ANALIZA

O notacji uywanej w poniszych analizach.

1. Zapis ruchu tustym drukiem np. e4-e5 oznacza wykonane posunicie w partii (nawet, gdy nie podano
numeru ruchu);
2. zapis ruchu zwykym drukiem np. e4-e5 oznacza rozwaany wariant lub cytowany fragment zapisu innej
rozegranej partii;
3. zapis np. Sf6-d7-e5-d3 oznacza, e w partii skoczek przeszed (lub przejdzie) z pola f6 na d7, natomiast
ruch z d7 na e5 i dalej na d3, zostay (zostan) niezrealizowane;
4. ocena posunicia w nawiasie np. (?!) oznacza moj subiektywn ocen ruchu;
5. zapis np. e4-e5 oznacza ruch biaym pionkiem;
6. zapis np. He3-e4-e5 oznacza posunicia biaym hetmanem, kolejno po polach e3, e4 i e5;
7. zapis np. ...Sa4-b2:d3 oznacza, e czarne przesuwaj skoczka z pola a4 na b2 i bij na d3;
8. zapis np. (m. 2) oznacza drugi mecz Kasparowa z Karpowem o M.

Mecz 1, partia 1, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona sycylijska.

Pierwsza partia w meczach o mistrzostwo wiata prawie zawsze ma charakter rekonesansowy, a wic nie ma co
oczekiwad e zakooczy si zwycistwem ktrej ze stron. Tak te byo w omawianym przypadku.

W odpowiedzi na posunicie czarnych 17...Kc8-b8 (patrz diagram powyej) wczesny mistrz wiata, Anatolij Jewgie-
niewicz Karpow zagra 18.f5!?. Plan biaych polega na stworzeniu przeciwnikowi sabego pionka e6 przez zwikszenie
na niego nacisku pionkowo-figurowego. Jeeli czarny piechur przesunie si na e5, wtedy biae opanuj figurami cen-
tralny punkt d5. Bdzie to znaczcy atut pozycyjny, gdy czarne nie bd w stanie przepdzid obcej figury przez atak
pionkami z ssiednich linii "c" i "e". Ale plan ten ma istotny mankament, gdy czarne uzyskuj pole e5 (biae nie kon-
troluj tego pola) jako punkt przerzutowy dla swojego skoczka, co znacznie zwiksza jego aktywnod. Am Gufeld
proponowa dla biaych plan spokojniejszy, bardziej "karpowowski". Anatolij Jewgieniewicz mg zwikszyd nacisk w
centrum po 18.a3 (zapobiega ...Sc6-b4 z atakiem na pole d3) z dalszym Wg3-d3, po czym czarne stanyby w obliczu
silnego ataku przeciwnika w centrum i na skrzydle krlewskim. Obecnie, po posuniciach: 18...Se5 19.Gh3 (wzmoc-
nienie ataku na punkt e6) Sc4 biae usilnie d do wyeliminowania aktywnej figury przeciwnika ruchem 20.Sd2. Po:
20...S:d2 21.W:d2 Wc8 22.f:e6, nastpuje kolejny ciekawy moment. Po intuicyjnym odbiciu czarnych 22...f:e6(?!) ich
biaopolowy goniec byby zwizany obron sabego pionka e6. Kasparow zagra wic 22...G:e6! proponujc wymian
biaopolowych goocw i likwidujc (na razie) sabod na e6. Na zakooczenie partii, ciekawy motyw taktyczny. Po 35
posuniciach gracze doszli do pozycji:

Ostatni ruch to 35...Ge7-d6!. Posunicie kryje w sobie puapk. Czarne atakuj hetmana, pozostawiajc sabego
pionka e6 bez ochrony, wprost na "poarcie". No dobrze, sprbujmy bid H:e6(??). Czarne na to ...We8 i mogyby za-
inkasowad punkt w tabeli wynikw. Hetman powinien odejd spod bicia, ale dokd? Jak odejdzie, to biae strac wie-
na polu e2. Oczywicie, w tak puapk ja mgbym wpad, Karpow nie. REMIS.

Mecz 1, partia 3, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona sycylijska.

W drugiej partii G.Kasparow rozpocz eksperymentowanie z teori, zakooczone polubownie (remisem). Jednake, w
trzeciej partii te eksperymenty doprowadziy do poraki. W tej partii podobnie jak w drugiej, pojawia si gambitowa
gra Kasparowa, kontynuowana w cigu kolejnych meczw z Karpowem o M. Po pitnastym posuniciu czarnych
(15...Ge7:Hd8), na szachownicy powstaa ponisza sytuacja:

Na skrzydle hetmaoskim dominuj biae za spraw przewaajcej liczby pionkw gotowych ruszyd do przodu. Nic
dziwnego, e czarne chc przeciwdziaad temu, gwnie ruchem 15...Gf6. Goniec zajmie wtedy niezagroon, aktyw-
n pozycj na gwnej przektnej, atakujc pionka b2. Hetmaoska wiea biaych zostaaby "przylutowana" do swoje-
go miejsca, a jedyna obrona biaych, czyli Ge3-c1 zepchnaby je do defensywy. W tej sytuacji Anatolij Jewgieniewicz
zagra 16.Wad1!. Ruch ten realizuje trzy zadania: 1) osabia efekt wypadu gooca na f6, 2) zajmuje potwart lini "d"
(dobry atut pozycyjny) i c) umoliwia wyprowadzenie skoczka drog Sa3-b1-c3 z naciskiem na centrum i wzdu linii
"d". Zajcie przez skoczka pola c3 ma byd przygotowaniem do ataku pionkowego b2-b4. W tym momencie Garri Ki-
mowicz odpowiada "po swojemu", czyli gambitowym 16...d5?!, zamiast wycofad bandowego skoczka na b7. Po 17.f3
Gf5 18.c:d5 e:d5 biae atwo uaktywniaj wie 19.W:d5, ktra po przerzuceniu na szst lini przyda si niedugo w
zwyciskiej kombinacji. Omawian parti Kasparow podda po ruchu 31.Gf2-b6 w obliczu straty figury. Oto ta sytu-
acja:

Czy potraficie znaled waciw kombinacj? Rozwizanie:

31...W:c2 32.W:e7 Sd6 33.Gc5 i czarne trac skoczka bronic si przed typowym matem na 8 linii.
CZARNE PODDAY SIE.

Mecz 1, partia 9, A.Karpow-G.Kasparow, gambit hetmaoski.

Mie zego pocztki, a koocwka ciekawa! Ale o tej ostatniej za chwil. Przyjrzyjmy si tej oto sytuacji:

Walka toczy si o centralnego pionka d5. Jest on czterokrotnie atakowany i tylekrotnie broniony. Mimo istniejcej
rwnowagi, czarne decyduj si na uszczuplenie jego obrony, kosztem likwidacji aktywnego hetmana biaych. Po
ruchach: 25...Hc7 26.H:c7 Wd7:c7 jest niedostateczna obrona piona d5. A jednak biae nie zdecydoway si na jego
zbicie, bo po forsownej wymianie: 27.S:d5 S:d5 28.G:d5 G:d5 29.W:d5 W:d5 30.W:d5 Wc2 31.Wd8+ Kh7 32.Wd7
W:b2 33.W:f7 W:e2 otrzymuj remisow koocwk wieow. Po 33 posuniciu biaych powstaa sytuacja, jak na
diagramie:

Teraz pytanie za 1 punkt (w tabeli wynikw): czym zbid bia wie? Jeeli 33...b:c to w porzdku, ale le zrobimy
bijc 33...d:c?, gdy niepotrzebnie otworzymy lini "d" umoliwiajc drugiej biaej wiey dostanie si na tyy czar-
nych, np. 34.Wd6 a5 35.Wb6 Gd7? 36.W:f6! K:f6 37.Se4+. Kasparow zbi wie 33...W:c4. W 46 posuniciu mamy
sytuacj:

Czarne zagray 46...g:h4?. Liczyy na 47.g:h4(?!) aby zagrad 47...Gg6 budujc niedostpn twierdz. Faktycznie, nie
wiadomo jak w takim wypadku przebid si do obozu czarnych. Ale biae wymyliy doskona odpowied. Karpow za
cen pionka robi wyrw w strukturze czarnych: 47.Sg2! h:g3+ 48.K:g3 i biay krl wspomagany przez skoczka-
demolk ma woln drog na tyy wroga. Warto zwrcid uwag na walk o tempo do obrony pionka d4.
CZARNE PODDAY SI.
Mecz 1, partia 27, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski.

Ostatnie zwycistwo Karpowa w tym meczu. Potem nie byo ju tak dobrze. Na pocztek pewien drobiazg pozycyjny.

Biae maj sabego pionka c5. W dodatku zosta on zaatakowany ruchem 13...Sb8-d7 i musi zgind. Ale nie warto go
oddawad za darmo. A wic za co? Za rozbicie pionkowej struktury czarnych. Nastpio 14.c6(!) b:c6 i czarne maj
teraz trzy wyspy pionkw, co jest osabieniem ich pozycji. Po 17 posuniciu biaych, mamy sytuacj.

Czarne zagray nieprecyzyjnie 17...Gb7?!, a przecie mogy zablokowad hetmaoskie skrzydo biaych ruchem 17...Gd7.
Po ataku 18.Se5 odchodz 18...Ga4 z dalszym 19...Wfd8, blokujc pole b5 i uniemoliwiajc wejcie tam biaej wiey.
Pole b3 byoby rwnie atakowane, co wyklucza kolejny plan biaych, zwizany z manewrem Wb1-b3-a3-a5. Z drug
wie jest nie lepiej, obie byyby tymczasowo wyczone z gry. W partii nastpio 17...Gb7 18.Kf1 Gd5. Ten ostatni
ruch czarnych, to by "o jeden most za daleko". Trzeba byo zatrzymad gooca na polu c6 i kontrolowad wane pole b5.
A teraz biae bez problemu zagray 19.Wb5 oraz 20.Wa5 ze swobodnym atakiem wiey na pionki a7 i c5. Zwrdmy
uwag na to, co by si stao, gdyby w 19 ruchu czarne poakomiy si na pionka a2. A wic 19...G:a2? 20.c4! i czarny
goniec zosta schwytany w puapk i musi zgind. Wrdmy do ataku na pionka c5. Mamy sytuacj:
Czarne susznie podejrzewaj biae o zaplanowanie ruchu 23.Sd3 z dwukrotnym atakiem na piona c5. Dlatego szykuj
wymian wie po 23...Wa4. To rozadowaoby napicie na skrzydle hetmaoskim, do czego biae nie mog dopucid.
Te za odpowiadaj 23.Gd1 zapobiegajc wymianie wie na a4. Teraz przewidziany jest atak skoczkiem Se1-d3:c5 i
pionek c5 ginie. Ale ginie teraz czy potem? Ginie potem. Nie mona spieszyd si. 23.Gd1 Wb7 24.f3! broni pola e4
przed inwazj czarnego gooca. Zbyt szybkie wyprowadzenie skoczka 24.Sd3(?!) mogo skooczyd si le - czarne za
cen pionka rozpoczyby atak 24...Ge4 25.S:c5 S:c5 26.W:c5 Wb2 i teraz biae miayby problem. Po wspomnianej
wczeniej akcji na pionka c5, w ramach odwetu czarne mogyby wtargnd wie na drug lini. Aby temu przeciw-
dziaad biae ustawiaj gooca na b3 (Gd1-b3!), ktry spenia tam rol "zatyczki" blokujcej dziur na skrzydle het-
maoskim. Teraz czarne nie wejd tam wie, a nawet wicej - to ju koniec ich aktywnoci na tym skrzydle (i w tej
partii). CZARNE PODDAY SI.

