www.adeste.

eu 1
 Adres do korespondencji: Grafika i skad gazety: Tomasz ukasik - it@adeste.eu
Skad gazety w rozszerzeniach .mobi i .epub: Maciej
agiguz 73, 22-400 Zamo Andrzej Laskowski - maciej.laskowski@adeste.eu
tel. 515 244 234 Webmaster strony www.adeste.eu: Tomasz
Pr
agn,s
zukam,wi
erz
redakcja@adeste.eu Leszczyski - it@adeste.eu
Rysownik i art-designer: Marcin Kozowski
Redaktor Naczelny: Media consulting: Mateusz Niecierowicz
Bartomiej Jan Wojnarowski Dzia korekty:
Redaguje zesp w skadzie: Anna Gawlik, Anna Przybysz, Zuzanna Sokalska,
Kamil Przemysaw Maka (z-ca redaktora naczelnego Magdalena Wglarz.
ds. redakcji i jakoci) Dzia rozwoju i promocji:
Anna Magorzata Gawlik (z-ca redaktora naczelnego ds. Tomasz ukasik, Marcin Kozowski
organizacji i zarzdzania) Przemysaw Kucharek, Tomasz Kumiga
Piotr Wadysaw Sudo (sekretarz redakcji) Piotr Wadysaw Sudo, Honorata Szczsna -
Micha Gjski, Jakub Konrad Lesner, Tomasz promocja@adeste.eu, Bartomiej Wojnarowski
Leszczyski, Konrad Myszkowski, Piotr Ulrich, Konrad
elechowski A take kady, kto modliw, pomoc, wsparciem
Wsppracownicy: technicznym, finansowym czy organizacyjnym
Martyna Jerks, Dk. Mateusz Kopa, Marcin Kozowski, przyczyni si do rozwoju tego dziea.
Micha Marcin Lewandowicz-Bucholc, Katarzyna Bigaj, +AMDG!+
Ks. Dawid Sebastian Tyborski., Bartomiej Zglinicki

2 www.adeste.eu
 Spis treci Sowo wstpne
FELIETON WSTPNY
Redaktora Naczelnego
Wiara skrojona na miar, czyli spr
o co wicej ni czstochowskie
uwielbienie
Bartomiej Wojnarowski 3

TEMATY NUMERU
Angielscy mczennicy poreformacyj-
ni
ks.Dawid Tyborski 5

Jak zosta protestantem

Kamil Maka 8

Przepis na solon skriptur, czyli jak

doszo do Reformacji
dk.Mateusz Kopa 14

Leon X - bierny wiadek reformacji

Ireneusz Mercati 17

Pismo wite, nauka, Sola Scriptu-

ra - Rola Pisma witego i jak go nie
czyta Ojcze wity, zachowaj ich w Twoim imieniu, ktre Mi dae, aby
Konrad elechowski 23 tak jak My stanowili jedno. (J 17, 11b)
Reforma Kocioa, a rozbicie jednoci

T
rozwaania w oparciu o fragmenty
Pisma witego. o ju 500 lat. Pi wiekw rozamu, pi wiekw blu i niezrozumienia,
Micha Gjski 29 pi wiekw sytuacji w ktrych ludzie ochrzczeni w wodzie zanurzaj-
cej nas w mierci i passze Pana stoj nie obok, ale gdzie w oddali. Ju 31
Reformacja Lutra, a Eucharystia i padziernika 2017 roku minie okrga rocznica ogoszenia tez augustia-
Msza wita skiego zakonnika Marcina Lutra. Reformacja staa si wydarzeniem bez-
Kamil Pindel 32 precedensowym, ktre odmienio nie tylko map religijn Europy i wiata,
ale przewrcio porzdek polityczny, zmienio stosunki gospodarcze i sys-
Od braku pokory do puszki Pandory
tem spoeczny. Byo wydarzeniem tak znaczcym, e w wielu kwestiach
Konrad Myszkowski 35
mwimy o wiecie przed i poreformacyjnym.
Zrozumie siebie nawzajem.
Dziaania ekumeniczne pomidzy
katolikami i protestantami w czasach
wspczesnych
W pierwszym numerze miesicznika Adeste pochylimy si nad tym
wydarzeniem, jego konsekwencjami i genez. Spojrzymy na Koci
A.D. 2017. Jest silniejszy czy sabszy ni w 1517? Zastanowimy si, czy
Katarzyna Bigaj 40 obchody 500-lecia Reformacji powinny by okazj do witowania, czy
jednak pokuty i zadumy. Bdzie to podr bolesna, w ktrej nie bez winy
FELIETON w niektrych sferach by Koci katolicki, ale i pena nadziei, bo wyzna-
500 lat reformacji okazja do wito-
czajca ten sam cel, jakim jest sam Jezus Chrystus.
wania czy zadumy?

Piotr Wadysaw Sudo
Z INNEJ BECZKI
Czy Allah to Bg chrzecijan?
Micha Lewandowicz-Bucholc
W
42
naszym miesiczniku znajdziecie te artykuy dotyczce spoecze-
stwa, kultury i wiary. Przeczytacie midzy innymi o tym, czy chrzeci-
janie i muzumanie wierz w tego samego Boga oraz o gbszym podou
46 ostatniego sporu o uwielbienie w Czstochowie.

G
Raniec bro przeciw diabu boko wierz, e nowy projekt bdzie pocztkiem przygody, ktrej
Piotr Ulrich 49 gwnym prowadzcym jest Pan.
Muzyka czy i dlaczego warto czy
j z religi?
Tomasz Leszczyski 51 Z modlitw +
Bartomiej J. Wojnarowski
Redaktor Naczelny miesicznika ,,Adeste

www.adeste.eu 3
 rdo: fb.com/@SalezjaskaPielgrzymkaEwangelizacyjna

Wiara skrojona na miar, czyli spr o co wicej ni

czstochowskie uwielbienie
Bartomiej Wojnarowski

A wic wojna... A moe to jednak tylko internetowy spr, ktry wybuch i eskaluje po synnym l-
miku ojca Remigiusza Recawa? Moe problem ley gdzie indziej, gbiej? Setki reakcji na nagranie
z Czstochowy i wspomniany lmik pokazuj, e katolicy nie tyle rzdz Internetem, co Internet
zaczyna kontrolowa ich reakcje, take jeli chodzi o postrzeganie wiary. To bdzie bolesna i sar-
kastyczna opowie o tym, jak potramy niszczy si i omiesza przed ludmi sabej wiary w imi
jedynej, witej ,,racji.

Sdowiska
pr wskazuje na pewien pro- i yciowego manifestu, w kt- zewntrzny zachwyt rytuaami
blem globalny czsto ro- rym si pochonli, nie zawsze i gestami lub wrcz poczuciem,
wyrazicie pokazujce z gbok refleksj. W wiecie, e ten ,,posoborowy (ile razy ja
swoje miejsce w Kociele stawia- w ktrym brak twardych odpo- syszaem to okrelenie) ma ja-
j go na podstawie swoich do- wiedzi, ta forma rytu dla wielu ki problem i wanie ta forma
wiadcze, prywatnych przey zdaje si rodzajem rebelii, a nie rytu jest idealnym remedium i
i wychowania, a nie szerszego przemodlonej, przemylanej de- ratunkiem na wszystko. Na dru-
spojrzenia. I nie moemy ukry- cyzji. W ten sposb odzywa si gim kocu dokadnie tej samej
wa, e dla wielu modych ludzi w duszach wielu ludzi tsknota linii stoi wska grupa ludzi, kt-
Msza wg Mszau Jana XXIII jest za czym wielkim, ale ten zryw rzy sami okreliliby si jako cha-
pewnym rodzajem duchowego podwiadomie podbity jest przez ryzmatycy, ktrych dziaalno

4 www.adeste.eu
spotyka si raz to z zachwytem,
to oporem ludzi w Internecie.
To oni wznoszcy rce w eg-
zaltacji, deklarujcy na Facebo-
oku, e Jezus rzdzi ich yciem,
emocjonalnie podchodzcy do
Liturgii. To czsto rwienicy lu-
dzi zwizanych z pierwsz grup,
co dodaje jeszcze kolorytu cae-
mu sporowi. Swoj wiar lubi
okazywa bardzo mocno, ywio-
owo, szukajc wrcz emocjonal-
nej, dotykalnej relacji z Bogiem.

Pozna wiar, pozna bliniego

C hocia dwie grupy czy do

sporo, to z mojej obserwa-
cji wynika, e odmiennie reagu-
j na krytyk. Modzi zwizani z
Tradycj w swoim postrzeganiu
czsto posuguj si wyrae-
niami kryzysu. Wedug nich w
kryzysie jest wikszo Kocioa,
oczywicie od tego nieszczsne-
go Soboru w 62, w kryzysie s
powoania, w kryzysie wreszcie
s rodziny pochonite moder-
nizmem. Jedynie oni zwizani
z t jedn z kilkudziesiciu form
sprawowania Ofiary jawi si
dla siebie jako oazy ortodoksji i
stabilnej wiary. Wielu dyskutan-
tw z ktrymi miaem szans po-
rozmawia o Tradycji i NFRR byo
modymi ludmi. Po pierwszym
wraeniu osb niezachwianych
w wierze, zaczytujcych si w
Tomaszu z Akwinu i uywajcych
sowa modernizm czciej ni
Tomasz Hajto sowa no pobaw
si pik, wyania si ciekawa
kwestia: ten nimb kadzida, nie-
zwyko, tajemniczo gestw
poczona z twardym naucza-
niem wielu teologw ery pre-
-Vaticanum daje im zudzenie, e
maj bilet na brak wtpliwoci i
rozterek. Na wszystkie dylematy
teologiczne jest oczywicie Su-
mma, a ten rozmyty Katechizm
Jana Pawa II lepiej zastpi przez
Katechizm kard. Gaspariego.
blisi ni niektrzy czonkowie
rodziny, a jak sami o sobie m-
wi odnowieni przez Ducha
ceni sobie bardziej ducha pra-
wa ni martw liter, chocia
sami nie do koca wiedz, co to
wyraenie moe oznacza. Po-
dobnie te reaguj na krytyk nego susznego wg nich rytu na
ywioowo i emocjonalnie tak
samo jak przeywaj swoj wiar. szoby do szoku. Do zaskoczenia.
Mechanizm wyparcia i katolic-
kie stereotypy
T e dwie grupy tak mocno wal-
czce ze sob, oczywicie a
jakeby inaczej upominajce
si w wierz, a rzeczywicie oka-
dajce si bolesnymi stereotypa-
mi, prowokacjami podszytymi
sarkazmem, maj jedn wspl-
n cech: przecenianie swoich
rdo: pexels.com
wiam si, jak duo dobra przynio-
soby pjcie na Msz wg Mszau
w. Jana XXIII przez grup cha-
ryzmatykw na co dzie kocha-
jcych ywioowe uwielbienia.
Podobnie jak mocno otwaraby
oczy wizyta zwolennikw jedy-
spotkaniu wsplnotowym. Do-
Opadyby maski. Okazaoby si
wtedy, e ten internetowy hejt,
enujce ledztwa i prowokacje
robione s przez wskie grupki
ludzi. e nie musimy ze sob wal-
czy. e mamy si bi O zba-
wienie innych, a nie Z innymi
w sporze. Wtedy okazaoby si,
e to tylko mieszne wojenki.
B o Koci jest pikny. Jest w
oddechu Mszy, ktra zachwy-

N a drugim kocu tej samej

prostej le modzi z chary-
zmatycznych wsplnot. Wielu
z nich poszukuje w czsto roz-
dmuchanym dynamizmie ucisze-
nia wasnych problemw, bracia
i siostry ze wsplnoty staj si
form pobonociowych. Myl,
e wicej dobrego ni jaowe
prowokacje daoby wsplne po-
znanie siebie nawzajem, zrozu-
mienie dlaczego tak, poznanie
swoich brakw, ale i zalet w
obliczu drugiej osoby. Zastana-
ca acin i gbi, ale i w szcze-
rym uwielbieniu ludzi. I nie, nie
sugeruje tutaj, e wszystko jest
w penym porzdku. Kontrower-
syjna prba uwielbienia, ktra
wygldaa jak dyskotekowy hap-
pening nie powinna si zdarzy

www.adeste.eu 5
w miejscu, w ktrym ludzie szu-
kaj ciszy, rozmylaj i spotyka-
j si z Matk. Ale sytuacji nie
poprawi te internetowe akcje,
tworzenie stereotypw i podzia-
w, bo Koci spotyka si tam,
gdzie jest jedno i nadzieja.
pewnych mechanizmw, dop- o ruchach charyzmatycznych w
ty ta ,,wojenka'' bdzie trwa w Kociele i zrozumie, e nie kady
najlepsze. I dlatego bdzie tak wzi si z Toronto Blessing, a
zaogniona, bo oba fronty mie- mnstwo z charyzmatykw ma
ni si w swoich oczach jako rozwinit pobono maryjn
te boe, waciwe a prze- i wcale nie upada na posadzk

Wyj z twierdzy uprzedze

B y moe kto musi przeama

t barier. Moe zwolennik
Tradycji zaryzykuje i ucinie
do swojemu rwienikowi z
charyzmatycznej grupy. Albo cha-
ryzmatyk porozmawia z tradycjo-
nalist, nie podszywajc rozmo-
wy legendarnymi wyraeniami jak
,,faryzeusz i ,,Koci ju dawno
poszed do przodu i dobrze.

Z byt wiele w nas atakowania

nie tyle bliniego, co jego ob-
razu. Obie strony tego konfliktu
tak naprawd si nie znaj. Zna-
j si jedynie z internetowych
memw, zaciekych dyskusji i
wiecznego narzekania jednych
na drugich. A, zapomniabym.
I tego, e kady przedstawiciel
strony tego sporu uwaa, e to
on ma jedyn suszn racj. Sy-
tuacja pokazuje jeszcze jeden
wany aspekt: bycie w grupie
parafialnej czy wsplnocie nie
moe tworzy poczucia wyszo-
ci i elitarnoci. Ani grupy trady-
cji katolickiej, ani miejsca chary-
zmatycznych spotka wsplnot
katolickich nie mog by klubami
wzajemnej adoracji. Bo od tego ciwnik jest tym, ktrego trzeba pod byle pretekstem. By moe
bardzo atwo do alienacji i poczu- nawrci na waciw drog. runie mur uprzedze zbudowa-
cia, e moje miejsce mi wystarczy ny na stereotypach, niechci i
nie musz otwiera ducho- Rozdroa ewangelizacji niepotrzebnej wojence, w ktrej
wych okien, patrze dalej, prze- zapomniano o tym, e t feraln
cie wystarczy tu, gdzie jestem. Tak waciwie ten felieton nie b- modzie od zbyt ywioowego
dzie mia zakoczenia. Bo tak na- uwielbienia w Czstochowie trze-

Icjonalistw,
liberalne frakcje charyzmatycz-
ne, jak i cz modych trady-
pozostaje na granicy
wasnej emocjonalnoci i wskie-
go wiata. ycie wielokrotnie
pokazao mi, e wiele wojenek
w Internecie i poza nim jest tak
zacieka, poniewa walczcy de
facto bij si z wasnymi kom-
pleksami. I teraz napisz co,
czym nara si obydwu gru-
pom, ale w mojej ocenie, dopki
i zwolennicy o. Recawa i modzi
tradycjonalici nie zrozumiej
prawd nie moe. Niestety spr, ba przede wszystkim ewangeli-
pod innymi postaciami, bdzie zowa, a nie stygmatyzowa pod
si wyania jeszcze niejedno- fal komentarzy na Facebooku.
krotnie. Nie znaczy to, e historia By moe co si zmieni. Jestem
nie moe mie happy endu. W jej naiwny? Nie wiem. Ale wierz, e
pozytywnym zakoczeniu Remi- Duch jest silniejszy od naszego
giusz Recaw przejrzy biografi ego. Nawet niezwykle silnego.
Marcela Lefebvrea i zauway,
e nie by to wywrotowiec ani Zainteresowa Ci mj ar-
kocielny terrorysta, ktrego tyku? Masz jakie pytania?
pami i zwolennikw trzeba Napisz do mnie na:
usuwa z Internetu, ale pasterz
burzliwego okresu zatroskany o bartlomiej.wojnarowski@
Koci. By moe cz trady- adeste.eu
cjonalistw przeczyta co nieco

6 www.adeste.eu
Angielscy mczennicy poreformacyjni
ks.Dawid Tyborski

Znajomo historii Kocioa angielskiego jest znikoma albo bardzo oglna, a koczy si na Henry-
ku VIII i jego niesnaskach z papieem. Jednak to wanie Koci angielski jest bardzo podobny do
Kocioa polskiego. cz nas mczennicy, ktrzy oddali swoje ycie za wierno Kocioowi kato-
lickiemu. Polskimi sztandarowymi przykadami s: w. Andrzej Bobola, w. Jozafat Kuncewicz, w.
Melchior Grodziecki czy bogosawieni Mczennicy z Pratulina. Oara ich ycia pojawia si na tle
wydarze historycznych, przepychanek politycznych oraz walki o wadz. Bardzo podobnie mieli
angielscy mczennicy za czasw Henryka VIII i pniej.

Jsanktuarium
est jedno miejsce niedaleko czci jest to prawda. Na tym wuj resztki tyburskiego drze-
Londynu, ktre powinno by drzewie rodzio si ycie wiecz- wa oraz relikwie Mczennikw z
narodowym, miej- ne tysicy katolikw. Najprociej Tyburn.
scem pielgrzymek i Ziemi wi- ujmujc, tyburn tree to trjkt-
t. wite miejsce na zbiegu ulic
Edgware Rd. i Bayswater Rd. Za-
miast tego na chodniku znajduje
na szubienica, na ktrej wiesza-
no skazacw, a ktra staa si
bram do nieba dla tysicy kato-
Ekatolikach
skalacja konfliktu oraz pocz-
tek regularnych mordw na
ma swoje ukorzenienie
si okrga tabliczka z napisem: likw, wieckich i duchownych, w Ustawie o zdradzie stanu oraz
the site o tyburn tree miej- ktrzy pozostali wierni Kocio- akcie supremacji z 1534 roku.
sce tyburskiego drzewa. Nazwa owi katolickiemu. Pami o tym Wtedy miejsce kani wrogw ko-
moe i z pocztku nic nie mwi, miejscu pielgnuj siostry bene- rony stao si miejscem mcze-
ale podaje analogi do drzewa, dyktynki, ktre niedaleko maj stwa. Wtedy wanie szubienica
ktre z definicji jest yjce. I po swj konwent. One to przecho- przybraa ksztat trjkta, bo kaci

www.adeste.eu 7
nie wyrabiali z wieszaniem kato- swojego lubu z Katarzyn Ara- sprawom boym. By on take
likw. Tam te zginli: w. Oliver gosk. Kardyna Tomasz Wolsey spowiednikiem krlowej i wy-
Plunkett, w. Edmund Campion, zakoczy walk o rozwd fia- chowawc Henryka VIII, ktry
w. Jan Hougthon, ktry zgin skiem, przez co zosta wyrzuco- to czu wielki respekt do swoje-
wraz ze wspbrami jako ny z funkcji kanclerskiej. Na jego go nauczyciela. Podobnie jak w
jeden z pierwszych na nowej miejsce krl wynis za swojego sprawie Morusa, koci niezgody
szubienicy. Chciabym si jednak przyjaciela Tomasza Morusa. zostaa sprawa rozwodowa Hen-
pochyli nad kilkoma mczenni- Henryk VIII, wcieky cigymi ryka. Biskup Jan, jako czowiek
kami, nie tylko z Tyburn. odmowami Klemensa VIII, ogosi gbokiej wiary i dbaoci o or-
si gow Kocioa Anglii. Prze- todoksj, pomimo baga i prb
wity polityk raony Morus zrzek si tytuu przekupstwa ze strony Henryka,
kanclerza, zapewniajc o swojej nie ugi si i potpia denia

W ytrawny polityk, pisarz, przyjani wobec krla. Wszyst-

erudyta, filantrop, poeta,
czonek III zakonu w. Francisz-
swojego ucznia. Rwnie i biskup

ka, czowiek renesansu, znawca

filozofii i literatury, Lord Kanc-
lerz, przyjaciel krla, dobry m
i ojciec ogem ikona angiel-
skiej prosperity. Wydawao si,
e to historia skazana na sukces.
Mowa o nikim innym jak o w.
Tomaszu Morusie. Ten urodzony
w 1478 roku angielski mczennik
pochodzi z mieszczaskiej rodzi-
ny i nic nie zapowiadao jego za-
wrotnej kariery. Za namow ojca
zacz studiowa prawo. Podczas
studiw mieszka w klasztorze
kartuzw. Niedugo po studiach
zawar zwizek maeski z Jane
Colt. Zwizek ten trwa krtko,
bowiem Tomasz szybko owdo- ko poszoby w miar spokojnie, Jan trafi do Tower. Na poczt-
wia. Drug jego on bya Alicja gdyby nie ustawa o sukcesji. Lord ku z myl, e cikie wizienie
Middleten. Ju w wieku 26 lat Tomasz nie chcia uzna za pra- zmikczy wol starego czowie-
zosta posem do parlamentu, a wowitych dziedzicw dzieci z ka. Ku rozpaczy Henryka, w. Jan
jego sawa obijaa si coraz szer- nieprawego oa Henryka. Ci- by nieugity. O sprawie biskupa
szym echem po angielskiej ziemi. gle uwaa, e prawdziw on i jego uwizieniu dowiedzia si
Kiedy popad w nieask u Hen- jest Katarzyna i podpisanie aktu papie Pawe III, ktry za zasugi
ryka VIII, postanowi uda si w oznaczaoby zdrad nie tylko Ka- posa mu kapelusz kardynalski,
podr po Europie. Odwiedza tarzyny, ale wiary w instytucje wierzc, e Henryk nie podniesie
Uniwersytety, znanych pisarzy sakramentu maestwa, dlate- rki na kardynaa. Rozwcieczy-
i filozofw, da si pozna jako go Tomasz czu si wewntrznie o to jednak Henryka, ktry na-
czowiek wybitnie inteligent- zmuszony do odrzucenia tego kaza ci biskupa Jana. Na p
ny, wyksztacony, wraliwy, jako aktu. Dalsza historia nie moga godziny przed mierci czyta on
sztandarowy przedstawiciel swo- by inna zosta uwiziony w Nowy Testament. Kiedy zamyka
jej epoki. Tower jako wrg i zdrajca Anglii. Pismo wite, powiedzia: Wy-
W wizieniu pisa komentarz do starczy tej nauki, aby wytrzyma

W krtkim czasie po mierci Mki Paskiej, ktrego nie uko-

ojca, Henryk VIII wezwa go czy. Zosta zamordowany w To-
na dwr jako swojego doradc i wer. Jego ostatnimi sowami s:
przez reszt mego ycia. Zgi-
n miesic po swojej nominacji
kardynalskiej, 22 czerwca 1535
obdarzy go tytuem szlacheckim. Umieram jako dobry suga kr- roku.
Ich przyja miaa te wpyw na la, ale przede wszystkim suga
wiar krla. Wpyw ten by tak Boga. Spoeczestwo w rozdarciu
mocny, e podczas walki z prote-
stantyzmem krl napisa pamflet Bohaterski biskup
pt. Obrona siedmiu sakramen- D la katolickiej czci spoe-
czestwa dramatyczna sytu-
tw. Przyjaci porniy jednak
sprawy dziedziczenia. Od du- D rug postaci sporu o su-
premacj jest w. Jan Fisher,
szego czasu Henryk VIII zabie- biskup Rochesteru, kardyna,
acja wci trwaa. Podejmowano
pokojowe kroki, takie jak: dys-
kursy akademickie, dyplomacj,
ga o stwierdzenie niewanoci czowiek wyksztacony i oddany modlitwy za ojczyzn. Prosty lud

8 www.adeste.eu
postanowi wzi sprawy w swo-
je rce. Najsynniejsz z podej-
mowanych oddolnie interwencji
jest tzw. Pielgrzymka aski. Lud-
no chopska powstawaa i ru-
szaa na Londyn, aby przekona
krla, e pldrowanie klasztorw
i mordowanie ksiy jest dla nich
zbrodni, bowiem to wanie za-
kony podejmoway si opieki du-
chowej, spoecznej i materialnej
nad yciem prostych ludzi i sta-
nowiy dla nich oparcie. W kul-
minacyjnym momencie byo 40
tysicy pielgrzymw. Caa p-
nocna Anglia bya podburzona i
konflikt pnocny si zaostrza.
Godem i sztandarem byo Arma
Christi, czyli rany Chrystusa.
Std te wywodzi si powiedze-
nie na rany Chrystusa!. Przynie-
li je do polski jako akt strzeli-
sty jezuici. Katolikom w Anglii
nie pozostao nic innego jak zej
do podziemia.
wita konwertytka
M agorzata Clitherow urodzia
si ok. 1556 roku w prostej
rodzinie wytwrcy wiec. Jako
pitnastoletnia panna wysza
za m za rzenika Jana Clithe-
rowa. Zostaa wychowana jako
anglikanka, jednak w 1574 roku
nawrcia si na wiar katolic-
k. Gboka wiary Magorzaty
nawrcia te jej syna, Henry-
ka, ktry wyjecha do Francji,
aby zosta kapanem. Jej dom w
Yorku by prawdziwym domus
ecclesiae. Magorzata ukrywaa
kapanw, dawaa im je, orga-
nizowaa tajne duszpasterstwo,
cigaa ludzi na Msz wit w heroiczna postawa, modlitwa,
swoim domu i tych, ktrzy chcieli
korzysta ze sakramentw. Wraz
z mem przygotowaa dom na
ewentualne apanki czy polo-
wania na ksiy, wyposaajc
si w podwjne ciany, otwory
i skrytki na paramenta liturgicz-
ne. W 1586 roku wie o tym,
e Magorzata ukrywa ksiy,
dotara do wadz. Zostaa ona
aresztowana i w obronie swoich
dzieci odmwia sobie prawa do
obrony. Zostaa skazana na wy-
jtkowo okrutn mier przez
zmiadenie wrotami. Pod Ma-
gorzat pooono kamie, ktry
www.adeste.eu
mia ama jej koci i bolenie j mieszanej religijnie rodziny.
kaleczy, a na wrotach kadziono
coraz wiksze ciary. Umiera-
a 15 minut. Zostaa zamczona
w Wielki Pitek 1586 roku. Do
dzisiaj jej dom jest sanktuarium.
Zostaa kanonizowana przez b.
Pawa VI.
Jezuicki bohater wiary
W 1540 roku w Londynie ro-
dzi si Edmund Campion.
Wprost porodku morderczej
burzy dziejowej, ktra niszczya
wszystko, co katolickie. Wycho-
wany jako anglikanin i wierny an-
glikaskiej wykadni wiary wzra-
sta i ksztatuje si. Zdobywa tytu
magistra w Oxfordzie i przyjmuje
najnisze wicenia w Kociele
anglikaskim. Widok tysicy m-
czennikw oraz lektura Ojcw
Kocioa nie daje mu spokoju i
postanawia uciec z Anglii. Ju
we Francji Edmund staje si ce-
nionym profesorem i wykadow-
c. Kiedy przebywa w Rzymie
wstpi do jezuitw, gdzie nadal
rozwija swoje pasje naukowe.
Zakon wysa do Czech, a jego
dziea tumaczy ks. Piotr Skarga.
Papie Grzegorz XIII prosi go jed-
nak o podjcie si misji w ojczy-
stej ziemi. W Anglii zasyn jako
pisarz i twrca dramatw i dzie
apologetycznych. Cay czas y w
ukryciu i czsto zmienia miejsca
zamieszkania. Ofiarnie nis po-
sug duszpastersk, ryzykujc
ycie. W 1581 roku na skutek
zdrady zosta pojmany i skazany
na tortury. Sta si on jednym z
mczennikw Tyburn Tree. Jego
przebaczenie i poddanie si woli
Boej pod szubienic wzbudzio
gony podziw. Skazany na po-
wieszenie, otwarcie wntrznoci
i powiartowanie jezuita, swoj
postaw nawraca podczas egze-
kucji kilka tysicy ludzi. Ginie 1
grudnia 1581 roku.
Mny kapan i opiekun ubo-
gich
S to lat pniej sytuacja wygl-
daa rozpaczliwie podobnie.
Przekona si o tym w. Dawid
Lewis. Pochodzi on z walijskiej,
Podczas studiw wyjecha na
kontynent, gdzie przyj wiar
katolick. W tym czasie w Walii
wybucha epidemia, ktra zabie-
ra rodzicw Dawida. Jego wujek,
ktry by jezuit, namawia go na
podr do Rzymu. Wstpi do
Towarzystwa Jezusowego i w
1642 roku przyjmuje w Rzymie
wicenia kapaskie. Jego ma-
rzeniem byo goszenie Chry-
stusa na ojczystej ziemi, dlatego
wraca do Anglii pod pseudoni-
mem Karol Baker. Natychmiast
po powrocie podejmuje posug
duszpastersk, ewangelizuje, po-
maga biednym, organizuje swoj
wsplnot zakonn. Na skutek
donosw i zdrady przez aposta-
tw ks. Lewis zostaje aresztowa-
ny. Sytuacj pogarsza fakt, e na-
ogowy oszczerca i kamca Tytus
Oates, wmawia krlowi, e jezu-
ici czyhaj na jego ycie. Listopad
1678 roku by czasem szczegl-
nie nasilonych apanek ksiy. Po
rocznym przebywaniu w wizie-
niu i torturach, w sierpniu 1679
roku, o. Dawid Lewis SJ zostaje
powieszony i powiartowany. Za
ycia zdoby sobie przydomek
ojca ubogich. Wchodzc na miej-
sce kani powtarza: Sodki Jezu,
przyjmij moj dusz.
Gwiazdy w ciemnoci
C zasy ciemnoci i za nie byy
przeszkod w osiganiu wi-
toci. Dziki ofiarnym przyka-
dom witych mczennikw ty-
sice ludzi nawrcio si i trwao
wiernie w Kociele katolickim.
Do XX wieku katolicyzm w Anglii
by symbolem wstydu, obciachu,
biedy, symbolem ludzi drugiej ka-
tegorii. Konwersje byy na salo-
nach gorszce lub wymiewane.
Prawda i mio nie day si jed-
nak zaguszy przez dze krla
czy polityczne niesnaski. Angiel-
scy wiadkowie prawdy do dzi-
siaj inspiruj nowe pokolenia.
Zainteresowa Ci mj ar-
tyku? Masz jakie pytania?
Napisz do mnie na:
dawid.tyborski@adeste.eu
9
Jak zosta protestantem
Kamil Maka

Gdy mowa jest o 500-leciu reformacji, zazwyczaj myli si o tym wydarzeniu w wielkiej skali o
jego znaczeniu w historii wiata i Kocioa. Tymczasem na poziomie codziennego ycia katolicy oso-
bicie dowiadczaj rzeczywistoci rozbicia zachodniego chrzecijastwa, gdy sami lub ich bliscy z
rnych powodw i rnymi drogami zostaj protestantami. W niniejszym tekcie sprbuj wska-
za, co sprawia, e szczeglnie modzi katolicy traaj do ewangelikalnych zborw.

