Tylko dla celw dydaktycznych

WICZENIE
pt.

KONCENTRACJA NAPRE W ELEMENTACH

KONSTRUKCJI STALOWEJ

Instrukcja

Opracowa:

mgr in. Konstanty Chocho

mgr in. ukasz Wojsaw

INSTYTUT MASZYN ROBOCZYCH CIKICH

POLITECHNIKA WARSZAWSKA

Wrzesie 2003
Spis treci

1. Podstawy teorii koncentracji napre ................................................................. 1

1.1 Przyczyny powstawania koncentracji napre ............................................................. 1
1.2 Podstawowe rodzaje koncentracji napre ................................................................... 2
1.3 Okrelenie wielkoci koncentracji napre .................................................................. 2
2. Metody stosowane w badaniach koncentracji napre ................................ 3
2.1 Metoda kruchych pokry ................................................................................................ 3
2.2 Badania modelowe ......................................................................................................... 4
2.3 Metoda elastooptyczna ................................................................................................... 4
2.4 Metoda tensometryczna.................................................................................................. 4
2.4.1 Budowa tensometrw rezystancyjnych .......................................................................................4
2.4.2 Budowa tensometrw rezystancyjnych .......................................................................................6
2.5 Metody numeryczne ....................................................................................................... 7
2.5.1 Metoda elementw skoczonych (MES).....................................................................................7
2.5.2 Metoda elementw brzegowych (MEB).............................................................................. 7
3. Wykonanie wiczenia......................................................................................... 8
3.1 Teoretyczne okrelenie wielkoci napre ................................................................... 8
3.2 Dowiadczalne okrelenie wielkoci napre ............................................................ 10
3.3 Stanowisko badawcze................................................................................................... 11
3.3.1 Element badany .........................................................................................................................12
3.3.1.1 Parametry belki dwuteowej stanowicej element badany ...............................................................12
3.3.1.2 Rozkad tensometrw ...........................................................................................................................12
3.3.1.3 Zastosowane czujniki ...........................................................................................................................12
3.3.2 Ukad napinajcy .......................................................................................................................12
3.4 Aparatura pomiarowa ................................................................................................... 15

2
 Koncentracja napre w elementach konstrukcji stalowej

Celem wiczenia jest zapoznanie si ze zjawiskiem koncentracji napre w

elementach konstrukcyjnych, przyczynami wystpowania koncentracji, podstawami
teoretycznymi oraz praktycznymi metodami okrelania miejsc i wielkoci wystpujcych
napre.

1. Podstawy teorii koncentracji napre

1.1 Przyczyny powstawania koncentracji napre

W teorii koncentracji napre posugujemy si pojciami: linia si i potok si. S

to umowne linie poprowadzone wewntrz ciaa sprystego w przewidywanym kierunku
przekazywania oddziaywania si (rys. 1). Przy wejciu i wyjciu z ciaa linie si odpowiadaj
(pokrywaj si) kierunkom oddziaywania si zewntrznych.

Rysunek 1

Caoksztat linii si, zwany potokiem si rozkada si w ciele sprystym, w

miejscach odpowiednio oddalonych od miejsc przyoenia obcie skupionych,
rwnomiernie w caym przekroju prostopadym do osi. T niezwykle istotn dla celw
praktycznych prawidowo okrela zasada de Saint Venanta (rys. 2):
Jeeli na pewien niewielki obszar ciaa sprystego w rwnowadze dziaaj kolejno
rozmaicie umieszczone ale statycznie rwnowane obcienia, to w odlegoci od tego
obszaru, przewyszajcej wyranie jego rozmiary, powstaj jednakowe stany naprenia i
odksztacenia.

3
 P
=
A

P P

P
=
P A P
2 2
P P
2 2
P P P
= = =
A A A

Rysunek 2

Wszelkie szczegy ksztatu elementu, wywoujce zmian potoku si, staj si

przyczyn powstawania koncentracji napre wewntrz elementu. Przy gwatownych
(skokowych) zmianach przekroju belki, wystpuj rozszerzenia lub zwenia potoku si, a
przy zaamanej osi belki, wystpuj skrzywienia osi potoku si (przypadek analizowany w
niniejszym wiczeniu) (rys.1). Przyczyn powstawania koncentracji, poza szczegami
ksztatu, mog by rwnie niejednorodne wasnoci spryste materiaw, wynikajce z
niejednorodnoci jego struktury, wad lub uszkodze materiau w rodzaju porowatoci czy
pkni.