Mecz 1, partia 32, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona hetmaosko-indyjska.

Jedna z kluczowych (wg mnie) partii w tym meczu. Dobry przykad na to, jak bd w debiucie prowadzi do przechwy-
cenia inicjatywy przez przeciwnika. Po ruchu biaych 7.Hd1-c2, sytuacja wyglda nastpujco:

Czarne mogy teraz zagrad np. 7...c5 z walk o centrum, ale Karpow odpowiedzia 7...Sd7?! (a moe ?). Na pierwszy
rzut oka jest to poprawne rozwinicie skoczka, ale na dusz met fatalne w skutkach. Pionek c7 staje si saboci.
Po ataku 8.S:d5 czarne mog odbid 8...G:d5 z wtpliwym rozwiniciem figury, ale wtedy biae forsuj wymiany z jed-
noczesnym atakiem na wiszcego pionka c7, np. 9.Gg5 Ge7 10.G:e7 H:e7 11.H:c7 0-0 12.Wc1. Wg mnie, w przedsta-
wionym wariancie biae bd nieco opnione w rozwoju, ale rekompensuj to zdobytym pionkiem oraz inicjatyw
na skrzydle hetmaoskim. Wrdmy do przebiegu partii: 8...e:d5 9.Gg5! z dwoma atakami, bo na hetmana i z odsony
(hetmanem) na pionka c7.

Co robid? Jeeli zasonimy si goocem 9...Ge7, to po 10.G:e7 nie moemy bid czarnym hetmanem, bo z szachownicy
"spadnie" niebroniony pionek c7, z podobnym scenariuszem do opisywanego wczeniej. W takim razie trzeba zbid
krlem ze strat na rozwoju figur, np. z utrat tempa na schronienie si krla po wyprowadzeniu krlewskiej wiey.
Po zasoniciu si skoczkiem 9...Sf6 nastpi 10.G:f6 g:f6 z rozbiciem struktury roszady. A moe unik 9...Hc8. Na to
biae odpowiedz 10.g3 i 11.Gh3 ze zmasowanym atakiem dalekosinych figur po linii "c" i przektnych "d8-h4" i
"c8-h3". Od siebie dodam Wc1 i na szachownicy zrobi si gorco. W opisywanej partii Karpow odpowiedzia 9...f6 a
po dalszym ...g6 i ...f5 nie wiadomo gdzie schowad czarnego krla. Pionkowa struktura czarnych jest osabiona, rzek-
bym - zbytnio rozdta. A na dodatek, czarne maj sabe kompleksy czarnych pl na skrzydle krlewskim. Zreszt,
obejrzyjmy to na diagramie, po 17 posuniciu czarnych:

W wariancie 18.Gg5! biaym opaca si wymienid gooce na polu f6, gdy warto zbid przeciwnikowi figur bronic
jego sabe kompleksy pl. Biae zyskaj wtedy swobodn gr figurow po czarnych polach na skrzydle krlewskim. A
po 19.h:g6 h:g6 otwiera si linia "h", w zalenoci od wariantu, dla biaej wiey lub hetmana. Zauwamy, e adna ze
stron nie wykonaa roszady. Czarne nie zrobiy tego ze wzgldu na brak zwizanej z tym ruchem koncepcji strategicz-
nej (osabiona strona krlewska). A biae te nie, bo nie musz (i nie powinny!). Pozycja jest zamknita i biaemu kr-
lowi nie gro adne niebezpieczeostwa ze strony figur przeciwnika. Poza tym, wykonanie przez biae krtkiej rosza-
dy, zburzyoby ich koncepcj nacisku wiey po linii "h".
CZARNE PODDAY SI.

Mecz 2, partia 1, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona Nimzowitscha

Pierwsza partia i pierwsze zaskoczenie - Karpow gra jakby nie w swoim stylu. Po 11 posuniciu czarnych mamy sytu-
acj

Oceomy sytuacj wczesnego mistrza wiata. Czarne s zdecydowanie opnione w rozwoju. Szczeglnie widad to na
skrzydle hetmaoskim, gdzie np. goniec na c8 prawie do kooca partii nie bdzie mia moliwoci gry. Oprcz tego,
Karpow ju dawno powinien wykonad roszad, a zamiast tego zdecydowa si na zbyt swobodn gr hetmanem (to
nie w jego stylu!). Na razie jest to jego najaktywniejsza figura (do czasu, do czasu...). Dodajmy, e czarne maj sabe
pole d6, na ktrym bdzie stara ulokowad si biay skoczek. A co mona powiedzied o biaych? S lepiej rozwinite i
zajmuj wicej przestrzeni, a wiea opanowaa potwart lini "b". O docelowym miejscu dla skoczka ju wspomina-
em. Po ruchu Gf1-g2 goniec bdzie broni pola c6 na drodze pionkw c5 i c4, ktre jak do wbij si w skrzydo
hetmaoskie czarnych. Gdyby jeszcze udao si podeprzed pionki c4 i c5. Ale jak? No c, "dwa w jednym" - przy okazji
eksterminujc czarnego hetmana! Ruchem 12.Hd3! biae nakaniaj do wymiany 12...H:d3 13.e:d3. Pocztek kooca...
Czarny hetman zgin, a wraz z nim posunicia przez niego wykonywane. Czyli jest to ewidentna strata temp. Czarne
przegray faz debiutow (brak rozwoju figur), teraz wymieniy swoj najaktywniejsz figur, a biae podpary pionki
z linii "c". Pozostaje odejcie skoczkiem Sd2-e4-d6 oraz goocem Gg1-g2 i wprowadzenie obu wie na potwart lini
"b". O dziwo, biay krl nie wykona roszady (w pniejszych analizach Garri zaleca roszad). Zamiast tego, krl roz-
pocznie wdrwk na skrzydo hetmaoskie, aby tam wspomc w awansie biae piony, te z "da".
A teraz krtka opowied o biciu pionka. Oto pozycja po 22 ruchu czarnych.
Sytuacja biaych jest jasna. Maj zdecydowan przewag pozycyjn, skadaj si na ni: dwie wiee na potwartej
linii, goniec na gwnej przektnej, wicej przestrzeni i aktywny krl. Co do krla, to naley si drobne wyjanienie: w
oglnoci scentralizowanie krla w grze rodkowej moe byd ryzykowne. Szczeglnie, gdy przeciwnik dysponuje mo-
liwoci ataku matowego. Jednak w tej konkretnej sytuacji, gra toczy si do jednej bramki i biaemu krlowi nic nie
grozi. Wrcz przeciwnie, przyda si on w koocwce na skrzydle hetmaoskim. Pozostaje kwestia niestabilnego cen-
trum pionkowego. Czarne zagray 22...d5(!?) (patrz diagram) i biae musz co z tym zrobid. Maja do wyboru: bicie w
przelocie i bicie zwyke c:d5. Pierwsze z nich prowadzi do zwycistwa biaych - tak zagra Kasparow. Drugi rodzaj bi-
cia, czyli zwyke c:d5 mimo, e na pozr jest bardziej oczywiste, prowadzi (prawdopodobnie) do remisu. Czarne mog
wyjd z opresji; sprawdmy to: 23.c:d5(?) e:d 24.c:b W:b6 25.W:b6 a:b 26.W:b6 Gc4(!). Na skrzydle hetmaoskim na-
raz zrobio si pusto, a figury czarnych nareszcie mogyby zaczd grad! Na taki wariant zapewne liczy Karpow, ale nic
z tego. Tym razem Kasparow dyktowa warunki.
Ta partia jest drugim przykadem na to, jak bd (lub niedokadnod) w debiucie nieomal forsownie prowadzi do
przegranej. CZARNE PODDAY SI.

Mecz 2, partia 4, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski

Partia 4 jest typow gr w stylu Karpowa. Tryumf strategii i precyzyjnej realizacji planu. Zwrdmy uwag na to, jak
faszywie mona ocenid sytuacj zaistnia po ruchu czarnych 20...Wd8-c8.
Biae rozwiny figury, ale wydaje si, e s w gbokiej defensywie: goniec jest niezdecydowany co ma robid, a het-
man aonie wcinity w kt. Co do czarnych, to wydaje si, e dominuj: atak cikofigurowy po linii "c" wspoma-
gany z boku hetmanem i dwa gooce niosce zniszczenie po najwaniejszych, rwnolegych przektnych. Czarne po-
wiedz yd nie umierad, ale przebieg partii wykaza, e jednak trzeba umierad. Na pierwszy rzut oka wydaje si, e
biae nie powinny zagrad 21.S:e6!. Po normalnym odbiciu 21...f:e6 na szachownicy pozostaj rnopolowe gooce, a
to zwiastuje remisow koocwk. Wobec tego, czy biae graj na remis? Nie! Do koocwki jeszcze daleko, a w grze
rodkowej obecnod rnopolowych goocw zwiksza szanse strony atakujcej. Wic dlaczego biae zbiy na e6?
Dlatego, e przez wymian w 21 ruchu usuny z szachownicy biaopolowego gooca czarnych, aby ten nie przeszka-
dza w realizacji planu biaych, jakim jest atak hetmana i biaopolowego gooca po przektnej b1-h7. Zwrdmy uwag,
e usunicie biaopolowego gooca czarnych spowodowao osabienie kompleksu biaych pl wok czarnego krla

Jednoczenie biae utworzyy przeciwnikowi niebronion, samotn wysp pionw d5-e6, ktra wkrtce zostanie roz-
bita po planowanej serii ruchw: e3-e4, e4:d5, ...e6:d5. Wtedy sabod biaych pl na skrzydle krlewskim czarnych
bdzie szczeglnie dobrze widoczna, a Garri nie bdzie w stanie odeprzed ataku tandemu hetman+goniec po biaej
przektnej b1-h7. A mg do tego wszystkiego nie dopucid, dokonujc wczeniej wymiany lekkich figur na polu d4
(20...Gf6:d4 21.W:d4 Wdc8 z dobrymi szansami na remis).
Po 38 ruchu biaych (38.Gc2-b1) powstaa sytuacja, w ktrej czarne nie byy w stanie przeciwdziaad atakowi po prze-
ktnej (He2-e5-f5).
Czy czarne jednak mogy myled o ratunku? Mogy: 38...Hd2 z propozycj wymiany hetmanw, dorzucajc na zach-
t pionka d5. Czarne licz teraz na wariant 39.H:d2 G:d2 40.Wd1 Gg5 41.W:d5. Radod biaych z wygrania pionka d5
byaby wtpliwa - cay atak na krla "rozmy" si gdzie. Teraz po 41...Wd8 42.W:d8 G:d8 biae stayby w obliczu
smutnej prawdy: rnopolowe gooce w koocwce przynosz remis. Oczywicie, w omawianej partii biae (czyli Kar-
pow - doskonay strateg) nie zdecydoway si na taki wariant. Jest to przykad na to, e w trakcie realizacji planu nie
warto decydowad si na pochopne wybijanie figur przeciwnika. Anatolij Jewgieniewicz odpowiedzia wic 39.He5.
Ale zaraz! Dlaczego nie He2-e6? Przecie hetman w nastpnym posuniciu wszedby na waciw przektn b1-h7
(czyli He6-g6). A przecie chyba o to chodzi, prawda? Owszem, ale bez takiego hurra-ataku, gdy biae mog nie-
opatrznie wpad w remisow puapk: 39.He2-e6 Gh4 40.g3? biaym wydaje si, e z tempem odrzuc gooca, ale
jego ofiara 40...G:g3! z dalszym 41.f:g3 Hd4+ 42.Kg2 Hd2+ prowadziaby do remisu przez powtrzenie. W omawianej
partii "gwodziem do trumny" czarnych byo podcignicie biaej wiey do ataku: Wf1-d1-d3-f3 z bezporednim i
decydujcym atakiem na krla. CZARNE PODDAY SI.