N a pocztku chc zastrzec: ten staj ewnagelikalnymi chrzecija- kacji pozna Mateusza, ktry by
tekst nie ma pretensji do by- nami.
cia opracowaniem naukowym,
ewangelikalnym chrzecijaninem.
Mateusz zabra go na grup bi-
ale oparty jest na osobistych do- Drogi, ktre prowadz od Rzy- blijn, ktrej spotkania odbyway
wiadczeniach, wielu rozmowach mu si w domu jednego z czonkw.
z konwertytami na ewangelika- Maciek zosta zupenie poraony
lizm i obserwacji katolikw zma-
gajcych si z pokus protestan-
tyzmu. Aby poruszany problem
M aciek wychowa si w nie- przejrzystoci Biblii, a pouczony
zbyt praktykujcej rodzinie, przez uczestnikw grupy za po-
ale sam zawsze mocno wierzy moc rnych wersetw, zosta
nie wydawa si zbyt abstrakcyj- w Boga i cigno go do kocioa. zachcony do oddania swojego
ny, pozwol sobie skonstruowa Chodzi na dodatkowe naboe- ycia Jezusowi. Przey silne na-
trzy wymylone opowieci, ktre stwa, czyta troch przypadkowe wrcenie, a poniewa niczego ta-
jednak reprezentuj pewne typo- ksiki o wierze, zosta ministran- kiego nie dowiadczy w Kociele
we historie tego, jak katolicy zo- tem. Gdy mia 16 lat w trakcie wa- katolickim, porzuci go krtko po-

10 www.adeste.eu
tem i przystpi do zboru Mate-
usza. Teraz jest gboko przeko-
nany o prawdziwoci zasady sola
scriptura i gorliwie przekonuje in-
nych o faszywoci katolicyzmu.

Edzicelapraktykujcych
pochodzi z domu gorliwie
katolikw. Ro-
co niedziel chodzili do ko-
cioa, regularnie si spowiadali,
zawsze odmawiali z dziemi pa-
cierz wieczorem. Chocia rne
praktyki religijne miay due zna-
czenie w domu, rodzice niewie-
le potrafili Eli odpowiedzie na
pytania dotyczce wiary, ktre
j drczyy. Obowizki religijne
staway si dla niej coraz bardziej
uciliwe, a rwnoczenie co-
raz mniej je rozumiaa. Instynk-
townie posiadaa pewn wiar,
jednak gdy wyjechaa na studia
przestaa chodzi do kocioa,
chocia nachodziy j wyrzuty
sumienia (wobec rodzicw czy
Boga tego nie wie). Wsploka-
torka zaprosia j na uwielbienie
do swojego kocioa, gdzie Ela po
raz pierwszy naprawd poczu- pogldy na to, co Bogu si podo- kogo zawsze dobrze zoriento-
a jak wi z Bogiem. wietnie ba, a co nie, a take zrozumia, wanego temu swojemu zmy-
wykonywana profesjonalna mu- e Koci katolicki jest faszyw sowi susznoci czy rozumowi
zyka poruszya j do gbi, a gdy religi. Teraz dalej duo dyskutu- ufa bezgranicznie. Sami moemy
po uwielbieniu pewien chopak je w Internecie z katolikami, pro- by podobni do wyej opisa-
wyszed na scen i zacz mwi wadzi swojego bloga, na ktrym nych osb lub zna ludzi takich
o yciu z Jezusem, zobaczya, e niezbicie dowodzi prawdy na jak one. Jest niezwykle wane,
ycie chrzecijaskie moe by o podstawie Biblii. Skontaktowa by zrozumie, e nie do koca
wiele prostsze, a jego zasady zro- si przez Internet z pastorem ma- dokonuj one swych wyborw
zumiae, jeli tylko odwouje si ego radykalnego zboru wolnych wiadomie, a przynajmniej, e nie
bezporednio do Biblii. chrzecijan. Pastor by tak pod do koca mona je za te wybory
wraeniem gorliwoci Tomasza, wini. Stoj za nimi czsto rne

T omasz w gimnazjum zosta e zaproponowa mu prowadze-

zwolennikiem niszowej par- nie grupy biblijnej po ponownym
tii prawicowej. Uwaa, e le chrzcie.
si dzieje w kraju i na wiecie i
postanowi, e trzeba co z tym
zrobi. Jeli chodzi o jego wiar,
czynniki, ktre predysponuj do
ulegoci wobec protestantyzmu.
Przyjrzyjmy si niektrym z nich.
T
o s trzy do typowe histo-
rie porzucenia Kocioa ka-
Powierzchowny katolicyzm

to wierzy w Boga i prbowa tolickiego na rzecz jakiej formy

bra udzia w rnych wsplno- ewangelikalnego chrzecija-
tach okooparafialnych, ale nikt stwa. Maciek, chocia dla po-
D wie pierwsze historie sygna-
lizuj co bardzo wanego.
Wielu katolikw yje w prze-
tam nie podziela jego pogldw i stronnego obserwatora moe si wiadczeniu, e katolicyzm jest
nie znalaz dla siebie w nich miej- wydawa bliski Kocioowi, tak czym oczywistym. Jest jak po-
sca. Od dawna bra intensywny naprawd troch bdzi i brakuje wietrze, ktrym si oddycha na
udzia w dyskusjach w Interne- mu kogo, kto by go naprowa- co dzie. W ten sposb Maciek,
cie na rne tematy i pewnego dzi. Ela yje w pewnej pustce chocia nie pochodzi ze specjal-
dnia natrafi tam rwnie na fo- dotyczcej wiary, chocia mona nie praktykujcej rodziny, atwo
rum protestanckie. Po kilku tygo- by powiedzie, e pochodzenie moe utrzyma kontakt z Ko-
dniach ledzenia go, jak rwnie na wszelkie sposoby powinno cioem, zosta ministrantem itd.
po przeczytaniu wielu stron i j chroni przed utrat wiary w Rodzice pozostaj nominalnymi
obejrzeniu filmw na YouTube katolicyzm. Tomasz sam formuje katolikami. Rodzice Eli natomiast
linkowanych przez uytkowni- swoje pogldy, jest osob nie- waciwie nie martwi si o to,
kw, wyrobi sobie zdecydowane zalen, wic sprawia wraenie by wiar jako szczeglnie zro-

www.adeste.eu 11
zumie, bo jakby nie zdaj sobie
sprawy, e co mogoby j realnie
podway przecie wszyscy s
katolikami. Trudno polega na
tym, e katolicy tak sdzcy naj-
czciej ju zostali gboko ze- o yciu wedug tej objawionej cenia Kocioa? Dwa problemy
wangelizowani inn ewangeli
rne idee racjonalizmu, libera-
lizmu, hedonizmu, konsumpcjo-
nizmu s rzeczywistym budul-
cem ich pogldw, a katolicyzm
albo jest jedynie dodatkiem, albo
cienk, nic nie znaczc skorupk
pokrywajc cao. Wrd tego kultur popularn w cakiem in- maj dostp tylko do pozornie
oczywistego katolicyzmu trud-
no znale zwykej osobie kogo,
kto rzeczywicie znaby swoj
wiar od A do Z. Nawet ksia i
katecheci maj wielk trudno
w jasnym wyoeniu wiary. Za-
tem kiedy Maciek instynktownie
szuka jakich rde dla zrozu-
mienia swojej wiary, zdany jest
na przypadkowe ksiki rnej
jakoci, ktre sumarycznie tylko
potguj wraenie niejasnoci, a
nic nie porzdkuj. Nie ma prze-
wodnika, ktry wyjaniby mu, jak
rzeczy si maj, co jest wane, a
co mniej wane itd. Najprawdo-
podobniej sam nawet nie potrafi
dla siebie zwerbalizowa swojego
problemu, wic nie szuka pomo-
cy wprost, za ksidz opiekujcy
si ministrantami nawet nie ma
pojcia, e z takim problemem
kto w grupie moe si zmaga:
przecie wszyscy s katolikami,
12
jako automatycznie rozumiej, Rozum, emocje, wiara
w co wierz, czy nie?
O t nie. Zrozumienie wiary C o jest zatem w kulturze po-
pularnej takiego, co moe do-
katolickiej nie mwic ju prowadzi katolikw do porzu-
prawdy jest niesamowicie ni- szczeglnie przebijaj z opisanych
ke wrd zwykych katolikw, historii. Z jednej strony wszyst-
wieckich i duchownych. Nikt kie postacie s silnie pocignite
nie zdaje si dostrzega palcej przez pewn intelektualn przej-
potrzeby rzetelnej, gbokiej ka- rzysto, prostot, racjonalno
techezy. Wielu ludzi zatrzymao nauczania, z ktrym si stykaj.
si na poziomie infantylnego wy- Z drugiej strony dowiadczaj
kadu wiary wyniesionego z pod- silnych emocjonalnych przey
stawwki (a czasem, co gorsza, z zwizanych z Bogiem i te przey-
liceum), w ktrym nadal krluje cia staj si dla nich argumentem
wyobraenie Boga niewiele bar- dla obrania nowego kierunku w
dziej dojrzae ni dziecica Bo- ich yciu religijnym. Mona po-
zia, ktra za dobre zachowanie wiedzie, e mamy tutaj do czy-
wpuszcza do nieba, a za ze wsa- nienia z kwesti stosunku rozu-
dza do pieka, przy czym o ile wia- mu i emocjonalnoci do wiary.
domo, czemu nikt nie chce trafi
do pieka, to ju nie jest pewne,
co takiego ciekawego ma by w N asza kultura wyznaje kult
rozumowej prostoty: jeli
niebie. Taka wizja moga wyda- czego nie da si uj w postaci
wa si wystarczajca w wiecie, krtkiego przekonujcego hasa,
w ktrym katolik przez cae y- to nie jest rozumowo prawdziwe.
cie nie mia okazji napotka cze- Jeli co wymaga cigu rozumo-
gokolwiek innego oprcz innych wania, to najprawdopodobniej
katolikw, jednak modzi ludzie kryje si w tym jaki podstp, a
z naszych przypowieci nie yj prawda musi by prostsza. Jeli
ju w takim wiecie. Nie tylko na opisani wyej katolicy nie maj
co dzie spotykaj si z innymi moliwoci zrozumie swej wiary
wiatopogldami, ale sami dniem w jej zoonoci tak, by ogarn
i noc s katechizowani przez jej wszechstronno, a w zamian
nym kierunku. Doroli i dorasta- nie przystajcych do siebie cz-
jcy katolicy potrzebuj rzetel- ci, propozycja protestancka b-
nej katechezy, ktra zgodnie z dzie z natury do nich przemawia
zamysem Katechizmu Kocioa wanie ze wzgldu na jej pro-
Katolickiego w uporzdkowany stot. Wystarczy Biblia i odczy-
sposb przeprowadzi ich przez (I) tywane dosownie wersety, by
tre naszej wiary, (II) wiadome pozna prawd i wedug niej y.
uczestnictwo w Chrystusie przez Ta skonno do redukcjonizmu,
ycie sakramentalne, (III) logik czyli sprowadzania wszystkiego
ycia moralnego w Chrystusie do najprostszych wystarczaj-
oraz (IV) sens i praktyk osobi- cych twierdze, przeladuje dzi-
stej modlitwy. Z tych czterech siaj rne dziedziny ycia. W ten
punktw zwykli katolicy skonni sposb wielu wydaje si, e mog
s gorliwie wykonywa niezbd- by wasnymi lekarzami wy-
ne rytuay (II), cho bez zagbia- starczy, e zastosuj si do kilku
nia si w ich znaczenie, wiar (I) prostych zasad dbaoci o zdro-
znaj szcztkowo, znaj niektre wie. W ten sposb rwnie za-
przykazania, ale nie widz w tym wsze wiksz popularnoci b-
wicej caociowej logiki (III), a dzie cieszy si polityk, ktrego
modlitwy osobistej prawie nie rozwizanie toczcych pastwo
praktykuj (IV). Wszystkie braki problemw jest pozornie proste,
w katechezie wypenione s za ni ten, ktry odway si mwi
to po brzegi przez kultur popu- gono, e sprawa jest bardziej
larn. zniuansowana.
www.adeste.eu
T ymczasem prawda nie jest nie papierek lakmusowy. Dzieje przeskoczy. W pewnym stopniu
ani prosta, ani skomplikowa- si tak dlatego, e nasza kultura to zrozumiae (podobnie jak oso-
na z natury, ale czasem bywa generalnie mwi nam, e nasze bie o gbokiej urazie do kogo
taka, a czasem taka. Jednak za-
rwno protestantyzm, jak i nasza
wspczesna kultura wyrastaj
z podobnej faszywej intuicji, e
prawda nie do, e musi by
prosta, to jeszcze musi by na-
turalnie zrozumiaa dla zwyke-
go czowieka. W ten sposb
Maciek, Ela i Tomasz znajduj w
ewangelikalizmie prost odpo-
wied, tak rn od tego, z czym
si dotd spotykali w Kociele.
Intuicyjnie sdz, e ta prosta
odpowied czy to w kwestiach
wiary, czy moralnoci musi by
prawdziwa. Nie wiedz jednak,
e ich intuicje nie s naturalne
i bezwzgldnie oczywiste, ale
uformowane przez kultur, ktra
usposabia ich filozoficznie prze-
ciwko katolicyzmowi.
Etraktuje
mocje odgrywaj szczegln
rol dla Eli, chocia i Maciek
swoje wewntrzne prze-
ycie jako punkt odniesienia dla
swych przemyle. Oboje zdaj
si nie mie najmniejszych podej-
rze co do tego, czy ich emocje
w ogle mog stanowi taki wa-
www.adeste.eu
odczucia nie mog si myli, e
kiedy suchamy ich, to uzyskuje-
my dostp do ostatecznej praw-
dy. Szczeglnie widoczne jest to
w rnych dyskusjach na temat
moralnoci, w ktrych ludzkie
uczucia s ostateczn miar tego,
co jest suszne. Nie mwi si o
tym, e prawda jest obiektywna
oraz e czasami (a czasami do
czsto) trzeba zignorowa emo-
cje i za spraw wysiku woli pod-
porzdkowa si prawdzie. Ela i
Maciek nie zdaj sobie sprawy z
tego, e ich dowiadczenie moe
mie rne rda, w tym wiele
czysto ludzkich (psychologicz-
ne, spoeczne itd.), ani z tego, e
mona je zinterpretowa na wie-
le sposobw. Raczej mimowolnie
przyjmuj nauk protestantw,
wrd ktrych si znaleli i swo-
je dowiadczenie bior za znak
uwiarygadniajcy ich nauk. Cz-
sto, gdy takim osobom jak Ela i
Maciek prbuje si wyjani bd
nowopoznanej przez nich nauki,
ich ostatecznym argumentem
pozostaje realno ich przeycia,
jest to rzecz, ktrej nie mog ju
trudno pokona t zadr i spoj-
rze na rzecz obiektywnie), jed-
nak to wanie nasza popularna
kultura pooya w nich podwa-
liny pod t niemono zdystan-
sowania si do swoich emocji i
traktowanie ich jako przesanki w
rozsdzaniu prawdy.
Jsiest tutaj kolejna wielka dzie-
dzina szczeglnie domagajca
troskliwej katechezy i dusz-
pasterstwa. W naszym niby ra-
cjonalnym, niby rozemocjono-
wanym wspczesnym wiecie,
katolicy potrzebuj szczeglnie
wyranego wyjanienia tego, jak
traktowa rozum i emocje w sto-
sunku do wiary. Z jednej strony
oznacza to, e trzeba zwaszcza
modym katolikom ukazywa
pikno rozumowej zoonoci
wiary. Czsto postrzegaj oni to
skomplikowanie jako niepotrzeb-
ny balast, tym ciszy, e wydaje
si nie przekada ostatecznie na
adn osobicie dowiadczan
warto. Wobec tego wraenia
redukcjonizm i bezporednio
zasady sola scriptura bd nie-
13
zwykle atrakcyjne. Tymczasem
zoono naszej wiary ma dwa
niesamowicie istotne, wanie
atrakcyjne aspekty. Po pierwsze,
powinno si j widzie jako bogac-
two, niezwyky skarbiec, skom-
plikowan, majestatyczn kon-
strukcj wzbudzajc zachwyt
w rwnym stopniu, co zoono
natury i Wszechwiata. W tym
aspekcie niezwykle wane jest,
by da katolikom wskazwki, w
jaki sposb ten zoony depozyt
wiary odczytywa, jak si po nim
porusza, by co raz wydobywa z
niego oywiajce osobist wiar
prawdy. Po drugie, trzeba umie
przekaza katolikom dowiadcze-
nie tajemnicy, ktra ley u r-
de skomplikowania rozumowe-
go naszej wiary. Wiara katolicka
jest zoona, poniewa wyrasta z
niewyczerpanej tajemnicy Boga.
Jest zatem w tej zoonoci po-
smak przygody, odkrycia, podziw
dla niezgbionego. Zoono
wiary okazuje si by emanacj
osobistego dowiadczenia ta-
jemnicy objawionego Boga, a nie
wynikiem suchej, quasi-naukowej
spekulacji. Nie kady moe by
astrofizykiem, ale kady lubi pa-
trze w gwiazdy i nauczanie wia-
ry powinno by jak wskazywanie
drogi do jak najowocniejszej kon-
templacji chrzecijaskiego nie-
boskonu teologii.
T utaj zbliamy si za do kwe-
stii emocji. Ot pomijajc ju
spraw bdnego kierowania si
emocjami, katolicy nawet zazwy-
czaj nie wiedz, e emocjonal-
no mona i naley formowa.
Sysz by moe o tym w tele-
wizji od psychologw, ale bardzo
mao si mwi o tym w Kociele.
Istnieje za to wiele wsplnot w
Kociele, ktre bazuj na emo-
cjonalnym religijnym rozbudzeniu
swoich czonkw, ale nie pod-
chodz w ogle do problemu
emocji krytycznie. Tymczasem
emocje w yciu religijnym mog
odgrywa zarwno pozytywn
jak i negatywn rol i nie s z na-
tury waciwie ukierunkowane.
Moe si wydawa, e jeli kto cie czerpa swoj wiedz, jeli
przeywa co gbokiego w ado-
racji Najwitszego Sakramentu,
co przywizuje go do obecnego
14
w nim Chrystusa, to nie ma si internetowa samodzielno jest
co wtrca i naley go zostawi zjawiskiem nowym, najbardziej
w spokoju. Pewnego dnia moe uderza w modych i tym waniej-
jednak trafi pomidzy ewange- sze jest, by przedsiwzi rodki
likalnych chrzecijan jak Maciek i mogce zapobiec popadniciu w
wtedy nie bdzie wiedzia, e to, tak religijn pych najbardziej
co wrd nich przeyje, nie jest naraonym.
miar susznoci ich nauczania.
Wtedy jednak bdzie ju za p-
no, poniewa nikt nigdy nie wy-
uszczy mu, jak dokadnie rol
M amy tutaj jednak do czynie-
nia nie przede wszystkim
z pewnym brakiem w Kociele,
odgrywaj emocje w yciu wiary. ktry wystawia wiar katolikw
Tymczasem za odgrywaj one na prb, ale z pokus odpowia-
rol wspomagajc powinny dajc na braki w naszym charak-
poda za wol, ktra z kolei terze. Jeli obserwujemy w sobie
podporzdkowuje si przyjtej to, e mamy skonno do wa-
rozumem i sercem prawdzie. Te snego zdania, e w oglnie uwa-
rzeczy mog wydawa si oczy- amy si w jakich kluczowych,
wiste, gdy si o nich pomyli, jed- zwaszcza moralnych, kwestiach
nak wielu katolikw nie ma okazji za mdrzejszych, jestemy nara-
spotka si z takim wyoeniem eni na podenie drog Toma-
spraw wprost. sza z naszej historii. Wielu kato-
likw wczeniej odnalazo swoje
By samemu sobie papieem miejsce w protestantyzmie wa-
nie dlatego, e wreszcie mogli
D o tej pory niewiele si odnie-
limy do historii Tomasza. Z
jednej strony reprezentuje on pe-
nieskrpowanie zawierzy si
wasnej opinii pod pretekstem
zasady sola scriptura. Naturalnie
wien charakterystyczny typ ka- nasza kultura znowu buduje w
tolika, ktry uwaa, e wie lepiej, nas faszywe poczucie autonomii
ni Koci. Nie jest niedoinfor- i przygotowuje grunt pod to, e
mowany, zna nauczanie Kocioa w chwili kontaktu z ideami prote-
w jakiej kwestii, ale ma wasne stanckimi moemy sta si swo-
zdanie i to zdanie uwaa wiado- im wasnym papieem. Dlatego
mie za waniejsze, ni zdanie Ko- trzeba strzec przede wszystkim
cioa. Tak indywidualistyczn, siebie przed podeniem t dro-
krytyczn wobec autorytetu po- g religijnej autonomii.
staw wykazuj si rni ludzie.
Z drugiej strony w epoce Inter-
netu niektrzy z nich znajduj
Biblia po katolicku czytana
jeszcze silniejsze umocowanie
dla swojego stanowiska w tym,
e wydaje im si, e sami mog z
T ym, co wielu katolikw poci-
ga z kontakcie z ewangelikal-
nymi chrzecijanami jest to, e
wiksz pewnoci pozna praw- nie do, e znaj Bibli na wy-
d na jaki temat bez porednic- lot, to jeszcze jest ona zawsze
twa autorytetu, a cilej rzecz bliska ich yciu duchowemu i nie
biorc sami sobie wybieraj au- tylko. Ewangelikalizm staje si
torytety. Czsto nie posiadajc dla katolikw niezwykle atrak-
odpowiednich narzdzi intelek- cyjny przede wszystkim dlatego,
tualnych, by oceni materiay, z e wprawdzie Koci nauczy
ktrymi wchodz w kontakt w ich wielkiego szacunku i mioci
Internecie, daj wiar wtpliwym do Biblii, ale ponis klsk w
rdom. W pewnym sensie ta- zaznajomieniu ich z ni, w wyja-
kie osoby mona wini za ich py- nieniu, jak Pismo wite uczyni
ch, ale prawd jest rwnie to, czci swojego ycia. Ewange-
e niewiele mwi si katolikom likalni protestanci s pierwszy-
na temat tego, z czego rzeczywi- mi, ktrzy przedstawiaj takim
katolikom jakikolwiek program
si jej szuka, jak rwnie jakie s wcielenia Pisma witego w y-
niebezpieczestwa czerpania tej cie i powiadczaj suszno tego
wiedzy z Internetu. Poniewa ta programu wasnym dowiadcze-
www.adeste.eu
niem. Ewangelikalizm jako pierw-
szy zatem dociera do katolikw
z caociow narracj o miejscu
Biblii w yciu chrzecijanina i Ko-
ci moe ju tylko nieskutecz-
nie prbowa przedstawi kon-
trpropozycj. Tymczasem, gdyby
katolicy otrzymywali caociow
wizj odpowiedniego odczyty-
wania i wcielania Pisma wi-
tego od Kocioa, mogliby by
zaszczepieni na wizje konkuren-
cyjne. Koci pokada zbyt mao
wiary w moliwoci intelektual-
ne i duchowe swoich dzieci, nie
stawiajc przed nimi ambitnych,
ale przemawiajcych do serca i
rozumu wyzwa. Innymi sowy,
nie traktuje powanie katolikw,
jednak w naszym wiecie, w kt-
rym wikszo z nas ma dostp
do przepastnych zasobw wie-
dzy i niezliczonych wprost zja-
wisk, prdzej czy pniej ci sami
katolicy napotkaj kogo, kto po-
traktuje ich powanie, kto powie
im, e skoro Pismo wite jest ta-
kie wspaniae i natchnione przez
Boga, to powinien dorosn do
penego jego poznania i prakty- Pyn pod prd cywilizacyjnych rde. To ona
kowania. I katolik, ktry kocha uczy nas indywidualizmu, ktry
Boga, to uczyni, jednak przyswoi
sobie bdne sposoby odczyty- W iele jeszcze rzeczy mona
by w naszych historiach
wania Biblii, a za tym rwnie i skomentowa. Ciekawe na przy-
zamyka nas na niezbdno Ko-
cioa. To ona uczy nas egalita-
ryzmu i demokratyzmu, ktre
bdne nauki. kad jest to, jak wielu katolikw ka nam pogardza hierarchi i
pociga w ewangelikalnych zbo- autorytetami. To ona wpaja nam
rach profesjonalna muzyka to do gw materializm i scjentyzm,
Katolicy, stajc si ewangeli- nawet nie jest sprawa typu mu- przez ktre tzw. dosowne od-
kalnymi protestantami, staj na zyki, ale sam fakt profesjonali- czytywanie Pisma witego wy-
wysokoci zadania, gdy chodzi zmu. Wystarczy pomyle sobie daje nam si bardziej oczywiste
o ugruntowywanie swojej wia- na jakim poziomie stoi muzyka ni subtelniejsza alegoria. To ona
ry w oparciu o Pismo wite. A w naszych kocioach parafial- nci nas ide nieomylnej oso-
przecie gdyby da im moliwo nych czy jest to muzyka, kt- bistej intuicji, przez ktr mamy
zrozumie kocielne metody in- rej przyszedby posucha nawet by sami nieomylnymi sdziami
terpretacji, z rwnym sukcesem czowiek niewierzcy ze wzgl- wszelkiej prawdy. Jak zosta pro-
mogliby rozumie Bibli po ka- du na sam perfekcj wykona- testantem? Wystarczy si temu
tolicku. Zazwyczaj jednak maj nia? Pikno naturalnie rezonuje z wszystkiemu podda, pozwoli,
do czynienia tylko z wyrwany- wraliwoci czowieka, a katoli- by to mimowolnie ksztatowao
mi fragmentami, ktre maj do- cy minionych wiekw doskonale nasze wyobraenia i odruchy. Jak
wodzi katolickich prawd wiary o tym wiedzieli. Warto i o tym pozosta katolikiem? Trzeba wo-
i gdy kto przedstawi im kon- pomyle. y w to wol i wysiek intelek-
trfragment lub alternatywn ich tualny, by swoj wiar naprawd
interpretacj s bezsilni, bo nie
posiadaj caociowej wizji prze- P rzede wszystkim napraw-
d naley sobie zda spraw
sania Pisma witego, jak po- z tego, e kultura, ktra nas od
zrozumie,
opr kultury.
przezwyciywszy

kazuj losy rnych katolikw dziecistwa katechizuje, nie po-

przystpujcych do zborw pro- zostaje bez wpywu na nasze Zainteresowa Ci mj ar-
testanckich. Tymczasem katolicy religijne wyobraenia. Ma ona tyku? Masz jakie pytania?
s zdolni tak wizj wchon, rysy niezwykle zbiene z pro- Napisz do mnie na:
trzeba jednak da im tak mo- testantyzmem, wywodzc si
liwo. z tych samych filozoficznych i kamil.manka@adeste.eu

www.adeste.eu 15
Przepis na solon skriptur, czyli jak doszo do Reformacji
dk.Mateusz Kopa

Szczypta sporu o uniwersa-

lia, yka stoowa zatracenia
poczucia christianitas, por-
cja interesw dynastycznych,
porcja indywidualizmu, ca-
o przyprawi humanizmem
i dekadencj reprezentantw
wanych instytucji religijnych i
pastwowych. Woy do pie-
karnika rozgrzanego do 95C.
Wyj po kilku dekadach.

