.

NTE: ARATIRMA YNTEMLERNE GR

***Bili sel y te leri, dier ilgi elde et e ve il e yollar da ayra e e li zellii yntem
bilimdir. (methodology)

***Aratr a; Belli ir a a a y elik elirli aa alar ierisi de ve ir y te dahili de yaplan

al alardr.

***Aratr a; Herha gi ir olay , olgu u ya da de ei eletirel ir ekilde i ele esi ile ulala
ye i gerekleri a la a ad a yapla aray ve sorgular t e verile addr.

***Aratr ada ekle e ler;

a-Bir sorunu zmek

b-Yeni bir rn ortaya koymak

c-Yeni bir yntem ortaya koymak

d-Eko o ik yarar sala ak

e-Yeni bir bilgi ortaya koymak

***Aratr a projesi giri, geli e, sonu ekli dedir.

***Moder aratr a fikri olu ada e filozoflar aratr ay a tkl d e eklinde ifade
etmekteydi.

***Felsefi d e ekolleri; Pozitivizm ve post-pozitivizm

***Bt aratr alar d yay e iyi asl a lad z zerine kurulur.

***Aratr a sre i asl alar?;

Aratr a elirli ir ala a ilgi duy as ve ko uyu i ele e istei.

***Ser est aratr a al alar da erak uya dra iki deike ; Etki ve Neden

***Neden, ir tr olay, progra ya da davra tr.

***Etki, al a istei izi so u udur.

***Aratr a tasar te el soru sal; i sa lar progra a asl dahil edildii, yerletirildii ve
karlatrlarak davra lar so u u da karar veril esidir.

***Literatr tara as, yapla ak aratr a y te i i elirle esi de kolaylklar salar.

***ki a a a tksal aratr a siste i; Tmdengelim ve t evar

***Aratr a Yaps;
a-Konu belirleme

b-Kapsa daralt a

c-Odaklanma

d-levselletir e

e-Gzlem yapma

f-Veriyi analiz etme

g-Ko uyu aa doru ge elle e

. NTE: BLMSELLE HZMET EDEN YNTEMLER I

***Tmdengelim, elirli ir ko uda i sa davra ya da olgular akla a il esi a a yla

oluturul u ir kura la alaya , kura dorula as a a yla hipotezler oluturul as, oluturula
hipotezleri topla a veriler yard yla test edilerek dorula as ya da reddedil esi sre iyle kura
kabul ya da reddede ir yakla dr.

***Tmdengelim yakla yla yapla aratr alar e e li zellii, kura aratr a a da

oluturul asdr.

***Tmden gelim, doa ili leri deki te el aratr a yakla dr.

***T de geli i a a ; hipotezler yoluyla ir kura geerlilii e iliki ka tlar elde et ektir.

***T evar ir ispat y te idir. Bu y te de asl ola parada t e ula aktr.

*** Teori retme, t evar yakla da aratr a so aa as ve r dr.

***Bir ser est al a te el ilee leri;

Aratr a pro le i

Aratr a sorusu

Program (neden)

Birimler

Sonu (etki)

Tasar

***T de geli a tkl d e siste i, top-down yukarda -aa yakla olarak da adla drlr.

***T evar a tkl d e siste i, bottom up yakla aada -yukar) da denilmektedir.

***Tekrarla a gzle ve de eylerle eldeki ev ut ilgi iriki i dzeyi de doruluu yk lde
ka ul edil i, a ak yi e gzle ve de eyler yoluyla ya lla a il e olasl ulu a , grleri de
doru k hipoteze teori denir.

***Teoriler, gzlem, deney, akl ve a tk yollaryla her defas da dorula a il elidir.

***Kuram, ir olguyu akla aya, kestir eye ve/veya ko trol et eye yaraya ilikili ilkeler t dr.

*** Kura ret eyi ve/veya s a ay hedefleye ili sel aratr alara, te el aratr a ad
verilmektedir.

***Doada tekrarla a gzle ve de eylerle, ay artlarda ay so ular verdii kesi olarak

elirle e , akla ve a ta uygu ola uz a lar taraf da ka ul gr , dei ez itelik kaza ,
ya lla a olasl ol aya gerek ilgiye, kanun denir.