Mecz 2, partia 16, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona sycylijska

W drugim meczu zosta powtrnie uyty "gambit Kasparowa", czyli wyjtkowo wczesne oddanie pionka d5 w zamian
za inicjatyw. Identyczne posunicie miao miejsce w 12 partii (m. 2) i dla komentatorw byo wrcz szokiem. Teraz
Karpow by ju przygotowany na gr przeciwko gambitowi, a przynajmniej wydawao si, e jest przygotowany.
Pierwszy przeomowy moment w grze jest przedstawiony na diagramie:

Dziki gambitowemu stylowi gry, czarne otworzyy centrum i zaktywizoway swoje figury. Biaym zaley na utrzyma-
niu zaawansowanego wolnego pionka d5. W dwunastej partii Karpow intuicyjnie podpar go figur, ruchem Gf1-c4.
Takie posunicie byo prawidowe, natomiast w aktualnej, szesnastej partii goniec powdrowa na pole f3 (13.Gf3).
Komentatorzy rnie oceniali ten ruch, zalecajc raczej aktywizacj figury: 13.Sc2, 13.Sc4 lub 13.Gg5. Ruch w partii
spowodowa, e pionek d5 jest broniony, a goniec nie przesania adnej z otwartych kolumn. Mimo tych zalet, trzy-
naste posunicie mistrza wiata okazao si byd przyczyn jego dalszych niepowodzeo w partii. Biae trac kontrol
nad polem d3, na ktrym w przyszoci ulokuje si czarny skoczek.
Po posuniciu czarnych 16...Sd3 powstaa sytuacja, jake tragiczna dla biaych.
Biae maj rozwinite figury oraz zaawansowanego pionka "d", ale co z tego? Praktycznie nic nie mog zrobid. Sko-
czek na a3 stoi le, bo moliwoci jego manewrw zostay powanie ograniczone wczeniejszym ruchem czarnych
...b7-b5. Teraz musi powrcid na wyjciowe pole b1, gdy gro mu wideki ...b5-b4. Skoczek z c3 mgby znaled
sobie nieco miejsca, gdyby biae zagray wczeniej d5-d6, powicajc pionka (Gc5:d6) za swobod skoczka (Sc3-d5).
Ale na powicenie jest ju za pno. Biae od samego pocztku partii byy zdecydowane utrzymad pionka "d", co
okazao si bdem. Podparcie go przez dwie lekkie (Sc3 i Gf3) oraz dwie cikie figury (Hd2 i Wd1) w danej sytuacji
jest bez znaczenia. Biae wiee (szczeglnie Wf1) zostay wrcz przyspawane do pierwszej linii. Ich ruchliwod mier-
telnie paraliuje czarny skoczek, doskonale ustawiony na polu d3. Kolumna "e" jest (i bdzie) w caoci kontrolowana
przez czarne, a wkrtce to samo stanie si z kolumn "c". Czarne cakowicie przechwyciy inicjatyw w partii. Mino
dopiero szesnacie obustronnych posunid a ju widad, e biae przegrywaj.
Oto kolejna kluczowa sytuacja, powstaa po posuniciu czarnych 21...g5!.

Dominacja czarnych nie pozostawia wtpliwoci. Kolumny "c" i "e" s kontrolowane przez czarne. Przysza wymiana
goocw na d6 bdzie korzystna dla czarnych - zblia hetmana do centrum. W tej pozycji nadal bdzie on kontrolowad
pola b6 i c5 nie pozwalajc na uwolnienie skoczka z a4. Pionek b4 skutecznie przyblokowa skoczka na b1. Czarne
obawiay si ewentualnej wymiany figur na d3 (Sa4-b2:d3) i dlatego trzymay "na zapas" drugiego skoczka na f6, kt-
ry mgby zastpid swojego koleg wedug planu Sf6-d7-e5-d3. Ale ten "zapas" to za mao. Biae bd naciskad na
wymian na d3, a czarnym moe np. zabraknd tempa na wprowadzenie tam drugiego skoczka wg powyszego
schematu. Wobec tego trzeba zablokowad moliwod wymiany figur. Temu suyo posunicie 21...g5!. Jego ocena
jest zwizana z konkretn sytuacj w partii. Zazwyczaj taki ruch osabia ochron czarnego krla, ale w analizowanej
pozycji to osabienie nie ma znaczenia, gdy biae s cakowicie pozbawione inicjatywy. Po ruchu 21...g5! biae nie
mog wymienid skoczkw na d3, gdy ginie figura po ruchu ...g4, czyli 22.Sb2? S:b2 23.H:b2 g4 24.Ge2 Wc2 i po odej-
ciu hetmanem, trac gooca. W obliczu niepowodzenia Karpow gra nieprecyzyjnie 22.G:d6 nie zdajc sobie sprawy z
tego, e tym ruchem pomaga przeciwnikowi. Nastpuje odbicie hetmanem 22...H:d6, ktry zblia si do gwnego
teatru dziaao wojennych. Teraz manewr skoczkiem 23...Sd7 z ide opisan powyej, ale nie tylko, bo jednoczenie
zwalnia on pole f6 dla hetmana, ktry po 24...Hf6! przypiecztowuje los biaego skoczka na a4. Pole b2 jest teraz
dwukrotnie atakowane, a wspomniany skoczek nie ma nawet co myled o przedarciu si na niego: Sa4-b2.
BIAE PODDAY SI.

Mecz 1, partia 2, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona hetmaosko-indyjska.

W drugiej partii Garri Kimowicz konsekwentnie realizowa plan ataku na skrzydle krlewskim. Aby uzyskad przewag,
zastosowa swj ulubiony motyw taktyczny, czyli wczesne oddanie pionka za inicjatyw (gambit). Po ruchu 14.g3-g4!,
sytuacja na szachownicy przedstawiaa si nastpujco:

Biae s lepiej rozwinite i zajmuj wicej przestrzeni. Zgrupowanie ich bierek na czwartej i pitej linii zdradza agre-
sywne zamiary pretendenta. Skoczek na f5 sprawia wraenie niebezpiecznej figury, ale usunicie go z szachownicy
ruchem 14...G:f5(?!) byoby na rk tylko biaym! Po wymianie figur na f5, biae bez przeszkd zrealizowayby plan
Sc3-e2-g3-h5 oraz Hd1-g4 (dziki zwolnieniu pola g4 przez wczeniejsz wymian, czarne same "uruchomiy" biaego
hetmana) z atakiem na krla. Czarne wic "zego" nie ruszyy, za to realizoway rozwj przez 14...Sa6 z dalszym
...Sa6-c5. Przeomowy moment nastpi w siedemnastym posuniciu, gdy Garri Kimowicz zdecydowa si na ruch
17.e5. Komentatorzy sceptycznie odnosili si do niego, proponujc w zamian wymian figur 17.G:c7 oraz e:d5 i b2-
b4, ze zduszon pozycja czarnych. Pretendent wybra jednak wariant "bojowy", co o mao nie zakooczyo si dla nie-
go utrat punktu. Po ruchu 21.f2-f4 powstaa sytuacja:
Wykonana krtka roszada oraz marsz krlewskich pionkw odsaniajcych pozycj krla, nie stanowi na razie zagro-
enia dla biaych. Takie osabienie pozycji swojego krla jest dopuszczalne w sytuacjach, gdy nie grozi mu bezpored-
nie niebezpieczeostwo ze strony figur przeciwnika. Tak akurat jest w aktualnie analizowanej pozycji. Czarne nie dys-
ponuj moliwoci bezporedniego ataku na monarch, a ewentualna wymiana: 21...Hd3 22.H:d3 S:d3 niczego nie
zmieni, bo skoczek Sd3 w pojedynk nic nie zdziaa. Prby podparcia go goocem ...Gd7-c8-a6 mona odparowad,
prowadzc oblenie goocem Gg2-f3-e2 oraz krlewsk wie, a myl o ruchu ...c6-c5-c4 i stworzeniu przyczka na
d3 trafia na odpowied biaych b2-b3. A wic w pozycji na diagramie biae mog (skoro ju si na to zdecydoway)
prowadzid atak pionkami krlewskimi przy krtkiej roszadzie. Po ruchu w partii, Karpow odpowiedzia 21...f6!. Ewen-
tualne odejcie goocem Gg5-h4 napotka replik ...f5, mogc prowadzid po wymianie pionkw do niebezpiecznego
dla biaych (eksponowana pozycja krla) otwarcia kolumny "g" lub "h". W takim razie lepiej byo dokonad szybkiej
wymiany pionw: 22.e:f6 g:f6 23.Gh4 f5.

Ostatnim posuniciem Anatolij Jewgieniewicz realizuje wspomniany ju plan z otwarciem kolumn. Idea jego jest bar-
dzo interesujca, ale jak to zwykle bywa, "kij ma dwa kooce". Otworzenie kolumn moe byd korzystne rwnie dla
biaych pod warunkiem, e po 24.g:f5 wcz do akcji na krla wie, wedug schematu Wf1-f3-g3. Przy komentowa-
niu tego wariantu, am. Dorfman zwrci uwag na niebagateln w nim rol czarnopolowego gooca biaych. Czarne
nie maj ju jego odpowiednika, std sabe czarne pola na skrzydle krlewskim nie s dostatecznie bronione. Dziwne,
e pretendent nie zdecydowa si na tak ciekawy plan gry, preferujc atak na figur 24.b4?. Anatolij Jewgieniewicz
uzna, e mona j chwilowo powicid 24...f:g4!, gdy uzyskiwa w ten sposb lepsz pozycj: 25.b:c5 g:h3 26.Wf2
h:g2 27.W:g2 Gg4. Po dalszym ...h7-h5, czarny krl bdzie zasonity przed atakiem po linii "g" i "h". Rwnowaga w
iloci figur zostaaby przywrcona, a czarne uzyskayby doskonay, bezpieczny przyczek na g4, pomocny w akcjach
na skrzydle krlewskim. W partii nastpia wymiana pionw na polu g4. REMIS.
Mecz 1, partia 6, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona hetmaosko-indyjska.