Trzy kucharki: Niemcy, Francja,

Italia

B y zrozumie, jak doszo do

reformacji, musimy pozna
to, mechanizmy sprzyjajce ta-
kiemu, a nie innemu sposobowi
mylenia. Zasadnicz scen pro-
cesw prowadzcych do wiel-
kiego kryzysu byy trzy wielkie
terytoria: Najstarsza Cra Ko-
cioa Francja, wite Ce-
sarstwo Rzymskie Narodu Nie-
mieckiego i rozdrobniona Italia.
Aktorami spektaklu dziejw byy
przede wszystkim wzgldy filo-
zoficzne, gospodarcze, politycz-
ne i teologiczne.

Fdaleko
rancja XV i XVI wieku miaa
niezwyke szczcie. Do
posunita pod wzgldem
unifikacji, nie miaa wikszych
problemw z wielkimi, wpywo-
wymi feudaami. Nieco bardziej
konfliktowo przedstawiaa si
sytuacja ekonomiczna. Powi-
zania handlowe cigny Francj co miao pniej due konse- nocy i poudnia by wzgldnie
ku Italii, gdzie dochodzio do zde- kwencje. W wyniku ustale Kon- szeroki organizm zwany wi-
rzenia z interesami niemieckimi. kordatu Boloskiego Krl Francji tym Cesarstwem Rzymskim Na-
Cra Kocioa wci apaa po- mia midzy innymi prawo wy- rodu Niemieckiego. Wewntrz-
wietrze, walczc z zadyszk po znacza biskupw, co dla innych nie Niemcy byy podzielone
wojnie z Angli, w wyniku ktrej wadcw byo niespenionym kulturowo, politycznie, a nawet
doszo do zmniejszenia tendencji marzeniem (i istnym ciosem w jzykowo. W tym kontekcie
odrodkowych wewntrz kraju. policzek). do jasne staje si okrelenie
Monarcha niewtpliwie zyska na Reich Rzesza. Nie jest to bo-
znaczeniu, czego nie mona po-
wiedzie o stanach uprzywilejo-
wanych. Zwikszya si rwnie
N iemcy w przeciwiestwie
do Francji cechoway si
duym rozdrobnieniem. Jedyn
wiem monolit, a wanie rzesza
bogata w rnorodno. Zasady
rzdzenia Rzesz zostay ustalo-
kontrola pastwa nad Kocioem, rzecz czc Niemcw z p- ne w 1356 roku w Zotej Bulli.

16 www.adeste.eu
Krl obierany by przez sied-
miu ksit-elektorw, ktrzy
byli nadzwyczajnie jak na tamte
czasy niezaleni w swoich decy-
zjach. Zwyczajem jednak staa
si praktyka wybierania Habs-
burgw na tron Rzeszy. Nie byli
oni oczywicie cesarzami dzie-
dzicznymi, ale za kadym razem
tron otrzymywa kto z domu
Habsburskiego. Wynikao to
z habsburskiego prowadzenia
polityki maestw, kontynu-
owanej pniej w Austrii (Bella
gerant alii, tu, felix Austria, nube
Niech inni prowadz wojny,
ty, szczliwa Austrio, e si),
co doprowadzio w pniejszym
czasie do przejcia wadzy w Cze-
chach, Hiszpanii i Niderlandach.
O ile krl francuski jak ju to
zostao powiedziane sam wy-
biera sobie biskupw, o tyle bi-
skupi niemieccy byli wybierani
przez kapituy katedralne, cho
Stolica Apostolska pozostawia
sobie pewne pole manewru w tej
kwestii (zgodnie z Konkordatem
Wiedeskim z 1448 roku).
wszechni si pienidz, majcy
warto realn (znaczenie wa- si kult relikwii i witych. Nie
gowo-obrachunkowe). Mniejsze
znaczenie ma ju ziemia i towa-
ry. W zwizku z tym, e ziemia
traci na wartoci, trac rwnie
i ci, ktrzy j posiadaj. O ile
szlachta moga sobie z tym ja-
ko poradzi, o tyle chopstwo
popadao w coraz bardziej bez-
nadziejn sytuacj. Pojawiay si
u nich oczekiwania zmian w du-
chu Ewangelii, tworzy si fer-
ment spoeczny. Ksita z kolei
potrzebowali ziemi, eby utrzy-
ma status ekonomiczny. Pieni-
dze da si mnoy, ziemi ju nie. pienidze dawane Kocioowi s
Jedynym sposobem na zdobycie
ziemi bya wojna lub odebranie
jej Kocioowi.
Z oglnego ogldu na pastwa
przejdmy do przypatrzenia
si sytuacji w miastach. W XIV
i XV wieku to mieszczanie zaczli
budowa kocioy. Wzili oni w
swoje rce odpowiedzialno za
religijne funkcjonowanie miast.
Miasta podobnie jak wsie na-
leay zawsze do kogo (krla,
ni dogmatu. Mocno rozwin
brakowao w tym wszystkim ele-
mentw pogaskich.
Pczyaapiestwo znalazo si w spe-
cyficznym pooeniu. Sko-
si schizma wschodnia,
papie wrci do Rzymu i mu-
sia odbudowa swoje rezyden-
cje, kuri etc. Budowana bya
Bazylika w. Piotra. Potrzebne
byy pienidze, kontynuowany
by fiskalizm. Wzrastaa niech
do papiestwa. Wrd Niemcw
narodzio si poczucie, e ich
przeznaczane na papiea, jako
kolejnego woskiego ksicia,
tym bardziej, e pontifex jako
ksi sprzymierzy si z Fran-
cj, czyli przeciwko Niemcom.
Papiestwo miao jeszcze presti
kulturowo-polityczny, ale ju
nie moralny. Instytucja staa si
mocno nieewangeliczna. Biskupi
w tym czasie wchodzili w skad
senatw, rad krlewskich etc.
Nie przebywali w diecezji, tylko
przy krlu (tzw. brak rezydowa-

R ozdrobnienie Rzeszy to i tak

piku w porwnaniu do Italii
podzielonej midzy niezliczonych
ksit, krlw i Pastwo Ko-
cielne. Te ziemie byy akomym
kskiem dla ssiadw: Niemiec,
Francji, a nawet Hiszpanii. War-
to wiedzie, e mimo obiektyw-
nej saboci regionu jako caoci,
Wosi mieli o sobie bardzo do-
br opini uwaali si za spad-
kobiercw kultury staroytnej.
Synne stao si w owym czasie
haso Fuori barbari Precz z
barbarzycami. Kim byli bar-
barzycy? W rozumieniu Wo- Apetyt ronie oczekiwania re-
chw to wszyscy obcokrajowcy ligijne i sytuacja Kocioa
ze szczeglnym uwzgldnieniem
Niemcw.
Bimber ludowy fermento- co nie tak. Na zachodzie poja-
wanie spoeczestwa
biskupa, rycerza), jednak zaczy
si wyzwala. Krl nie doglda
miast osobicie, wic zarzdza
nimi wjt (na podstawie Prawa
Magdeburskiego). Funkcja ta wy-
magaa wielkich nakadw finan-
sowych od miasta. Mieszczanie
doszli, wic do wniosku, e mia-
sto moe wykupi wjtostwo.
Tak powsta samorzd miejski, tj.
rajcy, burmistrz. Miasta wyzwala-
j si i rozwijaj, take pod ktem
ycia religijnego mieszczan. Sta-
nie si to poywk dla reformacji.
S
ensus fidei wiecznie ywy: lu-
dzie czuli, e w Kociele jest
wili si heretycy, schizmatycy,
ruchy heterodoksyjne, ktrych
nia). Ponadto praktykowali ku-
mulowanie beneficjw, czyli dbr
zwizanych z piastowaniem urz-
du.
Pmowali
roboszczowie wieccy czasa-
mi przez cay rok nie wynaj-
ksiy, czynili to dopiero
na wita. Powsta jakby stan
duchownych-wagabundw.
Byli niewyksztaceni, w zwizku
z czym, trzeba byo mie spe-
cjalne pozwolenie, by mc gosi
kazania. Nie goszono Ewangelii.
Chwaa Panu, e ju od jakiego
czasu funkcjonowa zakon domi-
nikanw Ordo Praedicatorum.
Utrzymywali si oni systemem
ebraczym, ale byli bardzo do-
brze wyksztaceni i mogli prze-
powiada Sowo Boe. Potrzebna
bya reforma.

W arto pamita, e spoe- twrcy twierdzili, e czerpi

czestwo tamtego czasu z Ewangelii. Wiara i religia byy
byo stanowe kady stan mia rzeczami podstawowymi, sta-
Piekarnik podgrzewany przez
humanizm

inne prawa. Do okresu wypraw nowiy cz ycia spoecznego,

krzyowych niezwykle wana ekonomicznego etc. Wiara bya
bya ziemia, ktra naleaa za- bardziej religi spoeczestwa
D ociekliwy czytelnik moe za-
pyta skd wiedziano, e
poczynania ludzi Kocioa s
zwyczaj do szlachty i Kocioa. ni jednostki, prawa ni sumienia, nieewangeliczne, skoro nie znano
W pniejszym czasie rozpo- rytu ni nauczania, moralnoci Ewangelii? Ano, ju znano. Do jej

www.adeste.eu 17

rozpowszechnienia przyczynio
si wynalezienie druku. Ponad-
to ludzie coraz lepiej poznawali
jzyki antyczne, wic niektrzy
tumaczyli sobie Pismo wite
na wasn rk. Wszystko za-
czo si od hobbystw, ktrzy
szukali starych tekstw, kodek-
sw i kolekcjonowali je. Aby mc
odczyta ich tre musieli si
nauczy greki i aciny. Odkry-
li, e tamta acina bya pikniej-
sza ni ta, ktr znaj. Narodzia
si filologia. Wypyway stare
przekady Biblii i pisma Ojcw
Kocioa. Zaczo si krytycz-
ne docieranie do rde wiary.
O w Kociele. Wspomniani wy- Wrni dwa zasadnicze
d ludzi wyszed postulat zmian humanizmie moemy wy-
ej humanici mieli moliwo nurty: poudniowy, skupiony na inny, kto sprowokowaby
publikacji i rozpowszechniania
swoich wnioskw odnonie Ko-
cioa. Ponadto czytajc antycz-
ne teksty, humanici odbierali
pewne idee dotyczce czowie-
ka. W umysowoci teocentryzm
ustpi antropocentryzmowi. W
zwizku z tym patrzono na Ko-
ci przez pryzmat czowieka
18
H umanici gardzili scholasty-
k, gdy ich zdaniem nie
przystawaa do rzeczywistoci.
Rudolf Agricola Starszy mwi
o sposobie wynajdywania argu-
mentw w scholastyce (na pod-
stawie dziea Topiki Arystote-
lesa): Argumentowanie winno
pochodzi nie tyle z wywodu
formalnego, ale si argumentom
daje autorytet. Erazm z Rot-
terdamu zauway przydatno
spostrzeenia Agricoli dla teolo-
gii. Pierwszym autorytetem jest
Pismo, dalej tradycja itd. Erazm
da pewien impuls, ale nie uko-
czy dziea. Zadanie to podj
Melchior Cano. Napisa De locis
theologicis. Idc tropem Erazma
uporzdkowa autorytety. Wpro-
wadzi metod pozytywn, tzn.
in fundamenta posita poo-
ona na fundamentach, na auto-
rytetach:
Pismo
Tradycja
Ojcowie Kocioa
nauczanie soborw i papiey
w wymiarze jednostkowym. filozofowie
Oglnie rzecz biorc, czowiek historia Kocioa
renesansu by bardziej podatny dowiadczenie powszechne.
na zmiany.
Swoanie
tanowio to osnow dla y-
cia Kocioa. Wane byo od-
W
an postaci by Erazm z do Pisma. Taka teologia
Rotterdamu naukowy au- moga by spopularyzowana ze
torytet epoki. Zasadniczo pisa on wzgldu na swoj komunikatyw-
o Biblii i poddawa krytyce Ko- no. Star scholastyk nie dao
ci. Otwiera umysy na re- si przeprowadzi adnej refor-
formy, cho nie odszed nigdy my widzimy teraz, dlaczego
od Kocioa katolickiego. Swego humanici byli tacy wani dla re-
czasu korespondowa z Lutrem, formy.
ale w pewnym momencie do-
szed do wniosku, e nie jest on Poda w wietle stosw i pon-
osob, z ktr mona konstruk- cych miast
tywnie dyskutowa.
W ystarczya iskra. Nie oszu-
kujmy si jak nie Mar-
cin Luter, to pojawiby si kto
religij-
literaturze, stylu i formie oraz n rewolucj. Europa zapona.
pnocny, opierajcy si na pi- Niemieccy moni w reformacji
smach religijnych, tekstach wi- dostrzegli moliwo uniezale-
tych. Rozwija si w Niemczech nienia si od papiestwa i zdoby-
i mia wiksze zacicie reforma- cia ziemi. Mieszczanie mogli sami
torskie. Humanizm by wspierany zaj si swoj pobonoci. Lud
przez papiey gdyby tak nie by ukontentowany. Dalsz cz
byo, nie rozwinby si w takim historii raczej wszyscy doskonale
stopniu. znamy
www.adeste.eu
Leon X - bierny wiadek reformacji
Ireneusz Mercati
Leon X. Reformator, czowiek swojego czasu, wybitny polityk, opiekun ubogich. A moe
kto kto zignorowa kryzys Kocioa i bardziej zainteresowa si wieckimi rozrywkami? Na
to pytanie prbuje odpowiedzie historia. Jedno jest pewne to jedna z najbarwniejszych postaci
tamtego okresu.

Rzym,
Zamek witego Anioa. tego Kocioa Rzymskiego! Na Tczeka na Marcella jednego
31 grudnia A.D. 1517. li?! Zabi mnie?! Papiea wi- ego wieczoru papie Leon

szczcie, ci ajdacy zapacili za z tych chopakw bkajcych

Ten rok naprawd nie nalea do
najlepszych pomyla przegl-
dajc si w lustrze. Najpierw
zmar Adriano, z ktrym prze-
yem wiele cudownych chwil,
a dwa miesice pniej odesza
sodka Sofia. Nigdy nie zapomn
jej niadej cery, duych, piw-
nych oczu i ksztatnych piersi.
Ech... Na domiar zego przekl-
ci Turcy powikszyli swe impe-
rium o Mekk, Medyn i Kair!
A teraz jeszcze sprawa z tym
augustianinem... I ten spisek Pe-
trucciego! Co oni sobie myle-
wszystko swoimi gowami. Do- si po porcie w Ostii, ktrych za
brze, e chocia sobr udao si mieszek florenw mona kupi
zakoczy! na wasno. Umwi si z nim
o 20:00, by rozkosznie rozpo-
P oirytowany Leon X spojrza cz witowanie Nowego Roku.
na wielkie oe stojce w k- Za okoo pnocy, na pobliskim
cie sali Zamku witego Anioa. wzgrzu watykaskim obejrz
Zamek, cho obskurny i duszny, pokaz fajerwerkw.
stanowi idealne miejsce dla spo-
tka z kochankami. To wanie z - Oby w tym roku Giulio postara
powodu czstych igraszek cztery si bardziej i zaatwi te wielkie
lata temu rozkaza wybudowa zielone sztuczne ognie, wybu-
wind, ktra zanosi kadego pro- chajce wysoko ponad gowami
sto do wytwornych papieskich westchn.
apartamentw.

www.adeste.eu 19
G iulio kardyna de Medici jest mniej lub bardziej wiarygodnych i grb, potrzebowa chwili wy-
papieskim kuzynem, niedaw- i czstokro sprzecznych. Kolejny tchnienia. Zarwno jego miesz-
no obj urzd wicekanclerza i to polega na koloryzowaniu ycio- kacy, jak i Kuria Rzymska byli
wanie jemu powierzona zostaa rysw papiey, zwaszcza przez zmczeni ekscesami poprzednich
misja zbadania sprawy zakonnika pryzmat pontyfikatu Aleksan- papiey. Kogo wic wybra? Naj-
z Wittenbergii. dra VI. Ostatnim zmartwieniem, lepiej idealne przeciwiestwo Ju-
wynikajcym z poprzednich, jest liusza II. Osobnika, ktry odwoa
- Gdyby Bg naprawd istnia, czsta niespjno opracowa finansowe ograniczenia uniewa-
nie posadziby na Tronie Piotro- historycznych, ktra nie pozwala niajce wybr papiea za pomo-
wym takiej kreatury rozemia na jednoznaczne stwierdzenia, a c symonii, odda purpuratom za-
si gono, zerkajc po raz kolej- daje nam jedynie przypuszczenia. legoci finansowe, a jego rzdy
ny w lustro. Z tych to powodw ocen po- bd cywilizowane. Takiego, kt-
staci pozostawiam Tobie. Oczy- ry zejdzie z tego wiata na tyle

Z aiste, Leon X by wyjtko- wicie musisz rwnie zda sobie

wo brzydki. Wielka gowa spraw, e w krtkiej notce nie
osadzona na krtkiej szyi wraz jest moliwa prezentacja szcze-
szybko, by pozostali rwnie na-
cieszyli si przywilejem noszenia
tiary. Nikt we Woszech nie by
z masywn klatk piersiow, pod- gowych monografii i bada na tyle gupi, by i w lady mni-
trzymywana przez krtkie i cien- na temat tego pontifexa, dlate- cha Savanaroli i atakowa praw-
kie nogi, pasowaa bardziej do go swe rozwaania bd opiera dziwe ideay renesansowej Italii
cyrkowego dziwada ni nastpcy gwnie na opus vitae niemiec- ycie w spokoju i dobrobycie.
Ksicia Apostow. Jedyn cz kiego historyka Ludwiga von Pa-
ciaa, z ktrej by naprawd dum- stora Historia papiey od ko-
ny stanowiy nienobiae rce, ca redniowiecza.
ktre przyozdabia drogocenny-
W szrankach stano dwch
kardynaw Medici
oraz Rafaello kardyna Riario.
mi piercieniami. W Wiecznym Miecie stawiano
Burzliwe ycie w burzliwych 25 do 15 dla tego pierwszego.
- A moe by tak urzdzi kar- czasach Po raz kolejny lud rzymski nie
nawa, jakiego Rzym jeszcze nie pomyli si po kilkunastodnio-
widzia? Tylko ile przeznaczy?
Sto tysicy florenw? Dwiecie? L eon X urodzi si we Floren-
cji jako Giovanni di Lorenzo
w tym momencie do komnaty de Medici, syn wadcy Floren-
wym konklawe wybrano Medi-
ciego. Jak si pniej okazao,
w wyborze pomg fortel zasto-
wszed Marcello. Zdecydowa- cji Wawrzyca Wspaniaego. To sowany przez jego modych po-
nie, kolejny rok bdzie lepszy dziki staraniom ojca w wieku 11 plecznikw. Zaczli przekonywa
zakoczy swe rozwaania i od- lat zosta opatem na Monte Cas- starsz grup purpuratw, e
da si miosnym uniesieniom. sino, a majc lat 13 otrzyma no- bardzo sabe zdrowie ich kandy-
minacj kardynalsk od papiea data stanowi gwarancj krtkiego

T en krtki wycinek z ycia pa- Innocentego VIII. Obawiajc si

piea Leona, cho wie w sprzeciwu kolegium kardynalskie-
sobie fakty z licentia poetica go, papie uczyni to w sekrecie,
pontyfikatu, a ci poknli przyn-
t. Gdy Medici zosta wniesiony
na konklawe na noszach, nabrali
autora, mg wydarzy si na- a modemu Medyceuszowi zaka- odwagi i zagosowali za. Podob-
prawd, bowiem jego pontyfikat za noszenia szat kardynalskich i no o wyniku gosowania obwie-
nie nalea do tych, z ktrych insygniw, dopki nie zgbi pra- ci kardyna Farnese, wpadajc
katolicy powinni by dumni. Jed- wa kanonicznego na Uniwersyte- na plac witego Piotra, krzyczc
nak kim w rzeczywistoci by cie w Pizie. Dopiero po 3 latach Palle! Palle! (pol. kule, ktre
Leon X? Czy racje maj twier- kreacj kardynalsk Giovanniego znajduj si w herbie Medicich).
dzcy, i stan wczesnego Ko- oficjalnie potwierdzono. Niestety
cioa, a cilej Urzdu Na- nastpca Innocentego synny
uczycielskiego Kocioa, by tak Aleksander VI nie paa sym-
tragiczny, e prdzej czy pniej pati do nowego purpurata i
G iovanni mia wtedy 37 lat i 3
miesice. Przybra imi Leona
X i jako e w momencie wyboru
musiao doj do wystpie po- skaza go na wygnanie z rodzin- nie by nawet ksidzem ostat-
kroju tych Marcina Lutra? Czy nego miasta. Powrci z niego ni taki przypadek w historii pa-
w tym papieu tli si cho nie- w 1503 roku, gdy na Tronie Pio- piestwa ju 15 marca przyj
wielki pomyk wiary? Na te i inne trowym zasiad Juliusz II, a do- wicenia prezbiteratu, a dwa dni
pytania postaram si Drogi Czy- kadnie dziesi lat pniej 11 pniej sakr biskupi.
telniku odpowiedzie w tym ar- marca 1513 roku zosta wybra-
tykule. Jednak ju teraz trzeba ny Gow Kocioa Rzymskiego.
zwrci uwag na pojawiajce si Tyle encyklopedii.
problemy.
Z astanawiajce, co spowodo-
wao tak kiepski stan zdro-
wia kardynaa z Florencji? Ot,

P ierwszy to mnogo rela- R zym po pontyfikacie Juliusza

II pontyfikacie nieustan-
cji z omawianego okresu nej wojny, zastraszania, tyranii
jak donosi Varillasa, cierpia on
na bardzo uciliwe dolegliwoci
w takiej czci ciaa, e przy-

20 www.adeste.eu
zwoito wzbrania j wymieni.
Wedug plotek ich powodem
bya nieokieznana sodomia, lecz
z bada brytyjskiego historyka
Gerarda Noela wynika, e dole-
gliwo ta bya skutkiem owrzo-
dzenia, akontakty homoseksual-
ne jedynie j wzmagay.
Bogactwo po watykasku
K oronacja potrjnymi koronami
odbya si 19 marca. Na wi-
towanie swojego zwycistwa pa-
pie przeznaczy 100 000 z 700
000 dukatw zaoszczdzonych
przez poprzednika. Roztrwoni je
w jeden dzie. W Bazylice wi-
tego Piotra kardyna Farnese
umieci na gowie Leona tiar.
Nastpnie Ojciec wity, ubrany
w szaty przeszywane zotymi ni-
mi i pokryte klejnotami, uda si
na biaym koniu w kilkutysicz-
nym orszaku do Paacu Latera-
skiego na okaza uczt. Na Via
del Blanco di Santo Spirito ban-
kier Agostino Chigi wznis uk
z wyrzebionymi sylwetkami
Apolla, Merkurego i Pallasa, nimf
www.adeste.eu
oraz centaurw. To wanie na Miecie, bowiem pojawia si ona
nim pojawi si napis wyryty zo-
tymi literami: Najpierw przemi-
na Wenus. Potem odszed bg
wojny. Teraz nastay czasy wiel-
kiej Minerwy. Znamienite, e na
trasie przejazdu rzymscy boga-
cze ustawiali posgi pogaskich
bogw Diany, Bachusa, Her-
kulesa, Wenus, natomiast prno
byoby szuka postaci witych.
W e wspomnieniach Mari-
no Giorgiego znajduje si
synne zdanie, ktre papie mia
wyrzec niedugo po wyborze do
swojego brata Giuliano Bg
da nam papiestwo. Zabaw-
my si!. Zwrot ten, powtarzany
przez wielu autorw, dzi wydaje
si pozbawiony autentycznoci.
Przede wszystkim, dlatego, e
Giorgi przyby do Rzymu dwa
lata po elekcji Leona i nie mg-
by by ich wiadkiem. Co wicej,
jako Wenecjanin, zapewne nie
paa serdecznoci do Florent-
czykw. Najprawdopodobniej w
swych notatkach zawar jedn z
anegdot krcych po Wiecznym
w rnych wersjach take u in-
nych pisarzy. Jednake zdanie to
uznane zostao przez potomnych
za doskonae podsumowanie rz-
dw Leona.
G iovanni Medici traktowa
papieski dwr jako centrum
rozrywki (The Catholic Encyc-
lopedia) urzdza bale ma-
skowe, serwowa wystawne da-
nia, wrd ktrych pojawiay si
mzgi map, jzyczki papug czy
przepirki, a jak relacjonuje hrabia
Chigi, srebrne tace wyrzuca do
Tybru, bo chcia zaoszczdzi na
zmywaniu. Opisy poszczeglnych
papieskich uciech, z pewnoci
podkoloryzowane, nie mog by
w caoci faszywe, bo jak inaczej
wytumaczy pusty skarbiec wa-
tykaski i ogromne dugi po jego
mierci? Wszak czasy Celestyna
V, preferujcego modlitw w pu-
stelni bardziej ni pawienie si
w luksusie, dawno miny. Leon
kocha polowania, publiczn gr
w karty z kardynaami gdy wy-
gra rzuca zote monety w tum;
21
uwielbia teatr, muzyk, sztuk i
literatur, zwaszcza t lubien.
Sta si prawdziwym mecena-
sem. Po Juliuszu II odziedziczy
m.in. Michaa Anioa i Rafaela.
Ten drugi sta si propagandyst
Medicich, chociaby uwieczniajc
czyny wielkich imiennikw papie-
a Leona I, ktry powstrzyma
Attyl, Leona III, ktry koronowa
Karola Wielkiego i Leona IV, ktry
wybudowa Urbs Leoniana ka-
dy mia rysy Leona X. Leoniaski
Rzym, jak nazywa go Pastor, sta
si prawdziw europejsk stolic
kultury, o ktrej z podziwem oraz
nostalgi wspomina w swych
dziennikach Erazm z Rotterdamu.

Watykan spka z o.o.

