PORADNIK LAKTACYJNY

Bezpieczny Szpital
Dowiedz s w cej:
Ranking Szpitali
Tel. 22 45 02 200
Laureat

ul. A. J. M kiego 25
02-544 Warszawa
www.szpitalmadalinskiego.pl
PORADNIK LAKTACYJNY

dr n. o zdr. Elbieta odykowska

mgr Sylwia Biekowska
Konsultantki laktacyjne IBCLC

PORADNIK DLA RODZICW

Okres poogu Karmienie piersi
Opieka nad noworodkiem
Zapraszamy do zapoznania si z poradnikiem
opracowanym przez personel medyczny Szpitala
na stronie www.szpitalmadalinskiego.pl

1
 Mleczna droga
Droga Mamo,

karmienie piersi jest niepowtarzalnym sposobem komunikacji pomidzy Tob aTwoim ma-
lestwem. Twj pokarm jest najlepszym inajzdrowszym sposobem ywienia nowonarodzo-
nego dziecka. Wczesne inie zaburzone rozpoczcie karmienia po porodzie jest warunkiem
sukcesu istwarza moliwo utrzymania dugotrwaej laktacji.

Zgodnie zzaleceniami wiatowej Organizacji Zdrowia waciwym wyborem jest utrzymanie

wycznego karmienia piersi przez pierwsze 6 miesicy ycia dziecka.

System rooming-in, czyli stae przebywanie zdzieckiem wjednym pokoju wymaga Twojego
zaangaowania, czuoci, ciepa oraz wiedzy.

Nie wahaj si szuka rozwiza dla problemw, zktrymi moesz si spotka wikszo
trudnych sytuacji zwizanych zkarmieniem piersi mona rozwiza. Nasz personel opieku-
jcy si Tob iTwoim dzieckiem, zawsze udzieli pomocy iwskazwek.

Korzyci zkarmienia naturalnego

Korzyci dla dziecka
Natychmiastowe:
stymulacja dojrzewania irozwoju motoryki ukadu pokarmowego,
dostosowanie skadu iiloci matczynego pokarmu do potrzeb imoliwoci noworodka,
ochrona immunologiczna zmniejszajca ryzyko zachorowania na infekcje bakteryjne iwi-
rusowe,
zmniejszenie zachorowalnoci na choroby ukadu pokarmowego, oddechowego, moczowe-
go, zapalenia ucha rodkowego, opon mzgowo-rdzeniowych, alergie,
zmniejszenie ryzyka zakae, Zespou Nagego Zgonu Niemowlt (SIDS),
zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, wzmocnienie systemu odpornociowego dziecka na
bolesne procedury medyczne, zmniejszenie stresu dziki bliskoci matki.

2
Dugofalowe:
zmniejszenie ryzyka nadwagi, otyoci, astmy, cukrzycy typu IiII, ziarnicy zoliwej, chonia-
ka nieziarniczego, hipercholesterolemii, nadcinienia ttniczego,
ochrona przed wadami wymowy izgryzu (wiczenie mini twarzy ijamy ustnej wczasie
ssania piersi),
zapewnienie optymalnego rozwoju psychomotorycznego, intelektualnego ispoecznego,
lepszy rozwj funkcji poznawczych wysze wyniki wtestach badajcych poziom inteli-
gencji.

Korzyci dla matki

Natychmiastowe:
zapobieganie krwotokom poporodowym (wydzielanie oksytocyny podczas karmienia
piersi),
zmniejszenie ryzyka anemii zniedoboru elaza (szybsze obkurczanie minia macicy),
pniejszy powrt do podnoci (neurohormonalne zablokowanie funkcji jajnikw),
szybsza utrata zbdnych kilogramw, poprawa kondycji fizycznej,
rozwinicie silnej wizi zdzieckiem,
zmniejszenie ryzyka depresji poporodowej, zwikszenie poczucia satysfakcji, atwiejsze
znoszenie trudw macierzystwa (dziaanie prolaktyny).
Dugofalowe:
naturalna metoda planowania rodziny (metoda LAM),
zmniejszenie ryzyka nowotworw piersi ijajnika,
ochrona przed osteoporoz wstarszym wieku.

Korzyci dla rodziny iotoczenia

wygoda, oszczdno czasu pokarm zawsze wiey, ciepy, czysty igotowy do podania
wkadej chwili,
tanie, odnawialne rdo poywienia, idealnie dostosowane do wieku i stanu zdrowia
dziecka,
dobre relacje wcaej rodzinie (pozytywne odczucia midzy matk adzieckiem rodzce si
wczasie karmienia piersi),
brak wydatkw na mleko modyfikowane iakcesoria niezbdne do ywienia sztucznego,
redukcja wydatkw na leczenie, badania laboratoryjne, hospitalizacj, rehabilitacj, zwol-
nienia lekarskie (dzieci karmione piersi rzadziej choruj),
ochrona rodowiska (brak odpadw dugo degradujcych si typu puszki, szko, plastik).

3
 Poprawne przystawianie
dziecka do piersi
Bdziecie spdza z dzieckiem dugie godziny wtuleni w siebie, uczc si swoich reakcji,
poznajc si wzajemnie. Zanim rozpoczniesz karmienie, powinna zrelaksowa si iprzy-
bra pozycj wygodn dla Ciebie idziecka usid lub po si. Przygotuj sobie poduszki
ipoduszeczki, na ktrych bdziesz moga oprze zmczony okie lub plecy. Dobrze jest mie
pod rk co do picia, do przegryzienia, ksik, gazet, telefon.