***Bilgi; i sa zihi sel faaliyetleri so u u da elde ettii r lerdir.

***Bilim: Geerlilii ka ul edil i siste li ilgiler t dr. Bilim: evreyi a la a ve akla a

gayretlerinin tamam ifade eder .

***Bilimin temeli; tecrbe, deney ve aratr adr.

***Bili i Te el levleri; Anlama-Akla a-Kontrol

***diografik: spesifik ir olay akla as

***Nomotetik: Daha ok olay ge el olarak akla as

*** Bilimin Temel Nitelikleri;

Evrenseldir.

Objektiftir.

Gerei ifade eder.

Fonksiyoneldir.

Ma tksaldr.

Nesneldir.

Bilim seicidir.

Gzlemsel ve deneyseldir.

Dorula a ilir.

Sistemlidir.
Gerekircidir.

Niteliktir.

Deii e aktr.

Te el ka ullere daya r.

Uygu luk ve elikisizliktir.

Olgular ol gerek ir d ya vardr ve u d ya aratrla ilir duru dadr.

Biriki dir. Bili de iktar her za a vardr.

Genelleyicidir.

***Bili sel Aratr a Yakla lar; Nicel ve Nitel Aratr a.

***Ni el aratr a, olgu ve olaylar es elletirerek gzle le e ilir, lle ilir ve saysal olarak ifade
edile ilir ir ekilde ortaya koya ir aratr a trdr.

***Biyoloji, kimya, fizik, mhendislik gi i doa ili leri ala lar da aratr alar gzle ve l eye
daya r.

***Nitel aratr a, gzle , grme ve dokman analizi gibi nitel veri toplama yntemlerinin
kulla ld, alglar ve olaylar doal orta da gereki ve t l ir ii de ortaya ko as a
y elik ir sre i izle dii aratr a trdr.

***Nitel aratr ada ou lukla tr veri topla r: - evreyle ilgili veri 2- Srele ilgili veri 3- Alglara
iliki veriler

***Nitel y te lerde e sk kulla la gr edir.

***Nitel aratr alarda aratr a izzat al a sahas a gide , irey ve toplu la dorudan temas
kura ve olup ite olaylar yaaya kiidir.

***Nitel aratr alarda yayg olarak gzlem, gr e, odak grup gr esi ve dokman inceleme
y te leri kulla l aktadr.

***Bili sel Aratr a: Sistematik veri toplama ve analiz etme srecidir.

***Bili sel Aratr a: Aratr a siste atik ir ekilde veri topla as ve u verileri a aliz et e
sre iolarak ta la r.

***Bili sel Aratr a Sreleri; a- verileri topla as - Analiz c- yoru la arak deerle diril esi
d- rapor edilmesi

***Bilimsel Yntem, ka tla ilgi elde et ek ii izle e yol olarak ta la a ilir.

***Bili sel d e; akla ve a ta uygu olarak, ev ut dei ez ilgileri kulla arak ye i dei ez
 ilgiler ortaya kar a a asdr.

***Bili sel d eye katks ola unsurlar;

a- Hayal gc

b- Yarat lk

c- Grebililrlik

***Hayal gc, fiziksel olarak ev ut ol ad z veya ola aya a z orta larda gelie olaylar
ey i izde sa al olarak gr tleye il e yete eidir.

***Yarat lk, mevcut madde, bilgi birikimi, akl, a tk ve d e g kulla arak tesadfe veya
siste atik olarak, daha e e zeri ol aya , ye i ir ilgi, ulu, yap ortaya kar aktr.

***Grebilirlik, ev ut siste de, asl da gz de olup da daha e ki se i fark a var ad ir

bilgiyi, ir olguyu, ir olay ya da ede -so u ilikisi i ortaya kara il ektir.