Z a Leona X Stolica Apostolska

ya z dnia na dzie dziki
poyczkom bankierw floren-
tyskich i rzymskich. Papie za-
syn z prostych metod zara-
biania pienidzy. Na pocztku
XVI wieku Rzym zamieszkiwao
okoo 50 tysicy mieszkacw,
w tym a 7000 stanowiy za-
rejestrowane prostytutki. Leon
uzna, e papieskie domy publicz-
ne przynosz niewystarczajce
dochody, wic podnis opaty.
Podobnie zwikszy ceny kape-
luszy kardynalskich, od tej pory
wahay si od 25 do 70 tysicy
florenw. Wedug jednej z wer-
sji, to wanie zbyt maa kwota
konstatacji, e Leon X cho by
rozrzutnikiem, wiedzia te, jak
uzdrawia skarbiec.
R ok 1517, ktry zosta zapa-
mitany jako pocztek lute-
raskiej reformacji, dla Italii nie
zaproponowana przez Alfonso mia wielkiego znaczenia. Roz-
kardynaa Petrucciego (prawdo-
podobnie kochanka papiea) za
objcie wadzy w Sienie, a co za
N ie tylko papieskie zachcian- dwik pomidzy Wochami, a
ki byy kosztowne. Spo- Niemcami by ogromny. Zarw-
ro pochaniay rwnie wojny no mentalny, obyczajowy, jak i
tym idzie powierzenie jej kuzyno- i zagrywki polityczne. Wpraw- kulturalny. Gdy na italskiej ziemi
wi purpurata oferujcemu wicej, dzie Leonowi daleko byo do powstaway najwspanialsze dzie-
doprowadzia do zamachu na y- walecznych poprzednikw, ale a renesansu, w pnocnej Euro-
cie Ojca witego. Cho prba take na tym polu nie szczdzi pie wci pierwsze miejsce zaj-
przyoenia jadu do odbytu pa- si i rodkw dla realizacji swych mowaa sztuka pnego gotyku.
piea podczas dogldania jego celw. Przede wszystkim ochra- Dodatkowo papieska administra-
hemoroidw spalia na panewce, nia przed wrogami sw rodzinn cja bya scentralizowana i prze-
to staa si idealnym pretekstem Florencj, mia zakusy na trony siknita urzdnikami woskimi,
do zarobienia kolejnych sum. Pe- Neapolu i Mediolanu oraz dba ktrzy nie rozumieli problemw
trucci, jako kozio ofiarny, zosta o dobre stosunki z potn Fran- innych nacji. Brakowao wic je-
co prawda uduszony przez Mau- cj, by Hiszpania nie staa si dynie katalizatora. Ten nadszed
ra za pomoc jedwabnego sznura jeszcze silniejsza na Pwyspie niedugo po zakoczeniu Soboru
w kolorze kardynalskiej purpury, Apeniskim. Tymczasem praw- Lateraskiego V, ktry nie speni
ale ju pozostali spiskowcy za- dziwy problem czai si w innej pokadanych w nim oczekiwa,
pacili grzywny od 5 do 50 tysi- czci Europy... szczeglnie w zakresie dyscypli-
cy dukatw. Dodatkowo papie ny duchowiestwa. Wzniose ha-
mianowa 31 nowych kardy- Bolesny rok przeomu sa okazay si li tylko sowami na
naw. Nie pomna nie dokona papierze. Rozdwik pomidzy

22 www.adeste.eu
duchowoci, a sekularyzmem
i niemoralne zachowania czci
kleru miay trwa nadal. Co wi-
cej, papie ogosi zbirk podat-
kw na krucjat przeciwko Turcji,
cho nawet to nie pchno Lutra
do wystpienia, wszak kolejni
papiee przychodzili, obiecywali
krucjaty, pobierali daniny, ale a-
den nie mia ochoty do walki na
nastpnym froncie.
na co znw adwersarz w replice
pamitajcej niedawne przecie
dowodzi Lutrowi wsplnoci po-
wystpienia Savanaroli. W do-
gldw z Wiclifem i Husem. W datku tym razem caa historia nie
kwietniu 1518 r. Tetzel spisuje
potoczya si na ziemi zamieszki-
50 nowych tez, pragnc na dro-
wanej przez najbardziej niestay
dze naukowej przywie Lutra do
z najbardziej niestaych naro-
rwnowagi. Niestety ten ju 14
dw, a dotkna twardych, kon-
stycznia pisa do przyjaciela swe-
sekwentnych Niemcw. Leon
go Spalatina, e lekceway dekre-
prawdopodobnie do koca my-
ty Kocioa i tylko czyst ewan-
la, e wystpienie szeregowego
geli myli gosi, gdy wszystko
mnicha uda si zaatwi najprost-
otrzyma od Boga. szymi sposobami przez pot-

D la Lutra kropl, ktra prze- pienie Tetzela czy wysyanie ko-

penia czar bya sprzeda Koci poobijany przez refor- lejnych nuncjuszy. Ponne to byy
listw odpustowych w celu sfi- macj nadzieje.
nansowania przebudowy Bazyliki
witego Piotra, a przynajmniej
tak wierkaj rda historyczne. Z
perspektywy czasu dziwi po-
stawa papiea, ograniczaj- N
aley jednak dla obrony pa-
piea doda, e Luter z jed-
W Niemczech proceder ten by cego swoje dziaania jedynie do nej strony demonstrowa pra-
wyjtkowo plugawy. Jego twarz wysyania instrukcji prowincjao- gnienie publicznej debaty, a
sta si Johann Tetzel OP, ktry wi czy dominikanom, nazywaj- z drugiej strony unika jej jak
wdrowa po krajach zwizko- cego niemieckie dysputy mnisim ognia. Podczas kapituy zakonnej
wych i zachca do kupna Boej sporem. Bdna bya ocena wy- w Heidelbergu broni go wsp-
aski. Proceder ten, usprawniony darze przez Ojca witego, kt- pracownik, do Rzymu posya
przez prasy drukarskie, pozwala- ry powinien zdawa sobie spra- jedynie wyjanienia i nie stawi
jce na stworzenie tysicy listw, w z tego, e cige odmawianie si na rozpraw w sdzie. Na
sta si gigantycznym przedsi- oczyszczenia wasnego poletka upragnion publiczn dysput z
wziciem. Sam Marcin Luter OSA doprowadzi do ogromnych szkd wybitnym teologiem Johannem
opuci bezpieczn Saksoni by dla Kocioa. Kroki podejmowane Eckiem OP wysa pocztkowo
usysze, jak zachca si plebs przez papiea zadziwiaj tym bar- swego przyjaciela Andrzeja Karl-
do zapaty w gotwce, w zamian dziej, e sam pochodzi z Florencji stadta, jednake w kocu przyby
za wistek papieru zwalniajcy
z czyca. Przeciwko tym prak-
tykom 31 padziernika 1517 roku
Luter przybi swoje synne 95 tez
do drzwi Schlokirche w Witten-
berdze. 33-letni augustianin nie
myla wtedy o odczeniu od
Kocioa, jedyne czego pragn
to obrony swych postulatw w
publicznej debacie.

J14akli dniNowakowski:
podaje ks. dr Marce-
Tezy w
wszdzie byy znane,
i z entuzjazmem, zwaszcza przez
humanistw przyjte. Tetzel od-
powiedzia 122 antytezami albo
95 czci przez siebie (50) na-
pisanymi, czci przez swego
nauczyciela Wimpin profesora
Uniwersytetu we Frankfurcie nad
Odr. Prcz tych przeciw Lutro-
wi wystpio wielu wybitnych
profesorw teologii, zwaszcza
z zakonu dominikanw. Rozpo-
cza si walka na pira irozna-
mitnia dwa przeciwne obozy.
Studenci w Wittenberdze spalili
antytezy Tetzela, a Luter odpo-
wiedzia na nie w 20 artykuach,

www.adeste.eu 23

osobicie. Debata nie powioda
si, Eck logik, rozumem i nauk
Kocioa growa; zakonnik napi-
sze o niej pniej male disputa-
tum est. Luter podejmuje zatem
ofensyw na froncie rycerskim.
Stara si przecign nowego
cesarza Karola V na sw stron
i zjedna ludzi atakujc postano-
wienia sejmu w Wormacji z 1495
roku, co czciowo mu si udaje.
W kocu 12 czerwca 1520 roku
bull Exsurge Domine zagroo-
no Lutrowi ekskomunik, jeli w
cigu 60 dni nie odwoa swych
bdw. Luter odpowiedzia pi-
smem, a bull papiesk z egzem-
plarzem Corpus Juris Canonici
i pismami Ecka spali w towarzy-
stwie studentw przed bram
24
w Wittenberdze 10 grudnia o go- gnay ostrzegajce, e autorytet
dzinie 9 rano. duchowy Kocioa upada. Nie
skorzysta te z setek wybitnych
T ymczasem legat papieski teologw w walce z Marcinem
Aleksander, po upywie prze- Lutrem, a przecie tgie umysy
pisanego czasu, w imieniu papie- dominikaskie czy franciszka-
a rzuci ekskomunik 3 stycznia skie mogyby zmiady tuziny
1521 roku na Lutra, a Karol V Lutrw. Powszechnie papieo-
zada przywiedzenia Lutra na wi zarzuca si ateizm, cho jego
zjazd do Wormacji. Luter stawi sowa o bajce o Chrystusie s
si 18 kwietnia 1521 r. przed ob- zapewne nieprawdziwe. Pastor
liczem Karola V i mikkim gosem twierdzi, e wiecko Leona
pocz odwoywa si do sobo- bya groniejsza ni rozwizo
ru, ale nie wyrzek si bdw. Aleksandra VI. Spord niewielu
Prawdopodobnie tylko legend plusw tego pontyfikatu mona
s sowa, ktre mia wtedy wy- wymieni szeroki mecenat arty-
rzec: Oto stoj tu. Inaczej nie styczny, bez ktrego z pewnoci
mog. Tak mi dopom Bg. Po Wieczne Miasto nie wygldaoby
potpieniu przez Sejm uciek po teraz tak piknie.
raz wtry pod skrzyda elektora
saskiego, by zaj si tumacze-
niem Nowego Testamentu na j-
zyk niemiecki.
L eon X by te miosierny dla
biednych i opuszczonych,
przeznaczajc co roku spore
sumy dla potrzebujcych. Za-
L eon X po krtkiej chorobie oy nawet przytuek dla ubo-
zmar 1 grudnia 1521 roku. Nie gich w Rzymie, ktry dotowa
wiadomo, co byo powodem jego z wasnej skarbony. Wszystko
nagej mierci. Cz historykw to niestety sporo kosztowao i
uwaa, e zosta otruty, lecz nie wkrtce papieski skarb by ju
ma na to bezporednich dowo- pusty. Szacuje si, e w cigu ca-
dw. Zdaniem wikszoci w tym ego swojego pontyfikatu Leon X
Pastora przyczyny papieskiego wyda sum, jaka moga utrzyma
zejcia miertelnego naley upa- trzech papiey i jeszcze zaduy
trywa w malarii. Pogrzeb Leona si na poczet przyszego. Jednak
odby si w Bazylice witego trzeba zaznaczy, i jego ponty-
Piotra i, jak napochwek Papie- fikat wolny by od obyczajowych
a Renesansu, by bardzo skrom- skandali: Leon pobonie odpra-
ny, a trumna prosta, bez ozdb. wia modlitwy, sucha mszy i
Dopiero Pawe III kae przenie wypenia inne religijne praktyki,
zwoki do bazyliki Santa Maria a swe grzeszne zachcianki spe-
Sopra Minerva i wybudowa mu nia raczej z dala od tumw.
nagrobek zbiaego marmuru. Co
ciekawe, nie ma na nim adnej
G
inskrypcji. Chichot losu, dla czo-
iovanni Medici na pocztku
panowania korzystajc z gry
wieka przed i po ktrym, nie byo sw, rzek, e bdzie medykiem
papiea, ktry pozostawiby po leczcym rany Kocioa i chrze-
sobie wiksz iloci zotych epi- cijastwa, a w rzeczywistoci
gramw na rzymskich budow- sprowadzi na Itali niepokoje
lach. polityczne, a na pnocn Europ
seri konfliktw religijnych. Na
Prba oceny szczcie dla Kocioa, pewien
szlachcic baskijski, zraniony w
P osta Leona na trwale wpisa- nog podczas obrony Pampeluny,
a si w niechlubn cz hi- wanie przebywa narekonwale-
storii Kocioa. Kiepski polityk, scencji i dostaje do rki ksik
bez odpowiedniego zmysu, pro- Vita Christi autorstwa Ludolfa
wadzcy nieustannie podwjn Kartuza.Ale ta historia potoczy
gr nie zyska szacunku wrd si wedug nieco odmiennego,
pozostaych wadcw. Jeszcze boego scenariusza...
bardziej nierzetelny w sprawach
religii, cakowicie zlekceway sy-
www.adeste.eu
Pismo wite, nauka, Sola Scriptura - Rola Pisma witego
i jak go nie czyta
Konrad elechowski

Czym dla protestantw jest sola scripura i jak to wpywa na nauk? Dlaczego katolickie spojrzenie
na wiele spraw zwizanych z etyk i medycyn rni si od punktu widzneia wsplnot protestanc-
kich?

K oci Katolicki uwaa Bibli ym: Prawdy przez Boga obja- Do sporzdzenia Ksig witych
za zbir ksig natchnionych wione, ktre s zawarte i wyra- wybra Bg ludzi, ktrymi jako
majcych dwch autorw one w Pimie witym, spisane uywajcymi wasnych zdolnoci
Boga i czowieka, przedstawiaj- zostay pod natchnieniem Du- i si posuy si, aby przy Jego
cy histori kolejnych przymierzy cha witego. Albowiem wita dziaaniu w nich i przez nich, jako
midzy Bogiem, a ludmi. Stary Matka Koci uwaa na podsta- prawdziwi autorowie przekazali
Testament zosta stworzony we wie wiary apostolskiej ksigi tak na pimie to wszystko i tylko to,
wsplnocie pierwszego narodu Starego, jak Nowego Testamen- co On chcia (KO 11). Ewange-
wybranego, a Nowy wyrs z wia- tu w caoci, ze wszystkimi ich lia jest w Kociele rdem wszel-
ry Kocioa i jest zwizany z jego czciami za wite i kanonicz- kiej zbawczej prawdy i zasad po-
yciem. Syntez nauki katolickiej ne dlatego, e spisane pod na- stpowania (Sobr Trydencki,
o natchnieniu Pisma witego tchnieniem Ducha witego () DS. 1501; NR 87; BF III 10). Spi-
podaje nam Sobr Watykaski II Boga maj za autora i jako takie sanie dziejw relacji Boga i czo-
w Konstytucji o Objawieniu Bo- zostay Kocioowi przekazane. wieka oraz sw natchnionych w

www.adeste.eu 25
formie niezmienionej i ponadcza-
sowej byo niezbdne, aby Pismo
mogo by rozprzestrzenione
po wiecie, badane przez uczo-
nych oraz towarzyszyo nam w
codziennym yciu. Jednak ludz-
ka natura zostaa skaona nasz
wrodzon pych i czsto Sowo
Boe jest traktowane nie tak, jak
by powinno. W tym artykule
zostanie poruszone podejcie
przyjmowania sowa Boego bez
adnej rozwagi, z wyczeniem
autorytetu Kocioa oraz (o zgro-
zo) dosownie.
Przeto, bracia, trwajcie niewzru-
szenie i trzymajcie si przekaza-
nej nauki, ktrej nauczylicie si
czy to przez mow, czy przez list
nasz (2 Tes 2,15). Przytoczony
fragment Nowego Testamen-
tu jest jednym z podstawowych
argumentw wicych dla ludzi
Kocioa, traktujcych o wadze
jego nauki oraz jej roli w rozumie-
niu sw Pisma witego. Katolik
czytajc objawienie, modlc si
sowem lub odprawiajc medyta-
1. P. Bartosik, O bdnym zrozumieniu i zastosowaniu zasady Sola Scriptura, www.gdansk.reformacja.pl/2012-04-13-08-
46-32/apologetyka-obrona-wiary/280-bledne-zrozumienie-sola-scriptura.html
26
cje biblijne zawsze powinien dzie- powoduje, e jej odczytanie i
li si swoimi przemyleniami ze znaczenie ulega wykrzywieniu.
swoim kierownikiem duchowym, Dla lepszego zrozumienia tej za-
aby to, co wywnioskowa, pozo- sady, w jej maksymalnie zblionej
stao w jednoci z nauk kocioa. do pierwotnej formie, powoam
si na artyku pastora wsplno-
Czym jest, a czym nie jest tylko ty ewangelicko reformowanej
pismo? w Gdasku, Pawa Bartosika[1],
ktry wylicza podstawowe b-
U naszych braci odczonych
jest jednak nieco inaczej. Ist-
nieje bowiem zasada sola scriptu-
dy w jej pojmowaniu, gdy tak
jak katolicy czsto nie rozumiej
twierdze wasnej wiary, tak nasi
ra (ac. tylko pismo), jedna z pi- bracia odczeni musz by napo-
ciu zasad protestantyzmu, zaraz minani w swojej. Uznaem wic,
obok sola fide (ac. tylko wiara), e przytoczenie najczstszych
sola gratia (ac. tylko aska), so- niecisoci oraz obrona tej zasa-
lus Christus (ac. tylko Chrystus), dy wedug wspomnianego wyej
soli Deo gloria (ac. tylko Bogu pastora bdzie dobrym wstpem
chwaa), ktra staa si jednym do dalszych rozwaa i pozwoli
z naczelnych hase reformacji. czci katolikw zauway, gdzie
Kojarzymy j na og z dziaalno- popeniaj bd i mityzuj zna-
ci Marcina Lutra. Zasada tylko czenie tego filaru reformacji.
pismo, mimo i ley u podstaw
ruchu reformatorskiego, przeni-
ka cay wiat chrzecijaski nie-
zalenie od wyznania. Paradok-
Pstosowa
ierwszym z nich jest twierdze-
nie, i pierwotny Koci nie
zasady sola scriptura,
salnie fakt znajdowania przez wic jest ona niewaciw meto-
sol zwolennikw we wszyst- d. Autor artykuu podaje tutaj:
kich odamach chrzecijastwa zasada Tylko Pismo dotyczy
www.adeste.eu
standardu wiary w erze Nowego
Przymierza od czasu skompleto- C zym w takim razie powin-
na by zasada tylko pismo?
wania wszystkich kanonicznych Wedug pastora Pawa Bartosika
ktry swoja drog bardzo pole-
cam odnonik w przypisie 1
lecz wgbiajc si w znaczenie
ksig. jest to zasada polegajca na tym, tego podpunktu mona zaobser-
e: wowa, e poruszana jest tylko

D rugim przytoczonym pro-

blemem jest Wierz w sola Pismo wite, cae Pismo
scriptura, wic czytam tylko Bi- wite i tylko Pismo wite jest
kwestia autorytetu organizacji
kocielnej, lecz nie ma wspomnia-
nej roli wiodcej w odczytywaniu
bli. Pastor w swojej wypowie- najwyszym autorytetem, osta- znaczenia Pisma witego);
dzi przestrzega swoich wiernych: tecznym standardem treci wiary
Jest to zarwno naiwny, jak i i praktyki wiary chrzecijanina; dotyczy caego Pisma (Starego
niebezpieczny przejaw odejcia i Nowego Testamentu).
od... treci Pisma. Samo to stwier- nauczanie Kocioa, orzecze-
dzenie jest dopowiedzeniem do nia Soborw, Tradycja, katechi-
Biblii treci, ktrej ona nie za- zmy itp. jakkolwiek mog by
wiera. To nic innego jak ludzka cenne i suy zachcie chrze-
Sczymkoro zostay ju poruszo-
ne kwestie traktujce o tym,
sola scriptura nie powinna
interpretacja, prba odczytania cijan, lepszemu zrozumieniu Bi- by, mona wrci do czowie-
jej nauczania. Ponadto jest ca- blii, to ich warto, uyteczno ka, od ktrego wszystko si za-
kowicie bdna, poniewa sama powinna by oceniona i przy- czo, mianowicie augustianina
Biblia zachca nas do uczenia si, jta lub odrzucona w odnie- z Wittenbergi, ktry jest uwaa-
korzystania z mdroci, dorobku sieniu do zgodnoci z Pismem ny za ojca wszystkich protestan-
innych. Psalm 119, 130 naucza: witym (czyli zakadamy, e tw. Prosty chrzecijanin zbroj-
>>Wykad sw twoich owie- zwaszcza pierwsze sobory ny jedynie Pismem witym jest
ca, daje rozum prostaczkom<<. oraz pierwsi papiee byli omylni tym, ktry winien sta ponad pa-
Jak widzimy s protestanci, kt- i nie byo w tym czasie prowa- pieem i soborem bez Pisma (M.
rzy susznie uwaaj, i czytanie dzenia Ducha witego); Luter).
tylko i wycznie Pisma wite-
go oraz odrzucenie kadej innej zachca do korzystania z po-
ksiki to zuboenie czowieka. zabiblijnych rde; Jistot
est jeszcze jeden cytat, ktry
pozwala dobrze zobrazowa
tego jednego z piciu fi-

K olejnym wymienionym pro- dotyczy sposobu, w jaki Bg larw protestantyzmu. Jego

blemem i ostatnim, ktry przemawia w autorytatywny, autorem jest angielski teolog,
przytocz, jest Wierz w sola natchniony sposb po czasach duchowny, wsptwrca ruchu
scriptura, wic po co mi Ko- apostolskich (po powstaniu metodystycznego John Wesley:
ci?. Przyznam szczerze, i ksig kanonicznych)...; We wszystkich przypadkach, to
odpowied pastora Bartosika Koci ma by osdzany przez
jest zaskakujca: Powysza po- nie prowadzi do lekcewace- Bibli, a nie Biblia przez koci.
stawa cakowicie przeczy za- go podejcia do Kocioa. Wrcz
sadzie sola scriptura. Jest nie przeciwnie. Mwi, e Biblia jest Nieuznana zasada i jej zagroe-
tylko przejawem pychy, nieza- dokumentem przymierza danym nia
lenoci i indywidualizmu, ale Kocioowi powszechnemu, nie
take nie rozpoznaje kontekstu,
w jakim Pismo zostao dane
oraz w jakim powinno by od-
za jednej z jego gazi, nurtw.
Filarem i podwalin prawdy jest S
ola scriptura nie wystpuje
w Biblii, co czyni t zasad
ten wanie Koci 1 Tm 3,15 samobjcz. Wedug ruchw
czytywane. [...] Pismo powinno (nie za jego cz). To Koci reformatorskich jej podstaw
by wyjaniane, interpretowa- posiada kompetencje, autorytet, biblijn s nastpujce fragmen-
ne w kontekcie Ludu Boe- by Sowo wyjania, interpreto- ty: Wszelkie Pismo od Boga
go. Biblia jest objawieniem woli wa (nie za pozakocielne or- natchnione [jest] i poyteczne
Oblubieca przekazanym Ob- ganizacje, badacze archeologii do nauczania, do przekonywa-
lubienicy. Bdc poza Kocio- biblijnej, mesjascy ydzi itp.). nia, do poprawiania, do kszta-
em (widzialnym, nie za tym Nie jest on bowiem wytworem cenia w sprawiedliwoci aby
w atmosferze lub w obokach) kultury, ludzkiego pragmatyzmu, czowiek Boy by doskonay,
wyczamy si z grona jej ad- lecz Oblubienic Chrystusa. To przysposobiony do kadego do-
resatw. Oczywicie osobista Pan powoa Koci, odywia brego czynu (2 Tm 3,16-17); Ja
lektura Pisma, wnioski badaczy, go, zarzdza nim i prowadzi ku wiadcz kademu, kto sucha
antropologw biblijnych, ko- dojrzaoci. Sowo powinno by sw proroctwa tej ksigi: jeliby
mentatorw s cennym rdem publicznie goszone w kocie- kto do nich cokolwiek dooy,
poznania, lecz powinny by osa- le poprzez powoanych do tego Bg mu dooy plag zapisanych
dzone w kontekcie Kocioa i biskupw, ksiy, pastorw w tej ksidze. A jeliby kto od-
konfrontowane, porwnywa- (osobicie uwaam ten za najcie- j co ze sw ksigi tego proroc-
ne, badane z jego nauczaniem. kawszy punkt caego artykuu, twa, to Bg odejmie jego udzia

www.adeste.eu 27
w drzewie ycia i w Miecie
witym ktre s opisane w tej
ksidze (Ap. 22,18-19); Mwic
to, miaem na myli, bracia, mnie
samego i Apollosa, ze wzgldu na
was, abycie mogli zrozumie, e
nie wolno wykracza ponad to,
co zostao napisane, i niech nikt
w swej pysze nie wynosi si nad
drugiego (1 Kor 4,6). Zgodnie z
duchem artykuu pozostawiam
je do wolnej interpretacji. W tym
samym Pimie witym pojawia
si jednak fragment: Mamy jed-
nak mocniejsz, prorock mow,
a dobrze zrobicie, jeeli bdziecie
przy niej trwali jak przy lampie,
ktra wieci w ciemnym miej-
scu, a dzie zawita, a gwiaz-
da poranna wzejdzie w waszych
sercach. To przede wszystkim
miejcie na uwadze, e adne pro-
roctwo Pisma nie jest dla prywat-
nego wyjanienia (2 P 1, 19-21),
ktry wyranie zaprzecza wspo-
mnianej wyej zasadzie. Zostaje
w nim zawarte napomnienie, aby
Sowo Boe byo interpretowane
w Kociele oraz z Kocioem.
Na pytanie, dlaczego wsplno- rnice si od siebie zarwno Rodzaju moemy dowiedzie
ta Kocioa stawia taki nacisk w sprawach sprawowania obrz- si o istnieniu ludzi, ktrzy yli
dotyczcy zachowania jedno- dw jak i w sprawach doktrynal- ponad 900 lat, wywniosko-
ci indywidualnych przemyle nych, takich jak wymienione dla wa, e wiat powsta w 6 dni,
z tradycj i naukami Kocio- przykadu najwiksze zbory pro- a jedzenie misa to skutek grze-
a odpowied moemy znale testanckie w USA: chu pierworodnego. Jest to
w kolejnym fragmencie: Jak oczywiste uproszczenie, za oso-
rwnie we wszystkich listach, Poudniowa Konwencja Bap- by uczone w Pimie, biblici i teo-
w ktrych mwi o tym. S w nich tystw lodzy, zajmujcy si zawodowo w
trudne do zrozumienia pewne Zjednoczony Koci Meto- imieniu wsplnoty Kocioa inter-
sprawy, ktre ludzie niedouczeni dystyczny pretacj Pisma witego, tuma-
i mao utwierdzeni opacznie tu- Koci Boy w Chrystusie cz nam kad z tych zawioci
macz, tak samo jak i inne Pisma, Narodowa Konwencja Bapty- biologicznych dwoma podsta-
na wasn swoj zgub. Wy za- styczna USA wowymi twierdzeniami. Pierw-
tem, umiowani, wiedzc o tym Koci Ewangelicko-Lute- szym z nich jest fakt, i pierwsze
wczeniej, strzecie si, abycie raski w Ameryce ksigi Starego Testamentu byy
dajc si uwie bdom tych, Narodowa Konwencja Bapty- pisane przez ludzi natchnionych,
ktrzy nie szanuj praw Boych, styczna Ameryki ale jednak dla yjcych kilka ty-
wasnej staoci nie doprowadzili Zbory Boe, Koci Prezbite- sicy lat temu. Musiay zawiera
do upadku (2 P 3,16a-17). Wy- riaski USA uproszczenia, aby zawarte w Bi-
kraczanie osobistej interpretacji Afrykaski Koci Meto- blii fakty naukowe nie utrudniay
poza ramy doktryny Kocioa dystyczno-Episkopalny i nie odwodziy wspczesne-
powoduje odejcie osoby od na- Narodowa Misyjna Konwen- go im czytelnika od prawdziwe-
wet najbardziej podstawowych cja Baptystyczna Ameryki. go sensu przymierza z Bogiem.
prawd wiary. Dobrze mona to Zauwamy, e w dzisiejszym
przeledzi na przykadzie po- Sola scriptura a pseudonauka wiecie, gdzie nauka stoi na wy-
stpujcej na przestrzeni piciu sokim poziomie, istnieje coraz
wiekw denominacjonizacji, czyli
podziau, co do zasad, wykadni
obowizujcej w danej wsplno-
Jry eeli odrzucone zostan
wszelkie alegorie, metafo-
oraz sens teologiczny, Pismo
mniej ludzi, ktrzy s w stanie
si tego wszystkiego nauczy i
zrozumie, std powstaj specja-
cie wierzcych. Powstay niezli- wite zaczyna by kronik hi- lizacje naukowe. 4000 lat temu
czone odamy protestantyzmu, storyczno-naukow. Z Ksigi nie byoby najmniejszej szansy