1.2 Podstawowe rodzaje koncentracji napre

Koncentracja pierwotna wystpuje w miejscach przyoenia obcienia zewntrznego (w

wikszoci przypadkw wielko ta jest znana i moliwa do cisego okrelenia).
Koncentracja wtrna wystpuje w rezultacie przeciwstawiania si ciaa sprystego
oddziaywaniom zewntrznym (zarwno wielko jest i miejsce wystpowania nie s znane).

1.3 Okrelenie wielkoci koncentracji napre

Wielko koncentracji napre jest stosunkiem najwikszego rzeczywistego

naprenia, dziaajcego w danym przekroju (punkcie) do redniego, okrelonego
teoretycznie za pomoc metod wytrzymaoci materiaw. Wielko ta charakteryzuje si
wspczynnikiem koncentracji napre KT okrelanym wzorem:
me
KT = (1)
st
gdzie: me najwiksze, okrelone eksperymentalnie naprenie w rozpatrywanym
przekroju,
st rednie, teoretyczne okrelone naprenie, w punkcie dziaania najwikszego
naprenia rzeczywistego

4
2. Metody stosowane w badaniach koncentracji napre

Moliwe miejsca lub strefy wystpowania wtrnych koncentracji napre, okrela si

wstpnie na podstawie analizy potoku si. Mona tu te posuy si metod analogii,
wykorzystujc rezultaty wczeniej wykonanych bada przy rozwizywaniu podobnych zada.
Dziki tym wstpnym ustaleniom badania eksperymentalne (np. tensometryczne)
przeprowadzone s tylko dla okrelonego przekroju (strefy), gdzie spodziewa si naley
wystpienia koncentracji. Powysza kolejno okrelania koncentracji napre pozwala
skrci do minimum kosztowne i pracochonne badania eksperymentalne.

2.1 Metoda kruchych pokry

Powierzchni elementu konstrukcyjnego lub jego modelu pokrywa si warstw

kruchej substancji, cile przylegajcej do powierzchni. W wyniku obcienia elementu w
warstwie kruchej pokrycia pojawiaj si ukady pkni w kierunkach prostopadych do
kierunkw maksymalnych napre rozcigajcych (rys. 3).

1k
2k 1k 2k
1k
2k

2k
1k 1k
2k 2k
1k

Rysunek 3
Zasadnicze typy pkni kruchego pokrycia: a) pknicia prostopade do kierunku naprenia 1k przy
obcieniu elementu, b) pknicia prostopade do kierunku naprenia 2k przy obcianiu elementu po
uprzednim uzyskaniu pkni typu a, c) pknicia prostopade do kierunku naprenia, uzyskane przy
odcieniu elementu

Badajc prty pryzmatyczne poddawane rozciganiu wzgldnie zginaniu, wzrasta

liczba pkni, przypadajca na jednostk dugoci wzdu osi prta. Mona zatem, okreli
zwizek empiryczny midzy gstoci pkni a odksztaceniem. Zwizek ten jest podstaw
oszacowania wartoci odksztace gwnych na powierzchni obiektu pokrytego ukadami
pkni kruchego pokrycia. Znajc odksztacenia gwne oraz stae E, danego materiau,
wyznacza si odpowiednie wartoci napre gwnych. Bezporednia obserwacja kolejnoci
pojawiania si pkni kruchego pokrycia, w miar obciania elementu oraz kocowej
gstoci pkni, umoliwia ustalenie miejsc spitrze napre. Ze wzgldu na pewien
rozrzut wynikw pomiarw gstoci pkni, wartoci odksztace napre wyznaczone t
metod maj charakter orientacyjny.