***Bili sellii e e li lt, al a sral ve siste atik ir ekilde yapl asdr.

. NTE: BLMSELLE HZMET EDEN YNTEMLER II

***Hipotez: He z doruluu ispatla a te el varsay lardr.

***Varsay veya hipotez, ili sel y te de olaylar aras da ilikiler kur ak ve olaylar ir ede e
ala ak zere tasarla a ve geerli sayla ir er edir.

***Hipotez kavra kke i, eski Yu a ada nermek a la na gelen hipotithenai dir.

***statistiki hipotez H ; tarafszlk hipotezi, farkszlk hipotezi, Sfr hipotezi.

***Aratr a hipotezi H ; farkllk hipotezi, alter atif hipotez.

***Doruluu istatistiksel tek ikler ile irdele e ek er elere hipotez denir.

***H0 aratr a ko usu a gre sfr ull , yokluk, farkszlk e sizlik veya eitlik- hipotezi olarak bilinir.

*** 85 yllarda Proctor ve Capaldi, T evar y te i i ili sel teorileri gelitir ek ii yeterli
ol ad e srerek hipotez testi i res i olarak ili sel y te lere ekle esi gerektii i
elirt ilerdir.

***Hipotezi Bal a zellikleri;

Eldeki t verilere uygu ol al ve o lar akla aldr.

Ye i gerekleri tah i i e ola ak sala aldr.

Probleme zm nermelidir.

De ey ve gzle lere ak ol aldr.

Ye i de ey ve gzle lerle de e e ilir ol aldr.

***Gzlem, Herha gi ir orta ya da kuru da olua davra ayr tl olarak ta la ak a a yla

kulla la ir y te dir.

***Gzle le e ler doal ve ak ir y te le izlenir, kaydedilir, ta la r, analiz edilir ve yoru la r.

***Doruda gzle i olu lu y leri; Aratrla ko uda e olup ittii i ok iyi aklar. Ko u u
e i i ildii ii elere dikkat edile ei i daha iyi ilir. Gzle e dahil ola olay ve kiilerin
gzle e eye y leri i de ile ilir. Daha ser est hareket ederek pla d da e li az oktalara da
dikkat eder.

***Doruda gzle i olu suz y leri; ok za a al dr, Aratr a ya etik soru lar karta ilir,
aratr a rol at as a de ilir, aratr a ya l davra a ilir, veri kaytlar zor ola ilir.

***Doru olaylar hakk da duyu orga lar veya ara gere yard yla elde edile gerek ilgilere gzlem
denir.

***Belirli davra lar sayl as ve u larda yola karak davra lar ta la a ve akla a ii nicel
gzlem olarak adla drlr. Nitel gzlem ise saysal veri ret ekte ok, aratr aya ko u ola olay, olgu
ve duru a iliki deri le esi e ve ayr tl akla alar ve ta la alar yap adr.

***Nitel gzlem: Sade e duyu orga laryla yaplr. Ya l a pay yoktur. So u kesi dir.

***Nicel gzlem: l aletleriyle yaplr r ek, terazi ile arl elirle esi .

***Gzle i gl taraf: Szel ol aya davra , doal evre ve uzu sreli a aliz gzle i gl
ya lardr.

***Gzlemi zayf taraf: Ko trol ol a as, saysallatr a gl, r ekle kkl, ala a giri
gl, uzu sre, para ve iyi yeti i, gzle ileri gerektir esi, gizlilii ortada kalk as

***Epistemoloji; felsefi ilgiye ya da ili e e asl ulat z felsefesidir. Metodoloji ili e e asl
ulat z aa a aa a gstere ir yoldur. Metodoloji i te el zellii; uygula a ilir ol asdr.

***Pozitivizm, etafizii reddidir.

***B.F. Skinner psikoloji i i sa lar davra lar ede il ek ii sadece pozitif ve negatif
davra larla destekle i gelere odakla l as ve u lar aras da kala lar i sa e d d
gi i lle edii ii ko u u d da tutul as gerektii i ka tla aya al tr.