Aby karmienie byo przyjemne dla Ciebie idla malucha,

pamitaj ozasadach:
dziecko powinno brzuszkiem przylega do Twojego ciaa,
wprzypadku potrzeby podtrzymania piersi, chwy j czterema palcami od spodu, akciuk
oprzyj po przeciwlegej stronie palce powinny znale si daleko od otoczki inie uciska
piersi,
kiedy maluch poczuje, e jest przy piersi, otworzy szeroko buzi iwysunie jzyk wtedy
wanie na otwart buzi na pier.
PRZYSTAWIAJ DZIECKO DO PIERSI, ANIE PIER DO DZIECKA!

Cechy prawidowego przystawienia dziecka do piersi:

buzia szeroko otwarta (kt rozwarty midzy wargami),
dolna warga wywinita, grna odchylona,
czubek nosa ibroda dotykaj piersi,
dua cz otoczki znajduje si wbuzi dziecka.

Jeeli prawidowo przystawia dziecko, nie bdziesz odczuwa

blu. Gdy go czujesz, musisz przerwa karmienie, wkadajc may
palec wkcik ust dziecka

4
 Pozycje do karmienia piersi
Wpozycji siedzcej Twoje plecy powinny by wyprostowane idobrze podparte. Pier ukada
si wtedy naturalnie ijest najlepiej dostpna dla dziecka. Nogi dobrze jest oprze na jakim
podnku lub pooy co na kolanach, aby dziecko iTwoja rka byy stabilnie podparte przez
cay czas karmienia.

Pozycja klasyczna najbardziej powszechna. Ty idziecko powinnicie styka si brzucha-

mi. Gwk malca ulokuj wzgiciu okcia, przedramieniem podtrzymuj jego plecki, adoni
poladki.

Pozycja krzyowa zbliona do klasycznej, ztym e dziecko trzymane jest rk przeciwn

do piersi, zktrej jest karmione. Twoja do musi podpiera kark igwk dziecka, za prze-
drami jego plecki.

5
Spod pachy Dziecko brzuszkiem powinno by zwrcone do Twojego boku, nki po-
winny znajdowa si pod pach. Doni podtrzymuj gwk ikark dziecka, aprzedramieniem
jego plecki inki.

Mode mamy chtnie wykorzystuj do karmienia pozycje lece. S wygodne zwaszcza wnocy,
kiedy m moe poda Ci dziecko, aTy nie musisz wstawa zka.

Na boku U si na boku, rami oprzyj na podou, nie na okciu! Jeeli malec lubi dugie
posiki, warto zawczasu pomyle owygodzie. Przydadz si mae poduszki, ktre moesz
podoy pod plecy imidzy kolana. Dziecko po przy sobie (brzuszek do brzucha), oparte
na Twoim ramieniu lub bezporednio na podou.

6
Na plecach Maluch ley na Tobie, zboku podtrzymywany Twoim ramieniem. Podeprzyj
go poduszkami tak, aby jego gwka znajdowaa si na wysokoci Twojej piersi. Pozycja ta
zalecana jest szczeglnie do karmienia po cesarskim ciciu wznieczuleniu przewodowym.

Najlepsza pozycja do karmienia

Najlepsz pozycj do karmienia jest pozycja wygodna dla Ciebie i Twojego dziecka.
Powinno to by podstawowe kryterium wyboru. Usid lub u si tak, aby czua si zre-
laksowana.

Niektre mamy jako najwygodniejsz wybieraj pozycj lec (zwaszcza w pierwszych

dniach po porodzie), inne wol karmi wpozycji siedzcej. Wszystkie pozycje s rwnie wa-
ciwe itylko od Ciebie zaley, ktr wybierzesz. Sposb trzymania dziecka podczas karmie-
nia rwnie jest dowolny. Wpozycji lecej maluch moe swobodnie lee na boku twarz
do Ciebie.

Wane jest, aby nadmiernie nie krpowaa ruchw dziecka becikiem czy kocykiem.
Bd pewna, e przy Tobie nie bdzie mu zimno. Rozebrany podczas pierwszego karmienia,
potem ubrany wlekkie wygodne ubranko, ma najwiksz szans uoy si przy piersi tak,
jak sam chce.

Prawidowe postpowanie
wczasie karmienia
karmienie dziecka wedug potrzeb, przynajmniej 8 razy na dob,
karmienie rwnie wedug potrzeb matki, jeeli dziecko zbyt rzadko zgasza si do jedzenia,

7
 odstpy midzy posikami nie powinny by dusze ni 2-3 godziny wdzie i4-5 godzin
wnocy,
matka powinna dba oprawidowe przystawianie dziecka do piersi,
kade karmienie powinno trwa odpowiednio dugo, zalenie od aktywnego iefektywne-
go pobierania pokarmu (zazwyczaj 10-15 aktywnego ssania zapewnia dziecku pokarm
II fazy),
dobrze jest karmi dziecko zobu piersi podczas jednego aktu karmienia,
nie stosowa smoczkw do uspokajania, butelek ze smoczkiem, kapturkw ochronnych na
brodawki, zwaszcza wpierwszych 6 tygodniach po porodzie,
nie naley podawa dziecku nic innego poza pokarmem matki, nie dopaja glukoz czy
herbatkami,
do karmienia naley bra dziecko wmiar spokojne,
matka powinna by rozluniona izrelaksowana.