5
2.2 Badania modelowe

W badaniach modelowych wyniki pomiarw na modelach s podstaw okrelenia

wartoci odpowiednich wielkoci dotyczcych rzeczywistego elementu konstrukcyjnego
(obiektu). Do interpretacji wynikw bada modelowych stosuje si kryteria podobiestwa
modelowego, wynikajce z zasad teorii podobiestwa modelowego. W badaniach modeli
mechanicznych stosuje si na og modele geometryczne podobne do obiektu, zachowujc
okrelon skal Kl wymiarw liniowych i skal KP obcie. Skale te okrelamy wzorami:

l P
Kl = KP = (2)
lm Pm
gdzie: l, lm odpowiadajce sobie wymiary liniowe obiektu i modelu,
P, Pm odpowiadajce sobie wartoci obcie obiektu i modelu.

W badaniach w zakresie odksztace liniowo sprystych jednym z warunkw, tak

zwanego, cisego podobiestwa jest rwno wspczynnika Poissona dla modelu i obiektu.
W przypadku oglnym, badania ukadw liniowo sprystych do obliczania wartoci
napre () w obiekcie stosuje si wzr:

KP
= m (3)
K 2l
2.3 Metoda elastooptyczna

Przy metodzie elastooptycznej badania przeprowadza si na modelach mechanicznych

rzeczywistych elementw konstrukcyjnych. Modele te wykonywane s z przezroczystych,
optycznie czuych materiaw (ywice poliestrowe, epoksydowe, fenolowo-formaldehydowe,
polimetakrynowe, rzadziej szko, celuloid, elatyna). Wymienione materiay w stanie wolnym
od napre i odksztace s optycznie izotropowe. W stanie naprenia materiay te przestaj
by izotropowe i wykazuj dwjomno wymuszon, ktra umoliwia badanie tego stanu
metod optyczn w wietle spolaryzowanym. W wyniku wystpienia dwjomnoci,
przechodzcy przez model promie spolaryzowanego wiata ulega rozproszeniu na dwa
promienie skadowe, ktrych paszczyzny drga pokrywaj si z kierunkami napre
(odksztace) gwnych, a wzajemne przesunicie (opnienie) w fazie jest proporcjonalne do
rnicy napre (odksztace) gwnych modelu. Po przejciu tych promieni przez filtr
polaryzacyjny, mona uzyska interferencj odpowiednich skadowych promieni, a w
rezultacie obraz pokryty ukadem ciemnych prkw interferencyjnych. Znajomo
rozkadu tych prkw umoliwia wyznaczenie skadowych stanu naprenia w modelu.

2.4 Metoda tensometryczna

2.4.1 Budowa tensometrw rezystancyjnych

S dwa rodzaje tensometrw rezystancyjnych: drucikowi i foliowe. W pierwszych na

element przewodzcy prd bierze si cienki drucik metalowy o znacznej rezystywnoci, w
drugim zamiast drucikw uywa si cienkich i wskich tasiemek metalowych. Tensometry
drucikowe dziel si na wykowe i kratowe.

6
 5 3 1 4 2

Rysunek 4
1 siatka rezystancyjna w ksztacie wyka
2 klej
3 podkadka nona
4 przewody doprowadzajce
5 nakadka nona

4 3 12 5

Rysunek 5
1 drut rezystancyjny
2 tasiemka Cu
3 podkadka nona
4 zakadka
5 przewody doprowadzajce

3 2 1 4 2 5 3

Rysunek 6
1 siatka rezystancyjna
2 podkadka nona
3 nakadka ochronna
4 zakoczenia
5 klej

Tensometr drucikowy-wykowy (rys. 4) utworzony jest z bardzo cienkiego drutu

rezystancyjnego 1 w ksztacie wielokrotnego wyka, przyklejonego specjalnym klejem 2 do
podkadki nonej 3 papierowej lub z folii z tworzywa sztucznego. Do kocw drutu
rezystancyjnego przymocowane s druty 4 o wikszych przekrojach, suce za przewody dla
pocze z ukadem pomiarowym. Zarwno wyk oporowy, jak i zakoczenia przewodw
czcych, przykrywa si paskiem papieru lub cienk foli z tworzywa sztucznego 5, po
uprzednim powleczeniu klejem powierzchni styku. Tensometr wykowy wykazuje znaczn
czuo na odksztacenia w kierunku poprzecznym, o czym decyduj poczenia w ksztacie
uku poszczeglnych drucikw siatki.
Tensometr drucikowy-kratowy (rys. 5) jest pozbawiony czuoci w kierunku
poprzecznym i skada si on z szeregu drucikw z cienkiego drutu rezystancyjnego 1
uoonych rwnolegle i poczonych midzy sob za pomoc znacznie grubszych odcinkw
tamy miedzianej 2, lutowanych lub zgrzewanych. Tamy z obu stron przecinane s w ten
sposb, e otrzymuje si rezystor z drucikw uoonych wzajemnie szeregowo.
Tensometr foliowy (rys. 6) skada si z siatki rezystancyjnej 1 w postaci wykowatej,
wykonanej z cienkiej folii metalowej, sklejonej pod naciskiem z podkadk non 2. Cz
pomiarowa wyka przykryta jest nakadk ochronn 3, wykonan podobnie jak w przypadku
tensometrw drucikowych.