*** Pozitivistler lme ve gzlemlemenin ili al alar ekirdei olduu fikri i e i seye
empiricism e i a rlar.

***Post-pozitiviz i e yayg trleri de iri riti al realis eletirel realiz felsefesidir.

***Eletirel realistler ili i zeri de ala ile ei, d e a szl varl a i a aktadrlar.

***Pozitivistleri d ya gr, ili , doruya ula a yolu, d yay yeterli ir ekilde a layp ylelikle
olaylar ede ildir e ve ko trol et ek ekli de ele al aktadr. D ya ve evre deterministtir.

***Aratr a pro le i i sei i de dikkate al as gereke ge el ltler;

a-Aratrla ilirlik

b-A la llk

c-zlebilirlik

d-nemlilik

e-Yenilik

f-Genellenebilirlik

***Aratr a pro le i i sei i de dikkate al as gereke zel ltler;

a-Alanda Yeterlilik

b-Yntem ve Teknik Bilgilerdeki Yeterlilik

c-Veri Topla a z i e Sahiplik

d-Za a ve ka Yeterlilii

e-lgi Yeterlilii

f-Gncellik

g-Teknik olanaklar

h-Tevik

***yi ir aratr a ko usu seilirke aratr a gz de ulu dur as gereke hususlar; konu
aratrla ilir ol al, hakk da veri topla a il eli, uygula a veya kura as da katk itelii de
ol al, zg ol al, ko u u uz a lar ekle tileri ile uyu lu, aratr a fikri i projeye
d trle il esi, aratr a yete ek ve i ka laryla da uyu lu ol aldr.

***Bir ok aratr a yazar yada uz a taraf da ir aratr a erisi ok kk farkllklar gster ek

zere e zer alklar alt da topla aktadr. Bu lar; pro le i ta la as, a a ve e i i
elirtil esi, de e e i oluturul as, sayltlar ve s rllklar elirtil esi, y te i akla as,
sre ve ola aklar elirtil esi, al a pla aa alar ier ektedir.

***Bir aratr a erisi de ol as gereke alklar;

a-Aratr a ve Aratr a Ad
b-Problem

c-Aratr a A a

d-Aratr a e i

e-Varsay lar Sayltlar

f-S rllklar

g-Ta lar

h-Yntem

i-Sre ve Olanaklar

j-Gei i A ahatlar Aratr a ko usu u a a alklar

k-Ekler

l-Kaynaka

***Literatr tara as; ili sel aratr alar gelii i e ve katk sala as a e ok yard salaya
literatrde yer ala , ede all ili sel ilgi zellii taya ilgilerdir. Bu ede le; Literatr
tara as, aratr a pro le i i arka pla ve ierii i ortaya kar ada e yk destektir.

4.NTE: LMEDE GEERLLK VE GVENLRLK

***Geerlilik Trleri;

a-D geerlilik

b-Yapsal geerlilik

c- geerlilik

d-Yzey geerlilii

e-So u geerlilii

***Geerlilik kavra ilk defa 1937 yl da Garret taraf da ll ek iste e zelliin amaca uygun
olarak llme derecesi olarak ta la tr.

***Geerlilik, aratr a ge el doruluu u zedeleye ek hatalar ulu a as duru udur.

***Bir lei geerli ola il esi i ilk koulu; gve ilir ol asdr.

***D geerlilik, aratr a so ular ge elle ip ge elle e eye ei ile ilgile ir.
*** Dsal geerlilii so u u vardr k hata yapla ile ek ko u vardr. Bu lar: insan, yer ve
zamandr.

***Yapsal geerlilik lei ha gi kavra ve zellikleri lt elirle esi i i elemektedir.

***Yapsal geerlilii ka tla ak ii eitli y te ler kulla lr. Bu lar; Grup farkllklaryla yapsal
geerlilii test edil esi, Faktr a alizi y te iyle yapsal geerlilii test edil esi, D testler ile
yapsal geerlilii test edil esi.