Dziecko przyjmuje odpowiedni ilo pokarmu jeli:

mechanizm ssania jest prawidowy, aodgos poykania jest syszalny przez 5-15 minut,
liczba karmie min. 8 razy na dob,
po kadym karmieniu matka odczuwa rozlunienie w piersi (pierwsze 6 tygodni po
porodzie),
dziecko jest zadowolone, zasypia spokojnie, reaguje na bodce,
oddaje od 2 do 5 stolcw na dob (od 4 doby ycia), stolce s lune lub papkowate, te.
Po 6 tygodniu ycia stolce mog pojawia si raz na kilka dni, nie rzadziej ni 1/10.
dziecko moczy najmniej 6 pieluch na dob (od 3 doby), mocz jest jasny ibezwonny,
przybiera rednio 26-31 g/dob, 182-217/tydzie (wpierwszym kwartale ycia).

Organizm kobiety po porodzie produkuje od 30 do 100 ml siary na dob. Produkcja mle-

ka zwiksza si wczasie kilku pierwszych dni do okoo 500 ml, aw3-5 miesicu wynosi
750-800 ml/dob.

Mleko matki jest atwiej trawione ni mleko modyfikowane, arednie poowicze oprnianie
odka wprzypadku pokarmu matczynego wynosi rednio 47 minut (16-86 min), awprzy-
padku mieszanki rednio 65 min (27-98 min).

Ocena iloci moczu istolca wpierwszych dobach po porodzie

1 dzie 1 mokra pielucha i1 stolec lub wicej
2 dzie min. 2 mokre pieluchy i2 stolce
6 doba min. 7-8 mokrych pieluch i3 stolce

8
 ODYWIANIE W OKRESIE LAKTACJI
Karmienie piersi jest najzdrowszym sposobem ywienia niemowlt. Przez pierwszych
6 miesicy ycia niemowl powinno otrzymywa tylko mleko matki, a nastpnie naley
kontynuowa karmienie piersi wraz z rozszerzaniem diety dziecka.
Po porodzie, organizm kobiety jest przygotowany do produkcji penowartociowego mleka
i nie trzeba si niepokoi o to, e sposb ywienia znaczco wpynie na warto odywcz
lub ilo mleka kobiecego. Moe on jedynie nieznacznie modyfikowa zawarto niektrych
skadnikw mleka, np. DHA, niektrych witamin z grupy B, witaminy D czy jodu. Dieta karmicej
wpywa przede wszystkim na jej samopoczucie i zdrowie. Dlatego podczas karmienia piersi
naley stosowa urozmaicon i zbilansowan diet, bez profilaktycznej eliminacji produktw
spoywczych. W przestrzeganiu prawidowej diety pomog Ci zaprezentowane poniej
zalecenia.

Dbaj o regularno i rnorodno

Spoywaj regularnie 4-5 posikw, w ktrych to warzywa i owoce stanowi poow
wszystkich spoywanych produktw. Kilka razy dziennie spoywaj produkty zboowe
(najlepiej penoziarniste) oraz co najmniej 2 szklanki mleka lub jego przetworw. rdo
biaka powinny stanowi ryby, nasiona rolin strczkowych i jaja, staraj si ograniczy
nadmierne spoywanie misa, zwaszcza czerwonego i jego przetworw. W diecie jak
najrzadziej powinny si pojawia cukier i sl oraz sodkie i sone produkty. Warto ograniczy
smaenie i spoywanie produktw cikostrawnych ze wzgldu na swoje zdrowie i
samopoczucie. Matka karmica musi pamita o dobrym nawodnieniu organizmu, jednak
nie naley w tym wzgldzie przesadza. Najlepszym napojem jest czysta woda. Mog te
by soki naturalne, saba herbata, herbatki owocowe, jogurty.

Umiarkowanie zwiksz kaloryczno diety

W pierwszym proczu laktacji, dziennie naley spoywa 500 kcal wicej, a w drugim 400
kcal. (kobiety szczupe mog potrzebowa nawet 650 kcal). Odpowiada to porcji owsianki
z bananem, porcji orzechw, albo niewielkiemu zwikszeniu liczby spoywanych posikw.
Nie ma wskaza do stosowania diet odchudzajcych, bo karmienie piersi naturalnie
sprzyja powrotowi do sylwetki sprzed ciy.

Suplementuj wybrane skadniki pokarmowe

Podczas laktacji zalecana jest suplementacja kwasu DHA w iloci co najmniej 200 mg
na dob, lub przy niskim spoyciu ryb - 400-600 mg. Ponadto, warto suplementowa jod
(150 g/d) oraz witamin D (800-1000 IU/d). Podczas stosowania diety eliminacyjnej lub

9
 np. wegetariaskiej moe by konieczna suplementacja innych skadnikw pokarmowych,
o czym powinien zadecydowa lekarz lub dietetyk.

Nie eliminuj produktw wzdymajcych

Wiele karmicych matek nie spoywa produktw wzdymajcych (np. warzyw kapustnych,
strczkowych, cebuli, produktw penoziarnistych, cikostrawnych) w obawie, e
wywoaj wzdcie i kolk u malucha. Wzdcie powstaje w jelitach w wyniku fermentacji
niestrawionych wglowodanw przez bakterie jelitowe, wic nie moe przej do mleka
kobiecego, ktre powstaje z prekursorw skadnikw pokarmowych we krwi. Kolka
niemowlca, prawdopodobnie spowodowana jest niedojrzaoci przewodu pokarmowego,
wystpuje u wikszoci niemowlt midzy 4 tygodniem a 5 miesicem ycia i mija
samoistnie sposb ywienia karmicej matki na ni nie wpywa.