28 www.adeste.eu
na inne przedstawienie histo-
rii powstania wiata. Drugim Podierwszy zakada, e Ziemia na wiecie w tamtym czasie).
wedug interpretacji Biblii ma

tysicy lat i wraz z ni powsta- Kkada w duym skrcie po-

powodem stosowania alegorii
przez pierwszych autorw So-
wa bya ch przekazania przede
wszystkim prawdy teologicznej.
Dobrym przykadem jest wyja-
nienie, dlaczego przez Ksig
Rodzaju przewija si wtek ludzi
yjcych prawie 1000 lat i ogra-
niczenia czasu ycia czowieka
do stu dwudziestu lat. Przekaz
jest prosty: mwi nam, e grzech
zabija, a wito pozwala prze-
y wicej. Na przestrzeni ty-
sicleci alegorie staj si coraz
mniej czytelne, co jest normal-
nym zjawiskiem. yjemy jednak
w dziwnym wiecie, ktry do-
puszcza istnienie idei opartej na
dosownym traktowaniu sw
Ksigi Rodzaju i powstaniu pseu-
donauki zwanej kreacjonizmem.
Jest to jednak koncepcja duo
starsza ni to, co mamy dzisiaj i
to, co jest propagowane przez
ruchy reformatorskie, szczegl-
nie w USA. Przez wieki koncep-
cja biblijnego opisu stworzenia
wiata bya wiodca w nauce
chrzecijaskiej czci wiata.
ok. szeciu do ok. dziesiciu reacjonizm starej ziemi za-
o ycie oraz czowiek. Wszech- prawno kolejnoci stworzenia
wiat zosta stworzony przez wiata wedug pierwszego bi-
Boga z niczego (creatio ex nihilo). blijnego opisu, z wyczeniem
Zwolennicy tej teorii cakowicie dokonania si go w cigu 6 dni,
odrzucaj koncepcje wsplnego a zgadzajc si na naukowe usta-
przodka, czy to u rolin, czy to u lenia w kwestii wieku wszech-
zwierzt, wymieranie gatunkw wiata. Wanym zaoeniem jest
za tumacz spekulacjami kata- rwnie wybr Ziemi na kolebk
strofizmu (ktry sam w sobie jest ycia.
przydatny rwnie w tumacze-
niu procesw ewolucyjnych). Na-
ley tutaj wspomnie o biblijnym
potopie, ktry w tym rozumieniu
W artym zauwaenia faktem
jest to, e obie wyej wy-
mienione teorie nie neguj istnie-
mia charakter oglnowiatowy, nia mutacji w obrbie genomu,
za tumaczenie jak do niego do- lecz nakadaj tej mutacji ogra-
szo zakada paszcz wodny nad niczenia, ktre nie pozwalaj na
atmosfer, ktry spad na ziemi i ewolucj w czasie, ktrego ona
wypitrzy gry (dr Kent Hovind wymaga. Powysza koncepcja
specjalnie w cudzysowie, gdy gromadzi wok siebie do duo
wiat naukowy nie uzna jego dy- zwolennikw, zwaszcza w USA,

R wnie przez wieki w mia-

r rozwoju i postpu metody
naukowej, nowych dowiadcze
empirycznych, rozszerzania poj
nauk wyzwolonych, koncepcja ta
przestawaa by podstawow
wykadni wiata nauki. Obecnie
Koci katolicki nie zabiera gosu
w sprawie uznania jakiejkolwiek
teorii czy prawa naukowego za
jedyn suszn wykadni, ogra-
niczajc si do wypowiedzi tylko
w tematach wtpliwych moral-
nie, zwaszcza z dziedzin medy-
cyny. Gwnym zaoeniem kre-
acjonizmu jest, e Bg Stwrca
jest praprzyczyn wszystkiego.
Nie byoby nic niepoprawnego w
tym stwierdzeniu, gdy jest ono
wzite ywcem z Credo, gdyby
nie prba wyjanienia, jak pra-
ojciec to wszystko zrobi. Tutaj plomu i tytuu) oraz inne ciekawe bdcych najczciej ortodok-
trzeba zaj si podziaem kre- figury logiczne (owszem, istniej syjnymi protestantami.
acjonizmu na dwa nurty gwne, pozabiblijne rda dowodz-
mianowicie kreacjonizm modej
Ziemi (ang. young Earth creatio-
nism) oraz kreacjonizm starej Zie-
ce susznoci potopu na Bliskim
Wschodzie, lecz nie ma rde z
tego okresu dotyczcych potopu
Pjeszcze
oza dwiema podstawowymi
szkoami kreacjonizmu mamy
teori inteligentnego pro-
mi (ang. old Earth creationism). w innych pimiennych miejscach jektu. Jest to olbrzymia koncep-

www.adeste.eu 29
cja z mnstwem zaoe, ktr
mona skrci do jednego zda-
nia. Procesy biologiczne id w
parze z nieustannym dziaaniem
siy wyszej. Takie stwierdzenie
zaprzecza duo czstszej myli o
roli Boga, jak jest wanie wyklu-
czanie cigego wpywu stwrcy
na proces tworzenia oraz trakto-
wanie dziea jako skoczonego
(co prawd mwic jest blisze
sowom sidmego dnia odpo-
cz).
Jakie jest zdanie wiata nauki na
temat kreacjonizmu?
Kwestionowanie teorii ewolu-
cji czymkolwiek motywowa-
ne to zaprzeczanie faktom. To
ustpstwo rozumu na rzecz igno-
rancji (Tim D. White, paleonto-
log).
Nic w biologii nie ma sensu, jeli
nie rozpatruje si tego w wietle
teorii ewolucji (Theodosius Do-
bzhansky, genetyk).
Biologia ewolucyjna z pew-
noci nie wyjania jesz-
cze wszystkich problemw,
z jakimi borykaj si biologowie,
lecz teoria inteligentnego projek-
tu nie podja, jak na razie przy-
najmniej, prby wyjanienia cze-
gokolwiek (Daniel C. Dennett,
filozof).
Kady pogld w obszarze
nauk przyrodniczych, ktry nie
uwzgldnia Chrystusa, naley
uzna za dogbnie ubogi [...]
Nie da si zachowa pojciowej
trafnoci jakiejkolwiek teorii na-
ukowej, gdy kto pomija Jezusa
(William A. Dembski, filozof, ma-
tematyk).
Pmowane
rby obalenia tego pseudonau-
kowego pogldu byy podej-
wielokrotnie. Przytocz-
my tutaj eksperyment Stanleya
Millera, ktry zosta przeprowa-
dzony w 1953 r., w laboratorium
Harolda C. Ureya na Uniwersy-
tecie Chicagowskim. Polega on Jak pogodzi teologi i nauk?
na symulowaniu hipotetycznych
warunkw rodowiska wczesnej
ziemi i testowa moliwo za-
istnienia ewolucji chemicznej.
30
Substancjami wyjciowymi byy: oraz religijne przekonania (a ra-
woda, metan, amoniak i wodr. czej stereotypy nt. przekona)
W sterylnym ukadzie dwch samych zainteresowanych. To
kolb szklanych jedna zostaa wy- konflikt dosownego traktowania
peniona czciowo wod, druga Biblii, jako podrcznika do histo-
zawieraa elektrody, pomidzy rii Ziemi oraz wiata nauki, ktry
ktrymi przepuszczano wya- starym zwyczajem dostarcza z
dowania elektryczne symuluj- kadym postawionym dowodem
ce wyadowania elektryczne w kolejnych zagadek. Dotyczy to
atmosferze. Bya to symulacja absolutnie kadej teorii naukowej.
majca na celu pokaza moliw Samo pytanie o pocztek ludz-
drog powstania zwizkw orga- kiego ycia sprawia problem ka-
nicznych w pierwotnej ziemskiej demu: czy to kreacjonicie, czy
atmosferze. Po tygodniu trwa- ewolucjonicie, wierzcemu czy
nia eksperymentu 10-15% wgla ateicie. Nikt tak naprawd nie
doprowadzonego do systemu wie, jaki by pocztek wszechrze-
znajdowao si w zwizkach or- czy. Do tego dochodzi smutny
ganicznych. 2% wgla utworzyo fakt naduywania sowa ewolu-
trzynacie z dwudziestu dwch cja, chociaby do opisu darwini-
aminokwasw budujcych bia- zmu spoecznego, ktry z samym
ka. Najczstszym znajdowanym Karolem Darwinem nie mia nic
aminokwasem bya glicyna (naj- wsplnego, lecz ogrom za, kt-
prostszy aminokwas). W pa- ry idzie za t koncepcj jak rw-
dzierniku 2008 r. ponownie prze- nie brak zagbienia si w temat
analizowano wyniki oryginalnych przeraa cz wierzcych. Tak
eksperymentw Millera stosujc jak wspominaem w pierwszych
wspczesne metody badawcze. czciach artykuu, Pismo wi-
Nowe wyniki wykazay, e w jed- te jest pene alegorii, a jego sens
nym z eksperymentw Millera poznajemy w peni dopiero kiedy
powstay a 22 rne aminokwa- postawimy na teologi. Rwnie
sy. wspomniany stosunek Kocioa
do teorii naukowych moe nam
Idzynnymi tezami przytaczanymi
przez kreacjonistw s mi-
innymi: brak skamieniao-
pomc w wyborze tego, co je-
stemy w stanie uzna za fakt
naukowy. W tym temacie je-
ci porednich, ktry mona stemy ograniczeni tylko nasz
bez problemu wytumaczy umiejtnoci szukania waci-
ma szans na ich znalezienie, wych rde, a t przecie mona
oraz brak dowodw na makro- zawsze rozwija. O roli Boga w
ewolucj (pozwol sobie pole- stworzeniu mwi nam samo Cre-
ci stron www.talkorigins.org/ do w taki sposb, i niewane,
faqs/comdesc/, na ktrej bardzo co nowego nie pojawioby si w
przystpnie opisany jest bd nauce wiatowej, nie zaprzeczy
w tym zaoeniu w 29 punktach). to istnieniu Boga ani jego wka-
dowi w stworzenie. Mona rw-
nie przytoczy fragment Ksigi
Syracha: Jake godne ukochania
s wszystkie Jego dziea, i zale-
dwie iskierk s te, ktre pozna-
jemy (Syr 42, 22). Jednak, jako
katolicy, jestemy zobowizani
swoje wasne odkrywanie i ba-
danie Sowa Boego oraz poszu-
kiwania sensu prowadzi, powta-
rzam, w Kociele i z Kocioem,
dla naszego wasnego dobra.
Zainteresowa Ci mj ar-
ony
G
dzie tak naprawd jest sedno
konfliktu w nauce? To zo-
problem. Koci niezgody
tyku? Masz jakie pytania?
Napisz do mnie na:
konrad.zelechowski@adeste.eu
jest wanie pytanie o pocztek
www.adeste.eu
Reforma Kocioa, a rozbicie jednoci rozwaania
w oparciu o fragmenty Pisma witego.
Micha Gjski

Historia Kocioa jest pena przypadkw upodlenia jego czonkw. Niejednokrotnie ci, ktrych
nazywano chrzecijanami, okazywali si zupenie niegodnymi tego zaszczytnego miana. Mimo to
wanie Kocioowi Katolickiemu powierzona zostaa penia rodkw zbawienia nawet najwik-
szy grzesznik moe osign niebo. Chrystus Pan doskonale wiedzia, co robi zakadajc Koci.
Wiedzia te, e losy nowego Narodu Wybranego bd toczyy si rnie, a przede wszystkim, e
bdzie on potrzebowa zmian. Ecclesia semper reformanda. Na przykadzie w. Franciszka z Asyu
i Marcina Lutra sprbuj omwi problem reform.

I. ywot w. Franciszka domu, gdzie wyzdrowia. Po tych sta okrzyknity krlem tamtej-
wydarzeniach wyruszy do Apulii, szej modziey. Spotka wwczas

U rodzony w 1182 r. w sto-

sunkowo zamonej rodzi-
nie otrzyma wyksztacenie
gdzie chcia zosta pasowany na
rycerza. W czasie podry po
raz pierwszy we nie usysza
trdowatego i, przezwyciajc
wstrt, ucaowawszy go da mu
jamun. Wracajc, zatrzyma
przy szkce parafialnej, pozna gos Boy: Franciszku, dlacze- si w kociele w. Damiana. Pod-
prowansalsk odmian jzyka go szukasz sugi zamiast pana?. czas modlitwy wszak odczuwa
francuskiego, poezj rycersk powoanie do drogi duchowej
i muzyk. Gdy midzy Asyem, a
Perugi wybucha wojna, na krt-M imo to, potrzeba byo jesz-
cze dwch sytuacji, aby
ko wstpi do wojska. Wzity do modzieniec zmieni swoje ycie.
usysza gos Boy woajcy po
raz drugi: Franciszku, id, na-
praw mj dom, ktry rozpada si
niewoli, dopiero po roku wrci do W Asyu, w trakcie zabawy, zo- w gruzy!. Zrozumiawszy to we-

www.adeste.eu 31
zwanie dosownie, pocz odbu- osiedlili si przy kociele Matki na do susznoci idei. Ten krt-
dowywa kocioy w. Damiana, Boej Anielskiej i tam zorgani- ki yciorys przedstawiony po-
w. Piotra i Matki Boej Anielskiej. zowali pierwszy klasztor. Przy- wyej ma przekaza jedn myl:
czyy si do nich rzesze ludzi. w. Franciszek zacz od siebie.

W wczas, aby mie pienidze

na ten cel, sprzeda sukna
ze skadu ojca. Ten oskary go Co zrobi dalej? W 1212 r. wy-
ruszy w kierunku Syrii, by na-
Pocaunek trdowatego, rezy-
gnacja z dbr doczesnych, po-
suszestwo wzgldem Boych
o kradzie i zagrozi wydziedzi- wraca Saracenw, ale przeciw- nakazw Mona powiedzie,
czeniem. Franciszek nie ugi si ne wiatry sprawiy, e jego statek e jest on jednym z tak cht-
i, jak gosi legenda, odda ojcu wpyn do portu w Dalmacji. nie poznawanych postaci wa-
wszystko, co od niego otrzyma, Stamtd Biedaczyna skierowa nie przez swoj autentyczno.
nawet noszone wwczas ubranie. si do Woch, gdzie uczestniczy
w Soborze Lateraskim IV Bro- III. Dziaalno Marcina Lutra [2]

T ak oto widzimy modego m- nic zakonw ebraczych!

czyzn, ktry wyrzeka si dbr 2Urodzi si 300 lat po w. Fran-
materialnych. Nie czyni nic nowe-
go dotychczas waldensi i kata- W 1219 r. dotar do Egiptu,
gdzie prbowa nawr-
rzy go w tym uprzedzili. On jed- ci sutana Melek-el Kamela.
ciszku. W 1505 r. otrzyma ty-
tu magistra filozofii na Uniwer-
sytecie w Erfurcie. W lipcu tego
nak widzi w pozbyciu si dobytku On, nie przyjwszy prawdzi- samego roku wstpi do zakonu
nie cel sam w sobie, ale rodek, wej wiary, pozwala Francisz- augustianw. Dwa lata pniej
ktry pomoe osign cel wa- kowi bezpiecznie opuci otrzyma wicenia prezbitera-
ciwy, czyli zbawienie. Franciszek obz muzumaski i odwiedzi tu. W 1512 r. zdoby doktorat z
obmyla ju pewien plan. Zao- miejsca wite w Palestynie. teologii. Mona by rzec, niele
y brzow tunik wieniacz zapowiadajc si karier zatrzy-
w ksztacie krzya, przepasa
biodra i zacz naucza. Wkrt- Kilka lat pniej w. Franci-
szek zmodyfikowa regu,
ce przyczyli si do niego inni. ktr papie Honoriusz III za-
mao wydarzenie bardzo bolesne
dla Kocioa, przyczyna schizmy
zachodniej. W 1517 r., 31 pa-
Z nimi przemierza Wochy. Ha- twierdzi bull Soletannuere. dziernika, Marcin Luter przybi
sa tej wsplnoty, ktra prze- W roku nastpnym, w trakcie do drzwi kocioa w Wittenber-
cie gosia tylko (i a!) Chry- czterdziestodniowego postu dze swoje 95 tez.
stusa oraz jej sposb bycia przed uroczystoci w. Micha-
wydaway si wwczas tak rady- a Archanioa, otrzyma ask
kalne, e posdzano jej czonkw stygmatw. Bardzo dowiad-
o herezje, upraszczajc sposb czony prac ewangelizacyjn,
Sporuszone
zybko wywizaa si dysku-
sja. rodowisko teologw,
nowinkami, podzie-
mylenia w ten sposb, e Fran- wyniszczony chorobami, na lio si. Przeciwko Lutrowi wy-
ciszka i jego towarzyszy wi- wp lepy, zmar 3 padziernika stpili Tetzel, genera domi-
zano z waldensami i katarami. 1226 r. Dwa lata pniej kano- nikanw[3]3 Sylwester Prierias
nizowa go papie Grzegorz IX. i Eck. Znaleli si tam i inni, mniej

W obec takich zarzutw on

sam nie mg bezczyn- II. Co mona powiedzie o w.
nie czeka. Stworzy regu[1]1 i Franciszku?
lub bardziej znani teologowie.
Sam Marcin Luter unika prowa-
dzenia dysput.
przedstawi j papieowi Inno-
centemu III. Ojciec wity po-
cztkowo jej nie zaakceptowa, Z
pewnoci zastosowa ewan-
geliczn rad dobrowolnego
ale Franciszek nie ustpowa. ubstwa, najpierw do siebie, a
W pewnym momencie o kon-
flikcie dowiedzia si Rzym.
Sam zakonnik rozpocz kore-
Ponownie przedstawi swoje ra- nastpnie wspbraci, ktrych spondencj ze Stolic Apostolsk,
cje, wskaza, e jest przeciwwag zreszt nie zmusza si do y- zapewniajc o swoim oddaniu,
dla szerzcych si herezji i tym cia wedug uoonej przez siebie nie odwoa jednak swoich twier-
razem zapewne dziki wrodzo- reguy. Poszed za wezwaniem dze. Otrzyma, wic wezwanie
nej agodnoci i talentowi kraso- Chrystusa, ktre potrafi trakto- do stawienia si w terminie sze-
mwczemu uzyska zgod na wa bardzo dosownie. Stanowi dziesiciu dni. Dziki protekcji
stworzenie zakonu ebraczego. do dzi przykad posuszestwa, Fryderyka III Mdrego Lutrowi
Niektrzy dodaj, e wwczas ale nie lepego umia z szacun- pozwolono odby tylko publicz-
w. Franciszek przyj wice- kiem czeka na ocen papiea, n dysput na zamku w Augs-
nia diakonatu. W 1209 r. bracia ktrego stara si jednak przeko- burgu z kard. Kajetanem, legatem

1 Pono umieci w niej tylko trzy cytaty z Biblii: Mt 19, 21; k 9, 3; Mt 16, 24
2 W niniejszym artykule odstpi od dywagacji na temat prawdziwoci powoania Marcina Lutra i rzetelnoci sprawdzenia
tego.

32 www.adeste.eu
papieskim. Tu rwnie wkroczy w nieposuszestwie, wystpi
ksi-elektor, owiadczywszy przeciwko hierarchii kocielnej.
legatowi, e tezy Marcina s
K atechizm Kocioa Katolickie-
go w punkcie 1750 mwi nam
o tym, jak oceni ich status. We-
zupenie ortodoksyjne, wobec V. Wycignicie wnioskw. dug Magisterium mona w nim
czego odstpiono od dysputy,
wskaza trzy rda, czyli ele-
elektor za zada rozpatrzenia
sprawy przez 4 uniwersytety.[4] D
ziaalno Lutra i w. Fran-
ciszka jest pena sprzecz-
noci. Obaj mowie yli
menty konstytutywne moralno-
ci czynw ludzkich. S to:
4W kocu jednak Luter mu- w kompletnie rnych czasach,
sia podj dysput. Na prze- istnieje jednak pewna korelacja wybrany przedmiot;
omie czerwca i lipca 1519 r. czca czas ich ycia, ktr na- zamierzony cel, czyli intencja;
w Lipsku spiera si z prof. Janem ley wskaza: Koci znajdowa okolicznoci dziaania.
Eckiem, ktry, wykazawszy si si w stanie kryzysu. Zapewne
zdecydowanie wiksz wiedz, przyszed moment, kiedy prze-
pokona Lutra, wykazujc zbie- czytali sowa Jezusa: Ty jeste
no jego tez z pogldami Husa
(wzajemny zwizek bdnych Piotr [Opoka] i Tobie dam klu-
O znacza to, e aby czyn by
moralnie dobry, kady z w/w
punktw musi by od pocztku
twierdze przyczynia si gdzie- cze krlestwa niebieskiego (Mt do koca dobry.
niegdzie do obudzenia wrali- 16, 18-19). Jeden z nich pokor-
wych wspomnie brutalnych wo- nie zauway w tym fragmencie
jen husyckich, a powtrki chciano obowizek posuszestwa Ojcu
za wszelk cen unikn, std witemu. Interpretowa go nie
Chow.dekFranciszek zachowa porz-
w swoim postpowaniu.
on i Luter mieli wspln
tyle szans dawanych Lutrowi). tak, jak mu mwiy jego wasne
wyobraenia, ale jak wykadali go intencj i przedmiot zaintereso-

W zwizku z anarchi, jak Ojcowie Kocioa, a przed nimi

wywoa herezjarcha oraz Apostoowie i sam Chrystus.
coraz mielszymi i goniejszymi
wania, to jednak rniy ich oko-
licznoci dziaania. Wicej nawet,
ten drugi zapewne zmieni swoj
wystpieniami przeciwko Rzy-
mowi, Ojciec wity Leon X bull
Exsurge Domine potpi 41 kiem,
W
ida jeszcze wikszy kon-
trast midzy w. Francisz-
a Marcinem Lutrem, kiedy
intencj. Nie liczya si ju napra-
wa Kocioa, ale zreformowanie
z 95 tez zakonnika. Znw otrzy- przeczyta si fragment: Kto was go za wszelk cen.
ma on 60 dni na stawienie si sucha, Mnie sucha, a kto wami
w Rzymie i ich odwoanie. Luter gardzi, Mn gardzi (k 10, 16). VI. Zakoczenie
spali jednak dokument. Wobec w. Franciszek pozosta wierny
tego, po upywie wyznaczone- kocioowi, przechowujcemu Wszystko to, o czym tu pisa-
go czasu, papie Leon X oboy skarb Tradycji. Co wicej, pozo- em, niech bdzie przestrog dla
Marcina i jego zwolennikw eks- sta wierny w najtrudniejszych
komunik. nas samych. ebymy tylko nie
chwilach oskare o herezj. uznali, e zawsze wiemy lepiej.
Broni si, przedstawia swj
IV. Podsumowanie dziaalno punkt widzenia w sposb agod- Z t pokus, znan ju Adamowi
Lutra. ny, z penym szacunkiem. i Ewie, zmagamy si codziennie.
Moe prba jej pokonania jest ta-
H eretyk w zosta teologicz-

dowody, e obok niezwykle lo- Itrzeba postawi midzy Lutrem

nie pokonany. Mamy te ostatni wreszcie fragment, ktry kim maym zwycistwem, ktre i
tak wicej znaczy ni dziaalno
jalnych listw prowadzi tak- a w. Franciszkiem: A wic: po- Marcina Lutra? Zapewne dowie-
e korespondencj oskarajc znacie ich po owocach (Mt 7, my si tego dopiero po mierci.
Rzym i sugerowa, jakoby pa- 20). Czy dobre owoce to nie-
pie mia by antychrystem. O posuszestwo, nienawi i po-
dzia? Nie moemy powiedzie, Zainteresowa Ci mj ar-
ile susznie obruszy si prze- tyku? Masz jakie pytania?
ciwko zu, ktre sam widzia, e cel uwica rodki. Cho Pan
o tyle to, co mg naprawi mu Bg wyprowadzi z reformacji, a Napisz do mnie na:
nie wystarczyo. Podejmowa si, raczej z grzechw tych, ktrzy j
wic reform tam, gdzie nie umia zapocztkowali, dobro, to jednak michal.gojski@adeste.eu
ich przeprowadzi i do ktrych ciy na nich moralna odpowie-
nie zosta wezwany. Dziaajc dzialno za popenione czyny.
4 Autorowi nie s znane blisze szczegy tej sprawy. Jak mona jednak wywnioskowa z dalszego fragmentu tekstu,
uczelnie, o ile odniosy si do tez Lutra, byy im przeciwne, wobec czego stosowano w stosunku do zakonnika inne kary i
napomnienia.

www.adeste.eu 33
Reformacja Lutra, a Eucharystia i Msza wita
Kamil Pindel

Podzia w Kociele przeprowadzony przez ojca reformacji, Marcina Lutra, skutkowa rw-
nie zmianami w rozumieniu sakramentw. Jak powszechnie wiadomo, byy augustia-
nin z Wittenbergi uzna rozumienie sakramentw za idolatri i do ich katalogu zali-
czy jedynie dwa z siedmiu uznawanych przez katolikw: chrzest i Wieczerz Pask.
W niniejszym artykule chciabym opisa w zarysie luterskie nauczanie na temat drugiego
z nich, a take rozumienie mszy witej przez Lutra. Temat ten wydaje si istotny choby dlatego,
e uczestnictwo w niedzielnym sakramencie ksztatuje, w przewaajcej mierze, wiar chrzecijan
oraz z faktu, e w XVI w. kwestia ta powodowaa ostre spory. I to zarwno midzy reformatorem,
a papistami, jak i z innymi bardziej radykalnymi przywdcami reformacji, a nawet wewntrz obozu
luteraskiego.

W ittenberski profesor zabra ton nadawali Karlstadt i Gabriel zakazaniu spowiedzi usznej, wy-
si za reformy liturgicz- Zwilling. Pod ich wpywem rada rzuceniu z kociow wszelkich
ne po ostatecznym rozbracie miast Wittenbergi przyja re- obrazw oraz wprowadzeniu
z Rzymem w roku 1521. Musia formy polegajce na zniesieniu komunii pod dwiema postacia-
wtedy ucieka na zamek Wart- mszy prywatnych, celibatu du- mi. Po powrocie sam ksidz dok-
burg, wic pierwszym zmianom chownych, likwidacji klasztorw, tor podj si dziea odnowy.

34 www.adeste.eu
W 1523 zmodyfikowa rednio- lub marzycielami zwinglian i a jedynie zrzuci podlego ce-
wieczny porzdek mszy (zwany anabaptystw uznajcych tylko sarzowi i papieowi oraz zwrci
przez niego Formula Miss lub duchow obecno Chrystusa si ku lokalnym wadcom. Nie
Msza aciska). Trzy lata pniej w chlebie, a Wieczerz trak- chcieli rwnie kwestionowa
uoy naboestwo, ktre na- tujcych, jako radosny posiek porzdku spoeczno majtko-
zwa Deutsche Messe. Zaleao dzikczynny i wiadectwo wiary, wego (za wyjtkiem wypdzania
mu by przez wprowadzenie j- kalwinw optujcych za obecno- duchownych i kasowania klasz-
zyka narodowego i uproszczenie ci jedynie symboliczn, a take torw). Anabaptyci i radykal-
obrzdw naboestwo byo a- zwolennikw Karlstadta, Kacpra ne skrzydo Reformacji gosili
twiejsze do przyjcie dla niewy- Schwenkfelda i innych. Dla pod- program niemal komunistyczny,
ksztaconego ludu. Jak zapewnia, ajcych za Wirtemberczykiem proklamujcy Krlestwo Boe na
chodzio mu te, by byo blisze ewangelikw augsburskich Ciao ziemi, std ich konsekwencja w
ewangelii ni dawne obrzdy. Paskie byo obecne z chlebem negacji sakramentw, hierarchii
albo w chlebie (tzw. konsub- kapaskiej i nauki o Eucharystii.