*** geerlilik, lek maddelerinin kavramsal ana ktleyi temsil etme derecesidir.

*** geerlilii i aa alar;

a-Kavra sal yap veya test evre i i ta la as

b-Kavra sal yapya ait oyutlar ortaya karl as

c-lek addeleri i oluturul as

d-Hake gr al as

e-Mate atiksel a alizleri yapl as

***erik geerlilii, de eysel al alar as da akld da; Tekli grup, oklu grup ve sosyal
tehlikeler olarak grupta deerle dirile ilir.

***So u geerlilii ii te el tehlikeler; .istatistiksel testleri az varsay lar ihlal edil esi,
l leri gve ilir ol a as, eki l de verile istatistiksel g deeri i dk ol as, de ey
sras da grltleri olu as ve zel ir so u a ula ay d erek de eyi gerekletirme
(avlama-fishing)

***Gve irlik ko usu ile ilgili ilk al alar CHARLES SPEARMAN yap , C. Spearman ve arkada W.
Brown 1920li yllarda ir testi iki yars aras daki korelsyo u lei ta a kapsa as ii
SPEARMAN- BROWN y te i i gelitir itir.

***Gvenilirlik; ir testi veya lei l ek istedii eyi tutarl ve istikrarl ir ii de l e

derecesidir.

***Gve irlik Bilee leri;

a- tutarllk

b-stikrarllk

c-Temsil Edicilik

d-E deerlilik

e-Nesnellik
***lei gve ilirlii i l ede eitli yakla lar;

a-Test-yeniden test

b-Alternatif formlar

c-sel tutarlk

***Gve irlikte Hata Kay aklar;

a-Y te hatas

b-zellik hatas

c-Sistematik hata

d-Tesadf hata

e-De ek hatas

f-De ek yargs

g-Gzle i hatas

h-Gzle i yargs

*** A keti grltl orta da yapl as, a keti ala lar stresli za a lar da yapl as yntem
hatas a rnektir.

***Ke dileri e test uygula a kiileri yorgu ol as zellik hatas a rnektir.

***Gvenirlikte Hata Trleri;

a-Sabit hatalar

b-Sistemli hatalar

c-Rasgele hatalar

***Gve irlii Etkileye Faktrler;

a-Testi uzu luu

b-Test ynergesinin ve testteki maddelerin ifadesi

c-Test ierii i e zeiklii

d-Puanlamadaki nesnellik

*** Bir testi deiik kiiler e ya da ay kii taraf da deiik za a larda pua la as da elde edile
pua lar aras daki tutarlla o testi pua la a gve irlii denir.
***Gvenirlik ltleri;

a-Za a a gre dei ezlik sreklilik

b-Ba sz gzle iler aras uyu ile

c- tutarlk

***Za a a gre dei ezlik lt: Herha gi ir eyi ay koullar alt da ve elli ir za a aral ile
l leri so u u elde edile veri gruplar aras daki iliki korelasyo katsays dr.

***Ba sz gzle iler aras uyu u hesapla ak ii kulla la tek ikler;

a-Korelasyon

b-zel deike lik z le eleri

*** tutarll saysal olarak saptaya il ek ii gelitirile tek ik;

a-Madde istatistikleri- Kuder Richardson formlleri

b-Bl test z le eleri

c-E Paralel for lu aralar

***Madde istatistikleri: l e ara daki her adde i ald deer ile l e ara t de al a
topla deer aras daki ilikiyi ifade eder.

***Gve irlik Katsays Tah i i de Kulla la Y te ler;

a-Bir testi ay gru a aralkl olarak iki kez uygula a y te i

b-Paralel testler yntemi

c-Bir testi iki yarya l esi y te i

***Gve irlik a alizi i te el varsay lar; Her soru topla skoru ir dorusal ilee i ol aldr,
lekte topla a ilirlik zellii i ulu as gerekir.

***Gvenirlik Analizi Hesaplama Yntemleri;

a-Alfa Yntemi Cro a h Alfa Katsays

b-kiye Bl Y te Split Half

c-Gutt a Katsaylar

d-Paralel Yntem

e-Kesin (Strict) Paralel Yntem

f-Soru Sili irse Bt Ortala alar Deii i Mea s if ite deleted y te i

***Alfa katsays, ir arlkl sta dart deii ortala asdr. Cro a h Alfa Katsays, lekte yer alan k
soru u ho oje ir yapy akla ak zere ir t oluturup olutur adklar aratrr.