7
2.4.2 Podstawowe rwnanie tensometryczne

Metoda tensometryczna jest uniwersaln metod elektryczn do pomiaru parametrw

mechanicznych. Z uwagi na jej szereg zalet jest obecnie szeroko stosowan zarwno do
pomiarw statycznych jak i dynamicznych.
Zamy, e przewodnik w postaci drutu o polu przekroju S staym na dugoci l i rednicy d
oraz rezystywnoci (oporze waciwym) materiau , ma rezystancj R. Wzajemny zwizek
midzy tymi wielkociami wyraa wzr:
l
R= (4)
S
Prawidowo zaprojektowane i wykonane przetworniki s niewraliwe na zmiany
warunkw otoczenia (temperatura, wilgotno) oraz pozwalaj na eliminowanie
niepodanych wpyww mechanicznych (np. ukad reagujcy na zginanie i eliminujcy
wpyw rozcigania). Spenienie podstawowego warunku metody tensometrycznej, praca w
granicach proporcjonalnoci odksztace, zapewnia liniowo charakterystyki przetwornika
tensometrycznego i pozwala na uzyskanie duej dokadnoci wynikw pomiarw. Naprenie
panujce w badanym elemencie, na ktry zosta naklejony tensometr, jest funkcj odksztace
i wasnoci fizycznych materiau (modu Younga). Dla jednowymiarowego stanu:

= E (5)

Zasadnicze rwnanie w zakresie tensometrii, wice podstawowe mechaniczne i elektryczne

parametry pracy tensometru wyglda nastpujco:

R
= K (6)
R
R
gdzie: sygna elektryczny
R
K staa tensometru (wsp. tensoczuoci)
K = 1.9 6.0 zalenie od materiau tensometru

Znajc opr i sta tensometru, odczytujemy przyrost oporu na aparaturze i znajdujemy:

R 1
= (7 )
R R
2.5 Metody numeryczne

W ostatnich latach coraz wiksz popularno zdobywaj metody numeryczne do

wyznaczania koncentracji napre w konstrukcjach. Dzieje si tak ze wzgldu na bardzo
szybki rozwj technologii mikroprocesorowej, ktra umoliwia zarwno atwe modelowanie
rzeczywistego obiektu, jak i przeprowadzenie na nim oblicze.

2.5.1 Metoda elementw skoczonych (MES)

Metoda elementw skoczonych (MES) naley do najbardziej popularnych metod

komputerowych sucych do rozwiza zagadnie brzegowych mechaniki. Jej istota polega
na zastpieniu cigego modelu ukadu mechanicznego modelem dyskretnym, ktry
elementw opisie matematycznym przyjmuje posta ukadu rwna algebraicznych.

8
2.5.2 Metoda elementw brzegowych (MEB)

Metoda elementw brzegowych (MEB) jest metod komputerow, ktra dziki

intensywnemu rozwojowi staa si w ostatnich latach atrakcyjn i stosowan metod
numeryczn mechaniki.
Gwn zalet tej metody jest zmniejszenie o jeden rzd, w porwnaniu z MES,
wymiaru geometrycznego rozwizywanego zagadnienia, dziki czemu dyskretyzacji podlega
tylko powierzchnia ciaa w przypadku zagadnie przestrzennych lub brzegu obszaru
dwuwymiarowego w przypadku zagadnie paskich, bez ingerencji w obszar wewntrzny.
Jednak uzyskane rozwizanie nie ogranicza si wycznie do brzegw, lecz wane jest
rwnie wewntrz modelowanego obszaru. Metoda ta przy tym samym stopniu dyskretyzacji
daje zwykle rwnie dokadne wyniki jak metody, ktre wymagaj dyskretyzacji caego
obszaru zajmowanego przez ciao.

