Pozna - Opole 2011, s.77-
96. W jego treci podkrelono, e artyku 191a 1 kodeksu karnego typizuje
przestpstwo umylnego utrwalania wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie
czynnoci seksualnej, dokonane przez uycie w tym celu przemocy, groby
bezprawnej lub podstpu oraz przestpstwo umylnego rozpowszechniania takich
wizerunkw bez zgody osb, ktrych wizerunki zostay utrwalone. Przestpstwa
te wi si oglnie ze sfer Internetu i w obecnej dobie wydaj by si bardzo
niebezpieczne. S one porednim efektem seksualizacji kultury. Wolno prasy
nie oznacza, i dopuszczalne jest zamieszczanie w rodkach przekazu treci
obscenicznych. Na tle art. 191a 1 k.k. rodz si jednak wtpliwoci co do pojcia
osoby nagiej oraz co do okrelenia czynno seksualna.
Z tymi rozwaaniami koresponduje nieco pniejszy tekst Naduycie
wolnoci seksualnej w przekazie internetowym (wspautor W. Sobczak), w:
Oblicza internetu. Internet jako przestrze komunikacji i dialogu, red. M.
Sokolowski, Elblg 2012, s. 283-302. W jego treci zwrcono uwag, e w
internecie pojawiaj si obrazy, fotografie, krtkie filmy uznawane za

36
pornograficzne, czstokro prezentujce rozmaite dewiacje seksualne. Zwraca
uwag rnorodno stanw faktycznych prezentowanych przy tej okazji.
Filmowe przekazy internetowy maj przy tym rny charakter. Z jednej strony
prezentuje si wyreyserowane, odgrywane przez mniej lub bardziej
profesjonalnych aktorw, sceny zgwacenia bd stosowania przemocy fizycznej:
bicia, zncania si, z drugiej zamieszczane s przekazy niemajce takiego
charakteru, a prezentujce wbrew woli zainteresowanych filmowanych osb ich
rozebrane ciaa lub ich samych w trakcie stosunku seksualnego. Dostpne w
internecie obrazy zachowa seksualnych nie mog by obojtne z punktu
widzenia prawa karnego, aczkolwiek prawo karne odnosi si z natury rzeczy do
rzeczywistych, a nie wirtualnych zachowa.
Na zjawisko satyry jej znaczenie, uwarunkowania kulturowe i ramy prawne
zwrcia uwag Maria Goda-Sobczak w artykule Ramy prawne satyry, Studia
Iuridica, Miscellanea 2014, nr 59, s.71-94. W jego treci podkrelono, e
wprawdzie utwory satyryczne z natury rzeczy stanowi jeden z gatunkw
twrczoci literackiej bd artystycznej, to jednak ramy prawne satyry
formuowane s przez prawo. Skuteczn zapor dla satyry politycznej stanowia
take cenzura. Dugi czas nie widziano specjalnych rnic midzy utworem
satyrycznym majcym charakter zniesawienia a zniesawiajc w swojej treci
krytyk naukow, artystyczn bd wywodzc si z przekona politycznych.
Wolno krytyki jest czci wolnoci sowa, stanowi przy tym okoliczno
uchylajc odpowiedzialno prawn (kontratyp art. 41 ustawy prawo prasowe).
Ujemne oceny dzie naukowych albo innej dziaalnoci twrczej, zawodowej lub
publicznej su realizacji zada prasy okrelonych w art. 1 pr. pr. i w zwizku z
tym pozostaj pod ochron prawa. Zasada ta, z mocy art. 54b pr. pr. rozcignita
zostaa na wszelkie przekazy o charakterze krytycznym. Satyryczny charakter
przekazu upowania wprawdzie do zastosowania ostrzejszych rodkw ekspresji
literackiej, ale nie uprawnia do naruszenia dbr osobistych innej osoby. Satyra nie
moe przekracza granicy, poza ktr mieci sfera chronionych przez prawo dbr
osobistych.
Kwestii odmowy publikacji w prasie reklam i prywatnych ogosze
dotyczy artyku Kultura polityczna a moliwo odmowy publikacji w prasie
reklam i prywatnych ogosze, Themis Polska Nova 2014, nr 1(6), s. 174-185.
W jego treci stwierdzono, e problem moliwoci zamieszczania reklam w
rodkach spoecznego przekazu by analizowany dotd zarwno przez sdy
polskie, jak i przez Europejski Trybuna Praw Czowieka jedynie w pryzmacie
treci wspomnianych reklam i ich odniesie do istniejcych w prawie zakazw

37
reklamowych. Nie mniej pojawi si problem istotny z punktu widzenia nie tylko
wolnoci prasy, lecz take i swobd obywatelskich, moliwoci prezentowania
reklam niechcianych przez i redaktorw gazet. Rozpoznawane przez sdy polskie
sprawy, z ktrych jedna staa si przedmiotem analizy ETPC dowodz, i w
zakresie zamieszczania reklam gos wydawcw i redaktorw jest decydujcy.
Obywatel powoujc si na wolno sowa nie ma szans na to, aby prezentowane
przez niego treci reklamowe zostay opublikowane. Wolna prasa ma mie
bowiem swobod wyboru reklam, a decydujce znaczenie ma gospodarcza
wolno kontraktowa.
cile problematyki telewizyjnej dotycz dwa artykuy habilitantki. W
pierwszym z nich Lokowanie produktu w audycjach telewizyjnych. Wymogi
normatywne w: J. Skrzypczak (red.) Nowe media, dylematy, zagroenia,
szanse, Opole 2014, s. 67 86, podja ona problem funkcjonowania instytucji
product placement wskazujc, e zmczenie odbiorcw natokiem przekazw
handlowych oraz uodpornienie widzw na przekazy o charakterze perswazyjnym
spowodoway zwikszony odpyw widzw w trakcie emisji reklam i w
konsekwencji spadek ich atrakcyjnoci, jako formy dotarcia do konsumentw z
przekazem handlowym. Zauwaya, e kolejnym wanym czynnikiem
przekadajcym si na rozwj i popularno lokowania produktu (a wczeniej
product placement) bya - i jest nadal - moliwo pozyskiwania dziki tej
metodzie promocji dodatkowych rodkw finansowych wspierajcych krajow
produkcj audiowizualn. W dalszej czci wywiedziono, e legalizacja praktyki
stosowania product placement w ramach krajowego porzdku prawnego nastpia
w wyniku transpozycji dyrektywy o audiowizualnych usugach medialnych, co
nastpio na mocy ustawy o radiofonii i telewizji z 25 marca 2011 r.
Funkcjonowania telewizji dotyczy take artyku Zadania Krajowej
Radiofonii i Telewizji w zakresie udostpniania dbr kultury, w: M. Baraska, A.
Balczyska Kosman, M. Balcerek Kosiarz, K. Duda (red.), Polityka medialna
w Polsce. Bilans dwudziestolecia obowizywania ustawy o radiofonii i telewizji,
Pozna 2015, s. 177 196. Zauwaono niejasno ustawowego sformuowania
zagroenia interesw kultury narodowej art.36 ust.2 pkt.1 ustawy o radiofonii i
telewizji z ktrego treci mona jednak wnioskowa, e ustawodawca zdaje si
opowiada za koncepcj wsplnoci kultury wszystkich mieszkacw Polski,
niezalenie od ich przynalenoci narodowej, rasowej czy religijnej. Okrelenie
to mona take interpretowa jako wyraz przekonania o nadrzdnoci polskiej
kultury narodowej nad kulturami narodowymi tych obywateli polskich, ktrzy nie
s Polakami w tym sensie, e czuj si czonkami innego narodu, np.