D la Lutra nie istniaa idealna,

autentyczna liturgia. Oby-
dwie stworzone przeze formy
mogy wspistnie (i to przez
dugi okres, bo bez wikszych
zmian od 1526 r. do koca XVII
w.), jednak w dostosowaniu do
mieszkacw danego regionu
i ich stopnia przywizania do
tradycyjnych form (w Mszy a-
ciskiej zachowano ich wicej,
byy to m.in. Introit, Gradua,
Sekwencje, Benedictus, Agnus
Dei). Podstawow zmian byo
przesunicie akcentw punk-
tem kulminacyjnym naboe-
stwa bya nie konsekracja, a
kazanie. Religijny buntownik
uwaa, e wsplne gromadze-
nie si wiernych na piewie czy
czytaniach, nie ma sensu, jeli
nie czy si to z przepowiada-
niem. Broni skracania modlitw
i psalmw, gdy przez to wicej stancjacja, dzi jednak nie jest Spr o sowa
czasu mona byo powici na teori obowizujc luteranw).
kazania. Poza tym naboestwo
byo bardziej wspomnieniem
Ostatniej Wieczerzy ni Kal- T a kwestia spowodowaa w
onie reformacji bardzo ostry
Pwiecki
odobnie rzecz miaa si z Ko-
muni pod dwiema postaciami.
kielich by bowiem po-
warii, bardziej uczt ni ofiar. spr. Luter uwaa, e realizuje wan kwesti dyskutowan na
po prostu to, co jest dosownie dugo przed 1517 rokiem. Fakt,
Eucharystyczna rewolucja zawarte w Sowie Boym, dla- e w rycie zachodnim tylko ka-
tego Zwingli musia podkreli pan mg spoywa Ciao Pa-

M arcin Luter by jednak do swoj niezaleno od refor-

ostrony we wprowadza- macyjnego pioniera. To jednak
nych zmianach. Cho z jednej nie byo jedyne drugie dno
skie pod dwiema postaciami by
z czasem odczytywany, jako po-
twierdzenie odrbnego statusu
strony odrzuca postrzeganie omawianej kwestii. XVI w. by feudalnego duchowiestwa. Wal-
mszy, jako ofiary za ywych i okresem, w ktrym za argumen- ka o udostpnienie Krwi wszyst-
umarych oraz papiesk teori tami teologicznymi nieodcz- kim wiernym miaa je zatrze. Na
transsubstancjacji (bazujc na nie szy polityczne i spoeczne. marginesie mona zauway, e
metafizyce Arystotelesa, o kt- Nauka Lutra i Melanchtona (na- w ostatnim europejskim kraju,
rym ksidz doktor mia bardzo zywana czasem neo-katolicy- ktry przyj chrzest Litwie,
z opini). Ju w pierwszych zmem) stana niejako w p gdzie rzymski katolicyzm nie zd-
latach uwidoczniy si jego kon- drogi midzy katolick ortodok- y si gboko zakorzeni, ju
flikty z tzw. lewic reformacyjn. sj, a cakowitym radykalizmem. przed tym aktem obecne byo
W bardzo ostrych sowach ata- Orodek wittenberski nie chcia chrzecijastwo w obrzdku
kowa radykaw zwanych sa- pozbawia organizacji eklezjalnej wschodnim, dopuszczajce Ko-
kramentarzami,fanat ykami wszelkich ram instytucjonalnych, muni sub utraque species, co

www.adeste.eu 35
 wycznie sprawom duchowym).

M arcin Luter inaczej te po-

strzega niegodno przy-
stpowania do sakramentu o-
tarza, o ktrej wspomina w.
Pawe w Licie do Koryntian (1
Kor 11, 29). Wynika to ze zmiany
rozumienia pokuty, ktrej osta-
tecznie nie zaliczy do katalogu
sakramentw. Uwaa natur
ludzk za zepsut, jednak w ko-
cu odnalaz swojego askawego
Boga, ktry powinien uwolni
chrzecijanina od skrupuw,
ktre byy zakonnik pamita z
czasw papieskich. Komunia
miaa by niedostpna tylko dla
najbardziej zuchwaych i rozwi-
zych. Jej spoywanie postrzega,
jako nakaz i obowizek Chry-
stusa oraz pokarm dla sabych.
Wieczerza Paska i ,,gupia
msza
pniej zaowocowao dobrym niowa, jako hierarchi i insty-
rozwojem nauk reformowanych. tucj, a zaczto okrela jako
wsplnot wiernych opart o Pzrywa
odsumowujc, nauczanie
Lutra o Wieczerzy Paskiej

W splne dla caego ruchu Duch witego. Taka organizacja

konfesyjnego w zakresie eklezjalna miaa by postrzega-
rozumienia liturgii po 1517 roku na jako ukryta, niezinstytucjo-
z jej dotychczasowym ro-
zumieniem znanym w Kociele
katolickim, zwanej przez refor-
byy nastpujce pryncypia: za- nalizowana i niesformalizowana matora gupi msz. Zostao
przestanie rozumienia mszy, jako (widzialnymi, rozpoznawalnymi ono potpione na Soborze Try-
uobecnienia ofiary kalwaryjskiej strukturami byy te pastwowe, denckim i przyczynio si do wy-
i co za tym idzie nie wyma- na ktrych opara si wspl- ksztacenia potrydenckiej teolo-
ganie wice kapaskich do nota ewangelicko-augsburska). gii Mszy. Ewangelicy augsburscy
sprawowania naboestw (moc odrzucaj jej ofiarny charakter,
ta przysugiwa ma kademu Nowa moralno Lutra jednak zachowuj wiar w real-
ochrzczonemu); zniesienie co- n obecno, dosownie traktu-
dziennych mszy prywatnych;
uznanie kazania za centralny O drzucenie postrzegania do-
brych uczynkw, jako pro-
punkt liturgii. Z czasem jednak wadzcych do zbawienia, umo-
jc zdanie To jest Ciao moje.
Nawet przy zachowaniu materii,
obecnoci wanie wywicone-
sam Luter uzna konieczno liwio postrzeganie Mszy, jako go szafarza (zwykle pastorzy nie
ordynacji (cho nietosamej ze daru od Boga, a nie dobrego s kapanami w katolickim rozu-
wiceniami kapaskimi), moli- uczynku, ktry by mia Stwr- mieniu, bo przerwaniu cho
wej tylko w przypadku mczyzn cy cokolwiek przysporzy. nie wszdzie ulega sukcesja
znajcych Pismo witych i przy- Z tego powodu Luter odszed apostolska), naleaoby zbada
gotowanych do kaznodziejstwa. od postrzeganie jej jako ofiary istnienie choby wirtualnej inten-
Goszenie Ewangelii miao by i zdecydowa si usun z rzym- cji tego, co czyni wsplnota, co
najwaniejszym zadaniem lute- skiego kanonu wszystko poza jest wtpliwe, biorc pod uwa-
raskich pasterzy. Mimo zacho- samymi sowami ustanowienia. g cao zapatrywa luteran w
wania nauki o realnej obecno, Od szafarzy nie wymagano po- tej kwestii. Z drugiej strony na-
mocno podkrelane jest, e spro- siadania intencji, jak w przypadku uczanie na temat Eucharystii jest
wadza je na ziemi sam Chry- kapanw katolickich. Wiecze- znacznie mniej radykalne ni te
stus, a nie aden czyn ludzki. rza Chrystusa miaa by spra- wystpujce u reszty wyzna re-
wowana regularnie w niedziele formowanych, wywodzcych si

P rzyczyny tych zmiany byy i wita (nie tylko raz w roku,

gbsze ni cile zwizane w Wielkanoc), ale nie codziennie
z liturgi, wynikay ze zmiany jak u katolikw (byo to zwizane
z pnia zwingliaskiego czy kal-
wiskiego. Zarwno katolicy, jak
i radykaowie, wedug Marcina
w rozumieniu wsplnoty wier- z powierzeniem jej wieckim, a Lutra nauczali niezgodnie z Pi-
nych. Koci przestano defi- nie kapanom powicajcym si smem i za podszeptami szatana.

36 www.adeste.eu
Od braku pokory do puszki Pandory
Konrad Myszkowski

Ideologi deniuje si najczciej, jako system pogldw stworzony w oparciu

o wiadome denie do realizacji konkretnego interesu okrelonej grupy. Na jego
podstawie ksztatuje si wiatopogld i postawy. To odrnia j od nauki i lozoi,
ktrych celem jest poznawanie wiata za pomoc odpowiednio bada oraz umysu. Jak
pokazuje historia, ideologie s zazwyczaj niebezpiecznym, ale chtnie wykorzystywanym
narzdziem osigania rnych przyziemnych celw. Wiele ze wspczesnych
i historycznych ideologii bierze swoje rdo z rewolucji protestanckiej, ktra sama
w sobie nosi wyrane znamiona ideologii.

O statnie padziernikowe po- do miejscowych hierarchw ko- waniejsze skutki, ni ktokol-

poudnie roku 1517 po cielnych, a take swojego prze- wiek z jemu wspczesnych si
Chrystusie powoli przechodzio oonego w zakonie. Pniejsza spodziewa i stao si jednym z
w chodny wieczr, gdy mody legenda przypisze mu dodatko- przeomowych momentw hi-
augustianin z Wittenbergi zako- wo przybicie jednego z egzem- storii wiata. Dnia 31 padzierni-
czy formuowanie dokumentu plarzy do drzwi wittenberskiego ka 1517 r. rozpocza si bowiem
zoonego z 95 punktw stano- kocioa, co jednak najprawdopo- tzw. reformacja, ktra dopro-
wicych, jego zdaniem, niezbd- dobniej nie miao miejsca. Pewne wadzia do odczenia sporych
ne kroki w reformie Kocioa Ka- jest natomiast, e ogoszenie 95 grup wyznawcw Chrystusa od
tolickiego. Zakonnik sporzdzi tez Marcina Lutra bo o nim Kocioa witego, a w szerszej
kilka kopii swojej listy i rozesa je mowa przynioso znacznie po- perspektywie wywara prze-

www.adeste.eu 37
mony wpyw na duchowo
i umysowo mieszkacw
Europy. Wpyw ten, jak si
wkrtce przekonamy, jest wi-
doczny w najwaniejszych mo-
mentach historii ostatnich pi-
ciuset lat i trwa po dzi dzie.
Reformacja bez reformy

Ptorw
odstawowy problem Marcina
Lutra oraz pozostaych inicja-
reformacji stanowi brak
pokory. Samo zwrcenie uwagi
na wystpujce wrd ducho-
wiestwa katolickiego naduycia
nie byo niczym zym, a potencjal-
nym owocem takiego wystpienia
mogo by uzdrowienie Kocioa
z pewnych rozpowszechnionych
zachowa. Lutrowi zabrako jed-
nak rozwagi oraz opamitania,
skutkiem czego, gr nad trosk
o dobro Kocioa wziy nega-
tywne emocje i ambicja stania si
przywdc religijnym. Witten-
berski augustianin popeni przy
tym dwa podstawowe bdy: za-
cz szuka sojusznikw w swojej
walce przeciw Kocioowi wrd
przedstawicieli wadz wieckich ru, a w konsekwencji do osa- torw przynajmniej czci Jego
oraz przeszed od pitnowania bienia ziemskiej siy Kocioa. nauki i przedstawienia w zamian
naduy duchowiestwa do ata- Takie byy przyczyny m.in. IV- wasnych przekona. Marcin Lu-
kowania doktryny Kocioa Ka- -wiecznego kryzysu zwizanego ter, a za nim Zwingli, Kalwin, Hen-
tolickiego. Od tego momentu w z arianizmem, schizmy wschod- ryk VIII i reszta reformatorw
zasadzie nie powinno si mwi niej i zachodniej, a take wsp- stworzyli wasny system pogl-
o reformacji, ale odczeniu. czesnego kryzysu Kocioa dw religijnych, odpowiadajcy
Luter, Kalwin, Zwingli ani inni re- w wielu krajach bdcego interesom monych protektorw
formatorzy nie wzili bowiem co pokaemy pniej po- i wymierzony w Koci. W ten
udziau w procesie potrzeb- chodn reformacji. Luter sposb protestantyzm sta si
nej wwczas reformy Kocioa i Melanchton byli protegowany- ideologi zosta rodkiem do
tego dokona dopiero sobr mi elektora saskiego Fryderyka realizacji interesw konkretnej
trydencki i nastpujcy po nim III Wettyna, bez opieki ktrego grupy wpywu, w opozycji do
papiee, szczeglnie w. Pius V. prawdopodobnie nie odway- nauczania Kocioa majcego na
liby si zerwa z Kocioem. W celu doprowadzanie dusz do zba-

Srachzukanie wieckiego wsparcia

w wewntrzkocielnych spo-
nigdy nie byo i nie bdzie
dalszej kolejnoci reformacj
poparo wielu wadcw i ksi-
t, w duej mierze chtnych na
wienia. Podstaw protestanty-
zmu zostao odrzucenie Kocioa
katolickiego, jako stranika praw-
dobrym pomysem. Nie jest ta- zawaszczenie kocielnych ma- dy o Bogu, co zostao wyrao-
jemnic, e interesy rnych grup jtkw czy wzmocnienie swojej ne w zasadzie sola scriptura
wpywu rzadko kiedy s zgod- pozycji kosztem Kocioa. Warto tylko Pismo. Dla protestantw
ne z trosk o zbawienie dusz i przypomnie rwnie Henryka podstawow wykadni wiary
goszeniem prawdy o Bogu. Co VIII, ktry w szale reformacji bya samodzielna interpretacja
wicej, historia pokazuje, e naj- utworzy wasne wyznanie po to, Pisma witego, co musiao do-
bardziej chtni do mieszania si eby mc legalnie zmieni on. prowadzi do pogbiania rnic
w wewntrzne sprawy Kocio- doktrynalnych i powstawania
a s zwykle ci, ktrym najmniej
zaley na Jego dobru, nawet jeli R
ozwj konfliktu z Kocioem,
rozgrzewany udziaem wa-
gosz przy tym wzniose hasa. nych si politycznych XVI-wiecz-
mnogoci odamw. Nieuzna-
wanie nauczycielskiego urzdu
Kocioa byo te jednoznaczne
Interwencja takich osb pro- nej Europy musia doprowadzi z odrzuceniem zwierzchnoci pa-
wadzi zawsze do eskalacji spo- do odrzucenia przez reforma- piea. W wizji protestantw nie

38 www.adeste.eu
znalazo si miejsce na silny, in-
stytucjonalny Koci stojcy na
stray wiary i moralnoci, co byo
naturalnie wygodne dla przynaj-
mniej czci wadcw europej-
skich. Kolejny relatywistyczny
postulat zosta zawarty w ha-
sachsola fideisola gratia(tyl-
ko wiara, tylko aska). Wedug
protestantw zbawienie jest tyl-
ko i wycznie skutkiem Boej a-
ski, a usprawiedliwienie przynosi
sama wiara adnego znaczenia
nie maj uczynki, mona wic ro-
bi, co si chce. Z kolei wiara na
mocy sola scriptura jest kwesti
indywidualn, wic tak naprawd
czowiek nie ma wpywu na swo-
je zbawienie. Co wicej, wedug
protestantw ludzie s z natu-
ry li i jeli peni dobre uczyn-
ki, to tylko dziki wierze (przy-
pomnijmy niezdefiniowanej).
Konkretny interes okrelonej
grupy
D laczego i czy w ogle
mona uzna protestantyzm
za ideologi? Jak pokazalimy
wyej, ruch reformacyjny by
wielokrotnie wykorzystywany
przez politykw rnych epok do
uzyskania wymiernych korzyci,
idcych w parze z osabieniem
potgi Kocioa Katolickiego.
Rozwj kryzysu spowodowane-
go reformacj nie byby mo-
liwy bez poparcia konkretnych
grup wpywu, co z kolei jest
moliwe dziki przewartocio-
waniu, jakiego dokona prote-
stantyzm. Teologia protestancka
stawiaa w centrum czowieka,
a nie jak filozofia katolicka
Boga. To czowiek, w myl zasa-
dy sola scriptura, mia ustala
wedug wasnych upodoba
i interpretacji prawdy wiary
oraz zasady moralne. Prowadzi-
o to oczywicie do relatywi-
zmu w protestantyzmie nie ma
miejsca na obiektywn prawd
o Bogu, gdy dla kadego jest
ona czym innym. Protestan-
tyzm jako taki nie tworzy, wic
systemu filozoficznego ani re-
ligii nie zawiera bowiem jed-
nolitej, caociowej wizji wiata.
www.adeste.eu
N iekonstruktywno prote- tw nauczania Kocioa. Nie jest
stantyzmu jest zreszt kon- rwnie tajemnic, e uzyskanie
sekwencj jego zaoe poczt- pozornej spjnoci doktryny wy-
kowych. Idee reformacyjne nie magao jej sztucznego nagina-
powstaway wszak jako nowa, nia. Najlepszym przykadem jest
kompletna wizja wiata, ale w uszczuplenie przez Lutra kanonu
opozycji do zasad Kocioa. Bu- Pisma witego o ksigi neguj-
dowanie na sprzeciwie to czyn- ce zasad sola scriptura. Nie-
nik wsplny wikszoci ideolo- spjno protestantyzmu pro-
gii. Spoeczny kapita, uzyskany wadzia nie tylko do powstania
dziki publicznemu zwrceniu jego licznych odamw, ale take
uwagi na faktyczne bdy i nad- o czym rzadko si wspomina
uycia, bywa czsto wykorzysta- znacznie czstszych i brutalniej-
ny w nieodpowiedzialny sposb szych przejaww fanatyzmu, ni
do stworzenia siy rewolu- miao to miejsce wrd katolikw.
cyjnej, niszczcej wraz z wspo- We wsplnotach protestanckich
mnianymi niedostatkami rw- brakowao instytucji na wzr ka-
nie mocne strony istniejcego tolickiej Inkwizycji, zapewniajcej
porzdku. W poczeniu z usta- innowiercom ochron przed sa-
wieniem czowieka w centrum mosdami, tote znacznie cz-
uwagi doprowadzio to do eska- ciej dochodzio w nich do palenia
lacji wrogoci na linii protestan- czarownic na stosie czy innych
ci-Koci. Koci Katolicki za form linczu. Na rozwj zjawiska
swojego jedynego wroga uzna- wpywa rwnie fakt istnienia
je szatana, podczas gdy wszy- wielu odmiennych doktryn pro-
scy ludzie s godni szacunku testanckich, chocia nie da si
z racji posiadania godnoci dziec- ukry, e najwiksz niechci
ka Boego, stworzonego na Jego protestanci rnych odamw da-
obraz i podobiestwo. Mio
do drugiego czowieka polega
na pomaganiu mu w dotarciu do
rzyli zazwyczaj Koci Katolicki.
500 lat cikiej historii
Boga poprzez Koci posiadaj-
cy peni prawdy o Nim. Mio-
wa bliniego, nienawidzi jego
bdu to zasada w. Augusty-
Pjcrotestantyzm odrywa ludzi
od Kocioa, nie proponu-
im niczego w zamian. Wierni
na, bdca istotnym punktem wsplnot protestanckich nie mie-
nauczania Kocioa katolickiego, li ani przekonania o susznoci
nawet jeli wiele spord jego wyznawanej wiary poniewa
synw i crek ma problem z jej kady mg wierzy w co inne-
przestrzeganiem. Doktryna pro- go ani kontaktu z rzeczywi-
testancka, budowana na sprzeci- stoci nadprzyrodzon poprzez
wie wobec Kocioa, si rzeczy msz wit, ani mocy zawartej
uznaje katolikw za wrogw. Ta w sakramentach, ani wreszcie
niech staa si przyczyn wie- porednikw przed Bogiem, czyli
lu krwawych wojen religijnych. witych, na czele z Matk Bo.
Powodowao to stopniowy spa-
B udowa w oparciu o sprzeciw
prowadzi do jeszcze jednego
zachowania charakterystyczne-
dek zaufania wobec reformacyj-
nej teologii oraz erozj religijno-
ci po epoce wojen religijnych
go dla ideologii dopasowywa- w krajach zachodniej Europy. W
nia faktw do nauczania zamiast ten sposb powsta grunt pod
nauczania do faktw. Koci rozwj owieceniowych teorii
Katolicki tworzy i tworzy swoj odrzucajcych lub podajcych w
doktryn w oparciu o dogbn wtpliwo samo istnienie Boga
analiz Boego Objawienia Pi- agnostycyzm, deizm, ateizm
sma witego i otaczajcego itp. Co ciekawe, owieceniowi fi-
wiata oraz badania filozoficz- lozofowie (jak np. Kant, Voltaire,
no-logiczne. Poszczeglne punk- Hume, Locke) znacznie czciej i
ty doktryny protestanckiej (a zajadlej atakowali nauczanie Ko-
waciwie wielu rnych doktryn) cioa Katolickiego ni protestan-
powstaway w opozycji do punk- tyzm, pomimo i z pozycji wy-
39
znawanych przez nich pogldw
znacznie atwiej byo skrytyko-
wa wiatopogld protestancki.
Jest to dowd na antyklerykalizm
gwnych przedstawicieli filozo-
fii owieceniowej, ktry znalaz
swj tragiczny fina w rewolu-
cji francuskiej. Cz antykato-
lickich dziaa rewolucjonistw
takich jak podporzdkowanie
Kocioa pastwu poprzez ko-
nieczno skadania przysigi
na konstytucj czy odbieranie
Kocioowi dbr ziemskich
bya zreszt tosama z postu-
latami pionierw reformacji.
ryzmu socjalizm, ktry wkrtce wym, a wrcz rasizmem. Podsta-
ewoluowa w komunizm po- w pseudonaukowych koncepcji
wstaa w tym samym kraju, w o wyszoci rasy niemieckiej bya
ktrym ponad 300 lat wczeniej protestancka teoria predestyna-
dziaa Marcin Luter w Niem- cji, przeksztacona nastpnie w
czech. Popularno, jak koncep- volkizm, goszcy istnienie duszy
cje Marksa i Engelsa zdobyy w oj- czowieka jako czci wikszej du-
czynie Lutra dobitnie pokazuje, szy narodu, ksztatowanej przez
do jakiego upadku intelektualno- okolicznoci historyczne. Rne
-duchowego dochodzio w naro- cechy dusz poszczeglnych na-
dach, ktre gremialnie odrzuca- rodw miay skutkowa wy-
y wi z Kocioem. Zrwnanie szoci jednych nad innymi, przy
wszystkich ludzi pod wzgldem czym ras panw byli Niemcy,
ekonomicznym (czytaj: okrada- a gorszym gatunkiem ludzi m.in.
nie bogatszych, bardziej zarad- ydzi oraz Sowianie. Zwizek
nych obywateli), przedstawianie volkizmu z protestantyzmem
dziejw ludzkoci jako walki klas jest zreszt gbszy ni si to

Pny owoczesny,
rewolucji francuskiej no-
laicko-liberal-
porzdek zapanowa wa-
ciwie niepodzielnie w caej
zachodniej Europie. Pog-
bio to intelektualn erozj
i umoliwio rozwj szkodliwych
prdw, takich jak libertynizm,
utylitaryzm czy egalitaryzm.
Szczeglnie protestancki cha-
rakter mia ten ostatni, dcy
do zrwnania wszystkich ludzi i
zniesienia wszelkich form hierar-
chii. Grunt pod rozwj egalita-
ryzmu pooy rzecz jasna Luter,
stawiajc czowieka w miejscu
Boga i negujc rol autorytetu.
Jest szczeglnie znamienne, e
najgroniejsza pochodna egalita-
czy nacjonalizacja wszystkie-
go, co si da te skrajne kon-
cepcje nie przebiyby si, gdyby
nie odrzucenie bogosawionej
roztropnoci Kocioa wsku-
tek reformacji. Nie jest zreszt
przypadkiem, e XVI-wieczne
powstanie chopskie pod do-
wdztwem gorcego zwolennika
Lutra, Thomasa Mntzera, byo
czsto przywoywane jako przy-
kad w pracach Marksa i Engelsa.
Pnieiszc o socjalizmie, szczegl-
nie w Niemczech, nie sposb
wspomnie o jego najbardziej
zbrodniczej formie narodowym
socjalizmie, wzbogaconym nie-
mieckim szowinizmem narodo-
moe wydawa, gdy jak po-
wszechnie wiadomo sam Mar-
cin Luter by antysemit (zach-
ca m.in. do palenia synagog i
nakadania na ydw przymu-
sowej pracy czy to nie brzmi
znajomo?), a Sowian uwaa za
najgorszy ze wszystkich ludw.
W XIX wieku niemiecki volkizm
zacz si przeradza w otwar-
ty rasizm, ktry w poczeniu z
koncepcjami socjalizmu sta si
podwalin nazizmu. Tym torem
posza rwnie cz ideologw
protestantyzmu, jak Ernst Berg-
mann, wedug ktrego Jezus by
w rzeczywistoci Aryjczykiem,
a nowym mesjaszem by Adolf
Hitler. Rzut oka na map wy-

40 www.adeste.eu
borcz przedwojennych Niemiec zwalczaniu sprzeciwiajcych si bez potkni rozwijan w opar-
pozwala stwierdzi, e NSDAP temu konserwatystw. Pogro- ciu o zasady katolickie. Jej obale-
zostaa wybrana gwnie gosa- na w szalestwie przyzwolenia nie spowodowao nieopanowany
mi z ziem zamieszkiwanych przez na wszystko Europa otwara si po dzi dzie zamt zarwno
wikszo protestanck, podczas w kocu na zagroenie, ktre
gdy w rejonach bardziej katolic- ju kilkukrotnie w historii niemal intelektualny, jak i moralny w
kich otrzymaa znikome popar- doprowadzio do jej zniszczenia ktrego odmtach zrodziy si
cie. W tym kontekcie nie dziwi islam. Szczeglnie smutnym zbrodnicze ideologie, a do gosu
postawa luteraskiego ducho- faktem jest protestantyzacja nie- dosza obuda i relatywizm.
wiestwa, ktrego kilka tysicy ktrych rodowisk wewntrz Ko-
przedstawicieli naleao do orga-
nizacji pronazistowskich, takich
jak Chrzecijanie Niemieccy.
cioa Katolickiego, czego skut-
kiem s m.in. modernistyczne
tendencje, obecne nawet wrd
Stekcie
i rzeczy przedstawione lub
zasygnalizowane w niniejszym
relacje nie s wyjanione
Nie trzeba chyba dodawa, e wysoko postawionych hierar- dogbnie. Ukazanie ich ze szcze-
grup szczeglnie obok ydw chw i powodujca zamt wrd
przeladowan przez Niemcw wiernych oraz relatywizowanie gami, na odpowiednio szerokim
w czasach III Rzeszy byli katoli- podstawowych prawd wiary. tle historycznym byoby niemo-
cy, a zwaszcza osoby duchowne. liwe nawet w dziesiciokrotnie
Quo vadis, Europo? N a obecnym etapie tej trudnej,
pisetletniej historii mona
zada sobie pytanie: jak wyglda-
duszym artykule, dlatego autor
gorco zachca czytelnikw do
poszerzenia wiedzy w oparciu
D estrukcyjny wpyw prote- aby wspczesna Europa i wiat,
stantyzmu na duchowo i gdyby nie wystpienie Marcina
umysowo zachodu nie usta Lutra z 1517 r.? Czy oderwanie
o bardziej profesjonalne rda.
Jeszcze bardziej nawouje jednak
ani w momencie zakoczenia II sporej czci wiernych od Ko- do modlitwy za Koci wi-
wojny wiatowej, ani upadku e- cioa dokonaoby si tak czy ty, papiea i duchowiestwo, a
laznej kurtyny. Po epoce ideolo- inaczej, czy moe Winnica Pa- take osoby pozostajce w od-
gii jawnie zbrodniczych przyszed ska byaby dzi znacznie licz- czeniu od Kocioa lub wrcz go
czas ideologii opartych o te same niejsza i, w sensie doczesnym, zwalczajce. Modlitwa oraz po-
podstawy intelektualne, ale ukry- potniejsza? Czy rozwj inte- stawa szacunku i mioci wobec
wajcych niesione ze sob zagro- lektualny ludzkoci poszedby
enia pod paszczykiem poj innymi torami, prowadzc do do- bliniego przy jednoczesnym
budzcych pozytywne skojarze- minacji moralnoci chrzecija- braku akceptacji wobec bdw
nia nowoczesnoci, postpu, skiej promujcej pokor, mio i za to droga, ktr wszyscy
tolerancji, rwnoci etc. Wci bliniego i prawd? Czy wreszcie powinnimy poda w myl za-
ywy libertynizm przynis w nie doczekalibymy si rozwoju woania w. Pawa: Nie daj si
latach 60 XX w. rewolucj oby- szkodliwych ideologii, koszma- zwyciy zu, ale zo dobrem
czajow, ktra umoliwia roz- ru wojen religijnych, holocaustu zwyciaj! (Rz 12,21). Troska o
wj ideologii gender promujcej i komunistycznego reimu? Tego
rnorodne dewiacje w imi le nie wie nikt reformacja nie dobro Kocioa powinna by wol-
pojtej wolnoci i tolerancji. bya wszake jedynym kryzysem na od rozpaczy. Koci Katolicki
Rozwizo obyczajowa stwo- Kocioa w trwajcej od dwudzie- nie upadnie, jak to zapowiedzia
rzya grunt pod rozwj zupenie stu wiekw historii jego istnienia. sam Jezus w sowach: Na tej
nielogicznych ideologii femini- Staa si jednak wydarzeniem o skale zbuduj mj Koci, a bra-
zmu, ekologizmu czy kolejnych szczeglnym znaczeniu, co a- my piekielne go nie przemog
form darwinizmu spoecznego, w two dostrzec przy caociowym (Mt 16,18). Niech sowa naszego
ktrym miejsce ydw i Sowian spojrzeniu na histori atakw na
jako podludzi zasugujcych Koci, jako procesu, a nie serii Zbawiciela umacniaj nas w wie-
na mier zajy nienarodzone niezwizanych incydentw. Za- rze, e Koci Katolicki przetrwa
dzieci oraz osoby obonie chore. uwaymy wwczas, e prote- rwnie obecny nie pierwszy
Zachd, ktry wskutek odejcia stantyzm sporo czerpa z here- przecie w swojej historii kryzys
od Kocioa oddali si rwnie zji czasw staroytnych (w tym i wyjdzie z niego jeszcze silniejszy
od Boga, przyj w Jego miejsce szczeglnie gronego arianizmu) i bardziej zjednoczony ni przed-
inne boki poprawno po- oraz by sygnalizowany przez ru- tem.
lityczn, demokracj czy tole- chy prereformacyjne (albigensi,
rancj (czytaj: obojtno). Wy- waldensi, husytyzm, Wicliff). Jed-
wodzca si z protestantyzmu nak dopiero reformacja zdoaa Zainteresowa Ci mj ar-
neutralno wiatopogldowa zniszczy redniowieczn euro- tyku? Masz jakie pytania?
przerodzia si w postaw akcep- pejsk Christianitas, cywilizacj Napisz do mnie na:
towania dowolnej skrajnoci przy budowan w oparciu o zasady
jednoczesnym bezwzgldnym Ewangelii i mozolnie cho nie konrad.myszkowski@adeste.eu

www.adeste.eu 41
Zrozumie siebie nawzajem. Dziaania ekumeniczne
pomidzy katolikami i protestantami w czasach
wspczesnych.
Katarzyna Bigaj

500 lecie reformacji to do-

bry czas, aby podsumowa
starania zarwno strony ka-
tolickiej, jak i protestanckiej
w celu penego zjednocze-
nia na wzr sw w. Pawa:
A przeto upominam was, bra-
cia, w imi Pana naszego Jezusa
Chrystusa, abycie byli zgodni, i
by nie byo wrd was rozamw;
bycie byli jednego ducha i jed-
nej myli (1 Kor, 1.10). Obecnie
nie mamy pojcia, czy kiedykol-
wiek do tego dojdzie. Jedno jest
pewne jeszcze nigdy nie byli-
my sobie tak bliscy, jak teraz.
1.Czym jest dla nas ekumenizm?