Nie eliminuj produktw alergizujcych

Mleko krowie i jego przetwory, orzechy, truskawki, cytrusy, czekolada i cay szereg innych
produktw uznawanych za alergizujce czsto s eliminowane z diety przez kobiety
karmice z obawy, e wywoaj alergi u dziecka. Silne alergeny nie przechodz do mleka
kobiecego, ale mniej alergizujce biaka mog. Wiadomo, e profilaktyczna eliminacja
alergenw podczas laktacji nie zapobiega wystpieniu alergii u dziecka, a nawet moe
zwiksza ryzyko jej wystpienia, poniewa oprcz alergenw w mleku wystpuj rwnie
przeciwciaa.

Spoywaj produkty o wyranym smaku

Substancje smakowo-zapachowe z ywnoci mog przechodzi do mleka matki. Dzieci
chtniej spoywaj mleko o nowym, ciekawym smaku (nawet czosnkowym), a poza tym
dziki temu poznaj smak ywnoci, ktr bd otrzymywa podczas rozszerzania diety.

Uywki
Mocna kawa i herbata w duych ilociach powoduj wzmoon pobudliwo dziecka.
Picie delikatnej kawy czy herbaty, nie powinno stanowi problemu dla malucha. Alkohol
nawet najmniejsza dawka dostarczona wraz z mlekiem mamy moe wpywa negatywnie
na rozwj dziecka w przyszoci. Papierosy i dym papierosowy obniaj poziom
produkowanego pokarmu. Po 12 godzinach od ostatniego wypalonego papierosa pokarm
nie zawiera adnych ladw substancji toksycznych.

Obserwuj dziecko. Jeli po jakim spoytym pokarmie wystpuje u dziecka niepokj,

kolka jelitowa czy wysypka, naley unika tego produktu. Reakcje mog pojawi si po
kilku godzinach, ale rwnie po 2 3 dniach.

10
 JAKIE PRODUKTY SPOYWCZE NALEY WYELIMINOWA
I OGRANICZY PODCZAS LAKTACJI?

PRODUKTY SPOYWCZE
Grupa
produktw MONA Warto Przeciw-
SPOYWA ograniczy* wskazane
Wszystkie warzywa surowe
Warzywa Demy
i gotowane, wszystkie
i owoce wysokosodzone
owoce, warzywa kiszone
Produkty penoziarniste, Wysokoprzetworzone
Produkty
pieczywo, kasze, makarony, pieczywo i wyroby
zboowe
ry cukiernicze
Mleko i przetwory
Dosadzane i smakowe Bez potwierdzonej
Mleko fermentowane (np. jogurt,
przetwory mleczne, medycznie alergii
i przetwory kefir, malanka), twarogi,
serki topione u dziecka lub
sery te i pleniowe
matki nie naley
Miso, ryby,
Ryby morskie, biae Tuste misa, podroby, eliminowa adnych
nasiona rolin
miso, nasiona rolin produkty przetworzone produktw
strczkowych
strczkowych, jaja (np. szynki, parwki)
i jaja
Produkty Twarde margaryny,
Oleje rolinne, maso, tuste
bdce rdem fast-foody, tuste sone
ryby morskie, orzechy
tuszczu i sodkie przekski
Produkty
Inne Przyprawy zioowe wysokoprzetworzone,
ywno typu instant

Woda mineralna, soki Herbatki zioowe

wyciskane, soki warzywne, z mity i szawii
Napoje Sodkie napoje
kawa i herbata (1-2 kawy, - ograniczaj laktacj,
3-4 herbaty) alkohol

* ze wzgldu na zasady prawidowego ywienia, nie laktacji

Opracowanie: mgr in. Monika Zieliska dietetyk, promotor karmienia piersi , doktorantka Wydziau Nauk
o ywieniu Czowieka SGGW
mgr Olga Barbarska dietetyk, doktorantka WUM
Zatwierdzia: dr n. o zdr. Elbieta odykowska Koordynator ds. laktacji, Szpital im. w. Rodziny

11
 Problemy wczasie laktacji
Nawa mleczny
Jest to stan fizjologiczny wczasie laktacji, objawiajcy si gwatownym wzrostem produkcji
mleka wpiersiach. Wystpuje w3-6 dobie po porodzie. Piersi staj si powikszone, napite,
cisze, czasami mocniej ucieplone.
Postpowanie:
Karmimy dziecko czsto, nawet co 1,5 2 godz. take wnocy, by nie dopuci do prze-
penienia piersi.
Przystawiamy dziecko w rnych pozycjach (szczeglnie polecana jest pozycja spod
pachy).
Jeli dojdzie do przepenienia, obrzku piersi iosabienia wypywu
pokarmu:
Przed karmieniem dziecka stosujemy ciepe okady przez 4-5 min. (np. prysznic, ciepa pie-
luszka) iodcigamy niewielk ilo pokarmu wcelu zmikczenia otoczki. Ogrzanie piersi
powoduje rozszerzenie przewodw mlecznych iuatwia wypyw pokarmu.
Po nakarmieniu dziecka stosujemy zimne okady (np. pieluszka zmoczona wzimnej wo-
dzie, kostki lodu, owinita wpieluszk mroonka, zimne licie biaej kapusty).
Jeli piersi wypeniaj si bolenie midzy karmieniami, odcigamy niewielk ilo mleka
(np. 5-10 ml) do momentu odczucia ulgi nigdy do pustych piersi!
Pomaga rwnie picie 2-3 filianek dziennie naparu zszawii wzalenoci od stopnia
przepenienia piersi.
Midzy karmieniami zalecany jest odpoczynek.