Kolejny przykad na pozycyjn gr Anatolija Jewgieniewicza. Ruch maj czarne:

Mistrz wiata zdecydowa si prowadzid akcj zaczepn na skrzydle hetmaoskim, czym mona tumaczyd dziwne po-
oenie biaopolowego gooca na polu a6. Figura ta od samego pocztku partii atakowaa piona c4, a obecnie po ru-
chu 15.b:c4 (pozycja na diagramie powyej), moe doprowadzid do wygrania biaego piechura (jest on dwukrotnie
atakowany, a tylko jednokrotnie broniony). Po 15...b:c4 powstaaby sytuacja z obustronnymi szansami, a biae nadal
miayby moliwod w miar swobodnej gry figurowej, rwnie i na skrzydle hetmaoskim. Karpow ma jednak pozycyj-
ny gust i zdecydowa si nie przyjmowad ofiary pionka, grajc 15...Sb6!? ze wzmocnieniem nacisku na skrzydle het-
maoskim. Byd moe, zlekceway odpowied biaych 16.c5!. Po dalszym: 16...Sa4 17.Hc2 czarne musiayby odpowie-
dzied 17...e5 bo jak nie, to nastpi 18.e5! z przewag przestrzeni, wyczeniem z gry gooca Ga6 i silnym atakiem po
czarnych polach. Pretendent jednak odpowiedzia 16.c:b5. Odbicie 16...c:b5 z nastpujc w dalszej czci partii (w
23 i 24 posuniciu) wymian pionw: d4-d5, ...e6:d5 i e4:d5 prowadzi nieuchronnie do powstania biaego wolnego
pionka "d". Karpow by wiadomy, e bdzie mu trudno walczyd przeciw niemu. Za to uzyska moliwod silnego ata-
ku figurowego na hetmaoskim skrzydle biaych, co osigno apogeum po 20...Hd8-a5?!, patrz diagram poniej. A
cztery czarne figury na bandzie!
Ostatnie posunicie obroocy tytuu jest jednak wtpliwe. Hetman powinien stand na polu e7 aby przeciwdziaad
posuniciu tworzcemu wolnego pionka, czyli d4-d5 (gdy po 20...He7! nie mona grad 21.d5?, poniewa po
21...e:d5 biae nie mog odbid pionkiem na d5, bo hetman zbija wie na e1). Kolejnym przeomowym momentem w
partii jest sytuacja na diagramie poniej, powstaa po ruchu 24...Sa4-c3:

Rwnowaga materialna za chwil zostanie przesunita na korzyd czarnych, gdy pionek a2 jest pod biciem. A co
biae bd miay w zamian? No c, Kasparow zdecydowa si na uproszczenie sytuacji przez wymian hetmanw,
gdy liczy na korzystn dla siebie koocwk z gronym, wolnym pionkiem "d". W tym celu zagra: 25.Hd4! H:d4
26.S:d4 S:a2. Koncepcja ciekawa, ale wkrtce potem Garri Kimowicz popeni bd, gdy w 30 posuniciu wymieni
czarnopolowe gooce. A przecie pole przemiany pionka "d", czyli kwadrat d8 powinien byd z daleka broniony czarno-
polowym goocem. Natomiast po wymianie tych figur, nie bronione pole przemiany zostaje bezkarnie zajte przez
czarn wie. Wkrtce wolny pionek zginie. BIAE PODDAY SI.

Mecz 1, partia 22, G.Kasparow-A.Karpow, Partia katalooska.

Partia katalooska okazaa si byd zbyt mao agresywnym debiutem. W pierwszym meczu zagrano j tylko dwa razy.
Oto pewien drobiazg pozycyjny.
Biae bij 15.G:f6. Czym czarne maj odbid: goocem czy pionkiem? Intuicyjnie wybralibymy odbicie goocem, aby nie
nadwyryd struktury roszady (pionki f7, g7 i h7). Okazuje si jednak, e w tym przypadku intuicja zawodzi, gdy po
15...G:f6 16.Se4 He7 17.S:f6+, czarne i tak musz bid pionem 17...g:f6, bo po 17...H:f6(?) biae robi "wideki" 18.Sd7
zdobywajc jakod. Wic trudno, ju lepiej w 15 posuniciu odbid pionem 15...g:f6. Przez ten ruch czarne psuj tro-
ch struktur pionw krlewskich, ale zachowuj swojego czarnopolowego gooca. Przy otwartych przektnych bd
miay dziki temu dobr gr po czarnych polach. REMIS.

Mecz 1, partia 31, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski.

Prawdopodobnie jest to partia, ktra zmienia oblicze meczu. Karpow utraci szans na zakooczenie go, nokautuj-
cym przeciwnika, wynikiem 6:0.

W sytuacji na diagramie powyej, czarne licz na opanowanie linii "c" za pomoc wiey. W tym celu doprowadzaj do
wymiany tych figur 19...Wc8 20.W:c8 W:c8. Ale przeoczyy podwjny atak 21.Gc4 na osabiony punkt f7. Teraz wiea
musi wrcid ze strat tempa 21...Wf8, aby chronid otoczenie krla. Natomiast biay goniec (na c4) stoi w bardzo do-
brym miejscu.
Po 24 posuniciu, biae zdobywaj pionka d4 i rozpoczynaj realizacj przewagi materialnej.
Nastpio teraz 25.Gd5, czyli manewr upraszczajcy. Oczywicie, czarne nie powinny godzid si na wymian figur przy
deficycie materiau, a ju na pewno nie mog dokonad wymiany przez 25...G:d5 26.H:d5 H:d5 27.W:d5. Przy takim
wariancie swobodna biaa wiea szalaaby na szachownicy, a biae miayby przewag przestrzeni i w zasadzie roz-
strzygajc przewag materialn (2 pionki na skrzydle hetmaoskim przeciwko jednemu). Czarne zagray wic
25...Sd7-f6. Ten ruch ma dwa cele: 1. zdobyd chod odrobin przestrzeni oraz 2. dopucid do wymiany figur, ale na
polach dogodnych dla czarnych. Teraz biae musz wymienid biaopolowe gooce na polu c6, co pozwolio czarnym
pozostawid na szachownicy swojego hetmana. Ta figura okae si cennym atutem przy forsowaniu remisowego za-
kooczenia partii. W tym celu czarne zagray 33...Hb7-b5!; patrz diagram poniej.

Dotychczas czarna wiea nie moga przejd na pole c2, natomiast ruch w partii obnay sabod drugiej linii. Po ewen-
tualnej wymianie: 34.H:b5 ab 35.S:g4 hg 36.Sb6, czarna wiea niebezpiecznie wdaraby si na tyy: 36...Wc2, groc
pionkowi a2. Trudno walczyd przeciwko takiej wiey. Mimo przewagi materialnej biaych, wobec duego niedoczasu,
Anatolij Jewgieniewicz przyj propozycj remisow w 35 posuniciu. REMIS.

Mecz 1, partia 36, G.Kasparow-A.Karpow, Gambit hetmaoski.

W grze obowizuje zasada, e jeeli utracilimy materia, to nie powinnimy dyd do wymian. Dotyczy to rwnie
sytuacji, gdy stracilimy pionka. W takim przypadku, to przeciwnik bdzie chcia wymienid figury i uprocid pozycj,
aby w koocu doprowadzid swojego nadliczbowego pionka do pola przemiany. Ale kada regua ma wyjtki, patrz
diagram poniej.
Biae maj przewag materialn w postaci wolnego pionka b2. Mimo to czarne zagray 33...Wc8! z ide wymiany
figur, czyli niezgodnie z regu podan powyej. Okazuje si, e uproszczenie pozycji jest na rk czarnym. Ich goniec
moe swobodnie poruszad si po przektnej d8-f6 (i nie tylko), groc zabiciem biaego piona na polu b4. A im mniej
figur bdzie na szachownicy, tym atwiej czarnym zrealizowad swj plan. Wtedy pionek b2 przestanie liczyd si, a
pojawi si remisowe skonnoci rnopolowych goocw. Rozpatrzmy wariant bdnie rozegrany przez biae, ale
dziki temu na tyle przejaskrawiony, e dobitnie obrazuje omawiane zagadnienie: 34.W:c8 H:c8 35.Ha6 H:a6 36.G:a6.

Wolny pion zginie na polu b4, raony zza wga czarnym goocem. A nawet gdyby czarne przegapiy ten moment, to i
tak ich goniec bez trudu zabije pionka na jego polu przemiany (p. b8). Jake przydatny jest w koocwce goniec, kon-
trolujcy pole przemiany wolnego piona. REMIS.
Mecz 1, partia 38, G.Kasparow-A.Karpow, Gambit hetmaoski.

W partii zastosowano ciekaw ide ataku na wiszce pionki czarnych. Po ruchu 14...Sb8-d7 sytuacja wyglda nast-
pujco:

Ju na pierwszy rzut oka widad, e walka bdzie toczyd si wanie wok czarnych pionkw c5 i d5. Biae zagray, jak
si wydaje nieco dziwnie, 15.Gb5. Dlaczego Karpow chce si pozbyd swojego "dobrego" gooca? Jego operatywnod
jest przecie zdecydowanie wiksza od moliwoci "zego", czarnego gooca. Okazuje si jednak, e po zabiciu figury
na polu c6, mona zaatakowad osabionego w ten sposb pionka d5 (cyt. za W.Bagirowem). Po naturalnej odpowie-
dzi 15...Hc7 nastpi wany ruch 16.Hc2(!?), bdcy nowink zalecan przez wspomnianego wczeniej Bagirowa. Jest
to interesujce wzmocnienie pozycji biaych, w porwnaniu z analogiczn sytuacj z partii 12 (m. 1). Tam zagrano
16.Hd2 co spowodowao, e hetman nie mia zbyt duego pola manewru. Co wicej, nie kontrolowa pola (wiey) b1,
co umoliwio czarnym uproszczenie (i rozlunienie) pozycji: 16...Wfd8 17.Wfc1 Wab8 18.G:c6 W:b1 19.S:b1 H:c6,
itd., z dalszym remisem. Natomiast ruch 16.Hc2 w omawianej 38 partii, zwiksza operatywnod hetmana na biaych
polach i przygotowuje posunicie a2-a4 podpierajce biaego gooca. Tak sytuacj widzimy na poniszym diagramie
po 18 posuniciu.

Duym bdem czarnych byoby teraz zdjcie nacisku z piona c5 ruchem 18...c4(?). Po 19.G:c6 H:c6 20.Wb5, biaa
wiea zajmie aktywn pozycj z atakiem na pionka d5. REMIS.
Mecz 1, partia 46, G.Kasparow-A.Karpow, Partia hiszpaoska.

Trudna partia, ale co si dziwid - hiszpaoska. W pozycji na diagramie poniej, ruch maj biae.

Akcja ofensywna biaych trwa na skrzydle krlewskim. Garri zagra 27.Gd5?! z ide wymiany goocw. Nie by to naj-
lepszy ruch mimo, e prowadzi do utworzenia w miar bezpiecznego pionka d5 (tzn. nie zagroonego atakiem czar-
nych pionw z ssiednich linii). Ten pomys mg si sprawdzid dziesid posunid wczeniej, ale nie teraz. Biae (do-
skonay gracz kombinacyjny) powinny wykorzystad moliwoci taktyczne kryjce si w ruchu 27.G:h6!. Jest to typowa
ofiara figury w podobnych pozycjach, majca na celu otwarcie linii "g" i przygotowujca atak cikich figur na wrae-
go krla. Zamiast ofiary gooca (w zalenoci od sytuacji na szachownicy (grywa si te S:h6, powicajc skoczka w
tym samym celu, co w omawianym wariancie). Czsto dy si do ustawienia hetmana na polu g4 z planem Wd1(lub
We1)-d3(e3)-g3 z atakiem matowym, lub ostatecznym rozbiciem pozycji czarnych. Ale wrdmy do wariantu 27.G:h6!.
Nastpi 27...g:h6 28.Sh5 Gg7 29.Hg3 Kh8. Natomiast dalsze 30.S:g7! nie tylko upraszcza pozycj, ale co waniejsze,
usuwa czarnego skoczka z kwadratu e6 (30...S:g7), z ktrego broni pola g7. Po biciu 31.S:h6, czarny krl jest nagi.
REMIS.
Mecz 1, partia 47, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski.