***Gutt a katsaylar, gve ilirlii kovarya s ya da varya s yakla ile hesaplaya ir yakla dr.

***sel tutarll gve ilirlii i elirle ek ii e sk kulla la y te lerde irisi de

Kuder-Richardson yakla dr.

*** Cro a h alfa gve ilirlik katsays, Cronbach taraf da 1951 yl da gelitiril itir.

***Louis Guttman (1945) gve irlik katsays alt s rlar vere 6 katsay ta la tr.

***Aratr a for le edil esi de dikkat edil esi gereke kavra ;

a-rnekleme

b-lmleme

c-Tasar

d-Analiz

.NTE: RNEKLEME

***rnekleme, zeri de aratr a yapla evre de , o evre i te sil ede ek ve o evre hakk da
gve ilir kar larda ulu ul as salaya ak elli ir l seil esi ile idir.

***statistik ili dal da r ekle e, N hacimli bir ana ktleden, anaktleyi temsil edebilen n hacimli
bir altkme elde edilmesidir.

***r ekle e ile yapla ak ir aratr a e e li zellii;(evrendeki gerek durumu ortaya

kara il esi ii e e li koul r ekle i evre i te sil ede il esidir.

***rneklem: Aratrl ak iste e ir olayla ilgili evre de , elli kurallara gre seil i, evre i te sil
ettii varsayla kk ir k e olarak adla drlr.

***Ana ktle, elirli ir ta a uya ve hakk da ilgileri retile ei, karsa alar yapla a
birimlerden, nesnelerden, olaylardan, kurumlardan ya da ireylerde olua topluluktur.

***Ta say , so lu ir a a ktle i t iri leri i i ele esi ya da sayl as ile idir.

***So lu ir a a ktlede t iri leri yer ald listeye, ereve ad verilir.

***Bt aratr alarda aratr a salkl ilerleyebilmesi iin te sil yete ei e sahip ir r ekle
semek temel ilkedir.
***r ekle e hatas; r ekle al a ve al aya iri leri ortaya kardklar a sa al topla
hata iktardr.

***r ekle e y te leri a a grupta topla r: Olaslkl r ekle e y te leri, Olaslksz r ekle e
yntemleri

***Aratr ay pla laya kii yada gru u istekleri ve deer yarglar, r ekle e seile ek iri leri ve
r ekle ha i i elirle esi de etkili oluyorsa, yapla r ekle eye olaslksz r ekle e denir.

***Olaslksz r ekle e Y te leri;

a-Kolayda rnekleme

b-Yargsal r ekle e

c-Kota rneklemesi

d-Kartopu rneklemesi

***Olaslkl r ekle e Y te leri;

a-Basit rastgele rnekleme

b-Ta akal r ekle e

c-Kme rnekleme

d-Sistematik rnekleme

***Olaslkl r ekle e, iri leri evre de her seferi de eit olaslkla seil esidir.

***Basit rastgele r ekle e i yararl y leri;

a-Evre deki her ele a eit seil e a s vardr.

b-Evre ok yk ve kar ak deilse se e ile i kolaydr.

c-statistiksel ile ler arlksz olarak yapld ii deerle dir e ile i kolaydr.

***Basit rastgele r ekle e i sak al y leri;

a-Evren ok bykse evreni listelemek ve semek gtr.

b- ele e zellik evre deki ele a lar az zellikleri e gre deiiklik gsterebilir.

c-r ekle e seile ek ireyler ok ge i ir lgede da k ir ekilde yerle i ola ilirler.

***r ekle e pla lar da a a, a a ktleyi, ilgile ile deiiklikler as da e iyi te sil ede ile ek
r ekle i olutur aktr.

***Kme rnekleme yntemi de, r ekle e iri i tek kii yada aile deil ir grup, de et ya da
kmedir.

***Sistematik rnekleme, nceki rassal rnekleme yntemlerine gre daha az maliyetli ve daha
kolaydr.

.NTE: LME VE LEK TRLER

***Bili i zeri de alt e yk grevleri de iri, yargsal ve de eysel a pirik olaylar

ta la aktr.