38
biaoruskiego, litewskiego, niemieckiego, ukraiskiego itd. Pod pojciem
interesy kultury wypada rozumie sprawy kultury, dobro kultury, cele kultury,
powodzenie zada kultury. Zagroenie dla interesw kultury narodowej winno
by rzeczywiste, konkretne i realne. Odmawiajc, z uwagi na zagroenie
interesw kultury narodowej, wydania koncesji organ koncesyjny winien w
uzasadnieniu swojej odmownej decyzji wskaza, w czym dopatruje si takowego
zagroenia. Zagroenie interesw kultury narodowej winno by przy tym
oceniane z perspektywy caego kraju, a nie z punktu widzenia regionu czy
okrelonej spoecznoci lokalnej.
Dwa artykuy mieszczce w omawianej tu tematyce dotycz problemu
ochrony zabytkw. W pierwszym z nich Ochrona zabytkw w polskim prawie
karnym (wspautor dr Witold Sobczak), w: Prawna ochrona dbr kultury, red.
T. Gardocka, Toru 2009, s. 165 193, stwierdzono, e obowizujce w Polsce
regulacje w zakresie prawno-karnej ochrony zabytkw, tak w czci odnoszcej
si do przestpstw jak i wykrocze speniaj wszelkie standardy okrelone w
aktach prawa midzynarodowego. Obejmuj caociowy katalog dziaa
sprzecznych z prawem, wymierzonych w substancj zabytkow, aczkolwiek
ustawodawcy umkn problem umieszczania graffiti na obiektach zabytkowych.
W drugim Problem wywozu dbr kultury w wietle rozporzdze Unii
Europejskiej, (wspautor W. Sobczak) w: Prawna ochrona zabytkw red. T.
Gardocka, Toru 2010, s. 250-261, podjto problem ochrony dbr kultury przed
wywozem zagranic. W jego tekcie zwrcono uwag na uwarunkowania zawarte
w prawie unijnym oraz Rady Europy. Podkrelono, e efektywno przyjtych
rozwiza zalee bdzie od dziaa praktycznych i uwiadomienia sobie, e
wsplnota dziedzictwa historycznego ma swoje granice a jedn z jej
konsekwencji jest to, e dobra kultury w szczeglnoci te ktre maj charakter
narodowy nie powinny bez zgody waciwych wadz opuszcza granic
pastwowych.
Ostatnim z tekstw mieszczcych si w tematyce wolnoci mediw i
ochrony wasnoci intelektualnej, aczkolwiek dotykajcy take zagadnie
bezpieczestwa i stosunkw midzynarodowych jest artyku Wojna na Ukrainie
a wolno prasy. Czy ukraiskie prawo prasowe spenia standardy
midzynarodowe w warunkach wojny propagandowej z Rosj?, Studia
Prawnicze KUL 2015, 2(62), s. 31 -76 (wspautor J. Sobczak), w ktrym
zawarto z jednej strony prb analizy ukraiskiego prawa prasowego, z drugiej
zwrcono uwag na manipulacj przekazami ze strony agresywnej propagandy
rosyjskiej konstatujc bezradno wadz ukraiskich wobec tych dziaa.

39
 6. Tematyka dotyczca statusu zawodw

Kwestie dotyczce statusu zawodw stanowi margines zainteresowa

Marii Gody-Sobczak. W paszczynie tej zostay opublikowane jedynie trzy
artykuy. Pierwszy z nich Sytuacja prawna prokuratora w systemie politycznym
pastwa (wspautor W.Sobczak), w: Zawody prawnicze, red., T. Gardocka, J.
Sobczak Toru 2010, s.206 222, powicony zosta niezwykle wanemu w
chwili jego publikacji problemowi, pozycji prokuratora. W jego treci wskazano,
e pozycja prawna prokuratora nie zostaa uregulowana w Konstytucji a model
funkcjonowania prokuratury wydaje si by sporny. Fakt, e konstytucja
Rzeczpospolitej nie okrelia ustrojowego modelu prokuratury ani sposobu
powoywania prokuratorw da ustawodawcy znaczn swobod przy wyborze
konkretnego modelu ustrojowego usytuowania prokuratury. Wskazano, e
dyskusja nad modelem prokuratury w znacznym stopniu zostaa zdominowana
przez rozwaania o potrzebie rozdzielenia stanowisk Ministra Sprawiedliwoci i
Prokuratora Generalnego. Wskazana, e niezaleno poszczeglnych
prokuratorw jest pochodn niezalenoci Prokuratora Generalnego. W dalszej
czci zanalizowano ustaw o prokuratorze w aspekcie nowelizacji z dnia 9
padziernika 2009r. Stwierdzajc, e zapewnia ona Prokuratowi Generalnemu
suwerenno stanowiska.
W artykule Zawody regulowane w systemie prawnym Unii Europejskiej, w:
J. Skrzypczak, M. Urbaniak (red), Zawody zaufania publicznego? Wybrane
zagadnienia odpowiedzialnoci zawodowej radcw prawnych i lekarzy, Pozna
2015, s. 79 104, dokonano analizy polityki Unii Europejskiej wobec niektrych
grup zawodowych wynikajc std potrzeb zmian w systemie polski. W ostatnim
z tekstw The status of the profession of journalist, w: J. Skrzypczak, J. Sobczak
(red), Professionalism in Journalism in the Era of New Media, Berlin 2015, s.
71 83, zajto si wymogami stawianymi dziennikarzom w regionalnych
systemach europejskich (unijnym i Rady Europy).

Oprcz przedstawionych i omwionych wyej publikacji Maria Goda-

Sobczak zoya do druku jeszcze nastpujce teksty, ktre zostay przyjte przez
redakcje:

1. Convergence of the Means of Social Communication and Press Law,

przyjty do druku w pracy zbiorowej pod red. Jakuba Szczerbowskiego
Konwergencja w prawie, Warszawa-Berlin 2016. (Tekst ma by opublikowany
w najbliszych tygodniach).

40
 2. Security in the area of culture as viewed by the European Union, przyjty
do druku w: Roczniku Strategicznym. (Tekst ma by opublikowany do koca
sierpnia 2016r).

3. Polityka kulturalna Kazachstanu, Tekst przyjty do druku, po

recenzjach. Tekst ma by opublikowany do poowy maja 2016r. w wydawnictwie
pokonferencyjnym

4. Sztuka czy przekaz pornograficzny, przyjty do druku w: A.Jakubowski

M.Bieczyski (red.), Prawo wobec erotyki w sztuce i pornografii. Rozwaania
politologiczno-medioznawcze, Pozna 2016. (Tekst przyjty do druku ma zosta
opublikowany do koca kwietnia 2016r).

5. Prawo do grobu jako problem kulturowy i prawny, Tekst przyjty do

druku, po recenzjach i korekcie autorskiej. Ma by opublikowany do koca
kwietnia 2016r.