Nic nie zapowiada przegranej. Po ruchu 11...a7-a5 mamy sytuacj:

Oglnie nie jest le. Czarne s nieco opnione w rozwoju (oba gooce na wyjciowych pozycjach), za to biae maj
czarnopolowego gooca, ktry ugrzz samotnie na skrzydle krlewskim. Powrotu nie ma, a to za spraw swoich pion-
kw, ktre blokuj czarne pola (d4, e3 i f2). Biae powinny teraz zagrad w swoim klasycznym, karpowowskim stylu:
12.O-O z dalszym Wf1-c1, Sd2-b3-c5, z dobr gr na linii "c". O dziwo, nastpio jednak 12.a4?!. Z pozycyjnego punk-
tu widzenia, fatalne posunicie, ktre bdzie si mcio do kooca trwania partii. Biae niepotrzebnie osabiy pole b4,
co czarne natychmiast wykorzystay, grajc 12...Gb4 (!). Pole b4 jest doskonaym miejscem dla gooca, gdy nie jest tu
zagroony atakiem pionw brak piona na linii "c").
Kolejny bd mia miejsce po 16 posuniciu, patrz diagram poniej.

Ruch maj biae. Dlaczego zignoroway gooca na g6? Powinny bid 17.G:g6. Po odbiciu pionkiem, mona myled o
obronie. Anatolij Jewgieniewicz zagra pochopnie 17.b3(?!). Reakcja czarnych bya oczywista 17...G:d3+ i po jedynej
odpowiedzi 18.K:d3, biay krl uleg zgubnej w skutkach centralizacji. BIAE PODDAY SI.
Mecz 1, partia 48, G.Kasparow-A.Karpow, Partia rosyjska.

Partia rosyjska w rkach czarnych, to ciche przyzwolenie do gry na remis. Ale i tu biae mog grad na wygran. W
omawianej partii Anatolij Jewgieniewicz nie popeni bdw w debiucie, ale mimo to nie uzyska dostatecznego wy-
rwnania. Wydaje si, e mniej wicej od 19 posunicia sprawy przybray obrt, korzystny dla biaych:

Ich sytuacja jest nieco lepsza. Zajmuj wicej przestrzeni za spraw zaawansowanego pionka e5, maj aktywne goo-
ce i potwart lini "c" (z moliwoci ataku wie). Nie mona tez zapomnied o klasycznym planie We1-e3-g3. Garri
Kimowicz zagra 19.Hc2(!), z podwjnym uderzeniem na pionka c7 (grozi Wa1-c1) oraz po przektnej na piona h7. Po
uniku 19...h6 idea biaych sprawdziaby si cakowicie: 20.Wac1 c6 21.We3 z dalszym We3-g3. A.Karpow odpowie-
dzia 19...g6. W przyszoci pozycja krla zostanie odsonita, ale mimo to nie widad lepszej odpowiedzi czarnych.
Po ruchu 20.Wa1-d1 gracze doszli do pozycji, ktra zawaya na wyniku partii (1-0):

Karpow obawia si ataku na pionka c7. Dlatego wybra dosyd naturalne posunicie 20...c6?!. Naturalne, gdy pion c6
jest teraz broniony pionkiem "b", co zwalnia hetmana od tego mczcego zajcia, a poza tym ruch w partii umacnia
czarnego gooca na polu d5. Ale w szachach trzeba bardzo uwaad na tzw. naturalne posunicia, gdy nie zawsze s
poprawne. W tym konkretnym przypadku, posunicie to doprowadzio czarne do poraki. Mistrz wiata powinien
wybrad drog 20...Hc6, aby po wymianie 21.H:c6 G:c6 22.Gc4, przejd do koocwki, aczkolwiek troch lepszej dla
biaych. CZARNE PODDAY SI.

Mecz 2, partia 5, G.Kasparow-A.Karpow, Partia hiszpaoska.

Ach, te hiszpaoskie komplikacje. W omawianej partii Garri Kimowicz zagra ostro...i przegra. Oto wana dla dalszego
przebiegu rozgrywki, pozycja po 19...Hd7:c6:

Na szachownicy trwa walka pionw w centrum, a cienione figury czekaj na lepsze czasy. Komentatorzy zalecali
teraz spokojne 20.He2 lub 20.Gb2 prowadzce do eskalacji napicia w centrum, jednak Kasparow zdecydowa si
zagrad agresywniej. W planach mia otworzenie centrum, a nastpnie atak goocami na skrzydo krlewskie czarnych
oraz na osabionego w przyszoci piona e5. Te trzy cele chcia zrealizowad po ruchu 20.c5(?!), atakujcym piona d6 -
obrooc swego kolegi na e5. Ruch w partii otworzy przektn a2-f7, a po dalszym 20...Sd8 21.Gb2 d:c5! zagrozi
atakiem baterii dwch goocw. Teraz figury obu stron znacznie zwikszyy sw aktywnod i obszar dziaania. Czy jest
jeszcze jaka inna przyczyna, dla ktrej czarne tak chtnie zgodziy si na otworzenie centrum? Odpowied przynosi
kolejny ruch 22.b:c5 H:c5. Czarne uzyskay wolnego oddalonego pionka, ktry decyduje o losie partii. Jego promocji
na hetmana nie sposb przeszkodzid. BIAE PODDAY SI.
Mecz 2, partia 6, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski.

S sytuacje, w ktrych gracze podpisuj remis w pozycjach penych dynamizmu. Taki przypadek mia miejsce w sz-
stej partii. Na diagramie poniej ruch maj biae.

Tylko pozornie panuje tu rwnowaga. Biae atakuj pionka b7, ktry musi zgind. A wic rwnowaga materialna zo-
stanie zakcona. Z drugiej strony, czarne nie musz si tego obawiad, bo dysponuj bardzo aktywn wie. Czyli jest
to "typowy Kasparow" - oddad pionka za inicjatyw. Nastpio 19.Sc5. Ruch w partii atakuje piona b7 na co czarne
uruchamiaj, trudn do zatrzymania, wie: 19...Wd2. Pionek b2 jest teraz pod biciem, a wic wydaje si, e ruch
20.b3 rozwie problem na zasadzie "dwa w jednym" - obrona piechura z odrzuceniem gooca. A jednak zalecano tu
20.b4 z dobr gr biaych. Ruch w partii nieomal wymusi nastpujc kolejnod posunid: 20...Gc6 21.S:b7 i nie
mona bid 21...G:b7, bo po 22.G:b7 czarny skoczek miaby due kopoty z wczeniem si do gry. Jego skoki po bia-
ych polach byyby powanie utrudnione, ze wzgldu na nieprzyjacielskiego biaopolowego gooca. W takim razie
czarnym pozostao wymienid gooce, gdy po 21...G:f3 g:f3 stwarzaj sabego pionka f3. W dalszych planach Garriego
Kimowicza jest ...Sd7 oraz ...Sd7-e5 z atakiem na saby punkt f3, lub ...Sd7-e5-d3 z podwjnym uderzeniem na pionka
f2. Jednoczenie obie strony ryzykuj, prbujc w tej pozycji gry na wygran. Nic wic dziwnego, e w aktualnej sytu-
acji meczowej, gracze woleli utrzymad status quo. REMIS.
Mecz 2, partia 7, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona Nimzowitscha.

Obrona Nimzowitscha to jeden z ulubionych debiutw Karpowa. Ale z biegiem czasu, bilans czarnych w "nimzowit-
schu" stawa si coraz bardziej niekorzystny. Spjrzmy na diagram:

Biae maj silne centrum pionkowe i moliwod ataku na skrzydle krlewskim po biaych polach (goniec+hetman).
Mimo wykonania 10 posunid, jeszcze nie zroszoway. Na razie nie musiay tego robid, bo przeciwnik nie jest w stanie
zagrozid biaemu krlowi. Teraz Garri Kimowicz zagra gambitowe 11.Sd2!, ofiarowujc pionka za inicjatyw oraz za
otwarcie kolumny "g". Np. 11...G:g2 12.Wg1 Gb7 i po 13.f4 nastpuje atak pionkami na skrzydo krlewskie, lub 13.0-
0-0 z dalszym zdwojeniem wie na kolumnie "g". Anatolij Jewgieniewicz nie poszed za rekomendacj pretendenta i
dlatego odpowiedzia kontratakiem 11...g5 z odrzuceniem gooca na pole g3. Ale tu te mog dziad si interesujce
rzeczy. Nastpio 12.Gg3 Sh5 i warto oddad gooca za skoczka, bo otworzy si kolumna "h" z atakiem na krla. Przy-
kadowy wariant: 13.f3 S:g3 14.h:g3 z dalszym g4, 0-0-0, Sd2-f1-g3 i zdwojeniem wie na linii "h". Kasparow zdecy-
dowa si jednak na 13.Hd1?! z rozwaanym powyej planem wymiany figur na g3 i przemieszczeniem hetmana na
pole h5. Natomiast Karpow: 13...Sg7 i nie ma bicia na g3, czym udowodni e ruch biaego hetmana by strat tempa.
Otwarcie kolumny "h" i tak nastpi dwa posunicia pniej, ale ju bez udziau najsilniejszej figury biaych, ktra musi
szukad nowego zajcia na skrzydle hetmaoskim. REMIS.

Mecz 2, partia 8, A.Karpow-G.Kasparow, Gambit hetmaoski.

Niekooczce si rozgrywki panw K-K charakteryzoway si tym, e gracze czsto wracali do sporw toczcych si
wok pewnych debiutw. Obecna partia jest tego przykadem. Aby zrozumied sytuacj przedstawion na diagramie
poniej, celowe jest powtrne zapoznanie si z analogiczn pozycj z analizowanej partii 38 (m. 1). W obu przypad-
kach chodzi o podobny schemat walki, czyli o atak biaych na wiszce pionki c5 i d5.
W aktualnej pozycji gooce zostay ju wymienione na polu c6, co osabio ochron pionka d5. Jest jednak istotna r-
nica w porwnaniu z diagramami z 38 partii (m. 1). Tam biay pionek sta na a4, i w ten sposb wpierw podpiera
gooca na b5, a po jego wymianie, skoczka (Sc3-b5). Taki tandem: pionek a4 + figura na b5, stanowi plomb zamyka-
jc kolumn "b" przed atakiem czarnej wiey. W obecnej 8 partii (m. 2), Karpow wykorzysta luk na linii "b" i roz-
pocz wymian figur. Susznie uwaa, e drastyczne zmniejszenie iloci figur na szachownicy spowoduje zmniejsze-
nie liczby obroocw piona d5. Nastpio: W:b8 W:b8 20.d:c5 G:c3 21.H:c3 H:c5 22.H:c5 S:c5 i zrobio si pusto na
szachownicy. Pionek d5 jest saby, wic Kasparow zdecydowa si oddad go w zamian za inicjatyw (jak zwykle). Po
wymianie skoczkw, powstaa koocwka wieowa ma charakter remisowy. REMIS.