***lme, gzle ve kayt et e sre idir.

***lme; ir deike i yklkleri de olua ir de eysel gzle ler k esi i , u ykl

le ek saylar k esi ile karlatrl as ve her ir ykl say k esi deki ir say ile ele esi i
sala a ile idir.

***lekler, de ekleri elli veriler az al arak s fla drldklar ara veya eka iz alardr.

***Matematiksel zellikleri belirli olan lmler kmesine lek denir.

***leksel s fla dr alar, A erikal psikolog ve uygula al ate atiki Sta ley S ith Steve s
taraf da gelitiril i ve ka ul edil itir.

***lek trleri i e zayfta e glye doru ate atiksel olarak srala ; isimsel, sral, aralkl ve
oransaldr.

***Veri toplamada elde edilebilecek en kolay lekler nominal leklerdir. Nominal lek, deneklerden
al a evaplar ya da l leri itelik hali de elirtil esi, isi le diril esi veya s fla drl asdr.

***Bireyleri; mutlu - mutsuz, hasta - salkl, erkek - kad , evli bekr dul - oa olarak
s fla dr ak isimsel lektir.

***Sral lek, verileri , yklk as da ir irleri e gre srala d ., ., ., k-1. k- ,, k. ir

lektir.

***Aralkl l , saysal olarak eit aralklar eit esafeleri te sil ettii ir lek olup es eleri
srala as da kulla l aktadr.

***lek gerek ir sfr oktas, ya i ir ala g oktas a gre ireyleri her iri i uzakl a ait
yoru ola a ver iyor fakat ireyleri ve isi leri aras daki farkllklar iktar ya da uzakl
y de ir yoru ola a kaza dryor ise u a aralkl lekler ad verilir.

***Ora l rasyo l , daha eki lekleri t zellikleri i ta akla era er utlak sfr oktas a
da sahiptir.

***Aralksal lekteki utlak sfr oktas yeri e gerek sfr oktas al r ve ala g oktas sa it ir
okta olarak seilirse, ortaya ka ye i lee oransal lek denir.
***lek Trleri;

a-Srekli lekler

b-Tekli lekler

c-Kategorili lekler

d-Srala a lekleri

e-Sabit-Toplam lekleri

f-Grafiksel / ekilsel lekler

g-kili-karlatr al lekleri

h-oklu lekler

***oklu lekler;

a-Likert lei

b- Se a tik farkllklar lei

***Likert lei, sosyal ili ler ala da yayg olarak kulla l aktadr.

***Likert lei de evaplar Katlyoru -Katl yoru ekli dedir.

***Se a tik farkllklar lei a ul, arka ve fir a i aj al alar da yayg olarak kulla lr.

***Se a tik farkllklar lei ile aralk seviyesi de l yap ak a ala tr.

***l ede Hata Kay aklar;

a-De ek hatas

b-De ek yargs

c-Gzle i hatas

d-Gzle i yargs

.NTE: ARATIRMANIN TASARIMI

***Veriler deike says a gre alk alt da topla aktadr. Bu lar; Tek deike li veriler, ki
deike li veriler ve ok deike li veriler

***Tek deike li veri trnde, her ir iri irey, aile, ehir, lke, vb.) iin sadece tek bir veri
kaydedilir. r ei ; Aye, Fat a veBetl'de olua iri i yalar kaydedil esi ile elde edile ya
deike i tek deike li verilere r ektir.
***Veriler l tr e gre iki a a alk alt da topla r. Bu lar;

1-Nicel veriler

a-Kesikli veri

b-Srekli veri

2-Nitel veriler

a-S flay veri

b-Sralay veri

*** Saylarla lle ile ir deike i el deike , saysal ir deer al aya iki veya daha fazla
kategoride s fla a deike ise itel deike olarak adla drlr.