6. Problem notyfikacji przypisw technicznych a zasada nadrzdnoci

Konstytucji. w: Pytania prawne sdu do Trybunau Konstytucyjnego, Pozna
2016. (Przyjty do druku, ma zosta opublikowany do koca kwietnia 2016r.),

7. Prawo do identyfikacji kulturowej narodowej i etnicznej w krajowych

systemach prawnych pastw Azji Centralnej a standardy uniwersalne i
regionalne, w: J.Jaskiernia (red.) Systemy ochrony praw czowieka: europejski
i azjatyckie, Warszawa 2016r; (Przyjty do druku, po korekcie autorskiej, ma
zosta opublikowany do maja 2016r).

4. Kierowanie midzynarodowymi lub krajowymi projektami

badawczymi lub udzia w takich projektach

Habilitantka nie kierowaa midzynarodowymi i krajowymi projektami

badawczymi.

5. Midzynarodowe lub krajowe nagrody za dziaalno odpowiednio:

naukow albo artystyczn

Habilitantka nie otrzymaa za swoj dziaalno naukow adnych nagrd.

41
 6. Wygoszenie referatu na midzynarodowych lub krajowych
konferencjach tematycznych

Dr Maria Goda-Sobczak uczestniczya w wielu konferencjach naukowych

o charakterze midzynarodowym i krajowym. Zasadniczymi
zagadnieniami podejmowanymi przez habilitantk byy: kwestie dotyczce
praw czowieka, wolnoci sumienia i wyznania, wolnoci prasy i
spoecznego przekazu, szeroko pojtych praw kulturalnych. Po uzyskaniu
stopnia doktora nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce wzia
udzia w 52 konferencjach wygaszajc na 51 z nich referaty naukowe.
(Intensywn po doktoracie dziaalno konferencyjn habilitantka
prowadzia od 2009r. do 2011r. i wznowia j w 2013r.gdy w 2012 r.
udzia w konferencjach okaza si dla niej niemoliwy, z uwagi na drug
ci i urodzenie drugiego dziecka )
Nazwa i miejsce Data Organizator Tytu wygoszonego
konferencji referatu
Europa XXI wieku. Stan 5-6 lutego 2009 Wydzia Nauk Ochrona praw
obecny i perspektywy Politycznych i mniejszoci narodowych
rozwoju. Subice. Dziennikarstwa, na Litwie
Konferencja Uniwersytetu im. Adama
Midzynarodowa Mickiewicza w
Poznaniu.
10-lecie funkcjonowania 22-23 maja 2009r. Instytut Socjologii Przestpstwa i
samorzdu powiatowego. Wydziau wykroczenia przeciwko
Dowiadczenia i Zamiejscowego Nauk o wyborom
perspektywy (1999- Spoeczestwie samorzdowym. Referat
2009). Kranik. Katolickiego wsplny z W.
Konferencja Uniwersytetu Sobczakiem
Oglnopolska Lubelskiego Jana Pawa
II w Stalowej Woli
Dwadziecia lat wolnych 26 27 maja 2009 r. Wydzia Zarzdzania i Prawo do wizerunku a
mediw w Polsce 1989- Komunikacji Spoecznej wolno prasy.
2009. Krakw. Uniwersytetu
Konferencja Jagielloskiego.
Oglnopolska.
Tosamo i 8 9 czerwca 2009r. Instytut Socjologii Idea narodu
komunikacja. Lublin. Katolickiego europejskiego - szanse i
Konferencja Uniwersytetu zagroenia dla
Midzynarodowa Lubelskiego tosamoci narodowych
Dokd zmierza pomoc 27 listopada 2009r. Wydzia Zamiejscowy Bez referatu. (Z uwagi na
spoeczna? Prawa i Nauk o fakt, i konferencji
II Oglnopolska Spoeczestwie w braam udzia z
Konferencja Naukowa, Stalowej Woli miesicznym dzieckiem.
Kranik Urodzonym 1.10.2009)
Prawna ochrona 18 lutego 2010r. Wydzia Prawa SWPS. Problem wywozu dbr
zabytkw Warszawa. Warszawa kultury w wietle
Konferencja rozporzdze Unii
Oglnopolska Europejskiej.
Prawna ochrona dbr 27 stycznia 2011r., Wydzia Prawa SWPS, Status i ochrona
kultury Warszawa , Warszawa kolekcji.

42
Konferencja
Midzynarodowa .

XI Europejska 3-4 lutego 2011r., Wydzia Politologii i Finansowanie z budetu

Konferencja Naukowa Dziennikarstwa UAM, pastwa szk
Europa XXI wieku Pozna wyznaniowych.
Integracja w dobie Przypadek Polsk
kryzysu. Subice.
Konferencja
Midzynarodowa.

Konferencja Naukowa 24 luty 2011r. Wydzia Prawa SWPS, Tajemnica dziennikarska

Granice wolnoci prasy, Warszawa
Warszawa. Konferencja
Oglnopolska

Midzynarodowa 18-19 kwietnia 2011r., Instytut Ekonomii i Wolno sumienia i

Konferencja Naukowa; Administracji wyznania. Prawo
Efektywno Uniwersytetu Jana czowieka czy iluzja.
europejskiego systemu Kochanowskiego w
praw czowieka, Kielcach, Warszawa
Warszawa, Konferencja Sejm
Midzynarodowa
Dokd zmierza prawo 12 maja 2011r. Wydzia Prawa SWPS, Wolno eksperymentu
medyczne i Warszawa medycznego
farmaceutyczne.
Warszawa. Konferencja
Oglnopolska
Midzynarodowa 19-20 maja 2011r., Uniwersytet Mikoaja Islamski ruch salaficki w
konferencja naukowa czy Kopernika, Towarzystwo Azji.
XXI wiek naley do Azji i Pacyfiku, Toru,
Azji? Rozwaania o
polityce,
bezpieczestwie,
gospodarce, kulturze i
edukacji, Toru.
Konferencja
Midzynarodowa
Polityczny marketing 26-27 maja 2011r., Wydzia Nauk Wolno sowa w
permanentny, czyli Politycznych i kampanii wyborczej
kampania wyborcza na co Dziennikarstwa UAM,
dzie, Pozna. Pozna.
Konferencja
Oglnopolska

System medialny w 30-31 maja 2011r., Wydawnictwo Naukowe Tajemnica dziennikarska

Polsce, Puapki- Scriptorium Polskie w wietle najnowszego
wyzwania-szansa, Opole. Towarzystwo Naukowe orzecznictwa.
Konferencja Prawa Prasowego, Opole (wspreferent dr Witold
Oglnopolska Sobczak)

Komunikacja w 18-19 padziernika Instytut dziennikarstwa i Wolno sowa a

dziennikarstwie, 2011r. Komunikacji Spoecznej wizerunek
reklamie i public UJ, Krakaw
relations, Krakw,
Konferencja
Oglnopolska
Rodzina polska na 24 padziernik 2011r., Wydzia Zamiejscowy Ochrona rodziny w
pocztku drugiej dekady Nauk o Spoeczestwie orzecznictwie Trybunau
XXI wieku Przemiany-

43
Problemy-Perspektywy, KUL w Stalowej Woli, Praw Czowieka w
Stalowa Wola. Kranik Strasburgu.
Konferencja
Oglnopolska
Tosamo w 7-8 listopada 2011r. Katedra Socjologii Unia Europejska wobec
wielokulturowym Kultury i Kultury Wielokulturowoci.
kontekcie, Centrum Medialnej KUL
Europejskie Natolin,
Warszawa, Konferencja
Midzynarodowa
Wolno a/i 8-9 grudnia 2011r., Polskie Towarzystwo Ochrona danych
odpowiedzialno, Naukowe Prawa osobowych w systemie
problemy Prasowego unijnym a prawa i
funkcjonowania Wydawnictwo Naukowe obowizki dziennikarza.
wspczesnych mediw, Scriptorium
Opole. Konferencja
Oglnopolska