Okady zlici kapusty: gwk biaej kapusty myjemy, rozdzielamy licie iprzechowujemy
wlodwce. Przed uyciem rozgniatamy je przy pomocy tuczka, widelca, okadamy nimi piersi
izakadamy biustonosz. Okad trzymamy 20-30 min.
Nie ograniczamy pynw pijemy tyle, ile potrzebuje organizm.
Nie ugniatamy, nie masujemy piersi, nie robimy niczego, co powoduje bl!

12
 Brodawki bolesne iuszkodzone
Wpierwszych dniach po porodzie obserwuje si nadmiern wraliwo brodawek piersio-
wych, ktra jest najprawdopodobniej wynikiem przemian hormonalnych zachodzcych wor-
ganizmie kobiety. Objaw ten ustpuje na og po pierwszym tygodniu, kiedy zwiksza si
ilo produkowanego pokarmu. Jeli bl nie mija wmomencie odruchu wypywu pokarmu
iutrzymuje si przez cay czas karmienia, brodawka jest zaczerwieniona, popkana lub krwa-
wi, naley przede wszystkim szuka przyczyn zaistniaego problemu.

Przyczyny:
nieprawidowe uoenie matki lub dziecka wczasie karmienia, pytkie nakadanie na pier,
zaburzenia mechanizmu ssania udziecka spowodowane stosowaniem smoczka lub dokar-
mianiem butelk, krtkie wdzideko jzyka, zaburzenia neurologiczne udziecka,
trudnoci zuchwyceniem piersi wczasie nawau mlecznego, spowodowane przepenie-
niem piersi iobrzmieniem otoczki,
nieprawidowe odczanie dziecka od piersi, szarpanie brodawki przez dziecko przy odsta-
wieniu od piersi,
nieumiejtne uywanie odcigacza.

Postpowanie:
przed karmieniem:
~~ wybranie wygodnej pozycji do karmienia,
~~ naoenie ciepego kompresu na pier na 3-5 minut wcelu rozgrzania piersi iuatwienia
wypywu pokarmu,
~~ odcignicie niewielkiej iloci pokarmu w celu uaktywnienia wypywu lub zmikczenia
otoczki wok brodawki,
wczasie karmienia:
~~ zaczynanie karmienia od mniej bolesnej piersi,
~~ dbanie oprawidowe naoenie, przystawienie dziecka do piersi,
~~ zmiany pozycji wczasie jednego karmienia (krzyowa, spod pachy),
~~ delikatne odczanie od piersi np. przez wsunicie palca wkcik ust dziecka.
po karmieniu:
~~ smarowanie brodawek wasnym pokarmem, zapewnienie dostpu powietrza,
~~ unikanie noszenia wkadek laktacyjnych utrudniajcych wietrzenie brodawek,
~~ ewentualnie noszenie nakadek, oson ochronnych umoliwiajcych cyrkulacj powietrza
ichronicych brodawk przed otarciami wkontakcie zbielizn,
~~ stosowanie ciepych kompresw znaparu szawii (3 razy dziennie przez 10 min.),

13
 ~~ przemywanie ran bezalkoholowym rodkiem antyseptycznym,
~~ smarowanie brodawek maciami nie wymagajcymi zmywania przed przystawieniem
dziecka do piersi,
~~ zaniechanie podawania smoczka-uspakajacza czy dokarmiania butelk.

Jeli mimo stosowania powyszych zalece dokuczliwy bl uniemoliwia przystawienie

dziecka do piersi, naley przerwa karmienie iregularnie odciga pokarm, do czasu wygo-
jenia ran. Jeli brodawka jest zaczerwieniona, obrzknita, bardzo bolesna isczy si zniej
tawa wydzielina, prawdopodobnie konieczne bdzie zastosowanie antybiotykoterapii.

Zastj pokarmu
Stan patologiczny mogcy pojawi si wkadym okresie laktacji. Najczciej spowodowany
jest niedostatecznym oprnianiem piersi. Moe dotyczy jednej, obu lub fragmentu piersi.
Objawy towarzyszce zastojowi: bolesno, powikszenie, obrzmienie, tkliwo wbadaniu
palpacyjnym, nadmierne ucieplenie caej lub czci piersi, czasami temp. ciaa powyej
38,4oC.

Przyczyny:
nieprawidowa technika karmienia,
zbyt rzadkie karmienia (mniej ni 8 karmie na dob),
ograniczanie czasu karmienia (poniej 10 min. aktywnego ssania),
brak karmie nocnych,
stosowanie smoczka-uspakajacza, butelki, kapturkw,
ucisk na pier np. ciasny biustonosz lub ubranie,
zaburzenie odruchu wypywu pokarmu spowodowane np. stresem, niepokojem matki.