Sniczne,
am fakt, e Koci Katolicki
podejmuje dziaania ekume-
nie jest taki oczywisty.
Przykadowo, wiadkowie Jeho-
wy uznaj, e tylko oni s praw-
dziwie wierni wierze i nie chc jej
skala szataskimi zwodzeniami.
Na poparcie swojej tezy uywa-
j fragmentu drugiego listu do
Koryntian: Nie wprzgajcie si
z niewierzcymi w jedno jarz-
mo. C bowiem na wsplnego
sprawiedliwo z niesprawiedli-
woci? Albo c ma wsplne-
go wiato z ciemnoci? Albo
jaka jest wsplnota Chrystu-
sa z Beliarem lub wierzcego z
niewiernym? Co wreszcie czy
wityni Boga z bokami? (2
Kor 6,14-16). Zostalimy bardzo
brutalnie potraktowani: jako nie-
wierzcy, niesprawiedliwi i nie-
wierni. Jak jednak my zapatru-
jemy si na odczonych braci
w wierze? Katechizm Kocioa
Katolickiego powtarza za de-
kretem Soboru Watykaskie-
go II Unitatis redintegratio:
Tych, ktrzy rodz si dzisiaj
we wsplnotach powstaych na
skutek rozamw i przepajaj
si wiar w Chrystusa, nie mo-
na obwinia o grzech odczenia.
A Koci katolicki otacza ich
braterskim szacunkiem i mio-
ci... Usprawiedliwieni z wiary
przez chrzest nale do Ciaa
Chrystusa, dlatego te zdobi ich
nalene im imi chrzecijaskie, go
a synowie Kocioa katolickie-
go susznie ich uwaaj za braci
w Panu (KKK 818). Katechizm
podaje te konkretne rodki
majce na celu spenienie pra-
gnienia ponownego odnalezie-
nia jednoci wszystkich chrze-
cijan: staa odnowa Kocioa
w coraz wikszej wiernoci jego
powoaniu, nawrcenie serca,
wsplna modlitwa, wzajemne
poznanie braterskie, formacja
ekumeniczna, dialog midzy teo-
logami i spotkania midzy chrze-
cijanami rnych Kociow
i wsplnot oraz wsppraca
midzy chrzecijanami w r-
nych dziedzinach suby lu-
dziom (KKK 821). Jednak to
nie Koci Katolicki zapo-
cztkowa ruch ekumeniczny.
2. Pocztki ruchu ekumeniczne-
R uch ekumeniczny, majcy na
celu zjednoczenie chrzeci-
jan, ma swoje korzenie w XIX w.,
chocia penego rozpdu nabra
dopiero z pocztkiem XX w.
powstaa wtedy Midzynarodo-
wa Rada Misyjna, Komisja Wiara
i Ustrj Kocioa oraz Komisja
Praktyczne Chrzecijastwo.
Kada z nich reprezentowaa inny
nurt ekumenizmu odpowied-
nio misyjny, doktrynalny i prak-
tyczny. O ile cele dwch pierw-

42 www.adeste.eu

szych s do jasne, o tyle trzeci
dy stricte do uwiadomienia
chrzecijanom potrzeby pokojo-
wego rozwizania konfliktw na
tle religijnym. Kady z tych nur-
tw na swj sposb si uzupe-
nia. W prac komisji angaowali
si przedstawiciele anglikanw,
protestantw, prawosawnych i
starokatolikw. Brakowao bar-
dzo wanego uczestnika podej-
mowanych dziaa, mianowicie
czonkw Kocioa Katolickiego.
Papie sta na stanowisku, e
jedynym sposobem na jedno
chrzecijan jest nawrcenie si
na wit wiar katolick. Ency-
klika Mortalium animos papie-
a Piusa XI wprost mwia, e
ekumenizm negatywnie wpy-
wa na wiar, przede wszystkim
www.adeste.eu
pozwalajc na wdroenie idei
panchrystianizmu, czyli relaty-
wizowania prawd wiary. Gdy w
poowie wieku XX powoywano
wiatow Rad Kociow, Ko-
ci Katolicki gosem witego nych z wiary przez chrzest na-
Oficjum cigle nie pozwala na
udzia w ich pracach. Zreszt pa-
triarcha moskiewski rwnie nie
wspiera dziaa ekumenicznych.
Jedynie Patriarchat Konstan-
tynopolitaski i Grecki Koci
Prawosawny wysa do komi-
sji ma grup reprezentantw.
3. Sobr Watykaski II
W szystko zmienio si z
nadejciem pontyfikatu
Jana XXIII, a wraz z nim Sobo-
ru Watykaskiego II. Wyranie
wida to w dekrecie Unitatis
redintegratio powiconym
w caoci sprawom ekumenizmu,
a rozpoczynajcym si od zdania:
Jednym z zasadniczych zamie-
rze Drugiego Watykaskiego
witego Soboru Powszechne-
go jest wzmoenie wysikw do
przywrcenia jednoci wrd
wszystkich chrzecijan. To bar-
dzo mocne sowa, napawajce
w tamtych dniach nadziej na
przyszo. W 1960 roku powo-
ano do ycia Sekretariat ds. Jed-
noci Chrzecijan, znany dzisiaj
pod nazw Papieskiej Rady ds.
Popierania Jednoci Chrzecijan.
Mia on prosty cel zajmowa
si dialogiem z chrzecijanami
nierzymskokatolickimi. Od tej
pory ekumenizm w Kociele Ka-
tolickim radykalnie zmieni swj
kierunek, co do dzisiaj wywouje
kontrowersje wrd niektrych
tradycjonalistw, ktrych ducho-
wo zakorzeniona jest w nurcie
przedsoborowym. Cz z nich
akceptuje ten ruch, zauwaajc,
e w rozumieniu KKK ekume-
nizm to powrt do Kocioa ka-
tolickiego wszystkich heretykw
i schizmatykw, bo tylko Koci
katolicki daje zbawienie. Istotnie,
Koci Katolicki nie dy do pan-
chrystianizmu pragnie jednak
zgbi doktrynalne podstawy
niekatolickich prawd wiary i zna-
le w nich wsplny mianownik.
To zrozumienie jest kluczowe,
gdy tylko wtedy, gdy je osi-
gniemy, jestemy w stanie trakto-
wa naszych odczonych braci
w wierze nie jako oponen-
tw, ale jako usprawiedliwio-
lecych do Ciaa Chrystusa.
W czci drugiej zajmiemy si tym,
co udao si wypracowa w ra-
mach wsplnego dialogu katolikw
z protestantami.
Zainteresowa Ci mj ar-
tyku? Masz jakie pytania?
Napisz do mnie na:
katarzyna.bigaj@adeste.eu
43
500 lat reformacji okazja do witowania czy zadumy?
Piotr Wadysaw Sudo

500 lat temu pewien niemiecki augustianin przybi swoje tezy do drzwi wittenberskiej katedry. Od
tego zacz si najwikszy rozam w historii Kocioa. Od jednego mnicha i jego arkusza pergaminu
z wypisanymi tezami rozpocza si reformacja. Jedni uwaaj, e to bya konieczno. Inni twier-
dz, e bya czym kompletnie niepotrzebnym i wynikajcym z pychy Marcina Lutra. Protestanci
wituj, a wrd katolikw zdania s podzielone. Niektre osobistoci Kocioa wituj w ramach
ekumenizmu. Jednak w kwestii tego witowania warto przypomnie sobie, co mwi abp Jdra-
szewski. Stwierdzi, e nie ma zamiaru witowa rocznicy jednego z najtragiczniejszych wydarze
w Kociele, moe co najwyej uczci to, e w Polsce obyo si bez krwawych walk z powodu rnic
religijnych. Tak, to si naprawd dzieje. Niektrzy katolicy wituj 500 lat reformacji. Dlaczego?
Jaki jest tego cel? Czy nie widz, e to reformacji zawdziczamy liczne wojny religijne? Nie widz, e
przez protestantyzm tyle ludzi odeszo od Kocioa katolickiego? Niech kady z nas zada sobie bar-
dzo powane pytanie czy z okazji piciuset lat reformacji powinnimy si cieszy, czy moe smuci?

Reforma(cja) ycia luterask wyroso Krlestwo bra gigantyczne majtki Kocio-

R uch Marcina Lutra podzie-
li Europ bardzo szybko. Za
mnichem poszli gwnie ksi-
ta niemieccy z pnocnej czci
kraju, a zwaszcza Fryderyk M-
dry, ktry udzieli mu azylu. Jed-
nak najprdzej na wielk potg
Szwecji. Bowiem w latach dwu- owi witynie, ziemie. Pniej
dziestych XVI wieku Gustaw I
Waza zerwa uni kalmarsk i
ta tradycja cay czas trzymaa
si narodu szwedzkiego liczne
przywrci suwerenno Szwe- grabiee kociow miay swoje
cji. Jego pastwo borykao si rdo wanie w doktrynie lute-
jednak z problemami finansowy- raskiej grabiono wszystko co
mi. Szybko znalaz na to sposb si dao z kociow, uwaao si
przeszed na luteranizm i za- bowiem, e koci powinien by

44 www.adeste.eu
skromny. I rzeczywicie, po przej- ce Ostatni Krzyowiec). Oprcz europejskiej. Oficjalnie neutralna
ciu armii szwedzkiej kady ko- tego powanym problemem teo- wobec tych wydarze pozosta-
ci by skromny. W Niemczech logicznym by fakt, e kalwini, a Rzeczypospolita. Co prawda
jeden z reformatorw anabap- ktrzy znajdowali si na terenie Zygmunt Stary prbowa prze-
tysta Thomas Mntzer stan Belgii i Holandii, popierali here- ciwstawi si ruchom reforma-
na czele powstania chopskie- zj ikonoklazmu. Spowodowao torskim, ale z miernym skutkiem.
go, ktre w swoich postulatach to ogromne straty w architektu- Pan z najwikszego za
propagowao zbdno ksiy, rze i sztuce kalwini nie oszcz- wyciga dobro w przypadku
bo wedug nauk Thomasa naj- dzali wspaniaych dzie w imi reformacji staa si ona motorem
waniejsze byo natchnienie Du- fanatycznej nienawici ikonokla- napdowym dla w. Ignacego
cha witego. Oprcz tego, po- stycznej. Rnice religijne tylko Loyoli SJ ktry utworzy zakon
wstacy si prbowali wyrwa pogbiy spory midzy woda- jezuitw jeden z najpotniej-
jakkolwiek wadz Kocioowi rzami habsburskimi a ludnoci szych zakonw w Kociele, a do
i feudaom. Jak wynika z histo- niderlandzk. Doprowadzio to kasaty obok dominikanw i fran-
rii wida, jak niszczycielska jestporednio do wybuchu w 1568 ciszkanw gwny filar Kocioa
pycha. roku wojny osiemdziesicioletniej w Europie i koloniach.
zakoczonej zdobyciem suwe-
N ieuniknionym skutkiem refor- rennoci przez Republik Sied-
macji musiaa by wzmoona miu Zjednoczonych Prowincji Ni-
dziaalno inkwizycji, ktra i tak derlandzkich.
W ybitne polskie postacie kon-
trreformacji takie jak Piotr
Skarga czy Stanisaw Hozjusz,
ju cieszya si z saw. O dzi- obecnie Sudzy Boy, starali si
wo jednak to w krajach objtych
reformacj bywao wicej ofiar. Nie bezporednio zwizane z
nowym ruchem religijnym
Nie bez powodu jest tak wielu byy przemiany w Krlestwie
o to, eby jak najbardziej ogra-
niczy wpywy protestanckie,
ale rwnie im to si nie udao
mczennikw reformacji cho- Anglii Henryk VIII jednoznacz- szlachta dalej zmieniaa swoje
by w. Tomasz Morus. Smutne nie zerwa swoje stosunki z Rzy- pogldy religijne z powodu ziem-
jest to, e wyznania chrzecija- mem. Powd by cile powi- skich korzyci.
skie walczyy ze sob krwawo zany z szstym przykazaniem
i bezlitonie, nie tak jak mwi lubieny Henryk w gniewie za
Ewangelia nie szukay zgody. to, e papie nie uniewani jego Skutki duchowe i spojrzenie na
Wojny i przeladowania zrobiy kolejnego maestwa powie- Lutra
z fam caemu wiatu chrze- dzia stanowcze NIE papieowi.
cijaskiemu. Jednym z niewielu Koci anglikaski trwa niestety
krajw wolnych od nietoleran- do tej pory, ale pewne grupy an-
T o bardzo widoczny skutek
duchowy kiedy pojawiaj
si moliwoci atwiejsze, mniej
cji religijnej bya Polska, ale na- glikanw udao si ju w XXI wie-
wymagajce, przyjemniejsze,
wet tutaj walka si odbywaa, ku przywrci na ono witej
czowiek od razu si rzuca w ich
ale nie tak zaciekle. Zygmunt Matki Kocioa.
Wojciechowski w swojej ksice wir. Smutnym skutkiem rozamu
historiograficznej Zygmunt Sta- Skromne wnioski historyczne w kociele byy dalsze rozamy
ry opisuje problemy z drobnymi ju nie kilka, ale kilkanacie
ruchami protestanckimi, ktre
miay miejsce w Gdasku. Nawet Zsamego zarysu historycznego
widzimy, e reformacja przy-
niosa kuriozalne skutki wojny,
rnych kociow protestanc-
kich, z ktrych kady gosi inn
nauk. Do tego wanie prowa-
drobne zamieszki kilkuosobowe
prawie zawsze koczyy si do- bunty, powstania, spory. W opinii dzi niezgoda w Kociele ro-
tkliwymi krzywdami ksiy kato- niektrych jedynym pozytyw- dzi rozamy, a te zamiast mioci
lickich. Przykra to prawda histo- nym skutkiem reformacji byo pogbiaj nienawi. Zamiast
ryczna, ale tak rzeczywicie byo oswobodzenie ksistw niemiec- jednoci rodz si podziay.
czsto rodacy walczyli ze sob, kich spod twardej rki cesarza Spjrzmy jednak na same-
mimo i wierzyli w tego samego Austrii. Oprcz tego ruch prote- go twrc ruchu reformacji, Mar-
Boga. stancki doprowadzi do znacznej cina Lutra. Wydawaoby si na
zmiany ukadu si w Europie w pierwszy rzut oka, e to czowiek

W innym miejscu w Europie cigu 100 lat. Gwarantem poko-

Niderlandach reformacja ju westfalskiego bya sympaty-
bya jedn z przyczyn tzw. woj- zujca z luteraskimi pastwami
o dobrych intencjach, ktry pa-
trzc jedynie na dobro Kocioa
chcia go naprawi. Jednak, jak
ny osiemdziesicioletniej. Bardzo Francja (na przekr Austrii) i naj- wiadomo, pieko wybrukowane
katolickie imperium Habsburgw wiksze mocarstwo luteraskie jest dobrymi intencjami. Koci
dotkliwie odczuo bunty w bo- wczesnych dziejw Szwecja. ju na Soborze Lateraskim IV
gatych krajach niderlandzkich. Monarchie habsburskie utraciy postanowi zwalcza to, co kry-
Powstacy dokonywali wie- porednio przez reformacj swo- tykoway ruchy protestanckie
lu okruciestw, midzy innymi je woci w krajach niderlandz- handel relikwiami czy odpustami.
mordw na kapanach (Dobrze kich, a same, wykoczone woj- Co zgubio tego augustianina?
opisuje to Louis de Wohl w ksi- n, znaczco opady na arenie Brak pokory i posuszestwa.

www.adeste.eu 45
Chcc zreformowa Koci ka- nie przemog Kocioa. Stworzy
dy powinien zacz od siebie.
Marcinowi Lutrowi tych cnt za-
brako. Postanowi stworzy wa-
sny Koci. W przeciwiestwie
do tylu witych katolickich, kt-
rzy zmienili oblicze Kocioa: Ka-
tarzyny Sieneskiej, Franciszka z
Asyu czy Ignacego Loyoli, Lutro-
wi zabrako pokornego serca.
Pstawia
tej pory jest zastanawiajce, Dporuszajcym skutkiem re-
owstanie nowego Kocioa do
bowiem pod znakiem za- formacji, ktry odbi si w prote-
pytania sowa Pana Jezusa m-
wice o tym, e zele Pocieszy-
ciela, ktry wszystkiego nauczy
Koci Boy. W tym przypadku
mona si zastanowi: skoro Pan
Jezus zadba o to, eby nauka
Kocioa bya czysta i prawdzi-
wa, to czemu kto prbuje wy-
wraca wszystko do gry no-
gami 1500 lat po Jego mierci i
zmartwychwstaniu? To, co zrobi
Marcin Luter, jest zamachem na
posuszestwo Kocioowi i kom-
pletnym brakiem pokory. Myla,
e on sam bdzie wiedzia lepiej.
Zapomnia, e bramy piekielne
46
nikaoby z takiego zaoenia, e
wasny. W teologii katolickiej fa- najpierw Pan nauczy uczniw
chowo tworw protestanckich modlitwy, w ktrej jest mowa o
nie nazywa si nawet kocio- odpuszczeniu grzechw, a do-
ami partykularnymi, poniewa piero pniej da im moc odpusz-
zgodnie z eklezjologi nie maj czania? Czyli w czasie midzy
prawdziwej doktryny Eucharystii tymi dwoma wydarzeniami ich
ani sukcesji apostolskiej. Mimo dziaania byy teoretycznie bez
wszystko protestanci nadal mog sensu. Pan Bg nigdy nie dziaa
by zbawieni, ale POMIMO swo- sprzecznie z rozumem. Sakra-
ich bdw, a nie w nich. ment pokuty to nie narzdzie in-
wigilacji, to nie wymys starszych
la mnie osobicie najbardziej
panw w czarnych sukniach, sa-
krament pokuty to nowe ycie
dla duszy splamionej grzechem,
stantyzmie, jest zanik sakramen- to ponowne przyjcie do Do-
tu pokuty. Nie wyobraam sobie, brego Pasterza, to przeprosze-
jak przy takiej iloci cudw serca, nie Boga, to Jego przebaczenie.
jakie miay miejsca w konfesjona- Czy mona stwierdzi, e po-
le, mona nie uznawa tego sa- kuta nie jest sakramentem, kie-
kramentu. Przy caej iloci dusz dy widzi si zy grzesznika przed
wyleczonych przez sakrament spowiedzi i rado w oczach
pokuty jest to co najmniej niegod- po niej? Ilo ask wywiadczo-
ne i podchodzce pod blunier- nych przez sakrament pokuty
cze. Przecie sam Pan Jezus da jest wystarczajcym wiadec-
wadz odpuszczania grzechw twem tego, jak wielki on jest.
(J 20,22-23) Apostoom. Wbrew
temu niektrzy twierdz, e
przecie chodzi o to odpusz-
czanie grzechw ujte w Mo- N
ie bjmy si sobie tego po-
wiedzie, ale pewne osoby
dlitwie Paskiej. Czyby? Wy- Kocioa rwnie zawiniy temu,
www.adeste.eu
co si wydarzyo w 1517. Leon
X mg rozegra t parti na
kilka innych sposobw np. pod-
j dysput, w ktrej wykazaby
brak susznoci tez Lutra. Ale
szatan zawsze kusi, zawsze szu-
ka podstpu. Leon X nie wyko-
na wszystkiego, przez co mg-
by wygra z ruchem Lutra. Z
tego wyania si dla nas gorzka,
ale brutalnie prawdziwa prawda
duchowa Koci jako mistycz-
ne Ciao Chrystusa jest wity,
ale my jako ludzie jestemy sabi,
bdzimy. Jedynie jako Koci
jestemy czym wicej. Jako jed-
nostki moemy sobie nie pora-
dzi. I nawet w Kociele Boym
kryje si zawsze sabo. Nawet
w samym sercu Kocioa szatan
czeka z pokusami i swoimi zamia-
rami niszczenia Kocioa. Ale jed-
nak nawet mimo protestantyzmu
jedyny i prawdziwy Koci trwa
nadal. Mimo naszych bdw,
mimo naszych upadkw, mimo
naszych zych wyborw, mimo
sporw, wojen, Koci trwa
nadal. My jestemy Kocioem.
W teologii
P wrotestantyzm znaczco wpy-
n na same nurty teologiczne
redniowieczu dominowaa
scholastyka skupiajca si gw-
nie na logicznym i rozumowym
tumaczeniu wiary, korzystajc
z dzie pisarzy wczesnochrze-
cijaskich czy filozofw poga-
skich (Arystoteles, Platon). Prote-
stantyzm spowodowa znaczne
zmiany zaczto zwraca wik-
sz uwag na Pismo. Ale to nie
jedyna konsekwencja. Przez sola
fides rola rozumu znaczco zma-
laa w filozofii krajw protestanc-
kich. W niektrych, radykalnych
przypadkach zamieniao si to w
fideizm. Kontr na tego typu my-
lenie s przede wszystkim dziea
w. Jana od Krzya, ktry dosko-
nale tumaczy, jak rosn w wie-
rze bez pomniejszania wagi ro-
zumu. Poza tym wity wyjania
na czym polega rola obrazw we
wzbudzaniu pobonoci, walczc
w ten sposb z ikonoklazmem.
Jego dziea powstay w susznej
epoce protestantyzm (zwasz-
cza odamy kalwiskie) zreinter-
www.adeste.eu
pretowa pierwsze przykazanie
na radykalny sposb i przyczy-
niy si do lepszej obrony dok-
tryny katolickiej. Sam ikonoklazm
natomiast by bardzo niszczyciel-
ski dla kociow przykadowi
kalwini jak ju wspomniano nisz-
czyli wszystkie dziea w wity-
niach, mimo i byy one cenne
dla sztuki i miay pewien poytek
w yciu duchowym. Obrazy bo-
wiem wzbudzaj w nas pewne
poruszenia serca skaniajce do
pobonoci, ale wielbimy tego,
kogo przedstawiaj, a nie obraz
dla samego obrazu (ikonolatria).
Jreformacji
ako ciekawostk mona za-
uway, e za prekursorw
uwaani s m.in. John
Wycliffe duchowny zwizany
z lollardami, autor tumaczenia
Biblii na angielski. Pragn re-
formy Kocioa za pomoc au-
torytetu Pisma, krytykowa w
teologii substancjaln(istotow) pewnego poparcia ze strony cze-
obecno Pana w Eucharystii, skiej ostatecznie zosta spalony
w kocu sprzeciwia si wadzy na stosie 6 lipca 1415 roku pod-
papieskiej. Ostatecznie Koci czas soboru w Konstancji. Doko-
ekskomunikowa go, spali i po- nao si to mimo otrzymania od
chowa w niepowiconej ziemi. cesarza listu elaznego. Jednak
Jak wida, pewne zapdy refor- nauki Husa odcisny swoje pit-
matorskie istniay wczeniej w
no na caej Europie on rwnie
Europie. W Anglii oprcz Wyc- propagowa oparcie wiary na sa-
liffe wyrs inny teolog o rwnie
mym Pimie.
dziwnych pogldach William
Ockham, franciszkanin, twrca
tzw. brzytwy Ockhama. Brzy- Co powinnimy zrobi?
twa mwi, e z dwch rozwiza
zwykle to prostsze jest lepsze.
Niestety, Ockham opracowa t W t pisetn rocznic refor-
macji moemy jedynie si
smuci i pokutowa. Za grzechy
prawd dla teologii, chcc z niej
stworzy zamiast piknej mi- kadego z nas. Moemy przemy-
stycznej wiedzy zwyky rachu- le, co Koci zrobi nie tak 500
nek zda. Poza tym kuriozalne lat temu i uwiadomi sobie nisz-
okazay si jego tezy o wolun- czycielsko pychy po obu stro-
taryzmie twierdzi, e Pan Bg nach konfliktu w roku 1517. W t
w swojej wolnoci moe uczyni tragiczn rocznic mdlmy si o
dosownie wszystko, nawet jeeli nasz Koci, aby targany sztor-
jest to sprzeczne z tym, co rze- mami herezji trwa niewzruszony.
czywicie uczyni. Pogldy Ock- Mdlmy si za nas samych, aby
hama byy zblione do islamskiej nasze wasne ja nie przesonio
wizji woli Boej. Luter ze scho- nam Prawdy, ktrej naucza Ko-
lastykw akceptowa tylko Ock- ci. Mdlmy si za wszystkich
hama, co miao konsekwencje w heretykw, aby powrcili na ono
naukach reformacyjnych. Oprcz Matki Kocioa.
Ockhama i Wycliffe by jeszcze Zainteresowa Ci mj ar-
jeden czowiek, ktry poprze- tyku? Masz jakie pytania?
dzi epok reformacji Jan Hus. Napisz do mnie na:
Krytykowa tak wan w teolo-
gii katolickiej transsubstancjacj piotr.sudol@adeste.eu
czy te sakrament pokuty. Mimo
47
Czy Allah to Bg chrzecijan?
Micha Lewandowicz-Bucholc

Wraz z narastajc liczb muzumanw w spoeczestwach europejskich, Europejczycy zaczli si

zastanawia, kim tak naprawd s muzumanie i w kogo oraz co wierz. Mieszkacw Europy spo-
tka pewien szok religijny. Stosunek do kobiet regulowany religijnie, specyczne stroje wynikajce
bynajmniej tylko z kultury nowych przybyszw. Muzumanie te inaczej traktuj Boga, bowiem od-
rzucaj Trjc, bstwo Pana Jezusa i nie wierz w Ducha witego (przy czym, naley zaznaczy, e
w islamie pojawia si koncepcja Ducha witego, ale znacznie rnica si od tej chrzecijaskiej).
Muzumanie s podporzdkowani doktrynie tauhidu, czyli monoteizmu. Monoteizm muzumaski
jest odmienny od chrzecijaskiego. Dla wszystkich muzumanw stwierdzenie, e Bg jest jeden
w trzech osobach to blunierstwo. Blunierstwo, za ktre niejeden konwertyta na chrzecijastwo
odda ycie. Czy wic wierzymy w jednego i tego samego Boga? Jak mona pogodzi tauhid z fak-
tem, e Bg jest jeden w trzech osobach?