Mecz 2, partia 10, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona sycylijska.

cilej mwic, wariant Scheveningen. Interesujca partia, warta bliszemu przyjrzeniu si. Pierwszy wany moment
nastpi w siedemnastym posuniciu:

Nadszed czas, aby czarne wybray dla siebie jaki plan gry. Moliwoci byo kilka. Interesujco wyglda np. typowy
wariant 17...e:f4 18.W:f4!, z tym e biae te mogy byd z niego zadowolone - otwiera si kolumna "f", a wiea zajmu-
je aktywn pozycj na polu f4. Biae miayby w planie dalsze Wa-f1 ze zdwojeniem wie, na co czarne szukayby mo-
liwoci kontrataku po linii "c", czyli ...Gc8-e6 i ...Wa8-c8. Zamiast wspomnianego bicia wie (18.W:f4!), biae mogy
si zdecydowad na odbicie goocem, a po 17...e:f4 18.G:f4 Ge6 musiayby grad dokadnie, bo pochopna "kombinacja":
19.G:d6 S:e4! 20.S:e4 H:d2 21.S:d2 G:d6 doprowadzi biae do przegranej strategicznie pozycji. Dlaczego? Zwrdmy
uwag, e wariant umoliwi otwarcie centrum, a w takiej sytuacji para czarnych goocw jest o wiele groniejsza od
biaego gooca i skoczka (dla przypomnienia, w pozycjach z zamknitym centrum jest odwrotnie, bardziej cenne s
skoczki ni gooce). Kasparow na pewno by wiadomy tego, e jego przeciwnik lubi grad biaymi przeciwko warianto-
wi Scheveningen. Byd moe dlatego Garri Kimowicz zdecydowa si na pchnicie gry na tory romantycznych kompli-
kacji, ruchem 17...Hb4?!. Po 18.Hd3, pretendent zagra podobnie jak w partii 2 (m. 2), czyli 18...Ge6. Ruch ma na celu
wyjanienie sytuacji w centrum. Skoro czarne nie otwieraj go, a napicia duej nie mona utrzymywad, wic impli-
kuj posunicie 19.f5, ostatecznie zamykajce centrum. Przy okazji utrwalia si sabod pola d5 czego biae nie wy-
korzystay mimo, e w dalszej czci partii mogy wizad z tym pewne szanse strategiczne. Na przykad w sytuacji na
diagramie poniej:

Czarne ofiarowuj pionka b5 za moliwod kontrgry na skrzydle hetmaoskim. Biae nie musiay go brad, gdy mogy
zagrad w stylu pozycyjnym: 23.Sd5 S:d5 24.H:d5 z opanowaniem pola d5. Ale prawdopodobnie Karpow wola uzyskad
materialn i psychologiczn przewag w postaci nadliczbowego, wolnego pionka na skrzydle hetmaoskim. W tym
celu zagra 23.S:b5, ale po dalszym 23...Gc6 czarne "odyy" i zaatakoway piona e4 - podstaw krtkiego aocucha
pionkowego e4-f5. Teraz powrt skoczka mg rozwizad ten problem, gdy biae zrealizowayby plan np. Sb5-c3,
Gc1, Gf3, We1 z ochron na e4 i dobr gr. Rozwaano te Ge3-g5 z wymian na polu f6 lub ewentualnie na e7 z ide
jak wyej. Jednak wykonane pospiesznie 24.Gf3 pozbawio biae przewagi. Piona e4 trzeba bdzie zwrcid.
Zakooczenie partii przynioso tak oto sytuacj:
Pionek na h5 stoi le. Lufcik dla czarnego krla jest potrzebny, ale wystarczy ruch h7-h6. Natomiast na skrzydle het-
maoskim rozpoczyna si ciekawa wymiana. Czarne powicaj jakod w zamian za zlikwidowanie pionkw b4 i c4. A
wic: 31...W:a7 32.W:a7 W:b4 33.Hf3 W:c4 34.H:h5 i obu stronom zaley na remisie z racji ewidentnej saboci
sidmej linii u czarnych i pierwszej u biaych (moliwod ataku na nie cikimi figurami). Pokojowe zakooczenie partii
(przez trzykrotne powtrzenie pozycji) forsuje skoczek 34...Sf2+!. W ostatnim momencie moe zadziaad lepota
szachowa: 35.W:f2?? Wc1+ 36.Wf1 W:f1 mat. Ale nic z tego, gdy w partii nastpio 35.Kg1 Sh3!. Bicie skoczka pion-
kiem lub hetmanem te jest grubym bdem: 36.g(H):h3?? Hb6+ 37.Kh1 H:a7 i powstaa koocwka cikofigurowa z
pionkiem wicej byaby korzystna dla czarnych. REMIS.

Mecz 2, partia 13, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona Nimzowitscha.

Jest to partia pod hasem: jak czarne maj "wyrwad si" na wolnod. Sytuacja na diagramie powstaa po ruchu
12.Sf3:d4 i jest wyranie lepsza dla biaych.

Na szachownicy aktualnie graj (w sensie-s aktywne) cztery figury biaych i zaledwie dwie czarnych. Goniec na polu
c8 ma due problemy z wczeniem si do gry, a aocuch pionw d7-e6-f5 obnay sabod kompleksu czarnych pl na
skrzydle krlewskim mistrza wiata. Przewaga jednego pionka jest w zasadzie bez znaczenia. Natomiast aktywnod
biaych figur jest wyranie wiksza. Naley zwrcid uwag na wykonany wczeniej ruch 10.Gd2-e3. To on umoliwi
powicenie pionka c3 w zamian za pozostawienie na szachownicy czarnopolowego gooca biaych. Ta figura przyda
si w planowanej grze przeciwko czarnym polom na skrzydle krlewskim u przeciwnika. Dodatkowo, izolowany pion
c4 ograniczy swobod czarnych na skrzydle hetmaoskim. Anatolij Jewgieniewicz by wiadomy braku przestrzeni y-
ciowej i dlatego zdecydowa si zwrcid zdobytego pionka ruchem 12...Se4. Gdyby biae wybray wariant z wymia-
nami: 13.G:e4 f:e4 14.H:e4 d5, to po 15.c:d5 e:d5 czarne nie miayby wikszych problemw z wyrwnaniem gry.
Mona byo te zwikszyd nacisk pozycyjny przez 13.Wfd1, ale raczej tak by zagra Karpow po zamianie kolorw w
partii, a nie pretendent, ktry wola bardziej dynamiczne 13.c5. Wykonany ruch ma na celu ograniczenie moliwoci
rozwoju skrzyda hetmaoskiego u Karpowa. Czarne mogy odpowiedzied np. 13...d5 z ide oswobodzenia figur, ale po
dalszym 14.c:d6 H:d6 15.S:c6 H:c6 16.Wfc1 uzyskiwayby mao zachcajc pozycj. Biae panowayby na liniach "c" i
"d", a skrzydo hetmaoskie byoby zagroone atakiem po przektnych a7-e3 i b7-g2. Wany jest te fakt, e w sytuacji
otwartego centrum przejawia si wyszod goocw (gooca) nad skoczkiem. Karpow zdecydowa si wic na wymian
13...S:d4 14. G:d4, i zacz zabiegad o rozwj gooca z pola c8, 14...b6!. Ruch w partii ma na celu zlikwidowanie gro-
nego piona c5 z jednoczesnym oswobodzeniem figury. Cel ten zosta osignity po 15.G:e4 f:e4 16.H:e4 Ga6. Czarne
miay szczcie, gdy ratoway parti po wykonanym pospiesznie 17.c:b6. Zamiast tego ruchu, dla Kasparowa reko-
mendowano 17.Wfc1, aby po 17...b:c5 18 W:c5 przerzucid wie na pole h5 z atakiem. REMIS.

Mecz 2, partia 17, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona Nimzowitscha.

Na poniszym diagramie przedstawiono pozycj powsta po ruchu 10...Hd8-c7.

Niezbyt czsto mamy do czynienia z izolowan wysp trzech pionkw ustawionych na jednej, pionowej linii. Taka
formacja zazwyczaj stanowi powany defekt pozycyjny. W przypadku omawianej partii jest jednak nieco inaczej. Sa-
bod pionkowej wyspy jest raczej pozorna, mimo, i pionki c4 i c5 s pod biciem. Czarne jednak nie spiesz si z ich
wziciem, gdy naraaj si na nieprzyjemne, taktyczne odpowiedzi biaych. Bateria pionw na linii "c" w poczeniu
z gronym goocem na g2, powanie zagraa rozwojowi hetmaoskiego skrzyda czarnych. Skoczek na a5 jest zaanga-
owany w ostrzeliwanie piona c4 (biae wkrtce bez alu oddadz go), natomiast goniec na c8 nie widzi dla siebie
zajcia i przez duszy czas bdzie wyczony z gry. Szybki atak na piona c4 mg "spalid na panewce", co widoczne
jest szczeglnie w wariancie: 11.Ge3 S:c4(?!) 12.Gd4 S:c5 13.G:g7 K:g7 14.Hd4+ f6 15.H:c4 z lepsz sytuacj biaych.
Maj one aktywniejsze figury i dobrze zabezpieczonego krla, czym nie mog pochwalid si czarne. Otoczenie ich
monarchy jest osabione, a skrzydo hetmaoskie nie jest rozwinite. W partii nastpio: 11.Sd4 S:d2 12.H:d2 i cigle
nie mona bid piona c5, gdy po 12...H:c5 13.Sb3 S:c4 14.S:c5 S:c2 15.Wfd1 Sc4 16.S:d7 biae przejd do lepszej koo-
cwki. Czyli Karpow zosta wrcz zmuszony do wzicia piona c4, ruchem 12...S:c4. Teraz widad, e otwarcie gwnej
przektnej a8-h1 zdecydowanie opnio rozwj hetmaoskiego skrzyda u czarnych. Jest to jednak problem przej-
ciowy, z ktrym Anatolij Jewgieniewicz doskonale sobie poradzi. Oswobodzenie przyszo wraz z dziewitnastym
ruchem czarnych.
Nastpio: 19...Gb7 20.G:b7 W:b7 21.c:b6 W:b6 i figury czarnych zaczy grad. Po otworzeniu centralnych linii, seria
nieuchronnych wymian doprowadzia parti do pokojowego zakooczenia. REMIS.

Mecz 2, partia 19, G.Kasparow-A.Karpow, Obrona Nimzowitscha.

Po raz ostatni w drugim meczu pojawia si Obrona Nimzowitscha. Debiut ten przynis jednak rozczarowanie czar-
nym. Ustawmy na szachownicy pozycj, powsta po ruchu 11.c3-c4!.