***Verileri kayt tr e gre s fla drl as;

a-Kesit veriler

b-Zaman serisi verileri

c-Panel veriler

***Kesit veri, herha gi ir deike i elirli ir a da veya elirli ir za a aral ii de farkl

iri lerde topla verileridir. Zaman serisi verileri, herha gi ir deike i saat, g , hafta, ay ve yl
gibi bir zaman birimine gre toplanan verileridir. Panel veriler ise ay kesitleri za a zerinde
gzlenmesi ile toplanan verilerdir.

***Deike ler aras daki ilikileri fo ksiyo el ekilleri i ararke ede duru u da ola deike lere
a sz deike ad verilir.

***So u duru u da ola deike lere a l deike ad verilir.

***yi ir toplu sal aratr a ol ak ii gereke kriterler;

a-Bir iri de gayet farkl kiilerle uyu ii de ala il ek

b-Aratr a yrt ek ii gereke elirli y te leri il ek

c-Aratr as yapt z ko uyu a la ol ak

d-Bir ko uyu aratr ak ii ihtiya duyula paray size ver eye irileri i raz ede il ek

e-Aratr ay pla , progra ve takvi de sap ada srdre il ek

f-k a edi i ir slupla ko uup yaza il ek

***ada toplu sal aratr a olgusu u kilit y leri i ta laya teri ;

a-Teorik

b-Ampirik

c-Nomotetik

d-Probabilistik

e-Nedensel

***Nomotetik Gordon Allport u yazlar da k tr. Nomotetik, genel duruma (Yunancada nomos)
ait ola yasalar ve kurallar ifade eder.

***Aratr a projeleri de ele al a ak soru;

a-Ta lay

b-likisel

c-Nedensel

*** Ta lay r ei Gele ek aka lk sei leri de se e leri yzde ka De okrat adaya,
yzde ka ise Cu huriyeti adaya oy vere ei i il ek istiyorsak, ir eyi ta la aya yada
elirle eye alyoruz de ektir.

*** likisel r ei Gele ek aka lk sei leri de erkek ve kad se e leri yzde ka De okrat
adaya, yzde ka ise Cu huriyeti adaya oy vere ei i elirleyip ukayese et eye ynelik bir
aratr a, i siyet ile oy ter ihi aras daki ilikiyi incelemektir.

*** Nede sel r ei Ye i yapla ir siyasi rekla ka pa yas se e ter ihleri i deitirip
deitir edii i elirle ek ii ir ka uoyu aratr as yrtyorsak, u ka pa ya ede
De okrat veya Cu huriyeti adaya oy vere ek se e leri says da deiiklik yaratp yarat ad
so u aratryorsak, ka pa ya ile siyasi partiler aras da nedensel ilikiye akyoruz de ektir.

***Bir i ele e i esas a a ; olaylarla ilgili e/ eler olup ittii i veya var ola ir eyi a a
yada grevi i e olduu u ta la aktr.

***Aratr a tasar ter i olojisi de yer ala e te el ayr lar= enine kesit ve uzu la as a
inceleme

***Enine kesit; ir i ele e za a ii de tek ir oktada yapla ir i ele edir.

***Uzu la as a i ele e; za a a yayla ir i ele edir.

***Aratr a tasar ter i olojisi de ir aka ayr lar= tekrarlanan lmler ve zaman serileri

***Aratr a sre i i hazrlk aa as da aratr a a a elirle ir, pro le ya da firsat

ta yaplr, ge ii aratrlr ve aratr a yaplp yapl aya a a karar verilir.
***Aratr a sre i i tasar aa as da pro le i ta , aratr a tasla hazrla as,
aratr a ve r ekle e y te leri i sei i yaplr.

***Gzat survey , ede hazrla a a ketleri , evaplay larla yz yze, telefo la, postayla
grerek doldurul asdr.

***Gzlem, kiilerle doruda ir te as ol ada gereklee veri topla a y te idir. ki ekilde

yapla ilir. Haberli ve habersiz gzlem.