Pz roblem nie jest atwy do roz- Dawidzie czy Salmonie. Jest te nuatora religii Abrahama i Jezusa.
strzygnicia. Islam wyrasta sporo wstawek z ewangelii nieka-

W Koranie czytamy o Adamie, pochodzenie i ydowskich sag. Wrza te sowo Allah, ktre
pnia religii abrahamowych. nonicznych, majcych gnostyckie iele problemw przyspa-

ktry w ezoterycznych interpre- Widzimy, wic e islam czerpie przez ludzi okcydentu jest bd-
tacjach islamu jest bardzo wan garciami z tradycji judeochrze- nie uwaane za nazw wasn.
osob, Mojeszu, Jezusie, Janie cijaskich. Nie jest te tajemnic, Natomiast jest ono skrcon
Chrzcicielu, Zahariaszu, Hiobie, e Mahomet uwaa si za konty- wersj wyrazu al-ilah, oznacza-

48 www.adeste.eu
jcego dosownie ten bg i uy-
wanego obecnie tylko w kontek-
cie monoteistycznym. Pojawia
si Biblii, modlitwach chrzecija-
skich etc. Sowem okrelajcym
Boga jest rwnie rabb, ktre
mimo podobnego rdosowu
ma inne znaczenie ni hebrajskie.
Po arabsku sowo rabb ozna-
cza pan w znaczeniu wadcy. I
znowu, wystpuje ono zarwno
u chrzecijan (np. Pan z Tob
w Pozdrowieniu Anielskim to
Ar-rabbu maaki) i u muzuma-
nw ju w drugim wersecie Ko-
ranu (1:2). Sowo Alla oznacza
Bg take w jezyku malta-
skim. Jzyk maltaski jeszcze
w redniowieczu by jednym z
dialektw arabskiego, jednak
wskutek latynizacji sowa arab-
skie zaczto zastpowa ro-
maskimi, niemniej wiele zasad
gramatycznych i ok. 1/3 sownic-
twa s pochodzenia arabskiego.
Biblijny plagiat?
N ie jest take tajemnic, e
w Koranie wystpuje wie-
le postaci biblijnych. S to m.in.
Abraham, Salomon czy Jezus
Chrystus. Na uwag zasuguje
fakt, e istnieje tutaj pewien syn-
kretyzm. Na przykad tradycja
muzumaska podaje, e prorok
Salomon mia kontrol nad de-
monami (27:39). Tak sam le-
gend podaje Jzef Flawiusz, a
po nim Talmud. Koran utosamia
te demony z dinami. Przedmu-
zumaskie wierzenia Arabii byy
pene zakl i magii. Przy lektu-
rze Koranu mona odnie wra-
enie, e on sam zakazuje tylko
zych czarw, szkodliwych dla
drugiego czowieka. Natomiast
w islamie ludowym popularne
s amulety z wersetami kora-
nicznymi. Islamska gnoza przy-
pisuje 99 imionom Allaha moc
magiczn. Widzimy, e islam nie
wykorzeni w zupenoci sta-
rych arabskich wierze, a nawet
je ochoczo zaadoptowa. Mona
nawet powiedzie, e s one jego
nierozczn czci. Szatan jest
w ezoterycznej i oglnie literal-
nej interpretacji Koranu, dinem.
Diny byy w wierzeniach prze-
dislamskich widoczne wszdzie.
www.adeste.eu
Wierzono, e moe zalee od Al-Kaaby) czy kult czarnego ka-
niego choroba czy talent poety. mienia (Hadaru) to pozostaoci
po pogaskich wierzeniach Ara-
ycie pustyni bw. Jednak Koran i temu kul-
towi przyporzdkowuje posta
M ahomet urodzi si w 610 r. biblijn. W wersecie 2:125 mo-
w zachodniej czci Pwy- emy przeczyta, e Al-Kaaba
spu Arabskiego. Powiedzie, e zostaa wybudowana przez
Arabia bya wtedy pogaska to Abrahama na polecenie Boga.
zbytnie uproszczenie, bo przekre- Oczywicie w Biblii, rdle mod-
la choby nestorian znad Zatoki szym i pewniejszym, nie mamy
Perskiej. Na terenie dzisiejszego adnych wzmianek o wdrwce
Bahrajnu istniay trzy nestoria- Abrahama na Pwysep Arab-
skie biskupstwa. Lachmidzi za- ski. Wiemy tylko, e jego syn
mieszkujcy cz Mezopotamii i Izmael by protoplast Arabw.
Ghassanidzi z Syrii i Jordanii byli
odpowiednio lennikami staroyt-
nego Iranu i Imperium Bizantyj- J ednak koraniczna wersja histo-
rii Abrahama ukazuje pewn
skiego. Ze wzgldu na wtki z tendencj: Mahomet stara si
ewangelii apokryficznych istnieje uzna za kontynuatora Jezusa,
te teoria mwica, e od jednej Mojesza, Abrahama i innych
z chrzecijaskich sekt pochodzi prorokw judeochrzecijaskich.
cz Koranu. S to jednak tylko ledzc Koran moemy zobaczy
domysy, na ktre ze wzgldu na zmienny stosunek do tzw. ahl
sab dokumentacj z tego re- al-kitab, czyli ludu ksigi, do kt-
jonu dowodw prawdopodob- rych muzumanie zaliczyli sabej-
nie nie bdzie. Mahomet ruszy, czykw (lud wymary w X wie-
jako dziecko z karawan swojego ku, do dzi niewiadomo, kim tak
wuja do Syrii. Tam mnich Bahira naprawd byli), ydw i chrze-
mia dozna objawienia, jakoby cijan. Wedug wielu teorii rewi-
chopiec by obiecanym przez zjonistycznych Mahomet chcia
Pismo wite ostatnim proro- by prorokiem dla ydw, a po-
kiem. Informacj t znajdujemy tem dla chrzecijan. wiadczy o
w sirze Ibn Ishaka, jednak zwa- tym miaaby, chocia modlitwa
ywszy na to, e powstaa ona w kierunku Jerozolimy,
100 lat po mierci Mahometa, jak podaje tradycja mu-
istnieje ogromna szansa, e to zumaska, do 627 roku.
legendarna fabrykacja. Prawdo-
podobnie Ibn Ishaq chcia w ten
sposb przedstawi islam, jako C zytelnik moe si zastano-
wi, dlaczego opisane zosta-
religi abrahamow, kontynu- y tak naprawd pocztki islamu
acj chrzecijastwa i judaizmu. i elementy synkretyczne. Ot
s one bardzo wane dla naszych
Mieszanka wybuchowa? rozwaa. Powysze przykady
wiadcz o tym, e islam czer-
K olejnym elementem syn- pie garciami z tradycji jude-
kretycznym jest kult Mek- ochrzecijaskich, a nawet jest
ki. Mekka bya obiektem kultu na nich oparty. Koran nie pozo-
przynajmniej kilkaset lat przed stawia ku temu adnych wt-
Mahometem. W Mekce czczono pliwoci. Koran uzurpuje sobie
Hubala (najwaniejsze arabskie prawo do bycia ostatecznym
bstwo), Wadda, Nasra, Jaghuta objawieniem Boga w odrnie-
i Jauk. Oddawano cze take niu od zafaszowanych wcze-
Allahowi, Bogu najwyszemu. Al- niej Tory i Ewangelii (2:75, 5:46).
lah mia przydomek Ar-rahman,
ktry zosta ochoczo wykorzy- (Nie) nasz Bg?
stany przez Mahometa. Obraz
miosierdzia, nawet specyficznie
pojmowany, wpasowa si w nar- Z atem kim jest Bg muzuma-
nw? Przytoczylimy wyej
racj nowej religii. Wiele elemen- fakt, e by czczony w Mekce.
tw, jak zamzan (okrenia wok Jednak nie moe naszej uwa-
49
dze umkn te to, e Mahomet
uznaje si za kontynuatora Abra-
hama. Czy zatem chrzecijanie i
muzumanie wierz w tego sa-
mego Boga? Jeli przyjrzymy si
zachowaniom Boga w Koranie,
widzimy sprzeczno midzy
tym, co jest w Ewangelii, a tym,
co podaje Koran. Na przykad
ewangeliczny Jezus Chrystus nie
nakazuje zabija, a koraniczny po-
amie krzye, zawiadczy, e jest
wysannikiem Boga i wypowie
szahad. Widzimy te zazdro
i niemono wybaczenia grze-
chu. W wersecie 4:48 koraniczny
Bg nie wybaczy nikomu, kto jest
politeist. Nawet, jeli nie zapo-
zna si z objawieniem. Mahomet
dosta od Boga zakaz odwie-
dzania grobu swoich rodzicw z
powodu tego, e byli oni polite-
istami. Widzimy te sprzeczno
50
midzy takim zachowaniem ko- chrzecijanom, to widzimy jego
ranicznego Boga, a ide mioci i pojmowanie i ide na wskro po-
miosierdzia goszon przez islam. gask. I to jest tak naprawd
wane w ocenie islamu, jako re-
C zy wierzymy w tego samego ligii i musi by wzite pod uwa-
Boga? Widzimy sprzecznoci g w ksztatowaniu stosunkw
midzy Ewangeli, a Koranem. chrzecijasko muzumaskich.
Widzimy sprzeczno na pasz-
czynie natury Boga. Widzimy
wreszcie wpywy pogaskie na
islam. Islam jest zatem syntez.
Podobnie Bg islamu jest syn- Bibliografia:
kretycznym bstwem i najlepiej
wyraa natur islamu: syntez 1. J. Bielawski, Klasyczna lite-
wierze judeochrzecijaskich ratura arabska, Wydawnictwo
bez rezygnacji z arabskiego cha- Akademickie Dialog, Warsza-
rakteru religii. Zatem nie mona wa 2012. 2. M. Dziekan, Arabia
odmwi koranicznemu Bogu Magica, Wydawnictwo Aka-
cech Boga ywego, znanego demickie Dialog, Warszawa
nam z Ewangelii, lecz jest on na 1993.
pewno le pojmowany. Nawet
jeli Mahometowi chodzio o 3. Koran, tum. J. Bielawski,
tego samego Boga, co ydom i PIW, Warszawa 1986
www.adeste.eu
Raniec bro przeciw diabu
Piotr Ulrich

To zaledwie kilkadziesit ko-

ralikw. Jedni go wyszydzaj,
innych nudzi, dla kolejnych
jest niezrozumiaym klepa-
niem formuek, a pozostaym
pozwala przylgn sercem do
Boych tajemnic. Nie sposb
nie domyli si, e mowa o
Racu witym. Ju za kilka
dni, 7 padziernika, bdziemy
w Kociele czci Matk Bo
Racow, warto wic po-
chyli si nad tajemnic, ktra
pomaga tysicom katolikw
uwica si kadego dnia.

Pwywodzi
ocztki raca datujemy na
XII wiek. W swojej formie
si on od brewiarza
(na ktry skada si 150 psal-
mw). Niepimienni duchow-
ni zaczli odmawia modlitw
skadajc si z takiej wanie
liczby powtrze Ave Maria,
dlatego te nazywano j Psate- tego w 1569 roku. Zatwierdzi on Walka duchowa
rzem Najwitszej Maryi Panny. take konkluzj modlitwy Ave
W XIV i XV wieku wyksztaci si
podzia raca na 3 czci, za-
czto go czy z rozwaaniami
Maria przypisywan w. Ber-
nardowi (wita Maryjo, Matko
Boa...) oraz doda doksologi
Jszaako katolicy powinnimy ci-
gle mie wiadomo, e na-
ziemska pielgrzymka do
o yciu Jezusa i Maryi, a take koczc poszczeglne czst- wiecznej radoci jest nieustan-
dodawa do kolejnych dziesitek ki raca. Nie by on jednak n walk. wity Pawe w Licie
Modlitw Pask. Ogromn rol pierwszym Patriarch Zachodu, do Efezjan pisze: Prowadzimy
w rozpowszechnianiu modlitwy ktry odnis si do tej modlitwy, bowiem walk nie ze zwykymi
odegrali dominikanie w. Do- poniewa ju 90 lat wczeniej Sy- ludmi, lecz mamy stawia czo-
minik Guzman, a take w. Jacek kstus IV zaleci codzienne jej od- o Zwierzchnociom i Wadzom,
Odrow (na ziemiach polskich). mawianie. Papie Jan Pawe II w rzdcom wiata tych ciemnoci
Legenda gosi, e zaoycielowi roku 2002 doda czwart cz oraz mocom duchowym za na
Zakonu Kaznodziejskiego dopie- do raca tajemnice wiata. wyynach niebieskich (Ef 6, 12).
ro z pomoc raca udao si
zwalczy herezj Albigensw.
wej wyznaczone zostao na Jtwarz w twarz w niebie jest
wito Matki Boej Raco- eli warunkiem ogldania Boga

N a pocztku XVI wieku okre- 7 padziernika przez Piusa X, prowadzenie wojny ze zym du-
lono dokadnie podzia na ale jego geneza siga do roku chem, to potrzebujemy broni,
tajemnice radosne, bolesne i 1571, kiedy to flota katolickiej bo wasnymi siami niczego nie
chwalebne oraz dodano do r- Europy zwyciya bitw pod jestemy w stanie dokona. W
aca pocztkowe formuy: Lepanto z liczniejsz armi tu- tym wanie przychodzi nam z
Skad Apostolski i trzykrotne reck. Ojciec wity Pius V jasno pomoc Raniec wity. Ju od
Zdrowa Maryjo. Zatwierdze- stwierdzi, e ocalenie kontynen- wiekw ludzie dcy do wi-
nie modlitwy zawdziczamy pa- tu przed islamizacj zawdzicza- toci upatrywali w nim bro du-
pieowi Piusowi V, ktry dokona my wanie Maryi Racowej. chow. wity Jan Maria Vian-

www.adeste.eu 51
ney powiedzia kiedy: Jedno
tylko Zdrowa Maryjo dobrze
powiedziane wstrzsa caym
piekem. Jeli bylibymy w sta-
nie wyobrazi sobie, jakie szko-
dy wyrzdzi diabu cay raniec
wypowiedziany w pobonoci
i pokorze serca od razu do-
strzeglibymy, jak wielk moc
ma dla nas ta modlitwa. Dlatego
te siostra ucja, ktra dowiad-
czya objawie Matki Boej w
Fatimie, twierdzia, e Raniec
jest najpotniejsz broni, jak
moemy broni si na polu walki.
M imo tego, e nie prowa-
dzimy walki ze zwykymi
ludmi, jak mwi Aposto naro-
dw, to przecie szatan bardzo
czsto prbuje kusi nas, do-
tykajc naszej zwykej, ludzkiej
natury, midzy innymi naszych
zmysw i myli. Zazwyczaj wal-
ka duchowa dotyczy nie szatana
bezporednio, a naszej woli. R-
acem wic, niczym powrozem,
moemy skrpowa podania i
dze, trwajc pokornie na mo-
dlitwie, jak powiedzia nasz Pan:
Czuwajcie i mdlcie si, abycie
nie popadli w pokus. Modlitwa
racowa wymaga od nas czu-
wania i skupienia na sprawach
Boych, wic idealnie wypenia
prob Jezusa Chrystusa. Dzi-
ki niej, oprcz walki, hartujemy
swoj wol i wytrwao, biorc
przykad z Niepokalanej Maryi.
Naladowanie Maryi i Jezusa
Boe, ktrego Jednorodzony
Syn przez swe ycie, mier i
zmartwychwstanie wysuy nam
nagrod ycia wiecznego, spraw, r, prbujc podsun ludziom
abymy rozwaajc te tajemnice bdn nauk. Wspomina o tym
w racu Najwitszej Maryi m.in. w. Piotr w jednym ze
Panny naladowali to, co one za- swych listw: Bdcie trzewi i
wieraj i osignli to, co obiecuj.
czuwajcie, bo przeciwnik wasz,
diabe, kry niby lew ryczcy
ryi. Poprzez trwanie i medytacj doktrynie katolickiej. W racu
nad konkretn tajemnic usposa- odnajdujemy t wanie warto
biamy nasz wol do przylgnicia apologetyczn. Tajemnice, ktre
ca dusz do Boej Mdroci. rozwaamy, dotykaj rnych za-
Kad z tych czci mona przez gadnie doktrynalnych, takich jak
analogi odnie do naszego y- wstawiennictwo Maryi, dziaanie
cia wewntrznego. Wspominajc aniow, Ofiara Krzyowa i wiele
Zwiastowanie Paskie, moemy
prosi Maryj o tak wielk po- innych. W tej modlitwie ukryte
kor wobec Boej woli, jak ona s misteria wiary, ktr wyznaje-
okazaa, gdy archanio powiedzia my, chocia, by moe, nie zda-
jej, e zostanie matk Zbawiciela. jemy sobie z tego sprawy. Dlate-
Gdy rozmylamy nad tajemnic go te szatan tak bardzo boi si
mierci Chrystusa, bagajmy, by- raca witego. Doskonaym
my umieli umiera codziennie dowodem na to s sowa, wypo-
dla naszych grzechw i odda- wiedziane przez Matk Bo do
wa swoje ycie miosiernemu
Ojcu. Wreszcie, kiedy rozpami-
tujemy wniebowzicie Najwit-
w. Dominika: Nikt, kto odma-
wia codziennie Raniec, nie po-
padnie w herezj ani nie zwiedzie
szej Dziewicy z ciaem i dusz go diabe. To owiadczenie, ktre
do niebieskich przedsionkw,
trwajmy na modlitwie, kierujc chciabym podpisa moj krwi.
nasz dusz ku radoci wiecz-
nej w Krlestwie Boym. Gdy Woanie dziecka
przejdziemy tak przez wszystkie
tajemnice, dostrzeemy, e od-
mawianie raca w skupieniu W iele osb zarzuca modli-
twie racowej zbytni
rozwleko w formie i bezsen-
i rozmodleniu wymaga od nas
naladowania Jezusa i Maryi. sowno powtarzania wci tej
samej modlitwy. Kto zauway
Pdzieanidziechodzi
Jezus powiedzia: Kto
za Mn, nigdy nie b-
w ciemnociach,
kiedy, e pierwszy raniec
byo to woanie Dziecitka Jezus
do swojej matki: mamo, mamo,
lecz bdzie mia wiato ycia mamo.... Przykad ten jest nie-
(J 8,12b). Postawa Chrystusa co groteskowy, ale niesie za
oraz Niepokalanej pozostaje dla sob gbsze przesanie. Ra-
nas pewnym wzorcem, ideal-
nym przykadem, ktry moe niec uczy nas woania do Maryi
doprowadzi nas do Zbawienia, jako do naszej matki, do ktrej
a odnajdujemy go wanie w ta- mwimy nieustannie, poniewa
jemnicach modlitwy racowej. jedno wyznanie nie wystarczy,
aby okaza Jej nasz mio.
Modlitwa apologetyczna
J
u od pocztkw Kocioa dia-
be nastawa na wit wia-
N asza Matka w Fatimie prosia
nas: Chciaabym () abycie
kadego dnia odmawiali raniec.
Odpowiedzmy wic na to woa-
nie Niepokalanej, niech nasz gos
zczy si we wsplnej modlitwie,
powtarzajc nieustannie: wita
Maryjo, Matko Boa! Mdl si

P owyszy tekst to kolekta z wok was, wypatrujc, kogo by za nami grzesznymi, teraz i w
dnia 7 padziernika1. Koci pore. Przeciwstawiajcie si mu godzin mierci naszej. Amen.
pragnie przypomnie nam, e wasz siln wiar (1P 5,8-9a)
w Chrystusie Panu stalimy si Zainteresowa Ci mj ar-
dziedzicami obietnic, ktre On
wypeni w swoim yciu. Odnaj- P
otrzebujemy modlitwy, kt-
r bdziemy mogli umocni
dziemy je w racu, rozwaajc nasz wiar i przeciwstawi si
tyku? Masz jakie pytania?
Napisz do mnie na:

wydarzenia z ycia Jezusa i Ma- herezjom, ktre sprzeciwiaj si piotr.ulrich@adeste.eu

1. Tumaczenie pochodzi z Mszau Rzymskiego wg ojcw benedyktynw z Opactwa tynieckiego, Pallotinum 1963.

52 www.adeste.eu


Muzyka czy i dlaczego warto czy j z religi?

Tomasz Pielgrzym Leszczyski

Zaczn od przytoczenia sw jednej z moich ulubionych pieni autorstwa Jana Kochanowskiego:

Czego chcesz od nas Panie Za Twe hojne dary?. Muzyka jest niewtpliwie czci ycia kadego
czowieka. Jest jednym z darw, ktre jak dugo wzrastajce nasiona mog wyda dobre owoce.
Muzyk moemy podzieli na rne gatunki czy to pieni sakralne, gospel, rap, jazz lub te rock,
pop, metal, blues itp. W moim artykule skupi si na zagadnieniu rapu i pieni sakralnych.

Ja musz nie krzy ognia. Pka pewna bariera, ktrej Poczenie mistyki z muzyk
istnienie dopiero wtedy wyszo daje niewyobraalne efekty, cze-

P ierwszy raz rozpakaem si na wierzch tumienie emocji. go przykadem jest chociaby

przy suchaniu jakiegokolwiek utwr z nowej pyty Tau (ON)
utworu wanie przy kawaku
Krzy od Tau. W tym momencie O d tamtej pory zaczem o nazwie Do koca wiata. Wy-
bacznie przyglda si sfe- konanie jak i cieka muzyczna
wrcio przewiadczenie o mojej rze sacrum i profanum nie tyl- tego kawaka wiadczy o tym,
grzesznoci, czego unikaem jak ko u mnie, ale take w muzyce. jak wielk wiar w Mio Jezusa

www.adeste.eu 53

do ludzi posiada artysta. Forma
modlitwy wyraa take ogrom-
ne przywizanie do Zbawiciela
(Mw do mnie szeptem, szep-
tem ja sucham sercem, sercem
[] ja nadal wierz, wierz, Po-
patrz w Ciebie bo Ty jeste).
Co istotne caa pyta ON jest
najeona osobistymi refleksja-
mi na temat duchowoci u ludzi
na podstawie przey artysty.
Musz zdoby gwatem Niebo
P rzejd teraz do analizy jedne-
go z utworw z wymienionego
ju albumu o tytule Brama. Jest
to bardzo emocjonalna piosenka
zawierajca nie tylko modlitw
do Boga o wpuszczenie do Raju,
ale take refleksj o swojej prze-
szoci i porady dla suchaczy.
Opisz tu najciekawszy moim zda-
niem fra ment tego utworu refren:
Chciabym mc odnale ci w utworze Oko w oko). Na pod-
zanim ci odnajdzie mier,
bo byem kiedy ju na dnie,
a On z niego wycign mnie
bezporedni zwrot do suchacza
mwicy o tym, e Bg wyciga
kadego z dna (np. problemw)
Panie, wpu mnie, bagam!
Niech bdzie otwarta bra-
ma zwrot do Pana Boga, by
otworzy bram Niebios dla
duszy artysty po jego mierci
54
Zbud si, wstawaj i ruszaj
ze mn do Krlestwa wia-
ta kolejny zwrot do sucha-
cza, aby szed za Tau do Nieba.
T o tylko pierwsze osiem wer-
sw, a ju wida ogromn ch
zjednoczenia z Bogiem i zbawie-
nia dla suchaczy, co udowadnia
poczenie sacrum i profanum
(tu nawizanie do wyjcia z dna).
Nakrel teraz nie-
co biografi tego rapera.
Tau czyli Piotr Kowalczyk po-
chodzi z Kielc, urodzony w 1986
roku. Od samego pocztku mia
problemy w yciu rodzinnym
wedle piosenki Laurka mia dwj-
k rodzestwa, rodzin utrzymy-
waa matka ze skromnej pensji,
pracowaa jako bibliotekarka w
jednej ze szk. Dodatkowo w
wieku kilku lat by molestowany
przez pedofila (na szczcie nie
doszo do stosunku co opisuje
stawie wczeniejszych albumw
artysty (np. Remedium) moemy
si dowiedzie, e zaangaowa straszny, jak moe si wydawa
si w New Age oraz zajmowa
si okultyzmem i ezoteryzmem.
Z takiego dna wycign go Bg.
Za to pragnie mu podzikowa
przez swoj muzyk i upomnie
innych, aby nie szli t drog.
Polecam take przesucha
album Restaurator (jest do-
stpny na kanale Bozon Re-
cords). Osobicie wpyn-
a ona na moje nawrcenie.
Przyjd i zajmij miejsce swe
N a chwil zmieni gatunek mu-
zyczny. Jako instrumentalista
Diakonii Muzycznej przy Katolic-
kim Stowarzyszeniu Modziey
czsto grywam na Mszach wi-
tych lub rnych naboestwach.
Czsto, poznajc nowe piosenki,
stawiam przed sob pytania:
czego one dotycz? Jak bar-
dzo mog si zjedna z Bogiem,
modlc si i piewajc t pie?
W tytule akapitu zamieci-
em jedn z moich ulubio-
nych oazowych piosenek:
Przyjd i zajmij miejsce swe
na tronie naszych serc.
Ciebie pragnie dusza moja,
w suchej ziemi pragn Ci.
Mwi ona (jak mona samemu
zauway) o potrzebie blisko-
ci Boga. Bezporedni zwrot do
Niego czyni z niej form mo-
dlitwy. Bg jest Miosierdziem,
bez ktrego usychamy (jak
kwiat w suchej ziemi pragnie-
my Go jak tene kwiat wody).
Przyjd i zajmij miejsce swe
jest prob do Boga, by zst-
pi do naszych serc i tam za-
j nalene sobie miejsce.
Podejmij wyzwanie
A teraz... mam dla Ciebie wy-
zwanie, Drogi Czytelniku/
Droga Czytelniczko wcz sobie
t piosenk, a take wszystkie,
ktre podaem wyej. Wsuchaj
si w nie i popro Ducha wi-
tego, by zstpi i Tobie pomg.
Pomg zrozumie jak bardzo jest
On Tobie potrzebny w yciu. y-
cz Ci Ducha witego i Jego da-
rw, aby otworzy si na chrze-
cijaski rap, bo nie jest on tak
z perspektywy innych artystw.
Pax!
Zainteresowa Ci mj ar-
tyku? Masz jakie pytania?
Napisz do mnie na:
tomasz.leszczynski@adeste.eu
www.adeste.eu
 Rozrywka

www.adeste.eu 55