MES MEB
Rysunek 7

3. Wykonanie wiczenia

Dowiadczalna cz niniejszego wiczenia ma na celu okrelenie metod

dowiadczaln (tensometryczn) napre rzeczywistych wystpujcych w strefie zaamania
belki (stanowicej model wygitego wysignika urawia) oraz okrelenie wspczynnika
koncentracji napre przez porwnanie wartoci rzeczywistych z wykonanym teoretycznie.

3.1 Teoretyczne okrelenie wielkoci napre

Przy zginani dwigara o dowolnym przekroju, obcionego si skupion, wystpuj

w nim naprenia gwne x, poprzeczne xz oraz ciskajce z od ciskania midzypasowego.
Ukad tensometrw pozwoli na wyznaczenie rzeczywistych wartoci napre w
danym przekroju, zatem dla wyznaczenia wspczynnika koncentracji potrzebna jest
znajomo ich wartoci wyznaczonych teoretycznie, bez uwzgldnienia spitrzenia napre.
napre teorii wytrzymaoci materiaw naprenia te okrelane s odpowiednio:

My My z
x = = (8)
Wy Iy

gdzie: My moment gncy w przekroju prostopadym do osi `x`

Wy wskanik przekroju

9
 T S (z)
xz = (9)
I y b( z )

gdzie: T sia tnca

S(z) statyczny moment odcitej czci przekroju, wzgldem osi `z`
b(z) szeroko cianki na wysokoci `z`

M 2 y S (z)
z = (10)
E I 2 y b( z )

gdzie: Iy moment bezwadnoci przekroju.

Rysunek 8

atwo sprawdzi, e w naszym przypadku (Iy=171 cm4, S(z)=19.9 cm3 (dla poowy
przekroju), b=0.45 cm (dla rodnika)) naprenia z w przekroju E przy sile obciajcej do
6000 N nie przekrocz na rodniku wartoci 0.1 MPa. S zatem one pomijalnie mae,
moemy wic przyj, e naprenia normalne na pce i rodniku wystpuj tylko w
kierunku osi wzdunej `x`. Ewentualne empiryczne stwierdzenie napre normalnych
poprzecznych wiadczy moe o niesymetrycznym odksztaceniu belki, wystpieniu
spitrzenia napre lub bdzie zastosowanej metody pomiarowej. Pomijajc niewielkie
odksztacenia pek w paszczynie yz moemy przyj naprenia normalne x na
zewntrznych powierzchniach pek jako naprenia gwne wystpuje tu zatem
jednoosiowy stan napre. Ich wielko wyznaczymy na drodze teoretycznej ze wzoru (8),

10
uwzgldniajc dodatkowo stae naprenia pochodzce od ciskania skadow si P. Mamy
zatem w dowolnym przekroju na ramieniu L dla pki grnej i dolnej:

Mg N P sin 45 P cos 45
x = g d = = L [MPa] (11)
Wy A Wy A

Porwnanie tych wielkoci z wyznaczonymi empirycznie pozwoli na okrelenie

wspczynnika koncentracji na pce, co jest spraw oczywist z uwagi na jednoosiowy stan
napre. Okrelenie wspczynnika koncentracji napre na rodniku jest spraw bardziej
skomplikowan. Zoony stan napre wystpujcy na rodniku wymaga okrelenia dla
danego punktu pewnej wielkoci charakteryzujcej ten stan, Posuymy si tu hipotez
energetyczn Hubera wyznaczajc dla danego punktu red wedug wzoru dla paskiego stanu
naprenia:
red = 2 x + 2 z x z + 3 2 xz (12)

Poniewa w naszym przypadku z=0, teoretyczn warto red obliczymy ze wzoru:

red = 2 x + 3 2 xz (13)

Wspczynnik koncentracji dla rodnika wyrazi si wic jako stosunek rede okrelonego z
napre rzeczywistych do redt okrelonego z napre teoretycznych wg wzoru (12).
Wartoci we wzorze (13) wyznaczamy z zalenoci (8) i (9) (uwzgldniajc odpowiednio
wpyw ciskania patrz 11), korzystajc z danych wyjciowych i parametrw stanowiska. Z
uwagi na mono okrelenia rede tylko dla jednego punktu (rozetka tensometryczna), redt
wyliczymy tylko dla tego jednego punktu (E6,16), za w pozostaych interesowa nas bd
tylko skadowe stanu napre.