W 2012r. Nie uczestniczyam w konferencjach z uwagi na urodzenie 2 dziecka

Europa XXI wieku. 3-4 lutego 2013 Wydzia Nauk Prawo kociow i
Integracja w dobie Politycznych i zwizkw
kryzysu. Subice Dziennikarstwa, wyznaniowych do nada
Uniwersytetu im. Adama
Konferencja programw radiowych i
Mickiewicza w
Midzynarodowa Poznaniu. telewizyjnych.
Zarzdzanie mediami. 7-8 marca 2013 Uniwersytet Jagielloski, Otwarte zasoby -
Teoria i Praktyka, Krakw remedium czy
Konferencja przeklestwo
Midzynarodowa
Modele dziennikarstwa 16-17 kwietnia 2013 Instytut Dziennikarstwa i Kodeks etyki
we wspczesnym Komunikacji Spoecznej dziennikarskiej
wiecie, Konferencja Uniwersytetu
Midzynarodowa Jagielloskiego, Krakw
Prawo prasowe wobec 20 czerwca 2013 Wydzia Dziennikarstwa Wolno sowa w
wyzwa wspczesnoci, Nauk Politycznych, perspektywie USA
Konferencja Instytut Dziennikarstwa
Oglnopolska UW, Warszawa
XXX Dni Praw 11 grudnia 2013r. Katedra Socjologii Prawa Prawo do grobu
Czowieka, Prawa i Praw Czowieka KUL.
zmarych, Lublin Lublin
Konferencja
Oglnopolska
Europa XXI wieku. 6-7 lutego 2014 Wydzia Nauk Ochrona zdrowia jako
Polska, Europa i wiat Politycznych i element polityki
10 lat po rozszerzeniu Dziennikarstwa, publicznej
Uniwersytetu im. Adama
Unii Europejskiej z roku
Mickiewicza w
2004. Diagnozy i Poznaniu.
scenariusz na przyszo,
Konferencja
Midzynarodowa
Wpyw Internetu na 21 marca 2014 Uniwersytet Warszawski, Internet jako pole
ewolucje narodowych Wydzia Dziennikarstwa eksploatacji przekazw
systemw medialnych, i Nauk Politycznych, prasowych
Konferencja Warszawa,
Oglnopolska
Wymiar samorzdowy 31 marca 2014 Wydzia Politologii i Wyzwania dla
integracji Polski z Uni Studiw samorzdw
Midzynarodowych terytorialnych w

44
Europejsk, Konferencja Uniwersytetu Mikoaja obszarze kultury
Oglnopolska Kopernika w Toruniu, wynikajce z programu
Toru, unijnego Kreatywna
Europa
VI Midzynarodowa 9-11 kwietnia 2014. Komisja Spraw Unia Europejska wobec
Konferencja Naukowa Zagranicznych Senatu potrzeby ochrony danych
z okazji 55. rocznicy RP Uniwersytet Jana osobowych
utworzenia ETPCz i 45. Kochanowskiego w
rocznicy przyjcia Kielcach, Warszawa
Amerykaskiej Sejm
Konwencji Praw
Czowieka. Modele
ochrony praw czowieka:
europejski i amerykaski
aksjologie- instytucje-
efektywno.
Konferencja
Midzynarodowa
Media religijne i 9 maja 2014 Wydzia Nauk Prozelityzm standardy
wyznaniowe w Polsce, Politycznych i europejskie i
Konferencja Dziennikarstwa, rzeczywisto polska
Oglnopolska Uniwersytet Adama
Mickiewicza Pozna
I Midzynarodowy 15-16 maja 2014 Towarzystwo Azji i Kultura Tadykistanu
Kongres Azjatycki, Pacyfiku Wydzia oraz 2 referat :
Konferencja Politologii i Studiw Perspektywy polityki
Midzynarodowa Midzynarodowych kulturalnej unii
UMK, Toru euroazjatyckiej
Zasady okrelania i 30 maja 2014 Katedra Wasnoci Opaty reprograficzne w
pobierania opat od Intelektualnej i Dbr polskim prawie
producentw i Niematerialnych, autorskim jako forma
importerw urzdze Uniwersytet Warszawski zarzdzania kultur
umoliwiajcych Wydzia Prawa i
utrwalanie utworw w Administracji, Warszawa
ramach wasnego uytku
osobistego, Konferencja
Oglnopolska
Prawo prasowe midzy 5 czerwca 2014 Szkoa Wysza Kultura polityczna a
wymogami prawa, Psychologii Spoecznej, moliwo odmowy w
nakazami etyki a Warszawa prasie reklam i
oczekiwaniami rynku w prywatnych ogosze
poszukiwania nowego
modelu dziennikarstwa,
Konferencja
Oglnopolska
Prawo autorskie i prawa 12 czerwca 2014 Narodowy Instytut Zbiorowe zarzdzanie
pokrewne w instytucji Audiowizualny, prawami autorskimi w
kultury dziaajcej w Warszawa wietle najnowszych
obszarze dyrektyw unijnych,
audiowizualnym, Zagroenia dla kultury i
Konferencja Regionalna praw majtkowych
twrcw
Ewolucja Wadzy 13-15 czerwca 2014 Wysza Szkoa Ekonomii Zarzdzanie kultur w
wykonawczej w krajach i Innowacji w Lublinie, systemie polityczno-
Europy rodkowej i Naczw prawnym Biaorusi.
Wschodniej w okresie
transformacji ustrojowej
1989-2014, Konferencja
Oglnopolska

45
Przestpstwa seksualne. 8-9 wrzenia 2014 Szkoa Wysza Uwarunkowania
Perspektywa prawna, Psychologii Spoecznej, kulturowe przestpstw
psychologiczna i Pozna seksualnych
psychiatryczna,
Konferencja
Oglnopolska
Edukacja we 30wrzenia-2 Uniwersytet Uwarunkowania
wspczesnej Europie, padziernika 2014, Zielonogrski, Zielona kulturowe ksztacenia
Konferencja Gra prawnikw i
Midzynarodowa politologw.
Stan nadzwyczajny jako 16 padziernika 2014, Uniwersytet Bezpieczestwo
zagadnienie polityczno- Zielonogrski, Instytut kulturowe a zagroenia
prawny, Konferencja Politologii, Zielona Gra stabilnoci politycznej
Midzynarodowa
Przejawy manipulacji w 21-22 padziernika 2014 Uniwersytet Papieski Konstytucyjna zasada
dziennikarstwie, Jana Pawa II w wolnoci prasy a
reklamie i public Krakowie; Instytut zjawisko manipulacji
relations, Konferencja Dziennikarstwa i przekazem prasowym
Oglnopolska Komunikacji Spoecznej;
Uniwersytet Jagielloski
w Krakowi, Instytut
Kultury, Krakw,
Status twrcw utworw 29 padziernika 2014 Katedra Wasnoci Strukturalna budowa
wkadowych w utworach Intelektualnej i Dbr utworu.
audiowizualnych, Niematerialnych,
Konferencja Uniwersytet Warszawski
Oglnopolska Wydzia Prawa i
Administracji,
Warszawa,
Nowe procedury 28 listopada 2014 Szkoa Wysza Pandemie w kulturze
medyczne a prawo, Psychologii Spoecznej, strachu
Konferencja Warszawa
Oglnopolska
XXII Dni Praw 9-10 grudnia 2014 Katedra Socjologii Prawa Wojna na Ukrainie i
Czowieka. Wojna na i Moralnoci, Instytut wolno prasy. Czy
Ukrainie w perspektywie Socjologii, Wydzia ukraiskie prawo
Nauk Spoecznych KUL,
praw czowieka. Lublin prasowe spenia
Lublin
Konferencja standardy
Midzynarodowa midzynarodowe?
Odpowiedzialno 11 grudnia 2014 Uniwersytet Adama Zawody regulowane w
zawodowa zawodw Mickiewicza w Poznaniu, systemie prawnym Unii
zaufania publicznego Wydzia Nauk Europejskiej
politycznych i
Dziennikarstwa, Pozna,
V Oglnopolskie 26-27 marca 2015 Szkoa Wysza Gatunkowe oblicza
Seminarium Psychologii Spoecznej, sprawozda sdowych
Medioznawcze, Gatunki Warszawa
i Formaty we
wspczesnych mediach
Konferencja
Oglnopolska
VII Midzynarodowa 13-15 kwietnia 2015 Uniwersytet Jana Prawo do identyfikacji
Konferencja Naukowa. Kochanowskiego w kulturowej, narodowej i
Systemy ochrony praw Kielcach (Instytut etnicznej w krajowych
czowieka: europejski i Ekonomii i systemach prawnych
azjatyckie, Inspiracja Administracji); pastw Azji Centralnej a
uniwersalna- Stowarzyszenie standardy uniwersalne i
uwarunkowania Parlamentarzystw regionalne