Postpowanie:
poprawa techniki karmienia, prawidowe przystawianie dziecka do piersi,
odcignicie niewielkiej iloci pokarmu wcelu uaktywnienia wypywu zprzepenionej piersi
lub zmikczenia otoczki wok brodawki,
ukadanie dziecka wpozycji, wktrej jego broda bdzie pracowaa od strony zastoju,
wczasie karmienia delikatne ruchy sczesujce (gaskanie) miejsc nadmiernie przepenio-
nych, doni wkierunku brodawki,
czste (8-12 razy na dob) idugie (15-20 min.) karmienia, rwnie wnocy,
odciganie niewielkiej iloci pokarmu pomidzy karmieniami, jeli dziecko nie chce ssa,
apier staa si mocno napita,

14
 po karmieniu stosowanie zimnych okadw przez 20 min. na miejsca chorobowo zmienio-
ne np. ze schodzonych lici biaej kapusty,
zaniechanie podawania smoczka-uspakajacza czy dokarmiania butelk,
stosowanie niesterydowych lekw przeciwzapalnych np. Ibuprofenu,
zapewnienie odpoczynku, relaksu wczasie imidzy karmieniami,
wyeliminowanie czynnikw sprzyjajcych zastojom.

Prawidowe iczste przystawianie dziecka do piersi jest podstawowym dziaaniem terapeu-

tycznym. Jeli bl piersi w trakcie karmienia jest trudny do zaakceptowania przez matk,
zalecane jest odciganie pokarmu laktatorem, najlepiej elektrycznym.

Waciwe postpowanie pozwala na popraw wcigu 12-48 godz. Kade zaniedbanie moe
prowadzi do powika np. zapalenia piersi czy obnienia poziomu laktacji.

Niedobr pokarmu
Zbyt maa ilo pokarmu iobawa matki, e dziecko nie najada si, to najczciej podawane
przyczyny rozpoczcia dokarmiania mlekiem modyfikowanym lub zaprzestania karmienia
piersi. O rzeczywistym niedoborze mwimy, gdy dziecko karmione wycznie piersi nie
osiga prawidowych przyrostw masy ciaa.

Przyczyny:
Zwizane zprzebiegiem karmienia:
~~ nieprawidowa technika karmienia,
~~ zbyt maa czsto karmie, zbyt krtkie karmienia, dokarmianie idopajanie,
~~ wczesne zaprzestanie karmie nocnych,
~~ brak stymulacji laktacji, gdy dziecko nie ssie piersi.
Zwizane zmatk:
~~ niewiara wmoliwo wykarmienia dziecka, niech lub brak motywacji do karmienia,
~~ powikania porodu np. pord zabiegowy, krwotok, zaleganie fragmentu oyska wjamie
macicy,
~~ przewleky stres, przemczenie, dolegliwoci blowe,
~~ niedorozwj tkanki gruczoowej, operacje piersi, niedomoga hormonalna,
~~ przyjmowanie lekw hamujcych laktacj,
~~ palenie papierosw inaraanie na dym papierosowy,
~~ choroby przewleke, otyo.
Zwizane zdzieckiem:

15
 ~~ senno, apatia np. wprzebiegu taczki,
~~ niepokj, odmowa ssania,
~~ zaburzenie mechanizmu ssania przez karmienie butelk, podawanie smoczka,
~~ choroba np. infekcje ukadu moczowego, pokarmowego, choroby metaboliczne.

Postpowanie:
skorygowanie wszystkich nieprawidowoci zwizanych zkarmieniem,
zwikszenie stymulacji gruczou piersiowego poprzez:
~~ karmienie co 1,5 godz. wdzie, co 3 godz. wnocy
~~ podawanie obu piersi wczasie jednego karmienia
~~ odciganie pokarmu przy pomocy laktatora
wypoczynek, odpowiednie nawodnienie, wartociowe posiki, rodki lokalnie uznawane za
mlekopdne np. herbatki zioowe,
dokarmianie dziecka odcignitym pokarmem, ewentualnie mlekiem modyfikowanym sto-
sownie do sytuacji izgodnie zzaleceniami lekarza,
dokarmianie metodami alternatywnymi, nie zaburzajcymi mechanizmu ssania,
kontrola przyrostw masy ciaa dziecka co 2-3 dni.

Powysze postpowanie powinno skutecznie zwikszy produkcj pokarmu w gruczoach

piersiowych wcigu 4-7 dni. Jeeli dziecko ssie sabo lub nieprawidowo, przez kilka pierw-
szych dni naley skoncentrowa si na odciganiu pokarmu.

16
 Wskazania do odcigania pokarmu
oddzielenie matki od dziecka (np. dziecko w inkubatorze, chore, wczeniak). Matka
ciga pokarm minimum 8 razy na dob, tak aby zapewni dziecku wystarczajc ilo
poywienia iutrzyma laktacj na odpowiednim poziomie.Najbardziej skuteczn metod
stymulacji laktacji jest naprzemienne ciganie pokarmu zobu piersi, wedug schematu:

5-7 min. zjednej piersi 5-7 min. zdrugiej piersi

3-5 min. zjednej piersi 3-5 min. zdrugiej piersi
2-3 min. zjednej piersi 2-3 min. zdrugiej piersi