3.2 Dowiadczalne okrelenie wielkoci napre

Zgodnie z zasad pomiaru tensometrycznego uzyskane wyniki (rnice odczytu z

mostka dla stanu obcionego i nieobcionego) s wzgldnymi wydueniami `` w danym
przekroju. Dla znalezienia odpowiednich napre korzystamy z prawa Hooke`a:

km
= E (14)
kt

gdzie: km wspczynnik czuoci mostka (staa mostka) = 2.0

kt wspczynnik tensoczuoci (staa tensometru) = 2.7
Dla punktw, ktrych wystpuje paski stan napre (rodnik) warto ich
wyznaczymy z uoglnionego prawa Hooke`a:

km E
x = ( x z ) (15)
kt 1 2

Dla wyznaczenia rede wg wzoru (12) dla rzeczywistego stanu napre, nie wystarczy
znajomo rzeczywistych wartoci napre normalnych x i z wyznaczonych wg wzorw
(15). Napre stycznych xz nie okrelimy bezporednio przez pomiar tensometrem.

11
Naprenie rede dla stanu rzeczywistego okrelimy przy pomocy ukadu trzech tensometrw
rozetka tensometryczna. Na podstawie wzorw otrzyma moemy z wielkoci
pomiarowych kierunki i odksztacenia gwne, a co za tym idzie i naprenia gwne (15).
Znajc naprenia gwne okrelamy rede dla stanu rzeczywistego:

red = 12 + 2 2 1 2 (16)

Rozetka umieszczona jest w przekroju E w punkcie 6.16, dla ktrego z=3.2 cm, a
zatem dla tego punktu okreli moemy wspczynnik koncentracji. Rozetka naklejona jest w
nastpujcy sposb:

Rysunek 9

Kierunki i odksztacenia gwne wyznaczamy wg wzorw:

2 b ( a + c )
tg 2 0 = (17)
a c
a + c 2
1, 2 = m ( a b )2 + ( b c )2 (18)
2 2

Poza wyznaczeniem napre gwnych w punkcie E6,.16.6 i okreleniem dla tego

punktu wspczynnika koncentracji, interesowa nas bdzie przebieg napre rzeczywistych
x i z na rodniku w badanych przekrojach.

12
3.3 Stanowisko badawcze

Podstawowe zespoy stanowiska przedstawione s na rys. 10 to:

- rama (1),
- element badany (2) z naklejon siatk tensometrw,
- ukad napinajcy (3), w skad ktrego wchodzi element pomiarowy dynamometr
tensometryczny,
- aparatura pomiarowa.

3.3.1 Element badany

3.3.1.1 Parametry belki dwuteowej stanowicej element badany:

- wysoko h=100 mm
- szeroko pki a=50 mm
- grubo cianki rodnika g=4.5 mm
- powierzchnia przekroju A=10.6 cm2
- moment bezwadnoci Iy=170 cm4
- moment statyczny poowy przekroju Sy=19.9 cm3

3.3.1.2 Rozkad tensometrw

Siatka tensometrw na elemencie badanym (rys. 14) pozwala na okrelenie

nastpujcych przebiegw napre:
- przebieg napre wzdunych x na pkach w miar zbliania si do strefy
koncentracji (naroa),
- rozkad napre wzdunych x na pkach w przekrojach prostopadych do osi
wzdunej A, C, E, G,
- rozkad napre x i z na rodniku w przekrojach A, E,
- rozkad napre gwnych w przekroju H,
- okrelenie napre gwnych w punkcie E6,16.6 (rozetka tensometryczna).

3.3.1.3 Zastosowane czujniki

W wiczeniu zastosowano czujniki tensometryczne wykowe typu PbKn 6/130, dla

ktrych sta tensometru wynosi ktw=2.7 oraz kratowe typu RL10/120 o staej ktk=2.15. Na
pkach naklejone s tensometry wykowe, za na rodniku wykowe i kratowe, w tych
samych miejscach po obu stronach cianki (te same oznaczenia), dla porwnania wskaza obu
rodzajw tensometrw przy dwuosiowym stanie napre. Kocwki wyprowadze
tensometrw znajduj si na oznakowanej tabliczce (rys. 12), zamocowanej na badanym
elemencie. Opis czenia patrz punkt 3.4.