46
kulturowe bariery Polskich (Zarzd
realizacyjne. Gwny), Biuro Rady
Konferencja Europy w Warszawie,
Midzynarodowa Warszawa

Fundamentalne wartoci 8-10 maja 2015r., Wydzia Prawa i Niezawiso sdw.

i zasady ustrojowe. Administracji
Model konstytucyjny a Uniwersytetu Kardynaa
praktyka ustrojowa w Stefana Wyszyskiego
Polsce, Konferencja Wydzia Administracji
Oglnopolska Wyszej Szkoy
Ekonomii i Innowacji w
Lublinie, Kazimierz
Dolny
II Midzynarodowy 20-21 maja 2015 Towarzystwo Azji i Jedno spoeczno-
Kongres Azjatycki, Pacyfiku, Wydzia kulturowa
Konferencja politologii i studiw euroazjatyckiej unii
Midzynarodowa midzynarodowych gospodarczej. Realna
UMK, Instytut Nauk moliwo czy mrzonka
Politycznych UW, Toru
Facebook-Lustro 12 czerwca 2015 Uniwersytet Gdaski, Prawne aspekty
mediw, Konferencja Uniwersytet Jagielloski, Facebooka przyzwoito
Midzynarodowa Gdask czy prawo
Medycyna i sport, 23 czerwca 2015r Wydzia Prawa Tajemnica zawodowa
Konferencja Uniwersytetu SWPS, psychologa a
Oglnopolska Warszawa, bezpieczestwo
zawodnikw,
Odsony polityki. III 22-24 wrzenia 2015 Uniwersytet Jagielloski, Wadze publiczne wobec
oglnopolski kongres Krakw, Polskie wymogw
politologii, Konferencja Towarzystwo Nauk stawianych polityce
Midzynarodowa Politycznych, Komitet medialnej w prawie
Nauk Politycznych midzynarodowym
Polskiej Akademii Nauk, publicznym oraz
Krakw europejskich systemach
regionalnych

Media-Biznes-Kultura 8 padziernika 2015 Instytut Filozofii, Rzecznik prasowy.

Socjologii i Zadania i obowizki
Dziennikarstwa Wydzia
Nauk Spoecznych
Uniwersytetu
Gdaskiego, Gdask
Idee, normy i instytucje 15-16 padziernika 2015 International Law Wojna
Kongresu Wiedeskiego Association, Warszawa Krymska jako
200 lat pniej, niezamierzony
Konferencja skutek i obraz saboci
Oglnopolska Kongresu
Wiedeskiego? Do czego
prowadzi brak
perspektywy
historycznej

VI Midzynarodowa 5-6 listopada 2015 Kujawsko-Pomorska Bezpieczestwo

Konferencja Szkoa Wysza w kulturowe. Wyzwania
Interdyscyplinarna, Bydgoszczy, Fondazione XXI wieku
Konferencja Vaticana Joseph
Midzynarodowa Ratzingr, Benedatto XVI,
Bydgosz

47
Europa XXI wieku. 4-5 lutego 2016 Wydzia Nauk Bezpieczestwo prawne
Bezpieczestwo Europy, Politycznych i a pewno prawa
Unii Europejskiej i Dziennikarstwa,
Uniwersytet Adama
Polski w obliczu nowych
Mickiewicza, Subice
wyzna. Stan obecny i
scenariusz na przyszo,
Konferencja
Midzynarodowa

d) Kryteria oceny w zakresie dorobku dydaktycznego i

popularyzatorskiego oraz wsppracy midzynarodowej habilitanta,
zgodnie z 5 ww. rozporzdzenia we wszystkich obszarach wiedzy

1) Uczestnictwo w programach europejskich i innych programach

midzynarodowych lub krajowych

Dr Maria Goda-Sobczak nie braa udziau w programach europejskich i

innych programach midzynarodowych lub krajowych.

Udzia w midzynarodowych lub krajowych konferencjach

naukowych lub udzia w komitetach organizacyjnych tych konferencji

a) Zebrania naukowe jednostek naukowych

Dr Maria Goda-Sobczak bierze aktywny udzia w zebraniach naukowych

Instytutu Kultury Europejskiej UAM w Gnienie. W ramach prac
organizatorskich opracowaa szereg sylabusw przedmiotw i czciowo
program studiw: projektowanie kultury oraz judaistyka (sylabusy
przedmiotw: system polityczny Izraela, wiedza o wspczesnym Izraelu,
podstawy geopolityki). Uczestniczya w zebraniach naukowych organizowanych
przez Zakad Systemw Prasowych i Prawa Prasowego w Instytucie Nauk
Politycznych i Dziennikarstwa UAM oraz w seminariach doktorskich na
Wydziale Prawa prowadzonych przez prof. zw. dr hab. Bogusawa Banaszaka
najpierw w Uniwersytecie Wrocawskiem a nastpnie Zielonogrskim,
podejmujc prb napisania dodatkowej, drugiej pracy doktorskiej z zakresu
prawa, ale z braku czasu i licznych obowizkw domowych z zamiaru tego
zmuszona bya zrezygnowa. Uczestniczya take w seminariach naukowych i
sympozjach organizowanych przez Centrum Praw Czowieka w Poznaniu,
ktrym kierowa prof. zw. dr hab. Roman Wieruszewski. Braa take
sporadycznie udzia w spotkaniach naukowych Poznaskiego Towarzystwa
Przyjaci Nauk.

48
 b) Konferencje naukowe oraz Komitety organizacyjne konferencji
naukowych

Zakres konferencji z udziaem dr Maria Goda-Sobczak pokrywa si z list w

pkt 6. Ponadto wczaa si w organizowanie konferencji w Instytucie Kultury
Europejskiej, w ktrym jest zatrudniona, nie wystpujc jednak na nich z
konferencjami, gdy tematyka ich koncentrujca si wok problemw
jzykoznawczych oraz dotyczcej wczesnej historii bya odlega od jej
zainteresowa badawczych.