Dziecko ssie nieefektywnie bywaj dzieci, ktre wjakim okresie (np. wpierwszych
dobach ycia, z zaburzeniami motoryki jamy ustnej, w czasie choroby, taczki) nie
chc ssa lub s tak sabe, e nie najadaj si zpiersi; wskazana jest stymulacja laktacji
6 godzin po urodzeniu dziecka, kolejne odcigania wregularnych odstpach czasowych,
co 3 godziny idokarmienie dziecka odcignitym pokarmem.
Okres nawau pokarmu
~~ odciganie niewielkich iloci mleka po lub pomidzy karmieniami wcelu rozlunienia pier-
si (nigdy do koca), gdy najedzone dziecko nie chce ju ssa,
~~ odcignicie niewielkiej iloci pokarmu przed karmieniem wcelu zmikczenia otoczki, by
dziecko mogo uchwyci pier,
~~ wprzypadku bardzo nasilonego odruchu wypywu pokarmu.
Leczenie zastoju lub zapalenia piersi gdy dziecko nie radzi sobie zoprnieniem piersi.
Relaktacja pobudzenie gruczou do wytwarzania wikszej iloci pokarmu odciganiem
po karmieniu lub midzy karmieniami.

Wprawidowym przebiegu laktacji odciganie pokarmu jest zbdne iniewskazane

17
 Rczne odciganie pokarmu
Przy odciganiu pokarmu naley kierowa si nastpujcymi zasadami:
przed przystpieniem do odcigania, naley dokadnie umy rce wod z mydem, pa-
mitajc oprzestrzeniach midzy palcami (piersi wystarczy my tylko podczas codziennej
kpieli caego ciaa),
sprzt do odcigania pokarmu ipodawania dziecku po kadym stosowaniu naley wypu-
ka pod biec wod, dokadnie umy np. pynem do mycia naczy, wypuka, wysuszy,
przechowywa wczystych wyparzonych pojemnikach,
naczynia do przechowywania pokarmu mog by szklane (dokadnie umyte iwygotowane)
lub jednorazowego uytku ztworzywa sztucznego (dopuszczonego do kontaktu zywno-
ci np. zpolipropylenu lub polisulfonianu nie zawierajce bisfenolu),
mleko zkadej sesji odcigania naley przechowywa woddzielnych pojemnikach (mona
miesza mleko oporwnywalnej temperaturze odcignite wcigu doby). Naley pojemnik
podpisa zpodaniem daty iewentualnie godziny odcigania,
przechowujemy porcje do jednorazowego wykorzystania np. ok. 50-100 ml.

Przed odciganiem pokarmu, pier mona ogrza za pomoc kompresu rozgrzewajcego,

prysznica, przez gaskanie ruchami okrnymi lub sczesujcymi wkierunku brodawki.

Nie naley uciska imasowa gruczou piersiowego

18
Mleko wyprowadza si tylko zokolicy otoczki brodawki piersiowej.

Wtym celu naley:

lekko stymulowa brodawk, aby uruchomi odruch wypywu pokarmu (oksytocynowy),

obj pier doni, tak aby kciuk ipozostae palce znalazy si na przeciwnych brzegach
otoczki,
wyczu kciukiem ipalcem wskazujcym wypenione mlekiem przewody pod otoczk, na-
stpnie cofn palce wstron klatki piersiowej,

zblia kciuk ipozostae palce do siebie, jednoczenie przesuwajc do przodu wkie-

runku brodawki piersiowej, uciska ioprnia okolice otoczki (nie odrywa palcw,
przesuwa je ze skr),
zmienia pooenie palcw wok otoczki jak na tarczy zegarowej, aby oprni wszyst-
kie okolice wok otoczki.

19
 Warunki przechowywania
odcignitego pokarmu
Rekomendowany czas
Status mleka Temperatura (C)
przechowywania
od +19 do +25 optymalnie do 4 h
(tzw. temp. pokojowa) maksymalnie do 6-8 h
od +25 do +37 jak najkrcej, maks. do 4 h

Mleko wiee +4 do 96 h
od +4 do +15
(transport wchodziarce jak najkrcej, maks. do 24 h
transportowej)
Mleko
-20 optymalnie 3-6 miesicy
zamroone
od +25 do +37 jak najkrcej, maks. do 4 h
Mleko
rozmroone do 24 h
+4
(od cakowitego rozmroenia)
Mleko wiee ze jak najkrcej, zgodnie zzaleceniami
od +25 do +37
wzmacniaczem producenta
Mleko rozmroone jak najkrcej, zgodnie zzaleceniami
od +25 do +37
ze wzmacniaczem producenta
rdo: Fundacja Bank Mleka Kobiecego, 2014

Wprzypadku wystpienia problemw zkarmieniem piersi

zapraszamy do naszej Poradni Laktacyjnej

Konsultacje i Rejestracja: poniedziaek-pitek wgodz. 900-1200

pod numerem tel: 0 607 157 159
Na konsultacj zapraszamy zdzieckiem iprosimy przynie:
Ksieczk zdrowia dziecka
Dwie pieluszki tetrowe
Konsultacje patne 80 z

20
 Data

Godzina karmienia od

Ile minut dziecko ssao?