3.3.2 Ukad napinajcy

Schemat ukadu napinajcego przedstawia rys 11. Pokrcajc pokrtem (5)

powodujemy przesuw tulei (6) w ucho (2). Tuleja pociga prt poczony z drugiej strony z
dynamometrem, za dynamometr (1) poczony jest z drugim uchem (3).

13
Rysunek 10

Rysunek 11
Na dynamometrze (element zginany) naklejone s dwa tensometry poczone w ukadzie
poowy mostka. Jest to ukad reagujcy na zginanie i eliminujcy wpyw rozcigania daje
te kompensacj wpywu temperatury. Dynamometr ma liniow charakterystyk okrelon
sta:
N
A = 2400 dla `km`=2.0
/o o
Zatem sia w ukadzie napinajcym okrelona jest liniow zalenoci:

P = A d [N] (19)
gdzie: d= b a []

14
jako rnic odczytw dla dynamometru w stanie obcionym (b) i nieobcionym (a). Dla
uzyskania danej siy P naley wyznaczy ze wzoru (19) d i ukadem napinajcym uzyska
wskazanie mostka dla dynamometru odpowiadajce tej sile uzyska warto odczytu (b).

3.4 Aparatura pomiarowa

Pomiarw napre napre wyznaczonych przekrojach przy obcieniach

statycznych dokonujemy na mostku tensometrycznym typu T2 produkcji ZBMM PW,
przystosowanym gwnie do pomiarw statycznych metod zerow. Zmiany liniowe l/l
tensometru mierzone s porednio jako zmiany jego wzgldnej opornoci R/R. Regulacja
stanu rwnowagi mostka zgrubsza w zakresie 0 25 skokowo co 1 odksztacenia
precyzyjnego za pomoc potencjometru lizgowego. Najmniejsza warto przyrostowa
=0.005 odpowiada najmniejszej dziace potencjometru lizgowego. Mostek posiada
ponadto moliwo regulacji staej mostka `km` skokowo w zakresie 1.75 2.4. Schemat
blokowy aparatury przedstawia rys. 14. Odpowiednie parametry badanego przekroju czymy
z mostkiem poprzez skrzynk rozdzielcz, Umoliwiajca podczenie 24 tensometrw.
Wyjcia tensometrw z oznakowanej tablicy zamocowanej na elemencie badanym czymy
kolejno z zaciskami kolumny A, przewd zerowy (czarny) z dowolnym zaciskiem kolumny B,
za kompensacyjny (czerwony) z dowolnym zaciskiem kolumny C zwartej odpowiedni
listw.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

A x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
B x x
C x x x x x x x x x x
D x x
E x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
F x 0 K
G x x x x x
H x x x x x x x x x x x x x x
Rysunek 12

Skokowe pokrto skrzyni rozdzielczej suy do kolejno czenia tensometrw (numer

z kolumny A) z mostkiem tensometrycznym.

zasilacz mostek wzmacniacz detektor galwanometr

generator maej czst. fazoczuy

skrzynka czujniki
rozdzielcza tensometryczne

Rysunek 13

15
 E D C B A

1 Widok W
2
3
4
5

H H
1
6

5
7

3
4

E
17

16

15

14

13

12

11

L=
95
0
W

A
Z

6.
16
7.
17
8.
A 18
9.
19

G F E D C B A
15
14
13
12
Widok Z
11

Rysunek 14

16
4. Spis literatury

1. Jakubowicz Oro Wytrzymao materiaw roz. 1, 5, 6, 10, 11, 12, 18

2. J. Rutecki Cienkocienne konstrukcje none WNT 1966, roz. VII, 60
3. Instrukcja obsugi mostka T2
4. W. Styburski Przetworniki tensometryczne WNT 1971, roz. 4, 6
5. Z Soliski Zarys tensometrii elektrooporowej roz. 7, 8
6. Z. Oro Dowiadczalna analiza odksztace odksztace napre PWN, roz. 2, 3
7. Poradnik mechanika

17