2) Kierowanie projektami realizowanymi we wsppracy z

naukowcami z innych orodkw polskich i zagranicznych, a w
przypadku bada stosowanych we wsppracy z przedsibiorcami

Dr Maria Goda-Sobczak nie kierowaa takimi projektami.

3) Udzia w komitetach redakcyjnych i radach naukowych czasopism

Dr Maria Goda-Sobczak jest czonkiem komitetu redakcyjnego The

Peculiarity of Man numer ISSN 2083-9235, a take czonkiem dwch rad
naukowych czasopism Etyka w Mediach numer ISSN 2080-8895 oraz Media
i Medioznawstwo numer ISSN 2082-6621. Czasopisma te nie s zwizane z
poznaskimi orodkami uniwersyteckimi. The Peculiarity of Man to
czasopismo, ktrego celem jest ukazywanie przez pryzmat istotnych dla
czowieka problemw w aspekcie jednostkowym i spoecznym. Jego amy
otwarte s na wszystkich przedstawicieli najrnorodniejszych dziedzin wiedzy,
od szeroko pojtej humanistyki po nauki spoeczne. Ambicjom pomysodawcw
byo to, aby w midzynarodowym zespole dochodzio do komunikacji pomidzy
rnymi kulturami i dziedzinami wiedzy. W 2016r. Dr Maria Goda-Sobczak
wesza w skad redakcji procznika Medyczna Wokanda numer ISSN 2081-
4143.
4) Czonkostwo w midzynarodowych lub krajowych organizacjach i
towarzystwach naukowych
Dr Maria Goda-Sobczak jest czonkiem Polskiego Towarzystwa Nauk
Politycznych oraz Polskiego Towarzystwa Naukowego Prawa Prasowego.

49
Dr Maria Goda-Sobczak Pozna, 28 marca 2016 r.
adiunkt w Instytucie Kultury Europejskiej
ul Kostrzewskiego 5
62-210 Gniezno

Zacznik nr 4

Wykaz opublikowanych prac naukowych z uwzgldnieniem wymaga okrelonych w

Rozporzdzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego z dnia 1 wrzenia 2011 r. w
sprawie kryteriw oceny osigni osoby ubiegajcej si o nadanie stopnia doktora
habilitowanego

(Dz. U. nr 196, poz. 1165)

A) Wykaz publikacji stanowicych osignicia naukowe, o ktrych mowa w art.

16 ust. 2 ustawy

M. Goda-Sobczak, Krym jako przedmiot sporu ukraisko-

rosyjskiego; Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM, Pozna 2016 (ISBN 978-83-
644447-71-6) (363 str.) monografia rec. prof. Jerzy Menkes (SGH), prof. Stanisaw Wjcik
(KUL)

B) Wykaz innych (niewchodzcych w skad osigni wymienionych w pkt A)

opublikowanych prac naukowych

I. Monografie

M. Goda-Sobczak, Szkice o kulturze i rodkach spoecznego przekazu, Wydawnictwo

Naukowe Scriptorium, Opole 2014, ISBN 978-83-62625-80-2 (267 str.), rec. prof. Ryszard
Kowalczyk (UAM), prof. Marek Chmaj (Uniw. Humanistycznospoeczny SWPS)

II Ksiki pod redakcj

1. Media IV wadza?, tom 2, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Pozna Opole

2011 (wspredaktorzy Witold Machura, Jacek Sobczak), (ISBN 978-83-62625-09-3)

2. Polityczne i gospodarcze problemy wspczesnej Azji, Toru 2016, wspautorstwo

wstpu,ISBN 978-83-8019-355-0 (wspredaktor Joanna Marszaek Kawa ), (cao
310 str.)

51
 II. Rozdziay w pracach zbiorowych

1. Zwalczanie terroryzmu przez spoeczno midzynarodow w: S. Pawela (red.),

Prawo w okresie spoecznych przemian , Wydawnictwo Elipsa Warszawa 2005, s.
125-154, (ISBN 83-88690-85-X), (cao stron 241)

2. Nierzymskokatolickie kocioy i zwizki wyznaniowe w systemie polityczno

prawnym Polski, w: Zderzenie czy dialog pastw narodowych w Europie?,
(wspautor W. Sobczak) red. J. Sobczak, A.W. Mikoajczak, Wydawnictwo Naukowe
WNPiD UAM, Pozna 2008, s. 187-212, (ISBN 978-83-60677-47-6), (cao stron 392)

3. Zakres przedmiotowy swobody sumienia i religii w systemie prawnym ONZ,

(wspautor W. Sobczak), w: T. Gardocka, (red. ) Dylematy Praw Czowieka,
Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2008, s. 306-324, (ISBN 978-83-7611-094-3),
(cao stron 453)

4. Historical Truth and the Possibilities of its Normative Consequences, w:Norm and
Truth, Edited by M. Piechowiak, Wydawnictwo School of Humanities and Journalism
in Pozna, Pozna 2008, s. 182-192, (ISBN 978-83-87653-52-1), (cao stron 206)

5. Dziennikarstwo ledcze w polskim systemie prawny, w: Ukrainsko Polskij

Naukowyj Dialog w Umani, red. Igor Krywoszeja PB Co, Uma 2009, s. 65
74, (ISBN 978-966-2113-81-5), (cao stron 275)

6. Ochrona zabytkw w polskim prawie karnym (wspautor dr Witold Sobczak), w:

Prawna ochrona dbr kultury, red. T. Gardocka, Wydawnictwo Adam Marszaek,
Toru 2009, s. 165 193, (ISBN 978-83-7611-415-6), (cao stron 243)

7. Problem wykluczenia etnicznego (wspautor Witold Sobczak), w: Prawa mniejszoci

narodowych, red. T. Gardocka, Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2010, s. 350-
381, (ISBN 978-83-7611-772-0), (cao stron 483)

8. Uchodcy ze wschodu w systemie polityczno prawnym Rzeczpospolitej

(wspautor W. Sobczak), w: Uchodcy w Polsce i w Europie stan prawny i
rzeczywisto, red. T. Gardocka, Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2010, s.244-
254, (ISBN 978-83-7611-773-7), (cao stron 263)

9. Problem wywozu dbr kultury w wietle rozporzdze Unii Europejskiej, (wspautor

W. Sobczak) w: Prawna ochrona zabytkw red. T. Gardocka, Wydawnictwo Adam
Marszaek, Toru 2010, s. 250-261, (ISBN 978-83-7611-770-6), (cao stron 404)

10. Dihad i jego znaczenie w islamie, w: Etyka w mediach 2009, vol. 2, Wydawnictwo
Naukowe CONTACT, Pozna 2009, s. 124 132(ISBN 978-83-60251-29-4), (cao
stron 155)

52
11. Sytuacja prawna prokuratora w systemie politycznym pastwa (wspautor
W.Sobczak), w: Zawody prawnicze, red., T. Gardocka, J. Sobczak, Wydawnictwo
Adam Marszaek, Toru 2010, s.206 222, (ISBN 978-83-7611-769-0), (cao stron
267)

12. Tajemnica dziennikarska w systemie prasowym Stanw Zjednoczonych, (wspautor

W. Sobczak), w: Czy istnieje czwarta wadza? Wolno prasy w teorii i praktyce, red.
T. Gardocka, Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2010, s. 289-414, (ISBN 978-83-
7611-771-3), (cao stron 429)