Pokarm
matki
Dokarmianie (ml)
Mleko
Nazwisko i imi dziecka

sztuczne

Sposb dokarmiania

Pier lewa
Czas odcigania
pokarmu (minut)
Pier prawa

Ilo uzyskanego mleka (ml)

Mocz
Wydalanie
Stolec

UWAGI
Karta obserwacji karmienie dziecka

21
 Regionalny Bank Mleka Kobiecego
wSzpitalu Specjalistycznym
im. witej Rodziny

SZPITAL SPECJALISTYCZNY
IM. WITEJ RODZINY SPZOZ

Droga Mamo!
Sama wiesz, e mleko kobiece jest dla noworodka najlepszym pokarmem.
Dla najbardziej potrzebujcych pacjentw wczeniakw zbardzo ma iekstremalnie ma
masa ciaa inoworodkw chorych mleko kobiece ma warto cennego leku.
Niestety nie kada mama jest wstanie zapewni mleko swojemu dziecku (np. po przedwcze-
snym porodzie, przeywajce silny stres uniemoliwiajcy wytwarzanie mleka wodpowied-
niej iloci).
Misj Banku Mleka Kobiecego jest pomoc dzieciom tych matek poprzez zapewnienie im
mleka pochodzcego od zdrowych dawczy. Bank Mleka umoliwia kobietom bezpieczne
dzielenie si pokarmem kobiecym na potrzeby noworodkw. Bank Mleka w szpitalu przy
ul. Madaliskiego jest wyposaony w najnowszy sprzt do utrwalania i badania pokarmu
kobiecego, zapewniajcy jego bezpieczestwo ijako.
Oddajc mleko do Banku Mleka Kobiecego moesz uratowa ycie dzieciom chorym, przed-
wczenie urodzonym. Zachcamy do wsppracy zdrowe mamy, karmice swoje dziecko na-
turalnie do podzielenia si honorowo swoim pokarmem zinnymi potrzebujcymi Maluszkami.
Promujemy w sposb szczeglny karmienie piersi dc do rozwoju prawidowej laktacji
umatek, take umatek biorcw zBanku Mleka idocelowo przejcie noworodkw na ywie-
nie pokarmem wasnej matki. Stanowi to okompleksowej inowoczesnej opiece nad matk
inoworodkiem.
Aby zosta dawczyni trzeba skontaktowa si zpracownikiem Banku Mleka wcelu wstpnej kwalifikacji oraz ustalenia terminu
spotkania (na ktrym zostan sprawdzone wyniki bada zciy, ewentualnie pobrane dodatkowe badania, zebrany zostanie wywiad
dotyczcy zdrowia dawczyni, przyjmowanych lekw itp.).
Zapraszamy do honorowego oddawania mleka na rzecz naszego Banku te Mamy, ktre bd mogy odda min. 5 butelek (kada po
130 ml) wcigu 2 tygodni od momentu rozpoczcia wsppracy oraz zadeklaruj dugoterminowe zaangaowanie (oddanie przynaj-
mniej 25 butelek mleka wtrakcie wsppracy).

KONTAKT:
bankmleka@szpitalmadalinskiego.pl

22
PROGRAM EDUKACYJNY
Serdecznie zapraszamy rodzicw oraz opiekunw noworodkw
i niemowlt na 30 min. bezpatne spotkania w holu gwnym

PONIEDZIAEK 12.00
KARMIENIE PIERSI
zalety karmienia, techniki karmienia, najczstsze problemy zwizane
z karmieniem

WTOREK 12.00
PIELGNACJA NOWORODKA I NIEMOWLCIA
warsztaty z kpieli dziecka

RODA 12.00
POSTPOWANIE Z DZIECKIEM
warsztaty fizjoterapeutyczne z prawidowego noszenia, ubierania,
karmienia i zabiegw pielgnacji

CZWARTEK
12.00 PRAWIDOWY PRZEBIEG POOGU
wczesne objawy powika, higiena w poogu

13.30 PRZYGOTOWANIE DO PORODU CC

PITEK 12.30
PORADNICTWO DIETETYCZNE
odywianie w cukrzycy ciowej, odywianie podczas
karmienia piersi

RAZ W MIESICU 17.00

WARSZTATY Z UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
w stanach nagych u dzieci i kobiet w ciy

*Aktualny program sprawd zawsze na stronie

www.szpitalmadalinskiego.pl

23
CO WYRNIA ?

Dobr
Pra a
Wytw ktyka
arzan
ia
 Notatki

















 Notatki

















 Notatki

















 PRODUKTY MARKI

Z MYL O POTRZEBACH SKRY DZIECI

REKOMENDOWANY

0-36
REKOMENDOWANY

0-12 MIESICY

DLA NIEMOWLT I NOWORODKW

MIESICY

EXTRA OCHRONA OCHRONA I REGENERACJA

Stworzone z myl o pielgnacji skry dziecka Wsparcie naturalnych procesw regeneracji
w wieku 0-12 miesicy ycia przeciw odparzeniom

REGENERACJA: Prowitamina B5 wraz REGENERACJA: Prowitamina B5

z witamin B3 wspiera procesy
regeneracyjne
BARIERA OCHRONNA: Lanolina, oliwa
z oliwek i lipidy zjologiczne nawilaj
i tworz na skrze oddychajc barier
ochronn
wspiera procesy regeneracyjne
BARIERA OCHRONNA: Lanolina tworzy
na skrze oddychajc barier ochronn
Wsparcie regeneracji podranionych
brodawek sutkowych w czasie karmienia

Innowacyjna formua: dziaanie

antyenzymatyczne

Wzbogacona formua przeciw tarciu

zapewniajca extra ochron L.PL.MKT.09.2016.4326
OPIEKA PEDIATRYCZNA

www.szpitalmadalinskiego.pl