Zaistniaa sytuacja przywodzi nam na myl poprzednio analizowane Obrony Nimzowitscha. Ruch pionkiem f7-f5 zo-
sta zaczerpnity z 13 partii (m. 2), natomiast wypad skoczkiem na a5 to ju idea z powodzeniem zastosowana w
partii 17 (m. 2). Tym razem atak t figur jest chybiony, a skoczek ugrznie bezczynnie na polu a5 prawie do kooca
partii. Mona zaryzykowad stwierdzenie, e przez to czarne bd gray jakby bez jednej figury. Anatolij Jewgieniewicz
bdzie te mia duy problem z rozwojem skrzyda hetmaoskiego, w czym negatywn rol bd odgryway jego wa-
sne pionki. Zwrdmy uwag na rnic w porwnaniu z parti 17 (m. 2). W tamtej rozgrywce, czarne nie miay piona
"c", a ich hetman po przejciu na pole c7 mg przynajmniej straszyd formacj trzech biaych pionw. W obecnej, 19
partii, pion c7 wrcz zasania biae piechury przed atakiem cikich figur Karpowa. Wkrtce pojawi si sabod pola
c6. Biae s w lepszej sytuacji i nie musz martwid si o rozwj figur. Jedenasty ruch to ciche zaproszenie do przyjcia
ofiary pionka. Ale po jej zrealizowaniu: 11...d:c5 12.d:c5 S:c5 13.Ga3 z dalszym Sf3-e5, przewaga biaych w rozwoju i
operatywnoci ich figur bdzie a nazbyt widoczna. Karpow zdecydowa si na ruch 11...b6, ktry znany jest z cyto-
wanej tu partii 13 i 17 (m. 2). Idea jego jest jasna: wyprowadzid gooca z pola c8. Ale posunicie to utrwala sabod
biaych pl na skrzydle hetmaoskim czarnych. Teraz biae wykonuj ciekawy manewr strategiczny, mianowicie wy-
mieniaj gooca z c1 za aktywnego skoczka przeciwnika, oczywicie tego z pola e4. Wykonany ruch 12.Gd2! nieomal
forsuje t wymian, gdy inne odpowiedzi czarnych byyby cakowicie niezadowalajce. Np. prba wyprowadzenia
gooca 12...Ga6 lub atak pionem 12...d:c5 kooczy si fiaskiem, gdy po 13.G:a5 b:a5 Karpow otrzymaby "w spadku"
rozbit struktur pionw hetmaoskich. Std mistrz wiata musia odpowiedzied 12...S:d2. Po dalszym 13.S:d2 idea
"zrobienia porzdku" z czarnym skoczkiem staa si jasna - goniec na g2 bardzo zyska na sile, za to jego czarny opo-
nent nadal jest pasywn figur. Wedug niektrych komentatorw, sytuacja na poniszym diagramie zawaya o lo-
sach partii.

Narzuca si tu wariant z eksterminacj gronego gooca z pola g2: 13...Gb7 14.G:b7 S:b7 15.c6 Sa5 16.d5 mimo, i
pionek "c" wgnitby si gboko w szeregi czarnych. Ze skoczkiem na a5 te nie jest dobrze - nie ma szans na wejcie
do gry. Anatolij Jewgieniewicz zdecydowa si jednak na 13...d5. Komentatorzy skrytykowali ten ruch, chod nie byli
zgodni w jego ostatecznej ocenie. Przewaa symbol ?! (wtpliwy ruch), natomiast Kasparow wogle nie przypisa mu
jakiegokolwiek symbolu. Nadmieni tylko, e spotka si z ocen ?? (bardzo ze, przegrywajce posunicie). Tak czy
inaczej, wykonany ruch przekreli szanse czarnego gooca na jakkolwiek aktywn gr. Rozwj skrzyda hetmaoskie-
go jest powanie utrudniony, a skrzydo krlewskie jest osabione. Tendencja ta nasili si po wymarszu czarnych
pionkw, ktre utworz oddalony aocuch f4-g5-h6. CZARNE PODDAY SI.

Mecz 2, partia 21, G.Kasparow-A.Karpow, Gambit hetmaoski.

Anatolij Jewgieniewicz grajc czarnymi, zdecydowa si na gambit hetmaoski. Poprzednio wybiera ulubion Obron
Nimzowitscha, ale wyjtkowo niekorzystny bilans zniechci go do tego debiutu. Przygldnijmy si poniszemu dia-
gramowi.

Biae maj przewag przestrzeni oraz moliwod swobodniejszej gry figurowej. Na skrzydle krlewskim trwa atak
pionkowy, a ostatnie posunicie biaych to 9.h4-h5. Sytuacja przypomina troch znany atak Keresa w Obronie Sycylij-
skiej. Zarwno tam jak i tu, pionek "g" moe stanowid powane zagroenie dla czarnych. Natomiast linia "h" wkrtce
zostanie otwarta. Czarne maj problemy z przestrzeni i rozwojem figur. Biaopolowy goniec wydosta si z macie-
rzystego pola c8, ale moliwoci jego dziaania s praktycznie adne. Co wicej, w trakcie partii bdzie si stopniowo
wycofywad na c8 (Ge6-d7-c8). Stojc w obliczu ataku pionkowego, mistrz wiata podejmuje wyzwanie ruchem
9...Sh6!?. To posunicie, sprzeczne z ortodoksyjn koncepcj rozwijania skoczka w kierunku centrum, ma swoje uza-
sadnienie. Po wymianie 10.G:h6 g:h6 czarne miayby zdublowane piony na linii "h", ale w zamian zatrzymuj marsz
biaego pionka "g" oraz mog prowadzid atak wie na potwartej linii "g". Kasparow nie zdecydowa si pomagad
przeciwnikowi w realizacji tego planu, za to zabra si za wcielanie w ycie interesujcej koncepcji. Nastpio 10.Ge2
Sb6 11.Wc1 i po ostatnim posuniciu stao si jasne, e pretendent nie chce wykonad roszady. Na stron hetmaosk
nie moe, a na krlewsk nie powinien ze wzgldu na brak osony pionw. W takim razie, wkrtce nastpi Ke1-d2 i
po odejciu skoczka, przeciwnik musi si liczyd z niebezpieczeostwem rajdu cikich figur po trasie: pierwsza linia-h1-
linia "h". W odpowiedzi na jedenasty ruch, Anatolij Jewgieniewicz zagra 11...Gd6(!?). Ruch jest interesujcy ze szko-
leniowego punktu widzenia i dlatego warto tu przybliyd sposb rozumowania obroocy tytuu. Na skrzydle hetmao-
skim czarnych mona dopatrzyd si pewnej saboci czarnych pl, a czarnopolowy goniec jest figur, ktra broni tego
kompleksu pl. Wydaje si wic, e naley bronid tej figury przed wymian. Ale w rzeczywistoci, czarne pola na
skrzydle hetmaoskim s w miar bezpieczne, czego nie mona powiedzied o przektnej b8-h2. Wpuszczenie na ni
biaego tandemu gooca z hetmanem, moe byd grone dla krla, szczeglnie po wykonaniu dugiej roszady. Dlatego
Karpow zdecydowa si usund z gry oba czarnopolowe gooce. W partii nastpio 12.Sh3 G:f4 13.S:f4 i okazao si, e
na wymianie goocw bardziej skorzystay biae, ktre za jej pomoc wzmocniy pozycj swoich figur. REMIS.

Mecz 2, partia 24, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona Sycylijska.

Ostatnia i decydujca partia w drugim meczu o M. Sytuacja jest dramatyczna. Karpow przegrywa jednym punktem
w tabeli i dlatego musi wygrad t parti "na zamwienie", aby zapewnid sobie remis w meczu. Wtedy zgodnie z jego
regulaminem, zatrzymaby tytu mistrzowski. Natomiast Kasparowa zadowala zwyky remis w partii, gdy i tak przy-
niesie mu upragniona koron. Zaistniaa sytuacja meczowa miaa znaczcy wpyw na wybr strategii walki. Anatolij
Jewgieniewicz musia grad na zwycistwo, co nie byo w jego stylu. Charakter rozegranego debiutu wykaza, e arcy-
mistrz spali za sob szachowe mosty, ryzykujc wszystko. Oto pozycja po ruchu 23.Gc1-e3.

Biae prowadz bezporedni atak na krla przy pomocy pionkw e4, f4 i g5. W planach maj atak cikimi figurami
po linii "h" oraz niezrealizowany w dalszej czci partii, ruch f4-f5. Wyprowadzenie wiey wzdu trasy Wa1-d1-d3-h3
stao si moliwe dziki czarnopolowemu goocowi, ktry porusza si tam i z powrotem po przektnej c1-e3. Byo to
konieczne, aby zwolnid chod na chwil trzeci lini dla cikiej figury. Obecnie goniec wrci z pola c1 na e3, aby
stworzyd zagroenie dla pionka b6. Po zdecydowanie zbyt szybkiej prbie kontrataku czarnych 23...f5(?!), biae atwo
zdobyyby materia: 24.g:f6 S:f6 25.G:b6. Wspomniany goniec moe te powdrowad na pole d4, skd grozi zabiciem
swojego oponenta z otoczenia czarnego krla. Ostatnie posunicie w partii (23.Ge3) jest prb wzmocnienia pozycji,
typow dla stylu gry Karpowa. Jednak naleao kontynuowad atak na krla przez rozwaany wczeniej ruch f4-f5.
Obecnie impet biaych powoli traci na sile. Ale to nie koniec problemw. Biae musz liczyd si z moliwoci ataku
gooca z b7 na "nagiego" krla, a przynajmniej z ewentualnymi zwizaniami po przektnej a8-h1. Co wicej, jeeli atak
biaych nie powiedzie si, to inicjatyw przejm czarne, ktre zorganizuj krucjat przeciwko rozbitej strukturze ro-
szady przeciwnika. Kasparow gra t parti bardzo solidnie, nie pozwalajc sobie na typowe dla niego, brawurowe
zagrania. Stawka bya zbyt wysoka. Garri Kimowicz ustawi struktur jea, w ktrej pionki w zwarty sposb obsadzaj
szst i sidm lini. Drobny, ale silny ruch ...g7-g6 umoliwi fianchettowanie gooca oraz przygotowa pniejszy
kontratak ...f7-f5, rozbijajcy falang biaych piechurw. Pozornie atrakcyjnie wyglda prba ataku zogniskowanego
na punkcie c3: 23...G:c3? 24.b:c3 H:c3 25.Gd4 H:c2. Ale po 26.W:h7! z oczu czarnych spadaj rowe okulary, gdy
bez wzgldu na rozpaczliwe 26...e5 albo 26...K:h7, nastpi 27.Hh4 i nie ma ratunku przed matem. W takim razie dzia-
ania czarnych musz objd skrzydo krlewskie. Kolejny diagram ukazuje smutn prawd o rozgrywanej partii.
Atak biaych na skrzydle krlewskim ostatecznie wygas. Obecnie trudno znaled jaki rozsdny plan gry dla Karpowa.
Kontrola linii "d" nie przynosi wikszych profitw, a oba skoczki nie maj adnego zajcia. Gdyby analizowana partia
bya rozgrywana jako kolejna, gdzie w rodku obecnego meczu, to prawdopodobnie obaj arcymistrzowie zaakcep-
towaliby remis. Polubowne zakooczenie zmagao mona atwo osignd po wykonanym obecnie ruchu 30...Sh5-f6,
gdy wariant 31.Wg3 Sh5 itd., umoliwia reklamowanie u sdziego trzykrotnego powtrzenia pozycji. Pamitajmy
jednak, e Karpow nie mg zaakceptowad remisu, bo to oznaczaoby utrat przez niego tytuu mistrzowskiego. Za-
tem musia grad dalej 31.Wh4. Pozycja czarnych te wymaga kilku sw komentarza. Jest to pozycja zwarta, ale nie
odczuwa si dyskomfortu z powodu braku przestrzeni. Figury czarnych dobrze wspdziaaj ze sob, a czarne gooce
s lepsze od swoich biaych odpowiednikw. Dobrym pomysem byo umieszczenie wiey na polu f7. Figura ta chroni
wraliwe otoczenie swojego krla, ale obecnie na pierwszy plan wysuwa si jej znaczenie przy opanowaniu linii "f".
Wstpem do tego bya eliminacja gronego biaego pionka "g", przeomem ...f7-f5 z dalszym g5:f6, ...Sd7:f6. Czarne
korzystaj z faktu, e biay hetman znajduje si na linii dziaania nieprzyjacielskiej wiey i miao otwieraj lini "f".
Nastpio 31...g5! i wcale nie chodzio o atak na figur, lecz midzy innymi 32.f:g5 Sg4! o wyprowadzenie skoczka z
myl o ataku na biaego gooca e3. Drobne powicenie materiau ("spad" czarny pionek), ale czarne s "na fali" i
pionkw ju nie licz. Po wymuszonym odejciu hetmana spod bicia 33.Hd2 biae pozbywaj si swojego, cakiem
przyzwoitego czarnopolowego gooca 33...S:e3. Po odbiciu figury 34.H:e3 nastpuje kolejne ukucie 34...S:c2. Zatrzy-
majmy si tu na chwil. Biaemu krlowi gro niebezpieczeostwa po przektnej a8-h1. Jego osona pionkowa prak-
tycznie nie istnieje, a na dodatek zagraa mu atak wieowy po linii "f". Czarne gooce s zdecydowanie lepsze od bia-
ych figur, a rnica staaby si jeszcze bardziej zauwaalna po nieprzemylanym odejciu biaego hetmana spod bi-
cia. Oczywicie uciec trzeba, ale wzdu przektnej a7-g1, zasaniajc swojego krla przed wtrconym szachem na a7.
Przemieszczenie hetmana na pole spoza wspomnianej przektnej, np.: 35.Hh3? Ha7+ 36.Kh1 Se3 37.Wg1 S:g2
38.H:g2 prowadzi biae do kolejnej, pozycyjnie przegranej sytuacji. Przewaga przestrzeni jest bez znaczenia, a bez-
czynne skoczki nie miayby nic do zaoferowania, w przeciwieostwie do wspaniale grajcych goocw przeciwnika.
Karpow odrzuci ten wariant, grajc 35.Hb6, co jednak nie rozwizao problemw biaych. Mimo to, Anatolij Jewgie-
niewicz zgodnie ze swoj zasad, gra do upadego. Ale wszystko ma kiedy swj kres. W czterdziestym drugim posu-
niciu w obliczu straty figury, mistrz wiata podda parti. Korona szachowa przesza w rce Kasparowa. BIAE POD-
DAY SI.