13. Prawo do wizerunku a wolno prasy (wspautor W. Sobczak), w: Prawo, etyka czy
rynek? Zmiany w polskich mediach po 1989 roku, red. K. Wolny Zmorzyski,
W.Furman, B. Nierenberg, J. Marszaek Kawa, Wydawnictwo Adam Marszaek,
Toru 2010, s. 80 109, (ISBN 978-83-7611-634-1), (cao stron 226)

14. Prawo do informacji a utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody, w: Media
czwarta wadza?, tom 2, red., Maria Goda Sobczak, Witold Machura, Wydawnictwo
Naukowe Scriptorium, Pozna - Opole 2011, s.77-96, (ISBN 978-83-62625-09-3),
(cao stron 430)

15. Ochrona praw czowieka a islam (wspautor dr Witold Sobczak), w: Kulturowe

uwarunkowania wspczesnej Azji, red., J. Marszaek-Kawa, R.Gawocki,
Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2011, s. 160-199, (ISBN 978-83-76-11-922-9),
(cao stron 279)

16. Przekaz audiowizualny z rozprawy sdowej, w: Wymiar sprawiedliwoci a media,

red., G. Tylec, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Warszawa-Opole 2012, s.153-
170, (ISBN 978-83-62625-29-1), (cao stron 289)

17. Naduycie wolnoci seksualnej w przekazie internetowym (wspautor W. Sobczak),

w: Oblicza internetu. Internet jako przestrze komunikacji i dialogu, red. M.
Sokolowski, Wydawnictwo PWSZ w Elblgu, Elblg 2012, s. 283-302, (ISBN 978-83-
62336-15-9), (cao stron 356)

18. Freedom of Thought, Conscience, Religion in Ukraine in the Case Law of the ECHR.
Attempt at an Analysis on the Example of the Case Svytao Mykhaylivska Parafiya v.
Ukraine (wspautorzy W. Sobczak, K. Jdraszczyk), w: Ukraina Polska Unia
Europejska. Polityczny, gospodarczy i spoeczno kulturalny wymiar wsppracy, red.,
K. Jdraszczyk, O. Krasiwski, W. Sobczak, Pozna 2012, s. 275 297, (ISBN 978-83-
7654-170-9), (cao stron 751)

19. Prawo do wizerunku w wietle pogldw judykatury (wspautor W. Sobczak),

Komunikacja wizualna w reklamie, public relations i w prawie, red. W. Furman, K.

53
 Gro, J. Snopek, K. Wolny-Zmorzyski, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, s.
219 244, (ISBN 978-83-7561-209-7), (cao stron 312)

20. Prawo do ochrony rodowiska jako prawo czowieka (wspautor W. Sobczak ),

Wpyw standardw midzynarodowych na rozwj demokracji i ochron praw
czowieka, t. 1, red. J. Jaskiernia, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013, s. 528
556, (ISBN 978-83766-24-11), (cao stron 709)

21. Sytuacja prawna mniejszoci polskiej na Litwie, w: Obszar byego ZSRR. Klska
demokracji czy transformacja, red. S. Gardocki, Wydawnictwo Adam Marszaek,
Toru 2013, s. 111-146, (ISBN 978-83-7780-813-9), (cao stron 222)

22. Prawo kociow i zwizkw wyznaniowych do emitowania w radiu i telewizji

programw religijno moralnych, spoecznych i kulturalnych. Gwarancje
instytucjonalne pluralizmu wyznaniowego a rzeczywisto, w: Instytucjonalne
gwarancje zasady pluralizmu politycznego w Polsce na tle standardw europejskich,
red. M. Padzior, B. Szmulik, Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyszej
Szkoy Ekonomii i Innowacji, Lublin 2014, s. 65-82. (ISBN 978-83-64527-06-7),
(cao stron 442)

23. Protection of the elderly people-european standards and the reality of Poland, w: Old
age-a public health challenge. Selected issues, red. M. Zysnarska, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Pozna
2014, s. 13-36, (ISBN978-83-7597- 230-6), (cao stron 158)

24. .
, w: . . (.),
: . -
, 2014, s.122-137 (wspautor Jacek Sobczak),

25. Poszukiwania nowego modelu dziennikarstwa, w: J. Sobczak, J. Skrzypczak (red.), O

profesjonalizacji dziennikarstwa, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Opole 2014,
s. 25-60 (wspautor Jacek Sobczak), (ISBN 978-83-62625-87-1), (cao stron 325)

26. Lokowanie produktu w audycjach telewizyjnych. Wymogi normatywne w: J.

Skrzypczak (red.) Nowe media, dylematy, zagroenia, szanse, Wydawnictwo
Naukowe Scriptorium, Opole 2014, s. 67 86, (ISBN 978-83-62625-86-4), (cao
stron 311)

27. Wyzwania dla samorzdw terytorialnych w obszarze kultury wynikajce z programu

unijnego Kreatywna Europa w: A. Lutrzykowski (red.), Polski samorzd
terytorialny. Europejskie standardy i krajowa specyfikacja, Wydawnictwo Adam
Marszaek, Toru 2014, s. 285-300, (ISBN 978-83-8019-058-0), (cao stron 381)

54
28. Zagadnienie ochrony praw czowieka na Ukrainie w Decyzjach Komitetu Praw
Czowieka (wspautor W. Sobczak), w: H. Stroski, J. Goota, O. Krasiwski (red.),
Ukraina Polska Unia Europejska. Ze studiw nad przeksztaceniami ustrojowymi na
przeomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Lww Olsztyn Ostroka 2014, s. 156
168, ( ISBN 978-83-62775-19-4), (cao stron 574)

29. Unia Europejska wobec potrzeby ochrony danych osobowych w: J. Jaskiernia (red.),
Europejski system ochrony praw czowieka. Aksjologia instytucje efektywno t.
3, Wydawnictwo Adam Marszaek i Fundacja Nowe Teraz, Toru 2015, s.151-168,
(ISBN 978-83-8019-140-2), (cao stron 678)

30. Aneksja czy secesja Krymu? w: S. Gardocki (red.), Rosja i jej ssiedzi. Studia i
szkice, Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2015, s. 53-112, (ISBN 978-83-8019-
208-9), (cao stron 256)

31. Freedom of assembly and its necessary restraints, [w:] M. Sitek, P. Terem, M. Wjcicka
(red.) Collective human rights in the first half of the 21th century, Alcide De Gasperi
University of Euroregional Economy in Jzefw, Wydawnictwo Alcide De Gasperi
Universiti of Euroregional Economy in Jzefw, Jzefw 2015, s. 13 -26 (wspautor:
Jacek Sobczak), (ISBN 978-83-62753-57-4), (cao stron 507)

32. Koncepcja obszarw metropolitarnych i miejskich obszarw funkcjonalnych a zadania

samorzdu terytorialnego w: M. Klimek,. J. Czerw (red.), Samorzd powiatowy w
Polsce. 15 lat dowiadcze (1999 2014), Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu
Lubelskiego Jana Pawa II, Lublin 2015, s. 73 92, (ISBN 978-83-61307-30-3), (cao
stron 656)

33. Zadania Krajowej Radiofonii i Telewizji w zakresie udostpniania dbr kultury, w: M.

Baraska, A. Balczyska Kosman, M. Balcerek Kosiarz, K. Duda (red.), Polityka
medialna w Polsce. Bilans dwudziestolecia obowizywania ustawy o radiofonii i
telewizji, Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM, Pozna 2015, s. 177 196, (ISBN
978-83-62907-6205), (cao stron 232)

34. Wolno zgromadze i jej konieczne ograniczenia, w: J. Marszaek Kawa, M.

Popawski (red.), Spoeczestwo i polityka. Dowiadczenia i wyzwania. Ksiga
dedykowana Profesorowi Alfredowi Lutrzykowskiemu, Wydawnictwo Adam
Marszaek, Toru 2015, s. 425 451, (ISBN 978-83-8019-295-9), (cao stron 484)

35. Zawody regulowane w systemie prawnym Unii Europejskiej, w: J. Skrzypczak, M.

Urbaniak (red), Zawody zaufania publicznego? Wybrane zagadnienia
odpowiedzialnoci zawodowej radcw prawnych i lekarzy, Wydawnictwo Nauka i
Innowacje Pozna 2015, s. 79 104, (ISBN 978-83-64864-41-4), (cao stron 370)

36. Prozelityzm jako zjawisko kulturowe. Standardy europejskie, w: J. Skrzypczak, J.

Sobczak (red.), Media religijne i wyznaniowe w Polsce i na wiecie, Wydawnictwo
Naukowe SILVA RERUM, Pozna 2015, s.77 89, (ISBN 978-83-64447-69-3),
(cao stron 293)

55
 37. The status of the profession of journalist, w: J. Skrzypczak, J. Sobczak (red),
Professionalism in Journalism in the Era of New Media, Wydawnictwo Logos Verlag
Berlin GmbH, Berlin 2015, s. 71 83, (ISBN 978-3-8325-4179-1), (cao stron 333)

38. Warsztat sprawozdawcy sdowego, w: W.Godzic, A.Kozie, J.Szylko-Kwas, (red),

Gatunki i formaty we wspczesnych mediach, Wydawnictwo Poltext, Warszawa
2015, s. 129-142, (ISBN 978-83-7561-583-8), (cao stron 462)

39. Status egzemplarzy obowizkowych, a powinnoci wydawcw prasy jako czynniki w

polityce kulturalnej pastwa, w: T. Kononiuk K.Kakareko (red.) Zawd dziennikarza
wobec wspczesnych wyzwa Warszawa 2015r.s. (45-58), (cao stron 298)

40. Criminal Law Protection of Natural Enviroment in the Polish Legal System, w: Jerzy
Babiak (red.), w: Studies of economic and social processes. Society and Economy in
the 21st Century, Pozna roda Wielkopolska 2015, s. 201-215, (ISBN 978-83-
928934-1-7, 978-83-943161-6-7, (cao stron 229)

41. Wykadania proeuropejska w orzecznictwie Trybunau Konstytucyjnego, w:

K.Urbaniak (red.), Skarga konstytucyjna zagadnienia teorii i praktyki, Pozna 2015,
s. 277-295, ((ISBN 978-83-64864-45-2), (cao stron 295)

42. Wykorzystywanie utworw w dydaktyce. Midzy otwartymi zasobami edukacyjnymi

a dozwolonym uytkiem publicznym, w: W.Lis, G. Tylec, Dziaalno naukowo-
dydaktyczna w wietle prawa autorskiego, Lublin 2015.s. 107-130, (ISBN 978-83-
8061-195-5), (cao stron 275)

43. Zwizek wasnoci z kultur w nauczaniu w. Jana Pawa II, w: M.Klimek,

B.Wickiewicz (red.), Dziedzictwo Jana Pawa II. Przesanie dla Polski, Lublin 2016,
s.159-180, (ISBN 978-83-61307-34-1, (cao stron 271)

44. Internet jako pole eksploatacji przekazw prasowych, w: A.Jaskiernia, K.Gajlewcz-

Korab, Rozwj Internetu a zmiany w mediach, systemach medialnych oraz
spoecznych, Warszawa 2016, s.5-20, (cao stron 333)

III. Artykuy

1. rda terroryzmu, Athenaeum Political Science Nr 13, Toru 2004s. 9-26, (ISSN
1505-2192)

2. Spr o definicj terroryzmu, Wiedza i Umiejtnoci, Zeszyty Naukowe Wyszej

Szkoy Umiejtnoci Spoecznych w Poznaniu, 2004, t.5 (25), s.47-63, (ISSN 1730-
0541)

56
3. Wspczesne islamskie organizacje terrorystyczne i ich dziaalno, Zeszyty
Naukowe Wyszej Szkoy Zarzdzania i Prawa 2005, Nr 2 (18), s. 113-131, (ISSN
1734-2198)

4. Systemy relacji midzy pastwem a kocioami i zwizkami wyznaniowymi, w:

rodkowoeuropejskie Studia Polityczne, Pozna, 2008, nr 1, s. 61-110, (ISSN 1731-
7513)

5. Wolno sumienia i wyznania, jej gwarancje w systemie prawnym Rady Europy oraz
orzecznictwie Europejskiego Trybunau Praw Czowieka w Strasburgu; Ius Novum,,
nr 3 2008, Warszawa 2008, s. 87-116, (ISSN 1897-5577)

6. Wolno sumienia i wyznania w wietle najnowszych orzecze Europejskiego

Trybunau Praw Czowieka (wspautor dr Witold Sobczak), w: rodkowoeuropejskie
Studia Polityczne Pozna 2009, nr 1 2, s. 137 157, (ISSN 1731-7517)

7. The individual towards the rules of law, , VI VII,

,
2011 2012, s. 360-385, (ISBN 978-966-306-024)

8. Wolno sumienia i wyznania jako prawo czowieka, Annales UMCS. Sectio K.

Politologia Lublin, 2012, vol. 19 (1), s. 27-65, (ISSN 1428-9512)

9. Problem rejestracji kociow i zwizkw wyznaniowych w polskim systemie

prawnym, (wspautor Jacek Sobczak) w: rodkowoeuropejskie Studia Polityczne
Pozna 2012, nr.3, s. 55-86, (ISSN 1731-7517)

10. Prawa ludzi w podeszym wieku w systemie prawa Rady Europy i Unii Europejskiej,
w: Themis Polska Nova Toru 2013, nr 2 (5),128 151, (ISSN 2084-4522)

11. Konstytucyjny obowizek zapewnienia szczeglnej opieki zdrowotnej osobom w

podeszym wieku, Medyczna Wokanda Pozna 2013, nr 5, s. 9 28 (wspautor
Jacek Sobczak), (ISSN 2081-4143)

12. Zbiorowe zarzdzanie prawami autorskimi w wietle najnowszych dyrektyw unijnych.

Zagroenia dla kultury i praw majtkowych twrcw, Zarzdzanie Mediami Krakw
2013, t. 1(3), s. 183-200, (ISSN 2353-5938)

13. Digitalizacja i udostpnianie w Internecie dorobku kulturowego oraz ochrona zasobw

cyfrowych, Zarzdzanie Mediami Krakw 2013, t. 1(4), s. 201- 214 (ISSN 2353-
5938)

14. Ochrona danych osobowych osb fizycznych w prawodawstwie Unii Europejskiej i ich
wpyw na sfer kultury, w:Media i Medioznawstwo, Opole 2014, Nr3-4 (11-12/III) z
2013, s. 23-41, (ISSN2082-6621)

57