Mecz 4, partia 1, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona Gruenfelda.

Zmiana sposobu obrony czarnych po 1.d4 moe stanowid pewne zaskoczenie, gdy przywyklimy do tego, e Garri
Kimowicz preferowa Gambit Hetmaoski. Obron Gruenfelda zastosowa ju w trzecim (rewanowym) meczu, z bi-
lansem +0 -3 =6. Obecnie pokada w tym debiucie nowe nadzieje. Pierwsza partia nie bya rezultatywna (nic dziwne-
go), ale arcymistrzowie doprowadzili w niej do eskalacji napicia, patrz diagram po ruchu 22.Sc3-b1.
Dotychczasowy przebieg partii mia charakter typowo pozycyjny. Biae zawojoway wicej przestrzeni i mimo, e od
duszego czasu pionki stany w miejscu, nie mona zignorowad ich ewentualnego ataku na skrzydo krlewskie.
Karpow zachowa swojego biaopolowego gooca, ktry umoliwia ochron osabionego kompleksu biaych pl w
otoczeniu krla. Ale ruchy tej figury s silnie ograniczone, i to gwnie do wasnej poowy szachownicy. O dalekosi-
nych atakach biaopolowym goocem nie ma co marzyd, gdy pionki przeciwnika skutecznie atakuj biae pola. Z dru-
gim goocem jest nie lepiej - nie przedrze si przez wasne pionki. Na razie nie moe opucid swojego posterunku,
gdy przydzielono mu rol ochrony piechura na d4. Biay skoczek znalaz si nieprzypadkowo na polu b1. Ma tam
may zasig dziaania, ale broni pola a3 przed wtargniciem tam czarnego hetmana. To wane zadanie, gdy wymiana
hetmanw osabiaby drug lini, a czarne wiee tylko na to czekaj. Kasparow mimo niedostatku przestrzeni, z uf-
noci patrzy w przyszod. Nie musi si martwid o sabod czarnych pl, gdy biae nie s w stanie im zagrozid. Poza
tym, ma ich obrooc - czarnopolowego gooca. Czarne nie boj si ataku na wasnego krla i ochoczo przerzuciy figu-
ry na skrzydo hetmaoskie. Moe byd tam "gorco". W planach maj opanowanie jedynej otwartej linii na szachowni-
cy, linii "c". Biay skoczek przeszkodzi im w wymianie hetmanw, ale w zapasie maj 22...Sb4 z ide 23...Wc2. Zajazd
wie zdemolowaby pozycj biaych, ktre chroni si, znw korzystajc z pomocy skoczka. Ruch 23.Sc3 chwilowo
przesoni lini "c" przed atakiem wiey, ale jednoczenie zdj ochron z pola b3 (grozi ponowienie ataku czarnego
hetmana). Po 23...Sc6 pozycje zaczn powtarzad si. Biorc pod uwag fakt, e pierwsza partia w meczu zawsze wy-
wouje due napicie psychiczne u obu arcymistrzw, Karpow zdecydowa si forsowad remis. Po wymianie wie,
"onglerka" skoczkami identyczna do opisanej powyej, doprowadzia do trzykrotnego powtrzenia si pozycji.
REMIS.

Mecz 4, partia 4, G.Kasparow-A.Karpow, Partia Angielska.

Rozgrywka ta przypomina nieco pierwsz parti z meczu drugiego. W obu przypadkach Karpow zdecydowa si na
zbyt swobodn gr hetmanem, co spowodowao zgubne w skutkach zaniedbania (opnienia) w rozwoju figur. W
analizowanej partii, problem ten uwidoczni si po posuniciu biaych 16.Wc1-f1.

Przewaga biaych jest widoczna zarwno w przestrzeni jak i rozwoju. "Gra" tu a pid figur (u czarnych tylko trzy),
przy czym goniec atakuje gwn przektn a8-h1, a obie wiee s doskonale zestrojone na potwartej linii "f". Ka-
sparow ma w planach umocnienie centrum pionkowego przez d2-d4 oraz atak cikimi figurami na skrzydo krlew-
skie przeciwnika. Sytuacja Anatolija Jewgieniewicza jest gorsza. Niestety, jakby zapomnia o rozwoju figurowym
skrzyda hetmaoskiego. Zamiast tego, traci tempa na ruchy hetmanem, m.in. 16...He5. Wkrtce "bieg w miejscu"
nasili si, gdy figura ta bdzie musiaa robid uniki na linii "e" w obliczu atakw biaych. Krytyczny moment w partii
nastpi po 24...He5-e4, w sytuacji przedstawionej na poniszym diagramie.

Biae zrezygnoway z ataku cikofigurowego na skrzydo hetmaoskie, gdy ich uwag przykua idea zajazdu wie na
tyy przeciwnika. W tym celu wymieniaj hetmany: 25.H:e4 W:e4. Dla czarnych oznacza to utrat temp, lekkomylnie
wykonanych t figur oraz katastrofalne osabienie sidmej linii. Po 26.W:f7 z dalszym Wf7:b7 i przerzuceniem dru-
giej biaej wiey na lini "b", czarne stany w obliczu klski. Po nieuchronnych wymianach, na skrzydle hetmaoskim
pojawi si wkrtce dwa dochodzce wolne pionki biaych, z ktrych przynajmniej jeden dotrze do pola przemiany.
CZARNE PODDAY SI.
Mecz 4, partia 13, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona Gruenfelda.

Przygldnijmy si poniszemu diagramowi.

Ostatni wykonany ruch to 19.d6. Uwag zwraca znaczne odseparowanie od siebie walczcych stron oraz tandem
biaego pionka d6, z goocem na e7. Wobec otwarcia centrum i wolnych linii "c" i "e", biae podjy zamiar awanso-
wania swojego wolnego pionka. W marszu do pola przemiany ma oparcie w biaym goocu, ktry prawd mwic,
ugrzz na sidmej linii, skutecznie przyblokowany obcymi figurami. Biay pionek nie ma moliwoci ruchu, gdy Garri
Kimowicz zastopowa go posuniciem ...Sb8-d7. Taki blokujcy ruch na pewno spotkaby si z akceptacj
A.Nimzowitscha ("Mj system", rozdzia pt. Wolny pion), chod wspomniana trjka bierek pozostanie w klinczu a do
kooca partii. Nastpna seria posunid, to krtki bj o wysunity przyczek biaych: 19...Kg7 20.We1 dalekosina
obrona gooca, 20...Wc5 21.Gb5 prba ataku na blokujc figur. Caa nadzieja biaych ley w odblokowaniu pionka.
21...Gc6 dobrze!, nie mona pozwolid sobie na wymian skoczka, gdy prowadzioby to do eskalacji grb na tyach
czarnych. 22.G:c6 W:c6 23.Wb-d1. W wyniku przeprowadzonej wymiany figur biae nie osigny niczego szczegl-
nego. Obie wiee podpieraj co prawda, wysunity tandem bierek, ale rola ta ma charakter wycznie obrony, eby
nie rzecz - pasywny. Tymczasem skrzydo hetmaoskie biaych wykazuje oznaki saboci. Czarne mog prowadzid tam
atak wieami, wspomagany goocem okupujcym gwn przektn. Nie bez znaczenia jest fakt, i czarne maj tam
przewag w liczbie pionkw hetmaoskich i szans na utworzenie wolnego, oddalonego pionka. Ale na szansach si
skooczyo. Czarne stopniowo traciy inicjatyw po kolejnych, niezbyt udanych posuniciach. REMIS.

Mecz 1, partia 15, A.Karpow-G.Kasparow, Obrona hetmaosko-indyjska.

Mecz o mistrzostwo wiata toczony midzy panami "K" charakteryzowa si ciekaw waciwoci. Przeciwnicy cz-
sto podbierali sobie idee debiutowe, nakaniajc oponenta do gry przeciwko wasnym koncepcjom. W partii pitna-
stej, Garri Kimowicz wykorzysta debiutowy pomys Karpowa, stawiajc obrooc tytuu przed nielada problemem:
zwalczad swj sposb gry, czy nie "odkrywad kart"? Po ruchu 21.Hc1-d2 obraz na szachownicy przedstawia si na-
stpujco:

Walka toczy si w centrum wok pionkw na czwartej i pitej linii oraz na skrzydle hetmaoskim. Czarne za pomoc
marszu piona a7-a5-a4 i wymiany ...a4:b3, a2:b3 otworzyy lini "a". Wynikiem tej operacji byo m.in. utworzenie
sabego pionka b3, ktry zosta zaatakowany ruchem 21...Wa3!?. Nie byo to jedyne dostpne posunicie, gdy czar-
ne mogy dokonad wyjanienia sytuacji w centrum, wymieniajc piony 21...c:d4. Po odbiciu 22.G:d4, pretendent a-
two uaktywnia skoczka 22...Sc5, zwikszajc jego operatywnod na centralnych polach. Ruch w partii jest wstpem
do kilku ostrych wariantw. Po normalnej obronie 22.Wb1, czarne zagray nieprecyzyjnie 22...Wd8, pozostawiajc
wie na a3 bez naleytego wsparcia. Znacznie silniejsze byo 22...Wea8!, opanowujce lini "a". Po 23.d:c5 S:d5
pora w koocu uaktywnid hetmana 24.Hb4. Wiea na a3 jest pod biciem, ale czarne nie spiesz si z jej odejciem,
gdy maj w zanadrzu kontruderzenie w centrum 24...d4!. Pokusa wzicia wiey 25.H:a3(?!), zostaaby atwo ukara-
na w wariancie: 25...d:e3 26.Hc1 Gd4! z bezporednim atakiem na krla. W partii biae zbiy goocem na d4.
REMIS.